Bai 2-Du lich sinh thai

II.Tµi nguyªn du lÞch sinh th¸i

1.Kh¸i niÖm

a/C¸c kh¸i niÖm vÒ tµi nguyªn, tµi nguyªn du lÞch vµ tµi nguyªn du lÞch sinh th¸i 

Tµi nguyªn hiÓu theo nghÜa réng bao gåm tÊt c¶ c¸c nguån nguyªn liÖu, n¨ng l­îng vµ th«ng tin cã trªn Tr¸i §Êt vµ trong kh«ng gian vò trô mµ con ng­êi cã thÓ sö dông ®Ó phôc vô cho cuéc sèng vµ sù ph¸t triÓn cña m×nh.

 Tµi nguyªn ®­îc ph©n lo¹i thµnh TN tù nhiªn vµ TN nh©n v¨n g¾n liÒn víi c¸c nh©n tè vÒ con ng­êi vµ x· héi.

 TN du lÞch lµ mét d¹ng ®Æc s¾c cña TN nãi chung. Kh¸i niÖm TN du lÞch lu«n g¾n liÒn víi kh¸i niÖm du lÞch.

 TN du lÞch lµ c¶nh quan thiªn nhiªn, di tÝch lÞch sö, gi¸ trÞ nh©n v¨n, c«ng tr×nh lao ®éng s¸ng t¹o cña con ng­êi cã thÓ ®­îc sö dông nh»m tháa m·n nhu cÇu du lÞch; lµ yÕu tè c¬ b¶n ®Ó h×nh thµnh c¸c ®iÓm du lÞch, khu du lÞch nh»m t¹o ra sù hÊp dÉn du lÞch (Ph¸p lÖnh Du lÞch ViÖt Nam, 1999).

Tài nguyên du lịch là cảnh quan thiên nhiên, yếu tố tự nhiên, di tích lịch sử - văn hoá, công trình lao động sáng tạo của con người và các giá trị nhân văn khác có thể được sử dụng nhằm đáp ứng nhu cầu du lịch, là yếu tố cơ bản để hình thành các khu du lịch, điểm du lịch, tuyến du lịch, đô thị du lịch. (LuËt Du lÞch ViÖt Nam, 2005).

 Lµ lo¹i h×nh DL ph¸t triÓn dùa vµo thiªn nhiªn vµ v¨n hãa b¶n ®Þa, TNDL sinh th¸i lµ mét bé phËn quan träng cña tµi nguyªn du lÞch bao gåm c¸c gi¸ trÞ tù nhiªn thÓ hiÖn trong mét hÖ sinh th¸i cô thÓ vµ c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa b¶n ®Þa tån t¹i vµ ph¸t triÓn kh«ng t¸ch rêi hÖ sinh th¸i tù nhiªn ®ã.

 Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i mäi gi¸ trÞ tù nhiªn vµ v¨n hãa b¶n ®Þa ®Òu ®­îc coi lµ TNDL sinh th¸i mµ chØ cã c¸c thµnh phÇn vµ c¸c thÓ tæng hîp tù nhiªn, c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa b¶n ®Þa g¾n víi mét hÖ sinh th¸i cô thÓ ®­îc khai th¸c, sö dông ®Ó t¹o ra c¸c s¶n phÈm du lÞch sinh th¸i, phôc vô cho môc ®Ých ph¸t triÓn DL nãi chung, DL sinh th¸i nãi riªng, míi ®­îc xem lµ TNDL sinh th¸i.

 Anh (chÞ) dùa vµo c¸c kh¸i niÖm nãi trªn ®Ó ph©n biÖt thÕ nµo lµ tµi nguyªn DL sinh th¸i.

 TNDL sinh th¸i gåm TN ®ang khai th¸c vµ TN ch­a khai th¸c. TNDL sin th¸i rÊt ®a d¹ng vµ phong phó, chñ yÕu gåm nh÷ng TN chÝnh sau:

-C¸c hÖ sinh th¸i tù nhiªn ®Æc thï, ®Æc biÖt lµ n¬i cã tÝnh ®a d¹ng sinh häc cao víi nhiÒu loµi sinh vËt ®Æc h÷u, quý hiÕm (c¸c v­ên quèc gia, khu b¶o tån thiªn nhiªn, c¸c s©n chim…).

-C¸c hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp (v­ên c©y ¨n tr¸i, trang tr¹i, lµng hoa, c©y c¶nh…).

-C¸c gi¸ trÞ v¨n hãa b¶n ®Þa h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn g¾n liÒn víi sù tån t¹i cña hÖ sinh th¸i tù nhiªn nh­ c¸c ph­¬ng thøc canh t¸c, c¸c lÔ héi, sinh ho¹t truyÒn thèng g¾n víi c¸c truyÒn thuyÕt… cña céng ®ång.

 Dùa vµo viÖc ph©n lo¹i, liÖt kª c¸c TNDL sinh th¸i nãi trªn, h·y cho biÕt ®iÓm míi vµ bæ sung so víi kh¸i niÖm vÒ DL sinh th¸i.

 Tr¶ lêi:

 Trong kh¸i niÖm vÒ DL sinh th¸i th× chØ cã c¸c hÖ sinh th¸i tù nhiªn ®Æc thï vµ v¨n hãa b¶n ®Þa ®éc ®¸o ph¸t triÓn trªn hÖ sinh th¸i ®ã míi ®­îc coi lµ tµi nguyªn cña DL sinh th¸i. Nh­ng trong c¸ch ph©n lo¹i trªn ®· bæ sung thªm c¸c hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp (do bµn tay con ng­êi t¹o ra, ®¸ng lÝ lµ c¸c hÖ sinh th¸i nh©n t¹o tuy r»ng trªn ®ã vÉn tån t¹i c¸c thµnh phÇn tù nhiªn nh­ ®Êt, n­íc, khÝ hËu trong mét mèi quan hÖ chÆt chÏ-Gièng thÓ tæng hîp tù nhiªn, chØ kh¸c ë chç giíi sinh vËt kh«ng ph¶i lµ sinh vËt tù nhiªn mµ thay vµo ®ã lµ c¸c c©y trång, vËt nu«i cã ®Æc ®iÓm sinh th¸i phï hîp ®­îc ph¸t triÓn trong m«i tr­êng tù nhiªn ë ®ã). Vµ ®­¬ng nhiªn th× trong tµi nguyªn nh©n v¨n còng ®­îc bæ sung thªm c¸c ph­¬ng thøc SX, sinh ho¹t g¾n víi hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp ®ã. §iÒu nµy còng cã nghÜa lµ vÒ mÆt thêi gian ®· ®­îc më réng thªm gÇn víi cuéc sèng hiªn ®¹i h¬n v× c¸c hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp vµ c¸c nÐt v¨n hãa ®ã míi ®­îc h×nh thµnh cïng víi sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp cña con ng­êi.

b/C¸c kh¸i niÖm liªn quan

-HÖ sinh th¸i

 §­îc hiÓu lµ hÖ c©n b»ng tù nhiªn víi tÊt c¶ c¸c ®Æc thï cña nã. Vò trô, HÖ MÆt Trêi, Tr¸i §Êt vµ khÝ quyÓn ®­îc coi lµ sinh th¸i quyÓn bao gåm nhiÒu hÖ thèng c©n b»ng tù nhiªn tån t¹i tr­íc khi sù sèng xuÊt hiÖn, trong ®ã sinh quyÓn chØ lµ mét hÖ thèng c©n b»ng cña sinh th¸i quyÓn ®­îc h×nh thµnh khi ®· xuÊt hiÖn nh÷ng c¬ thÓ sèng. Nh÷ng sinh vËt sèng nµy tËp hîp thµnh nh÷ng quÇn thÓ sinh vËt tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong sù c©n b»ng ®éng, cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi c¸c yÕu tè phi sinh nh­ khÝ hËu, ®Þa h×nh, thæ nh­ìng.

-§a d¹ng sinh häc

 §a d¹ng sinh häc lµ thuËt ng÷ tæng qu¸t biÓu hiÖn sù phong phó ®a d¹ng cña thiªn nhiªn, bao gåm toµn bé c¸c d¹ng sèng ®­îc t¹o nªn trªn Tr¸i §Êt.

 §a d¹ng sinh häc bao gåm 3 cÊp kh¸c nhau:

-§a d¹ng di truyÒn: hay cßn gäi lµ ®a d¹ng gen, thÓ hiÖn sù ®a d¹ng vÒ gen vµ gennotip (gen ®Æc tr­ng riªng cña loµi) n»m trong mçi loµi.

-§a d¹ng loµi: thÓ hiÖn sù ®a d¹ng vÒ c¸c loµi sinh vËt cïng tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong mét kh«ng gian l·nh thæ nhÊt ®Þnh.

-§a d¹ng sinh th¸i: thÓ hiÖn sù ®a d¹ng cña c¸c kiÓu céng ®ång (C¸c hÖ sinh th¸i-C¸c n¬i tró ngô, sinh sèng cña mét hoÆc nhiÒu loµi sinh vËt kh¸c nhau t¹o nªn c¬ thÓ sèng vµ mèi liªn hÖ gi÷a chóng víi nhau, còng nh­ mèi liªn hÖ víi c¸c yÕu tè v« sinh nh­ ®Êt, n­íc, khÝ hËu, ®Þa h×nh… cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp tíi sù sèng.

 Còng cã ý kiÕn cho r»ng ®a d¹ng sinh häc cßn bao gåm c¶ ®a d¹ng v¨n hãa lµ sù thÓ hiÖn cña con ng­êi, mét thµnh viªn cña thÕ giíi sinh vËt, ®ång thêi lµ nh©n tè quan träng thuéc c¸c hÖ sinh th¸i (tøc kh«ng t¸ch con ng­êi khái thÕ giíi tù nhiªn mµ chØ lµ mét thµnh phÇn quan träng cña m«i tr­êng tù nhiªn víi t­ c¸ch lµ mét sinh vËt ®Æc biÖt v× cã kh¶ n¨ng t¸c ®éng, thay ®æi rÊt lín ®Õn m«i tr­êng tù nhiªn thËm chÝ t¹o riªng cho m×nh c¶ mét m«i tr­¬ngf nh©n v¨n).

 §a d¹ng sinh häc bao gåm toµn bé ng©n hµng gen cã trong 5 ®Õn 30 triÖu loµi sinh vËt mµ c¸c nhµ khoa häc ­íc l­îng tån t¹i trªn Tr¸i §Êt, trong ®ã ®Õn nay míi cã kho¶ng 1,7 triÖu loµi ®· ®­îc m« t¶.

Đa dạng sinh học (tiếng Anh: biodiversity) được định nghĩa là sự khác nhau giữa các sinh vật sống ở tất cả mọi nơi, bao gồm: các hệ sinh thái trên cạn, sinh thái trong đại dương và các hệ sinh thái thuỷ vực khác, cũng như các phức hệ sinh thái mà các sinh vật là một thành phần trong đó. Thuật ngữ đa dạng sinh học này bao hàm sự khác nhau trong một loài, giữa các loài và giữa các hệ sinh thái khác nhau[1].

Thuật ngữ "đa dạng sinh học" được đưa ra lần đầu tiên bởi hai nhà khoa học Norse và McManus vào năm 1980. Định nghĩa này bao gồm hai khái niệm có liên quan với nhau là: đa dạng di truyền (tính đa dạng về mặt di truyền trong một loài) và đa dạng sinh thái (số lượng các loài trong một quần xã sinh vật). Cho đến nay đã có hơn 25 định nghĩa nữa cho thuật ngữ "đa dạng sinh học" này. Trong đó, định nghĩa của tổ chức FAO (Tổ chức Lương nông Liên hiệp quốc) cho rằng: "đa dạng sinh học là tính đa dạng của sự sống dưới mọi hình thức, mức độ và mọi tổ hợp, bao gồm đa dạng gen, đa dạng loài và đa dạng hệ sinh thái"

-V¨n hãa b¶n ®Þa:

 Lµ c¸c gi¸ trÞ vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn ®­îc h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña mét céng ®ång d©n c­, thÓ hiÖn mèi quan  hÖ g¾n bã gi÷a thÕ giíi tù nhiªn vµ con ng­êi trong kh«ng gian cña mét hÖ sinh th¸i tù nhiªn cô thÓ. V¨n hãa b¶n ®Þa lµ mét bé phËn ®Æc biÖt cña ®a d¹ng v¨n hãa-Mét cÊu thµnh quan träng cña ®a d¹ng sinh häc, gãp phÇn t¹o nªn nÒn v¨n hãa nãi chung cña mét d©n téc, mét quèc gia.

S¬ ®å ph©n lo¹i tµi nguyªn vµ tµi nguyªn du lÞch sinh th¸i

2.§Æc ®iÓm cña tµi nguyªn du lÞch sinh th¸i

a/Tµi nguyªn du lÞch sinh th¸i phong phó vµ ®a d¹ng, trong ®ã cã nhiÒu tµi nguyªn ®Æc s¾c cã søc hÊp dÉn lín

-Lµ mét bé phËn quan träng cña TNDL chñ yÕu ®­îc h×nh thµnh tõ tù nhiªn mµ b¶n th©n tù nhiªn l¹i rÊt phong phó vµ ®a d¹ng v× thÕ TNDL sinh th¸i còng cã ®Æc ®iÓm nµy.

-Cã nhiÒu hÖ sinh th¸i ®Æc biÖt, n¬i sinh tr­ëng, tån t¹i vµ ph¸t triÓn nhiÒu lo¹i sinh vËt ®Æc h÷u quÝ hiÕm, thËm chÝ cã nh÷ng loµi t­ëng chõng d· bÞ tuyÖt chñng, ®­îc xem lµ nh÷ng TNDL sinh th¸i ®Æc s¾c, cã søc hÊp dÉn lín ®èi víi kh¸ch DL.

b/Tµi nguyªn du lÞch sinh th¸i th­êng rÊt nh¹y c¶m víi c¸c t¸c ®éng

-Do ®Æc ®iÓm cña c¸c hÖ sinh th¸i lµ c¸c thµnh phÇn tù nhiªn cã trong 1 hÖ sinh th¸i quan hÖ rÊt chÆt chÏ víi nhau ®Ó t¹o ra nÐt ®éc ®¸o riªng cña hÖ sinh th¸i, v× thÕ bÊt cø 1 thµnh phÇn thay ®æi, dï chØ lµ thay ®æi nhá còng cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn toµn bé hÖ. Trong tr­êng hîp cã nh÷ng thay ®æi lín cã thÓ dÉn ®Õn hËu qu¶ ph¸ vì sù c©n b»ng tù  nhiªn vèn cã vµ dÉn ®Õn sù ph¸ hñy toµn bé hÖ sinh th¸i.

-Cã thÓ nãi r»ng sù thay ®æi tÝnh chÊt cña mét sè hîp phÇn tù nhiªn hay sù suy gi¶m hay mÊt ®i cña mét sè loµi sinh vËt cÊu thµnh nªn hÖ sinh th¸i nµo ®ã d­íi t¸c ®éng cña con ng­êi sÏ lµ nguyªn nh©n lµm thay ®æi, thËm chÝ mÊt ®i hÖ sinh th¸i ®ã vµ kÕt qu¶ lµ tµi nguyªn DL sinh th¸i sÏ bÞ ¶nh h­ëng ë c¸c møc ®é kh¸c nhau.

c/Tµi nguyªn du lÞch sinh th¸i cã thêi gian khai th¸c kh¸c nhau

 Do lÖ thuéc vµo qui luËt diÔn biÕn cña khÝ hËu, cña mïa di c­, sinh s¶n cña c¸c loµi sinh vËt, ®Æc biÖt lµ c¸c loµi ®Æc h÷u, quÝ hiÕm. §Ó cã thÓ khai th¸c cã hiÖu qu¶ TNDL sinh th¸i th× c¸c nhµ qu¶n lÝ, tæ chøc ®iÒu hµnh cÇn cã nh÷ng nghiªn cøu cô thÓ vÒ tÝnh mïa vô cña c¸c lo¹i TN ®Ó lµm c¨n cø ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p thÝch hîp.

d/Tµi nguyªn du lÞch sinh th¸i th­êng n»m xa c¸c khu d©n c­ vµ ®­îc khai th¸c t¹i chç ®Ó t¹o ra c¸c s¶n phÈm du lÞch

-Do chóng n»m xa khu d©n c­ nªn míi cã thÓ tån t¹i ®Õn ngµy nay, nÕu kh«ng chóng sÏ bÞ nhanh chãng suy gi¶m, bÞ biÕn ®æi, thËm chÝ kh«ng cßn n÷a do t¸c ®éng trùc tiÕp cña con ng­êi.

-Kh¸c víi nhiÒu lo¹i TN kh¸c, sau khi ®­îc khai th¸c cã thÓ vËn chuyÓn ®i n¬i kh¸c ®Ó chÕ biÕn nh»m t¹o ra s¶n phÈm råi l¹i ®­îc ®­a ®Õn tËn n¬i tiªu thô (VD c¸c lo¹i kho¸ng s¶n); nh­ng TNDL nã chung vµ TNDL sinh th¸i nãi riªng th­êng ®­îc khai th¸c t¹i chç ®Ó t¹o ra c¸c SP nh»m tháa m·n nhu cÇu cña du kh¸ch.

-Trong mét sè tr­êng hîp thùc tÕ cã thÓ t¹o ra nh÷ng v­ên thùc vËt, c¸c c«ng viªn víi nhiÒu loµi sinh vËt ®Æc h÷u trong m«i tr­êng nh©n t¹o ®Ó du kh¸ch tham quan. Tuy nhiªn c¸c SP nµy ch­a ph¶i lµ s¶n phÈm DL sinh th¸i ®Ých thùc, chóng ®­îc t¹o ra nh»m tháa m·n nhu cÇu cña DL ®¹i chóng, ®Æc biÖt ë c¸c ®« thÞ lín n¬i d©n c­ ®«ng ®óc mµ tuy cã nhu cÇu nh­ng kh«ng ph¶i ai còng cã ®iÒu kiÖn ®Õn c¸c khu tù nhiªn.

e/ Tµi nguyªn du lÞch sinh th¸i cã kh¶ n¨ng t¸i t¹o vµ sö dông l©u dµi

-§iÒu nµy dùa trªn kh¶ n¨ng tù phôc håi, t¸i t¹o cña tù nhiªn. Tuy nhiªn thùc tÕ cho thÊy r»ng cã nhiÒu TNDL sinh th¸i ®Æc h÷u, quÝ hiÕm hoµn toµn cã thÓ mÊt ®i do nh÷ng tai biÕn haowcj t¸c ®éng cña con ng­êi. (Liªn hÖ víi c¬ chÕ tù c©n b»ng cña hÖ sinh th¸i).

-VÊn ®Ò ®Æt ra lµ cÇn n¾m b¾t ®­îc qui luËt cña tù nhiªn, l­êng tr­íc ®­îc nh÷ng t¸c ®éng cña con ng­êi ®èi víi tù nhiªn nãi, cña TNDL sinh th¸i nãi riªng ®Ó cã nh÷ng ®Þnh h­íng, gi¶i ph¸p cô thÓ ®Ó khai th¸c hîp lÝ, cã hiÖu qu¶, kh«ng ngõng b¶o vÖ, t«n t¹o vµ ph¸t triÓn c¸c nguån TN v« gi¸ nµy nh»m ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn DL.

3.C¸c lo¹i tµi nguyªn du lÞch sinh th¸i c¬ b¶n ë ViÖt Nam

a/ C¸c hÖ sinh th¸i ®iÓn h×nh vµ ®a d¹ng sinh häc

- HST rõng nhiÖt ®íi

+ HST rõng rËm néi chÝ tuyÕn giã mïa Èm th­êng xanh (HST rõng Èm nhiÖt ®íi)

+ HST rõng rËm giã mïa Èm th­êng xanh trªn nói ®¸ v«i (HST karst)

+ HST xavan néi chÝ tuyÕn giã mïa kh« (HST rõng xavan)

+ HST rõng kh« h¹n

+ HST nói cao

+ HST ®Êt ngËp n­íc

+ HST rõng ngËp mÆn ven biÓn

+ HST ®Çm lÇy néi ®Þa

+ HST s«ng, hå

+ HST ®Çm ph¸

- HST san h«, cá biÓn

- HST vïng c¸t ven biÓn

- HST biÓn - ®¶o

- HST n«ng nghiÖp

C¸c hÖ sinh th¸i ®Æc thï nµy th­êng ®­îc tËp trung b¶o vÖ ë c¸c VQG vµ c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn, v× vËy viÖc khai th¸c c¸c tiÒm n¨ng DLST ®Ó phôc vô ph¸t triÓn du lÞch th­êng g¾n liÒn  víi c¸c khu vùc nµy.

Dùa trªn sù ph©n bè ®Þa lý, cÊu tróc quÇn thÓ ®éng, thùc vËt, sù kh¸c nhau vÒ tæ hîp loµi vµ giíi h¹n ph©n bè c¸c loµi mang tÝnh chØ thÞ, l·nh thæ ViÖt Nam ®­îc chia thµnh c¸c ®¬n vÞ ®Þa lý sinh häc (®¬n vÞ sinh häc) chÝnh, bao gåm:

+ §¬n vÞ sinh häc §«ng B¾c

+ §¬n vÞ sinh häc T©y B¾c – Hoµng Liªn S¬n

+ §¬n vÞ sinh häc ®ång b»ng s«ng Hång

+ §¬n vÞ sinh häc B¾c Trung Bé ( B¾c Tr­êng S¬n)

+ §¬n vÞ sinh häc Nam Trung Bé vµ T©y Nguyªn

+ §¬n vÞ sinh häc §«ng Nam Bé (Nam Trung t©m §«ng D­¬ng)

+ §¬n vÞ sinh häc ®ång b»ng s«ng Cöu Long

§©y lµ c¬ së quan träng ®Ó x¸c ®Þnh tæ chøc kh«ng gian DLST ViÖt Nam

b/ C¸c tµi nguyªn du lÞch sinh th¸i ®Æc thï

+ MiÖt v­ên

§©y lµ mét d¹ng ®Æc biÖt cña hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp. MiÖt v­ên lµ c¸c khu chuyªn canh trång c©y ¨n qu¶, trång hoa, c©y c¶nh… rÊt hÊp dÉn ®èi víi kh¸ch du lÞch. TÝnh c¸ch sinh ho¹t cña céng ®ång ng­êi d©n n¬i ®©y pha trén gi÷a tÝnh c¸ch ng­êi n«ng d©n vµ ng­êi tiÓu th­¬ng. §Æc ®iÓm nµy ®· h×nh thµnh nªn nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa b¶n ®Þa riªng ®­îc gäi lµ “v¨n minh miÖt v­ên” vµ cïng víi c¶nh quan v­ên t¹o thµnh mét d¹ng tµi nguyªn DLST ®Æc s¾c.

+ S©n chim:

Lµ mét hÖ sinh th¸i ®Æc biÖt ë nh÷ng vïng ®Êt réng tõ vµi hÐcta ®Õn hµng tr¨m hÐcta, hÖ thùc vËt t­¬ng ®èi ph¸t triÓn, khÝ hËu thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn sèng hoÆc di c­ theo mïa cña mét sè loµi chim. Th­êng ®©y còng lµ n¬i c­ tró hoÆc di c­ cña nhiÒu loµi chim ®Æc h÷u, quý hiÕm cã nguy c¬ tuyÖt chñng, v× vËy c¸c s©n chim còng th­êng ®­îc xem lµ mét d¹ng tµi nguyªn DLST ®Æc thï cã søc hÊp dÉn lín ®èi víi kh¸ch du lÞch.

+ C¶nh quan tù nhiªn

  Lµ sù kÕt hîp tæng thÓ c¸c thµnh phÇn tù nhiªn, trong ®ã cã ®Þa h×nh, líp phñ thùc vËt vµ s«ng n­íc ®ãng vai trß quan träng ®Ó t¹o nªn yÕu tè thÈm mü hÊp dÉn kh¸ch du lÞch.

c/ V¨n hãa b¶n ®Þa

 ë ViÖt Nam, cïng víi sù ph¸t triÓn cña mét ®Êt n­íc cã 54 d©n téc, tõ l©u ®· h×nh thµnh nh÷ng ®Þa vùc c­ tró truyÒn ®êi tõ thÕ hÖ nµy sang thÕ hÖ kh¸c g¾n víi c¸c vïng sinh th¸i kh¸c nhau, tr¶i qua c¸c qu¸ tr×nh: thÝch nghi – tån t¹i – ph¸t triÓn víi nh÷ng kiÕn thøc, v¨n hãa b¶n ®Þa ®Æc tr­ng cã gi¸ trÞ truyÒn thèng. C¸c gi¸ trÞ v¨n hãa b¶n ®Þa nµy thÓ hiÖn râ ®Æc trung sinh th¸i nh©n v¨n trªn gãc ®é kiÕn thøc b¶n ®Þa vÒ thiªn nhiªn, sinh th¸i n¬i céng ®ång ®ã c­ tró. ViÖc khai th¸c c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa b¶n ®Þa ®Ó ®­a vµo néi dung c¸c ch­¬ng tr×nh DLST ë tõng vïng sinh häc kh¸c nhau ®­îc xem lµ mét  phÇn h÷u c¬ kh«ng t¸ch rêi cña DLST, hoµn toµn kh«ng lÉn víi du lÞch v¨n hãa.

VÝ dô, tÝnh hÊp dÉn cña tour DLST ë vïng hå Ba BÓ, n¬i ph¸t triÓn HST rõng nhiÖt ®íi trªn nói ®¸ v«i ®iÓn h×nh, ch¾c ch¾n sÏ t¨ng lªn nhiÒu khi du kh¸ch ®­îc biÕt thªm vÒ ph­¬ng thøc khai th¸c, b¶o tån vµ sö dông c©y ®inh, c©y nghiÕn – nh÷ng loµi c©y quý hiÕm ®Æc trung cña HST nµy dïng lµm thuyÒn ®éc méc cña ng­êi Dao. Còng t­¬ng tù nh­ vËy lµ kiÕn thøc b¶n ®Þa cña ng­êi £ - ®ª thuÇn d­ìng loµi voi, mét loµi ®éng vËt quý hiÕm sinh sèng trong HST rõng kh« h¹n ®Æc tr­ng ë khu vùc Yor Don, §¾c L¾c.

C¸c gi¸ trÞ v¨n hãa b¶n ®Þa th­êng ®­îc khai th¸c víi t­ c¸ch lµ tµi nguyªn DLST bao gåm:

- KiÕn thøc canh t¸c, khai th¸c, b¶o tån vµ sö dông c¸c loµi sinh vËt phôc vô cuéc sèng cña céng ®ång.

- §Æc ®iÓm sinh ho¹t v¨n hãa víi c¸c lÔ héi truyÒn thèng.

- KiÕn thøc d©n gian, c«ng tr×nh g¾n víi c¸c truyÒn thuyÕt, ®Æc ®iÓm tù nhiªn cña khu vùc.

- C¸c s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ g¾n liÒn víi cuéc sèng cña céng ®ång.

- C¸c di tÝch lÞch sö v¨n hãa, kh¶o cæ g¾n liÒn víi lÞch sö ph¸t triÓn, tÝn ng­ìng cña céng ®ång.