bài giảng sinh hoc 11 CB

Chæ tieâu so saùnh.

Haáp thuï nöôùc.

Haáp thuï ion khoaùng.

Cô cheá haáp thuï

Ñieàu kieän xaûy ra söï haáp thuï

Hoaït ñoäng cuûa GV vaø HS

Noäi dung baøi hoïc

H. Nöôùc coù vai troø nhö theá naøo ñoái vôùi caây troàng?

HS quan saùt hình 1.1, 1.2 sgk traû lôøi caâu hoûi.

H. Moâ taû caáu taïo beân ngoaøi cuûa heä reã caây treân caïn? Reã chính, reã beân, loâng huùt, mieàn sinh tröôûng keùo daøi, ñænh sinh tröôûng, ñaëc bieät laø mieàn loâng huùt phaùt trieån

Thaønh phaàn cô baûn cuûa chaát soáng, laø dung moâi hoaø tan caùc chaát khoaùng vaø chaát höõu cô, laø moâi tröôøng cuûa caùc phaûn öùng hoaù sinh….

I. Reã laø cô quan haáp thuï nöôùc vaø ion khoaùng:

.

H. Tìm moái lieân heä giöõa nguoàn nöôùc trong ñaát vaø söï phaùt trieån cuûa heä reã. reã caây phaùt trieån höôùng tôùi nguoàn nöôùc

H. Neâu ñaëc ñieåm caáu taïo cuûa reã thích nghi vôùi chöùc naêng haáp thuï nöôùc vaø ion khoaùng? Ví duï:

H.Tế bào lông hút có cấu tạo thích nghi với chức năng hút nước và khoáng ntn?

Thaønh tb moûng, khoâng coù lôùp cutin….

H. Moâi tröôøng aûnh höôûng ñeán söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa loâng huùt nhö theá naøo?

H. Nhieàu loaøi TV khoâng coù loâng huùt thì reã caây haáp thuï nöôùc vaø ion khoaùng baèng caùch naøo? VD caây thuyû sinh.

H. Moät soá thöïc vaät treân caïn, heä reã khoâng coù loâng huùt (thoâng, soài…), chuùng haáp thuï nöôùc vaø ion khoaùng baèng caùch naøo? Thoâng, soài reã caùc loaïi caây ñoù coù naám reã bao boïc. Nhôø coù naám reã, caùc loaïi caây ñoù haáp thuï nöôùc vaø ion khoaùng 1 caùch deã daøng.)

1. Hình thaùi cuûa heä reã:

        Heä reã ñöôïc phaân hoaù thaønh caùc reã chính, reã beân, treân caùc reã coù mieàn loâng huùt naèm gaàn ñænh sinh tröôûng.

2. Reã caây phaùt trieån nhanh beà maët haáp thuï:
   • Reã ñaâm sau, lan roäng höôùng ñeán nguoàn nöôùc ôû trong ñaát vaø phaùt trieån lieân tuïc hình thaønh neân soá löôïng lôùn caùc loâng huùt laøm taêng beà maët tieáp xuùc giöõa reã vaø ñaát, giuùp reã caây haáp thuï ñöôïc nhieàu nöôùc vaø ion khoaùng.

• Ññ cuûa teá baøo loâng huùt: thaønh tb moûng, khoâng coù lôùp cutin, coù aùp suaát thaåm thaáu lôùn.
• Trong moâi tröôøng quaù öu tröông quaù axit hay thieáu oâxy thì loâng huùt seõ bieán maát

• ÔÛ caïn: chuû yeáu qua reã ñaëc bieät phaùt trieån thaønh teá baøo loâng huùt.

TV thuyû sinh: haáp thuï nöôùc vaø ion khoaùng qua toaøn boä beà maët cô theå nhö reã, thaân, laù. Ví duï caây rong.

Hoaït ñoäng cuûa GV vaø HS

Noäi dung baøi hoïc

H. Thöïc vaät huùt nöôùc vaø ion khoaùng baèng caùch naøo?

 Tuyø töøng lôùp GV cho HS laøm phieáu hoïc taäp. 

H. Nước được hấp thụ từ đất vào rễ theo cơ chế nào? Giải thích?

Nước được hấp thụ liên tục từ đất vào tế bào lông hút theo cơ chế thẩm thấu: đi từ môi trường nhược trương vào dd ưu trương của tế bào rễ cây nhờ sự chênh lệch áp suất thẩm thấu.

II. Cô cheá haáp thuï nöôùc vaø ion khoaùng ôû reã caây:

1. Haáp thuï nöôùc vaø ion khoaùng töø ñaát vaøo teá baøo loâng huùt:

a. Haáp thuï nöôùc.

-  Cô cheá haáp thụ: Thuï ñoäng( cô cheá thaåm thaáu): nöôùc ñi töø MT nhöôïc tröông ( theá nöôùc cao) vaøo caùc TB loâng huùt ôû reã, nôi coù dòch baøo öu tröông ( theá nöôùc thaáp)

H. Các ion khoáng được hấp thụ vào tế bào lông hút ntn? Theo 2 cô cheá: thuï ñoäng, chủ động.

H. Hấp thụ động khác hấp chủ động ở điểm nào?

GV nhận xét, bổ sung → kết luận.

H. Nöôùc, ion khoaùng töø mt ñaát vaøo tb loâng huùt qua vuøng voû cuûa reã maïch goã theo maáy con ñöôøng? Yeâu caàu HS quan saùt hình 1.3/8 sgk traû lôøi.

• Con ñöôøng gian baøo (thaønh TB): nöôùc vaø ion khoaùng ñi theo khoâng gian giöõa caùc TB vaø khoâng gian giöõa caùc boù sôïi xenlulozô trong thaønh TB noäi bì bò chaën bôûi ñai Caspari TBC. Ñai Caspari ñieàu chænh doøng vaän chuyeån vaøo trung truï.

Con ñöôøng TBC (Chaát nguyeân sinh –khoâng baøo): Ñi xuyeân qua TBC cuûa caùc TB, qua caùc caàu lieân baøo noäi bì maïch goã.

H.Vì sao nöôùc töø loâng huùt vaøo maïch goã cuûa reã theo moät chieàu?

-  Ñieàu kieän xaûy ra söï haáp thuï: Khi coù söï cheânh leäch theá nöôùc giöõa ñaát vaø teá baøo loâng huùt do 2 nguyeân nhaân:

+ Quaù trình thoaùt hôi nöôùc ôû laù, laøm giaûm haøm löôïng nöôùc trong tb loâng huùt.

+ Noàng ñoä chaát tan trong reã cao (acid höõu cô, ñöôøng).

b. Haáp thuï ion khoaùng:

-    Cô cheá haáp thụ: Theo 2 cô cheá:

+ Cô cheá thuï ñoäng: Moät soá ion khoaùng, khueách taùn töø nôi coù noàng ñoä ion cao  ñeán nôi coù noàng ñoä ion thaáp hôn.

+ Cô cheá chuû ñoäng: Moät soá ion khoaùng caây coù nhu caàu cao, di chuyeån ngöôïc chieàu gradien noàng ñoä vaø caàn NL.

VD: K+, vaän chuyeån ngöôïc chieàu gradien noàng ñoä. Tieâu toán NL ATP (hoâ haáp).

-    Ñieàu kieän xaûy ra söï haáp thuï: Khi coù söï cheânh leäch noàng ñoä ion khoaùng giöõa ñaát vaø teá baøo loâng huùt (thuï ñoäng) hoaëc coù söï tieâu toán naêng löôïng ATP (chuû ñoäng).

1.  Doøng nöôùc vaø ion khoaùng ñi töø ñaát vaøo maïch goã cuûa reã:

Theo 2 con ñöôøng:

• Töø loâng huùt khoaûng gian baøo maïch goã
• Töø loâng huùt caùc teá baøo soáng maïch goã

• Söï cheânh leäch aùp suaát thaåm thaáu cuûa teá baøo theo höôùng taêng daàn töø ngoaøi vaøo.

Hoaït ñoäng cuûa GV vaø HS

Noäi dung baøi hoïc

H. Hãy cho biết môi trường ảnh hưởng đến quá trình hấp thụ nước và các ion khoáng của rễ ntn? Cho ví dụ.

GV: Ngöôïc laïi heä reã cuõng aûnh höôûng ñeán mt:

- Coù taùc duïng laøm giaûm oâ nhieåm mt. Reã cuûa nhieàu loaøi TV thuyû sinh, ví duï nhö beøo hoa daâu, beøo caùi… coù khaû naêng haáp thuï vaø tích luyõ caùc oin kim loaïi naëng nhö chì, ñoàng, croâm…, NH+4, NO-3, caây saäy coù khaû naêng haáp thuï, tích luyõ vôùi noàng ñoä cao caùc chaát ñoäc haïi nhö amoâniac, phenol, chì nitrat, thuyû ngaân….

III. Aûnh höôûng cuûa caùc taùc nhaân moâi tröôøng ñoái vôùi quaù trình haáp thuï nöôùc vaø ion khoaùng ôû reã caây:

- Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình hấp thụ nước và các ion khoáng là: Nhiệt độ, ánh sáng, oxy, pH, đặc điểm lí hóa của đất…

- Hệ rễ cây ảnh hưởng đến môi trường

(Ñoä thaåm thaáu ( ñoä aåm, ñoä thoaùng khí…) ñoä axit (pH) löôïng oxi cuûa mt ( ñoä thoaùng khí)