Bài 20. Lớp vỏ địa lí. Quy luật thống nhất và hoàn chỉnh của lớp vỏ địa lí

ĐỊA LÍ 10

Chuyên đề: MỘT SỐ QUY LUẬT CỦA LỚP VỎ ĐỊA LÍ

(2 tiết)

I. NỘI DUNG CỦA CHUYÊN ĐỀ

1. LỚP VỎ ĐIA LÍ

       Khái niệm

       Giới hạn

       Phân biệt lớp vỏ địa lí với lớp vỏ Trái Đất

2. MỘT SỐ QUY LUẬT

a. Quy luật thống nhất và hoàn chỉnh

       Khái niệm

       Nguyên nhân

       Biểu hiện của quy luật

       Ý nghĩa

b. Quy luật địa đới

       Khái niệm

       Nguyên nhân

       Biểu hiện của quy luật

       Ý nghĩa

c. Quy luật phi địa đới

    Quy luật đai cao

       Khái niệm

       Nguyên nhân

       Biểu hiện của quy luật

    Quy luật địa ô

       Khái niệm

       Nguyên nhân

       Biểu hiện của quy luật

II. TỔ CHỨC DẠY HỌC CHUYÊN ĐỀ

1. MỤC TIÊU

       Kiến thức

       Biết được cấu trúc của lớp vỏ địa lí.

       Trình bày được khái niệm về quy luật thống nhất và hoàn chỉnh của lớp vỏ địa lí; nguyên nhân, các biểu hiện và ý nghĩa thực tiễn của quy luật.

       Biết phân tích để thấy rõ mối quan hệ mật thiết giữa các thành phần tự nhiên trong lớp vỏ địa lí.

       Kĩ năng

       Phân tích mối quan hệ tác động qua lại giữa các thành phần của tự nhiên.

       Vận dụng kiến thức đã học vào thực tế để đưa ra được những ví dụ về các hiện tượng nhằm minh họa quy luật.

       Thái độ, giá trị

       Học sinh có ý thức và hành động hợp lí bảo vệ tự nhiên phù hợp với quy luật của nó.

       Nhận thức đúng đắn về quy luật tự nhiên, từ đó biết vận dụng, giải thích các hiện tượng địa lí tự nhiên một cách đúng đắn.

       Định hướng phát triển các năng lực: Tự học, giải quyết vấn đề, giao tiếp, phân tích, so sánh, sử dụng sơ đồ, sử dụng bản đồ.

2. PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT DẠY HỌC

       Phương pháp dạy học: Thảo luận nhóm, đàm thoại gợi mở, sử dụng phương tiện dạy học trực quan, đàm thoại, tình huống, động não, giảng giải, thuyết trình

       Kĩ thuật dạy học: Động não, đặt câu hỏi, mảnh ghép, khăn trải bàn

3. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH

       Chuẩn bị của GV

       Bộ câu hỏi định hướng (câu hỏi khái quát, câu hỏi bài học, câu hỏi nội dung)

       Các phiếu đánh giá, câu hỏi:

• Trước khi bắt đầu báo cáo: Nhật kí cá nhân, bài giảng trên Powerpoint
• Trong khi thực hiện báo cáo: Phiếu học tập, phiếu đánh giá
• Sau báo cáo: Thông tin phản hồi, tổng kết

       Chuẩn bị của HS: Sách, tập, bút, vở nháp, một số hình ảnh thu thập qua Internet.

4. THIẾT KẾ TIẾN TRÌNH DẠY HỌC CHUYÊN ĐỀ

1.   GV cho học sinh trả lời 1 số câu hỏi sau:

Em hãy kể tên các quyển của lớp vỏ địạ lí. Các thành phần này có mối quan hệ với nhau không?

2.   HS dựa vào kiến thức đã học những bài trước để trả lời.
3.   Chuyển ý: Tại bất kì lãnh thổ nào trên bề mặt Trái Đất các thành phần tự nhiên cơ bản đó luôn ảnh ảnh qua lai tác đông lẫn nhau theo các quy luật nhất đinh. Sự tác động qua lại của các thành phần tự nhiên cơ bản diễn ra ở đâu? (Ở lớp vỏ địa lí). Vậy lớp vỏ địa lí là gì? Phân biệt với lớp vỏ Trái Đất ra sao? Cả lớp cùng tìm hiểu chuyên đề địa lí tự nhiên

“Một số quy luật của lớp vỏ địa lí”.

(Hình thức tổ chức dạy học: Cá nhân/nhóm/cả lớp)

    Bước 1: Tìm hiểu khái niệm lớp vỏ Địa lí

       GV: Yêu cầu tất cả HS đọc thông tin mục I trang 74-75 và kết hợp quan sát hình 20.1 trong SGK rồi trả lời câu hỏi: Lớp vỏ địa lí gồm những thành phần nào?

       HS: Trả lời

       GV: Đưa ra thông tin phản hồi và chuẩn kiến thức về khái niệm lớp vỏ địa lí

       Để hiểu rỏ sự tác động, xâm nhập của các quyển như thế nào, GV cho HS xem một đoạn video “phong cảnh vườn quốc qia Phong Nha – Kẻ Bàng”. GV nhận xét sự tác động của các thành phần ở trong video trên.

    Bước 2: Tìm hiểu về giới hạn của lớp vỏ địa lí

       GV: Yêu cầu tất cả HS dựa vào hình 20.1 và kiến thức đã học ở bài trước hoàn thành bài tập (HS về nhà làm trước):

       HS: Làm việc theo cặp để hoàn thành bài tập:

       GV: Cung cấp thông tin phản hồi và nhận xét về giới hạn của lớp vỏ địa lí và sự khác biệt giữa lớp vỏ Trái Đất.

(Hình thức tổ chức dạy học: Cá nhân/nhóm/cả lớp)

    Bước 1: Tìm hiểu khái niệm và nguyên nhân tạo ra quy luật thống nhất và hoàn chỉnh

       GV: Yêu cầu HS đọc thông tin mục II trang 74-75 và trả lời câu hỏi: Trình bày khái niệm, nguyên nhân của quy luật thống nhất và hoàn chỉnh?

       HS: Đọc và trả lời

       GV: Chuẩn kiến thức và yêu cầu HS chú ý những thuật ngữ “quy định lẫn nhau”.

       Để giải thích thuật ngữ đó GV đưa ra 2 ví dụ chứng minh:

       VD1: Khí hậu nhiệt đới -> Rừng nhiệt ẩm -> Hệ động, thực vật là các loài nhiệt đới -> Đất đỏ vàng (feralit).

       VD2: Nước và đất -> Hệ sinh thái rừng ngập mặn -> Các cây chịu mặn (đước, sú vẹt…) -> Hệ động vật rừng ngập mặn.

                                                                                                                                                                                          HS: Trả lời câu hỏi

    Bước 2: Tìm hiều biểu hiện của quy luật thống nhất và hoàn chỉnh của lớp vỏ địa lí

       Để thấy được biểu hiên của quy luật thống nhất và hoàn chỉnh của lớp vỏ địa lí, GV chia lớp thành 6 nhóm phân tích 3 ví du trong SGK rồi cả lớp rút ra kết luật của quy luật này.

       Nhóm 1 và 2: Phân tích ví dụ 1

       Nhóm 3 và 4: Phân tích ví dụ 2

       Nhóm 5 và 5: Phân tích ví dụ 3

       Các nhóm tiến hành thảo luận (đã tìm hiểu trước ở nhà) thông qua sơ đồ GV cho sẳn:

       HS trong nhóm trao đổi, bổ sung cho nhau. Đại diện các nhóm trình bày, các nhóm khác bổ sung

       GV cung cấp thông tin phản hồi

       GV yêu cầu HS rút ra kết luận trong 3 ví dụ trên: Nếu một thành phần thay đổi sẽ dẫn đến sự thay đổi các thành phần còn lại và toàn bộ lãnh thổ.

       GV cung cấp thêm một ví dụ khác về hoang mạc A-ta-ca-ma.

       GV: Cung cấp thông tin phản hồi

       GV: Kết luận và chuẩn chuẩn kiến thức

       Chuyển ý: Rỏ rằng ở phần biểu hiện chúng ta thấy là chỉ một thành phần thay đổi thì các thành phần khác cũng thay đổi theo và dẫn đến sự thay đổi toàn bộ lãnh thổ. Vậy chúng ta cần làm gì để sử dụng một lãnh thổ nào đó để phục vụ đời sống của chúng ta.

    Bước 3: Tìm hiều ý nghĩa của quy luật thống nhất và hoàn chỉnh của lớp vỏ địa lí

       GV đặt câu hỏi: Cuộc sống của người dân địa phương khu vực đồi núi sẽ ra sao nếu như rừng bị chặt phá bừa bãi?

       GV: Yêu cầu HS làm việc cá nhân dựa vào kiến thức đã học hoàn thành sơ đồ:

       GV cung cấp thông tin phản hồi

       Từ bài tập trên HS nêu ý nghĩa của quy luật thống nhất và hoàn chỉnh

       HS: Trả lởi

       GV cho HS xem đoạn video chứng minh ý nghĩa của quy luật thống nhất và hoàn chỉnh

       GV: Cung cấp thông tin và chuẩn kiến thức

(Hình thức tổ chức dạy học: Cá nhân/nhóm/cả lớp)

    Bước 1:Tìm hiểu khái niệm và nguyên nhân quy luật địa đới

       GV yêu cầu tất cả HS đọc thông tin trong SGK mục I.1 trang 77, làm việc theo cặp điền thông tin vào sơ đồ

       HS hoàn thành và đại diện nhóm trình bày, nhóm khác nhận xét

       GV cung cấp thông tin phản hồi và chuẩn kiến thức

    Bước 2: Tìm hiểu biểu hiện của quy luật địa đới

       GV: Yêu cầu tất cả HS đọc thông tin trong SGK và kết hợp sự hiểu biết hoàn thành bài tập theo cặp.

       HS:Hoàn thành bài tập và trả lời, nhóm khác bổ sung và nhận xét

       GV: Cung cấp thông tin phản hồi:

  Vòng đai nhiệt: Vòng đai nóng, vòng đai ôn hòa (Bắc-Nam), vòng đai lạnh (Bắc-Nam), vòng đai lạnh (Bắc-Nam).

  Khí áp và gió:

• Khí áp: Áp xích đạo, áp cao cận nhiệt đới (Bắc-Nam), áp thấp ôn đới (Bắc-Nam), áp cao cận cực (Bắc-Nam).
• Gió: Mậu dịch (Bắc-Nam), Tây Ôn đới (Bắc-Nam), Động Cực (Bắc-Nam).

  Rút ra nhận xét về sự phân bố các vòng đai nhiệt, khí áp và gió: phân bố xen kẽ và đối xứng qua xích đạo.

       GV: Chia lớp thành nhiều nhóm để hoàn thành bài tập.

     Giai đoạn 1: Từng cá nhân nghiêm cứu hình (lược đồ) và kiến thức đã học hoàn thành nhiệm vụ sau: