Bài 1. Pháp luật và đời sống

LỜI MỞ ĐẦU

 

Đổi mới phương pháp giảng dạy nói chung và đổi mới mới phương pháp giảng dạy môn Giáo dục công dân nói riêng là một vấn đề không phải là mới. Nhưng để thực hiện triệt để mục tiêu đổi mới phương pháp giảng dạy của ngành đặt ra không phải là dễ. Vấn đề cốt lõi của đổi mới phương pháp dạy học là hướng tới hoạt động học tập tích cực, chủ động, sáng tạo, chống lại thói quen học tập thụ động. Tức là đổi mới nội dung và hình thức hoạt động của giáo viên và học sinh, đổi mới hình thức tổ chức dạy học. Bản thân tôi khi lựa chọn đề tài “Thiết kế các hoạt động dạy và học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh trong học tập môn Giáo dục công dân 12” đã vấp phải không ít khó khăn trong quá trình nghiên cứu và thực hiện. Phần vì là giáo viên trẻ, kinh nghiệm giảng dạy của bản thân chưa nhiều, đối tượng học sinh, cơ sở vật chất và thiết bị dạy học còn nhiều hạn chế. Song bằng nỗ lực của bản thân, qua đề tài này tôi muốn có cái nhìn mới về đổi mới phương pháp giảng dạy trong giảng dạy môn Giáo dục công dân trong nhà trường phổ thông. Từ đó đưa ra một số kết luận và khuyến nghị qua quá trình thực hiện với hi vọng rằng đề tài này là một tài liệu tham khảo có ý nghĩa đối với các đồng nghiệp, đặc biệt là các đồng nghiệp trực tiếp giảng dạy môn GDCD.

Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Ban giám hiệu, tổ Khoa học xã hội trường THPT Văn Chấn và các đồng nghiệp đã giúp đỡ tôi hoàn thành đề tài này.

Tuy nhiên, bản thân là một giáo viên trẻ kinh nghiệm giảng dạy còn ít, giảng dạy trong điều kiện cơ sở vật chất và đối tượng học sinh còn nhiều hạn chế nên đề tài không tránh khỏi những thiếu sót, tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các đồng nghiệp.

   Tôi xin chân thành cảm ơn

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

PHẦN THỨ NHẤT: MỞ ĐẦU

 

1. Lý do chọn đề tài.

Đối với phương pháp dạy học lấy người thầy làm trung tâm đã dẫn đến kiểu học thụ động thiên về ghi nhớ, ít chịu suy nghĩ từ đó hạn chế đến chất lượng và hiệu quả dạy học không đáp ứng được yêu cầu của xã hội. Để khắc phục tình trạng đó, người ta thấy cần phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh thông qua quá trình dạy học dưới sự chỉ đạo, tổ chức của người thầy, người học phải tích cực, chủ động chính mình chứ không ai có thể làm thay cho mình được.

Chương trình đổi mới giáo dục trên phạm vi toàn quốc trong những năm vừa qua đã và đang được cả xã hội quan tâm sâu sắc. Một trong những nhiệm vụ cơ bản của đội ngũ nhà giáo là không ngừng cải tiến phương pháp giảng dạy nhằm giáo dục học sinh lĩnh hội kiến thức một cách chủ động, sáng tạo. Chính vì thế mà người giáo viên trực tiếp giảng dạy phải biết thiết kế các hoạt động lên lớp một cách hợp lý, cụ thể phù hợp với từng đối tượng học sinh nhằm khơi dậy niềm say mê sáng tạo và khả năng khám phá thế giới xung quanh.

Môn GDCD cùng các môn học khác đều nhằm vào mục tiêu đó. Với vị trí và chức năng của môn học, môn Giáo dục công dân cần phải có những chuyển biến mạnh mẽ về đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm “Phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh” nhằm làm thay đổi quan niệm của học sinh coi đây là môn học phụ và là một môn học mà ít được giáo viên và xã hội quan tâm. Từ đó giúp cho học sinh và một bộ phận giáo viên hiểu đúng đắn môn Giáo dục công dân phải hiểu nó là một khoa học và được đối xử “bình đẳng” như các môn học khác, tác dụng của môn học đối với việc hình thành phẩm chất, tư tưởng, đạo đức, phong cách của con người mới.

Xuất phát từ lí do trên tôi mạnh dạn chọn đề tài sáng kiến kinh nghiệm “Thiết kế các hoạt động dạy và học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh trong học tập môn Giáo dục công dân 12”, với hi vọng đáp ứng một phần vào việc đổi mới phương pháp giảng dạy mà ngành giáo dục đang thực hiện nói chung và của môn Giáo dục công dân nói riêng.

2. Mục đích nghiên cứu.

Đề tài sáng kiến kinh nghiệm “Thiết kế các hoạt động dạy và học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh trong học tập môn Giáo dục công dân 12” đặt ra mục đích tìm hiểu và đánh giá tình hình đổi mới phương pháp giảng dạy nói chung và đổi mới phương pháp giảng dạy môn Giáo dục công dân nói riêng. Phân tích mục đích, vai trò và hiệu quả đổi mới phương pháp giảng dạy đối với môn Giáo dục công dân. Qua đó đưa ra một số phương pháp giảng dạy nhằm nâng cao tinh thần trách nhiệm của giáo viên và khả năng chủ động, sáng tạo của học sinh, nhằm đạt được mục tiêu của ngành là chuyển từ lấy “Dạy” làm trung tâm sang lấy “Học” là trung tâm.

3. Nhiệm vụ nghiên cứu.

 - Tìm hiểu cơ sở lí luận của một số phương pháp giảng dạy.

 - Đưa ra một số phương pháp giảng dạy minh họa cho môn Giáo dục công dân theo hướng đổi mới.

4. Đối tượng nghiên cứu.

 Học sinh khối 12 (gồm 4 lớp từ 12C14 đến 12C17 ) Trường THPT Văn Chấn.

5. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu.

Đổi mới phương pháp giảng dạy là một vấn đề rộng lớn và được cả xã hội quan tâm sâu sắc. Tuy nhiên trong phạm vi nghiên cứu của một đề tài sáng kiến kinh nghiệm tôi chỉ lựa chọn vấn đề thiết kế các hoạt động dạy và học nhằm phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh trong học tập môn Giáo dục công dân 12.

6. Phương pháp nghiên cứu.

 - Qua thực tiễn giảng dạy và học tập trên lớp.

 - Qua các kênh thông tin: Sách, báo, các tài liệu chuyên ngành có liên quan.

 - Qua kinh nghiệm của các đồng nghiệp, đặc biệt là các đồng nghiệp trực tiếp giảng dạy môn Giáo dục công dân.

7. Thời gian thực hiện.

 Từ ngày 15 tháng 09 năm 2008 đến ngày 15 tháng 03 năm 2009.

 Qua tích luỹ kinh nghiệm dạy học môn Giáo dục công dân ở nhà trường phổ thông qua một số năm.

8. Cấu trúc đề tài nghiên cứu.

Phần I:   Mở đầu

Phần II: Nội dung chính của đề tài

Chương I:   Cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài

Chương II: Thực trạng của đổi mới phương pháp giảng dạy

Chương III: Giải quyết vấn đề và kết quả thực hiện

Phần III: Kết luận và khuyến nghị

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

PHẦN II: NỘI DUNG CHÍNH CỦA ĐỀ TÀI

CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI

1. Định hướng đổi mới phương pháp dạy học.

 Theo khoản 2, điều 28 của Luật Giáo dục năm 2005 đã ghi đã ghi “ Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy được tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”.

Chương trình giáo dục phổ thông ban hành kèm theo quyết định số 16/2006/QĐ-BGDĐT ngày 05/06/2006 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT đã nêu “phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc trưng môn học, đặc diểm đối tượng học sinh, điều kiện của từng lớp học, bồi dưỡng cho học sinh phương pháp tự học, khả năng hợp tác, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú và trách nhiệm học tập cho học sinh”

Hãy chiêm nhiệm về những triết lý về phương pháp: “Phương pháp là linh hồn của một nội dung đang vận động” ; “Học phương pháp chứ không phải học dữ liệu” : “ Thầy giáo tồi truyền đạt chân lý, thầy giáo giỏi dạy cách tìm ra chân lý” ; “ Phương pháp tốt là làm đơn giảm những phức tạp, Phương pháp tồi là làm phức tạp những đơn giảm” ; “Thầy giỏi dạy cho mọi người hiểu, đồng thời tối ưu khả năng mỗi người”.

Có thể nói cốt lõi của đổi mới dạy và học là hướng tới hoạt động học tập chủ động chống lại thói quen học tập thụ động.

 Vì vậy việc đổi mới phương pháp dạy được thực hiện theo các định hướng sau:

- Bám sát mục tiêu giáo dục phổ thông.

- Phù hợp với nội dung từng bài, từng tiết, từng đơn vị kiến thức.

- Phù hợp với nội dung dạy học cụ thể.

- Phù hợp với đặc diểm lứa tuổi học sinh.

- Phù hợp với cơ sở vật chất, các điều kiện dạy học của nhà trường.

- Phù hợp với việc đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả dạy và học.

- Kết hợp giữa việc tiếp thu và sử dụng có chọn lọc, có hiệu quả các phương pháp dạy học tiên tiến, hiện đại với việc khai thác những yếu tố tích cực của các phương pháp dạy học truyền thống.

- Tăng cường sử dụng các phương tiện dạy học, thiết bị dạy học và đặc biệt lưu ý đến những ứng dụng công nghệ thông tin.

Chính vì vậy, khi viết mục tiêu bài học, giáo viên phải hình dung rõ sau khi học xong bài học đó, tiết học đó học sinh cần nắm được kiến thức, kĩ năng, thái độ gì? mức độ như thế nào? Từ đó thay đổi thói quen suy nghĩ tập trung vào điều giáo viên đặt ra học sinh phải đạt được sau khi học xong bài đó.

Theo hướng phát huy vai trò chủ thể tích cực, chủ động, sáng tạo của người học thì mục tiêu đề ra là cho học sinh, do học sinh thực hiện, chính học sinh thông qua các hoạt động học tập tích cực phải đạt được những mục tiêu ấy, còn giáo viên là người chỉ đạo, tổ chức, hướng dẫn, trợ giúp học sinh nắm được kiến thức của bài học.

Vì vậy, việc giảng dạy môn Giáo dục công dân trong nhà trường phổ thông không chỉ nhằm trang bị cho học sinh những kiến thức mà còn phát huy ở học sinh tư duy sáng tạo, hình thành ở học sinh kĩ năng, kĩ sảo và liên hệ với thực tế đời sống.

Việc phát triển năng lực trí tuệ và khả năng tự học của học sinh trong giờ học, học sinh không chỉ được trang bị kiến thức trong sách giáo khoa mà còn hình thành phẩm chất, tư duy của người lao động mới trong thời đại phát triển của khoa học công nghệ.

Tuy nhiên, đổi mới phương pháp giảng dạy không có nghĩa là gạt bỏ các phương pháp truyền thống mà phải vận dụng một cách có hiệu quả các phương pháp dạy học hiện có theo quan điểm dạy học tích cực kết hợp với các phương pháp hiện đại.

2. Mục đích của đổi mới phương pháp dạy học.

Mục đích của việc đổi mới phương pháp dạy học nhằm giúp học sinh phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, rèn luyện thói quen và khả năng tự học, tinh thần hợp tác, kĩ năng vận dụng kiến thức vào những tình huống khác nhau trong học tập và trong thực tiễn. Làm cho học là một quá trình kiến tạo, học sinh tìm tòi, khám phá, phát hiện, khai thác và xử lí thông tin, tự hình thành hiểu biết, năng lực và phẩm chất.

3. Đặc trưng của các phương pháp dạy học.

- Dạy học tăng cường phát huy tính tự tin, tích cực, chủ động, sáng tạo thông qua tổ chức thực hiện các hoạt động học tập của học sinh.

- Dạy học chú trọng rèn luyện phương pháp và phát huy năng lực tự học của học sinh.

- Dạy học phân hoá kết hợp với học tập hợp tác.

- Kết hợp đánh giá của thầy với đánh giá của bạn, với tự đánh giá.

- Tăng cường khả năng, kĩ năng vận dụng vào thực tế.

4. Yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học

Để đảm bảo được việc đổi mới phương pháp giảng dạy nói chung và đổi mới phương pháp giảng dạy môn Giáo dục công dân nói riêng, chúng ta phải đảm bảo được các yêu cầu sau.

4. 1. Đối với yêu cầu chung.

- Dạy học tiến hành thông qua việc tổ chức các hoạt động học tập của học sinh.

- Dạy học kết hợp giữa học tập cá thể với học tập hợp tác; giữa hình thức học cá nhân với học nhóm, lớp.

- Dạy học thể hiện mối quan hệ tích cực giữa giáo viên và học sinh, giữa học sinh với học sinh .

- Dạy học chú trọng đến việc rèn luyện các kĩ năng, năng lực, tăng cường thực hành và gắn nội dung bài học với cuộc sống thực tiễn.

- Dạy học chú trọng đến việc rèn luyện phương pháp tư duy, năng lực tự học, tự nghiên cứu, tạo niềm vui, thái độ tự tin trong học tập cho học sinh.

- Dạy học chú trọng đến việc sử dụng có hiệu quả phương tiện, thiết bị dạy học được trang bị hoặc giáo viên tự làm, đặc biệt là ứng dụng công nghệ thông tin.

- Dạy học chú trọng đến việc đa dạng hoá nội dung, các hình thức, cách thức đánh giá và tăng cường hiệu quả việc đánh giá.

4.2. Yêu cầu đối với giáo viên.

 Để đổi mới được phương pháp giảng dạy nói chung và đổi mới phương pháp giảng dạy môn Giáo dục công dân nói riêng đối với người giáo viên cần phải đảm bảo được những nội dung sau.

- Thiết kế giáo án bao gồm các hoạt động của giáo viên và hoạt động của học sinh theo những mục tiêu cụ thể của mỗi tiết, mỗi bài học của môn Giáo dục công dân mà học sinh cần đạt được, thiết kế hệ thống câu hỏi, tình huống và bài tập để định hướng cho học sinh hoạt động.

- Thiết kế, tổ chức, hướng dẫn học sinh thực hiện các hoạt động học tập với các hình thức đa dạng, phong phú có sức hấp dẫn phù hợp với đặc trưng bài học, với đặc điểm và trình độ học sinh, với điều kiện cụ thể của lớp, của trường và của địa phương.

- Tổ chức các hoạt động trên lớp để học sinh hoạt động cá nhân hoặc theo nhóm như: nêu vấn đề cần tìm hiểu, tổ chức các hoạt động tìm tòi, phát hiện nội dung kiến thức từ đó hình kĩ năng, kĩ sảo và thái độ cho học sinh.

- Định hướng điều chỉnh các hoạt động của học sinh để học sinh nắm được chính xác các khái niệm kiến thức của môn Giáo dục công dân từ đó nắm được nội dung, ý nghĩa và trách nhiệm của nhà nước và của công dân.

- Động viên, khuyến khích tạo cơ hội và điều kiện cho học sinh được tham gia một cách tích cực, chủ động, sáng tạo vào quá trình khám phá và lĩnh hội kiến thức. Chú ý khai thác vốn kiến thức, kinh nghiệm, kĩ năng đã có của học sinh, tạo niềm vui, hứng khởi, nhu cầu hành động và thái độ tự tin trong học tập cho học sinh, giúp các em phát huy tối đa năng lực, tiềm năng.

- Thiết kế và hướng dẫn học sinh thực hiện các dạng câu hỏi, bài tập phát triển tư duy và rèn luyện kĩ năng, hướng dẫn học sinh có thói quen vận dụng kiến thức đã học vào giải quyết các vấn đề thực tiễn.

- Sử dụng các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học một cách hợp lý, hiệu quả, linh hoạt, phù hợp với nội dung, ý nghĩa bài học, phù hợp với đặc điểm và trình độ học sinh, thời lượng dạy học và các điều kiện dạy học cụ thể của nhà trường và địa phương.

- Tạo điều kiện để học sinh vận dụng nhiều hơn kiến thức của mình để giải quyết một số vấn đề có liên quan đến đời sống thực tiễn ở địa phương.

4.3. Yêu cầu đối với học sinh. 

Để đạt được mục tiêu lấy người học làm trung tâm thay cho lấy người dạy làm trung tâm thì người học phải thực hiện và đạt được các yêu cầu sau:

- Tích cực suy nghĩ, chủ động tham gia các họat động học tập để tự khám phá và lĩnh hội kiến thức, rèn luyện kĩ năng, xây dựng thái độ và hành vi đúng đắn.

- Tích cực thực hành vận dụng kiến thức đã học để phân tích, đánh giá, giải quyết các tình huống và các vấn đề đặt ra từ thực tiễn, xây dựng và thực hiện các kế hoạch học tập phù hợp với khả năng và điều kiện.

- Mạnh dạn trình bày và bảo vệ ý kiến, quan điểm cá nhân, tích cực thảo luận, tranh luận, đặt câu hỏi cho bản thân, cho thầy giáo và cho bạn.

- Biết tự đánh giá và đánh giá các ý kiến, quan điểm, các sản phẩm hoạt động học tập của bản thân và bạn bè.

Như vậy, trong tình hình cụ thể hiện nay việc đổi mới phương pháp giảng dạy nói chung và đổi mới phương pháp giảng dạy môn Giáo dục công dân nói riêng phải giúp cho học sinh:

- Phát huy tính tích cực, tự giác, sáng tạo của người học.

- Chuyển trọng tâm từ hoạt động của thầy sang hoạt động của trò.

- Hướng tới hoạt động chủ động, chống thói quen học tập thụ động, học sinh tích cực chiếm lĩnh kiến thức và kĩ năng thu thập, xử lý trình bày trao đổi thông tin thông qua các hoạt động học tập do giáo viên tổ chức hướng dẫn.

- Tăng cường hoạt động theo nhóm và học tập cá nhân.

- Giảm trình bày lý thuyết, tăng thực hành vận dụng.

CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG CỦA ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY

 

1. Thực trạng của đổi mới phương pháp giảng dạy.

Chúng ta đều biết rằng chỉ có đổi mới căn bản phương pháp giảng dạy thì mới có thể tạo được sự đổi mới thực sự trong ngành giáo dục, mới đảm bảo được mục tiêu chuyển từ dạy là trung tâm sang lấy học làm trung tâm. Cho nên dạy học là một quá trình hoạt động diễn ra: Dạy và học. Đó là hai nhân tố tác động biện chứng trong một mối quan hệ thống nhất.

Chức năng của quá trình này là nhằm hình thành cho người học hệ thống tri thức khoa học, các kĩ năng, kĩ sảo và khả năng vận dụng vào thực tiễn. Kết quả của nó là nâng cao trình độ học vấn cho người học, kể cả mặt kiến thức, phương pháp hoạt động và năng lực tổ chức thực tiễn.

Trong quá trình hoạt động dạy và học thì nhân tố dạy (Giáo viên) giữ vai trò chủ đạo. Song nhân tố học (Học sinh) là hoạt động tích cực, sáng tạo, năng động để chủ động tiếp thu các kiến thức khoa học.

Quá trình dạy và học là hai hoạt động có sự tác động biện chứng lẫn nhau. Nếu hai hoạt động này tách rời nhau thì không còn là một quá trình nữa. Hoạt đọng dạy học chỉ có hiệu quả khi nó biết tác động kích thích, khơi dạy ở người học những nhu cầu mới. Còn người học chỉ có hiệu quả khi nó biết phát huy tính tự giác, độc lập, sáng tạo và tích cực để lĩnh hội kliến thức.

Vậy, để đạt được yêu cầu nêu trên thì chúng ta phải đổi mới phương pháp giảng dạy, nhưng vấn đề đổi mới phương pháp giảng dạy là việc đổi mới như thế nào chứ không phải đổi mới bằng cách nào. Để chủ thể của quá trình học được cuốn hút vào các hoạt động học tập do giáo viên tổ chức và chỉ đạo, thông qua đó tự lực khám phá những điều mình chưa rõ, chứ không phải thụ động tiếp thu những tri thức được giáo viên sắp đặt sẵn, đặt người học vào tình huống có vấn đề, vào thực tế cuộc sống, người học trực tiếp thảo luận, quan sát, giải quyết vấn đề theo cách suy nghĩ của mình, thừ đó nắm được kiến thức mới, không rập khuân theo khuân mẫu có sẵn, được bộc lộ và phát huy tiền năng sáng tạo. Để làm được điều này giáo viên không chỉ đơn giản truyền đạt tri thức mà còn hướng dẫn các hoạt động. Nội dung và phương pháp dạy học phải giúp cho đối tượng học sinh biết hoạt động và tích cực tham gia các chương trình hoạt động.

Để đảm được đổi mới chương trình giáo dục mà ngành đang thực hiện thì việc đổi mới phương pháp giảng dạy có vai trò hết sức quan trọng. Cho nên đổi mới phương pháp giảng dạy môn Giáo dục công dân phải phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, loại bỏ thói quen học tập thụ động từ đó cuốn hút học sinh vào các hoạt động do giáo viên thiết kế, tổ chức và chỉ đạo, qua đó học sinh có thể tự khám phá và chiếm lĩnh nội dung bài học.

Vậy, để đảm bảo được yêu cầu này thì giáo viên phải huy, khai thác tối đa kinh nghiệm sống của học sinh, tạo cơ hội cho học sinh bày tỏ quan điểm, ý kiến cá nhân về vấn đề đang học, khuyến khích các em nêu những thắc mắc trong khi nghe giảng, đặt ra câu hỏi cho thầy, cho bạn trao đổi, tranh luận, tạo nên mối quan hệ hợp tác trong giao tiếp giữa thầy và trò, giữa trò với trò trong quá trình chiếm lĩnh nội dung học tập. Hợp tác trong học tập sẽ làm tăng hiệu quả học tập, trong hoạt động hợp tác, tính cách, năng lực của mỗi thành viên được bộc lộ uấn nắn, tình bạn, ý thức tổ chức, tinh thần tương trợ được phát triển. Sự hợp tác trong học tập sẽ giúp học sinh sẽ quen dần với sự phân công hợp tác trong lao động xã hội và hình thành năng lực hợp tác cho người công dân trong một thế giới phát triển.

Như vậy, đổi mới nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức dạy học phải nhằm góp phần tích cực vào việc đào tạo nguồn nhân lực và những công dân mới có tính năng động, sáng tạo, thích ứng với sự phát triển của xã hội, có phẩm chất và năng lực để thực hiện sự nghiệp phát triển của đất nước ta hiện nay. Cho nên đổi mới phương pháp giảng dạy môn Giáo dục công dân là nhằm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh, tức là dạy học lấy học sinh làm trung tâm. Những dấu hiệu đặc trưng của phương pháp dạy học tích cực là dạy học thông qua tổ chức các hoạt động của học sinh, dạy học chú trọng rèn luyện phương pháp tự học, tăng cường học tập các thể phối hợp với học tập hợp tác, kết hợp đánh giá của thầy với tự đánh giá của trò.

Đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực hoá hoạt động học tập của học sinh không có nghĩa là gạt bỏ, loại trừ, thay thế hoàn toàn các phương pháp truyền thống. Vấn đề là ở chỗ, cần kế thừa, phát triển những mặt tích cực của các phương pháp dạy học hiện có như thuyết trình, giảng giải, vấn đáp…, đồng thời phải học hỏi, vận dụng một số phương pháp dạy học mới một cách linh động nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong học tập, phù hợp với hoàn cảnh, điều kiện dạy học ở địa phương.

Phương pháp dạy học tích cực không hề hạ thấp hay giảm nhẹ vai trò chủ đạo của người thầy. Để phương pháp dạy học tích cực đạt được hiệu quả cao, người thầy phải thực sự trở thành người thiết kế, tổ chức hướng dẫn các hoạt động độc lập hoặc theo nhóm để học sinh chiếm lĩnh được tri thức mới, hình thành kĩ năng, thái độ, tình cảm và niềm tin theo yêu cầu của nội dung, chương trình môn GDCD. Nhưng không phải mọi loại tri thức đều có thể do học sinh tự chiếm lĩnh được và hơn thế nữa phương pháp dạy học tích cực cần phải có sự trợ của các loại thiết bị và phương tiện dạy học.

Đổi mới phương pháp dạy học môn Giáo dục công dân theo hướng tích cực phải quán triệt sâu sắc nguyên tắc học đi đôi với hành, lý luận gắn liền với thực tiễn. Thông qua các việc đa dạng hoá các hoạt động dạy học, gắn hoạt động dạy với hoạt động xã hội, hoạt động lao động với hoạt động thực tiễn khác ở địa phương để hình thành nhận thức đúng đắn về thế giới quan, nhân sinh quan và củng cố niềm tin, kĩ năng tổ chức hoạt động thực tế của học sinh.

Muốn đổi mới cách học thì phải đổi mới cách dạy. Cách dạy quyết định cách học, tuy nhiên, thói quen học tập thụ động của học sinh cũng ảnh hưởng đến cách dạy của thầy. Mặt khác, cũng có trường hợp học sinh mong muốn được học theo phương pháp dạy học tích cực nhưng do giáo viên chưa đáp ứng được. Do vậy giáo viên cần phải được bồi dưỡng, phải kiên trì cách dạy theo phương pháp dạy học tích cực, tổ chức các hoạt động nhận thức từ đơn giản đến phức tạp, từ thấp đến cao, hình thành thói quen cho học sinh. Trong đổi mới phương pháp phải có sự hợp tác của thầy và trò, sự phối hợp hoạt động dạy với hoạt động học thì mới có kết quả. Phương pháp dạy học tích cực hàm chứa cả phương pháp dạy và phương pháp học.

 Như vậy, thực hiện dạy và học theo phương pháp dạy học tích cực không có nghĩa là gạt bỏ các phương pháp truyền thống. Trong hệ thống các phương pháp dạy học quen thuộc được đào tạo trong các trường sư phạm cũng có nhiều phương pháp tích cực. Các sách lý luận dạy học đã chỉ rõ, về mặt hoạt động nhận thức, thì phương pháp thực hành là tích cực hơn phương pháp trực quan, phương pháp trực quan thì sinh động hơn phương pháp thuyết trình...

Đổi mới phương pháp dạy học cần kế thừa và phát triển những mặt tích cực của hệ thống phương pháp dạy học đã quen thuộc, đồng thời cần học hỏi, vận dụng một số phương pháp mới, phù hợp với hoàn cảnh, điều kiện dạy và học ở nước ta.

2. Kết quả khảo sát thực tế.

Thông qua các năm học và năm học 2008-2009 trực tiếp dạy 4 lớp 12 tại Phân hiệu Nghĩa Tâm - Trường THPT Văn Chấn tôi đã có kết quả khảo sát như sau:

- Về phía giáo viên: Còn một bộ phận giáo viên coi đây là một môn phụ nên ít nhận được sự quan tâm.

- Về phía học sinh: Với tâm lý coi đây là một môn học phụ nên còn nhiều học sinh chưa quan tâm hoặc chưa thực sự quan tâm, hoặc chỉ là học đối phó đối với bộ môn trong quá trình học.

Qua thực tế đó, chúng ta cần thấy rằng cần phải có sự thay đổi căn bản trong cách nhìn nhận về tầm quan trọng của bộ môn, đặc biệt trong xu thế toàn cầu hoá, nền kinh tế thị trường. Vì vậy, phải có sự thay đổi trong cách dạy và học môn Giáo dục công dân. Vậy thay đổi như thế nào? Đây không phải là câu hỏi dễ, Thay đổi từ cách nhìn nhận của một bộ phận giáo viên, thậm chí là cả ở các cấp quản lý.

Để đạt được sự thay đổi đó, thì người giáo viên trực tiếp giảng dạy môn Giáo dục công dân phải có những đổi mới về phương pháp dạy học và hình thức tổ chức dạy học. Làm sao gây được sự chú ý, say mê ham muốn tìm hiểu kiến thức của bộ môn một cách tích cực và chủ động của học sinh. Từ đó giúp học sinh hiểu đúng tên của bộ môn “Giáo dục công dân”.

Vậy, để phát huy được tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh trong học tập môn Giáo dục công dân 12 thì người thầy phải:

- Thiết kế giáo án theo những mục tiêu cụ thể từ đó tổ chức, chỉ đạo hướng dẫn học sinh thực hiện các hoạt một cách có hiệu quả.

- Người thầy biết sử dụng linh hoạt các phương pháp dạy học, kết hợp cả phương pháp dạy học truyền thống với phương pháp dạy học hiện đại một cách hợp lý.

- Tạo điều kiện để học sinh vận dụng nhiều kiến thức đã học vào thực tiễn cuộc sống, để phân tích đánh giá, giải quyết các tình huống và các vấn đề đặt ra từ thực tiễn.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

CHƯƠNG III: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ VÀ KẾT QUẢ THỰC HIỆN

Với những yêu cầu nêu trên tôi đưa ra một số giải pháp minh họa để cụ thể hoá việc đổi mới dạy học môn Giáo dục công dân 12 với việc thiết kế một số nội dung hoạt động học tập nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh. Chính vì vậy, tôi lựa chọn một số phương pháp giảng dạy được sử dụng nhiều trong giảng dạy môn Giáo dục công dân nói chung và giảng dạy môn Giáo dục công dân khối 12 nói riêng, kết hợp giữa các phương pháp truyền thống với các phương pháp hiện đại theo hướng đổi mới phù hợp với từng bài, từng tiết, từng đơn vị kiến thức và với từng đối tượng học sinh. Dưới đây là một số phương pháp mà tôi lựa chọn giảng dạy, áp dụng cho giảng dạy môn Giáo dục công dân 12.

- Phương pháp thảo luận nhóm

- Phương pháp trực quan

- Phương pháp vấn đáp

- Phương pháp giải quyết vấn đề

- Phương pháp dự án

- Phương pháp liên hệ thực tế và tự liên hệ

- Phương pháp dùng phiếu học tập, bài tập thảo luận

- Phương pháp ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy

- Phương pháp vận dụng tri thức liên môn

1. Phương pháp thảo luận nhóm.

  Đối với phương pháp này giáo viên phải tổ chức cho học sinh bàn bạc, trao đổi trong nhóm nhỏ, nhằm giúp cho mọi học sinh có thể chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm, ý kiến để giải quyết một vấn đề của nội dung bài học.

 Về thực chất, phương pháp thảo luận là tổ chức cho học sinh bàn bạc, trao đổi trong nhóm nhỏ. Thảo luận nhóm được sử dụng rộng rãi nhằm giúp cho học sinh tham gia một cách chủ động vào quá trình học tập, tạo cơ hội cho học sinh có thể chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm, ý kiến để giải quyết một vấn đề có liên quan đến nội dung bài học.

- Học tập hợp tác theo phương pháp này trong giảng dạy môn Giáo dục công dân được thực hiện khi:

+ Thảo luận để tìm ra nội dung vấn đề và đi đến kết luận.

+ Cùng thực hiện một vấn đề hoặc mỗi nhóm thực hiện một vấn đề của một đơn vị kiến thức mà giáo viên giao cho.

- Để phát huy tính tích cực hợp tác theo nhóm, cần đảm bảo một số yêu cầu sau đây:

+ Nội dụng thảo luận nhóm có thể giống nhau hoặc khác nhau.

+ Giáo viên nêu chủ đề thảo luận, chia nhóm, giao câu hỏi, yêu cầu thảo luận cho mỗi nhóm, quy định thời gian và phân vị trí chỗ ngồi thảo luận cho các nhóm.

+ Phân nhóm trưởng và thư kí.

+ Các nhóm tiến hành thảo luận.

+ Đại diện các nhóm trình bày kết quả, các nhóm khác chất vấn, trao đổi, bổ sung ý kiến.

+ Giáo tổng kết các ý kiến.

 Phương pháp hoạt động nhóm giúp cho các thành viên trong nhóm chia sẻ những băn khoăn, kinh nghiệm bản thân, cùng nhau xây dựng nhận thức mới.

 Ví dụ: Minh hoạ cụ thể cho phương pháp này bằng một đơn vị kiến thức cụ thể trong bài 2 – tiết 1: Thực hiện pháp luật.

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung kiến thức cần đạt

- GV: Tổ chức cho học sinh thảo luận nhóm, tìm hiểu các hình thức thự hiện pháp luật - GV: Chia lớp thành bốn nhóm - HS: Cử đại diện, thư kí nhóm - GV: Giao câu hỏi cho bốn nhóm   Nhóm 1 Chủ thể của sử dụng PL là ai? Chủ thể sử dụng pháp luật để thực hiện cái gì? lấy ví dụ minh hoạ? Nhóm 2 Chủ thể của thi hành PL là ai? Chủ thể thi hành pháp luật để thực hiện cái gì? lấy ví dụ minh hoạ? Nhóm 3 Chủ thể của tuân thủ PL là ai? Chủ thể tuân thủ pháp luật để thực hiện cái gì? lấy ví dụ minh hoạ? Nhóm 4 Chủ thể của áp dụng  PL là ai? Chủ thể áp dụng pháp luật để thực hiện cái gì? lấy ví dụ minh hoạ?minh hoạ? - HS: Các nhóm thảo luận - GV: Hướng dẫn học sinh thảo luận, bổ sung ý kiến, giúp học sinh tìm hiểu nội dung các hình thức thực hiện pháp luật. - HS: Cử đại diện nhóm trình bày - HS: Cả lớp tham gia góp ý kiến - GV: Nhận xét ý kiến của bốn nhóm - GV: Kết luận vấn đề - HS: Ghi nội dung vào vở

1. Khái niệm, các hình thức và các giai đoạn thực hiện pháp luật. ...... b. Các hình thức thực hiện pháp luật.   - Sử dụng pháp luật: Là các cá nhân, tổ chức sử dụng đúng quyền của mình (thực hiện quyền của mình). VD: Công dân có quyền bầu-ứng cử...     - Thi hành pháp luật: Là các cá nhân, tổ chức thực hiện đúng nghĩa vụ của mình (thực hiện nghĩa vụ của mình). VD: Công dân SX-KD thì phải nộp thuế...   - Tuân thủ pháp luật: Là cá nhân, tổ chức không được làm những việc mà pháp luật cấm. VD: Không được tự tiện phá rừng...   - Áp dụng pháp luật: Là cơ quan, công chức NN có thẩm quyền căn cứ vào quyết định của PL để ra QĐ phát sinh, chấm rứt hoặc thay đổi nghĩa vụ cụ thể của cá nhân, tổ chức. VD: Nếu bắt được người đánh bạc thì căn cứ vào QĐ của PL mà ra QĐ xử phạt...

 

Hoặc sau khi học xong nội dung 3: Quyền khiếu nại tố cáo của công dân ở bài 7: Công dân với các quyền dân chủ, Giáo viên có thể tổ chức cho mỗi nhóm học sinh thảo luận vấn đề sau.

Em hãy cho biết điểm giống nhau và khác nhau giữa quyền khiếu nại với quyền tố cáo của công dân (cách tiến hành thảo luận giống như ví dụ ở trên)

Tuy nhiên, sự thành công của phương pháp này phụ thuộc vào sự nhiệt tình tham gia của mọi thành viên, vì vậy phương pháp này còn gọi là phương pháp cùng tham gia, cho nên giáo viên phải biết tổ chức hợp lý và học sinh khá quen với phương pháp này thì mới có hiệu quả. Cần nhớ rằng, trong hoạt động nhóm, tư duy tích cực của học sinh phải được phát huy và ý nghĩa quan trọng của phương pháp này là rèn luyện năng lực hợp tác giữa các thành viên. Cần tránh khuynh hưóng hình thức và đề phòng lạm dụng, cho rằng tổ chức hoạt động nhóm là dấu hiệu tiêu biểu nhất của đổi mới phương pháp dạy học và hoạt động nhóm càng nhiều thì chứng tỏ phương pháp dạy học càng đổi mới.

2. Phương pháp trực quan.

 Quan niệm: phương pháp trực quan là phương pháp giáo viên sử dụng đồ dùng dạy học để minh họa cho kiến thức thức bài giảng.

 Là việc giáo viên sử dụng các phương tiện dạy học tác động trực tiếp đến cơ quan cảm giác của học sinh nhằm đạt được hiệu quả cao.

 Lưu ý khi sử dụng phương pháp trực quan.

+ Khi nêu ra các tài liệu trực quan cần phải phân tích, giảng giải và rút ra kết luận một cách chính xác.

+ Tránh hình thành ở học sinh phương pháp tư duy máy móc.

+ Kết hợp phương pháp trực quan với các phương pháp khác.

Một số hình thức của phương pháp trực quan trong giảng dạy môn GDCD.

+ Sơ đồ, bản đồ, tranh ảnh, số liệu thống kê

+ Màn ảnh (ti vi)

+ Sử dụng ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy

+ Tham quan

- Sử dụng sơ đồ, biểu đồ, bản đồ nó có tác dụng hệ thống kiến thức, nắm kiến thức bài giảng tổng quát, khái quát.

  Ví dụ 1: minh hoạ cụ thể cho phương pháp trực quan bằng một đơn vị kiến thức trong bài 2 – tiết 2: Thực hiện pháp luật

 Giáo viên đưa ra một sơ đồ mô tả mối quan hệ giữa thực tiễn xã hội với việc xây dựng pháp luật.

 

  XD Pháp luật

 

 

    Thực hiện PL

 

 

- Tranh ảnh: Là hình ảnh trực quan gây nhiều ấn tượng sâu sắc, tạo ra trạng thái tâm lý tiếp thu nhẹ nhàng. Tất nhiên việc sử dụng tranh ảnh phải có chọn lọc. Vì tranh ảnh minh họa đúng nội dung và có tác dụng tốt. Song tranh ảnh nếu thiếu sự chọn lọc sẽ có tác hại xấu.

        Ví dụ 2: Khi học đơn vị kiến thức Tuân thủ pháp luật của Các hình thức thực hiện pháp luật giáo viên cho học sinh quan sát bức ảnh trong sách giáo khoa giáo dục công dân 12 trang 12, sau đó giáo viên nêu câu hỏi: Thông qua bức ảnh về người đi xe máy đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao thông em hiểu như thế nào là tuân thủ pháp luật?

- Hình thức tham quan: Tổ chức tham quan như tham dự một phiên tòa xét xử

Chú ý: Cần chuẩn bị cho nội dung tham quan và sau đợt tham quan có viết thu hoạch.

- Hình thức trực quan qua màn ảnh, băng hình, video: Ví dụ như chiếu các đoạn phim về hoạt động bầu cử, tiếp xúc cử trị, hay các chính sách xã hội…

3. Phương pháp vấn đáp.

Giáo viên đặt ra câu hỏi để học sinh trả lời                                hoặc học sinh tranh luận với học sinh và với cả giáo viên

 

 

 

 

Có 3 loại vấn đáp.

+ Tái hiện: Giáo viên đặt câu hỏi, học sinh chỉ cần nhớ lại kiến thức và trả lời.

+ Giải thích – minh hoạ: Giáo viên lần lượt đưa ra câu hỏi và kèm theo ví dụ để học sinh rễ hiểu, rễ nhớ.

+ Tìm tòi: Giáo viên dùng một hệ thống câu hỏi để dẫn dắt học sinh từng bước phát hiện ra nội dung kiến thức. Giáo viên tổ chức cho học sinh trao đổi ý kiến, kể cả tranh luận giữa giáo viên với học sinh và giữa học sinh với học sinh.

Ví dụ 1: Minh hoạ cụ thể cho phương pháp này bằng một đơn vị kiến thức cụ thể trong bài 2 – tiết 2:

Giáo viên sử dụng phương pháp vấn đáp tái hiện để kiểm tra bài cũ sau khi học xong tiết 2 – Bài 2: Thực hiện pháp luật.

Giáo viên đặt câu hỏi: Em hãy trình bày các dấu hiệu cơ bản của vi phạm phap luật?

Đối với câu hỏi này học sinh chỉ cần nhớ lại kiến thức đã học để trả lời câu hỏi với 3 ý sau.

- Là hành vi trái pháp luật:        Hành động

                                                   Không hành động

- Do người có năng lực trách nhiệm pháp lý thực hiện

- Người vi phạm phải có lỗi:       Lỗi cố ý:           Cố ý trực tiếp

                                                                              Cố ý gián tiếp

                                                     Lỗi vô ý:         Vô ý do quá tự tin

                                                                              Vô ý do cẩu thả 

 Ví dụ 2: Giáo viên sử dụng phương pháp vấn đáp tìm tòi để củng cố bài học khi học xong tiết 2 – bài 2: Thực hiện pháp luật.

Giáo viên đặt câu hỏi: Theo em có những nguyên nhân nào dẫn đến vi phạm pháp luật? Đối với câu hỏi này đòi hỏi học sinh phải suy nghĩ và dựa vào kiến thức đã học để tìm ra nội dung câu hỏi và học sinh phải trả lời được.

  + Nguyên nhân chủ quan: Coi thường pháp luật; cố ý vi phạm; không hiểu biết pháp luật; lấy ví dụ minh hoạ...

 + Nguyên nhân khách quan: Thiếu pháp luật; pháp luật không còn phù hợp...

4. Phương pháp giải quyết vấn đề.

 Đây là phương pháp xem xét, phân tích những vấn đề đang tồn tại giúp học sinh vach ra những cách thức giải quyết vấn đề, tình huống cụ thể gặp phải trong đời sống hàng ngày. Đới với phương pháp này nhằm phát triển tư duy sáng tạo, năng lực giả quyết vấn đề của học sinh.

  Tuy nhiên đối với phương pháp này giáo viên cần lưu ý khi sử dụng:

+ Vấn đề, tình huống được lựa chọn phải phù hợp với môn GDCD, gần gũi với thực tế học sinh, phải kích thích được sự sáng tạo của học sinh.

+ Cách giải quyết vấn đề được lựa chọn phải là phương pháp tối ưu nhất.

 Cách tiến hành

- Xác định vấn đề cần giải quyết là gì?

- Nêu nên những chi tiết có liên quan đến vấn đề.

- Nêu nên những câu hỏi giúp cho việc giải quyết vấn đề.

+ Vấn đề xảy ra trong điều kiện nào?

+ Vấn đề xảy ra khi nào?

- Liệt kê tất cả các giải pháp.

- Đánh giá kết quả các giải pháp.

- So sánh kết quả các giải pháp.

- Quyết định chọn giải pháp tốt nhất.

Ví dụ: Minh hoạ cho phương pháp này: bằng đơn vị kiến thức “a” Quyền học tập của công dân trong bài 8 - tiết 1: Pháp luật với sự phát triển của công dân.

Giáo viên đưa ra các tình huống sau đó yêu cầu học sinh giải quyết tình huống mà giáo viên đưa ra:

   Thắng chẳng may bị bệnh và liệt cả hai chân từ năm lên 4 tuổi. Năm nay Thắng đã lên 9 tuổi mà Thắng vẫn chưa được đến trường. Vì mẹ Thắng cho rằng, Thắng có đi học học cũng không có ích gì, mà tan tật như vậy chẳng có trường nào nhận vào học.

Giáo viên yêu cầu học sinh giải quyết tình huống  bằng một câu hỏi đặt ra: Em có tán thành với ý kiến của mẹ Thắng đặt ra không? Vì sao?

 Học sinh suy nghĩ, trao đổi, đưa ra ý kiến của mình.

 Giáo viên kết luận:

 + Không đồng ý với ý kiến của mẹ Thắng

 + Vì: Người lạnh lặn hay người khuyết tật đều có quyền và cơ hội học tập như nhau. Trong điều 10 của Luật Giáo dục 2005 có ghi: Nhà nước và xã hội tạo điều kiện cho trẻ em khuyết tật, có hoàn cảnh khó khăn khác được học văn hoá và học nghề phù hợp.

 Có thể phân biệt bốn mức độ đặt và giải quyết vấn đề

+ Mức 1: Giáo viên đặt vấn đề, nêu cách giải quyết vấn đề. Học sinh thực hiện cách giải quyết vấn đề theo sự hướng dẫn của học sinh, sau đó giáo viên đánh giá kết quả làm việc của học sinh.

+ Mức 2: Giáo viên nêu vấn đề, gợi ý để học sinh tìm cách giải quyết vấn đề. Học sinh thực hiện cách giải quyết vấn đề với sự giúp đỡ của giáo viên khi cần. Giáo viên và học sinh cùng đánh giá.

+ Mức 3: Giáo viên cung cấp thông tin tạo tình huống có vấn đề. Học sinh phát hiện và xác định vấn đề nảy sinh, tự đề xuất các giả thuyết và lựa chọn giải pháp. Học sinh thực hiện cách giải quyết vấn đề. Giáo viên và học sinh cùng đánh giá.

+ Mức 4: Học sinh tự lực phát hiện vấn đề nảy sinh trong hoàn cảnh của mình hoặc cộng đồng, lựa chọn vấn đề giải quyết. Học sinh giải quyết vấn đề, tự đánh giá chất lượng, hiệu quả, có ý kiến bổ sung của giáo viên khi kết thúc.

 Cho nên, dạy học theo phương pháp đặt và giải quyết vấn đề, học sinh vừa nắm được tri thức mới, vừa nắm được phương pháp lĩnh hội tri thức đó, phát triển tư duy tích cực, sáng tạo, được chuẩn bị một năng lực thích ứng với đời sống xã hội, phát hiện kịp thời và giải quyết hợp lý các vấn đề nảy sinh.

5. Phương pháp liên hệ thực tế và tự liên hệ. 

Nội dung môn học Giáo dục công dân bắt nguồn từ thực tế cuộc sống xã hội, nên trong giảng dạy môn Giáo dục công dân phải có sự liên hệ với thực tế cuộc sống. Nhờ đó học sinh hiểu được tại sao phải học vấn đề đó? Cần vận dụng kiến thức đã học vào thực tế cuộc sống như thế nào?

Như vậy, liên hệ thực tế và tự liên hệ là phương pháp tạo ra những điều kiện thuận tiện cho học sinh được nghĩ đến những vấn đề đang diễn ra trong cuộc sống có liên quan đến nội dung bài học. Trên cơ sở đó, học sinh được bộc lộ thái độ, ý kiến, cách làm riêng của mình, hoặc so sánh, đối chiếu với nội dung bài học để hiểu sâu sắc hơn điều cần học.

Cách tiến hành:    

+ Giáo viên đặt câu hỏi gợi mở, học sinh liên hệ với thực tế cuộc sống (giáo viên đặt câu hỏi yêu cầu học sinh tự liên hệ).

+ Giáo viên động viên học sinh liên hệ với thực tế cuộc sống.

+ Học sinh phát biểu ý kiến bằng những suy nghĩ của mình.

 Yêu cầu đối với phương pháp này là:

+ Vấn đề liên hệ phải phù hợp với nội dung bài học.

+ Vấn đề liên hệ phải gần gũi, vừa sức.

+ Cần động viên học sinh rụt dè liên hệ hoặc tự liên hệ.

Ví dụ: Minh hoạ cho phương pháp này.

Giáo viên đặt ra câu hỏi để học sinh tự liên hệ với thực tế địa phương.

Câu hỏi: Em có biết gì về tình hình môi trường hiện nay ở địa phương em?

Câu hỏi: Em có thể làm gì để góp phàn bảo vệ môi trường ở địa phương em?

6. Phương pháp ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy.

Theo quan điểm thông tin, học là quá trình thu nhận thông tin có định hướng, có sự tái tạo và phát triển thông tin, dạy là phát thông tin và giúp người học thực hiện quá trình trên một cách có hiệu quả.

Đây là một phương pháp hiện đại và sử dụng các phương tiện như: Máy chiếu, băng hình, phần mềm dạy học...Các phương tiện này sẽ giúp cho các hoạt động của giáo viên và học sinh tích cực, chủ động và sinh động hơn.

Dạy học theo phương pháp ứng dụng công nghệ thông tin có các ưu thế sau:

+ Giáo viên chuẩn bị bài dạy một lần thì được sử dụng nhiều lần.

+ Các phần mền dạy học sẽ giúp cho học sinh tính năng động, cho phép học sinh học theo khả năng.

+ Tạo ra cho bài giảng sinh động hơn, dễ cập nhận hơn và thích nghi với sự thay đổi nhanh của khoa học hiện đại.

+ Học sinh học không bị thụ động, có nhiều thời gian nghe giảng để đào sâu suy nghĩ và điều quan trong hơn là nhiều học sinh được dự.

Việc ứng ựng công nghệ thông tin trong đổi mới phương pháp giảng dạy hiện nay còn nhiều hạn chế như cơ sở vật chất, trang thiết bị còn hạn chế, giáo viên sử dụng chưa thành thạo, nhiều khi sử dụng phương pháp này còn mang tính tự phát hoặc sử dụng mang tính hình thức. Vì vậy khi sử dụng phương pháp ứng dụng công nghệ thông tin cần đảm bảo các yêu cầu sau:

- Đảm bảo tính mục đích: Sử dụng máy chiếu và các phần mềm dạy học chính là việc giúp giáo viên tổ chức và học sinh thực hiện các hoạt động học tập theo hướng: học sinh tích cực, chủ động xây dựng kiến thức và rèn luyện kĩ năng, kĩ sảo vận dụng kiến thức vào thực tiễn

- Đảm bảo tính hiệu quả: Không được lạm dụng máy chiếu hoặc thay đổi hình thức “chép bảng” mà phải là công cụ thực sự giúp học sinh tìm tòi và vận dụng kiến thức.

- Đảm bảo tính thiết thực và phù hợp: chỉ sử dụng phương tiện trình chiếu và phần mềm dạy học phù hợp với nội dung, hình thức và phương pháp cụ thể của mỗi bài, mỗi tiết.

Bên cạnh việc sử dụng phương pháp hiện đại này, trong quá trình soạn giáo án và giảng dạy cần bổ sung một số câu hỏi mang tính tổng hợp trong quá trình tái hiện kiến thức cũ, gợi mở dẫn dắt đến kiến thức mới trong sách giáo khoa.

Ví dụ 1: Minh hoạ cho phương pháp này bằng một đơn vị kiến thức trong bài 7 Công dân với các quyền dân chủ (tiết 3) - Quy trình khiếu nại - tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo

Sơ đồ so sánh quy trình giải quyết khiếu nại và tố cáo

                                 Khiếu nại                                                                         Tố cáo

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Khi giảng đơn vị kiến thức này giáo viên thiết kế sơ đồ nằm trong một Slide và tạo hiệu ứng cho từng cấp (để nói từng bước khiếu nại, tố cáo) hiện ra dần và giáo viên giảng giải cho học sinh nắm được quy trình giải quyết khiếu nại và tố cáo gồm có bốn bước cơ bản.

Ví dụ 2: Sau khi học xong bài 1: Pháp luật và đời sống, Giáo viên đặt câu hỏi: Hãy tìm trong số các hình ảnh sau đây đâu, đâu là hành vi công dân được làm, phải làm và không được làm?

Giáo viên sử dụng hiệu ứng hình ảnh tạo ra hình ảnh và sử dụng câu hỏi để hỏi học sinh về nội dung bài học.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                        

 

 

Học và thi                                                                  Công nhân đình công

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Tham gia giao thông

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ăn mừng chiến thắng                                                    Tự do tín ngưỡng tôn giáo

 

7. Sử dụng phương pháp dự án.

  Hình thức dạy học này phù hợp với yêu cầu học sinh huy động kiến thức tổng hợp hoặc chuyên sâu về một lĩnh vực để phân tích, tổng kết, đưa ra kết quả triển khai thực hiện một công việc

Học theo dự án là việc học có tiêu điểm, học theo kinh nghiệm được tổ chức xung quanh việc điều tra và giải quyết các vấn đề thế giới thực. Xuất phát từ yêu cầu thực tế, từ tình huống có vấn đề từ đó người học tích cực thông qua tự giải quyết vấn đề, tự hướng dẫn, tìm ý nghĩa và xây dựng tri thức riêng của mình, học qua cộng tác và làm việc với bạn bè.

Các yêu cầu khi dạy học theo phương pháp dự án:

- Giới thiệu hoàn cảnh.

+ Hoàn cảnh, tình huống

+ Vấn đề cần giải quyết

- Nêu nhiệm vụ.

+ Sản phảm cần được tạo ra

+ Giới hạn, khuân khổ, thời gian 

- Tìm, khai thác nguồn thông tin.

+ Thông tin trong các tài liệu tham khảo

+ Thông tin trên mạng

+ Tri thức sáng tạo của học viên (tri thức cá nhân)

- Tiến hành theo quy trình.

+ Động lão tập thể tìm nguyên nhân và giải pháp

+ Xác định nhiệm vụ cần được thực hiện

+ Phân công người phụ trách các phần việc

+ Theo dõi, kiểm tra, đôn đốc kết quả thực hiện

- Đánh giá, kết luận.

+ Xác định nguồn thông tin tra cứu, phát huy tính sáng tạo giải pháp mới

+ Viết các giải pháp thành quy trình và thủ tục

+ Trao đổi và thông qua toàn tổ

+ Trình bày của mỗi các nhân về dự án của mình

+ Đóng góp ý kiến của các thành viên tổ dự án

+ Tổng kết, đánh giá, rút kinh nghiệm

 

Ví dụ: Minh hoạ cho phương pháp này, khi học xong Bài 7-tiết 1 “Công dân với các quyền dân chủ” về quyền bầu cử và ứng cử của công dân, giáo viên giáo cho học sinh lập và thực hiện kế hoạch sau.

Em hãy lập kế hoạch của tổ em tham gia tuyên truyền, vận động cho ngày bầu cử Hội đồng nhân dân các cấp.

Đối với câu hỏi này học sinh phải nêu rõ được kế hoạch sau.

+ Xác định được mục tiêu

+ Những công việc cần làm

+ Cách tiến hành

+ Thời gian dự kiến

+ Người phụ trách mỗi công việc

+ Kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kế hoạch

8. Sử dụng phiếu học tập, bài tập thảo luận.

Đây là một công việc quan trọng nhằm tạo ra sự hứng thú say mê học tập của học sinh nhằm đạt đến mục tiêu cuối cùng là phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh.

Bài tập, đặc biệt là bài tập tình huống Giáo dục công dân không chỉ giúp học sinh củng cố, vận dụng, khắc sâu kiến thức mà còn là nguồn tri thức là phương tiện giúp học sinh lĩnh hội kiến thức mới.

Nếu nội dung lệch thì sẽ dẫn đến kết quả học sinh có những đáp án không đúng hoặc lan man khó đưa ra những kiến thức cơ bản trọng tâm, cho nên người dạy phải thiết kế phiếu học tập sao cho phù hợp với nội dung bài học.

Ví dụ: Minh hoạ cho phương pháp này, sau khi học xong bài 1 “ Pháp luật và đời sống”.

Em hãy ghép các ý ở cột A (vế câu thứ nhất) sao cho phù hợp với cột B (vế câu thứ hai)

Cột A	Cột B	Trả lời
1. PL là quy tắc xử sự chung	A. Là quy định bắt buộc đối với mọi các nhân, tổ chức, ai cũng phải xử sự theo pháp luật	1 ghép với.....
2. PL có tính bắt buộc chung	B. Có hiệu lực pháp lí cao nhất trong toàn bộ HTPL Vệt Nam	2 ghép với.....
3. HP là luật cở bản của nhà nước	C. PL vừa phụ thuộc vào kinh tế, vừa tác động trở lại với kinh tế	3 ghép với......
4. Trong mối quan hệ với kinh tế	D.  Về những việc được làm, những việc phải làm và những việc không được làm	4 ghép với......

 

Đáp án:      1 – A;               2 – D;             3 – B;  4 – C

 

Ví dụ 2: Sau khi học xong tiết 1-bài 8 “Pháp luật với sự pháp triển của công dân” giáo viên có thể đưa ra tình huống bằng việc phát phiếu bài tập.

Sau khi tốt nghiệp THCS cả hai chị em Phương và Chung đều có nguyện vọng vào học lớp 10, nhưng vì điều kiện gia đình khó khăn nên bố phương quyết định thằng Chung là con trai nên cần tiếp tục đi học, còn cái Phương là con gái học cao cũng chỉ làm ruộng và đi lấy chồng như những đứa con gái ở làng này nên ở nhà đỡ đần cha mẹ.

? Em có tán thành với ý kiến của bố bạn Phương không? Vì sao?

9. Phương pháp vận dụng tri thức liên môn.

 Quan niệm: Đó là phương pháp vận dụng các tri thức của các môn học khác vào giảng dạy môn Giáo dục công dân, ví dụ như nhóm khái niệm pháp luật có liên quan đến chương trình lịch sử.

  Cơ sở lí luận: Vì các tri thức lý luận chính trị mang tính chất khái quát, bao quát toàn bộ đời sống xã hội. Nó là loại tri thức rộng, về mặt thế giới quan. Còn các tri thức khoa học cơ bản chỉ bao quát một lĩnh vực riên lẻ của thế giới. Do đó người ta lợi dụng tri thức riêng của khoa học cơ bản vào giảng lý luận chính trị.

 Phương pháp vận dụng tri thức liên môn đòi hỏi giáo viên phải:

- Phải có một trình độ khoa học cơ bản mức tối thiểu (trung học phổ thông)

- Phải xác định tri thức của bài giảng có liên quan tới tri thức liên môn nào?

- Cần tìm hiểu nội dung của một số học thuyết khoa học tự nhiên, khoa học xã hội.

Ví dụ: Minh hoạ cho phương pháp này.

Giáo viên khi giảng nội dung quyền bình đẳng giữa các dân tộc, tôn giáo thì giáo viên viên phải nắm được lịch sử hình thành của dân tộc và tôn giáo. Hoặc khi giảng về quy luật mâu thuẫn, phải lợi dụng các môn học khoa học tự nhiên như trong toán học: số + số - , phép nhân và phép chia, tích phân và vi phân…

Trên đây là một số phương pháp mang tính đổi mới trong giảng dạy môn Giáo dục công dân vừa kết hợp các phương pháp truyền thống với các phương pháp hiện đại. tức là chúng ta không có một phương pháp nào là mẫu số chung cho nội dung bài học, tiết học, cho đối tượng học sinh mà phải biết vận dụng linh hoạt các phương pháp cho phù hợp với đối tượng học sinh, bài học, tiết học và điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường.

Ví dụ: Cùng một đơn vị kiến thức ở lớp A có đa số học sinh nhận thức nhanh ta sử dụng phương pháp thảo luận nhóm, nhưng sang lớp B đối tượng học sinh nhận thức chậm hơn thì ta không thể sử dụng phương pháp thảo luận được mà phải lựa chọn phương pháp khác phù hợp hơn.

Vì vậy, việc sử dụng linh hoạt các phương pháp trong giảng dạy sẽ làm cho bài giảng sinh động, phong phú, vì lúc đó sự tác động của chủ thể đến khách thể không phải đi theo một công thức đơn điệu, mà nó thay đổi kiểu tác động, gây ấn tượng mới. Chính do sự thay đổi tác động mà gây lên những động hình mới, tạo ra những mối liên hệ trong đầu học sinh từ đó kích thích sự hứng thú, say mê học tập của học sịnh.

Việc sử dụng linh hoạt các phương pháp trong bài dạy và việc sử dụng chúng như thế nào trong tiến trình bài giảng, việc xác định phương pháp nào là chủ đạo…tất cả cái đó thuộc về sự thiết kế của giáo viên.

Như vậy, mỗi phương pháp và hình thức dạy - học môn Giáo dục công dân đều có mặt mạnh và mặt hạn chế riêng, phù hợp với từng loại bài riêng, từng khâu riêng và từng tiết dạy. Cho nên chúng ta không quá lạm dụng hoặc phủ định hoàn toàn một phương pháp hay hình thức dạy-học nào, mà điều quan trọng là cần phải lựa chọn và sử dụng kết hợp tốt các phương pháp và các hình thức dạy học một cách hợp lý. Vì vậy, tôi lựa chọn một số phương pháp được sử dụng nhiều nhất trong giảng dạy môn Giáo dục công dân.

10. Soạn thảo một giáo án theo hướng đổi mới, phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh.

a. Yêu cầu chung.

 Giáo án là công cụ làm việc trên lớp của giáo viên. Đó là kết quả của quá trình suy nghĩ đầy đủ và toàn diện của giáo viên về nội dung tri thức của bài giảng, phương pháp giảng dạy phù hợp, những tình huống sư phạm trong quá trình lên lớp. Do đó giáo án có vai trò hết sức quan trọng góp phần làm nên sự thành công của giờ dạy. Để có một giáo án chất lượng, trong quá trình soạn giáo án cần lưu ý:

- Xác định chính xác, đầy đủ mục tiêu của bài học về nội dụng tri thức, kĩ nẵng, thái độ, hành vi. Một trong những yêu cầu quan trọng và có tính đặc thù của môn Giáo dục công dân là từng nội dung của bài giảng phải gắn với thực tiễn sinh động, đồng thời, với việc truyền đạt tri thức là quá trình giáo dục tư tưởng đạo đức, tình cảm, thái độ, hành vi cho học sinh.

- Xác định rõ trọng tâm của bài, từ đó giải quyết nội dung trọng tâm, khắc sâu kiến thức và phát triển tư duy của học sinh.

- Xác định được phương pháp dạy học phù hợp, nhằm phát huy vai trò tích cực, chủ động trong việc lĩnh hội tri thức của học sinh.

 Trong giáo án phải chú ý đến thiết kế các gợi ý kiểm tra, đánh giá để xác định được mức độ tư duy của học sinh, mức độ hứng thú tiép thu bài học của học sinh.

- Giáo án phải thể hiện tính kế thừa, tính gợi mở, nhằm đảm bảo tính hệ thống, liên kết với tính những tri thức học sinh đã được học ở những bài học trước, đồng thời gợi mở, dẫn dắt học sinh sử dụng vốn kiến thức đã có để nắm bắt, tự khám phá những kiến thức mới. Như vậy, việc định hướng cho học sinh tìm hiểu bài mới ở nhà trước giờ lên lớp là một yêu cầu cần thiết và có ý nghĩa quan trọng.

- Giáo viên cần dự đoán trước các tình huống sư phạm có thể xảy ra trong giời dạy và những biện pháp khắc phục trong giáo án của mình.

 Giáo án của mỗi giáo viên là sản phẩm mang tính đặc thù cao. Nội dung và hình thức thể hiện của giáo án tuỳ thuộc vào trình độ chuyên môn, năng lực sáng tạo của giáo viên, phù thuộc vào nội dung tri thức, đối tượng học sinh, điều kiện giảng dạy và học tập ở từng trường. Tuy nhiên, trong quá trình soạn giáo án, việc tuân thủ các yêu cầu chung có ý nghĩa quan trọng, góp phần tạo nên tính hiệu quả và chất lượng bài giảng.

b. Xây dựng kế hoạch bài học theo phương pháp dạy học tích cực.

 Xây dựng kế hoạch dạy học cho một tiết học cụ thể, thể hiện mối quan hệ  tương tác giữa giáo viên với học sinh, giữa học sinh với học sinh nhằm giúp học sinh đạt được những mục tiêu của tiết học.

b.1. Các bước xây dựng kế hoạch bài học.

*  Phải xác định được mục tiêu bài học tức là căn cứ vào chuẩn kiến thức, kĩ năng và yêu cầu về thái độ trong chương trình.

* Nghiên cứu sách giáo khoa, tài liệu tham khảo để:

- Hiểu chính xác, đầy đủ những nội dung của bài học.

- Xác định những kiến thức, kĩ năng, thái độ cơ bản

- Xác định trình tự lô gic của bài học

*  Xác định khả năng đáp ứng các nhiệm vụ nhận thức của học sinh.

- Xác định được những kiến thức, kĩ năng mà học sinh đã có và cần có.

- Dự kiến những khó khăn, những tình huống có thể nảy sinh và các phương án cần giải quyết một cách hợp lý.

* Lựa chọn phương pháp dạy học, hình thức tổ chức dạy học, các phương tiện thiết bị dạy học và cách thức đánh giá thích hợp nhằm giúp học sinh học tập tích cực, chủ động, sáng tạo và phát triển năng lực tự học.

* Xây dựng kế hoạch bài học: Xác định mục tiêu, thiết kế nội dung, nhiệm vụ, cách thức hoạt động, thời gian và yêu cầu cần đạt cho từng loại hoạt động của giáo viên và hoạt động của học sinh.

b.2. Cấu trúc của một kế hoạch bài học được thể hiện ở các nội dung sau:

* Mục tiêu bài học.

Giáo viên phải nêu rõ được yêu cầu mà học sinh cần đạt được về kiến thức, kĩ năng và thái độ.

- Về kiến thức. (gồm 6 mức độ)

+ Nhận biết: Nhận biết thông tin, ghi nhớ, tái hiện thông tin

+ Thông hiểu: Giải thích được, chứng minh được

+ Vận dụng: Vận dụng nhận biết thông tin để giải quyết vấn đề đặt ra

+ Phân tích: Chia thông tin ra thành các thông tin nhỏ và thiết lập mối liên hệ phụ thuộc lẫn nhau giữa chúng

+ Tổng hợp: Thiết kế lại các thông tin từ các nguồn tài liệu khác nhau và trên cơ sở đó tạo lập nên một hình mẫu mới

+ Đánh giá: Thảo luận về giá trị một tư tưởng, một phương pháp, một nội dung kiến thức. Đây là một bước mới trong lĩnh hội kiến thức được đặc trưng bởi việc đi sâu vào bản chất của đối tượng, hiện tượng.

- Về kĩ năng (gồm hai mức độ)

+ Làm được (biết làm)

+ Thông thạo (thành thạo)

- Về thái độ: Tạo sự hình thành thói quen, tính cách, nhân cách, nhằm phát triển con người toàn diện theo mục tiêu giáo dục

* Chuẩn bị của giáo viên và học sinh.

- Đối với giáo viên: Chuẩn bị giáo án, các thiết bị dạy học, các phương tiện và các tài liệu dạy học cần thiết.

- Đối với học sinh: Giáo viên hướng dẫn học sinh chuẩn bị bài học: soạn bài, làm bài tập, chuẩn bị tài liệu và đồ dùng dạy học cần thiết (nếu có).

* Tổ chức các hoạt động dạy học.

Trình bày rõ các hình thức triển khai các hoạt động dạy - học cụ thể như sau:

- Tên hoạt động

- Mục tiêu của hoạt động

- Cách tiến hành hoạt động

- Thời gian để thực hiện hoạt động

- Kết luận của GV về: kiến thức, kĩ năng, thái độ HS cần có sau hoạt động, những tình huống thực tiễn có thể vận dụng kiến thức, kĩ năng, thái độ đã học để giải quyết, những sai sót thường gặp,hậu quả có thể xẩy ra nếu không có cách giải quyết phù hợp…

* Hướng dẫn các hoạt động tiếp nối: xác định những việc học sinh cần phải tiếp tục thực hiện sau giờ học để củng cố, khắc sâu, mở rộng bài cũ hoặc để chuẩn bị cho việc học bài mới.

Tiến trình lên lớp của giáo viên (một tiết dạy) được thực hiện theo các bước cơ bản sau (gồm 5 bước):

- Ổn định tổ chức lớp

- Kiểm tra bài cũ

+ Kiếm tra việc nắm vững bài học cũ

+ Kiểm tra việc chuẩn bị bài học mới (soạn bài, làm bài tập, chuẩn bị bài mới)

- Tổ chức và dạy học bài mới

+ Giáo viên giới thiệu bài mới: nêu nhiệm vụ học tập và cách thức thực hiện để đạt được mục tiêu bài học, tạo động cơ học tập cho học sinh.

+ Giáo viên tổ chức, hướng dẫn học sinh suy nghĩ, tìm hiểu, khám phá và lĩnh hội nội dung bài học, nhằm đạt được mục tiêu bài học với sự vận dụng phương pháp dạy học phù hợp.

- Luyện tập, củng cố

Giáo viên hướng dẫn học sinh củng cố, khắc sâu những kiến thức, kĩ năng, thái độ đã có thông qua hoạt động thực hành luyện tập có tính tổng hợp, naang cao theo những hình thức khác nhau.

- Dặn dò nhắc nhở

+ Giáo viên hướng dẫn học sinh luyện tập, củng cố bài cũ

+ Giáo viên hướng dẫn học sinh chuẩn bị bài mới

c. Bài soạn minh hoạ.

  Giáo án số: .................                Ngày soạn: ...................               Tuần thứ: ……........

Lớp dạy
Ngày dạy
Sĩ số

 

BÀI 7- TIẾT 3: CÔNG DÂN VỚI CÁC QUYỀN DÂN CHỦ

I. Mục tiêu bài học.

Học xong tiết 3 bài 7 học sinh cần nắm được

1. Về kiến thức.

  - Giúp học sinh nắm được khái niệm, nội dung, ý nghĩa và cách thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo của công dân.

  - Giúp HS nắm được trách nhiệm của nhà nước và công dân trong việc bảo đảm và thực hiện các quyền dân chủ của công dân

2. Về kĩ năng.

  - Phân biệt được những HV thực hiện đúng và hành vi xâm phạm quyền DC của CD.

  - Biết thực hiện quyền dân chủ của theo đúng quy định của pháp luật.

3. Về thái độ.

  - Tích cực thực hiện quyền DC của mình và tôn trọng quyền dân chủ của người khác.

  - Biết phê phán hành vi xâm phạm quyền dân chủ của công dân.

 II. Tài liệu và phương tiện dạy học.

  - SGK, SGV GDCD 12, TLHDGD GDCD 12

  - Bài tập tình huống, SGK PLCN (NXB GD 1998)

  - SGK BDND và PP GD GDCD 12 (NXB ĐHQGHN), Sơ đồ

III. Tiến trình lên lớp.

1. Ổn định tổ chức lớp.

2. Kiểm tra bài cũ.

Câu hỏi: Em hãy trình bày nội dung và ý nghĩa quyền tham gia quản lí nhà nước và xã hội của công dân?

3. Học bài mới.

Theo em khi nào có khiếu nại, khi nào có tố cáo? (Khi có vi phạm pháp luật). Vậy khiếu nại và tố cáo có điểm giống và khác nhau không? để trả lời những câu hỏi này hôm nay thầy và các em cùng đi tìm hiểu tiếp bài 7 tiết 3. Công dân với các quyền dân chủ

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung kiến thức cần đạt

Hoạt động 1:     Để đi vào khái niệm GV sử dụng phương pháp thuyết trình nhắc lại ý nghĩa của hai quyền: Bầu cử, ứng cử và quyền tham gia quản lí nhà nước. Sau đó giáo viên nêu ra câu hỏi. ? Trong khi thực hiện hai quyền trên nếu phát hiện những VPPL thì người dân có thể làm gì? làm như thế nào để ngăn chặn việc làm sai đó? GV: quyền khiếu nại, tố cáo là quyền cơ bản của công dân, là công cụ để công dân thực hiện quyền dân chủ trực tiếp. GV: cho học sinh thảo luận nhóm bằng hai câu hỏi GV: Chia lớp thành 4 nhóm (nhóm 1+2 thảo luận câu hỏi 1; nhóm 3+4 thảo luận câu hỏi 2) ? Theo quyền khiếu nại là việc làm của ai? Giải quyết về cái gì? lấy VD minh hoạ? ? Theo em quyền tố cáo là việc làm của ai? Thông báo cái gì? cho ai? Lấy ví dụ? HS: Các nhóm thảo luận GV: Hướng dẫn học sinh thảo luận HS: Cử đại diện trình bày HS: Cả lớp tham gia góp ý kiến GV: Nhận xét ý kiến của bốn nhóm GV: Kết luận HS: Ghi bài vào vở    Căn cứ vào khái niệm quyền khiếu nại và tố cáo cho học sinh tìm và trả lời mục đích của quyền khiếi nại và tố cáo, giáo viên sử dụng phương pháp đàm thoại đưa ra 2 câu hỏi. ? Theo em đảm bảo quyền KN của công dân nhằm mục đích gì? ? Theo em đảm bảo quyền TC của công dân nhằm mục đích gì?    GV tổ chức cho học sinh tiến hành thảo luận theo lớp theo hướng so sánh nội dung của KN-TC theo hệ thống câu hỏi lô gíc. ? Theo em chủ thể của khiếu nạn và tố cáo là ai? ? Theo em ai có thẩm quyền giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân? HS: Cả lớp thảo luận GV: Hướng dẫn học sinh thảo luận HS: Cử đại diện trình bày HS: Cả lớp tham gia góp ý kiến GV: Nhận xét ý kiến đóng góp GV: Kết luận HS: Ghi bài vào vở Chú ý: nếu là CD vi phạm thì thủ trưởng giải quyết còn nếu thử trưởng cơ quan đó vi phạm thì cơ quan cấp trên thẩm quyền giải quyết.    GV sử dụng phương pháp trực quan (sử dụng sơ đồ) kết hợp với phương pháp vấn đáp. ? Em hãy trình bày trình tự giải quyết khiếu nạn của công dân? ? Em hãy trình bày trình tự giải quyết tố cáo của công dân? ? Vậy quy trình KN-TC và giải quyết KN-TC có điểm gì giống và khác nhau? Giáo viên sử dụng sơ đồ và trình bày từng bước kết hợp với câu hỏi để học nắm được quy trình giải quyết KN-TC từ đó nêu được sự giống nhau và khác nhau giữa KN-TC. Chú ý: thời gian giải quyết KN không quá 90 ngày từ khi nhận được QĐHC, KL giải quyết trong 10 từ khi nhận được đơn, giải quyết lần đầu không quá 30 ngày, phức tạp 45 ngày, vùng sâu khó khăn là 60 ngày mỗi lần tiếp theo không quá 45 ngày từ ngày thụ lí. Chú ý: Phải giải quyết ngay chậm nhất là 10 ngày thời gian giải quyết tiếp theo không quá 60 ngày, phức tạp là 90 ngày từ ngày thụ lí.     Giáo viên sử dụng phương pháp vấn đáp  kết hợp với phương pháp liên hệ thực tế để học sinh nắm được ý nghĩa của quyền khiếu nại-tố cáo     ? Theo em đảm bảo quyền khiếu nạn tố cáo của CD sẽ đem lại những ý nghĩa gì?     ? Bằng nội dung đã học và kiến thức tế em hãy cho biết người KN-TC có quyền và nghĩa vụ gì?     * Quyền KN-TC: - KN: Tự mình hoặc qua người đại diện; rút đơn kiện; nhận được văn bản thụ lí; được khôi phục quyền lợi và bồi thường; được KN tiếp. - TC: Gửi đơn hoặc trực tiếp TC; giữ bí mật tên, bút tích, địa chỉ; yêu cầu cơ quan bảo vệ khi bị đe doạ       * Nghĩa vụ KN-TC. - KN: Đến đúng người có thẩm quyền; KN trung thực cung cấp thông tin  và chịu trách nhiệm về thông tin; chấp hành QĐ KN có hiệu lực - TC: Nêu rõ họ tên, địa chỉ ; trình bày trung thực nội dung TC ; chịu trách về ND TC Hoạt động 2:     GV sử dụng PP thảo luận nhóm (thảo luận cả lớp) để học sinh nắm được trách nhiệm của nhà nước và của công dân bằng hai câu hỏi. ? Theo em nhà nước ta bảo đảm các quyền dân chủ của công dân như thế nào? ? Theo em công dân có trách nhiệm thực hiện các quyền dân chủ như thế nào? HS: Các nhóm thảo luận GV: Hướng dẫn học sinh thảo luận HS: Cử đại diện trình bày HS: Cả lớp tham gia góp ý kiến GV: Nhận xét ý kiến đóng góp GV: Kết luận HS: Ghi bài vào vở

3. Quyền khiếu nại, tố cáo của công dân. - Được ghi nhận ở điều 74 HP 1992 (sửa đổi bổ sung) - Luật KN-TC có hiệu lực 01-10-2004.   a. Khái niệm quyền KN-TC của công dân.         - Quyền khiếu nạn: Là quyền của CD, CQ, TC đề nghị CQ, TC, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại các QĐ hành chính, hành vi hành chính khi có căn cứ cho rằng hành vi đó là sai.       - Quyền tố cáo: Là quyền của công dân báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi VPPL của cá nhân, cơ quan, tổ chức.           - Mục đích:   + KN: Nhằm khôi phục quyền và lợi ích của chủ thể khiếu nại.   + TC: Phát hiện và ngăn chặn hành vi trái PL.       b. Nội dung quyền KN-TC của công dân.     * Chủ thể: - KN: công dân, tổ chức, cơ quan. - TC: chỉ là công dân     * Người có thẩm quyền giải quyết KN-TC. - KN: Cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền. - TC: Cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền.     * Quy trình KN-TC và giải quyết khiếu nại  -tố cáo. Sơ đồ so sánh các bước giải quyết khiếu nại – tố cáo     Khiếu nại                     Tố cáo                           - Khiếu nạn: + B1: Người KN nộp đơn KN. + B2: Người giải quyết KN xem xét và giải quyết KN. + B3: Người KN đồng ý với KQ KN thì quyết định giải quyết có hiệu lực. + B4: người giải quyết KN lần hai xem xét giải quyết yêu cầu của người KN. - Tố cáo: + B1:  Người TC gửi đơn tố cáo. + B2: Người giải quyết tố cáo phải tiến hành xác minh và QĐ về nội dung tố cáo. + B3: Người tố cáo cho rằng giải quyết tố cáo không đúng thì có quyền tố cáo với CQ, TC cấp trên. + B4: CQ, TC, cá nhân giải quyết lần hai có trách nhiệm giải quyết trong thời hạn quy định.   c. Ý nghĩa của quyền KN-TC của công dân. - NN bảo đảm để CD thực hiện quyền dân chủ của mình. CD có quyền sử dụng và có nghĩa vụ thực hiện quyền dân chủ này. - Là cơ sở pháp lí để CD bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của CD từ đó ngăn chặn việc làm VPPL. - Bộ máy nhà nước ngày càng được củng cố vững mạnh để đảm bảo NN của dân-do dân-vì dân   4. Trách nhiệm của NN và CD trong việc thực hiện các quyền DC của CD.   a. Trách nhiệm của NN. - NN ban hành PL - Các cơ quan bảo vệ PL trừng trị nghiêm khắc hành vi VPPL.   b. Trách nhiệm của công dân. -  Sử dụng đúng các quyền dân chủ của mình. - Không lạm dụng quyền dân chủ của mình để làm trái pháp luật.

4. Củng cố.

  - GV hệ thống lại kiến thức của toàn bài 7.

  - Cho HS so sánh sự giống và khác nhau giữa tố cáo và khiếu nạn.

  + Giống nhau:  Đều xẩy ra khi có vi phạm pháp luật.

  + Khác nhau: Chủ thể; Mục đích; Người có thẩm quyền giải quyết; Các bước giải quyết

5. Dặn dò nhắc nhở.

  Về nhà làm bài tập, học bài cũ và để giờ sau kiểm tra 1 tiết

Chú ý: Trên đây là một giáo án minh họa, vì thế không thể áp dụng cho tất cả các đối tượng học sinh mà chúng ta phải biết sử dụng linh hoạt sao cho phù hợp với từng đối tượng học sinh.             

Qua thời gian thực hiện đề tài sáng kiến kinh nghiệm tôi đã đạt được kết quả cụ thể như sau:

- Học sinh hứng thú say mê, tích cực, chủ động suy nghĩ trong việc tìm tòi kiến thức.

- Học sinh mạnh dạn, chủ động tranh luận cởi mở, sôi nổi, tự tin đưa ra ý kiến của mình, lằng nghe ý kiến đóng góp, phê bình của các bạn từ đó giúp học sinh hoà đồng với cộng đồng tạo cho học sinh tự tin hơn

- Trong quá trình học tập lĩnh hội kiến thức của bài học và từ đó biết vận dụng kiến thức của bài học vào thực tiễn cuộc sống ở địa phương và giải thích được các hiện tượng xảy ra ở địa phưong mình.

- Học sinh lĩnh hội và nắm được kiến thức bài học một cách nhanh nhất, chắc chắn và nhớ lâu kiến thức đã học.

- Đã chuyển được trọng tâm từ hoạt động của thầy sang hoạt động của trò.

- Đã giúp học sinh từ chỗ học tập thụ động, chuyển sang hoạt động chủ động, học sinh tích cực chiếm lĩnh kiến thức và kĩ năng thu thập, xử lý trình bày trao đổi thông tin thông qua các hoạt động học tập do giáo viên tổ chức hướng dẫn.

+ Kết quả học kì I năm học 2008 - 2009

 

Lớp	SS	Loại Giỏi		Loại Khá		Loại T.Bình		Loại Yếu		Loại Kém
		SL	%	SL	%	SL	%	SL	%	SL	%
12C14	43	2	4,7	24	55,8	17	39,5	0	0	0	0
12C15	45	0	0	10	22,2	32	71,1	3	6,7	0	0
12C16	37	0	0	3	8,1	18	48,6	16	43,2	0	0
12C17	43	2	4,7	18	41,9	21	48,8	2	4,7	0	0
Cộng	168	4	2,4	55	32,7	88	52,4	21	12,5	0	0

 

+ Kết quả nửa học kì II năm học 2008 – 2009

 

Lớp	SS	Loại Giỏi		Loại Khá		Loại T.Bình		Loại Yếu		Loại Kém
		SL	%	SL	%	SL	%	SL	%	SL	%
12C14	43	4	9,3	25	58,1	14	27,9	0	0	0	0
12C15	45	0	0	13	28,9	31	68,9	1	2,2	0	0
12C16	39	0	0	5	12,8	25	64,1	9	23	0	0
12C17	42	2	4,8	19	45,2	20	47,6	1	2,4	0	0
Cộng	169	6	3,5	62	36,7	90	53,2	11	6,5	0	0

Ghi chú: lớp 12C16 có 2 học sinh chuyển đến, lớp 12C17 có một học sinh bỏ học.

 

 

 

 

 

 

PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

 

Thiết kế bài dạy theo hướng phát huy tính tích cực của học sinh trong chương trình Giáo dục công dân nói chung và Giáo dục công dân 12 nói riêng đã tạo cho học sinh nhu cầu nhận thức, ham muốn tìm hiểu, tự lực tham gia các hoạt động học tập, có điều kiện tranh luận, bảo vệ ý kiến của mình.

Như vậy, đổi mới phương pháp giảng dạy môn Giáo dục công dân 12 theo hướng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh, đã tạo cho sinh năng lực tự học, khả năng thực hành, lòng ham mê học tập và ý chí vươn lên, loại bỏ thói quen học tập thụ động theo kiểu: Thầy giảng – trò nghe, thầy hỏi - học sinh trả lời, thầy đọc – trò ghi chép và học thuộc.

Thiết kế bài dạy theo hưóng đổi mới đã cuốn hút được các hoạt động học tập do giáo viên thiết kế, giáo viên với vai trò là người tổ chức và hướng dẫn, qua đó học sinh có thể tự khám phá và chiếm lĩnh nội dụng bài học.

Thiết kế bài dạy theo hướng phát huy tính cực của học sinh, giáo viên phải huy động, khai thác tối đa vốn hiểu biết và kinh nghiệm sống của học sinh, tạo cơ hội và động viên khuyến khích học sinh bày tỏ quan điểm, ý kiến các nhân về vấn đề đang học. Giáo viên cũng cần khuyến khích học sinh nêu thắc mắc trong khi nghe giảng, đạt câu hỏi cho thầy, cho bạn, trao đổi, tranh luận, tạo nên mối quan hệ hợp tác, giao tiếp giữa thầy và trò, giữa trò và trò trong quá trình chiếm lĩnh nội dung học tập.

Thông qua thảo luận, tranh luận trong tập thể, ý kiến cá nhân được bộc lộ, khẳng định hay bác bỏ, qua đó hiểu biết của học sinh được nâng lên một trình độ mới. Bài học vận dụng được vốn hiểu biết và kinh nghiệm của mỗi học sinh và cả lớp chứ không phải dựa trên vốn hiểu biết và kinh nghiệm sống của thầy.

Thiết kế bài dạy theo hướng đổi mới làm tăng tính hiệu quả học tập và hợp tác giữa các cá nhân, nhất là lúc giải quyết những vấn đề gay cấn, lúc xuất hiện thực sự nhu cầu phối hợp giữa các cá nhân để hoàn thành nhiệm vụ chung. Trong hoạt động hợp tác theo nhóm nhỏ, tính cách, năng lực mỗi thành viên được bộc lộ, uấn nắn, phát triển tình bạn , ý thức tổ chức, tinh thần tương trợ. Sự hợp tác trong học tập sẽ giúp học sinh quen dần với sự phân công hợp tác trong lao động xã hội và hình thành năng lực hợp tác rất cần thiết cho người công dân trong một thế giới phát triển với sự hợp tác rất cần thiết đa dạng.

Thiết kế bài dạy môn Giáo dục công dân theo hướng đổi mới đã gắn bó chặt chẽ với thực tiễn cuộc sống của học sinh, từ đó giáo viên cần phải tăng cường sử dụng các tình huống, các câu chuyện, các hiện tượng thực tế, các vấn đề bức xúc trong xã hội để phân tích, đối chiếu, minh hoạ cho bài giảng. Đồng thời cần hướng dẫn, khuyến khích học sinh liên hệ, tự liên hệ, điều tra, tìm hiểu, phân tích, đánh giá các sự kiện của lớp học, nhà trường, địa phương và của đất nước.

Trong quá trình thiết kế bài giảng môn Giáo dục công dân 12 chúng ta không được tuyệt đối hoá một phương pháp giảng dạy nào, mà phải kết hợp cả phương pháp truyền thống với các phương pháp hiện đại gắn với nhiều hình thức tổ chức dạy học theo lớp, theo nhóm và cá nhân, học ở trong lớp, ngoài lớp, trong trường hay liên hệ thực tế địa phương có liên quan đến nội dung bài học.

Phương pháp dạy học theo hướng tích cực đã khắc phục được tình trạng học sinh chỉ tiếp thu kiến thức một cách thụ động trước sự hướng của giáo viên, tạo cho học sinh hoạt động nhiều hơn, thực hành nhiều hơn, thảo luận nhiều hơn để giải quyết những vấn đề đặt ra dựa trên kiến thức cũ, kinh nghiệm sống, qua sự dẫn dắt của giáo viên tạo cho học sinh “nhu cầu bức xúc” để tự giải đáp thắc mắc.

Như vậy, đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cức đã thực sự kích thích hoạt động tư duy của học sinh, hình thành ý thức ham muốn học tập, say mê nghiêm cứu, có sự cố gắng trong việc nắm kiến thức, từ đó khắc sâu hơn nội dung bài học.

Tuy nhiên, đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực hoá các hoạt động học tập của học sinh, đặc biệt trong môn Giáo dục công dân nói chung và Giáo dục công dân 12 nói riêng là một quá trình khó khăn và không dễ dàng. Việc phát triển các phương pháp tích cực đòi hỏi giáo viên phải đổi mới mục tiêu bài học, đổi mới cách soạn bài, đổi mới cách kiểm tra đánh giá học sinh.

Trên đây là một số phương pháp giảng dạy được sử dụng nhiều trong giảng dạy môn Giáo dục công dân và tôi đã vận dụng trong thiết kế các hoạt động phát huy tính tích cực của học sinh trong học tập môn Giáo dục công dân 12 để đáp ứng tốt đổi mới phương pháp dạy học. Trên đây là ý kiến chủ quan của tôi và là một giáo viên trẻ cho lên không thể tránh những thiếu sót. Kính mong được các đồng nghiệp đóng góp ý kiến chân thành để tôi thực hiện tốt hơn, tôi xin chân thành cảm ơn.

 

            Yên Bái, ngày 10 tháng 04 năm 2009

              Người viết

 

 

 

 

         Nguyễn Đức Hiếu

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Tài liệu tham khảo

 

1. Hướng dẫn thực hiện chương trình, SGK môn Giáo dục công dân 12 – NXB Giáo dục năm 2008

2. Tài liệu bồi dưỡng giáo viên thực hiện chương trình, sách giáo khoa môn Giáo dục công dân 11 NXB Giáo dục năm 2007.

3. Tài liệu bồi dưỡng giáo viên dạy chương trình và sách giáo khoa lớp 11 thí điểm - Viện nghiên cứu sư phạm - Đại học sư phạm Hà Nội năm 2005.

4. Lý luận dạy học môn Giáo dục công dân ở trường phổ thông trung học – NXB Đại học quốc gia Hà Nội năm 1999.

5. Vũ Hồng Tiến (chủ biên) - Bồi dưỡng nội dung và phương pháp giảng dạy Giáo dục công dân 12 – NXB Đại học quốc gia Hà Nội năm 1999.

6. PTS Vương Tất Đạt (chủ biên) – Phương pháp giảng dạy Giáo dục công dân - Trường Đại học sư phạm Hà Nội I năm 1994.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Phụ lục

ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CẤP TRƯỜNG

………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CẤP SỞ

……………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Mục lục

Lời mở đầu:……………………...… ……………………………………………...…...1

Phần thứ nhất: Mở đầu…. ………...……………………  .…………………………...2

1. Lý do chọn đề tài…………………………… ……………………………….………2

2. Mục đích nghiên cứu……………………………… ………………………………..2

3. Nhiệm vụ nghiên cứu………………………………… ……………………………..2

4. Đối tượng nghiên cứu………………………………… …………………………….2

5. Giới hạn phạm vi nghiên cứu………………………………… …………………….3

6. Phương pháp nghiên cứu………………………………… ………………………...3

7. Thời gian thực hiện………………………………… ……………………………….3

8. Cấu trúc đề tài…………………………………… ………………………………….3

Phần thứ hai: Nội dung chính của đề tài…………………………………… ………..4

Chương I:  Cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài………………… ………………….4

1. Định hướng đổi mới phương pháp dạy học………………… ……………………..4

2. Mục đích của đổi mới phương pháp dạy học………………… …………………...5

3. Đặc trưng của các phương pháp dạy học………………… ……………………….5

4. Yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học…………………… ………………………5

Chương II: Thực trạng của đổi mới phương pháp giảng dạy…………………… …7

1. Thực trạng của đổi mới phương pháp giảng dạy………………… ………………7

2. Kết quả khảo sát thực tế…………………… ……………………………………….9

Chương III: Giải quyết vấn đề và kết quả thực hiện………………………  ………10

1. Phương pháp thảo luận nhóm……………………… …………………………….10

2. Phương pháp trực quan…………………………… ……………………………...12

3. Phương pháp vấn đáp……………………………… ……………………………...12

4. Phương pháp giải quyết vấn đề……………………………… …………………...13

5. Phương pháp liên hệ thực tế và tự liên hệ……………………… ………………..14

6. Phương pháp ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy……… …………….15

7. Phương pháp dự án…………… …………………………………………………..17

8. Sử dụng phiếu học tập, bài tập thảo luận………………… ……………………...18

9. Sử dụng phương pháp liên môn………………… ………………………………..19

10. Soạn thảo một giáo án theo hướng đổi mới, phát huy tính TCCĐ HS…..…… 19

Phần III: Kết luận và khuyến nghị…………………..……………………………….27

Tài liệu tham khảo…………………………….………………………………………29

Phụ lục………………………………… ……………………………………………...30