Bài 1. Thế giới quan duy vật và phương pháp luận biện chứng

- GV: Sö dông ph­¬ng ph¸p ®µm tho¹i gióp häc sinh hiÓu ®­îc vai trß thÕ giíi quan vµ ph­¬ng ph¸p luËn cña triÕt häc qua ®èi t­îng nghiªn cøu vµ ph¹m vi øng dông cña nã.

- GV: Cho häc sinh lÊy vÝ dô ®èi t­îng nghiªn cøu cña c¸c m«n khoa häc.

- HS:  Tr¶ lêi theo gîi ý cña gi¸o viªn.

- HS: Tr¶ lêi c¸c c©u hái sau

+ Khoa häc tù nhiªn bao gåm nh÷ng m«n khoa häc nµo?

+ Khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n bao gåm nh÷ng m«n khoa häc nµo?

- HS: Tr¶ lêi c¸ nh©n.

- HS: C¶ líp nhËn xÐt.

- GV: Bæ xung, nhËn xÐt:

C¸c bé m«n cña khoa häc tù nhiªn, khoa häc XH nghiªn cøu nh÷ng quy luËt riªng, quy luËt cña lÜnh vùc cô thÓ.

- GV: Gi¶ng gi¶i. §Ó nhËn thøc vµ c¶i t¹o thÕ giíi, nh©n lo¹i ®· dùng lªn nhiÒu bé m«n khoa häc. TriÕt häc lµ mét trong nh÷ng bé m«n ®ã. Quy luËt cña triÕt häc ®­îc kh¸i qu¸t tõ c¸c quy luËt khoa häc cô thÓ, nh÷ng bao qu¸t h¬n lµ nh÷ng vÊn ®Ò chung nhÊt, phæ biÕn nhÊt cña thÕ giíi.

- GV: Cho HS nh¾c l¹i kh¸i niÖm ®Ó kh¾c s©u kiÕn thøc.

- GV: Gi¶ng gi¶i

TriÕt häc chi phèi c¸c m«n khoa häc cô thÓ nªn nã trë thµnh thÕ giíi quan, ph­¬ng ph¸p luËn cña khoa häc. Do ®èi t­îng nghiªn cøu cña triÕt häc lµ nh÷ng quy luËt chung nhÊt, phæ biÕn nhÊt vÒ sù vËn ®éng ph¸t triÓn cña tù nhiªn, XH vµ con ng­êi.

- GV: Cho HS lµm bµi tËp ®Ó cñng cè kiÕn thøc.

- HS: Gi¶i bµi tËp nhanh.

- GV: Ghi bµi tËp lªn b¶ng phô

- HS: Gi¶i bµi tËp sau:

Bµi 1: ThÕ giíi kh¸ch quan bao gåm:

a, Giíi tù nhiªn.

b, §êi sèng x· héi.

c, T­ duy con ng­êi.

d, C¶ 3 ý kiÕn trªn.

Bµi 2: §èi t­îng nghiªn cøu cña triÕt häc lµ:

a, Nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ.

b, Nghiªn cøu khoa häc tù nhiªn, khoa häc x· héi.

c, Nghiªn cøu sù vËn ®éng, ph¸t triÓn cña thÕ giíi.

- HS: Lªn b¶ng lµm.

- HS c¶ líp nhËn xÐt.

- GV nhËn xÐt ®­a ra ®¸p ¸n ®óng.

- GV më réng kiÕn thøc ®èi víi HS giái, kh¸: Ph©n tÝch s©u h¬n vai trß h¹t nh©n cña triÕt häc ®èi víi thÕ giíi quan, ... 

- GV chuyÓn ý:

ThÕ nµo lµ thÕ giíi quan? Theo c¸ch hiÓu th«ng th­êng, thÕ giíi quan lµ quan niÖm cña con ng­êi vÒ thÕ giíi. Nh÷ng quan niÖm nµy lu«n lu«n ph¸t triÓn ®Ó ngµy cµng hiÓu biÕt s©u s¾c h¬n, ®Çy ®ñ h¬n vÒ thÕ giíi xung quanh. Tõ thÕ giíi quan thÇn tho¹i, huyÒn bÝ ®Õn thÕ giíi quan triÕt häc.

- GV: Sö dông pp ®µm tho¹i.

- GV: Cho HS lÊy VD vÒ truyÖn thÇn tho¹i, ngô ng«n.

- HS: LÊy VD.

+ TruyÖn: ThÇn trô trêi, S¬n Tinh - Thñy Tinh.

- HS: NhËn xÐt rót ra quan ®iÓm.

- GV: NhËn xÐt vµ kÕt luËn.

- GV nhËn xÐt vµ chuyÓn ý.

Trong suèt chiÒu dµi lÞch sö cña nh©n lo¹i, con ng­êi cÇn ph¶i cã quan ®iÓm ®óng ®¾n vÒ thÕ giíi quan cho c¸c ho¹t ®éng cña hä.

- GV sö dông ph­¬ng ph¸p ®µm tho¹i, ph­¬ng ph¸p gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, gióp häc sinh tiÕp thu kiÕn thøc.

- GV h­íng dÉn häc sinh dùa vµ ®¬n vÞ kiÕn thøc vµ lÊy VD vÒ vai trß cña c¸c ngµnh khoa häc cô thÓ vµ triÕt häc ®èi víi viÖc nghiªn cøu thÕ giíi.

- HS lÊy VD

* Khoa häc tù nhiªn: (To¸n häc, VËt lÝ, Sinh häc...)

* Khoa häc XH: V¨n, Sö, §Þa...

* ChÝnh trÞ.

* §¹o ®øc.

* Quy luËt vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña sù vËt, hiÖn t­îng.

- HS c¶ líp trao ®æi.

- GV nhËn xÐt vµ kÕt luËn: Dùa vµo tri thøc cña c¸c ngµnh khoa häc cô thÓ, TriÕt häc diÔn t¶ thÕ giíi quan con ng­êi d­íi d¹ng hÖ thèng ph¹m trï, quy luËt chung nhÊt, gióp con ng­êi trong nhËn thøc lÝ luËn vµ ho¹t ®éng thùc tiÔn.

- GV chuyÓn ý: ThÕ giíi quanh ta lµ g×? ThÕ giíi cã b¾t ®Çu vµ kÕt thóc kh«ng? Con ng­êi cã nguån gèc tõ ®©u? Con ng­êi cã nhËn thøc ®­îc thÕ giíi hay kh«ng: Nh÷ng c©u hái ®ã ®Òu liªn quan ®Õn mèi quan hÖ gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc, gi÷a t­ duy vµ tån t¹i. §ã lµ vÊn ®Ò c¬ b¶n cña triÕt häc.

- GV lÊy VD.

* Loµi c¸ trong tù nhiªn -> Con ng­êi cã thÓ s¸ng chÕ tµu thuyÒn.

* Loµi chim trong tù nhiªn -> Con ng­êi s¸ng chÕ ra m¸y bay.

- GV ®Æt c©u hái cho häc sinh.

* Tõ c¸c VD trªn, c¸c em cho biÕt c¸i nµo cã tr­íc, c¸i nµo cã sau?

* Kh¶ n¨ng cña con ng­êi nh­ thÕ nµo?

- HS tr¶ lêi ý kiÕn c¸ nh©n.

- HS c¶ líp trao ®æi.

- GV nhËn xÐt vµ kÕt luËn.

VÊn ®Ò c¬ b¶n cña TriÕt häc lµ gi¶i quyÕt  vÊn ®Ò quan hÖ gi÷a vËt chÊt (tån t¹i tù nhiªn) vµ ý thøc (t­ duy tinh thÇn).

- GV chuyÓn ý: Trong lich sö triÕt häc cã nhiÒu tr­êng ph¸i kh¸c nhau. Sù ph©n chia c¸c tr­êng ph¸i nµy dùa vµo chç chóng gi¶i quyÕt kh¸c nhau, ®éc lËp nhau vÒ vÊn ®Ò c¬ b¶n cña triÕt häc.

- GV: Mçi tr­êng ph¸i tïy theo c¸ch tr¶ lêi vÒ c¸c mÆt vÊn ®Ò c¬ b¶n cña triÕt häc mµ hÖ thèng thÕ giíi quan ®­îc xem xÐt lµ duy vËt hay duy t©m.

- GV: Gi¶i thÝch 2 VD trong SGK ®Ó gióp HS rót ra kÕt luËn.

- GV gîi ý cho HS lÊy VD trong thùc tiÔn.

- HS lÊy VD liªn quan ®Õn kÕt luËn phÇn trªn.

* VËt chÊt cã tr­íc quyÕt ®Þnh ý thøc con ng­êi.

* VËt chÊt tån t¹i kh¸ch quan. Mét n¨m cã 4 mïa: Xu©n, h¹, thu, ®«ng (ko phô thuéc vµo ý thøc con ng­êi).

- HS gi¶i thÝch c©u tôc ng÷ sau:

“Sèng chÕt cã mÖnh, giµu sang do trêi”.

* GV cho HS lµm bµi tËp ®Ó cñng cè ®¬n vÞ kiÕn thøc 1 vµ 2.

- GV lËp b¶ng so s¸nh trªn b¶ng phô hoÆc giÊy khæ lín hoÆc chiÕu lªn m¸y chiÕu.

- HS tr¶ lêi c¸ nh©n.

So s¸nh vÒ ®èi t­îng nghiªn cøu cña triÕt häc vµ khoa häc cô thÓ.

Bµi tËp 1:

Bµi tËp 2: So s¸nh thÕ giíi quan duy vËt vµ thÕ giíi quan duy t©m.

- HS c¶ líp nhËn xÐt.

- GV bæ sung vµ ®­a ra ®¸p ¸n ®óng.

1. ThÕ giíi quan vµ ph­¬ng ph¸p luËn.

a. Vai trß thÕ giíi quan vµ ph­¬ng ph¸p luËn.

VD:

* VÒ khoa häc tù nhiªn:

+ To¸n häc: §¹i sè, h×nh häc

+ VËt lý: Nghiªn cøu sù vËn ®éng cña c¸c ph©n tö.

+ Hãa häc: Nghiªn cøu cÊu t¹o, tæ chøc, sù biÕn ®æi cña c¸c chÊt.

* Khoa häc x· héi:

+ V¨n häc: H×nh t­îng, ng«n ng÷ (c©u, tõ, ng÷ ph¸p, ...).

+ LÞch sö: Nghiªn cøu lÞch sö cña mét d©n téc, quèc gia, vµ cña x· héi loµi ng­êi.

+ §Þa lý: §iÒu kiÖn tù nhiªn m«i tr­êng.

* VÒ con ng­êi:

+ T­ duy, qu¸ tr×nh nhËn thøc

+ Kh¸i niÖm triÕt häc: TriÕt häc lµ hÖ thèng c¸c quan ®iÓm lý luËn chung nhÊt vÒ thÕ giíi vµ vÞ trÝ cña con ng­êi trong thÕ giíi.

+ Vai trß cña triÕt häc:

TriÕt häc cã vai trß lµ thÕ giíi quan, ph­¬ng ph¸p luËn cho mäi ho¹t ®éng vµ ho¹t ®éng nhËn thøc con ng­êi.

§¸p ¸n:

Bµi 1: d

Bµi 2: c

b. ThÕ giíi quan duy vËt vµ thÕ giíi quan duy t©m

* ThÕ giíi quan

* ThÕ giíi quan cña ng­êi nguyªn thñy: Dùa vµo nh÷ng yÕu tè c¶m xóc vµ lÝ trÝ, lÝ trÝ vµ tÝn ng­ìng, hiÖn thùc vµ t­ëng t­îng, c¸i thùc c¸i ¶o, thÇn vµ ng­êi.

* ThÕ giíi quan lµ toµn bé nh÷ng quan ®iÓm vµ niÒm tin, ®Þnh h­íng ho¹t ®éng cña con ng­êi trong cuéc sèng.

+ VÊn ®Ò c¬ b¶n cña triÕt häc.

* MÆt thø nhÊt: Gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc: C¸i nµo cã tr­íc, c¸i nµo cã sau? C¸i nµo quyÕt ®Þnh c¸i nµo?

* MÆt thø 2: Con ng­êi cã thÓ nhËn thøc vµ c¶i t¹o thÕ giíi kh¸ch quan kh«ng?

+ ThÕ giíi quan duy vËt, thÕ giíi quan duy t©m.

- ThÕ giíi quan duy vËt cho r»ng: Gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc th× vËt chÊt lµ c¸i cã tr­íc, c¸i quyÕt ®Þnh ý thøc.

ThÕ giíi vËt chÊt tån t¹i kh¸ch quan, ®éc lËp víi ý thøc con ng­êi.

- ThÕ giíi quan duy t©m cho r»ng: ý thøc lµ c¸i cã tr­íc vµ lµ c¸i s¶n sinh ra thÕ giíi tù nhiªn.

Bµi tËp 1:

Bµi tËp 2:

Ho¹t ®éng cña Gi¸o viªn - Häc sinh

Néi dung chÝnh cña bµi häc

- GV ®Æt vÊn ®Ò tõ ®ã gióp häc sinh nhËn thøc ®­îc thÕ nµo lµ ph­¬ng ph¸p vµ ph­¬ng ph¸p luËn.

ThuËt ng÷ “ph­¬ng ph¸p” b¾t nguån tõ tiÕng Hy l¹p cã nghÜa lµ chung nhÊt lµ c¸ch thøc ®¹t ®­îc môc ®Ých ®Ò ra.

Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña khoa häc, nh÷ng c¸ch thøc nµy dÇn dÇn ®­îc x©y dùng thµnh hÖ thèng (häc thuyÕt) chÆt chÏ gäi lµ ph­¬ng ph¸p luËn.

C¨n cø vµo ph¹m vi øng dông, cã ph­¬ng ph¸p luËn riªng thÝch hîp víi tõng m«n khoa häc, cã ph­¬ng ph¸p luËn chung nhÊt, bao qu¸t tù nhiªn, x· héi vµ t­ duy - ®ã lµ ph­¬ng ph¸p luËn triÕt häc.

Trong lÞch sö triÕt häc cã ph­¬ng ph¸p luËn c¬ b¶n ®èi lËp nhau.

- GV §­a ra c¸c bµi tËp vµ h­íng dÉn HS ph©n tÝch vµ gi¶i c¸c bµi tËp ®ã, tõ ®ã rót ra kÕt luËn néi dung bµi häc.

Bµi 1: Em h·y gi¶i thÝch c©u nãi næi tiÕng sau ®©y cña nhµ triÕt häc cæ ®¹i Hªraclit “Kh«ng ai t¾m 2 lÇn trªn mét dßng s«ng”.

Bµi 2: Ph©n tÝch yÕu tè vËn ®éng , ph¸t triÓn cña c¸c sù vËt, hiÖn t­îng sau:

* C©y lóa træ b«ng.

* Con gµ ®Î trøng.

* Loµi ng­êi tr¶i qua 5 giai ®o¹n.

*NhËn thøc con ng­êi ngµy cµng tiÕn bé.

- HS tr×nh bµy ý kiÕn c¸ nh©n.

-HS c¶ líp trao ®æi.

- GV nhËn xÐt vµ ®­a ra ®¸p ¸n ®óng.

- GV nhËn xÐt, kÕt luËn: Ph­¬ng ph¸p xem xÐt c¸c yÕu tè trªn cña c¸c VD ®­îc gäi lµ ph­¬ng ph¸p luËn biÖn chøng.

- HS ghi bµi.

- GV chuyÓn ý:

Tuy nhiªn trong lÝch sö triÕt häc kh«ng ph¶i ai còng cã ®­îc quan ®iÓm trªn ®©y. Cã c¶ quan ®iÓm ®èi lËp víi quan niÖm trªn. Mét trong sè ®ã lµ “ph­¬ng ph¸p luËn siªu h×nh”.

- GV cho HS ph©n tÝch t×nh huèng.

- GV cho 1 HS cã giäng ®äc tèt ®äc c©u chuyÖn “thÇy bãi xem voi”, ®­a ra mét sè t×nh huèng.

- HS ®äc truyÖn.

C©u hái:

1. ViÖc lµm cña 5 thÇy bãi xem voi.

2. Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸c yÕu tè mµ c¸c thÇy bãi ®­a ra.

3. Em ®ång ý víi quan ®iÓm nµo sau ®©y? V× sao?

* C¬ thÓ con ng­êi gièng nh­ c¸c bé phËn cña cç m¸y.

* Mét HS A vi ph¹m néi quy 1 lÇn vµo th¸ng 9. Cuèi n¨m tuy ®· tiÕn bé rÊt nhiÒu, c« gi¸o chñ nhiÖm vÉn h¹ h¹nh kiÓm cña b¹n, lÝ do lµ lÇn vi ph¹m ®Çu tiªn ®ã.

- HS tr¶ lêi ý kiÕn c¸ nh©n.

- C¶ líp cïng trao ®æi.

- GV nhËn xÐt vµ ®­a ra ®¸p ¸n ®óng.

- GV: Rót ra kÕt luËn: Xem xÐt trªn ®©y lµ ph­¬ng ph¸p siªu h×nh.

GV kÕt luËn vµ chuyÓn ý.

- GV ®­a ra c©u hái ®Ó giíi thiÖu.

Em nµo ®ång ý víi quan ®iÓm sau ®©y:

a. ThÕ giíi quan duy vËt kh«ng x©y dùng ph­¬ng ph¸p biÖn chøng.

b. ThÕ giíi quan duy t©m cã ®­îc pp biÖn chøng.

c. ThÕ giíi quan duy vËt thèng nhÊt ph­¬ng ph¸p luËn biÖn chøng.

- HS tr¶ lêi.

- HS c¶ líp trao ®æi.

- GV ®­a ra ®¸p ¸n ®óng.

- GV gi¶i thÝch 2 VD trong SGK.

- GV nhËn xÐt vµ ®­a ra kÕt luËn chung.

- GV chuyÓn ý

- GV sö dông b¶ng so s¸nh sau.

GV sö dông ph­¬ng ph¸p ®µm tho¹i, gäi ý cho HS tr¶ líi c¸c c©u hái trong b¶ng so s¸nh.

- HS nhËn xÐt vµ lÊy VD minh häa trong SGK.

- GV: Tõ b¶ng so s¸nh, tõ VD trong SGK.

- GV h­íng dÉn HS lÊy VD thùc tÕ ®Ó minh häa.

- HS lÊy VD.

- GV LiÖt kª ý kiÕn cña HS lªn b¶ng phô.

- HS c¶ líp trao ®æi.

- GV nhËn xÐt, kÕt luËn: Chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng - sù thèng nhÊt gi÷a thÕ giíi quan duy vËt vµ ph­¬ng ph¸p luËn biÖn chøng.

- HS ghi bµi.

GV gi¶ng gi¶i: ThÕ giíi quan vµ ph­¬ng ph¸p luËn g¾n bã víi nhau, kh«ng t¸ch rêi nhau, thÕ giíi vËt chÊt lµ c¸i cã tr­íc, phÐp biÖn chøng ph¶n ¸nh nã lµ c¸i cã sau. Sù thèng nhÊt nµy ®ßi hái chóng ta trong tõng VD, tõng tr­êng hîp cô thÓ ph¶i xem xÐt.

c. Pp luËn biÖn chøng vµ pp luËn siªu h×nh.

+ Ph­¬ng ph¸p vµ ph­¬ng ph¸p luËn

* Ph­¬ng ph¸p lµ c¸ch thøc ®¹t ®­îc môc ®Ých ®Ò ra.

* Ph­¬ng ph¸p luËn: lµ KH vÒ ph­¬ng ph¸p, vÒ nh÷ng ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu.

+ Ph­¬ng ph¸p luËn biÖn chøng vµ ph­¬ng ph¸p luËn siªu h×nh.

§¸p ¸n bµi 1:

N­íc kh«ng ngõng ch¶y, t¾m s«ng lÇn nµy n­íc sÏ tr«i ®i, lÇn t¾m sau sÏ lµ dßng n­íc míi.

§¸p ¸n bµi 2:

YÕu tè vËn ®éng vµ ph¸t triÓn.

-> C©y lóa vËn ®éng, ph¸t triÓn tõ h¹t -> H¹t n¶y mÇm -> C©y lóa -> Ra hoa, cã h¹t.

-> Con gµ v® ph¸t triÓn tõ nhá -> lín -> ®Î trøng.

-> 5 chÕ ®é x· héi vËn ®éng, ph¸t triÓn: Céng s¶n nguyªn thñy, chiÕm h÷u n« lÖ, phong kiÕn, t­ b¶n chñ nghÜa, x· héi chñ nghÜa.

-> NhËn thøc vËn ®éng ph¸t triÓn tõ l¹c hËu -> tiÕn bé.

* Ph­¬ng ph¸p luËn biÖn chøng lµ xem xÐt sù vËt, hiÖn t­îng trong sù giµng buéc, quan hÖ lÉn nhau gi÷a chóng, trong sù vËn ®éng, ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña chóng.

§¸p ¸n:

1. 5 thÇy bãi mï xem voi sê vµo con voi:

- ThÇy sê vßi -> con ®Øa

- ThÇy sê ngµ -> c¸i ®ßn cµy

- ThÇy sê tai -> c¸i qu¹t thãc

- ThÇy sê ch©n -> cét ®×nh

- ThÇy sê ®u«i -> chæi sÓ

2. C¶ 5 thÇy ®Òu sai v× ¸p dông m¸y mãc ®Æc tr­ng sù vËt nµy cho ®Æc tr­ng sù vËt kh¸c.

3. Quan ®iÓm cña c« gi¸o lµ sai v× kh«ng nh×n thÊy sù vËn ®éng ph¸t triÓn cña b¹n A trong qu¸ tr×nh rÌn luyÖn ý thøc kØ luËt.

* Ph­¬ng ph¸p siªu h×nh xem xÐt sù vËt phiÕn diÖn, c« lËp, kh«ng vËn ®éng, kh«ng ph¸t triÓn, m¸y mãc gi¸o ®iÒu, ¸p dông mét c¸ch m¸y mãc ®Æc tÝnh cña sù vËt nµy vµo sù vËt kh¸c.

§¸p ¸n: c.

2. Chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng - sù thèng nhÊt h÷u c¬ gi÷a thÕ giíi quan duy vËt vµ pp luËn biÖn chøng.

- ThÕ giíi vËt chÊt lu«n lu«n vËn ®éng vµ ph¸t triÓn theo ®óng quy luËt kh¸ch quan.

- Con ng­êi nhËn thøc thÕ giíi kh¸ch quan vµ x©y dùng thµnh ph­¬ng ph¸p luËn.

- ThÕ giíi quan ph¶i xem xÐt sù vËt, hiÖn t­îng víi quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng.

- Ph­¬ng ph¸p luËn ph¶i xem xÐt sù vËt hiÖn t­îng víi quan ®iÓm biÖn chøng duy vËt.

TriÕt häc

Khoa häc cô thÓ

Gièng nhau

§Òu nghiªn cøu vËn ®éng, ph¸t triÓn tù nhiªn, x· héi vµ t­ duy

Kh¸c nhau

Chung nhÊt, phæ biÕn nhÊt

N/c 1 bé phËn, lÜnh vùc riªng biÖt cô thÓ.

TriÕt häc

KH cô thÓ

§Þnh lÝ Pitago: a2= b2+c2

x

Mäi sù vËt hiÖn t­îng ®Òu cã quan hÖ nh©n qu¶.

x

Ngµy 3/2/1930 lµ ngµy thµnh lËp §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam

x

Cã ¸p bøc th× cã ®Êu tranh

x

Hoạt động: Cá nhân và cả lớp

 GV đặt các câu hỏi:

- Theo quan điểm triết học Mác-Lê nin, thế nào là vận động ? Cho ví dụ. Theo các em, có sự vật, hiện tượng nào không vận động? (Nếu có người nói: “Con tàu thì đang vận động nhưng đường tàu thì không”, ý kiến em thế nào?)

- Tại sao nói vận động là phương thức tồn tại của các sự vật, hiện tượng ? Tìm ví dụ để chứng minh.

- Trình bày các hình thức vận động cơ bản từ thấp đến cao của thế giới vật chất ? Cho ví dụ minh hoạ.

- HS dựa vào SGK trả lời.

- GV nhận xét và chốt ý.

- Tìm các ví dụ để chứng minh: giữa các hình thức vận động có liên hệ với nhau, có thể chuyển hoá cho nhau ?

   GV giảng giải thêm và kết luận.

=> Bài học rút ra : Khi đánh giá sự vật, hiện tượng, cần đặt chúng trong sự vận động không ngừng thì sự đánh giá mới đúng.

1. Thế giới vật chất luôn luôn vận động:

a.Thế nào là vận động:

-Vận động là mọi sự biến đổi nói chung của các sự vật, hiện tượng.

b. Vận động là phương thức tồn tại của thế giới vật chất:

- Vận động là thuộc tính vốn có, là phương thức tồn tại của các sự vật, hiện tượng.

c. Các hình thức vận động cơ bản của vật chất:

  - Vận động cơ học.

  - Vận động vật lý.

  - Vận động hoá học.

  - Vận động  sinh học.

  - Vận động xã hội.

Hoạt động của Giáo viên - Học sinh

Nội dung chính của bài học

- GV có thể đặt các câu hỏi:

+ Sự vận động có thể diễn ra theo những hướng nào? Tìm các ví dụ để chứng minh.

+ Thế nào là sự phát triển ? Chứng minh vài nội dung phát triển trên các lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp, đời sống nhân dân…của nước ta hiện nay ?

+ Quá trình phát triển của sự vật, hiện tượng diễn ra như thế nào ? Khuynh hướng chung, tất yếu của quá trình đó là gì ? Tìm ví dụ để chứng minh.

GV giảng giải thêm:

=> Bài học rút ra : Khi xem xét một sự vật, hiện tượng, hoặc đánh giá một con người, cần phát hiện ra những nét mới, ủng hộ cái tiến bộ, tránh mọi thái độ thành kiến, bảo thủ.

VD: Thấy được sự phấn đấu tiến bộ của các tù nhân, hằng năm, Nhà nước đã đặc xá tha tội cho hàng ngàn người.

2. Thế giới vật chất luôn luôn phát triển:

a. Thế nào là phát triển?

- Phát triển là sự vận động theo chiều hướng đi lên từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ chưa hoàn thiện đến hoàn thiện.

b. Phát triển là khuynh hướng tất yếu của thế giới vật chất :

Thế giới vật chất  phát triển theo khuynh hướng tất yếu: cái mới ra đời thay thế cái cũ, cái tiến bộ thay thế cái lạc hậu.

- GV ®Æt vÊn ®Ò: TriÕt häc DVBC nghiªn cøu sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña sù vËt hiÖn t­îng. H¹t nh©n cña phÐp biÖn chøng - lµ quy luËt m©u thuÉn trong khu«n khæ cña bµi häc chóng ta t×m hiÓu d­íi d¹ng s¬ gi¶n, phæ th«ng kh¸i niÖm m©u thuÉn vµ vai trß cña quy luËt m©u thuÉn.

- GV tæ chøc cho HS th¶o luËn nhãm ®Ó t×m hiÓu thÕ nµo lµ m©u thuÉn: GV chia líp thµnh 3 nhãm (chia theo danh s¸ch líp). GV quy ®Þnh thêi gian vµ chç ngåi th¶o luËn cña c¸c nhãm.

GV giao c©u hái cho c¸c nhãm.

Nhãm 1: Em h·y ®­a ra mét sè VD vÒ m©u thuÉn? (Tr¹ng th¸i xung ®ét, chèng ®èi nhau, tr¸i ng­îc nhau vÒ h×nh thøc, néi dung...) em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸c VD trªn?

Nhãm 2: Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸c VD sau:

- Mçi nguyªn tö cã 2 mÆt: + §iÖn tÝch (+)

                                             + §iÖn tÝch (-)

- X· héi phong kiÕn cã 2 giai cÊp:

+ §Þa chñ

     +N«ng d©n.

- NhËn thøc cã 2 mÆt: + TÝch cùc.

                                    + Tiªu cùc.

a, Hai mÆt cña c¸c SV, HT trªn cã rµng buéc, t¸c ®éng vµ ®Êu tranh víi nhau kh«ng?

b, Hai mÆt cña c¸c SV, HT cã rµng buéc t¸c ®éng vµ ®Êu tranh víi nhau kh«ng?

Nhãm 3: Cho 2 VD

VD 1: MÆt ®ång ho¸ cña c¬ thÓ   

           MÆt dÞ ho¸ cña c¬ thÓ

VD 2: Mçi sinh vËt cã 2 mÆt: + §ång ho¸.

                                                + DÞ ho¸.

a, Em h·yso s¸nh, rót ra kl vÒ 2 VD trªn.

b, ThÕ nµo ®­îc gäi lµ mét m©u thuÉn. Mçi SV, HT cã nhiÒu m©u thuÉn kh«ng?

(GV l­u ý; C©u hái cña c¸c nhãm, ®Æc biÖt lµ n¾m ch¾c phÇn nµy th× HS cã thÓ hiÓu ®­îc c¸c phÇn tiÕp theo nªn GV cÇn gîi ý thªm ®Ó c¸c em ®­a ra ý kiÕn ®óng, nhËn biÕt ®­îc kÕt cÊu cña mét m©u thuÉn (nhËn diÖn thÕ nµo lµ m©u thuÉn).

- HS c¸c nhãm th¶o luËn.

- GV cö ®¹i diÖn HS c¸c nhãm tr×nh bµy.

- HS c¶ líp tranh luËn vµ ®­a ra ý kiÕn ®óng.

- Gv bæ sung vµ kÕt luËn.

- GV kh¾c s©u kiÕn thøc.

- M©u thu©n (th«ng th­êng) lµ tr¹ng th¸i xung ®ét, chèng ®èi nhau.

- M©u thuÉn (triÕt häc): Hai mÆt ®èi lËp rµng buéc nhau, t¸c ®éng lªn nhau.

- GV ®­a ra c¸c ®Þnh nghÜa vÒ m©u thuÉn.

- HS ghi bµi.

- GV chuyÓn ý:

§Ó hiÓu vÒ mét m©u thuÉn, tÝnh thèng nhÊt cña c¸c mÆt ®èi lËp, chóng ta xem xÐt ®¬n vÞ kiÕn thøc tiÕp theo.

- GV cho HS lÊy VD.

- HS lÊy VD vÒ m©u thuÉn cña SV, HT

- GV ghi VD cña HS lªn b¶ng phô.

* Sinh vËt: §ång hãa - dÞ hãa.

* Kinh tÕ: S¶n xuÊt - tiªu dïng.

* VËt lÝ: Lùc hót - lùc ®Èy.

* NhËn thøc: TÝch cùc - tiªu cùc.

- GV gäi 4 HS lªn b¶ng gi¶i thÝch 4 VD trªn.

- GV ®Æt c©u hái:

* Hai mÆt ®èi lËp ph¶n ¸nh nh÷ng g×?

* Hai mÆt ®èi lËp vËn ®éng ph¸t triÓn theo chiÒu h­íng nµo? Gi¶i thÝch?

* C¸c SV, HT trªn nÕu thiÒu ®i mét mÆt ®èi lËp cã ®­îc kh«ng? T¹i sao?

(VD trong sinh vËt bá ®i mÆt dÞ hãa.)

* MÆt ®èi lËp bÊt k× gi÷a SV, HT nµy víi mÆt ®èi lËp cña SV, HT kia ®­îc kh«ng? V× sao?

(MÆt ®ång hãa cña Sinh vËt nµy víi mÆt dÞ hãa cña Sinh vËt kia).

HS lªn b¶ng gi¶i thÝch (Mçi HS 1 c©u hái)

HS c¶ líp lµm ra giÊy nh¸p.

HS c¶ líp cïng trao ®æi, ®èi chiÕu víi ý kiÕn cña b¹n.

- GV bæ sung ý kiÕn vµ kÕt luËn.

HS ghi bµi vµo vë.

- GV chuyÓn ý:

GV sö dông ph­¬ng ph¸p ®éng n·o, gióp HS hiÓu thÕ nµo lµ sù thèng nhÊt c¸c mÆt ®èi lËp cña SV, HT.

GV ®Æt c©u hái

* Sù thèng nhÊt gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp lµ g×?

(dùa vµo  néi dung kiÕn thøc vµ VD ®· ph©n tÝch trªn).

- HS ghi ý kiÕn cña c¸ nh©n vµo giÊy nh¸p.

GV ®éng viªn HS tr¶ lêi ý kiÕn c¸ nh©n (cµng nhiÒu ý kiÕn cµng tèt)

- GV liÖt kª ý kiÕn cña HS, t×m ra nh÷ng ®iÓm chung

- GV lµm s¸ng tá nh÷ng ý kiÕn ch­a râ rµng.

- GV kÕt luËn ý kiÕn cña HS vÒ ®Þnh nghÜa.

- HS ghi bµi.

- GV lÊy VD cho HS ph©n biÖt.

Sù “thèng nhÊt” trong quy luËt m©u thuÉn víi c¸ch nãi sù thèng nhÊt ®­îc dïng hµng ngµy(thèng nhÊt quan ®iÓm, thèng nhÊt lùc l­îng ....)

GV chèt l¹i ý kiÕn vµ kiÕn thøc ®· häc.

HS nhÆc l¹i kh¸i niÖm m©u thuÉn, mÆt ®èi lËp, sù thèng nhÊt...

1. ThÕ nµo lµ m©u thuÉn.

a, Kh¸i niÖm m©u thuÉn.

Nhãm 1:

VD

- Tr¾ng - ®en.

- To - nhá.

- Trªn - D­íi.

* Ng­êi ta quan niÖm ®©y lµ m©u thuÉn.

Nhãm 2:

* Mçi SV, HT ®Òu cã hai mÆt ®èi lËp nhau.

* Hai mÆt ®ã rµng buéc, t¸c ®éng, ®Êu tranh víi nhau.

Nhãm 3: a, So s¸nh.

VD 1: Kh«ng gäi lµ m©u thuÉn.

VD 2: §­îc gäi lµ m©u thuÉn.

b, Mçi m©u thuÉn ph¶i cã 2 mÆt ®èi lËp rµng buéc nhau trong mét chØnh thÓ (mét SV, HT). Mçi SV, HT lu«n tån t¹i nhiÒu m©u thuÉn.

Kh¸i niÖm m©u thuÉn:

M©u thuÉn lµ mét chØnh thÓ  trong ®ã cã hai mÆt ®èi lËp võa thèng nhÊt víi nhau, võa ®Êu tranh víi nhau.

b, MÆt ®èi lËp cña m©u thuÉn

* VÝ dô

* Kh¸i niÖm

MÆt ®èi lËp cña m©u thuÉn lµ nh÷ng khuynh h­íng, tÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm...tr¸i ng­îc nhau trong mçi SV, HT. Chóng rµng buéc nhau bªn trong SV, HT.

c, Sù thèng nhÊt gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp.

Kh¸i niÖm:

Trong mçi m©u thuÉn hai mÆt ®ãi lËp cïng tån t¹i trong cïng mét sù vËt . Chóng liªn hÖ g¾n bã víi nhau, lµm tiÒn ®Ò tån t¹i cho nhau. §ã lµ sù thèng nhÊt, ®Êu tranh gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp.

- GV cho HS lÊy VD.

- HS lÊy VD.

- HS tr¶ lêi c¸ nh©n.

VÝ  dô 1: Nguyªn tö: §iÖn tÝch (-), ®iÖn tÝch (+).

VÝ dô 2: X· héi TBCN: Giai cÊp t­ s¶n, giai cÊp v« s¶n.

VÝ dô 3: Lèi sèng cã v¨n hãa, kh«ng cã v¨n hãa.

- GV: Cho c¶ líp cïng trao ®æi nhËn xÐt c¸c c©u hái.

- HS tr¶ lêi tiÕp c©u hái.

1. C¸c mÆt ®èi lËp trªn chóng cã nh÷ng biÓu hiÖn g×?

2. Nh÷ng biÓu hiÖn ®ã cã ý nghÜa g× ®ãi víi m©u thuÉn.

3. TriÕt häc nãi vÒ kh¸i niÖm ®Êu tranh nh­ thÕ nµo?

- HS bµy tá ý kiÕn c¸ nh©n?

- HS c¶ líp trao ®æi.

- GV nhËn xÐt, bæ sung c¸c ý kiÕn.

- GV cñng cè kiÕn thøc, HS ghi bµi.

- GV ®­a ra c¸c c©u hái ®Ó cñng cè kiÕn thøc vµ n©ng cao tr×nh ®é nhËn thøc cña HS.(®Æc biÖt lµ HS kh¸ giái).

- HS: tr¶ lêi c©u hái.

* T¹i sao hai mÆt ®èi lËp võa thèng nhÊt vêi nhau, võa ®Êu tranh víi nhau?

* V× sao thèng nhÊt lµ t­¬ng ®èi, ®Êu tranh lµ tuyÖt ®èi?

- HS: Trao ®æi c¶ líp.

- GV bæ sung vµ kh¾c s©u kiÕn thøc.

- GV: KÕt luËn. chuyÓn ý.

Sù vËt, hiÖn t­îng nµo cóng bao gåm nh÷ng m©u thuÉn. M©u thuÉn lµ sù thèng nhÊt vµ ®Êu tranh gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp. Môc ®Ých ®Êu tranh gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp lµ gi¶i quyÕt m©u thuÉn. Qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt m©u thuÉn ®ã sÏ diÔn ra nh­ thÕ nµo? ý nghÜa cña m©u thuÉn ®èi víi sù vËn ®éng, ph¸t triÓn cña sù vËt hiÖn t­îng?

- GV: §Æt vÊn ®Ò chuyÓn ý.

- GV ®­a ra c¸c t×nh huèng cho HS th¶o luËn.

- HS c¶ líp th¶o luËn c¸c t×nh huèng sau:

T×nh huèng 1: M©u thuÉn gi÷a hai mÆt ®ång hãa vµ dÞ hãa cña sinh vËt ®­îc gi¶i quyÕt cã t¸c dông nh­ thÕ nµo?

T×nh huèng 2: M©u thuÉn c¬ b¶n gi÷a nh©n d©n VN víi ®Õ quèc MÜ ®­îc gi¶i quyÕt cã t¸c dông nh­ thÕ nµo?

T×nh huèng 3: M©u thuÉn gi÷a ch¨m häc, l­êi häc nÕu ®­îc gi¶i quyÕt nã cã t¸c dông nh­ thÕ nµo?

- HS: Tr¶ lêi tõng t×nh huèng.

- HS tr¶ lêi c¸ nh©n.

- HS: C¶ líp bæ sung ý kiÕn.

- GV chèt l¹i kiÕn thøc.

Sù vËt hiÖn t­îng nµo còng bao gåm nh÷ng m©u thuÉn kh¸c nhau. Khi m©u thuÉn c¬ b¶n ®­îc gi¶i quyÕt th× sù vËt, hiÖn t­îng chøa ®ùng nã còng chuyÓn hãa thµnh sù vËt, hiÖn t­îng kh¸c. §©y lµ ý nghÜa cña viÖc gi¶i quyÕt m©u thuÉn.

- GV: Cho HS lÊy VD.

* Sinh vËt: BiÕn dÞ, di truyÒn.

* X· héi chiÕm h÷u n« lÖ: Giai cÊp chñ n«, giai cÊp n« lÖ.

* NhËn thøc: ®óng, sai.

- GV: Cho HS lªn b¶ng ph©n tÝch tõng vÝ dô.

- HS: Tr¶ lêi vµo giÊy nh¸p vµ lªn b¶ng tr×nh bµy.

- HS: C¶ líp nhËn xÐt.

- GV: nhËn xÐt bæ sung.

- GV chèt l¹i kiÕn thøc.

Mçi m©u thuÉn ®Òu bao hµm sù thèng nhÊt vµ ®Êu tranh gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp. Sù ®Êu tranh gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp lµm cho sù vËt, hiÖn t­îng kh«ng gi÷ nguyªn tr¹ng th¸i cò. Mµ c¸i cò mÊt ®i, m©u thuÉn míi h×nh thµnh, sù vËt, hiÖn t­îng míi ra ®êi thay thÕ c¸i cò.

Qu¸ tr×nh nµy t¹o nªn sù vËn ®éng, ph¸t triÓn cña sù vËt hiÖn t­îng vµ cø nh­ vËy sù vËt, hiÖn t­îng lu«n vËn ®éng ph¸t triÓn kh«ng ngõng.

- GV diÔn gi¶i.

§Êu tranh gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó gi¶i quyÕt m©u thuÉn. M©u thuÉn chØ ®­îc gi¶i quyÕt khi sù ®Êu tranh gi÷a c¸c ®èi lËp lªn ®Õn ®Ønh ®iÓm vµ cã ®iÒu kiÖn thÝch hîp.

Khi nghiªn cøu vÒ m©u thuÉn chóng ta cÇn ®Æc biÖt quan t©m ®Õn nguyªn t¾c:

- GV: VËn dông hiÓu biÕt sau ®©y vµo cuéc sèng hµng ngµy.

- GV: Cho HS lÊy VD.

- HS gi¶i quyÕt c¸c t×nh huèng sau:

* M©u thuÉn trong nhËn thøc cña häc sinh hiÖn nay.

* Gi¶i quyÕt m©u thuÉn vÒ chÊt l­îng vµ sè l­îng trong ngµnh gi¸o dôc hiÖn nay.

* §Êu tranh víi nh÷ng b¶o thñ, l¹c hËu.

* §Êu tranh víi ®ãi nghÌo, ®­a x· héi ngµy cµng giµu cã.

* §Êu tranh víi lèi sèng thiÕu lµnh m¹nh.

- HS c¶ líp bµn b¹c, trao ®æi.

-  GV gi¶ng gi¶i, ph©n tÝch rót ra bµi häc.

d, Sù ®Êu tranh gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp.

* VÝ dô.

* NhËn xÐt.

* §Þnh nghÜa.

Hai mÆt ®èi lËp lu«n lu«n t¸c ®éng, bµi trõ, g¹t bá nhau. TriÕt häc gäi ®ã lµ sù ®Êu tranh gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp.

2. M©u thuÉn lµ nguån gèc vËn ®éng ph¸t triÓn cña sù vËt, hiÖn t­îng.

a, §Æt vÊn ®Ò.

b, Gi¶i quyÕt m©u thuÉn.

* VÝ dô.

HS 1: Sù ®Êu tranh gi÷a hai mÆt biÕn dÞ vµ di truyÒn trong ®iÒu kiÖn m«i tr­êng hÕt søc ®a d¹ng vµ lu«n thay ®æi ®· lµm cho c¸c gièng, loµi míi cña sinh vËt xuÊt hiÖn vµ sinh vËt míi l¹i tiÕp tôc xuÊt hiÖn m©u thuÉn.

HS2: Sù ®Êu tranh gi÷a giai cÊp chñ n« vµ giai cÊp n« lÖ ®· lµm cho XH chiÕm h÷u n« lÖ diÖt vong, h×nh thµnh x· héi phong kiÕn, x· héi phong kiÕn ra ®êi tiÕp tôc xuÊt hiÖn m©u thuÉn gi÷a hai giai cÊp ®Þa chñ vµ giai cÊp n«ng d©n.

HS3: Trong qu¸ tr×nh nhËn thøc, së dÜ c¸c t­ t­ëng x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn v× lu«n cã sù ®Êu tranh gi÷a nhËn thøc ®óng vµ nhËn thøc sai, gi÷a nhËn thøc kÐm s©u s¾c vµ nhËn thøc s©u s¾c h¬n.

*ý nghÜa.

Sù ®Êu tranh gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp lµ gèc, ®éng lùc cña sù vËn ®éng, ph¸t triÓn cña sù vËt hiÖn t­îng.

* Nguyªn t¾c.

M©u thuÉn chØ ®­îc gi¶i quyÕt b»ng sù ®Êu tranh gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp, kh«ng ph¶i b»ng con ®­êng ®iÒu hßa m©u thuÉn.

*Bµi häc:

- §Ó gi¶i quyÕt m©u thuÉn ph¶i cã ph­¬ng ph¸p ®óng, ph¶i ph©n tÝch m©u thuÉn cô thÓ trong t×nh h×nh cô thÓ.

- Ph©n tÝch ®iÓm m¹nh vµ ®iÓm yÕu cña tõng mÆt ®èi lËp. Ph©n tÝch mèi quan hÖ gi÷a c¸c mÆt cña m©u thuÉn.

- Ph¶i biÕt ph©n biÖt ®óng, sai, tiÕn bé, l¹c hËu.

- N©ng cao nhËn thøc x· héi, ph¸t triÓn nh©n c¸ch.

- BiÕt ®Êu tranh phª vµ tù phª.

- Tr¸nh t­ t­ëng “dÜ hßa vi quý”.

Hoạt động 1: Cá nhân

- GV có thề đặt các câu hỏi:

+ Hãy xác định những tính chất riêng của đồng?

+ Tìm tính chất tiêu biểu của muối, đường, ớt, chanh?

+ Theo em, chất là gì ?

- HS dựa vào SGK trả lời.

- GV kết luận:

Hoạt động 2: Cá nhân

- GV nêu câu hỏi:

+  Lượng của một phân tử nước?

+ Lượng của cái bảng? (những đặc điểm về màu sắc, hình dáng, kích cở… của cái bảng)

+ Em hãy cho biết lượng là gì?

- HS dựa vào SGK trả lời.

- GV nhận xét và chốt ý.

1. Chất

- Chất là khái niệm dùng để chỉ những thuộc tính cơ bản, vốn có của sự vật, hiện tượng, tiêu biểu cho sự vật, hiện tượng, phân biệt nó với các sự vật, hiện tượng khác.

2. Lượng

- Lượng là khái niệm dùng để chỉ nhưng thuộc tính cơ bản, vốn có của sự vật, hiện tượng, biểu thị trình độ , quy mô, tốc độ, số lượng…của sự vật, hiện tượng.

Hoạt động 3: Cá nhân và cả lớp

-  GV nêu ví dụ trong SGK: Trong điều kiện bình thường, đồng ở trạng thái rắn, nhưng nếu ta tăng nhiệt độ đến 1.083oC, đồng sẽ nóng chảy.

GV hướng dẫn HS phân tích ví dụ trên bằng các câu hỏi sau:

+ Em hãy xác định đâu là chất, đâu là lượng trong ví dụ này?

+ Trong ví dụ này, sự biến đổi về lượng có tác động như thế nào đến sự biến đổi về chất?

- GV đưa tiếp thông tin để giúp HS hiểu rõ hơn:

Một cơn áp thấp nhiệt đới với sức gió mạnh dần lên đến cấp 7 sẽ trở thành bão.

-  GV có thể hỏi thêm:

+ Hãy nêu một số ví dụ về sự biến đổi về lượng dẫn đến sự biến đổi về chất mà em biết?

- GV chuyển ý: Chất mới ra đời, lượng cũ còn phù hợp với nó không?

- GV nêu câu hỏi:

- Áp thấp nhiệt đới khi đã chuyển thành bão thì lượng của nó có thay đổi không?

- Hãy nêu một số ví dụ chứng minh chất mới ra đời qui định một lương mới phù hợp với nó?

- HS suy nghĩ trả lời.

- GV nhận xét và chốt ý.

-  GV hỏi: Qua các kiến thức trên, em rút ra bài học gì trong học tập và rèn luyện ?

-  GV kết luận toàn bài:

  Sự vận động, phát triển của sự vật, hiện tượng trong thế giới theo cách thức: lượng biến đổi dẫn đến chất biến đổi và ngược lại…

  Để tạo sự biến đổi về chất, nhất thiết phải tạo ra sự biến đổi về lượng đến một giới hạn nhất định.

3. Quan hệ giữa sự biến đổi về lượng và sự biến đổi về chất:

a. Sự biến đổi về lượng dẫn đến sự biến đổi về chất:

- Sự  biến đổi về lượng trong một giới hạn nhất định, đến điểm nút sẽ dẫn đến sự biến đổi về chất.

b. Chất mới ra đời lại bao hàm một lượng mới tương ứng:

- Mỗi sự vật, hiện tượng đều có chất và lượng đặc trưng, phù hợp với nó. Vì vậy, chất mới ra đời lại bao hàm một lượng mới phù hợp.

      Cấp độ

            nhận

            thức     

Tên

chủ đề

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

Cộng

Cấp độ thấp

Cấp độ cao

TNKQ

TL

TNKQ

TL

TNKQ

TL

TNKQ

TL

 1.

Sự vận động và phát triển của thế giới vật chất

Học sinh nhận biết được những nội dung Sự vận động và phát triển của thế giới vật chất

Số câu

Số điểm

Tỉ lệ 30%

Số câu 1

Số điểm 3

Số câu

Số điểm

Số câu

Số điểm

Số câu

Số điểm

Tỉ lệ

2. Nguồn gốc vận động, phát triển của sự vật, hiện tượng

Học sinh hiểu được Nguồn gốc vận động, phát triển của sự vật, hiện tượng

Số câu

Số điểm

Tỉ lệ 30%

Số câu 1

Số điểm3

Số câu

Số điểm

Số câu

Số điểm

3 Cách thức vận động, phát triển của sự vật, hiện tượng

Học sinh hiểu được Cách thức vận động, phát triển của sự vật, hiện tượng

Số câu

Số điểm

Tỉ lệ40%

Số câu

Số điểm

Số câu

Số điểm

Số câu

Số điểm

Số câu 1

Số điểm 4

Số câu

Số điểm

TS câu

TS điểm

Tỉ lệ %

Số câu: 1

Số điểm: 3

Số câu: 1

Số điểm:3

Số câu: 1

Số điểm: 4

Số câu: 3

Số điểm: 10

Tỉ lệ 100%

C©u

Yªu cÇu Néi dung

§iÓm

1(3đ)

*Vận động là mọi sự biến đổi nói chung của các sự vật, hiện tượng.

*Các hình thức vận động cơ bản của vật chất:

  - Vận động cơ học.

  - Vận động vật lý.

  - Vận động hoá học.

  - Vận động  sinh học.

  - Vận động xã hội.

- Học sinh lấy ví dụ.

2đ

1đ

2(3đ)

- Chất là khái niệm dùng để chỉ những thuộc tính cơ bản, vốn có của sự vật, hiện tượng, tiêu biểu cho sự vật, hiện tượng, phân biệt nó với các sự vật, hiện tượng khác.

- Lượng là khái niệm dùng để chỉ nhưng thuộc tính cơ bản, vốn có của sự vật, hiện tượng, biểu thị trình độ , quy mô, tốc độ, số lượng…của sự vật, hiện tượng.

- Học sinh lấy ví dụ.

1đ

1đ

1đ

3(4đ)

Thế nào là phát triển?

- Phát triển là sự vận động theo chiều hướng đi lên từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ chưa hoàn thiện đến hoàn thiện.

- Học sinh lấy ví dụ.

2đ

2đ

Hoạt động: Cá nhân và cả lớp

- GV đặt câu hỏi:

+ Thế nào là phủ định?

+ Thế nào là phủ định siêu hình? Tìm các ví dụ minh hoạ.

- HS dựa vào SGK trả lời.

- GV nhận xét và chốt ý.

- GV hỏi:  Thế nào là phủ định biện chứng?

+ Tại sao nói phủ định biện chứng có đặc điểm mang tính khách quan? Trình bày các ví dụ minh hoạ.

+ Tại sao nói phủ định biện chứng có đặc điểm mang tính kế thừa? Trình bày các ví dụ minh hoạ.

+ Các em phân biệt những điểm khác nhau giữa PĐBC và PĐSH ?

- GV minh hoạ, phân tích thêm:

  Trong lịch sử đã từng diễn ra những lần PĐSH tiêu diệt sự phát triển.

VD: Tần Thủy Hoàng “thiêu học trò, đốt sách”, Mao Trạch Đông thực hiện đại cách mạng “Xóa sạch giết sạch”, Pônpốt “diệt chủng”….

- Phủ định biện chứng luôn thúc đẩy sự vật, hiện tượng phát triển.

VD: Hạt lúa  mầm non  cây lúa  hạt lúa …

   Sự phủ định diễn ra do tác động giữa các mặt đối lập : đồng hóa > < dị hóa, biến dị > < di truyền… trong bản thân sự vật

   Từ một hạt lúa ban đầu, sẽ có rất nhiều hạt lúa mới.Hạt lúa sau khi kế thừa những đặc tính trắng, to, ngọt, thơm, dẻo… của hạt lúa trước.

GV kết luận:

   Trong quá trình phát triển của sự vật, cái mới không ra đời từ hư vô, mà ra đời trên cơ sở cái cũ. Nó không phủ định hoàn toàn, “sạch trơn” mà luôn mang tính kế thừa những giá trị tích cực của cái cũ.

1. Phủ định biện chứng và phủ định siêu hình:

a. Phủ định siêu hình:

- Phủ định siêu hình là sự phủ định được diễn ra do sự tác động từ bên ngoài, cản trở hoặc xoá bỏ sự tồn tại và phát triển tự  nhiên của sự vật.

b. Phủ định biện chứng:

- Phủ định biện chứng là sự phủ định được diễn ra do sự phát triển của bản thân sự vật, hiện tượng, có kế thừa những yếu tố tích cực của sự vật, hiện tượng cũ để phát triển sự vật, hiện tượng mới.

   => 2 đặc điểm cơ bản:

    - Tính khách quan.

    - Tính kế thừa.

Hoạt động: Cá nhân và cả lớp

 - GV hỏi: Các em lấy ví dụ để chứng minh điều nhận định đó? (xác định lần phủ định 1,2,3…)

- GV hỏi: Các em có thể lấy ví dụ để chứng minh khuynh hướng phát triển đầy cam go, phức tạp?

- Em hãy nhận xét một vài hiện tượng biểu hiện sự phủ định biện chứng trong việc sản xuất nông nghiệp hoặc trong ma chay, giỗ chạp, tết cổ truyền, lễ hội truyền thống… ở nước ta hiện nay?

- Qua những nội dung trên, chúng ta có thể rút ra bài học gì để vận dụng trong cuộc sống?

- HS dựa vào SGK trả lời.

- GV nhận xét và chốt ý.

-  GV kết luận toàn bài:

  Các sự vật, hiện tượng phát triển theo xu hướng chung: đi lên từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, chưa chưa hoàn thiện đến hoàn thiện hợn. Xu hướng phát triển này được thực hiện bằng sự phủ định biện chứng liên tục….

2. Khuynh hướng phát triển của sự vật, hiện tượng:

- Khuynh hướng phát triển của sự vật, hiện tượng là sự vận động đi lên, cái mới ra đời, kế thừa và thay thế cái cũ nhưng ở trình độ cao hơn, hoàn thiện hơn.

GV : §Ó biÕn ®æi sù vËt, c¶i t¹o thÕ giíi kh¸ch quan, con ng­êi ph¶i hiÓu biÕt sù vËt, ph¶i cã tri thøc vÒ thÕ giíi (tù nhiªn, x· héi vµ t­ duy), tri thøc kh«ng cã s½n trong con ng­êi. Muèn cã tri thøc con ng­êi ph¶i tiÕn  hµnh ho¹t ®éng nhËn thøc.

- GV lËp b¶ng so s¸nh sù kh¸c nhau gi÷a c¸c quan ®iÓm vÒ nhËn thøc.

- HS c¶ líp cïng trao ®æi.

- GV cö 1 HS lªn b¶ng tr×nh bµy.

- GV nhËn xÐt, rót ra kÕt luËn vÒ c¸c quan ®iÓm khi míi nhËn thøc.

- GV chuyÓn ý: Sù vËt hiÖn t­îng trong thÕ giíi phong phó, ®a d¹ng mu«n h×nh, mu«n vÎ. Do ®ã, qua tr×nh nhËn thøc thÕ giíi cña con ng­êi diÔn ra còng phong phó ®a d¹ng vµ phøc t¹p, gåm 2 giai ®o¹n: nhËn thøc c¶m tÝnh vµ nhËn thøc lÝ tÝnh.

GV tæ chøc cho HS quan s¸t vµ th¶o luËn chung vÒ 2 giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh nhËn thøc.

GV cho Hs c¶ líp quan s¸t c¸c sù vËt: qu¶ cam, mét thanh s¾t nhá.

Gv nªu c©u hái:

* H·y quan s¸t qu¶ cam, thanh s¾t cã ®Æc ®iÓm g× vÒ h×nh thøc bªn ngoµi.

* Nhê ®©u mµ chóng ta biÕt ®­îc ®Æc ®iÓm trªn.

* TriÕt häc gäi giai ®o¹n nhËn thøc nµy lµ g×?

HS tr¶ lêi ý kiÕn c¸ nh©n.

HS c¶ líp tranh luËn, ®­a ra ý kiÕn bæ sung.

GV liÖt kª ý kiÕn, ®­a ra ý kiÕn chung nhÊt.

HS ®äc l¹i: ThÕ nµo lµ nhËn thøc c¶m tÝnh (Trong SGK).

HS ghi bµi.

GV chuyÓn ý: §Ó nhËn thøc ®­îc ®Çy ®ñ sù vËt hiÖn t­îng, chóng ta ph¶i nhËn thøc giai ®o¹n tiÕp theo.

GV tiÕp tôc cho HS quan s¸t trùc tiÕp qu¶ cam, thanh s¾t. T×m ra thuéc tÝnh bªn trong.

GV ®Æt c©u hái:

* Giai ®o¹n nhËn thøc tiÕp theo dùa vµo c¬ së nµo?

* C¸c thao t¸c t­ duy nµy lµ g×?

HS c¶ líp th¶o luËn.

HS tr×nh bµy quan ®iÓm c¸ nh©n.

GV liÖt kª ý kiÕn  cña c¶ líp, t×m ra ý kiÕn chung nhÊt.

GV cho HS ®äc: ThÕ nµo lµ nhËn thøc lÝ tÝnh trong SGK.

HS ghi bµi.

GV ®­a vÊn ®Ò ra th¶o luËn chung.

* Hai giai ®o¹n nhËn thøc c¶m tÝnh vµ lÝ tÝnh cã ­u, nh­îc ®iÓm g×?

* NhËn thøc lÝ tÝnh lµ c¬ së  ®Ó con ng­êi nhËn thøc cao nhÊt. §ã lµ nh©n thøc lÝ luËn ®óng hay sai?

(PhÇn nµy dµnh cho HS kh¸, giái).

GV ®éng viªn HS lÊy thªm VD ®Ó cñng cè kiÕn thøc.

- NhËn thøc vÒ n­íc.

ChÊt láng.

Kh«ng mµu.

Kh«ng mïi.

Kh«ng vÞ.

- Tæng 3 gãc trong cña mét tam gi¸c b»ng 1800

GV: Tõ sù t×m hiÓu trªn chóng ta rót ra kh¸i niÖm nhËn thøc.

1. §¬n vÞ kiÕn thøc 1: ThÕ nµo lµ nhËn thøc.

a, Quan ®iÓm vÒ nhËn thøc.

b, Hai giai ®o¹n cña qua tr×nh nhËn thøc.

* NhËn thøc c¶m tÝnh lµ giai ®o¹n nhËn thøc ®­îc t¹o nªn do tiÕp xóc trùc tiÕp cña c¸c c¬ quan c¶m gi¸c ®èi víi sù vËt hiÖn t­îng. §em l¹i cho con ng­êi hiÓu biÕt vÒ ®Æc ®iÓm bªn ngoµi cña chóng.

* NhËn thøc lÝ tÝnh: Lµ giai ®o¹n nhËn thøc tiÕp theo, dùa trªn c¸c tµi liÖu do nhËn thøc c¶m tÝnh ®em l¹i, nhê c¸c thao t¸c t­ duy nh­ ph©n tÝch, so s¸nh, tæng hîp, kh¸i qu¸t ho¸... t×m ra b¶n chÊt quy luËt cña sù vËt hiÖn t­îng.

c, NhËn thøc lµ g×.

NhËn thøc lµ qu¸ tr×nh ph¶n ¸nh sù vËt, hiÖn t­îng cña thÕ giíi kh¸ch quan vµo bé ãc con ng­êi ®Ó t¹o nªn nh÷ng hiÓu biÕt cña chóng.

GV ®­a ra mét sè VD ®Ó HS nhËn xÐt.

* Con ng­êi s¸ng t¹o ra cña c¶i vËt chÊt nh­: C¬m ¨n, ¸o mÆc, ph­¬ng tiÖn ®i l¹i, ph­¬ng thøc s¶n xuÊt.

* Con ng­êi còng t¹o ra cña c¶i tinh thÇn nh­: V¨n häc nghÖ thuËt, triÕt häc...

* Con ng­êi ®Êu tranh giai cÊp ®Ó gi¶i phãng m×nh khái ¸p bøc bãc lét.

* Con ng­êi nghiªn cøu khoa häc øng dông vµo cuéc sèng...

- HS tr¶ lêi c¸c c©u hái sau:

* Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸c ho¹t ®éng trªn cña con ng­êi. Nã lµ ho¹t ®éng g×?

* ý nghÜa cña c¸c ho¹t ®éng ®ã ®èi víi con ng­êi vµ x· héi?

* Ho¹t ®éng nµo lµ c¬ b¶n nhÊt.

- HS tr¶ lêi c¸ nh©n.

- HS c¶ líp cïng trao ®æi.

- GV nhËn xÐt, bæ sung.

- GV: Nh÷ng ho¹t ®éng trªn cña con ng­êi lµ c¸c ho¹t ®éng thùc tiÔn. Ho¹t ®éng thùc tiÔn rÊt ®a d¹ng, phong phó. Chóng ta cã thÓ kh¸i qu¸t thµnh 3 h×nh thøc c¬ b¶n:

- S¶n xuÊt vËt chÊt.

- ChÝnh trÞ x· héi.

- Thùc nghiÖm khoa häc.

Trong 3 ho¹t ®éng nµy, ho¹t ®éng s¶n xuÊt vËt chÊt lµ c¬ b¶n nhÊt. Nã quyÕt ®Þnh c¸c ho¹t ®éng kh¸c vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c phô thuéc vµo ho¹t ®éng nµy.

- HS ghi bµi vµo vë.

- GV :

§Ó cñng cè kiÕn thøc, cho HS lÊy VD.

* VÒ 3 h×nh thøc ho¹t ®éng.

- Lao ®éng s¶n xuÊt.

- ChÝnh trÞ x· héi.

- Thùc nghiÖm khoa häc.

- HS c¶ líp lÊy VD.

- HS c¶ líp trao ®æi.

- GV nhËn xÐt. bæ sung ý kiÕn.

- GV kÕt luËn chuyÓn ý.

- GV: Tæ chøc cho HS th¶o luËn nhãm.

- GV ®Æt c©u hái cho c¸c nhãm.

Nhãm 1: V× sao nãi thùc tiÔn lµ c¬ së cña nhËn thøc? Nªu VD chøng minh?

Nhãm 2: V× sao nãi thùc tiÔn lµ ®éng lùc cña nhËn thøc? LÊy VD trong häc tËp ®Ó chøng minh.

Nhãm 3: V× sao nãi thùc tiÔn lµ môc ®Ých cña nhËn thøc? LÊy VD chøng minh?

Nhãm 4: V× sao thùc tiÔn ®­îc coi lµ tiªu chuÈn cña ch©n lÝ? LÊy VD chøng minh?

- HS th¶o luËn ghi l¹i c¸c ý kiÕn lªn khæ giÊy to.

- HS cö ®¹i diÖn nhãm lªn tr×nh bµy.

- HS c¶ líp trao ®æi ý kiÕn.

- GV nhËn xÐt, bæ sung vµ kÕt luËn ý kiÕn cña c¸c nhãm.

- GV: Gi¶ng gi¶i cho HS: Ch©n lÝ lµ nh÷ng tri thøc phï hîp víi sù vËt, hiÖn t­îng mµ  nã ph¶n ¸nh vµ ®­îc thùc tiÔn kiÓm nghiÖm.

2. §¬n vÞ kiÕn thøc 2: Thùc tiÔn lµ g×?

a, VÝ dô.

b, Thùc tiÔn lµ g×?

Thùc tiÔn lµ toµn bé nh÷ng ho¹t ®éng vËt chÊt cã môc ®ich, mang tÝnh lÞch sö - x· héi cña con ng­êi nh»m c¶i t¹o tù nhiªn vµ x· héi.

3. ®¬n vÞ kiÕn thøc 3:  Vai trß cña thùc tiÔn ®èi víi nhËn thøc.

Nhãm 1: Thùc tiÔn lµ c¬ së nhËn thøc v×:

- Mäi nhËn thøc cña con ng­êi dï  gi¸n tiÕp hoÆc trùc tiÕp ®Òu b¾t nguån tõ thùc tiÔn. Nhê cã sù tiÕp xóc, t¸c ®éng vµo sù vËt hiÖn t­îng mµ con ng­êi ph¸t hiÖn ra c¸ thuéc tÝnh, hiÓu ®­îc b¶n chÊt, quy luËt cña chóng.

VÝ dô:

* Con ng­êi quan s¸t thêi tiÕt tõ ®ã cã tri thøc vÒ thiªn v¨n.

* Tõ sù ®o ®¹c ruéng ®Êt, con ng­ê cã tri thøc vÒ to¸n häc.

Nhãm 2: Thùc tiÔn lµ ®éng lùc cña nhËn thøc.

- Thùc tiÔn ®Æt ra yªu cÇu, nhiÖm vô ph­¬ng h­íng cho nhËn thøc ph¸t triÓn.

VÝ dô:

* Thùc d©n Ph¸p bãc lét nh©n d©n ta mét c¸ch d· man. Hµng triÖu con ng­êi ViÖt Nam ta lóc bÊy giê chÕt ®ãi. Thùc tÕ ®ã ®Æt ra nhiÖm vô  gi¶i phãng ¸p bøc n« lÖ, ®¸nh ®uæi thùc d©n Ph¸p cña d©n téc ta.

*C¬ chÕ tËp chung quan liªu bao cÊp ®· lµm ¶nh h­ëng ®Õn nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. Tõ thùc tÕ ®ã §¶ng ta ®· thùc hiÖn ®æi míi ®Êt n­íc chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng.

Nhãm 3: Thùc tiÔn lµ môc ®Ých cña nhËn thøc.

- C¸c tri thøc khoa häc chØ cã gi¸ trÞ khi nã ®­îc vËn dông vµo thùc tiÔn.

VÝ dô:

* Ph¸t minh khoa häc cña con ng­êi ®­îc ®­a vµo ho¹t ®éng thùc tiÔn lµm ra cña c¶i vËt chÊt cho x· héi.

* HS tiÕp thu kiÕn thøc khoa häc cña nh©n lo¹i ®Ó vËn dông nã vµo thùc tÕ cuéc sèng.

Nhãm 4: Thùc tiÔn lµ tiªu chuÈn, ch©n lÝ. ChØ cã ®em nh÷ng tri thøc thu nhËn ®­îc ra kiÓm nghiÖm qua thùc tiÔn míi thÊy râ tÝnh ®óng ®¾n hay sai sãt.

VÝ dô: Nhµ b¸c häc Galilª ph¸t hiÖn ra ®Þnh luËt søc c¶n cña kh«ng khÝ.

* B¸c Hå ®· chøng minh: "kh«ng cã g× quý h¬n ®éc lËp tù do".

Hoạt động 1: Giáo viên tổ chức cho HS thảo luận nhóm (4 nhóm). Giáo viên giao câu hỏi cho 4 nhóm.

Nhóm 1 

Người tối cổ và người tinh khôn đã chế tạo ra những loại công cụ nào ? chúng có đặc điểm gì khác nhau ?

Nhóm 2 

Công cụ lao động đó có liên quan như thế nào với việc chuyển hoá vượn cổ thành người ?

Nhóm 3

Việc chế tạo ra công cụ lao động của con người có ý nghĩa gì ?

Nhóm 4

Từ khi xã hội loài người hình thành đến nay đã và đang trải qua mấy giai đoạn phát triển ?

- Học sinh

+ Các nhóm thảo luận.

+ Cử đại diện nhóm trình bày

+ Cả lớp nhận xét trao đổi

- GV nhận xét, bổ sung ý kiến

- GV kết luận chuyển ý.

Lịch sử loài người được hình thành từ khi con người biết chế tạo công cụ sản xuất. Nhờ biết chế tạo và sử dụng công cụ sản xuất con người đã tự tách mình ra khỏi thế giới động vật chuyển sang thế giới loài người và lịch sử xã hội bắt đầu từ đó.

Hoạt động 2: Giáo viên sử dụng phương pháp giảng giải, phát vấn, nêu vấn đề, đàm thoại để học sinh chủ động tìm ra nội dung kiến thức bằng cách đưa ra các câu hỏi theo sự lô gíc.

? Theo em vì sao con người phải tạo ra của cải vật chất?

? Vì sao sản xuất ra của cải vật chất là đặc trưng riêng có của con người?

? Theo em vì sao hoạt động lao động của con người là hoạt động có mục đích và sáng tạo?

? Những cái gì là đề tài sáng tác vô tận của con người?

? Theo em tại sao con người là chủ thể của các giá trị tinh thần?

Hoạt động 3: Giáo viên sử dụng phương pháp thảo luận theo lớp để học sinh chủ động tìm ra nội dung kiến thức. Giáo viên đưa ra các câu hỏi để học sinh tìm hiểu.

? Vì sao con người là động lực của các cuộc cách mạng xã hội? Vậy ai là chủ thể của các cuộc cách mạng xã hội?

? Cách mạng xã hội thay thế quan hệ sản xuất đã lỗi thời bằng quan hệ sản xuất như thế nào?

Cách mạng xã hội thay thế quan hệ sản xuất đã lỗi thời bằng quan hệ sản xuất mới tiến bộ hơn. Khi quan hệ sản xuất mới ra đời kéo theo sự xuất hiện của phương thức sản xuất mới.

? Lịch sử xã hội từ công xã nguyên thuỷ đến nay đã và đang thay thế mấy phương thức sản xuất?

- Giáo viên:

+ Liệt kê các ý kiến

+ Nhận xét và bổ sung (nếu có) các ý kiến

Kết luận: Lịch sử phát triển của xã hội khác với lịch sử phát triển của tự nhiên. Sự phát triển của tự nhiên diễn ra một cách tự động, còn lịch sử phát triển của xã hội là lịch sử của con người hoạt động theo mục đích của mình.

1. Con người là chủ thể của lịch sử.

a. Con người sáng tạo ra lịch sử của chính mình.

- Việc chế tạo ra công cụ lao động giúp cho lịch sử xã hội loài người hình thành và phát triển.

- Việc chế tạo ra công cụ lao động giúp con người tự sáng tạo ra lịch sử của mình.

- Từ công xã nguyên thủy -> Chiếm hữu nô lệ -> xã hội phong kiến -> TBCN -> XHCN.

b. Con người là chủ thể sáng tạo ra giá trị vật chất và giá trị tinh thần.

* Con người là chủ thể sáng tạo ra giá trị vật chất

- Để tồn tại và phát triển con người phải LĐ sản xuất tạo ra của cải vật chất để nuôi sống mình và xã hội.

- Sản xuất ra của cải vật chất là đặc trưng riêng có ở con người.

- Là kết quả lao động có mục đích và sáng tạo của con người.

Ví dụ:

+ Con người sản xuất ra cái ăn, mặc, ở...

+ Con người sản xuất ra phương tiện sinh hoạt, tư liệu sản xuất.

* Con người là chủ thể sáng tạo ra giá trị vật chất và giá trị tinh thần.

- Đời sống sinh hoạt hàng ngày, kinh nghiệm trong lao động, đấu tranh, của con người là đề tài vô tận cho các phát minh khoa học và sáng tác nghệ thuật.

- Con người là tác giả của các công trình khoa học, tác phẩm văn học, nghệ thuật.

c. Con người là động lực của các cuộc cách mạng xã hội.

- Nhu cầu về một cuộc sống tốt đẹp hơn là động lực thúc đẩy con người không ngừng đấu tranh để cải tại xã hội.

- Mọi sự biến đổi của xã hội, mọi cuộc cách mạng xã hội đều do con người tạo ra.

- PTSX CXNT đến PTSX CHNL đến PTSX PK đến PTSX TBCN đến PTSX XHCN

Ví dụ:

+ Cuộc đấu tranh giai cấp của giai cấp nô lệ xóa bỏ quan hệ sản xuất chế độ chiếm hữu nô lệ.

+ Cuộc đấu tranh giai cấp của giai cấp công nhân xóa bỏ quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa.

Hoạt động 1: 

    Giáo viên tổ chức cho học sinh thảo luận theo đơn vị nhóm để học sinh chủ động tìm ra nội dung kiến thức bằng câu hỏi lô gíc.

Nhóm 1

    ? Em mong muốn được sống trong một xã hội như thế nào?

Nhóm 2

    ? Em hãy kể những nhu cầu quan trọng của bản thân mà em mong ước gia đình và xã hội đem lại cho em.

Nhóm 3

    ? Hiện nay trên thế giới có những vấn đề gì tác động tiêu cực đến sự phát tiển của con người?

    ? Theo em chúng ta cần làm gì để khắc phục tình trạng đó?

Nhóm 4

    ? Theo em vì sao con người là mục tiêu phát triển của xã hội?

- Học sinh:

+ Nhóm thảo luận

+ Cử đại diện nhóm trình bày

+ Cả lớp nhận xét trao đổi

+ Giáo viên nhận xét bổ sung ý kiến

- Giáo viên: liệt kê ý kiến từng câu trả lời của học sinh

- Giáo viên: nhận xét bổ sung ý kiến

Hoạt động 2:

- Giáo viên: Dựa vào quy luật phát triển của lịch sử, giúp HS hiểu được trải qua 5 chế độ xã hội, chỉ có chế độ CNXH mới thực coi trọng con người là động lực, mục tiêu phát triển của xã hội.

     Giáo viên sử dụng bảng biểu giúp cho học sinh so sánh sự tồn tại và phát triển của các chế độ xã hội. Từ đó rút ra mặt tiến bộ, ưu việt của chủ nghĩa xã hội.

- Giáo viên: Cho HS trao đổi  các câu hỏi sau:

    ? Từ các đặc trưng của các chế độ xã hội nêu lên mặt ưu việt của chế độ xã hội XHCN.

    ? Mục tiêu của Chủ nghĩa xã hội là gì?

- Học sinh: Trả lời ý kiến cá nhân.

- Học sinh: Cả lớp trao đổi.

- Giáo viên: Nhận xét, bổ xung ý kiến.

     ? Vậy theo em mục tiêu của chủ nghĩa xã hội với sự phát triển toàn diện của con người như thế nào?

Hoạt động 3 :

- Giáo viên: Liên hệ nước ta

     Việt Nam là một nước nghèo đang trong giai đoạn quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Tuy vậy Đảng và Nhà nước ta luôn coi trọng con người là vị trí trung tâm là mục tiêu phát triển của xã hội. Xây dựng một xã hội “Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh” là mục tiêu cao cả nhất của nước ta hiện nay.

       Phần liên hệ với nước ta giáo viên tổ chức cho học sinh cả lớp thảo luận các câu hỏi sau :

     ? Theo em Đảng và Nhà nước ta đã có những chính sách nào nhằm phát triển toàn diện con người ?

     ? Ở địa phương em, chính quyền có và thực hiện những chính sách cụ thể nào ?

2. Con người là mục tiêu của sự phát triển xã hội

a. Vì sao nói con người là mục tiêu phát triển xã hội.

- Từ khi xuất hiện đến nay con người luôn khao khát được sống tự do hạnh phúc. Song vẫn tồn tại bất công, bóc lột và có nhiều yếu tố đe doạ tự do hạnh phúc và tính mạng con người.

=> Vì vậy con người không ngừng đấu tranh vì tự do hạnh phúc của chính mình.

- Mọi chính sách và hành động của các quốc gia và cộng đồng quốc tế phải nhằm mục tiêu phát triển con người.

=> Như vậy : Con người là chủ thể của lịch sử nên con người cần phải được tôn trọng, cần phải được đảm bảo quyền chính đáng của mình, phải là mục tiêu phát triển của mọi tiến bộ xã hội.

b. Chủ nghĩa xã hội với sự phát triển toàn diện của con người.

- Xã hội loài người đã và đang trải qua năm chế độ xã hội nhưng chỉ có CNXH mới thực sự coi con người là mục tiêu phát triển của xã hội.

- CNXH với mục tiêu:

+ Xây dựng xã hội công bằng, dân chủ, văn minh

+ Con người có cuộc sống tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triển toàn diện.

- Liên hệ với nước ta

- Ví dụ :

+ Chính sách xoá đói giảm nghèo

+ Chính sách giáo dục, y tế

+ Chính sách với TB, LS, người tàn tật

+ Quan tâm đến phụ nữ, người già

- Như vậy : Mọi chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước ta đều vì phát triển con người toàn diện với mục tiêu : Dân giầu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ văn minh.

Hoạt động 1: Tìm hiểu thông tin của tình hình tai nạn giao thông hiện nay.

GV: Nêu sơ qua về tình hình tai nạn giao thông trên toàn quốc hện nay...

? Qua đó các em có nhận xét gì về tình hình tai nạn giao thông hiện nay?

? Em hãy liên hệ với thực tế ở địa phương mình xem hàng năm có bao nhiêu vụ tai nạn giao thông xảy ra?

? Vậy theo các em có những nguyên nhân nào dẫn đến các vụ tai nạn giao thông?

Hoạt động 2: Nguyên nhân gây ra tai nạn giao thông

? Trong những nguyên nhân trên thì đâu là hững nguyên nhân chính dẫ đến các vụ tai nạn giao thông?

HS: - Do sự thiếu hiểu biết ý thức kém của người tham gia giao thông như:đua xe trái phép, phóng nhanh vượt ẩu, đi hàng ba, hàng tư, đi không đúng làn đường…

? Làm thế nào để tránh được tai nạn giao thông, đảm bảo an toàn giao thông khi đi đường?

Hoạt động 3: Một số biển báo hiệu giao thông đường bộ Việt Nam

GV: Chia lớp thành các nhóm, phát cho mỗi nhóm 1 bộ biển báo bao gồm 5 loại biển lẫn lộn.

Yêu cầu: - Dựa vào màu sắc, hình khối em hãy phân biệt các loại biển báo.

- Sau 3 phút cho HS lên dán trên tường theo đúng biển báo hiệu và nhóm của mình.

GV: giới thiệu khái quát ý nghĩa?

1. Tìm hiểu tình hình tai nạn giao thông hiện nay ở địa phương.

- Tình hình tai nạn giao thông ngày càng gia tăng, đã đến mức độ báo động.

- Xe máy đi lạng lách đánh võng...

- Do rơm rạ phơi trên đường nên xê ô tô đã trật bánh lan xuống vệ đường làm chết hai hành khách.

- Xe đạp khi sang đường không để ý xin đường nên đã bị xe máy phóng nhanh đi sau đâm vào….

2. Nguyên nhân gây ra tai nạn giao thông.

- Do dân cư tăng nhanh.

- Do các phương tiện giao thông ngày càng phát triển.

- Do ý thức của người tam gia giao thông còn kém.

- Do đường hẹp xấu.

- Do quản lí của nhà nước về giao thông còn nhiều hạn chế.

3. Những biện pháp giảm thiểu TNGT.

- Phải tìm hiểu nắm vững, tuân thủ theo đúng những quy định của luật giao thông.

- Tuyên truyền luật giao thông cho mọi người nhất là các em nhỏ.

- Khắc phục tình trạng coi thường hoặc cố tình vi phạm luật giao thông.

4. Một số biển báo hiệu giao thông đường bộ.

- Biển báo cấm.

- Biển báo nguy hiểm.

- Biển chỉ dẫn

- Biển hiệu lạnh

- Biển báo tạm thời

      Cấp độ

            nhận

            thức     

Tên

chủ đề

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

Cộng

Cấp độ thấp

Cấp độ cao

TNKQ

TL

TNKQ

TL

TNKQ

TL

TNKQ

TL

 1.

Khuynh hướng phát triển của sự vật, hiện tượng

Học sinh nhận biết được Khuynh hướng phát triển của sự vật, hiện tượng

Số câu

Số điểm

Tỉ lệ 30%

Số câu 1

Số điểm 3

Số câu

Số điểm

Số câu

Số điểm

Số câu

Số điểm

Tỉ lệ

2. Khuynh hướng phát triển của sự vật, hiện tượng

Học sinh hiểu được

Khuynh hướng phát triển của sự vật, hiện tượng

Số câu

Số điểm

Tỉ lệ 30%

Số câu 1

Số điểm3

Số câu

Số điểm

Số câu

Số điểm

3 Thực tiễn và vai trò của thực tiễn đến với nhận thức

Học sinh hiểu được Thực tiễn và vai trò của thực tiễn đến với nhận thức

Số câu

Số điểm

Tỉ lệ40%

Số câu

Số điểm

Số câu

Số điểm

Số câu

Số điểm

Số câu 1

Số điểm 4

Số câu

Số điểm

TS câu

TS điểm

Tỉ lệ %

Số câu: 1

Số điểm: 3

Số câu: 1

Số điểm:3

Số câu: 1

Số điểm: 4

Số câu: 3

Số điểm: 10

Tỉ lệ 100%

C©u

Yªu cÇu Néi dung

§iÓm

1(3đ)

- Chất là khái niệm dùng để chỉ những thuộc tính cơ bản, vốn có của sự vật, hiện tượng, tiêu biểu cho sự vật, hiện tượng, phân biệt nó với các sự vật, hiện tượng khác.

- Lượng là khái niệm dùng để chỉ nhưng thuộc tính cơ bản, vốn có của sự vật, hiện tượng, biểu thị trình độ , quy mô, tốc độ, số lượng…của sự vật, hiện tượng.

- Học sinh lấy ví dụ.

2đ

1đ

2(3đ)

- Phủ định siêu hình là sự phủ định được diễn ra do sự tác động từ bên ngoài, cản trở hoặc xoá bỏ sự tồn tại và phát triển tự  nhiên của sự vật.

- Phủ định biện chứng là sự phủ định được diễn ra do sự phát triển của bản thân sự vật, hiện tượng, có kế thừa những yếu tố tích cực của sự vật, hiện tượng cũ để phát triển sự vật, hiện tượng mới.

1,5đ

1,5đ

3(4đ)

* NhËn thøc c¶m tÝnh lµ giai ®o¹n nhËn thøc ®­îc t¹o nªn do tiÕp xóc trùc tiÕp cña c¸c c¬ quan c¶m gi¸c ®èi víi sù vËt hiÖn t­îng. §em l¹i cho con ng­êi hiÓu biÕt vÒ ®Æc ®iÓm bªn ngoµi cña chóng.

* NhËn thøc lÝ tÝnh: Lµ giai ®o¹n nhËn thøc tiÕp theo, dùa trªn c¸c tµi liÖu do nhËn thøc c¶m tÝnh ®em l¹i, nhê c¸c thao t¸c t­ duy nh­ ph©n tÝch, so s¸nh, tæng hîp, kh¸i qu¸t ho¸... t×m ra b¶n chÊt quy luËt cña sù vËt hiÖn t­îng.

- Học sinh lấy ví dụ.

1,5đ

1.5đ

1đ