Tröôøng  THCS & THPT  Loäc  Phaùt                                                                              Ngöõ vaên 11cb

Tuaàn: 4    NS: 3/18/08/09

Tieát CT: 14 – 15 ND:   5/20/08/09

                                                    7/22/08/09

            

 

A. MUÏC TIEÂU CAÀN ÑAÏT: Giuùp HS

  Kieán thöùc:

- Hieåu ñöôïc phong caùch soáng cuûa Nguyeãn Coâng Tröù vôùi tính caùch laø moät nhaø nho vaø hieåu ñöôïc vì sao coi ñoù laø söï theå hieän baûn lónh caù nhaân mang yù nghóa tích cöïc.

- Hieåu ñuùng nghæa cuûa khaùi nieäm “ngaát ngöôûng” ñeå khoâng nhaàm laãn vôùi loái soáng laäp dò cuûa moät soá ngöôøi hieän ñaïi.

- Naém ñöôïc nhöõng tri thöùc veà theå haùt noùi – moät theå thô daân toäc baét ñaàu phoå bieán roäng raõi töø theá kæ XIX.           

                       Kó naêng: Phaân tích taùc phaåm thô tröõ tình theo theå haùt noùi.

                       Tö töôûng, thaùi ñoä:  -Traân troïng taøi naêng vaø nhaân caùch soáng cuûa Nguyeãn Coâng Tröù.

-Loái soáng coù phong caùch, coù caù tính nhöng khieâm toán, khoâng laäp dò.

B. PHÖÔNG PHAÙP:  Neâu vaán ñeà, thaûo luaän, ñaøm thoaïi.

C.TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC:

1.OÅn ñònh lôùp, kieåm tra só soá

11A1

 

 

 

2.Kieåm tra baøi cuõ: Ñoïc thuoäc loøng baøi thô “Thöông vôï” cuûa Traàn Teá Xöông.

Trình baøy suy nghó cuûa em veà tình caûm cuûa oâng Tuù ñoái vôùi baø Tuù.

3.Baøi môùi:

Hoaït ñoäng cuûa GV vaø HS

Noäi dung caàn ñaït

Troïng taâm tieát 1: Tìm hieåu taùc giaû- taùc phaåm, ñoïc dieãn caûm vaên baûn.

Döïa vaøo Tieåu daãn – Sgk, trình baøy moät soá neùt chính veà taùc giaû Nguyeãn Coâng Tröù.

GV nhaän xeùt, boå sung:

-1819, ñoã ñaàu kì thi Höông

- 1833, laøm Tham taùn quaân vuï

- 1834, thaêng Tham taùn ñaïi thaàn

-1835, Toång ñoác Haûi An (Haûi Döông vaø Quaûng Yeân)

- 1840 -1841: chæ huy Quaân söï ôû Taây Nam boä

- 1848, laøm Phuû doaõn Thöøa AÂn

 

 

 

 

 

?Baøi thô ra ñôøi trong hoaøn caûnh naøo?

 

 

?Baøi thô ñöôïc vieát theo theå loaïi gì?

Trình baøy nhöõng hieåu bieát cuûa em veà theå loaïi naøy.

GV coù theå gôïi yù: Ñieåm khaùc bieät cuûa baøi thô ñoái vôùi nhöõng TP thô khaùc ñaõ ñöôïc hoïc.

GV nhaéc laïi sô löôïc veà keát caáu cuûa baøi thô vieát theo theå haùt noùi: Goàm 2 phaàn: phaàn möôõu (maáy caâu luïc baùt ôû ñaàu hoaëc cuoái); phaàn haùt noùi (goàm 3

khoå. Thöôøng xen 2 hay 4 caâu thô chöõ Haùn).

GV höôùng daãn ñoïc gioïng saûng khoaùi, töï tin.

GV ñoïc maãu, HS ñoïc.

GV gôïi yù höôùng phaân tích.

?Caûm höùng chuû ñaïo cuûa baøi thô taäp trung ôû töø ngöõ naøo? Soá laàn xuaát hieän cuûa töø ñoù? Moãi laàn xuaát hieän töø “ngaát ngöôûng” coù nhöõng neùt nghóa gì khaùc nhau?

?Giaûi thích nghóa goác vaø nghóa ñöôïc duøng trong baøi cuûa töø “ngaát ngöôûng”.

GV bình giaûng boå sung.

GV daãn daét, neâu vaán ñeà.

GV giôùi thieäu ñoâi neùt veà quan nieäm vaø loái soáng cuûa nhöõng nhaø nho xöa:

+Ñeà cao ñaïo trung hieáu, tuy trong taøi nhöng vaãn ñeà cao ñöùc hôn.

+Caùch öùng xöû phoå bieán: nghieâm caån, khieâm toán, leã nghi pheùp taéc

Thuû tieâu caùi caù nhaân, ñeà cao lí trí vaø thuû tieâu tình caûm töï nhieân.

NCT laø daáu hieäu ñaàu tieân cuûa con ngöôøi caù nhaân.

 

Troïng taâm tieát 2: Phaân tích lôøi töï thuaät veà cuoäc ñôøi cuûa NCT

?Cuoäc ñôøi NCT coù theå chia laøm maáy chaëng?

?Laø moät nhaø nho, NCT quan nieäm nhö theá naøo veà leõ soáng?

GV gôïi yù: caâu thô ñaàu – giaûi thích nghóa.

?Nhaän xeùt veà ngoân ngöõ? (vieäc söû duïng toaøn töø Haùn Vieät noùi leân ñieàu gì?)

?Em coù suy nghó gì veà quan nieäm soáng aáy?

GV bình giaûng boå sung quan nieäm soáng cuûa NCT:

Ñaõ mang tieáng ôû trong trôøi ñaát - phaûi coù danh gì maø ñoái vôùi nuùi soâng”; “Khoâng coâng danh thaø naùt vôùi coû caây,

Vôùi NCT thì YÙ nghóa cuûa vieäc laäp coâng danh khoâng phaûi ñeå “vinh thaân phì gia”maø laø ñeå coáng hieán cho daân cho nöôùc.

?Ñeå thöïc hieän ñöôïc quan nieäm soáng aáy, NCT ñaõ laøm gì?

?Giöõa quan nieäm, lí töôûng vaø thöïc teá ñôøi soáng maø NCT traûi nghieäm coù ñieàu gì ñaùng löu yù?

 

?NCT töï haøo, töï tin vaøo mình laø coù cô sôû hay khoâng? Ñieàu ñoù theå hieän qua nhöõng caâu thô naøo?

 

 

 

 

 

?Thaùi ñoä cuûa NCT khi töï cho mình laø “tay ngaát ngöôûng”?

GV bình giaûng boå sung, ñònh höôùng.

?Vì laø ngöôøi thaúng thaén, lieâm khieát, khoâng chòu luoàn cuùi neân ñöôøng laøm quan cuûa NCT khoâng maáy thuaän lôïi. Vaäy NCT ñaõ choïn cho mình moät thaùi ñoä soáng nhö theá naøo caû khi coøn laøm quan cuõng nhö khi ñaõ veà höu?

?Khi veà höu, haønh ñoäng cuûa NCT coù gì khaùc ngöôøi, khaùc ñôøi?

 

?NCT ñaõ töï ñaùnh giaù nhö theá naøo veà vieäc laøm aáy cuûa mình?

?Duø haønh ñoäng coù khaùc ngöôøi nhöng taâm traïng cuûa NCT khi veà höu vaãn thoaùng chuùt bang khuaâng. Ñieàu ñoù theå hieän qua caâu thô naøo?

GV phaân tích, bình giaûng.

?veà ôû aån, NCT coù nhöõng sôû thích ñaëc bieät gì?

 

 

?Sôû thích cuûa NCT giuùp ta hieåu theâm gì veà con ngöôøi oâng?

 

 

?NCT töï nhaän xeùt nhö theá naøo veà mình?

 

?Luùc coøn laøm quan cuõng nhö khi ñaõ veà höu, quan nieäm soáng cuûa NCT coù gì khaùc nhau khoâng? Phaân tích thô ñeå minh hoaï.

 

 

 

 

GV bình giaûng, keát luaän veà loái soáng vaø thaùi ñoä soáng cuûa NCT.

 

 

 

 

HS thaûo luaän nhoùm (theo baøn) veà noäi dung: Neùt ngheä thuaät ñaëc saéc mang ñeán thaønh coâng cho baøi thô?

Ñaïi dieän HS trình baøy yù kieán. GV nhaän xeùt boå sung, ñònh höôùng.

HS ñoïc Ghi nhôù – Sgk tr. 39.

GV choát laïi yù chính.

 

I.GIÔÙI THIEÄU CHUNG

 1.Taùc giaû

*Cuoäc ñôøi

-Nguyeãn Coâng Tröù (1778 – 1858), queâ Haø Tónh, bieät hieäu Hi Vaên.

-Xuaát thaân trong moät gia ñình Nho hoïc.

-Töø nhoû: soáng ngheùo khoù, tham gia sinh hoaït haùt ca truø.

-Naêm 1819, ñoã Giaûi nguyeân, ñöôïc boå nhieäm laøm quan. Nhöng con ñöôøng laøm quan cuûa oâng coù nhieàu thaêng traàm.

-Laø ngöôøi coù taøi naêng vaø nhieät huyeát treân nhieàu lónh vöïc hoaït ñoäng xaõ hoäi, töø vaên hoùa, kinh teá ñeán quaân söï.

*Söï nghieäp thô vaên

-Saùng taùc haàu heát baèng chöõ Noâm (hôn 50 baøi thô, hôn 60 baøi haùt noùi, moät soá baøi phuù vaø caâu ñoái Noâm).

-Theå loaïi öa thích: haùt noùi ngöôøi ñaàu tieân coù coâng ñem ñeán cho haùt noùi moät noäi dung phuø hôïp vôùi chöùc naêng vaø caáu truùc cuûa noù.

 2.Taùc phaåm

  a.Hoaøn caûnh saùng taùc

Baøi thô ñöôïc saùng taùc sau naêm 1848 laø naêm NCT caùo quan veà höu.

  b.Theå loaïi

-Haùt noùi (ca truø) coù vaàn luaät töï do, keát hôïp song thaát luïc baùt, luïc baùt vôùi kieåu noùi loái cuûa haùt cheøo.

Laø theå loaïi toång hôïp giöõa ca nhaïc vaø thô, coù tính chaát töï do phoùng khoaùng, thích hôïp vôùi vieäc theå hieän con ngöôøi caù nhaân.

   

 

 

 

II.ÑOÏC – HIEÅU VAÊN BAÛN

 1.Ñoïc vaên baûn

 

 2.Tìm hieåu vaên baûn

  2.1. Caûm höùng chuû ñaïo

Taäp trung vaøo töøngaát ngöôûng: xuaát hieän 4 laàn trong baøi thô vöøa thöøa nhaän vöøa khaúng ñònh.

Nghóa ñen: chæ söï vaät ñaët ôû treân cao, khoâng vöõng chaéc, deã ñoå.

Nghóa ñöôïc duøng trong baøi: chæ loái soáng, phong caùch soáng khaùc ngöôøi, khaùc thöôøng, ñaày caù tính, coù baûn lónh, vöôït ra ngoaøi khuoân khoå.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  2.2.Lôøi töï thuaät veà cuoäc ñôøi

a.Khi laøm quan (6 caâu ñaàu)

-Caâu 1: Toaøn vaên chöõ Haùn Ñaëc ñieåm cuûa haùt noùi vaø cuõng laø ñaëc ñieåm cuûa thô Noâm thôøi kì sô khôûi khi taùc giaû muoán dieãn ñaït moät yù quan troïng.

NCT khaúng ñònh: trong trôøi ñaát khoâng coù vieäc gì khoâng phaûi laø phaän söï cuûa ta.

Quan nieäm soáng tích cöïc theå hieän yù thöùc traùch nhieäm cuûa keû só, ñoàng thôøi theå hieän thaùi ñoä töï tin vaøo taøi trí cuûa mình.

 

 

 

 

 

-Caâu 2: NCT (oâng Hi Vaên) cho raèng laøm quan laø “vaøo loàng maát töï do. Tuy vaäy, ñoù laø caùch ñeå oâng theå hieän taøi naêng vaø thöïc hieän lí töôûng cuûa mình.

Coù söï maâu thuaãn giöõa lí töôûng vaø thöïc tieãn cuoäc soáng.

NCT töï xöng: oâng Hi Vaên thaùi ñoä töï haøo, kieâu haõnh.

-4 caâu tieáp: +Lieät keâ chöùc vuï vaø coâng traïngï: Thuû khoa, Tham taùn, Toång ñoác, ñaïi töôùng, Phuû doaõn Thöøa Thieân

Coù taøi naêng nhieàu maët, hoaït ñoäng treân nhieàu lónh vöïc.

Ñòeâp töø: khi, coù khi Keå sô löôït, khoâng cuï theå, khoâng coù yù khoe khoan, töï cao töï ñaïi maø theå hieän söï töï tin vaøo taøi naêng vaø baûn lónh cuûa mình.

Töï cho mình laø tay ngaát ngöôûng”: NCT töï khen mình, töï ñaùnh giaù cao veà taøi naêng, nhaân caùch vaø baûn lónh cuûa mình.

 

Thaùi ñoä soáng coáng hieán, khoâng maøng danh lôïi.

 

b.Luùc veà höu (12 caâu tieáp)

-Haønh ñoäng khaùc thöôøng:

 +Cöôõi boø vaøng coù ñeo nhaïc ngöïa, treo mo cau vaøo phía treân ñuoâi boø (che mieäng theá gian)

ñeo ngaát ngöôûng”: Töï thaáy ñoù laø haønh ñoäng khaùc ngöôøi, khaùc ñôøi nhöng khoâng uoán mình theo dö luaän.

-Taâm traïng: Thoaùng chuùt baâng khuaâng, ngaïc nhieân tröôùc söï thay ñoåi: töø moät “tay kieám cung” - oâng töôùng coù quyeàn sinh quyeàn saùt trôû thaønh “daïng töø bi” – daùng veû tu haønh.

-Sôû thích khaùc ngöôøi:

 +Leân chuøa, mang theo caùc coâ haàu gaùi.

 +Ñi haùt aû ñaøo

Thích loái soáng thaûnh thôi, vui thuù. Loái soáng tuy “ngaát ngöôûng”, khaùc ngöôøi nhöng taøi hoa taøi töû, trong saïch, coù yù thöùc vaø ñaày baûn lónh.

Buït cuõng nöïc cöôøi oâng ngaát ngöôûng”  Buït cöôøi hay thieân haï cöôøi? hay chính oâng Hi Vaên töï cöôøi mình?

-Quan nieäm soáng:

 +Boû ngoaøi tai chuyeän thò phi, ñöôïc – maát, khen – cheâ.

 +Coi troïng nghóa vua toâi.

“Trong trieàu ai ngaát ngöôûng nhö oâng”: Töï ñaùnh giaù vaø khaúng ñònh veà mình moät caùch toaøn dieän.

Thaùi ñoä soáng ngang taøng, daùm phaù vôõ khuoân khoå leã giaùo cuûa nhaø nho “khaéc kæ, phuïc leã” ñeå soáng trung thöïc, soáng cho mình vaø soáng theo caù tính cuûa mình.

ngaát ngöôûng” laø phong caùch soáng nhaát quaùn cuûa NCT keå caû khi laøm quan cuõng nhö khi ñaõ nghæ höu. Taùc giaû coù yù thöùc raát roõ veà taøi naêng vaø baûn lónh cuûa mình.

 2.3. Ngheä thuaät:

- Duøng theå loaïi haùt noùi: keát hôïp thô, nhaïc vaø caû noùi theå hieän chaát töï söï vaø tröõ tình cuûa baøi thô.

- Coù tính chaát töï do, phoùng khoaùng cuûa nhòp ñieäu, vaàn, ñoái xöùng phuø hôïp vôùi vieäc dieãn taû taâm traïng cuûa caùc ngheä só taøi hoa, ngoâng ngheânh, phaù phaùch.

III.TOÅNG KEÁT    (Hoïc Sgk tr. 39)

      

4.Cuûng coá? Phong caùch soáng ngaát ngöôûng cuûa Nguyeãn Coâng Tröù.

5.Daën doø

- Hoïc thuoäc loøng baøi thô, phaân tích phong caùch soáng cuûa taùc giaû vaø nhöõng neùt ngheä thuaät ñoäc ñaùo cuûa baøi thô.

- Chuaån bò baøi Luyeân taäp thao taùc laäp luaän phaân tích (theo noäi dung SGK)

 

IV.RUÙT KINH NGHIEÄM

.........................................................................................

.........................................................................................

.........................................................................................

  Voõ Thò Kim Loan

 

nguon VI OLET