Bài 32. Chuyển hóa

Hoaït ñoäng 1 :

I/ VÒ TRÍ CUÛA CON NGÖÔØI TRONG TÖÏ NHIEÂN :

 Muïc tieâu : HS thaáy ñöôïc con ngöôøi coù vò trí cao nhaát trong theá giôùi sinh vaät do caáu taïo cô theå hoaøn chænh vaø caùc hoaït ñoäng coù muïc ñích .

? Em haõy keå teân caùc ngaønh ÑV ñaõ hoïc ?

? Lôùp ÑV naøo trong ngaønh ÑVCXS tieán hoùa nhaát ? cho VD cuï theå ?

-Höôùng daãn HS thu thaäp thoâng tin 1:

    + Ñaëc ñieåm naøo cuûa ngöôøi gioáng thuù

    + Ñaëc ñieåm naøo cuûa ngöôøi khaùc thuù

- Treo baûng phuï, yeâu caàu HS hoaøn thaønh

- Höôùng daãn HS thaûo luaän.

-GV ghi laïi  yù kieán cuûa nhieàu nhoùm ñeå ñaùnh giaù ñöôïc kieán thöùc cuûa HS .

- Traû lôøi ñoäc laäp

- Traû lôøi ñoäc laäp

* Yeâu caàu : 

Keå ñuû saép xeáp caùc ngaønh theo söï tieán hoaù .

- Nghieân cöùu TT SGK , trao ñoåi nhoùm , hoaøn thaønh BT  muïc        

- Ñaïi dieän nhoùm trình baøy , nhoùm khaùc boå sung ( OÂ ñuùng : 1,2,3,5,7,8 )

- GV yeâu caàu HS ruùt ra keát luaän veà vò trí phaân loaïi cuûa con ngöôøi .

Hoaït ñoäng 2 :

II/ NHIEÄM VUÏ CUÛA MOÂN CÔ THEÅ NGÖÔØI VAØ VEÄ SINH :

Muïc  tieâu : -  Xaùc ñònh nhieäm vuï cô baûn cuûa moân hoïc.

-         Moái quan heä bieän chöùng giöõa moân hoïc vôùi caùc ngaønh khoa hoïc khaùc.

Tieán haønh:

-Yeâu caàu HS laøm vieäc vôùi SGK:

+ Nhieäm vuï: Caàn nghieân cöùu vaán ñeà gì?

+ YÙ nghóa: Caàn nghieân cöùu vaán ñeà ñoù ñeå laøm gì?

Höôùng daãn HS tìm ñaùp aùn ñuùng baèng caùch gôïi yù: Nhôù laïi nguoàn goác loaøi ÑVCXS  tìm nguoàn goác loaøi ngöôøi.

-Söû duïng tranh: 1.1, 1.2, 1.3. Yeâu caàu: Boä moân cô theå ngöôøi – veä sinh coù lieân quan ñeán ngaønh ngheà naøo trong xaõ hoäi, ñeán caùc moân khoa hoïc naøo? Phaân tích cuï theå.

Phaân tích theâm cho HS laáy theâm caùc ví duï veà caùc hoaït ñoäng khaùc: Coâng nhaân ñang laøm vieäc trong nhaø maùy, noâng daân, ngöôøi maãu treân saøn dieãn, …

- Yeâu caàu HS ruùt ra keát luaän cho phaàn naøy.

Hoaït ñoäng 3 :

III/ PP HOÏC TAÄP BOÄ MOÂN CÔ THEÅ NGÖÔØI VAØ VEÄ SINH

Muïc tieâu : Chæ ra ñöôïc PP ñaëc thuø cuûa boä moân , ñoù laø hoïc qua moâ hình , tranh , thí nghieäm .

? Neâu caùc PP cô baûn ñeå hoïc taäp boä moân ?

_ GV laáy VD cuï theå minh hoaï cho caùc PP maø HS neâu ra. Vieát leân baûng moät loaït phöông phaùp hoïc taäp boä moân:

 Quan saùt

 Thí nghieäm

KÕt luËn:

-Ngöôøi laø ÑV thuoäc lôùp thuù       

- Con ngöôøi coù tieáng noùi , chöõ vieát, tö duy tröøu töôïng , hoaït ñoäng coù muïc ñích vaø laøm chuû thieân nhieân .

- HS nghieân cöùu TT trang 5 SGK , yeâu caàu

+ Nhieäm vuï boä moân

+ Bieän phaùp baûo veä cô theå

- Moät vaøi ñaïi dieän trình baøy , HS khaùc boå sung cho hoaøn chænh.

- Thaûo luaän theo baøn, traû lôøi: Caùc ngaønh KH: Y hoïc, daïy hoïc, TDTT, …

- Laáy ví duï veà moái lieân quan vôùi boä moân TD maø HS ñang hoïc.

KÕt luËn:

 -  Cung caáp kieán thöùc veà caáu taïo vaø chöùc naêng sinh lyù cuûa cô quan trong cô theå.

- Moái quan heä giöõa cô theå vôùi MT ñeå ñeà ra bieän phaùp baûo veä cô theå .

- Thaáy roõ moái lieân quan giöõa moân hoïc vôùi caùc moân KH khaùc .

- Chöùng minh nguoàn goác loaøi ngöôøi töø ñoäng vaät nhöng con ngöôøi ôû naác thang tieán hoùa cao nhaát.

- HS nghieân cöùu SGK , trao ñoåi nhoùm , thoáng nhaát caâu traû lôøi

- Ñaïi dieän nhoùm traû lôøi , nhoùm khaùc boå sung.

-HS:Löïa choïn phöông phaùp

 Ñoïc taøi lieäu

 Suy luaän.

 Vaän duïng vaøo thöïc tieãn

 Ghi nhôù

Yeâu caàu treân cô sôû ñaõ hoïc taäp caùc moân SH 6,7 haõy choïn PP toá nhaát cho moân hoïc cô theå ngöôøi – veä sinh?

Nhaän xeùt, neâu 3 phöông phaùp chính.

- Leân baûng, ñaùnh daáu vaøo oâ troáng. HS khaùc boå sung.

KÕt luËn:

PP hoïc taäp phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm moân hoïc laø keát hôïp quan saùt , thí nghieäm vaø vaän duïng kieán thöùc, kyõ naêng vaøo thöïc teá cuoäc soáng.

         Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn                                                      

Hoaït ñoâng 1 :

I/ CAÁU TAÏO :

Muïc tieâu :

+ Chæ roõ caùc phaàn cô theå.

+ Trình baøy sô löôïc thaønh phaàn chöùc naêng caùc heä cô quan .

1. Caùc phaàn cô theå :

-         Cho HS quan saùt tranh hình 2.1-2.2 SGK traû lôøi caùc   cuûa muïc I SGK . 

-         GV toång keát yù kieán vaø ñöa ra yù ñuùng :

  .* Cô theå ngöôøi chia 3 phaàn : ñaàu , thaân vaø chaân.

• Cô hoaønh ngaên caùch K.ngöïc vaø K.buïng.
• Khoang ngöïc chöùa : tim , phoåi.
• Khoang buïng chöùa : daï daøy , ruoät, gan , tuî, thaän, boùng ñaùi vaø cq sinh saûn .

2.Caùc heä cô quan :

? Cô theå ngöôøi goàm nhöõng heä cô quan naøo ? thaønh phaàn chöùc naêng cuûa töøng heä cô quan ?

- Söû duïng baûng phuï. Ñeà nghò HS hoaøn thaøn

- Ghi yù kieán boå sung vaø thoâng baùo ñaùp aùn ñuùng

- Tìm hieåu soá nhoùm coù keát quaû ñuùng so vôùi ñaùp aùn vaø bieåu döông .

             Ho¹t ®éng cña häc sinh

1. Caùc phaàn cô theå :

-  HS quan saùt tranh trao ñoåi nhoùm hoaøn thaønh caâu traû lôøi yeâu caàu .

+ Da bao  boïc

+ Caáu taïo goàm  3 phaàn

+ Cô hoaønh ngaên caùch .

- Ñaïi dieän nhoùm trình baøy         nhoùm khaùc boå sung

KÕt luËn:

- Toaøn boä cô theå ngöôøi coù da bao boïc beân ngoaøi

- Cô theå ngöôøi ñöôïc chia laøm 3 phaàn : ñaàu , thaân vaø chi.

- Cô hoaønh ngaên khoang ngöïc vaø khoang buïng

2. Caùc heä cô quan :

- Nghieân cöùu SGK , trao ñoåi nhoùm , hoaøn thaønh baûng 2

- Ñaïi dieän nhoùm leân ghi noäi dung vaøo baûng   caùc nhoùm khaùc boå sung

 KÕt luËn:

Caùc heä cô quan trong cô theå ngöôøi goàm: heä vaän ñoäng, heä tieâu hoaù, heä tuaàn hoaøn, heä hoâ haáp, heä baøi tieát, heä thaàn kinh vaø heä sinh duïc.

Caùc boä phaän

Caùc baøo quan

Chöùc naêng

Maøng sinh chaát

Giuùp TB thöïc hieän trao ñoåi chaát

Chaát teá baøo

-         Löôùi noäi chaát

-         Riboâxoâm

-         Ti theå

-         Boä maùy goângi

-         Trung theå

Thöïc hieän caùc hoaït ñoäng soáng cuûa teá baøo.

-         Toång hôïp vaø vaän chuyeån caùc chaát

-         Nôi toång hôïp proâteân

-         Tham gia hoaït ñoäng hoâ haáp vaø giaûi phoùng naêng löôïng.

-         Thu nhaän, hoaøn thieän vaø phaân phoái saûn phaåm.

-         Tham gia quaù trình phaân chia teá baøo

Nhaân

-         Nhieãm saéc theå

Ñieàu khieån moïi hoaït ñoäng soáng cuûa teá baøo

-         Laø caáu truùc quy ñònh söï hình thaønh pr

-         Nhaân con

oâteâin, coù vai troø quyeát ñònh trong di truyeàn

-         Chöùa rARN caáu taïo neân riboâxoâm

HOAÏT ÑOÄNG CUÛA GIAÙO VIEÂN

HOAÏT ÑOÄNG CUÛA HOÏC SINH

Hoaït ñoäng 1 :

I / CAÁU TAÏO TEÁ BAØO :

Muïc tieâu : Hs naém ñöôïc caùc thaønh phaàn chính cuûa teá baøo: Maøng sinh chaát, chaát teá baøo, nhaân .

? Moät teá baøo ñieån hình goàm nhöõng thaønh phaàn naøo ?

-         Kieåm tra baèng caùch treo sô ñoà caâm veà caáu taïo tb vaø caùc maûnh bìa töông öùng vôùi teân caùc boä phaän vaø goïi HS leân gaén hoaøn chænh sô ñoà - Nhaän xeùt vaø thoäng baùo ñaùp aùn ñuùng.

Hoaït ñoäng 2 :

II /CHÖÙC NAÊNG CAÙC BOÄ PHAÄN CUÛA TB :

Muïc tieâu : - HS naém ñöôïc caùc chöùc naêng quan troïng cuûa caùc boä phaän cuûa Tb

-         Thaáy ñöôïc söï phuø hôïp vôùi chöùc naêng vaø söï thoáng nhaát giöõa caùc thaønh phaàn cuûa TB

-         Chöùng minh : TB laø ñôn vò chöùc naêng cuûa cô theå .Hoûi :

? Maøng sinh chaát coù vai troø gì ?

? Löôùi noäi chaát coù vai troø gì trong hoaït ñoäng soáng cuûa TB ?

? Naêng löôïng caàn cho caùc hoaït ñoäng laáy töø ñaâu?

? Taïi sao noùi nhaân laø trung taâm cuûa TB ?

- Toång keát yù kieán cuûa HS vaø ruùt ra nhaän xeùt .

? Haõy giaûi thích moái quan heä thoáng nhaát veà chöùc naêng giöõa maøng sinh chaát, chaát TB vaø nhaân ?( maøng giuùp TB thöïc hieän söï TÑC vôùi MT ngoaøi , Chaát TB laø nôi thöïc hieän söï TÑC beân trong TB ( TH chaát , phaân giaûi chaát ) ; Nhaân ñieàu khieån moïi hoaït ñoäng soáng cuûa cuûa TB , ñoùng vai troø quan troïng trong di truyeàn )

-         HS quan saùt moâ hình vaø hình 3-1 , ghi nhôù kieán thöùc .

-         Ñaïi dieän caùc nhoùm leân gaén teân caùc thaønh phaàn caáu taïo cuûa TB         HS khaùc boå sung .

 : Teá baøo goàm 3 thaønh phaàn chính: maøng sinh chaát , chaát teá baøo vaø nhaân .

-         HS nghieân cöùu baûng 3-1 , trao ñoåi nhoùm thoáng nhaát yù kieán .

-         Ñaïi dieän nhoùm trình baøy, nhoùm khaùc boå sung

-HS döïa vaûo baûng 3-1 coù theå traû lôøi :  ôû TB cuõng coù quaù trình TÑC vaø phaân chia…

Tieåu keát : Hs ghi theo noâïi dung baûng 3-1 SGk

? Taïi sao noùi TB laø ñôn vò chöùc naêng cuûa cô theå? ( Vì cô theå coù 4 ñaëc tröng cô baûn nhö TÑC, ST, SS, Di truyeàn ñeàu ñöôïc tieán haønh ôû TB )

Hoaït ñoäng 3 :

III/ THAØNH PHAÀN HOAÙ HOÏC CUÛA TEÁ BAØO .

Muïc tieâu : Hs naém ñöôïc 2 thaønh phaàn hoaù hoïc chính laø chaát höõu cô vaø chaát voâ cô (khoâng daïy chi tieát)

? Cho bieát thaønh phaàn hoaù hoïc cuûa TB ?

-         Nhaän xeùt phaàn traû lôøi cuûa nhoùm , thoâng baùo ñaùp aùn ñuùng .

? Caùc chaát hoaù hoïc caáu taïo neân TB coù maët ôû ñaâu ?

? Taïi sao trong khaåu phaàn aên moãi ngöôøi caàn coù ñuû : Pr , Li , G , Vit , MK ?

Hoaït ñoäng 4.

IV / HOAÏT ÑOÄNG SOÁNG CUÛA TEÁ BAØO :

Muïc tieâu : HS neâu ñöôïc caùc hoaït ñoäng soáng cuûa TB nhö TÑC, lôùn leân …

-         GV höôùng daãn nhaän bieát sô ñoà 3-2 SGK baèng caùch gôïi yù : Moái quan heä giöõa cô theå vôùi moâi tröôøng theå hieän ntn? TB trong cô theå coù chöùc naêng gì ?

? Keå teân caùc hoaït ñoäng soáng cuûa TB ?

    - Tieáp tuïc khaúng ñònh TB laø ñôn vò chöùc naêng cuûa cô theå soáng.

-         HS töï nghieân cöùu thoâng tin SGKtrao ñoåi nhoùm thoáng nhaát yù kieán.

-         Ñaïi dieän nhoùm trình baøy , nhoùm khaùc boå sung .

-         Yeâu caàu : Chaát höõu cô vaø chaát voâ cô.

KÕt luËn:

 TB goàm hoãn hôïp nhieàu chaát höõu cô vaø chaát voâ cô :

*Chaát höõu cô :

+ Proâteâin : C ,H , N , O ,P

+ Gluxit : C , H , O

+ Lipit : C , H , O

+ Axit nucleâic : goàøm ADN vaø ARN mang TT di truyeàn.

* Chaát voâ cô : bao goàm caùc loaïi MK nhö Ca , K , Na , Fe , Cu .   

-         HS trao ñoåi nhoùm :

+ Caùc chaát HH coù trong töï nhieân.

+ AÊn ñuû caùc chaát ñeå xaây döïngTB.

- HS ñoïc kyõ sô ñoà trao ñoåi vaø traû lôøi caùc caâu hoûi cuûa GV

KÕt luËn:

Hoaït ñoäng soáng cuûa TB goàm: trao ñoài chaát, lôùn leân, phaân chia vaø caûm öùng .

HS ñoïc KL chung SGK .

HOAÏT ÑOÄNG CUÛA GIAÙO VIEÂN

HOAÏT ÑOÄNG CUÛA HOÏC SINH

Hoaït ñoäng 1

I/ KHAÙI NIEÄM MOÂ :

Muïc tieâu : HS neâu ñöôïc khaùi nieäm moâ , cho ñöôïc VD moâ ôû thöïc vaät .

-         GV yeâu caàu HS  ñoïc TT SGK vaø traû lôøi caùc caâu hoûi trong phaàn            

+ Moâ laø gì ?

- GV giuùp HS hoaøn thieän khaùi nieäm moâ vaø lieân heä treân cô theå ngöôøi , TV vaø ÑV.

-         HS nghieân cöùu TT keát hôïp vôùi tranh hình treân baûng traû lôøi caâu hoûi .

- GV boå sung trong moâ ngoaøi caùc TB coøn coù yeáu toá khoâng coù caáu taïo TB goïi laø phi baøo .

Hoaït ñoäng 2 :

II/ CAÙC LOAÏI MOÂ :

Muïc tieâu : HS phaûi chæ roõ caáu taïo vaø chöùc naêng cuûa töøng loaïi moâ, thaáy ñöôïc caáu taïo phuø hôïp vôùi chöùc naêng cuûa töøng loaïi moâ .

1. Moâ bieàu bì :

-         GV giôùi thieäu 4.1 keát hôïp ñoïc thoâng tin SGK vaø neâu caâu hoûi

+ Em coù nhaän xeùt gì veà söï saép xeáp caùc TB ôû moâ bieåu bì ?

+ Moâ BBì coù nhöõng chöùc naêng  naûo ?

+ Loaïi moâ BBì laøm chöùc naêng baûo veä thaáy ôû cô quan naøo?

Loaïi laøm nhieäm vuï tieát coù ôû cô quan naøo ?

- Choát laïi caùc yù kieán cuûa HS vaø ñöa ra ñaùp aùn .

-  Löu yù HS ñaëc tính raát quan troïng cuûa moâ bieåu bì laø khaû naêng taùi sinh raát maïnh nhôø phaân baøo nhanh, VD : bieåu bì ôû da.

2. Moâ lieân keát :

- Söû duïng hình 4.2SGk , ñoïc thoâng tin traû lôøi caâu hoûi .

+ Moâ lieân keát coù maáy chöùc naêng ?

+ Maùu thuoäc loaïi moâ gì ? vì sao maùu ñöôïc xeáp vaøo loaïi moâ ñoù ?

+  Veà maët caáu taïo MLK coù ñaëc ñieåm gì khaùc so vôùi moâ bieåu bì ? (MLK thaønh phaàn chuû yeáu laø chaát gian baøo vaø moät soá TB naèm raûi raùc )

3. Moâ cô :

– Giôùi thieäu hình veõ 3 loaïi moâ cô SGK

-  Boå sung vaø ñöa ra ñaùp aùn    HS söûa sai ñöa ra keát luaän ñieàn vaøo baûng sau :

KÕt luËn:

 Moâ laø taäp hôïp caùc TB chuyeân hoaù , coù caáu truùc gioáng nhau, cuøng thöïc hieän moät chöùc naêng nhaát ñònh .

- Keå teân caùc moâ ôû TV

-  Quan saùt tranh veõ , ñoïc TT SGK ñeå traû lôøi caùc hoïc sinh khaùc boå sung

KÕt luËn:

  Moâ bieåu bì goàm caùc TB xeáp xít nhau phuû ngoaøi cô theå , loùt caùc cô quan roãng nhö oáng tieâu hoaù ,daï con , boùng ñaùi…coù chöùc naêng baûo veä , haáp thuï vaø tieát.

- Ñoïc TT quan saùt hình traû lôøi Caùc HS khaùc boå sung

- Traû lôøi: Vì teá baøo maùu naèm raûi raùc trong chaát neàn, nhieäm vuï lieân laïc caùc  phaàn cuûa cô theå.

KÕt luËn:

  MLK goàm caùc TB naèm raûi raùc trong chaát neàn , coù chöùc naêng taïo ra boä khung cuûa cô theå neo giöõ caùc cô quan hoaëc chöùc naêng ñeäm.

- Quan saùt hình 4.3 , trao ñoåi nhoùm ñeå traû lôøi phaàn SGK   caùc nhoùm khaùc boå sung.

1. Moâ thaàn kinh :

-         Giôùi thieäu treân hình veõ moâ TK hình 4.4vaø löu yù HS moâ TK goàm 2 loaïi teá baøo : TB TK goïi laø nôron vaø TBTK ñeäm goïi TBTK giao caûm . Caû hai hôïp neân HTK.

-         Cho HS quan saùt moät nôron ñieån hình , phaân bieät caùc sôïi nhaùnh , thaân nôron , sôïi truïc, xinaùp

-         Nhaán maïnh yù: nôron laø loaïi TB ñaõ bieät hoaù cao, maát khaû naêng sinh saûn, vöøa coù tính höng phaán vôùi caùc kích thích khaùc nhau ñeå taïo neân caùc xung TK , vöøa coù khaû naêng daãn truyeàn vaø öùc cheá caùc xung ñoù, nhôø vaäy HTK ñaûm nhieäm chöùc naêng tieáp nhaän kích thích  xöû lyù TT  vaø ñieàu hoaø hoaït ñoäng caùc cô quan .

Moâ cô goàm cô vaân, cô trôn, cô tim coù chöùc naêng co giaõn taïo neân söï vaän ñoäng.

-         HS quan saùt tranh veõ , ñoïc TT SGK ñeå naém ñöôïc moâ TK coù caáu taïo vaø chöùc naêng gì ?

-         Caùc nhoùm HS khaùc boå sung cho nhau.

KÕt luËn:

 Moâ TK goàm TBTK goïi laø nôron vaø caùc TBTK ñeäm ( TK giao caûm ) , taïo neân HTK coù chöùc naêng tieáp nhaän Kthích , xöû lí TT vaø ñieàu khieån söï hoaït ñoâng caùc cô quan ñeå traû lôøi caùc KhÝch thích cuûa MT.

HOAÏT ÑOÄNG CUÛA GIAÙO VIEÂN

HOAÏT ÑOÄNG CUÛA HOÏC SINH

Hoaït ñoäng 1 :

I.LAØM TIEÂU BAÛN VAØ QUAN SAÙT TB MOÂ CÔ VAÂN :

 Muïc tieâu : Laøm ñöôïc tieâu baûn , khi quan saùt nhìn thaáy ñöôïc TB

a/ Caùch laøm tieâu baûn moâ cô vaân :

- GV yeâu caàu HS ñoïc SGK

- Goïi moät HS leân laøm maãu caùc thao taùc .

- Phaân coâng veà caùc nhoùm

- Sau khi caùc nhoùm laáy ñöôïc TB moâ cô vaân ñaët leân lam kính, GV höôùùng daãn caùch ñaët la men

- Nhoû 1 gioït axít axeâtic 1% vaøo caïnh la men vaø duøng giaáy thaám huùt bôùt dung dòch sinh lyù ñeå axít thaám vaøo döôùi la men.

a/ Caùch laøm tieâu baûn moâ cô vaân

- HS ñoïc SGK ñeå naém ñöôïc caùch laøm.

- HS theo doõi         ghi nhôù kieán thöùc , moät HS nhaéc laïi thao taùc.

- Caùc nhoùm tieán haønh laøm tieâu baûn nhö ñaõ höôùng daãn

Yeâu caàu :

+ Laáy sôïi thaät maûnh

+ Khoâng bò ñöùt.

+ Raïch baép cô phaûi thaúng.

_Caùc nhoùm cuøng tieán haønh ñaäy la men. Yeâu caàu khoâng coù boït khí.

- Caùc nhoùm tieáp tuïc thao taùc nhoû axít axeâtíc

- Hoaøn thaønh tieâu baûn ñeå treân baøn cho GV kieåm tra.