Bài 1. Sơ lược về mĩ thuật thời Nguyễn (1802-1945)

Nội dung

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Đồ dùng/

Phương tiện/ sản phẩm của HS

Hoạt động 1 (Tiết 1) CÁCH VẼ HÌNH

Mục tiêu (HS cần đạt được)

- Nhận biết được vẻ đẹp về hình dáng, cấu trúc, tỉ lệ, bố cục của vật mẫu; Biết cách sắp xếp hình vẽ cân đối và hợp lí trên giấy.

- Vẽ được hình bài vẽ tĩnh vật có ba vật mẫu.

- Cảm nhận được vẻ đẹp về hình dáng, cấu trúc, tỉ lệ, bố cục của vật mẫu.

1.1. Sắp đặt mẫu vẽ.

1.2. Thực hành.

-  - Yêu cầu HS quan sát hình 1.1 sách Học MT.

     - Gợi ý HS thảo luận để chọn góc nhìn thể hiện được bố cục của mẫu hợp lí.

- Yêu cầu HS quan sát hình 1.2 sách Học MT

- Gợi ý HS thảo luận và nhớ lại các bước vẽ theo mẫu.

*Lưu ý HS: tỉ lệ, khoảng cách giữa các vật mẫu

- Quan sát hình 1.1 sách Học MT.

- Thảo luận để nhận biết cách chọn góc nhìn thể hiện được bố cục của vật mẫu hợp lí.

- Quan sát hình 1.2 sách Học MT

- Thảo luận, nhớ lại các bước vẽ theo mẫu để nhận biết cách vẽ hình tĩnh vật có 3 vật mẫu.

- Lắng nghe

- Thể hiện bài vẽ tĩnh vật

- Hình 1.1 tr.5 sách Học MT lớp 9.

- Hình 1.2 tr.6 sách Học MT lớp 9.

1.3. Nhận xét

- Yêu cầu HS thể hiện bài vẽ tĩnh vật bằng bút chì đen trên giấy A3 hoặc A4.

- Hướng dẫn HS nhận xét bài vẽ.

- Gợi ý HS thảo luận: Bố

cục? Hình dáng? Cấu trúc? Vị trí, Tỉ lệ của vật mẫu trên bài vẽ.

- Nhận xét bài theo hướng dẫn của GV.

- Thảo luận, nhận xét

theo gợi ý của GV

- Mẫu vẽ

- Giấy A3/A4

Bài vẽ hình của HS

Hoạt động 2 (Tiết 2) VẼ ĐẬM NHẠT

Mục tiêu (HS cần đạt được)

- Hiểu được các sắc độ đậm nhạt để tạo không gian cho tranh tĩnh vật.

- Vẽ được tranh tĩnh vật có đặc điểm gần giống mẫu vẽ.

- Giới thiệu, nhận xét và nêu được cảm nhận về sản phẩm.

2.1. Tìm hiểu.

2.2. Thực hành vẽ đậm nhạt, hoàn thiện bài vẽ.

- Yêu cầu HS quan sát hình 1.3, sách Học MT, đặt câu hỏi gợi mở:

+ Đậm nhạt chung?

+ Đậm nhạt trên từng vật mẫu? bóng phản quang?

+ Tương quan đậm nhạt?

- Yêu cầu HS quan sát hình 1.3 sách Học MT để nhận biết cách vẽ đậm nhạt

- Quan sát hình 1.3, thảo luận nhóm theo gợi ý của GV về đậm nhạt.

- Quan sát hình 1.3 sách Học MT để biết cách vẽ đậm nhạt.

- Hình 1.3, tr.7 sách Học MT lớp 9

- Hình 1.3, 1.4 tr.7,8 sách Học MT lớp 9.

2.3. Nhận xét, đánh giá

- Gợi ý HS quan sát hình 1.4 sách Học MT tham khảo một số bài vẽ đậm nhạt

- Yêu cầu HS bày mẫu giống hình ở HĐ1, vẽ đậm nhạt vào bài vẽ ở HĐ1

- Yêu cầu HS trưng bày bài vẽ theo nhóm

- Hướng dẫn HS nhận xét, đánh giá bài vẽ của mình/của bạn về: Bố cục, không gian, tương quan đậm nhạt

- Quan sát hình 1,4 sách Học MT tham khảo một số bài vẽ đậm nhạt

- Bày lại mẫu theo hình ở HĐ1. Tiếp tục vẽ đậm nhạt ở bài vẽ từ HĐ1

- Trưng bày bài vẽ theo nhóm

- Nhận xét, đánh giá bài vẽ của mình/của bạn về: Bố cục, không gian, tương quan đậm nhạt

- Rút kinh nghiệm để điều chỉnh bài vẽ

- Mẫu vẽ, bài vẽ của HĐ1

Bài vẽ đậm nhạt của HĐ2

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

- GV cho nhóm hS thảo luận 5' tìm hiểu về bối cảnh XH thời nguyễn.

? Vì sao nhà Nguyễn ra đời?

? Sau khi thống nhất, nhà Nguyễn đã làm gì ?

? Nêu chính sách của nhà Nguyễn đối với nền KT-XH ?

? Trong giai đoạn đó, MT phát triển như thế nào?

I. Khái quát về bối cản XH thời Nguyễn:

- Chiến tranhTrịnh - Nguyễn kéo dài mấy chục năm, Nguyễn ánh dẹp bạo loạn lên ngôi vua

+Chọn Huế làm kinh đô, xây dựng nền kinh tế vững chắc

- Thi hành chính sách " Bế quan toả cảng", ít giao thiệp với bên ngoài

- MT phát triển nhưng rất hạn chế, đến cuối triều Nguyễn mới có sự giao lưu với MT thế giới- đặc biệt là MT châu Âu.

- GV cho Hs thảo luận 6' để tìm hiểu về đặc điểm kiến trúc, điêu khắc,đồ hoạ và hội hoạ cung đình Huế:

? Kiến trúc kinh đô Huế bao gồm những loại kiến trúc nào?

II. Một số thành tựu về mĩ thuật:

1. Kiến trúc:

a. Hoàng Thành, tử cấm thành, đàn Nam Giao

? Kinh đô Huế có gì đặc biệt ?

? Trình bày những điểm tiêu biểu của nghệ thuật điêu khắc?

? Các tượng con vật được miêu tả như rhế nào?

? các tượng người và tượng thờ được tác như thế nào ?

? Đồ hoạ phát triển như thế nào?

?Mô tả Nội dung của Bách khoa thư văn hoá vật chất của người Việt ?

? Tranh Hội hoạ cho thấy điều gì ?

b.Cung điện: Điện Thái Hoà, điện Kim Loan

c. lăng Tẩm: lăng Minh Mạng, Gia Long, Tự Đức

* Cố Đô Huế được Unesco công nhận là di sản văn hoá thế giới năm 1993.

2. Điêu khắc , đồ hoạ và Hội hoạ

a. Điêu khắc:

- ĐK Mang tính tượng trưng rất cao.

- Tượng con vật, Nghê, voi, sư tử: mắt mũi, chân móng được diễn tả rất kĩ, chất liệu đá, đồng ...

- Tượng Người : các quan hầu, hoàng hậu, cung phi, công chúa...diễn tả khối làm rõ nét mặt , phong thái ung dung...

- ĐK Phật giáo tiếp tục phát huy truyền thống của khuynh hướng dân gian làng xã.

b. Đồ hoạ, hội hoạ:

- Các dòng tranh dân gian phát triển mạnh,

- "Bách khoa thư văn hoá vật chất của Việt nam"hơn 700 trang với 4000 bức vẽ miêu tả cảnh sinh hoạt hằng ngày , những côn cụ đồ dùng của Việt Bắc.

- Giai đoạn đầu chưa có thành tựu gì đáng kể.

- Về sau khi trường MT Động Dương thgành lập (1925) MT VN đã có sự tiếp xúc với mĩ thuật châu Âu mở ra một hướng mới cho sự phát triển của mĩ thuật Việt nam.

? Nêu đặc điểm của MT thời Nguyễn?

III. Đặc điểm của mĩ thuật thời Nguyễn:

- Kiến trúc hài hoà với thiên nhiên, luôn kết hợp với nghệ thuật trang trí và có kết cấu tổng thể chặt chẽ.

- Điêu khắc và đồ hoạ phát triển đa dạng, kế thừa truyền thống dân tộc và bước đầu tiếp thu nghệ thuật châu Âu.

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

  A. Ổn định tổ chức. 

  B. Kiểm tra bài cũ.

Kiểm tra đồ dùng học tập.

  C. Bài mới.

  1. Giới thiệu bài.

  2. Các hoạt động dạy học.

*HĐ1. Tạo sơ đồ tư duy với chủ điểm “Trình diễn múa rối”.

- Gv yêu cầu Hs nhớ lại đã từng đi xem múa rối hoặc xem qua ti vi,….

+ Em đã xem múa rối chưa?

+ Đó là loại múa rối nào?

+ Hình dáng, chất liệu của con rối như thế nào?

+ Con rối vận động được do cái gì?

+ Không gian biểu diễn của con rối ở đâu?

+ Nội dung của các câu chuyện của múa rối bắt nguồn từ đâu?

- Gv kết luận.

*HĐ2. Tạo hình con rối.

- Gv cho học sinh xem một số hình ảnh về múa rối để hiểu hơn về chất liệu, hình dáng của nhân vật múa rối.

- Hs hát.

- Hs bỏ đồ dùng học tập lên bàn.

- Hs nghe.

- Hs nghe, nhớ lại hình ảnh về múa rối.

+ Đã xem,……

+ Rối nước, rối tay, rối que, rối dây...

+ Vải, giấy, len,….

+ Người điều khiển bằng tay, que,…

+ Sân khấu, mặt nước,..

+ Cổ tích, truyền thuyết hoặc tự sáng tác,…

- Hs quan sát, học tập cách làm hình các con rối.

- Chia lớp thành 4 nhóm, yêu cầu các nhóm lựa chọn chủ đề, chất liệu để tạo hình con rối.

+ Nhóm em chọn chủ đề gì?

+ Câu chuyện do nhóm tự sang tác hay dựa trên câu truyện nào?

+ Dự định của nhóm làm rối gì?

+ Em được phân công làm nhân vật gì?

+ Em thấy nhân vật  này khác biệt gì với các bạn khác?

- GV hướng dẫn hs gắn con rối bằng que và thảo luận tìm lời thoại cho câu chuyện của nhóm.

*HĐ3. Diễn tập, biểu diễn.

- Gv gợi ý Hs nêu nội dung câu chuyện của nhóm để các em biểu diễn.

- Có thể dựng một sân khấu nhỏ để các em tự tin hơn, hào hứng hơn khi biểu diễn.

D. Củng cố.

+ Các em vừa trải qua quy trình gì?

+ Em học được gì sau khi học quy trình này?

E. Dặn dò.

- Về nhà xé dán những nhân vật khác theo ý thích và tự mình đóng vai nhân vật rồi độc thoại.

- Hs chia nhóm, thảo luận tìm chủ đề hoặc sang tác dựa trên một câu chuyện cổ tích, truyền thuyết,….

+ Mùa hè, du lịch, ….

- Hs trả lời theo ý nghĩ.

+ Rối que,…

+ Tùy từng nhân vật học sinh trả lời.

- Hs nêu.

- Hs gắn con rối và thảo luận lời thoại cho nội dung câu chuyện của nhóm.

- Hs tập biểu diễn dưới lớp chuẩn bị biểu diễn trên bảng cho các nhóm khác xem và nhận xét.

+ Tạo hình con rối và nghệ thuật biểu diễn.

+ Cách làm con rối và cách thể hiện suy nghĩ của mình trước lớp,…

- Hs nghe về thực hiện.

Ho¹t ®éng 1:Vµi nÐt kh¸i qu¸t                                 

* Trªn ®Êt n­íc ViÖt nam cã bao nhiªu céng ®ång d©n téc sinh sèng ?

- H·y kÓ tªn mét vµi céng ®ång d©n téc mµ em biÕt ?

- C¸c céng ®ång d©n téc ®ã cã t¸ch ra khái cuéc chiÕn tranh chèng ngo¹i x©m kh«ng?

- V¨n ho¸ cña c¸c céng ®ång d©n téc so víi v¨n ho¸ chung cña ViÖt nam cã ®iÓm g× ®Æc biÖt ?

- 54 céng ®ång d©n téc anh em sinh sèng

- Dao, M­êng, Tµy Th¸i , Nïng, £ ®ª, Ch¨m, Ba Na, Gia rai, kh¬ mó, D¸y, Tµ «i, X¬ ®¨ng....

- C¸c céng ®ång d©n téc ®ã s¸t c¸nh bªn nhau trong cuéc chiÕn tranh chèng ngo¹i x©m, giµnh ®éc lËp d©n téc.

- Mçi céng ®ång d©n téc cã mét nÐt v¨n ho¸ riªng t¹o nªn sù ®a d¹ng phong phó cho V¨n ho¸ d©n téc ViÖt nam.

Ho¹t ®éng 2: Mét sè lo¹i h×nh vµ ®Æc ®iÓm mÜ thuËt c¸c d©n téc Ýt ng­êi ë ViÖt Nam

- H·y nªu vµi nÐt vÒ tranh thê?

- Tranh thê cã ý nghÜa g× ?

- Tr×nh bµy ®Æc ®iÓm cña tranh thê ?

- Ngoµi viÖc phôc vô cho thê cóng, tranh cßn cã môc ®Ých g× ?

Gv cho hs xem c¸c lo¹i thæ cÈm :

- Hoa v¨n trªn thæ cÈm th­êng tËp trung ë phÇn nµo ?

- NhËn xÐt vÒ nh÷ng nÐt ®Æc s¾c cña thæ cÈm ?

- Mµu s¾c cña thæ cÈm th­êng nh­ thÕ nµo ?

- Nhµ R«ng dïng ®Ó lµm g×?

- Tr×nh bµy nh÷ng nhËn xÐt cña em vÒ nhµ R«ng?

- Nhµ R«ng ®­îc lµm b»ng chÊt liÖu g×  vµ ®­îc trang trÝ nh­ thÕ nµo ?

- T­îng nhµ må cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo ®èi víi ng­êi ®· khuÊt ?

- Nªu nh÷ng gi¸i trÞ ngh thuËt cña t­îng nhµ må ?

(Gv ph©n tÝch thªm sau ®ã kÕt luËn bæ sung.)

- Nªu ®Æc ®iÓm kiÕn tróc cña Th¸p Ch¨m?

1.Tranh thê vµ thæ cÈm

a. Tranh thê : Tranh cña ®ång bµo Dao, Nïng, Tµy, Cao lan, Hm«ng... ( PhÝa B¾c)

- Ph¶n ¸nh ý thøc hÖ l©u ®êi h­íng thiÖn, r¨n ®e ®iÒu ¸c vµ cÇu may m¾n, phóc lµnh cho mäi ng­êi.

- ®Æc ®iÓm : Tranh vÏ b»ng c¸c mµu tù do, tù t¹o, ®­îc in nÐt s½n.

- Cã gi¸ trÞ lín ®èi víi nÒn mÜ thuËt d©n téc ViÖt Nam.

b. Thæ cÈm

- Hoa v¨n tËp trung nhiÒu ë gÊu v¸y, cæ ngùc, lai ¸o, tay...

- Ch¾t läc nh÷ng ®­êng nÐt kh¸i qu¸t ®iÓn h×nh cña c¸c sù vËt hiÖn t­îng, c¸ch ®iÖu vµ ®¬n gi¶n chóng l¹i tõ nh÷ng mÉu h×nh thùc cña bªn ngoµi.

- mµu sÆc rùc rì, tu¬i s¸ng, hoÆc mµu trÇm buån .

2. Nhµ R«ng vµ T­îng nhµ må ë T©y Nguyªn

a. Nhµ R«ng : - Lµ n¬i sinh ho¹t chung cña bu«n lµng, Nhµ ®­îc thiÕt kÕ cao to ch¾c khoÎ ®­îc trang trÝ c«ng phu.

- §­îc lµm b»ng chÊt liÖu gç, tre, nøa, l¸ t¹o ®­îc sù gÇn gòi song l¹i ®­îc chó träng vÒ mÆt kiÕn tróc vµ trang trÝ tinh x¶o, c«ng phu.

b. T­îng nhµ må 

- lµ nhµ dµnh cho ng­êi chÕt, ®ã lµ sù t­ëng niÖm cña ng­êi sèng dµnh cho ng­êi chÕt, NÐt ®Ïo th« s¬ , k× qu¸i, nh­ng l¹i mang gi¸ trÞ nguyªn thuû cña rõng nói b»ng nh÷ng h×nh khèi ®¬n gi¶n ®­îc c¸ch ®iÖu cao .

3. Th¸p vµ ®iªu kh¾c Ch¨m

a. Th¸p Ch¨m: ( Ninh ThuËn ) : Lµ c«ng tr×nh kiÕn tróc bao gåm nhiÒu tÇng , thu nhá dÇn ë ®Ønh, ®­îc x©y b»ng g¹ch rÊt cøng .

- Ch¹m kh¾c trang trÝ trªn khèi t­êng ®· x©y

- Ho¹ tiÕt hoa lµ xen kÎ víi h×nh ng­êi vµ thó vËt

* Th¸p Ch¨m ®­îc UNESCO c«ng nhËn lµ di s¶n v¨n ho¸ thÕ giíi .