Bài giảng Cơ sở Khoa học Môi trường (Chương 3 Ô nhiễm nước) bai giang co so khoa hoc moi truong chuong 3 o nhiem moi truong nuoc pdf

Chương 3 – Ô nhiễm môi trường/Ô nhiễm nước

Chương 3 - Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG

Theo Luật Bảo vệ Môi trường Việt Nam, “Ô nhiễm môi trường là sự biến đổi

của các thành phần môi trường không phù hợp với tiêu chuẩn môi trường, gây ảnh

hưởng xấu đến con người, sinh vật”.

Nguꢀꢁn nhꢂn gꢂꢀ ô nhiꢃm môi trường ꢄꢅ thꢆ ꢇꢈ ꢉo ꢄꢊꢄ quꢊ trꢋnh tꢌ nhiꢁn như

hoꢍt ꢎꢏng nꢐi ꢇꢑa, thiꢁn tai, ꢇꢒ, ꢓꢔo,ꢕꢕꢕ hoꢖꢄ ꢄꢊꢄ hoꢍt ꢎꢏng nhꢂn tꢍo ꢄꢗa ꢄon người

trong ꢄꢊꢄ quꢊ trꢋnh ꢄông nghiệp, nông nghiệp, giao thông vꢈ sinh hoꢍtꢕ

3

.1. Ô nhiễm môi trường nước

3

.1.1. Khái niệm chung về ô nhiễm nước

*

Khꢊi niệm:

-

Ô nhiꢃm môi trường nướꢄ ꢇꢈ sꢌ ꢇꢈm thaꢀ ꢎổi thꢈnh phần vꢈ tính ꢄhất ꢄꢗa

nướꢄ gꢂꢀ ảnh hưởng ꢎến hoꢍt ꢎꢏng sống ꢓꢋnh thường ꢄꢗa ꢄon người vꢈ sinh vậtꢕ

Theo Hiến ꢄhương ꢄhꢂu Âu, “Sự ô nhiễm nước là một biến đổi chủ yếu do

-

con người gây ra đối với chất lượng nước, làm ô nhiễm nước và gây nguy hại cho

việc sử dụng, cho công nghiệp, nông nghiệp, nuôi cá, nghỉ ngơi-giải trí, cho động

vật nuôi cũng như các loài hoang dại”ꢕ

3

.1.2. Nguồn và các tác nhân gây ô nhiễm nước

*

Sꢌ ô nhiꢃm nướꢄ ꢄꢅ thꢆ ꢉo nguồn gốꢄ tꢌ nhiꢁn haꢀ nhꢂn tꢍo:

+

Ô nhiꢃm nướꢄ ꢄꢅ nguồn gốꢄ tꢌ nhiꢁn ꢇꢈ ꢉo mưa, nhiꢃm mꢖn, nhiꢃm phèn,

ꢇꢒ ꢇụt,… Nướꢄ mưa rơi xuống mꢖt ꢎất, mꢊi nhꢈ, ꢎường phố ꢎô thị, khu ꢄông nghiệp, kéo

theo ꢄꢊꢄ ꢄhất ꢓẩn xuống sông, hồ hoꢖꢄ ꢄꢊꢄ sản phẩm ꢄꢗa hoꢍt ꢎꢏng sống ꢄꢗa sinh vật, vi

sinh vật kꢆ ꢄả ꢄꢊꢄ xꢊꢄ ꢄhết ꢄꢗa ꢄhꢐngꢕ Sꢌ ô nhiꢃm nꢈꢀ ꢄòn gọi ꢇꢈ ô nhiꢃm không xꢊꢄ ꢎịnh

ꢎượꢄ nguồnꢕ

+

Ô nhiꢃm nướꢄ ꢄꢅ nguồn gốꢄ nhꢂn tꢍo ꢄhꢗ ꢀếu ꢉo xả nướꢄ thải từ ꢄꢊꢄ khu

ꢉꢂn ꢄư, khu ꢄông nghiệp, hoꢍt ꢎꢏng giao thông vận tải, hꢅa ꢄhất ꢓảo vệ thꢌꢄ vật

thuốꢄ trừ sꢂu, thuốꢄ ꢉiệt ꢄỏ) vꢈ phꢂn ꢓꢅn trong nông nghiệp,…vꢈo môi trường

(

nướꢄꢕ

Bài giảng Cơ sở khoa học môi trường

ThS. Nguyễn Minh Kỳ

1

Chương 3 – Ô nhiễm môi trường/Ô nhiễm nước

Tꢊꢄ nhꢂn gꢂꢀ ô nhiꢃm nướꢄ:

*

Cꢅ thꢆ ꢄhia tꢊꢄ nhꢂn gꢂꢀ ô nhiꢃm nướꢄ thꢈnh ꢄꢊꢄ nhꢅm ꢄơ ꢓản sau:

a. Tác nhân hóa lý

-

Mꢈu sắꢄ: Khi nướꢄ ꢄhứa ꢄꢊꢄ ꢄhất rắn ꢇơ ꢇꢑng, ꢄꢊꢄ ꢇoꢍi tảo, ꢄꢊꢄ ꢄhất hữu

ꢄơ…nꢅ trở nꢁn kém thấu quang ꢊnh sꢊng tꢌ nhiꢁnꢕ Từ ꢎꢅ, ꢇꢈm ꢄản trở sꢌ sống ꢄꢗa

ꢄꢊꢄ ꢇoꢈi thꢗꢀ sinh vꢈ suꢀ giảm ꢄhất ꢇượng môi trường nướꢄꢕ Đꢆ ꢎꢊnh giꢊ mꢈu sắꢄ

ꢄꢗa nướꢄ người ta ꢉùng mꢊꢀ ꢎo mꢈu hoꢖꢄ maꢀ ꢎo ꢎꢏ thấu quang ꢄꢗa nướꢄꢕ

-

Mùi vꢈ vị: Nướꢄ tꢌ nhiꢁn sꢍꢄh không ꢄꢅ mùi vꢈ vịꢕ Khi nguồn nướꢄ tiếp

nhận ꢄꢊꢄ sản phẩm phꢂn hꢗꢀ ꢄhất hữu ꢄơ, ꢄhất thải ꢄông nghiệp, ꢄꢊꢄ kim ꢇoꢍi thꢋ

mùi vị ꢄꢗa nướꢄ trở nꢁn khꢅ ꢄhịuꢕ Thông thường, ꢄꢊꢄ ꢄhất ꢄꢅ mùi ꢓao gồm ꢄꢊꢄ ꢄhất

hữu ꢄơ từ ꢄống rꢔnh khu ꢉꢂn ꢄư, xí nghiệp ꢄhế ꢓiến thꢌꢄ phẩm; nướꢄ thải ꢄông

nghiệp, hꢅa ꢄhất; sản phẩm từ sꢌ phꢂn hꢗꢀ xꢊꢄ ꢎꢏng thꢌꢄ vậtꢕꢕꢕĐꢆ ꢎꢊnh giꢊ mùi vꢈ

vị ꢄꢗa nướꢄ người ta ꢉùng phương phꢊp pha ꢇoꢔng nhiều ꢇần ꢓằng mꢏt ꢇượng nướꢄ

ꢄất ꢎꢆ nꢅ không ꢄòn mùi vị nữa.

-

Đꢏ ꢎụꢄ: Nguồn nướꢄ tꢌ nhiꢁn thường không ꢄꢅ ꢄꢊꢄ ꢄhất rắn ꢇơ ꢇꢑng nꢁn

trong suốt vꢈ không mꢈuꢕ Khi ꢄhứa ꢄꢊꢄ hꢍt sét, mùn, vi sinh vật, hꢍt ꢓụi, ꢄꢊꢄ hꢍt keo,

ꢄhất kết tꢗa thꢋ nướꢄ trở nꢁn ꢎụꢄꢕ Nướꢄ ꢎụꢄ ngăn ꢄản sꢌ thấu quang ꢊnh sꢊng xuống

ꢄꢊꢄ tầng ꢓꢁn ꢉưới ꢄꢊꢄ thꢗꢀ vꢌꢄ ꢉo ꢎo ảnh hưởng ꢎến sꢌ sống ꢄꢊꢄ ꢇoꢈi thꢗꢀ sinhꢕ Đꢏ

ꢎụꢄ ꢎượꢄ xꢊꢄ ꢎịnh ꢓằng mꢊꢀ ꢎo ꢎꢏ ꢎụꢄ hiện trường hoꢖꢄ phương phꢊp hꢅa ꢇý trong

phòng thí nghiệmꢕ

-

Nhiệt ꢎꢏ: Nhiệt ꢎꢏ ꢄꢗa nướꢄ phụ thuꢏꢄ vꢈo ꢎiều kiện khí hậu, thời tiết ꢄꢗa

môi trườngꢕ Cꢊꢄ nguồn nướꢄ thải ꢇꢈm mꢊt từ ꢄꢊꢄ nhꢈ mꢊꢀ ꢎiện, phꢂn xưởng sản xuất

ꢄông nghiệp ꢇꢈm tăng nhiệt ꢎꢏ ꢄꢗa nướꢄꢕ Nhiệt ꢎꢏ ꢄao phꢊ hꢗꢀ ꢄꢊꢄ quꢊ trꢋnh sinh,

hꢅa, ꢇý họꢄ ꢄꢗa hệ sinh thꢊi nướꢄꢕ Đꢆ ꢎo nhiệt ꢎꢏ nướꢄ ꢄꢅ thꢆ ꢉùng ꢄꢊꢄ ꢇoꢍi nhiệt kế

khꢊꢄ nhau haꢀ mꢊꢀ ꢎo nhanh hiện trường ꢎa ꢄhỉ tiꢁuꢕ

-

Chất rắn ꢇơ ꢇꢑng SS

+

Lꢈ nồng ꢎꢏ ꢄꢊꢄ hꢍt ꢄhất rắn vô ꢄơ hoꢖꢄ hữu ꢄơ không tan trong nướꢄ

-

1

-2

(

thường ꢄꢅ kíꢄh thướꢄ từ 10 ꢎến 10 µm như khoꢊng sét, ꢓụi than, mùn,…)

Bài giảng Cơ sở khoa học môi trường ThS. Nguyễn Minh Kỳ

2

Chương 3 – Ô nhiễm môi trường/Ô nhiễm nước

+

Nồng ꢎꢏ ꢄꢊꢄ ꢄhất rắn ꢇơ ꢇꢑng ꢎượꢄ xꢊꢄ ꢎịnh ꢓằng ꢄꢊꢄh ꢇọꢄ mꢘu nướꢄ qua

0

giấꢀ ꢇọꢄ tiꢁu ꢄhuẩn; ꢄꢖn thu ꢎượꢄ trꢁn giấꢀ ꢇọꢄ sau khi sấꢀ ở nhiệt ꢎꢏ 105 C ꢎến khi

khối ꢇượng không ꢎổi ꢎem ꢄꢂn xꢊꢄ ꢎịnh khối ꢇượngꢕ Đơn vị: mgꢙLꢕ

-

Đꢏ ꢄứng: Đꢏ ꢄứng ꢄꢗa nướꢄ ꢉo sꢌ ꢄꢅ mꢖt ꢄꢗa ꢄꢊꢄ muối Ca vꢈ Mg gꢂꢀ raꢕ

2

-

3

Đꢏ ꢄứng tꢍm thời ꢇꢈ ꢉo ꢄꢊꢄ muối ꢄaꢄꢓonat (CO ) hoꢖꢄ ꢓiꢄaꢄꢓonat (HCO ) ꢄꢗa Ca

3

2

-

vꢈ Mg gꢂꢀ raꢕ Đꢏ ꢄứng vĩnh ꢄꢑu ꢄꢗa nướꢄ ꢇꢈ ꢉo ꢄꢊꢄ muối sunphate (SO ) hoꢖꢄ

4

clorua (Cl-) ꢄꢗa Ca vꢈ Mg gꢂꢀ raꢕ Căn ꢄứ vꢈo hꢈm ꢇượng CaCO ꢄꢅ thꢆ phꢂn ꢇoꢍi

3

nướꢄ thꢈnh 3 ꢇoꢍi: Nướꢄ mềm (<60mgꢙꢇ CaCO ), nướꢄ ꢄứng trung ꢓꢋnh (60-180mg/l

3

CaCO ) vꢈ nướꢄ ꢄứng (>180mgꢙꢇ CaCO )ꢕ Cꢅ thꢆ xꢊꢄ ꢎịnh ꢎꢏ ꢄứng ꢄꢗa nướꢄ ꢓằng

3

phương phꢊp ꢄhuẩn ꢎꢏꢕ

-

Đꢏ ꢉꢘn ꢎiện: Đꢏ ꢉꢘn ꢎiện ꢄꢗa nướꢄ ꢇiꢁn quan ꢎến sꢌ hiện ꢉiện ꢄꢗa ꢄꢊꢄ ion

muối kim ꢇoꢍi như NaCꢇ, KCꢇ, Na SO , KNO … trong nướꢄꢕ Tꢊꢄ ꢎꢏng ô nhiꢃm ꢄꢗa

2

4

3

nướꢄ ꢄꢅ ꢎꢏ ꢉꢘn ꢎiện ꢄao thường ꢇiꢁn quan tới tính ꢎꢏꢄ hꢍi ꢄꢗa ꢄꢊꢄ ion hòa tan trong

nướꢄꢕ Đꢆ xꢊꢄ ꢎịnh ꢄꢅ thꢆ sꢑ ꢉụng mꢊꢀ ꢎo ꢎiện trở hoꢖꢄ ꢄường ꢎꢏ ꢉòng ꢉiệnꢕ

-

Đꢏ pH: Đꢏ pH ꢄꢗa nướꢄ ꢎượꢄ xꢊꢄ ꢎịnh theo ꢄông thứꢄ pH = -lg[H+].

Đối với nguồn nướꢄ tinh khiết ꢄꢅ pH = 7, nướꢄ ꢄꢅ tính axit pH<7 vꢈ nguồn

nướꢄ ꢄꢅ tính ꢓazơ pH>7ꢕ Đꢏ pH ảnh hưởng ꢎến sꢌ sống ꢄꢊꢄ ꢇoꢈi thꢗꢀ sinhꢕ Ví ꢉụ

như ꢄꢊ thường không sinh sống ꢎượꢄ ở môi trường pH<4 hoꢖꢄ pH>10ꢕ Đꢏ pH ꢄꢅ thꢆ

ꢎượꢄ xꢊꢄ ꢎịnh ꢓằng phương phꢊp ꢎiện hꢅa, ꢄhuẩn ꢎꢏ hoꢖꢄ sꢑ ꢉụng ꢄꢊꢄ ꢇoꢍi thuốꢄ

thꢑ khꢊꢄ nhauꢕ

-

Hꢈm ꢇượng Oxꢀ hòa tan trong nướꢄ DO

Hꢈm ꢇượng oxꢀ hòa tan trong nướꢄ ꢄꢅ vai trò quan trọng vꢈ rất ꢄần thiết ꢄho

sꢌ sống ꢄꢗa ꢄꢊꢄ ꢇoꢈi sinh vật ở nướꢄꢕ Oxꢀ hòa tan ꢎượꢄ khuếꢄh tꢊn từ khí quꢀꢆn

hoꢖꢄ ꢉo sꢌ quang hợp ꢄꢗa ꢄꢊꢄ ꢇoꢈi tảoꢕ Khi hꢈm ꢇượng oxꢀ hòa tan thấp ꢄꢊꢄ ꢇoꢈi sinh

vật sống trong nướꢄ sẽ thiếu oxꢀ, giảm ꢄꢊꢄ hoꢍt ꢎꢏng vꢈ ꢄꢅ thꢆ ꢄhếtꢕ Việꢄ xꢊꢄ ꢎịnh

oxꢀ hòa tan ꢄꢅ thꢆ ꢓằng phương phꢊp Winkꢇer hoꢖꢄ phương phꢊp ꢎiện ꢄꢌꢄ.

-

Nhu ꢄầu oxꢀ sinh hꢅa BOD

Bài giảng Cơ sở khoa học môi trường

ThS. Nguyễn Minh Kỳ

3

Chương 3 – Ô nhiễm môi trường/Ô nhiễm nước

Lꢈ ꢇượng oxꢀ ꢄần thiết sꢑ ꢉụng ꢓởi ꢄꢊꢄ vi sinh vật hiếu khí ꢎꢆ oxꢀ hꢅa ꢄꢊꢄ

ꢄhất hữu ꢄơ ꢄꢅ trong nướꢄꢕ Đơn vị mgO /l.

+

2

+

BOD ꢉùng phổ ꢓiꢆn ꢎꢆ ꢎꢊnh giꢊ mứꢄ ꢎꢏ ô nhiꢃm ꢄhất hữu ꢄơ, ꢎꢖꢄ ꢓiệt ꢇꢈ

ꢄhất hữu ꢄơ ꢉꢃ phꢂn hꢗꢀ sinh họꢄ trong nướꢄꢕ

+

Quꢊ trꢋnh oxꢀ hꢅa sinh họꢄ trong nướꢄ xảꢀ ra ꢄhậm (trꢁn 20 ngꢈꢀ ꢎꢆ oxꢀ

hꢅa gần hết)ꢕ Thông thường, người ta xꢊꢄ ꢎịnh nhu ꢄầu oxꢀ sau 5 ngꢈꢀ gọi ꢇꢈ BOD₅.

+

Nguꢀꢁn tắꢄ xꢊꢄ ꢎịnh BOD ꢇꢈ xꢊꢄ ꢎịnh DO ꢄꢗa mꢘu ꢓan ꢎầu vꢈ DO sau 5

5

0

ngꢈꢀ ꢗ mꢘu (trong ꢄhai kín, ở 20 C) rồi ꢇấꢀ hiệu số (quꢀ trꢋnh thꢌꢄ tế ꢄꢅ thꢆ phứꢄ tꢍp

hơn ꢉo phải pha ꢇoꢔng mꢘu, ꢄấꢀ thꢁm vi sinh vật,…)ꢕ

-

Nhu ꢄầu oxꢀ hꢅa họꢄ COD

+

Lꢈ ꢇượng oxꢀ ꢄần thiết ꢎꢆ oxꢀ hꢅa hꢅa họꢄ ꢄꢊꢄ hợp ꢄhất hữu ꢄơ trong nướꢄꢕ

Đơn vị mgO /L.

2

+

COD ꢉùng ꢎꢆ ꢎꢊnh giꢊ ô nhiꢃm ꢄꢊꢄ ꢄhất hữu ꢄơ, nhưng gồm ꢄả ꢄhất hữu ꢄơ

ꢓị oxꢀ hꢅa vꢈ không ꢓị oxꢀ hꢅa sinh họꢄꢕ

+

COD ꢎượꢄ xꢊꢄ ꢎịnh ꢓằng phương phꢊp hồi ꢇưu kín-trắꢄ quang với thuốꢄ

2-

7

thꢑ Biꢄromat (Cr O ).

2

-

Các khí hòa tan (H S, NH ,ꢕꢕꢕ): Cꢊꢄ khí hòa tan nꢈꢀ thường ꢇꢈ sản phẩm ꢄꢗa

2 3

ꢄꢊꢄ quꢊ trꢋnh phꢂn hꢗꢀ ꢄꢊꢄ hợp ꢄhất hữu ꢄơ trong nguồn nướꢄꢕ

b. Tác nhân hóa học

-

Cꢊꢄ ꢄhất hữu cơ ꢉꢃ bị phân hꢗy sinh học (các hydrocacbon, protein, lipit,...)

có trong nước thải sinh hoꢍt và nước thải cꢗa mꢏt số ngành sản xuất công nghiệp

như ꢄhế biến thꢗy sản, sản xuất ꢓia,…

-

Cꢊꢄ ꢄhất hữu cơ ꢓền vững như poꢇꢀꢄhꢇorophenoꢇ (PCPs),

poꢇꢀꢄhꢇoroꢓiphenꢀꢇ (PCBs), ꢄꢊꢄ hꢀꢉroꢄaꢄꢓon thơm ꢎa vòng (PAHs: Poꢇꢀꢄꢀꢄꢇiꢄ

Aromatiꢄ Hꢀꢉroꢄarꢓon), ꢕꢕꢕꢕ Cꢊꢄ ꢄhất này có ꢎꢏc tính cao và bền vững trong môi

trường. Chúng thường có trong nước thải công nghiệp (dệt, nhuꢏm, giấꢀ,…) vꢈ

Bài giảng Cơ sở khoa học môi trường

ThS. Nguyễn Minh Kỳ

4

Chương 3 – Ô nhiễm môi trường/Ô nhiễm nước

nguồn nước chảy tràn qua ꢄꢊꢄ vùng nông, ꢇꢂm nghiệp có sꢑ dụng nhiều hóa chất

BVTV.

+ - -

Các nhóm anion vô cơ (NH , NO , NO , PO ,ꢕꢕꢕ): Cꢊꢄ nguꢀꢁn tố N, P, S

4 3 2

3-

-

4

ở nồng ꢎꢏ thấp ꢇꢈ ꢄꢊꢄ ꢄhất ꢉinh ꢉưỡng ꢄho tảo vꢈ ꢄꢊꢄ vi sinh vật trong nướꢄꢕ Khi

nồng ꢎꢏ ꢄao ꢄhꢐng ꢇꢈ ꢄꢊꢄ tꢊꢄ nhꢂn gꢂꢀ ra sꢌ phꢐ ꢉưỡng ꢄꢊꢄ thꢗꢀ vꢌꢄ, ꢇꢈm ꢓiến ꢎổi

môi trường, hệ sinh thꢊiꢕ Ngoꢈi ra, ꢄhꢐng ꢄòn ꢄꢅ thꢆ ꢇꢈm ꢓiến ꢎổi sinh hꢅa trong ꢄơ

thꢆ sinh vật vꢈ ngườiꢕ Nguồn nướꢄ ăn uống ꢄꢅ nhiꢃm hꢈm ꢇượng NO3- ꢄao ꢄꢅ thꢆ

gꢂꢀ ra ꢓệnh ung thưꢕ

-

Cꢊꢄ kim ꢇoꢍi nꢖng (Hg, As, Cd, Pb, Mn,...) thường có trong nước thải cꢗa

các ngành công nghiệp luyện kim, khai khoꢊng,… Hầu hết chúng ít tham gia vào

các quá trình sinh hóa mà thường tích lꢒy lꢍi trong cơ thꢆ sinh vật, gây tác ꢎꢏng

nghiêm trọng ꢎến các sinh vật theo chuỗi thức ănꢕ

c. Tác nhân sinh học

-

Cꢊꢄ sinh vật gꢂꢀ ꢓệnh (vi khuẩn, siꢁu vi khuẩn, ký sinh trùng gꢂꢀ ꢓệnh như

tả, ꢇỵ, thương hꢈn; virus gꢂꢀ tiꢁu ꢄhảꢀ,…)ꢕ Nguồn ô nhiꢃm sinh họꢄ ꢄho môi trường

nướꢄ ꢄhꢗ ꢀếu ꢉo phꢂn, rꢊꢄ, ꢄhất thải sinh hoꢍt, xꢊꢄ ꢄhết sinh vật, ꢄhất thải ꢓệnh việnꢕ

Đꢆ ꢎꢊnh giꢊ mứꢄ ꢎꢏ ô nhiꢃm sinh họꢄ thường haꢀ sꢑ ꢉụng ꢄꢊꢄ thông số quan trọng

như Totaꢇ ꢄoꢇiform, Feꢄaꢇ ꢄoꢇiform, EꢕCoꢇiꢕ

3

.1.3. Hậu quả của ô nhiễm nước

Ảnh hưởng ꢄꢗa sꢌ ô nhiꢃm nướꢄ ꢄꢅ thꢆ ꢎượꢄ phꢂn ꢇꢈm nhiều ꢉꢍngꢕ Mꢏt vꢈi

ảnh hưởng ꢄꢗa quꢊ trꢋnh ô nhiꢃm nướꢄ ꢄꢅ thꢆ ꢎượꢄ ghi nhận ngaꢀ ꢇập tứꢄ vꢈ ꢄꢅ mꢏt

số ảnh hưởng ô nhiꢃm nướꢄ ꢄhỉ ꢓiꢆu hiện sau mꢏt thời gian từ vꢈi thꢊng ꢎến vꢈi

năm… Cꢅ nhiều ꢄꢊꢄh ꢎꢆ xem xét hậu quả ꢄꢗa ô nhiꢃm nướꢄꢕ Căn ꢄứ theo ꢎối tượng

ꢓị ô nhiꢃm ꢄꢅ thꢆ ꢇꢈm rõ hậu quả ꢄꢗa ô nhiꢃm nướꢄ theo sꢌ phꢂn ꢉꢍng ô nhiꢃm

nguồn nướꢄ như: Ô nhiꢃm nướꢄ mꢖt, ô nhiꢃm ꢓiꢆn vꢈ ô nhiꢃm nướꢄ ngầmꢕ

a. Ô nhiễm nước mặt

Bài giảng Cơ sở khoa học môi trường

ThS. Nguyễn Minh Kỳ

5

Chương 3 – Ô nhiễm môi trường/Ô nhiễm nước

Cꢊꢄ ꢉꢍng ô nhiꢃm nướꢄ mꢖt thường gꢖp ꢇꢈ ô nhiꢃm ꢓởi ꢄꢊꢄ ꢄhất hữu ꢄơ, vô

ꢄơ; phꢐ ꢉưỡng; ô nhiꢃm kim ꢇoꢍi nꢖng, hꢅa ꢄhất ꢎꢏꢄ hꢍi; ô nhiꢃm vi sinh vật vꢈ ô

nhiꢃm thuốꢄ ꢓảo vệ thꢌꢄ vậtꢕ

*

Phꢐ ꢉưỡng:

-

Phꢐ ꢉưỡng ꢇꢈ hiện tượng thường gꢖp trong ꢄꢊꢄ hồ ꢎô thị, ꢄꢊꢄ sông vꢈ kꢁnh

ꢉꢘn nướꢄ thảiꢕ Biꢆu hiện phꢐ ꢉưỡng ꢄꢗa ꢄꢊꢄ hồ ꢎô thị ꢇꢈ nồng ꢎꢏ ꢄhất ꢉinh ꢉưỡng N,

P ꢄao, tỷ ꢇệ PꢙN ꢄao ꢉo sꢌ tíꢄh ꢇuỹ tương ꢎối P so với N, sꢌ ꢀếm khí vꢈ môi trường

khꢑ ꢄꢗa ꢇớp nướꢄ ꢎꢊꢀ thuỷ vꢌꢄ, sꢌ phꢊt triꢆn mꢍnh mẽ ꢄꢗa tảo vꢈ nở hoa tảo, sꢌ

kém ꢎa ꢉꢍng ꢄꢗa ꢄꢊꢄ sinh vật nướꢄ, ꢎꢖꢄ ꢓiệt ꢇꢈ ꢄꢊ, nướꢄ ꢄꢅ mꢈu xanh ꢎen hoꢖꢄ ꢎen,

ꢄꢅ mùi khai thối ꢉo thoꢊt khí H S...

2

-

Nguꢀꢁn nhꢂn gꢂꢀ phꢐ ꢉưỡng ꢇꢈ sꢌ thꢂm nhập mꢏt ꢇượng ꢇớn N, P từ nướꢄ

thải sinh hoꢍt ꢄꢗa ꢄꢊꢄ khu ꢉꢂn ꢄư, sꢌ ꢎꢅng kín vꢈ thiếu ꢎầu ra ꢄꢗa môi trường hồꢕ Sꢌ

phꢐ ꢉưỡng nướꢄ hồ ꢎô thị vꢈ ꢄꢊꢄ sông kꢁnh ꢉꢘn nướꢄ thải gần ꢄꢊꢄ thꢈnh phố ꢇớn ꢎꢔ

trở thꢈnh hiện tượng phổ ꢓiến ở hầu hết ꢄꢊꢄ nướꢄ trꢁn thế giớiꢕ Hiện tượng phꢐ

ꢉưỡng hồ ꢎô thị vꢈ kꢁnh thoꢊt nướꢄ thải tꢊꢄ ꢎꢏng tiꢁu ꢄꢌꢄ tới hoꢍt ꢎꢏng văn hoꢊ ꢄꢗa

ꢉꢂn ꢄư ꢎô thị, ꢇꢈm ꢓiến ꢎổi hệ sinh thꢊi nướꢄ hồ, tăng thꢁm mứꢄ ꢎꢏ ô nhiꢃm không

khí ꢄꢗa ꢎô thịꢕ Hiện tượng phꢐ ꢉưỡng ꢎượꢄ ꢄhia ra ꢉo 2 nguꢀꢁn nhꢂn ꢄhính:

+

Nguồn ꢎiꢆm (point sourses): ꢇꢈ nguồn gꢂꢀ ô nhiꢃm ꢄꢅ thꢆ xꢊꢄ ꢎịnh ꢎượꢄ vị

trí, ꢇưu ꢇượng ꢄụ thꢆ, ví ꢉụ như nguồn thải từ ꢄꢊꢄ hệ thống ꢄống rãnh trong các khu

thị trấn, thꢈnh phố, ꢄꢊꢄ khu ꢄông nghiệp, …

+

Nguồn ꢉiện haꢀ phꢂn tꢊn (non-point or ꢉiffuse sourses): ꢇꢈ nguồn gꢂꢀ ô

nhiꢃm không xꢊꢄ ꢎịnh ꢎượꢄ ꢄụ thꢆ vị trí, ꢇưu ꢇượng, ví ꢉụ nướꢄ ꢄhảꢀ trꢈn từ khu vꢌꢄ

sản xuất nông nghiệp, ꢇꢂm nghiệp, ꢄꢊꢄ khu ꢎô thị, nướꢄ mưa ꢓị ô nhiꢃm, ꢕꢕꢕ

*

Ô nhiꢃm kim ꢇoꢍi nꢖng vꢈ ꢄꢊꢄ ꢄhất nguꢀ hꢍi khꢊꢄ

-

Nguꢀꢁn nhꢂn ꢄhꢗ ꢀếu ꢇꢈ ꢉo nướꢄ thải ꢄông nghiệp vꢈ nướꢄ thải ꢎꢏꢄ hꢍi

không xꢑ ꢇý hoꢖꢄ xꢑ ꢇý không ꢎꢍt tiꢁu ꢄhuẩn thải vꢈo môi trườngꢕ

Kim ꢇoꢍi nꢖng vꢈ ꢄꢊꢄ ꢄhất nguꢀ hꢍi khꢊꢄ sẽ tíꢄh ꢇꢒꢀ trong ꢄhuỗi thứꢄ ăn vꢈo

-

ꢄơ thꢆ ꢎꢏng vật vꢈ ngườiꢕ

Bài giảng Cơ sở khoa học môi trường

ThS. Nguyễn Minh Kỳ

6

Chương 3 – Ô nhiễm môi trường/Ô nhiễm nước

Nguồn nướꢄ mꢖt ꢓị ô nhiꢃm kim ꢇoꢍi nꢖng vꢈ ꢄꢊꢄ ꢄhất nguꢀ hꢍi khꢊꢄ sẽ kéo

theo ô nhiꢃm ꢎất, ô nhiꢃm nguồn nướꢄ ngầm, ô nhiꢃm không khí,…

-

*

-

Ô nhiꢃm vi sinh vật nguồn nướꢄ mꢖt

Thường gꢖp ở ꢄꢊꢄ vꢌꢄ nướꢄ nhận nướꢄ thải sinh hoꢍt, nướꢄ thải ꢓệnh việnꢕ

Cꢊꢄ ꢇoꢍi vi khuẩn, ký sinh trùng, sinh vật gꢂꢀ ꢓệnh sẽ theo nguồn nướꢄ ꢓị ô

-

nhiꢃm ꢇan truꢀền ꢓệnh ꢄho người vꢈ ꢎꢏng vật, ꢎꢖꢄ ꢓiệt ꢇꢈ ꢄꢊꢄ khu ꢎông ꢉꢂn sống tập

trung.

*

-

Ô nhiꢃm nướꢄ mꢖt ꢓởi ꢉư ꢇượng thuốꢄ ꢓảo vệ thꢌꢄ vật vꢈ phꢂn ꢓꢅn hꢅa họꢄ

Phổ ꢓiến ở ꢄꢊꢄ khu thꢂm ꢄanh nông nghiệp

-

Trong quꢊ trꢋnh sꢑ ꢉụng, mꢏt ꢇượng ꢇớn thuốꢄ ꢓảo vệ thꢌꢄ vật vꢈ phꢂn ꢓꢅn

hꢅa họꢄ không ꢎượꢄ ꢄꢂꢀ trồng tiếp nhận, ꢄhꢐng sẽ ꢇan truꢀền, tíꢄh ꢇꢒꢀ trong môi

trường ꢎất, nướꢄ vꢈ ꢄꢊꢄ sản phẩm nông nghiệp thꢂm nhập vꢈo ꢄơ thꢆ người vꢈ ꢎꢏng

vật theo ꢄhuỗi thứꢄ ănꢕ

*

Mưa axit

2

-

Cꢊꢄ nguồn nước trong vùng có mưa axit sẽ làm gia tăng thꢈnh phần SO ,

4

ꢎâꢀ ꢇꢈ nhꢂn tố làm tổn hꢍi ꢎến ꢎời sống các loài cá và thꢌc vật thꢗy sinh ở các ao hồ,

sông suối.

*

Lꢈm tổn hꢍi ꢎến chuỗi thức ăn trong tꢌ nhiên

Khi ꢎꢏc chất ꢎi vꢈo trong nước, các loài sinh vật tiêu thụ và sꢑ dụng chúng,

sau ꢎó gꢂꢀ nhiꢃm ꢎꢏc cho con người khi chúng ta sꢑ dụng các sinh vật bị nhiꢃm ꢎꢏc

trong nước.

*

Lan truꢀền dịch bệnh theo con ꢎường ô nhiꢃm nước

Cꢊꢄ ꢓệnh truyền nhiꢃm như thương hꢈn vꢈ tả có thꢆ lan truyền từ nguồn nước

nhiꢃm bꢘn hoꢖc bị ô nhiꢃm. Tim và thận cꢗa con người rất có thꢆ gꢖp phải những

bất lợi khi sꢑ dụng các nguồn nước ô nhiꢃm mꢏt cách thường xuyên. Vấn ꢎề kèm

theo khác về sức khỏe cꢗa sꢌ ô nhiꢃm nước là làm chậm quá trình lưu thông mꢊu

trong ꢄơ thꢆ, tổn thương về da, sꢌ nôn mꢑa và tổn thương hệ thần kinh. Thꢌc tế, ô

Bài giảng Cơ sở khoa học môi trường

ThS. Nguyễn Minh Kỳ

7

Chương 3 – Ô nhiễm môi trường/Ô nhiễm nước

nhiꢃm nước có thꢆ ꢎược nói như ꢇꢈ mꢏt trong những nguyên nhân gây ra sꢌ chết

chóc có tính toàn cầu.

b. Ô nhiễm nước ngầm

-

Nướꢄ ngầm ꢇꢈ nguồn ꢄung ꢄấp nướꢄ sinh hoꢍt ꢄhꢗ ꢀếu ở nhiều vùng quốꢄ

gia vꢈ vùng ꢉꢂn ꢄưꢕ Do ꢎꢅ, ô nhiꢃm nướꢄ ngầm ꢄꢅ ảnh hưởng ꢎến ꢄhất ꢇượng ꢄuꢏꢄ

sống ꢄon ngườiꢕ

-

Cꢊꢄ tꢊꢄ nhꢂn ꢇꢈm ô nhiꢃm nướꢄ ngầm:

+

Các tác nhꢂn tꢌ nhiꢁn: nhiꢃm mꢖn, nhiꢃm phèn, hꢈm ꢇượng ꢄao ꢄꢗa Fe, Mn

vꢈ mꢏt số kim ꢇoꢍi khꢊꢄꢕ

+

Cꢊꢄ tꢊꢄ nhꢂn nhꢂn tꢍo như kim ꢇoꢍi nꢖng, ꢄꢊꢄ anion, vi sinh vật,…

Biꢆu hiện vꢈ hậu quả ꢄꢗa suꢀ thoꢊi nguồn ꢇợi nướꢄ ngầm ꢇꢈ mất khả năng

-

khai thꢊꢄ, hꢍ thấp mꢌꢄ nướꢄ, sụt ꢇꢐn ꢎất,…

c. Ô nhiễm biển

-

Cꢊꢄ ꢓiꢆu hiện vꢈ hậu quả ꢄꢗa ô nhiꢃm ꢓiꢆn:

+

Sꢌ gia tăng nồng ꢎꢏ ꢄꢊꢄ ꢄhất ô nhiꢃm trong nướꢄ ꢓiꢆn như ꢉầu, kim ꢇoꢍi

nꢖng, hꢅa ꢄhất ꢎꢏꢄ,…

+

Gia tăng nồng ꢎꢏ ꢄꢊꢄ ꢄhất ô nhiꢃm tíꢄh tụ trong trầm tíꢄh ꢓiꢆn ven ꢓờ,…

Suy thoái ꢄꢊꢄ hệ sinh thꢊi ꢓiꢆn như hệ sinh thꢊi san hô, hệ sinh thꢊi rừng

+

ngập mꢖn,… Suꢀ giảm trữ ꢇượng ꢄꢊꢄ ꢇoꢈi sinh vật ꢓiꢆn vꢈ giảm ꢎa ꢉꢍng sinh họꢄ

ꢓiꢆnꢕ

+

Xuất hiện ꢄꢊꢄ hiện tượng như thꢗꢀ triều ꢎỏ, tíꢄh tụ ꢄꢊꢄ ꢄhất ô nhiꢃm trong

ꢄꢊꢄ sản phẩm ꢇấꢀ từ ꢓiꢆnꢕ

+

Ô nhiꢃm trong nước sẽ làm biến ꢎổi tính chất, thành phần hóa học cꢗa

nước: Cꢊꢄ ꢄhất ô nhiꢃm là nguyên nhân làm thay ꢎổi tính axit, ꢎꢏ dꢘn ꢎiện và nhiệt

ꢎꢏ cꢗa nước. Đꢖc biệt các nhân tố này sẽ tác ꢎꢏng xấu lên sꢌ sống cꢗa ꢎꢍi dươngꢕ

Bài giảng Cơ sở khoa học môi trường

ThS. Nguyễn Minh Kỳ

8

Chương 3 – Ô nhiễm môi trường/Ô nhiễm nước

Ô nhiꢃm nhiệt ꢎꢏ nướꢄ trong ꢎꢍi ꢉương do con người gꢂꢀ ra ꢇꢈ nguꢀꢁn

nhꢂn ꢇꢈm ảnh hưởng nghiꢁm trọng ꢎến sꢌ sống ꢄꢊꢄ ꢇoꢈi sinh vậtꢕ

+

-

Cꢊꢄ nguồn gꢂꢀ ô nhiꢃm ꢓiꢆn: ꢓao gồm ꢄꢊꢄ ngồn ô nhiꢃm tꢌ nhiꢁn (nꢐi ꢇꢑa

phun, ꢎꢏng ꢎất, sꢅng thần, ꢇꢒ ꢇụt,…) vꢈ ꢄꢊꢄ nguồn ô nhiꢃm nhꢂn tꢍoꢕ Trong ꢎó, gây

ô nhiꢃm ꢓiꢆn ꢄhꢗ ꢀếu ꢇꢈ ꢄꢊꢄ nguồn nhꢂn tꢍo ꢄꢅ ꢇiꢁn quan tới ꢄꢊꢄ hoꢍt ꢎꢏng ꢄꢗa ꢄon

ngườiꢕ

Hộp thông tin số 1: Các nguồn gây ô nhiễm biển

Theo công ước Luật biển 1982, có 5 nguồn gây ô nhiễm biển: Các hoạt động

trên đất liền, khai thác và thăm dò tài nguyên trên thềm lục địa và đáy đại dương,

việc thải các chất độc hại ra biển, vận tải hàng hóa trên biển và ô nhiễm khí quyển.

Hộp thông tin số 2: Sự cố tràn dầu từ một giàn khoan dầu ở Biển Bắc

Bộ Năng lượng và Biến đổi Khí hậu Anh (DECC) ngày 15/8/2011 cho biết vụ

tràn dầu từ một giàn khoan dầu ở Biển Bắc của tập đoàn liên doanh khai thác dầu

lửa khổng lồ giữa Anh và Hà Lan - Shell là sự cố tràn dầu nghiêm trọng tại các

vùng biển của Anh. Theo ước tính có khoảng 216 tấn (tương đương 1.300 thùng)

dầu đã rò rỉ từ dàn khoan Gannet Alpha, cách thành phố Aberdeen bên bờ biển

Scotland 180 km về phía Đông.

3

.1.4. Thực trạng ô nhiễm nước trên thế giới và ở nước ta

a. Trên thế giới

Trong thập niꢁn 60 thế kỷ trướꢄ, ô nhiꢃm nướꢄ ꢇụꢄ ꢎịa vꢈ ꢎꢍi dương gia tăng

với nhịp ꢎꢏ ꢎꢊng ꢇo ngꢍiꢕ Mứꢄ ꢎꢏ vꢈ quꢀ mô ô nhiꢃm nướꢄ phản ꢊnh sꢌ phꢊt triꢆn

ꢄông kỹ nghệ sản xuấtꢕ

-

Anh Quốꢄ: Ðầu thế kỷ 19, sông Tamise rất sꢍꢄh nhưng ꢎꢔ trở thꢈnh ống

ꢄống ꢇꢏ thiꢁn vꢈo giữa thế kỷ 20ꢕ Cꢊꢄ sông khꢊꢄ ꢄꢒng ꢄꢅ tꢋnh trꢍng tương tꢌ trướꢄ

khi người ta ꢎưa ra ꢄꢊꢄ ꢓiện phꢊp ꢓảo vệ nghiꢁm ngꢖtꢕ

Bài giảng Cơ sở khoa học môi trường

ThS. Nguyễn Minh Kỳ

9

Chương 3 – Ô nhiễm môi trường/Ô nhiễm nước

Nướꢄ Phꢊp: Với ꢉiện tíꢄh rꢏng hơn, kỹ nghệ phꢂn tꢊn vꢈ nhiều sông ꢇớn,

-

nhưng vấn ꢎề ꢄꢒng không khꢊꢄ ꢓao nhiꢁu so với nướꢄ Anhꢕ Cuối thế kỷ 18, người

ꢉꢂn ở Paris ꢄòn sꢑ ꢉụng nướꢄ sông Seine ꢄho mụꢄ ꢎíꢄh ăn uống nhưng sau ꢎꢅ ꢉo ô

nhiꢃm môi trường vꢈ ꢄꢅ ꢄꢊꢄ ꢓiến ꢎổi nghiꢁm trọngꢕ Cꢊꢄ sông ꢇớn vꢈ nướꢄ ngầm

nhiều nơi không ꢄꢅ thꢆ ꢉùng ꢇꢈm nướꢄ sinh hoꢍt, 5ꢕ000 km sông ꢄꢗa Phꢊp ꢓị ô

nhiꢃm mꢔn tínhꢕ

-

Ở Hoa Kỳ: Tꢋnh trꢍng ô nhiꢃm ngꢈꢀ ꢄꢈng nghiꢁm trọng ở ꢄꢊꢄ ꢄon sông ở ꢓờ

phía ꢎông ꢄꢒng như nhiều vùng khꢊꢄꢕ Không những vậꢀ, vùng Ðꢍi hồ ꢄꢒng ꢓị ô

nhiꢃm nꢖng ꢎꢖꢄ ꢓiệt như ở hồ Erie, Ontarioꢕ

b. Ở Việt Nam

-

Nướꢄ ta ꢄꢅ mꢍng ꢇưới sông ngòi ꢉꢈꢀ ꢎꢖꢄ với 13 hệ thống sông ꢇớnꢕ Tꢈi

nguyên nướꢄ mꢖt phong phꢐ vꢈ ꢄhiếm khoảng 2% tổng ꢇượng ꢉòng ꢄhảꢀ ꢄꢗa ꢄꢊꢄ

ꢄon sông trꢁn thế giớiꢕ Tuꢀ nhiꢁn, hiện naꢀ hầu hết ꢄꢊꢄ ꢎoꢍn sông, ao, hồ, kꢁnh,

rꢍꢄh, ꢄhảꢀ qua ꢄꢊꢄ khu ꢄông nghiệp, trong khu vꢌꢄ nꢏi thꢈnh ꢄꢊꢄ thꢈnh phố ꢎều ꢓị ô

nhiꢃm nghiꢁm trọng, vượt quꢊ quꢀ ꢄhuẩn ꢄho phépꢕ Theo kết quả quan trắꢄ ꢄꢊꢄ hệ

thống sông ꢄhính trong ꢄả nướꢄ, nhiều ꢄhất ô nhiꢃm trong nướꢄ ꢄꢅ nồng ꢎꢏ vượt quꢊ

quꢀ ꢄhuẩn ꢄho phép từ 1,5 ꢎến 3 ꢇầnꢕ Riꢁng ꢎối với ꢄꢊꢄ hồ trong khu vꢌꢄ nꢏi thꢈnh,

vấn ꢎề ô nhiꢃm ꢄhꢗ ꢀếu ꢇꢈ ô nhiꢃm ꢄhất hữu ꢄơ, hiện tượng phꢐ ꢉưỡng ꢇꢈm nướꢄ hồ

có màu ꢎen, ꢓốꢄ mùi khꢅ ꢄhịu, gꢂꢀ mất mỹ quan ꢎô thịꢕ

-

Đối với nướꢄ ngầm, ở mꢏt số vùng ꢄꢗa nướꢄ ta ꢎang ꢎối mꢖt với ꢄꢊꢄ vấn ꢎề

xꢂm nhập mꢖn trꢁn ꢉiện rꢏng, ô nhiꢃm vi sinh vꢈ ô nhiꢃm ꢄꢊꢄ kim ꢇoꢍi nꢖngꢕ

Hộp thông tin số 3: Ô nhiễm nước ngầm ở TP. Hồ Chí Minh

Tại Tp.Hồ Chí Minh, hiện nay rất nhiều hộ dân đang sử dụng nguồn nước dưới đất

bị nhiễm vi sinh nặng. Trong 107 mẫu nước lấy tại các hộ gia đình thuộc quận 9,

quận Thủ Đức, các huyện Bình Chánh, Hoóc Môn, Nhà Bè, Củ Chi, 52% mẫu nước

bị nhiễm vi sinh nặng (nhiễm E.Coli, Coliform, Fecal coliform) từ 2100-3700

MPN/100ml. Trong khi đó, quy định của bộ y tế không cho phép các thành phần vi

Bài giảng Cơ sở khoa học môi trường

ThS. Nguyễn Minh Kỳ

10

Chương 3 – Ô nhiễm môi trường/Ô nhiễm nước

sinh nói trên tồn tại trong nước sinh hoạt.

-

Không những nướꢄ mꢖt, nướꢄ ngầm mꢈ môi trường ꢓiꢆn ꢄꢒng ꢎang ꢎối mꢖt

với nguꢀ ꢄơ ô nhiꢃm nghiꢁm trọng ꢉo gia tăng ꢉꢂn số vꢈ phꢊt triꢆn ꢎô thị vùng ven

ꢓiꢆn, ꢉo ꢄꢊꢄ hoꢍt ꢎꢏng hꢈng hải ꢉiꢃn ra trꢁn ꢓiꢆn; khai thꢊꢄ nuôi trồng ven ꢓiꢆn; phꢊt

triꢆn ꢄꢊꢄ ngꢈnh ꢄông nghiệp ven ꢓiꢆn ꢄꢒng như ꢄꢊꢄ hoꢍt ꢎꢏng ꢉu ꢇịꢄhꢕ

Hộp thông tin số 4: Thực trạng ô nhiễm biển ở nước ta

+

Theo số liệu năm 2010, từ trạm Quan trắc và Phân tích môi trường vùng ven biển,

đối với các dãi ven biển miền Nam, hàm lượng COD trung bình năm (từ 2005-2009)

dao động khoảng 11,23-20,50 mg/l và 100% các giá trị quan trắc đều lớn hơn

QCVN 10:2008.

+

Hàm lượng amoni ở khu vự biển ven bờ miền Bắc cao hơn so với miền Trung và

miền Nam.

+

Hầu hết các giá trị quan trắc hàm lượng dầu đều vượt quá quy chuẩn cho các

mục đích sử dụng.

3

.1.5. Kiểm soát ô nhiễm nước

Kiꢆm soꢊt ô nhiꢃm nướꢄ ꢎượꢄ thꢌꢄ hiện thông qua ꢄꢊc nhóm giải pháp sau:

a. Giải pháp về quản lý

Ban hꢈnh vꢈ hoꢈn ꢄhỉnh hꢅa hệ thống ꢇuật, các văn ꢓản dưới luật, các tiêu

chuẩn chất lượng nước,...

-

Ngꢈꢀ naꢀ, ô nhiꢃm nướꢄ xảy ra có quy mô khu vꢌꢄ vꢈ toꢈn ꢄầu do ꢎó các

ꢇuật lệ kiꢆm soát ô nhiꢃm nước không những mang tính quốc gia mà còn mang tính

khu vꢌc và toàn thế giới.

-

Xꢊꢄ ꢎịnh các tiêu chuẩn cho phép thải nước thải vào các nguồn nước dùng

cho các mục ꢎíꢄh khꢊꢄ nhau ꢄòn gọi là chỉ tiêu chất lượng nước. Các chỉ tiêu như

vậy ꢎược nghiên cứu cho từng vùng, từng mục ꢎíꢄh sꢑ dụng và ꢎược tiêu chuẩn hóa

thành tiêu chuẩn chất lượng môi trường nước.

Bài giảng Cơ sở khoa học môi trường

ThS. Nguyễn Minh Kỳ

11

Chương 3 – Ô nhiễm môi trường/Ô nhiễm nước

-

Cꢊꢄ ꢇoꢍi tiêu chuẩn liên quan ꢎến môi trường nước như sau:

+

Tiꢁu ꢄhuẩn chất lượng nước nguồn dùng cho các mục ꢎíꢄh như: ꢄấp nước

cho sinh hoꢍt dân cư ꢎô thị, nông thôn, cho từng lĩnh vꢌc hoꢍt ꢎꢏng sản xuất nông

nghiệp hay công nghiệp riêng biệt, nguồn nước dùng ꢎꢆ vui chơi, giải trí, thꢆ dục thꢆ

thao, nuôi trồng thꢗy sản,…

+

Tiꢁu ꢄhuẩn chất lượng nước cấp trꢌc tiếp (sau khi xꢑ lý nước nguồn) cho

từng ꢎối tượng trên như ꢄấp nước cho ăn uống, sinh hoꢍt, công nghiệp thꢌc phẩm,

công nghiệp dệt nhuꢏm,…

+

Tiꢁu ꢄhuẩn chất lượng nước cꢗa các dòng nước thải cho phép xả vào các

vꢌc nước tꢌ nhiên như sông, hồ, biꢆn,…

Mỗi quốc gia sẽ ꢎưa ra tiꢁu ꢄhuẩn chất lượng nước riꢁng trꢁn ꢄơ sở các lưu

vꢌc nước tꢌ nhiên, yêu cầu phát triꢆn kinh tế, xã hꢏi và tiêu chuẩn gây hꢍi cho sức

khỏe con người và các sinh vật trong nước.

b. Giải pháp về tài chính

-

Quꢀ ꢎịnh thu ꢇệ phí xả thải (theo lượng nước dùng, lượng chất thải, lượng

nước thải)

-

Quꢀ ꢎịnh xꢑ phꢍt hꢈnh ꢄhính ꢎối với ꢄꢊꢄ hꢈnh vi vi phꢍm

Cꢊꢄ khoản tꢈi ꢄhính khuꢀến khíꢄh, hỗ trợ hoꢍt ꢎꢏng, giải phꢊp kiꢆm soꢊt ô

nhiꢃm,…

-

Mꢏt nguyên tắꢄ quản ꢇý ô nhiꢃm nướꢄ ꢇꢈꢚ người gꢂꢀ ô nhiꢃm phải trả cho sꢌ

ô nhiꢃm”

c. Giải pháp kỹ thuật

-

Cꢊꢄ giải phꢊp giảm sꢌ phꢊt sinh ꢄhất thải (thay ꢎổi ꢄông nghệ, tꢊꢄh riꢁng

ꢄꢊꢄ ꢉòng thải, sản xuất sꢍch hơnꢕ..)

-

Cꢊꢄ giải phꢊp giảm ꢄhất thải sau phꢊt sinh (xꢑ ꢇý nướꢄ thải, tꢊi sꢑ ꢉụng ꢄhất

thải,...)

Bài giảng Cơ sở khoa học môi trường

ThS. Nguyễn Minh Kỳ

12

Chương 3 – Ô nhiễm môi trường/Ô nhiễm nước

Cꢊꢄ giải phꢊp ꢄải thiện khả năng tiếp nhận thải ꢄꢗa nơi nhận thải (như thông

khí ꢉòng ꢄhảy,...)

-

Cꢊꢄ giải phꢊp sinh thꢊi (sꢑ ꢉụng ꢄꢊꢄ hệ ꢎꢏng thꢌꢄ vật tꢌ nhiꢁn ꢎồng hꢅa

ꢄhất thải).

CÂU HỎI ÔN TẬP

1

ꢕ Trꢋnh ꢓꢈꢀ khꢊi niệm ô nhiꢃm môi trường nướꢄ? Liệt kꢁ ꢄꢊꢄ nguꢀꢁn nhꢂn

gꢂꢀ ô nhiꢃm nướꢄ?

2

3

ꢕ Nꢁu ꢄꢊꢄ tꢊꢄ nhꢂn gꢂꢀ ô nhiꢃm môi trường nướꢄ?

ꢕ Trꢋnh ꢓꢈꢀ ngắn gọn ꢄꢊꢄ hậu quả ꢄꢗa sꢌ ô nhiꢃm môi trường nướꢄ?

TÀI LIỆU THAM KHẢO

[

1]ꢕ Lưu Đức Hải (2002), Cơ sở khoa học môi trường, NXB Đꢍi học Quốc gia Hà

Nꢏi.

[

2]ꢕ Lꢁ Văn Khoa (2004), Khoa học Môi trường, NXB Giáo dục.

3]ꢕ Nguꢀꢃn Thị Ngọc Ẩn (2001), Sinh thái học đại cương, NXB Đꢍi học Khoa học

Tꢌ nhiên TP HCM.

[

4]ꢕ Lꢁ Huꢀ Bꢊ, Lꢂm Minh Triết (2005), Sinh thái môi trường học cơ bản, NXB Đꢍi

học Quốc gia TP HCM.

5]ꢕ Lꢁ Huꢀ Bꢊ, Lꢂm Minh Triết (2005), Sinh thái môi trường ứng dụng, NXB Khoa

học và kỹ thuật.

6]ꢕ Phꢍm Ngọc Đăng (1997), Quản lý Môi trường Đô thị và Khu công nghiệp, NXB

Khoa học và Kỹ thuật.

7]ꢕ Lưu Đức Hà, Nguyꢃn Ngọc Sinh (2000), Quản lý môi trường cho sự phát triển

bền vững, NXB Đꢍi học Quốc gia, Hà Nꢏi.

8]ꢕ Nguꢀꢃn Nguyên Hồng và nnk (2003), Hỏi đáp về môi trường sinh thái, NXB

Giáo dục.

Bài giảng Cơ sở khoa học môi trường

ThS. Nguyễn Minh Kỳ

13