Bài 46. Máy biến áp một pha

HĐ của giáo viên

HĐ của học sinh

Nội dung

- Cho hs quan sát hình vẽ và mô hình máy biến áp.

? MBA gồm những bộ phận nào ? (N)

? Lõi thép có cấu tạo như thế nào ? và có chức năng gì ?(N)

? Các cuộn dây quấn có cấu tạo như thế nào ?(N)

? Dây quấn làm bằng vật liệu gì? chức năng của dây quấn?(T)

? Cuộn nhận điện vào gọi là quận gì ? (N)

? Cuộn đưa điện ra gọi là quận gì? Như thế muốn phân biệt cuộn dây sơ cấp và thứ cấp bằng kí hiệu nào?(T)

- Hs cá nhân quan sát hình vẽ và mô hình MBA.

- Nhận xét và trả lời các câu hỏi của GV.

- HS trả lời

- HS trả lời

- HS trả lời

- HS trả lời

- HS trả lời

1. Cấu tạo:

a. Lõi thép.

Lõi thép được làm bằng các lá thép kĩ thuật điện ghép lại thành một khối. Lõi thép dùng để dẫn từ cho máy biến áp.

b. Dây quấn:

- Làm bằng dây điện từ được quấn quanh lõi thép.

Máy biến áp một pha thường có hai cuộn dây quấn.

+ Dây quấn sơ cấp: có U1và N1

+ Dây quấn thứ cấp: có U2và N2.

HĐ của giáo viên

HĐ của học sinh

Nội dung

-         Quan sát hình 46.4.

-         GV giới thiệu nguyên lí làm việc của máy biến áp.

-         Giới thiệu biểu thức liện hê giữa điện áp và số vòng dây của các quận dây.

- U2 > U1 gọi là MBA gì ? (T)

- U2 < U1 gọi là MBA gì ? (T)

- Thảo luận bài tập điền từ SGK trang 160.

- Quan sát hình vẽ và theo dõi HD của GV để tìm hiểu NLLV của máy biến áp điện một pha.

- HS ghi nhận

- HS ghi nhận

-         Máy biến áp tăng áp

-         Máy biến áp giảm áp

- Thảo luận nhanh 2 phút bài tập điền từ SGK theo HD.

2. Nguyên lí làm việc.

Điện áp đưa vào dây quấn sơ cấp là U1, trong dây quấn sơ cấp có dòng điện. Nhờ có cảm ứng điện từ giữa dây quấn sơ cấp và thứ cấp, điện áp lấy ra ở hai đầu dây quấn thứ cấp là U2.

Tỉ số điện áp sơ cấp và thứ cấp bằng tỉ số giữa số vòng dây của chúng.

k được gọi là hệ số biến áp.

Điện áp lấy ra ở thứ cấp U2 là: ;   N2 =

- MBA có U2 > U1 gọi là MBA tăng áp. N2 > N1

- MBA có U2 < U1 gọi là MBA giảm áp. N2 < N1

HĐ của giáo viên

HĐ của học sinh

Nội dung

- Quan sát trên vỏ MBA

? có ghi các số liệu kĩ thuật nào ? (N)

- Đọc nội dung phần 4 SGK/160

GV HD thực hành vận hành MBA loại tốt cho mạch điện có bóng đèn sợi đốt 6Vhoặc 12V(*)

 ? Khi sử dụng cần chú ý những gì để MBA làm việc tốt và bền lâu ? (N)

- Quan sát và tìm hiểu ý nghĩa các số liệu kĩ thuật.

-         Đọc SGK và trả lời câu hỏi.

- HS thực hành

- HS trả lời

 3. Các số liệu kĩ thuật.

- Công suất đinh mức.(VA hoặc KVA)

- Điện áp định mức.(V)

- Dòng điện áp định mức.(A)

4. Sử dụng:

- Điện áp đưa vào không được lớn hơn điện áp định mức.

- Không để MBA làm việc quá công suất định mức.

- Đặt MBA nơi khô ráo, sạch sẽ, thoáng gió, ít bụi.

- Thường xuyên vệ sinh và kiểm tra cách điện.

Hoạt động của GV

Hđ của HS

Nội dung

Các em có biết thế nào gọi là giờ cao điểm? (T)

Vậy giờ cao điểm trong ngày là khoảng mấy giờ? Tại sao lại như vậy? (T)

Trong giờ cao điểm em thấy tại gia đình mình các thiết bị điện có biểu hiện như thế nào? (N)

+ Ánh sáng?(N)

+ Đun nước?(N)

+ Ti vi?(N)

HS Trả lời

HS Trả lời

HS Trả lời

HS Trả lời

HS Trả lời

HS Trả lời

I. Nhu cầu tiêu thụ điện năng:

1) Giờ cao điểm tiêu thụ điện năng:

- Giờ cao điểm là những giờ tiêu thụ nhiều điện năng.

- Giờ cao điểm dùng điện trong ngày là khoảng 18h - 22h

2) Đặc điểm của giờ cao điểm:

- Điện năng tiêu thụ lớn.

- Nếu điện năng của các nhà máy điện cung cấp không đầy đủ thì điện áp của mạng điện giảm xuống gây tác hại đến các đồ dùng điện.

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Nội dung

- Trong giờ cao điểm chúng ta phải làm gì? (N)

- Những thiết bị điện nào có thể cắt giảm? (N)

- Trong gia đình nên sử dụng bóng đèn như thế nào để tiết kiệm điện năng? (N)

- Tại sao dùng đèn huỳnh quang, com pắc huỳnh quang lại tiết kiệm điện? (V)

- Vậy ngoài cách đó chúng ta còn có những biện pháp  gì để tiết kiệm điện? (T)

HS: Trả lời

HS: Trả lời

HS: Trả lời

HS: Trả lời

HS: Trả lời

II. Sử dụng hợp lí và tiết kiệm điện năng

 1. Giảm bớt tiêu thụ điện năng trong giờ cao điểm:

- Tắt bớt các thiết bị tiêu thụ không cần thiết.

- Không nên sử dụng các đồ dùng điện có công suất lớn trong giờ cao điểm.

  2. Sử dụng đồ dùng điện hiệu suất cao để tiết kiệm điện năng:

(Sgk / 166)

 3. Không sử dụng lãng phí điện năng: 

(Sgk / 166 )

HOẠT ĐỘNG I: TÌM HIỂU QUẠT ĐIỆN

HĐ CỦA GV

HĐ CỦA HS

NỘI DUNG

GV: Hướng dẫn học sinh đọc và giải thích ý nghĩa, số liệu kỹ thuật của quạt điện.

GV: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu cấu tạo và chức năng của các bộ phận chính của động cơ, lõi thép, dây quấn, trục, cánh quạt, các thiết bị điều khiển ghi vào mục 2 báo cáo thực hành.

GV: Yêu cầu học sinh tìm hiểu các câu hỏi về an toàn sử dụng quạt điện, hướng dẫn học sinh kiểm tra toàn bộ bên ngoài, kiểm tra phần cơ, phần điện các kết quả ghi vào mục 3 báo cáo TH

- Sau khi kiểm tra hết thấy tốt giáo viên cho học sinh đóng điện cho quạt làm việc.

Học sinh đọc và giải thích ý nghĩa, số liệu kỹ thuật của quạt điện.

Học sinh tìm hiểu cấu tạo và chức năng của các bộ phận chính của động cơ, lõi thép, dây quấn, trục, cánh quạt, các thiết bị điều khiển ghi vào mục 2 báo cáo thực hành

Học sinh tìm hiểu các câu hỏi về an toàn sử dụng quạt điện, hướng dẫn học sinh kiểm tra toàn bộ bên ngoài, kiểm tra phần cơ, phần điện các kết quả ghi vào mục 3 báo cáo TH

HS: Quan sát và nhận xột ghi vào mục 4 báo cáo TH.

I. Chuẩn bị.

- SGK

II. Nội dung và trình tự thực hành.

1. Các số liệu kỹ thuật và giải thích ý nghĩa.

2.Tìm và chức năng cỏc bộ phận chớnh của quạt điện.

3.Kết quả kiểm tra quạt điện trước lúc làm việc.

HOẠT ĐỘNG II: TÍNH TOÁN TIÊU THỤ ĐIỆN NĂNG

GV: Điện năng được tính bởi những công thức nào? (T)

GV: Lấy ví dụ minh hoạ cách tính. (V)

VD: U = 220V – 40 W trong tháng 30 ngày, mỗi ngày bật 4 giờ.

GV: Hướng dẫn học sinh làm bài tập tính toán tiêu thụ điện năng trong gia đình mình.

GV: Đặt câu hỏi về công suất điện và thời gian sử dụng trong ngày của một số đồ dùng điện thông dụng nhất để học sinh trả lời.

GV: Hướng dẫn cỏc em thống kê đồ dùng điện gia đình mình và ghi vào mục 1 báo cáo thực hành.

HS: Trả lời

HS: Trả lời

HS: Làm bài tập

HS: Trả lời

Hs làm báo cáo thực hành

. Điện năng tiêu thụ của đồ dựng điện.

- Điện năng là công của dòng điện. Điện năng được tính bởi công thức.

A = P.t

T: Thời gian làm việc

P: Công suất điện của đồ dùng điện.

A: Điện năng tiêu thụ của đồ dùng điện trong thời gian  t

đơn vị tính W, Wh, KWh.

II. Tính toán tiêu thụ điện năng trong gia đình.

VD: Tính điện năng tiêu thụ của bóng đèn trong 1 phòng học 220V – 100W trong 1 tháng 30 ngày mỗi ngày bật 5 giờ.

P = 100W

T = 5 x 30 = 150 h

Điện năng tiêu thụ của bóng đèn trong 1 tháng là.

A = 100 x 150 = 15000 Wh

A = 15 KWh.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV

HOẠT ĐỘNG CỦA HS

NỘI DUNG

I. TÓM TẮT NỘI DUNG CHƯƠNG VI VÀ VII: (10 phút)

? GV hỏi HS chương VI và VII có mấy nội dung chính ? (N)

- GV treo bảng phụ tóm tắt nội dung chính của chương VI và VII.

? phần an toàn điện gồm mấy nội dung ?  (N)             

- GV nhận xét câu trả lời của hs.

? Phần vật liệu kĩ thuật điện gồm mấy nội dung chính ?

(N)

- GV nhận xét câu trả lời và tuyên dương hs.

? Đồ dùng điện có mấy loại chính ? (T)

- GV có thể để trống yêu cầu hs lên bảng điền vào chỗ trống.

? Sử dụng hợp lí điện năng có mấy phần chính ? (N)

- GV nhận xét chung các sơ đồ. Khuyến khích, tuyên dương hs.

- HS trả lời: có 4 nội dung chính là: An toàn điện, Vật liệu kĩ thuật điện, Đồ dùng điện, Sử dụng hợp lí điện năng.

- HS quan sát.

- HS: gồm 4 nội dung: Nguyên nhân xảy ra tai nạn điện. Một số biện pháp an toàn điện. Dụng cụ bảo vệ an toàn điện. Cứu người bị tai nạn điện.

- HS lắng nghe và ghi vào tập.

- Gồm 3 nội dung: Vật liệu dẫn điện, cách điện và dẫn từ.

- HS lắng nghe và ghi chép vào tập.

- HS trả lời: gồm đồ dùng loại điện-quang, điện-nhiệt, điện-cơ và máy biến áp.

- HS lên bảng điền vào chỗ trống.

- HS trả lời: gồm: Nhu cầu tiêu thụ điện năng, Sử dụng hợp lí và tiết kiệm điện năng

, Tính toán tiêu thụ điện năng trong gia đình.

- HS hoàn thành vào tập bài học.

II. CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP: (20 phút)

- GV yêu cầu hs lần lượt đọc và trả lời câu hỏi SGK.

- GV yêu cầu hs hoạt động nhóm trả lời câu 1.

- GV yc hs đọc và trả lời câu 2 10 ?

- GV nhận xét sửa sai cho hs.

- GV yc 1 hs lên bảng tóm tắt và giải câu 11 các hs khác theo dõi nhận xét.

- GV nhận xét và đánh giá bài làm.

- Một hs đọc các hs khác lắng nghe sau đó trả lời.

- HS hoạt động nhóm trả lời:

1. Năng lượng của dòng điện (công của dòng điện) gọi là điện năng. Điện năng đươc sản xuất từ các nhà máy điện được truyền theo các đường dd đến nơi tiêu thụ. Điện năng là nguồn động lực nguồn năng lượng cho sản xuất và đời sống.

2. Do chạm trực tiếp vào vật mang điện, do vi phạm khoảng cách an toàn đối với lưới điện cao áp và trạm biến áp, do đến gần đường dây điện bị đứt chạm đất.

3. Dụng cụ bảo vệ an toàn điện: giầy cao su cách điện, giá cách điện, găng tay cao su,…

4. - Tách nạn nhân ra khỏi nguồn điện.

    - Sơ cứu nạn nhân.

* Vì: cứu nhanh, cứu đúng thì sống, nếu chậm và sai thì dễ dẫn đến tử vong.

5. Chia làm 3 loại: Vật liệu dẫn điện, vật liệu cách điện và VL dẫn từ.

Dựa vào đặc tính và công dụng.

6. Cần có: VL dẫn điện và VL dẫn từ.

7. Chia làm 3 nhóm: điện-quang, điện-nhiệt, điện-cơ.

8. Ứng dụng của động cơ điện 1 pha: quạt điện, tủ lạnh, máy xay sinh tố, máy giặt,…

9. Sử dụng đúng với các số liệu định mức ghi trên các đồ dùng điện, kiểm tra cách điện đồ dùng điện trước khi sử dụng,……

10. Khi MBA làm việc điện áp được đưa vào cuộn sơ cấp U1 trong dây quấn sơ cấp có dòng điện, nhờ hiện tượng CUĐT giữa dây quấn sơ cấp và thứ cấp, điện áp lấy ra ở dây quấn thứ cấp là U2.

- Công dụng: Biến đổi  điện áp của dòng điện XC 1 pha.

11. N2 = (N1.U2)/U1 = (400.110)/200 = 220 (Vòng)

12.

- Điện năng tiêu thụ rất lớn trong khi khả năng cung cấp điện của nhà máy điện không đủ.

- Điện áp của mạng điện giảm xuống, ảnh hưởng xấu đến chế độ làm việc của đồ dùng điện.

* Biện pháp:

- Giảm bớt tiêu thụ điện năng trong giờ cao điểm.

- Sử dụng đồ dùng điện hiệu suất cao để tiết kiệm điện năng.

- Không sử dụng lãng phí điện năng.

13. HS tự tính kết quả.

1. Năng lượng của dòng điện (công của dòng điện) gọi là điện năng. Điện năng đươc sản xuất từ các nhà máy điện được truyền theo các đường dd đến nơi tiêu thụ. Điện năng là nguồn động lực nguồn năng lượng cho sản xuất và đời sống.

2. Do chạm trực tiếp vào vật mang điện, do vi phạm khoảng cách an toàn đối với lưới điện cao áp và trạm biến áp, do đến gần đường dây điện bị đứt chạm đất.

3. Dụng cụ bảo vệ an toàn điện: giầy cao su cách điện, giá cách điện, găng tay cao su,…

4. - Tách nạn nhân ra khỏi nguồn điện.

    - Sơ cứu nạn nhân.

* Vì: cứu nhanh, cứu đúng thì sống, nếu chậm và sai thì dễ dẫn đến tử vong.

5. Chia làm 3 loại: Vật liệu dẫn điện, vật liệu cách điện và VL dẫn từ.

Dựa vào đặc tính và công dụng.

6. Cần có: VL dẫn điện và VL dẫn từ.

7. Chia làm 3 nhóm: điện-quang, điện-nhiệt, điện-cơ.

8. Ứng dụng của động cơ điện 1 pha: quạt điện, tủ lạnh, máy xay sinh tố, máy giặt,…

9. Sử dụng đúng với các số liệu định mức ghi trên các đồ dùng điện, kiểm tra cách điện đồ dùng điện trước khi sử dụng,……

10. Khi MBA làm việc điện áp được đưa vào cuộn sơ cấp U1 trong dây quấn sơ cấp có dòng điện, nhờ hiện tượng CUĐT giữa dây quấn sơ cấp và thứ cấp, điện áp lấy ra ở dây quấn thứ cấp là U2.

- Công dụng: Biến đổi  điện áp của dòng điện XC 1 pha.

11. N2 = (N1.U2)/U1 = (400.110)/200 = 220 (Vòng)

12.

- Điện năng tiêu thụ rất lớn trong khi khả năng cung cấp điện của nhà máy điện không đủ.

- Điện áp của mạng điện giảm xuống, ảnh hưởng xấu đến chế độ làm việc của đồ dùng điện.

* Biện pháp:

- Giảm bớt tiêu thụ điện năng trong giờ cao điểm.

- Sử dụng đồ dùng điện hiệu suất cao để tiết kiệm điện năng.

- Không sử dụng lãng phí điện năng.

13. HS tự tính kết quả.

Chủ đề

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

Các KN/NL hướng tới trong chủ đề

Cấp độ thấp

Cấp độ cao

Chương VII. Đồ dùng điện gia đình

(14 tiết )

Câu 1b) Phân nhóm đồ dùng điện

Câu 1c) Nguyên lý làm việc của đèn huỳnh quang

Câu 1d) Hiệu suất phát sáng và tuổi thọ của đèn huỳnh quang

Câu 1 a) Tính chất và công dụng của vật liệu dẫn điện

Câu 2: Bài tập về máy biến áp

Câu 3: Bài tập  tính điện năng tiêu thụ

    Phát triển năng lực hợp tác, năng lực giao tiếp, năng lực tư duy. Kỹ năng thực hành, Vận dụng kiến thức vào thực tiển

100%=10điểm

30%= 3 điểm

40%= 4 điểm

30% = 3 điểm

100%=10 điểm

30%= 3 điểm

40%= 4 điểm

30% = 3 điểm

Tên đồ dùng điện

Công suất (W)

Số lượng

Thời gian dùng

( giờ)

Điện năng tiêu thụ (Wh)

Tivi

150

1

3

………………

Quạt điện

85

2

3

………………

Đèn huỳnh quang

45

5

3

………………

Đèn sợi đốt

100

3

2

………………

Nồi cơm điện

630

1

0,5

………………

Bơm nước

250

1

1,5

………………

Tên đồ dùng điện

Công suất (W)

Số lượng

Thời gian dùng

( giờ)

Điện năng tiêu thụ (Wh)

Tivi

150

1

3

450

Quạt điện

85

2

3

510

Đèn huỳnh quang

45

5

3

675

Đèn sợi đốt

100

3

2

600

Nồi cơm điện

630

1

0,5

315

Bơm nước

250

1

1,5

375

 HĐ CỦA GIÁO VIÊN

HĐ CỦA HỌC SINH

NỘI DUNG

HĐ2: HD tìm hiểu đặc điểm và yêu cầu của mạng điện trong nhà. (phần này ghi theo sơ đồ)

- Treo tranh hình 50.1 và 50.2

? Điện áp sử dụng trong gia đình có điện áp bằng bao nhiêu ? (T)

? Giá trị điện áp ở các vùng có khác nhau ko ?(N)

? Theo em số đồ dùng điện trong mỗi gia đình có giống nhau về số lượng không ? (N)

? Theo em công suất của các đồ dùng điện có bằng nhau ko ? (N)

Lấy VD minh hoạ. (T)

? Khi đồ dùng điện có công suất lớn thì điện áp cũng phải lớn có đúng ko ?

Lấy VD ? (T)

? Tại sao trên vỏ của một số thiết bị điện có ghi Uđm lớn hơn điện áp của mạng điện ? (T)

HĐ nhóm chọn các đồ dùng điện và TBĐ trong bài tập SGK tr 173

- Tại sao ta không nên chọn nồi cơm điện có ghi 110V- 600W .....? nếu chọn rồi thì có khó khăn gì khi sử dụng chúng? (T)

? Mạng điện phải đảm bảo những yêu cầu gì ?

HĐ3: HD tìm hiểu cấu tạo của mạng điện trong nhà:

- Cho hs quan sát hình 50.2.

? Hoàn thiện cấu tạo mạng điện trong nhà. ? (T)

Mạng điện trong nhà gồm những phần tử nào ?(N)

GV ;Tóm tắt theo sơ đồ như SGK phần ghi nhớ.( treo bảng phụ )

* Ghi nhớ : SGK trang175.

- HS quan sát

- HS trả lời

- HS trả lời

- HS trả lời

- HS trả lời

- HS trả lời

- HS trả lời

- HS trả lời

HĐ nhóm chọn các đồ dùng điện và TBĐ trong bài tập SGK tr 173

- vì khi mua về đồ dùng điện có Uđ m < Umang . Nếu cắm trực tiếp cắm vào Umang sẽ làm hỏng ngay đồ dùng đó.

- Nếu dùng điện áp của MĐTN ta lại mua thêm thiết bị MBA (hoặc mắc thêm TB- đồ dùng điện khác) để đưa điện áp từ 220V về 110V thì mới dùng được đồ dùng TB đó. Như thế , ta phải chi phí tốn kém hơn.

- HS đọc và nêu yêu cầu của MĐTN....

- Quan sát hình vẽ

- HS trả lời

- HS trả lời

- HS tóm tắt

- HS đọc ghi nhớ

I. Đặc điểm và yêu cầu của mạng điện trong nhà.

1. Điện áp của mạng điện trong nhà.

Cấp điện áp của mạng điện trong nhà là 220V. Đây là giá trị định mức của mạng điện sinh hoạt ở nước ta.

2. Đồ dùng điện của mạng điện trong nhà.

a. Đồ dùng điện:

Trong thực tế có rất nhiều loại đồ dùng điện.

- Chia 3 loại Đ-N; Đ-Q; Đ-C

b. Công suất của các đồ dùng điện:

Mỗi một đồ dùng điện có công suất lớn nhỏ khác nhau, VD: Bóng đèn: 40W; 60W....

c. Điện áp của các thiết bị:

- Các thiết bị điện, đồ dùng điện trong nhà phải phải có điện áp định mức phù hợp với điện áp của mạng điện.

- Thiết bị đóng cắt, bảo vệ và điều khiển, Uđ m > U Mang

- Đồ dùng điện : Uđ m = U Mang

4. Yêu cầu của mạng điện trong nhà:

- Đảm bảo cung cấp  đủ điện cho các đồ dùng điện.

- Phải đảm bảo an toàn cho người sử dụng và cho ngôi nhà,

- Dễ kiểm tra và sửa chữa 

- Sử dụng thuận tiện,chắc, đẹp

II. Cấu tạo của mạng điện trong nhà:

Gồm các phần tử:

Công tơ điện.

Dây dẫn điện(dây chính và dây nhánh)

Các thiết bị điện: Đóng - cắt, bảo vệ và lấy điện.

Đồ dùng điện.(3loại)

* Ghi nhớ : SGK trang175.

*Ghi nhớ : SGK trang180.

 HĐ CỦA GIÁO VIÊN

HĐ CỦA HỌC SINH

NỘI DUNG

HĐ4. HD tìm hiểu các TB đóng cắt và lấy điện của MĐTN:

Thông qua một số TBĐ thật

? Tại sao lại phải dùng các thiết bị đóng – cắt , bảo vệ và lấy điện ở MĐTN? (N)

? Tưởng tượng nếu trong mạch điện không có các TB công tắc? không có phích cắm ? (N)

ổ điện?

? Giới thiệu các loại công tắc điện. Trong mạch điện công tắc được mắc ở đâu? vai trò của nó?(N)

? Trên công tắc có ghi các SLKT đó là những gì ? giải thích ý nghĩa của SLKT đó?

? Có những TB đóng – cắt nào khác? câu dao có vai trò gì? (T)

? Mạch điện gia đình em , cầu dao được mắc ở vị trí nào? nó có vai trò gì đối với mạch điện? (T)

? Phích điện là gì /có vai trò gì trong khi dùng điện? Nếu các đồ dùng điện đều gắn liền cố định với mạch điện điều khiển trên bảng điện ,thì có gì bất lợi cho đồ dùng cần thường xuyên di chuyển? (T)

- HS trả lời

- HS trả lời

- HS trả lời

- HS trả lời

- HS trả lời

- HS trả lời

- HS trả lời

III. Các TB đóng cắt và lấy điện của MĐTN:

1. TB đóng – cắt mạch điện:

+ Công tắc điện ; có nhiều loại: bấm , xoay, giật, loại 2cực, loại 3 cực. Dùng để đóng – cắt mạch điện của các đồ dùng điện, được mắc ở dây pha, sau cầu chì và trước đồ dùng điện.

+ Cầu dao ;  loại 1cực, loại 2cực, loại 3cực. (SGK).

- SLKT: Uđ m và Iđ m

(vd: 250V - 15A)

- Vai trò vừa là công tắc vừa là cầu chì bảo vệ mạch điện. Mắc trước các TB điều khiển và đồ dùng điện.

2. Thiết bị lấy điện:

- ổ điện ; có nhiều loại. Dùng để lấy điện cho các đồ dùng điện (vai trò như nguồn)

- Phích cắm  đi kèm với đồ dùng điện để lấy  điện cho đồ dùng đó. (nhiều loại)

*Ghi nhớ : SGK trang180.

 HĐ CỦA GIÁO VIÊN

HĐ CỦA HS

NỘI DUNG

HĐ1: Kiểm tra và giới thiệu mục tiêu bài học

? Kể tên các thiết bị đóng cắt và lấy điện và nói rõ vài trò  của các TB đó? (N)

MT bài học….

HĐ2: Tìm hiểu cấu tạo và nguyên lí làm việc của cầu chì (aptomat);

? Cầu chì có vai trò như thế nào? (N)

- Quan sát cầu chì (mở ra xem các bộ phận của cầu chì hộp )và mô tả cấu tạo của cầu chì này ? suy rộng ra các loại cầu chì khác.

Tại sao nói: dây chảy là bộ phận quan trọng nhất của cầu chì? (N)

Đây chính là nguyên lí làm việc của cầu chì. Hãy nhắc lại nguyên lí làm việc của cầu chì? (N)

Quan sát cấu tạo của aptomat

Trình bày nguyên lí làm việc của aptomat?

Hãy so sánh ưu và nhợc điểm của cầu dao và aptomat? (V)

HĐ 3: Hướng dẫn :TH về cầu chì trong đó có sử dụng các TB đóng cắt và lấy điện;

Đọc nội dung Th bài 54SGK

? Nêu vai trò của cầu chì trong mạch điện? (N)

? Tại sao khi ngắn mạch trong mạch điện chỉ có dây chảy nóng chảy còn dây dẫn điện lại không? (N)

Em hãy quan sát bảng 53.1 GK để nhận xét giá trị định mức của dây chảy(dây chì ) với các loại dẫn dẫn điện (đồng nhôm)?

Qua đó , trả lời tại sao người ta lại dùng dây chì làm dây chảy của cầu chì? (N)

GV: căn cứ vào nhiệt độ nóng chảy của chúng: đồng và hợp kim của nó nóng chảy ở nhiệt độ cao (từ 900  10830C). Chì có nhiệt độ nóng chảy thấp(3270C)

+ TH trường hợp mạch điện làm việc bình thường: nối mạch điện như Hình 54.1 yêu câu quan sát và nhận xét báo cáo theo mẫu III SGK trang 188

+ tại sao trong mạch điện , cầu chì lại được lắp ở vị trí trước cầu dao, trước công tắc, trước ổ điện? (T)

+ TH với trường hợp có sự cố ngắn mạch: Nối mạch điện như hình 54.2a(để công tắt mở)

HS : được KT

Mở SGK và làm theo HD:

Quan sát cầu chì và mô tả cấu tạo

- Dây chảy mắc nối tiếp với mạch điện. Khi xảy ra sự cố ngắn mạch hoặc quá tải (do dùng điện quá CS) thì dòng điện trong mạch tăng lên quá giá trị định mức làm dây chảy nóng chảy và đứt (nổ cầu chì), lúc đó mạch điện hở , trong mạch không có dòng điện nữa bảo vệ các đồ dùng điện TBĐ trong mạch.

- HS trả lời

HĐ cá nhân tìm hiểu cấu tạo và cách làm việc của aptomat

- HS trả lời

HĐ theo HD của GV

Trả lời câu hỏi có ghi lại báo cáo theo mẫu III SGK trang 188

- HS trả lời

TH về cầu chì với mạch điện an toàn 6V như sơ đồ hình 54.1và 2a,  SGK

- Hiểu tại sao phải dùng dây chảy là dây chì mà không thể là dây đồng hay dây nhôm

- Chỉ mắc như vậy mới có tác dụng bảo vệ các TB đó và bảo vệ mạch điện ,đồ dùng điện nối với TB đó.

HS quan sát trước khi đóng công tắc và sau khi đóng   rút ra nhận xét và b/c

- HS trả lời

I. Cầu chì:

1. Công dụng: Bảo vệ an toàn cho các đồ dùng điện, mạch điện khi xảy ra sự cố ngắn mạch hoặc quá tải (QCS)

1. Cấu tạo và phân loại:

a, Cấu tạo : SGK

- Gồm vỏ +đế cách điện

- Dây chảy là dây chì

b, phân loại: nhiều loại: ống , hộp, nút..

2. Nguyên lí làm việc:

- Dây chảy mắc nối tiếp với mạch điện. Khi xảy ra sự cố ngắn mạch hoặc quá tải(do dùng điện quá CS) thì dòng điện trong mạch tăng lên quá giá trị định mức làm dây chảy nóng chảy và đứt(nổ cầu chì), lúc đó mạch điện hở , trong mạch không có dòng điện nữa bảo vệ các đồ dùng điện TBĐ trong mạch.

- Dây chảy thay thế phải có đường kính cùng giá trị định mức với dây chì đã hỏng(xem bảng 53.1SGK)

II. Aptomat ( cầu dao tự động)

Khi  mạch điện bị ngắn mạch hoặc quá tải, dòng điện tăng đột ngột vượt quá định mức, aptomat tự động cắt mạch điện (về OFF), bảo vệ mạch điện và tbđ, đồ dùng điện. Vai trò như cầu chì.

Khi đã sữa chữa đúng nguyên nhân của sự cố MĐ , ta gạt về núm (ON) mạch điện lại có điện. Vai trò như cầu dao.

Vì vậy ; Dùng aptomat có thể thay cho cầu chì

III. Thực hành cầu chì và TB đóng - cắt mạch điện:

- Bộ TH bảng điện có đủ các TB đã học , có thêm máy biến áp (220V - 6V) dùng được , dây chảy các cỡ khác nhau để TH về cầu chì theo HD bài 54SGK trnag 186+187.

 HĐ CỦA GIÁO VIÊN

HĐ CỦA HỌC SINH

NỘI DUNG

HĐ2 : Tìm hiểu sơ đồ điện là gì?

- Tiếp v/đ. Tại sao cần dùng SĐ điện? (T)

- Quan sát H55.1 SGK và so sánh giữa mạch điện thực tế với sơ đồ mạch điện . Chúng có mấy phần tử ? được dùng kí hiệu nào? còn dây dẫn dùng kí hiệu ntn? (T)

- Sơ đồ điện là gì? (N)

HĐ3 :Tìm hiểu một số kí hiệu quy ước trong mạch điện:

Treo bảng 55.1(tranh vẽ) yêu cầu các nhóm phân loại các kí hiệu theo các nhóm sau:

. Nhóm kí hiệu nguồn điện

. nhóm kí hiệu dây dẫn

. nhóm kí hiệu các TBĐ

. nhóm kí hiệu đồ dùng điện

cất tranh. Hãy nhớ lại các kí hiệu của các nhóm  vẽ một kí hiệu của một TBĐ hay đồ dùng điện?

HĐ4: Phân loại sơ đồ điện:

Gv yêu cầu đọc mục a,b SGK;

? Thế nào là mlh của các phần tử điện? (T)

? Thế nào là biểu thị vị trí , cách lắp đặt giữa các phần tử mạch điện? (T)

Hãy phân tích mạch điện hình 55.2và h55.3 để rõ hơn.

* Yêu cầu HS phân tích sơ đồ hình 55.4a,b trang 191 và 192

đâu là sơ đồ nguyên lí và đâu là sơ đồ lắp đặt?

HĐ5 : Tổng kết và củng cố , hdvn:

- Yêu cầu HS đọc phần ghi nhớ SGK trang 192.

- Nêu các câu hỏi cuối bài và trả lời ngay trên lớp.

- Đọc trước bài 56+57 SGK. Chuẩn bị các mẫu b/c cho bài học sau (Giấy khổ A4).

- HS trả lời

- Quan sát và nhận xét, trả lời câu hỏi của GV

- Là hình biểu diễn quy ước của một số TBĐ, đồ dùng điện trong một mạch điện hoặc hệ thống điện.

- HĐ theo nhóm để ghi nhớ kí hiệu và phân loại sơ đồ điệnB/C

Một vài HS lên bảng thực hiện nhớ lại kí hiệu và vẽ lại. HS khác nhận xét bổ sung.

Đọc mục 3cả a và b

- HS trả lời

- HS trả lời

+Sơ đồ nguyên lí H55.2 : chỉ biểu thị đây là MĐ gồm 1cầu chì và 1ổ điệndùng để lấy điện cho đồ dùng điện

+Sơ đồ lắp đặt : thể hiện rõ vị trí lắp đặt của cầu chì và ổ điện cùng trên một bảng điệnvà cách đi dây từ nguồn điện đến bảng điện

1. Sơ đồ điện là gì?

Là hình biểu diễn quy ước của một số TBĐ, đồ dùng điện trong một mạch điện hoặc hệ thống điện.

2. Một số kí hiệu quy ước trong sơ đồ điện.

Các nhóm kí hiệu gồm : dây dẫn, nguồn điện, TBĐ, đồ dùng điện (SGK)

3. Phân loại sơ đồ điện:

a, Sơ đồ nguyên lí: H55.2

là sơ đồ chỉ nêu lên mlh giữa các phần tử trong MĐ , mà không thể hiện vị trí ,cách lắp đặt sắp xếp các phần tử đó.

b,Sơ đồ lắp đặt:H55.3

là sơ đồ biểu thị rõ vị trí , cách lắp đặt của các phần tử trong MĐ

c, Phân biệt sơ đồ nguyên lí và sơ đồ lắp dặt H55.4SGK

 HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH

HĐ2 : HD ôn phần đặc điểm và cấu tạo  MĐ:

-         Cho HS thảo luận nhóm trả lời CH về MĐT sau đó thảo luận trước cả lớp ND:

-         MĐTN có những đặc điểm nào? Điện áp của MĐTN là bao nhiêu? Cấu tạo(MĐTN có những phần tử nào) ?

-         Trình bày những yêu cầu của MĐTN?

-         Đồ dùng điện trong MĐTN là những loại nào? Tại sao ta lại nói đồ dùng điện MĐTN rất đa dạng?

-         Khi chọn TB và đồ dùng cho MĐTN ta chú ý những gì?

-         Kể tên một số thiết bị đồ dùng điện dùng trong mạch điện sinh hoạt gia đình.?

HĐ3: Ôn tập nội dung sơ đồ MĐ:

Cho HĐ cả nhân trả lời CH và làm BT 5 SGK phần tổng kết ôn tập

-         Thế nào là sơ đồ nguyên lí, sơ đồ lắp đặt?

-         Làm bt 4và 5 sgk trang 203+204

Hình 1: MĐ chiếu sáng

Hình2 MĐ chiếu sáng xâu chuỗi.

HĐ4: Ôn tập nội dung thiết kế MĐ

-         Các nhóm thảo luận về trình tự thiết kế MĐ

-         Lấy một số VD chứng minh tầm quan trọng của các bước thiết kế MĐ tạo sản phẩm mới .

HĐ5 : Tổng kết và củng cố , hdvn:

-         GV nhận xét đánh giá bài ôn tập

-         HDVN; tiếp tục ôn tập cả các chương 6 và 7 (đã được HD ôn tập ở 44)

- Cá nhân tìm câu trả lời sau đố phối hợp nhóm chọn đáp án đúng và thảo luận với cả lớp.

-         HS ôn và thảo luận kq:

-         Đặc điểm (cột 1 sơ đồ ghi nhớ SGK trang 175)

-         Cấu tạo MĐTN bao gồm các phần tử: SGK cột 3 trang 175

-         Yêu cầu của MĐTN cột 2 SGK trang175

-         Chú ý cách chọn TBĐ thường có điện áp định mức (điện áp TB làm việc bt ) lớn hơn điện áp định mức của MĐTN.Còn đồ dùng điện lại có điện áp định mức khi SX đúng bằng điện áp định mức của MĐTN.

Đáp án :+ Sơ đồ nguyên lí: H55.2

là sơ đồ chỉ nêu lên mlh giữa các phần tử trong MĐ , mà không thể hiện vị trí ,cách lắp đặt sắp xếp các phần tử đó.

+ Sơ đồ lắp đặt:H55.3

là sơ đồ biểu thị rõ vị trí , cách lắp đặt của các phần tử trong MĐ

• Câu 3 : để cầu chì làm việc có tính chọn lọc.
• Câu4: Bóng 1 và 2 là 110V; bóng 3 là 220V
• Câu 5: K- 1-2. K-1-3-4-5. K-1-3-4-6

-         Ôn tập và trả lời  nội dung thiết kế MĐ:

“Từ yêu cầu sử dụng điện đến việc vẽ SĐNL và SĐLĐ mạch điện (ở mọi phương án) , chọn phương án phù hợp với yêu cầu sử dụng điện và đạt được hiệu quả kinh tế nhất , tiết kiệm được điện, lập bảng dự trù :tính toán VL,TB,đồ dùng,dụng cụ cần thiết để lắp MĐ và cả để kiểm tra”

I. trắc nghiệm :(4điểm)

1. Chọn C; 2 chọn C;

3.Chọn các cụm từ theo thứ tự điền vào chỗ trống là:.. cơ học …điện năng…cơ năng

4. Chọn các cụm từ theo thứ tự điền vào chỗ trống là:..dây chảy…nối tiếp…ngắn mạch….nóng chảy…

II. (2điểm)

Chọn đáp án đúng là sơ đồ hình C.

Chỉ ra các điểm sai ở mỗi hình:

Hình a: (0.5điểm)- Sai cách mắc vôn kế và am pe kế.

-   Khóa K chưa đóng mà đèn lại vẽ sáng

-         Các điểm nối rẽ vẽ thiếu kí hiệu nối(dấu chấm đậm)

Hình b: - Khóa K chưa đóng mà có mũi tên chỉ chiều dòng điện, đèn lại sáng.(0,5đ)

Hình d: - Điểm nối rẽ của dây đi ra từ cầu chì chưa đúng kí hiệu quy ước.(0,5đ)

III.(4điểm). Câu 1:(2điểm)

1điểm

1điểm

2điểm

0,5điểm

1,5điểm

1điểm

1điểm