Ho¹t ®«ng cña gi¸o viªn

Ho¹t ®éng cña häc sinh

A. BÀI TOÁN THUẬN: Cho biết KG, KH của P -> Xác định tỉ lệ KG, KH của F.

I. Phương pháp giải:

- Dựa vào giả thiết đề bài, qui ước gen.

- Từ KH của P -> Xác định KG của P.

- Lập sơ đồ lai -> Xác định KG của F -> KH của F.

II. Bài toán minh họa:

Bài tập 1: ở cà chua, quả đỏ là tính trạng trội hoàn toàn so với quả vàng. Hãy xác định kết quả về kiểu gen, kiểu hình của con lai F1 trong các trường hợp sau đây:

1. P: quả đỏ x quả đỏ
2. P: quả đỏ x quả vàng
3. P: quả vàng x quả vàng.

Giải BT1:

Theo giả thiết đề bài, ta có qui ước gen: A: quả đỏ; a: quả vàng.

(gọi A là gen qui định tính trạng quả đỏ trội hoàn toàn so với gen a qui định tính trạng quả vàng)

 =>  Quả đỏ có kiểu gen: AA hoặc Aa (viết gọn: A-)

  Quả vàng có kiểu gen: aa

a. P: quả đỏ x quả đỏ

- Trường hợp 1:  P: (quả đỏ)  AA  x  AA (quả đỏ)

G:  A  A

F1:  AA

+ KG: 100% AA

+ KH: 100% quả đỏ.

- Trường hợp 2:  P: (quả đỏ)  AA  x  Aa (quả đỏ)

G:  A  A, a

F1:  AA : Aa

+ KG: 1AA : 1Aa

+ KH: 100% quả đỏ.

- Trường hợp 3:  P: (quả đỏ)  Aa  x  Aa (quả đỏ)

G: A,a  A, a

F1:  AA : Aa : Aa : aa

+ KG: 1AA : 2Aa : 1aa

+ KH: 3 quả đỏ : 1 quả vàng.

b. P: quả đỏ x quả vàng

- Trường hợp 1:  P: (quả đỏ)  AA  x  aa (quả vàng)

G:  A   a

F1:  Aa

   + KG: 100% Aa

   + KH: 100% quả đỏ.

- Trường hợp 2:  P: (quả đỏ)  Aa  x  aa (quả vàng)

G:  A,a  a

F1:  Aa : aa

 + KG: 1Aa : 1aa

 + KH: 1quả đỏ : 1 quả vàng.

c. P: quả vàng x quả vàng.

- Sơ đồ lai:

P: (quả vàng)  aa x     aa (quả vàng)

G:      a  a

F1:  aa 

 + KG: 100% aa

 + KH: 100% quả vàng.

Ho¹t ®«ng cña gi¸o viªn

Ho¹t ®éng cña häc sinh

BÀI TOÁN NGHỊCH: Cho biết tỉ lệ KG, KH của F -> Xác định KG, KH của P

I. Phương pháp:

- Xác định tỉ lệ KH của F.

- Dựa vào tỉ lệ KH của F => KG của P => KH của P.

+ Tỉ lệ F1 = 3:1 => cả 2 cơ thể P đều có KG dị hợp về cặp tính trạng đang xét, tính trội hoàn toàn.

+ Tỉ lệ F1 = 1:2:1 => cả 2 cơ thể P đều có KG dị hợp về cặp tính trạng đang xét, tính trội không hoàn toàn.

+ F1 đồng tính trội => ít nhất 1 cơ thể P đồng hợp trội; F1 đồng tính lặn => cả 2 cơ thể P đều đồng hợp lặn.

+ Tỉ lệ F1 = 1:1 => 1 cơ thể P có KG dị hợp, cơ thể P còn lại có KG đồng hợp lặn về cặp tính trạng đang xét.

- Xác định tương quan trội lặn, qui ước gen và lập sơ đồ lai minh họa.

II. Bài toán minh họa:

Bài tập2: ở chuột, gen qui định hình dạng lông nằm trên NST thường. Cho giao phối giữa 2 chuột với nhau thu được F1 là 45 chuột lông xù và 16 chuột lông thẳng.

a. Giải thích kết quả và lập  sơ đồ cho phép lai nói trên?

b. Nếu tiếp tục cho chuột có lông xù giao phối với nhau thì kết quả sẽ như thế nào?

Giải BT2:

a.

- Xét kết quả F1 : chuột lông xù : chuột lông thẳng = 46 : 16 ≈ 3:1

Đây là tỉ lệ của định luật phân tính, tính trội hoàn toàn => Lông xù là tính trạng trội hoàn toàn so với tính trạng lông thẳng.

- Qui ước: A: lông xù; a: lông thẳng.

- F1 có tỉ lệ kiểu hình 3:1 => cả 2 cơ thể P đều có KG dị hợp: Aa(lông xù)  x Aa(lông xù)

- Sơ đồ lai minh họa:

 P: (lông xù)   Aa  x  Aa (lông xù)

 G:   A, a  A, a

 F1:  AA:Aa:Aa:aa

 + KG: 1AA : 2Aa : 1aa

 + KH: 3 chuột lông xù : 1 chuột lông thẳng.

b. - Trường hợp 1:  

P: (lông xù)  AA  x  AA (lông xù)

G:  A  A

   F1:  AA

   + KG: 100% AA

   + KH: 100% lông xù.

- Trường hợp 2:  P: (lông xù)  AA  x  Aa (lông xù)

G:  A  A, a

   F1:  AA : Aa

   + KG: 1AA : 1Aa

   + KH: 100% lông xù.

- Trường hợp 3:  P: (lông xù)  Aa  x  Aa (lông xù)

   G:  A,a  A, a

   F1:  AA : Aa : Aa : aa

   + KG: 1AA : 2Aa : 1aa

   + KH: 3 lông xù: 1 lông thẳng.

Ho¹t ®«ng cña gi¸o viªn

Ho¹t ®éng cña häc sinh

GV cho HS chÐp ®Ò bµi vµo vë

Bµi 1:

ë lóa, tÝnh tr¹ng h¹t g¹o ®ôc tréi hoµn toµn so víi tÝnh tr¹ng h¹t g¹o trong.

   Cho c©y lóa cã h¹t g¹o ®ôc thuÇn chñng thô phÊn víi c©y lóa cã h¹t g¹o trong.

a. X¸c ®Þnh kÕt qu¶ thu ®­îc ëF vµ ë F

b. NÕu cho c©y F  vµ c©y F  cã h¹t g¹o ®ôc nãi trªn lai víi nhau th× kÕt qu¶ thu ®­îc sÏ nh­ thÕ nµo?

* GV h­íng dÉn c¸ch gi¶i.

GV yªu cÇu c¸c nhãm viÕt s¬ ®å lai tõ  P -> F2

GV nhËn xÐt.

* Bµi 2:

ë cµ chua, qu¶ ®á lµ tÝnh chéi hoµn toµn so víi qu¶ vµng.

     H·y lËp s¬ ®å lai ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ vÒ kiÓu gen vµ kiÓu h×nh cña con lai F  trong c¸c tr­êng hîp sau ®©y:

-Tr­êng hîp 1: p : qu¶ ®á      x    qu¶ ®á -Tr­êng hîp 2: p : qu¶ ®á   x    qu¶ vµng  -Tr­êng hîp 3: p : qu¶ vµng  x   qu¶ vµng

* GV h­íng dÉn c¸ch gi¶i.

-Tr­êng hîp 1: p : qu¶ ®á      x    qu¶ ®á

* Yªu cÇu HS viÕt c¸c kiÓu gen cã thÓ cã cña P

* Yªu cÇu HS viÕt c¸c phÐp lai cho mçi tr­êng hîp?

-Tr­êng hîp 2: p : qu¶ ®á   x    qu¶ vµng

-Tr­êng hîp 3: p : qu¶ vµng  x   qu¶ vµng

HS chÐp ®Ò bµi vµo vë

Gi¶i

Q uy ­íc.

-Gen A quy ®Þnh h¹t g¹o ®ôc

-Gen a quy ®Þnh h¹t g¹o trong.

a) X¸c ®Þnh kÕt qu¶ ë F vµ ë F

C©y P thuÇn chñng h¹t g¹o ®ôc cã kiÓu gen AA h¹t g¹o trong cã kiÓ gen aa

KÕt qu¶ ë F vµ ë F

HS viÕt s¬ ®å lai.

C¸c nhãm cö ®¹i diÖn tr×nh bµy lªn b¶ng, nhãm kh¸c nhËn xÐt.

Gi¶i

Q uy ­íc.

-Gen A quy ®Þnh tÝnh tr¹ng qu¶ ®á      

-Gen a quy ®Þnh tÝnh tr¹ng qu¶ vµng.

P : AA x AA

P : AA x Aa

P : Aa x Aa

- HS lªn b¶ng viÕt cho tõng tr­êng hîp

P : AA x aa

P : Aa x aa

P :aa x aa

HS lµm t­¬ng tù nh­ TH 1 & 2 .

Ho¹t ®«ng cña gi¸o viªn

Ho¹t ®éng cña häc sinh

BT1:

ở 1 loài sinh vật: Màu xanh của hoa đ­ợc quy định bởi gen B, màu vàng đ­ợc quy định bởi gen b. Gen T quy định hoa to, gen T quy định hoa nhỏ. Khi cho lai cây hoa vàng, to với hoa xanh, nhỏ ng­ời ta thu đ­ợc kết quả nh­ sau:

48 cây hoa vàng, to.  

52 cây hoa vàng, nhỏ.

46 cây hoa xanh, to.  

54 cây hoa xanh, nhỏ.

Hãy xác định kiểu gen của cây bố, mẹ và các con.

* Theo giả thiết ta có:  

Gen B: Hoa xanh

Gen T: Hoa to       

Gen b: Hoa vàng  

Gen t: Hoa nhỏ

- Tính trạng màu hoa:  

xanh     46+54 1

vàng     48+52 1

 Đây là kết quả của phép lai phân tích: Bb x bb.

- Tính trạng kích th­ước hoa:

  to   48+46 1

nhỏ    52+54         1

 Đây là kết quả của phép lai phân tích: Tt x tt.

- Tỉ lệ phân li kiểu hình chung cho cả hai tính trạng: (1 : 1) : (1 : 1) = 1 : 1: 1: 1 t­ơng đ­ơng với tỷ lệ giả thiết  48: 52 : 46 : 54  Hai cặp tính trạng trên di truyền phân ly độc lập.

* Kiểu gen P:       

Hoa vàng, to:  bbTt

xanh, nhỏ: Bbtt

* Sơ đồ lai:  

P:  bbTt x  Bbtt

G(p) bT, bt  , Bt, bt

F1

Tỉ lệ kiểu gen: 1 : 1 : 1 : 1

Kiểu hình:  

1/4  Hoa xanh, to  

1/4  Hoa xanh, nhỏ  

1/4  Hoa vàng, to  

1/4   Hoa vàng, nhỏ

Ho¹t ®«ng cña gi¸o viªn

Ho¹t ®éng cña häc sinh

BT1

Cho 2 nòi chuột thuần chủng lông dài và  lông ngắn  giao phối với nhau . F1thu được toàn chuột lông dài .Biết rằng tính trạng màu lông tuân theo định luật của Men den .

1. Biện luận và tìm kiểu gen của bố mẹ
2. Cho F1 lai với chuột lông ngắn . F 2 thu được kiểu gen ,kiểu hình như thế nào ?

Bài tập 2: Ở loài dâu tây, quả đỏ là tính trạng trội hoàn toàn so với quả trắng.

a. Khi cho giao phấn giữa cây dâu tây có quả đỏ với cây có quả trắng, F1 thu được các cây đều có quả màu hồng. Hãy giải thích để rút ra nhận xét về tính chất di truyền của tính trạng màu quả nói trên và lập qui ước gen.

b. Hãy xác định kết quả về kiểu gen (KG) và kiểu hình (KH) của F1 khi thực hiện các phép lai sau đây:

- P: quả đỏ x quả đỏ   - P: quả hồng x quả hồng

 - P: quả đỏ x quả trắng  - P: quả hồng x quả trắng

 - P: quả đỏ x quả hồng  - P: quả trắng x quả trắng

Giải :

1. Biện luận và tìm kiểu gen của P :

Vì P thuần chủng lông dài x Lông ngắn .F1 thu được đồng tính lông dài

     Lông dài là tính trạng trội .

  Qui ước  : A lông dài

                   a lông ngắn  . 

      => Kiểu gen của P là : lông dài AA

                                          Lông ngắn aa

Vậy P :   AA (lông dài )   X      aa ( lông ngắn )

Sơ đồ lai :  P  :    AA           X           aa

                  Gp:     A                             a

                   F1 :            100%  Aa  ( Lông dài )

2. F1 lai với chuột lông ngắn

Ta có lông ngắn là tính trạng lặn => Kiểu gen là aa

Sơ đồ lai : F1x aa     :    Aa         X       aa

                      G        :   A  ,a              a

                      F2       :   KG    50% Aa             :    50% aa

                                     KH     50% lông dài   :         50% lông ngắn

Giải:

a. Theo đề bài:  P: quả đỏ x quả trắng  =>  F1: 100% quả hồng.

Ta thấy P mang cặp tính trạng tương phản, F1 đồng loạt xuất hiện quả hồng là tính trạng trung gian giữa quả đỏ và quả trắng của P. Vậy màu quả di truyền theo hiện tượng trội không hoàn toàn.

Theo giả thiết đề bài, ta có qui ước gen:  gọi A là gen qui định tính trạng quả đỏ trội không hoàn toàn so với gen a qui định tính trạng quả trắng

=> Quả đỏ có kiểu gen: AA; quả hồng có kiểu gen: Aa; Quả trắng có kiểu gen: aa

b. Kết quả của F1:

- Trường hợp 1:  P: (quả đỏ)  AA  x  AA (quả đỏ)

   G:  A  A

   F1:  AA

   + KG: 100% AA

   + KH: 100% quả đỏ.

- Trường hợp 2:  P: (quả đỏ)  AA  x  Aa (quả hồng)

   G:  A  A, a

   F1:  AA : Aa

   + KG: 1AA : 1Aa

   + KH: 1quả đỏ: 1 quả hồng.

- Trường hợp 3:  P: (quả đỏ)  AA  x  aa (quả trắng)

   G:  A   a

   F1:  Aa : aa

   + KG: 1Aa : 1aa

   + KH: 1quả hồng: 1 quả trắng.

- Trường hợp 4:  P: (quả hồng)  Aa  x  Aa (quả hồng)

   G:  A,a  A, a

   F1:  AA : Aa : Aa : aa

   + KG: 1AA : 2Aa : 1aa

   + KH: 1 quả đỏ : 2 quả hồng : 1 quả trắng.

- Trường hợp 5:  P: (quả hồng)  Aa  x  aa (quả trắng)

   G:  A,a   a

   F1:  Aa : aa

   + KG: 1Aa : 1aa

   + KH: 1 quả hồng : 1 quả trắng.

- Trường hợp 6:  P: (quả trắng)  aa  x  aa (quả trắng)

   G:  a   a

   F1:  aa

   + KG: 100%aa

   + KH: 100% quả trắng.

Ho¹t ®«ng cña gi¸o viªn

Ho¹t ®éng cña häc sinh

1- Dạng bài toán thuận :

- GV hướng dẫn HS cách giải cũng giống như cách giải của lai 1 cặp tính trạng.

2- Dạng bài toán nghịch:
Gồm 2 bước giải.

Bước 1: Xét kết quả lai ở cả 2 tính trạng ở đời con lai , sau đó tổ hợp lại , từ đó suy ra kiểu gen của bố, mẹ.
Bước 2: Lập sơ đồ lai kiểm nghiệm kiểu gen trên là đúng. giáo viên lưu ý học sinh trong bước này vì số lượng giao tử nhiều nên phải kẻ khung Pen net.

*Bài tập minh hoạ:

Men Đen cho các cây đậu Hà Lan bố , mẹ đều có chung một kiểu gen giao phối với nhau, thu được kết quả ở thế hệ con như sau:
- Hạt vàng- trơn 315 hạt , hạt xanh- trơn 108 hạt.
- Hạt vàng nhăn 101 hạt , hạt xanh, nhăn 32hạt
a- Hãy cho biết kết qủa phép lai trên tuân theo định luật di truyền nào?
b- Xác định kiểu gen của các cây bố , mẹ và các cây con?
 

                            GIẢI
- Cần cho học sinh đọc kĩ đề bài và tóm tắt đầu bài( bài toán cho biết điều gì? ta phải làm gì?
- Học sinh phải nêu được : Là bài toán về lai 2 cặp tính trạng, loại bài toán nghịch.

Bước 1: Xét sự phân li của từng cặp tính trạng
Vàng 315 + 101 3 ; trơn 315 + 108 3
Xanh 108 + 32 1 ; nhăn 101 +32 1

Tỉ lệ 3 hạt màu vàng 1 hạt màu xanh chứng tỏ tính trạng nào là trội , tính trạng nào là lặn (vàng là trội , xanh là lặn)

Tỉ lệ 3 hạt trơn, 1 hạt nhăn chứng tỏ tính trạng nào là trội , tính trạng nào là lặn: ( Hạt trơn là trội, hạt nhăn là lặn)

Quy ước: Gọi gen A qui định tính trạng hạt vàng- trội .
Gọi gen a qui định tính trạng hạt xanh- lặn.
Gọi gen B qui định tính trạng hạt trơn – trội.
Gọi b qui định tính trạng hath nhăn – lặn.
Khi lai 2 cặp tính trạng qua kết quả trên ta thấy : Sự phân tính của mỗi cặp tính trạng diễn ra giống như lai một cặp tính trạng . Điều này chứng tỏ có sự di truyền riêng rẽ của mỗi cặp tính trạng( theo qui luật phân li độc lập)

Bước 2: Tính trạng hạt nhăn có kiểu gen như thế nào?(đồng hợp lặn aa)
+ Kiểu gen của con lai có nguồn gốc từ đâu? (1 có nguồn gốc từ bố, 1 có nguồn gốc từ mẹ). Vậy bố mẹ mỗi bên phải có một gen a.
+ Cũng tương tự đối với tính trạng hạt xanh ta thấy bố mẹ mỗi bên có một gen b .
+ Vậy tổ hợp 2 kết quả lai ta có:
Kiểu gen của bố , mẹ là AaBb
Lập sơ đồ lai kiểm nghiệm:
P :             AaBb       x         AaBb

GTP: AB, Ab,aB,ab       AB, ab,aB,ab

F1(HS tự giải)
 

Ho¹t ®«ng cña gi¸o viªn

Ho¹t ®éng cña häc sinh

GV cho HS chÐp ®Ò bµi vµo vë

Bµi 1:

Cho biÕt ë ®Ëu Hµ Lan, c¸c gen ph©n li ®éc lËp

Gen A th©n cao, gen a th©n thÊp

Gen B h¹t vµng, gen b h¹t xanh

H·y lËp s¬ ®å lai ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ con lai khi cho lai mçi cÆp P nh­ sau:

          a/ P: th©n cao, h¹t xanh    x   th©n thÊp,h¹t vµng

          b/ P: th©n cao, h¹t vµng thuÇn chñng    x   th©n thÊp, h¹t xanh

-GV h­íng dÉn x¸c ®Þnh kiÓu gen cña P

X¸c ®Þnh kiÓu gen th©n cao; h¹t xanh; th©n thÊp; h¹t vµng?

-     GV nhËn xÐt bµi cña HS.

-GV h­íng dÉn x¸c ®Þnh kiÓu gen cña P

X¸c ®Þnh kiÓu gen th©n cao; h¹t vµng thuÇn chñng; th©n thÊp; h¹t xanh

-     GV nhËn xÐt bµi cña HS.

*Bµi 2:

    Lai gi÷a 2 c©y cµ chua P thu ®­îc F  råi tiÕp tôc cho F  giao phÊn víi nhau. F  thu ®­îc:

- 630 c©y cµ chua th©n cao, qu¶ ®á 

- 210 c©y cµ chua th©n cao, qu¶ vµng

- 209 c©y cµ chua th©n thÊp,qu¶ ®á

- 70 c©y cµ chua th©n thÊp, qu¶ vµng

    *BiÕt hai cÆp tÝnh tr¹ng vÒ chiÒu cao vµ mµu qu¶ ®éc lËp víi nhau.

a) Gi¶i thÝch kÕt qu¶ vµ lËp s¬ ®å lai cña F .

b)Tõ ®ã suy ra kiÓu gen, kiÓu h×nh cña cÆp P ®· mang lai vµ lËp s¬ ®å lai minh ho¹.

GV h­íng dÉn c¸ch lËp luËn.

GV nhËn xÐt c¸ch lµm cña HS.

HS chÐp ®Ò bµi vµo vë

Gi¶i

a) LËp s¬ ®å lai P: th©n cao, h¹t xanh    x   th©n thÊp,h¹t vµng

KiÓu gen cña P cã 4 s¬ ®å lai sau:

P : AAbb   x  aaBB

P : AAbb   x  aaBb

P : Aabb   x  aaBB

P : Aabb   x  aaBb

HS viÕt tõng s¬ ®å lai trªn b¶ng.

HS nhËn xÐt.

b/ P: th©n cao, h¹t vµng thuÇn chñng    x   th©n thÊp, h¹t xanh

KiÓu gen cña P: AABB x aabb

Nhãm cö ®¹i diÖn viÕt s¬ ®å lai trªn b¶ng.

Nhãm kh¸c nhËn xÐt.

Gi¶i

a) Gi¶i thÝch kÕt qu¶ vµ lËp s¬ ®å lai cña F .

*Gi¶i thÝch kÕt qu¶

-Theo bµi ra ta cã tØ lÖ F2 lµ

630 : 210 : 209 : 70 = 9 : 3 : 3 : 1

-Ph©n tÝch vÒ tÝnh tr¹ng chiÒu cao

=   ~

*Quy ­íc

Gen A th©n cao, gen a th©n thÊp

-Ph©n tÝch vÒ tÝnh tr¹ng mµu qu¶

   =  ~

*Quy ­íc

Gen B qu¶ ®á, gen b qu¶ vµng

Tõ ®ã => kÕt qu¶ lËp s¬ ®å lai

HS viÕt s¬ ®å lªn b¶ng.

Ho¹t ®«ng cña gi¸o viªn

Ho¹t ®éng cña häc sinh

Baøi taäp1 : ÔÛ chuoät, caùc gen phaân li ñoäc laäp.Gen D quy ñònh loâng ñen, gen d : loâng naâu ; gen N: ñuoâi ngaén, n : ñuoâi daøi

Cho chuoät coù loâng, ñuoâi daøi thuaàn chuûng giao phoái vôùi chuoät coù loâng naâu, ñuoâi ngaén thuaàn chuûng thu ñöôïc F1 . Tieáp tuïc, cho F1 giao phoái vôùi nhau thu ñöôïc F2.

Haõy xaùc ñònh tæ leä kieåu hình vaø kieåu gen cuûa F1 , F2 ?

Höôùng daãn: Ñeà baøi cho bieát kieåu hình thuaàn chuûng cuûa P xaùc ñònh ñöôïc kieåu gen P.

Vieát ñöôïc sô ñoà lai Xaùc ñònh ñöôïc kieåu gen, kieåu hænh F1 ,F2 .

GV yªu cÇu HS hoµn thµnh s¬ ®å lai?

NhËn xÐt kiÓu h×nh cña F2: 

Giaûi:

Theo ñeà:

       Gen D: loâng ñen, gen d : loâng naâu

       Gen N: ñuoâi ngaén, gen n : ñuoâi daøi

- Chuoät P thuaàn chuûng loâng ñen, ñuoâi daøi coù kieåu gen DDnn

  Chuoät P thuaàn chuûng loâng naâu, ñuoâi ngaén coù kieåu gen ddNN

- Sô ñoà lai:

P: Loâng ñen, ñuoâi daøi    x   Loâng naâu, ñuoâi ngaén

     DDnn    ddNN

G:  Dn    dN

F1 :       DdNn

Kieåu hình F1 : 100% loâng ñen, ñuoâi ngaén

F1 tieáp tuïc cho giao phoái vôùi nhau:

F1 :    DdNn    x                DdNn

GF1: DN, Dn, dN, dn DN, Dn, dN, dn

F2:  

Tæ leä kieåu hình F2:     

9 D -N- : 9 loâng ñen, ñuoâi ngaén

3 D- nn : 3 loâng ñen, ñuoâi daøi

3 ddN-  : 3 loâng naâu, ñuoâi ngaén

1 ddnn  : 1 loâng naâu, ñuoâi daøi

Ho¹t ®«ng cña gi¸o viªn

Ho¹t ®éng cña häc sinh

BT: Ở lúa :  Gen A quy định cây cao, gen  a quy định cây thấp. Gen B quy định hạt tròn, gen b quy định hạt dài.

Cho lai hai giống lúa với nhau, đời con F1 thu được 4 loại kiểu hình phân li theo tỉ lệ :

37,5% cây cao, hạt tròn.

37,5% cây cao, hạt dài.

12,5% cây thấp, hạt tròn.

12,5% cây thấp, hạt dài.

Hãy xác định :

a/ Quy luật di truyền chi phối phép lai.

b/ Kiểu gen và kiểu hình của P.

c/ Viết sơ đồ lai từ P  F1

Câu 5:

Quy ước gen:

Gen A thân cao   Gen  a quy định thân thấp.

Gen B quy định hạt tròn  Gen b quy định hạt dài.

a/  Xác định quy luật di truyền chi phối phép lai.

Xét F1 ta có:

-         Xét tính trạng chiều cao cây:

Cây cao/ cây thấp = =        Xét cặp tính trạng hình dạng hạt:

Hạt tròn/ Hạt dài = =      

Rút gọn tỉ lệ F1: 37,5% : 37,5 : 12,5% : 12,5% = 3 : 3 : 1 : 1   

Vậy ta có sự di truyền của 2 cặp tính trạng là:

( 3 : 1) ( 3 : 1) = 3 : 3 : 1 : 1 tỉ lệ này tương đương với tỉ lệ giả thiết:

*Các tính trạng nói trên di truyền theo theo quy luật phân li độc lập của Men đen.               b/ Kiểu gen và kiểu hình của P:

theo kết quả trên ta có: 

Cây cao/ cây thấp = => đây là kết quả của phép lai tuân theo quy luật phân tính của Menden => P: Aa  X   Aa (1)                                                                                                  Hạt tròn/ Hạt dài  = đây là kết quả của phép lai tuân theo quy luật phân tính của Menden => P: Bb  X   bb (2)                                                                                   

Từ (1),(2) => Kiểu hình và kiểu gen cña P là:      

-         AaBb:  Cây cao, hạt tròn

-         Aabb: Cây cao, hạt dài

c/ Viết sơ đồ lai từ P  F1

-         P:         AaBb (Cây cao, hạt tròn)    X       Aabb   (Cây cao, hạt dài)  

-         G:    AB, Ab, aB, ab                                 Ab, ab

-         F1:

Tỉ lệ KG:     

         KH :

Ho¹t ®«ng cña gi¸o viªn

Ho¹t ®éng cña häc sinh

BT:

Ở cà chua gen A quy định quả đỏ, gen a quy đinh quả vàng; gen B quy định quả tròn, gen b quy định quả bầu dục. Khi cho lai hai giống cà chua quả đỏ, dạng bầu dục và quả vàng dạng tròn với nhau được F1 đều cho cà chua quả đỏ dạng tròn. F1 giao phấn với nhau được F2 có 901 cây quả đỏ, tròn; 299 cây quả đỏ, bầu dục; 301 cây quả vàng, tròn; 103 cây quả vàng, bầu dục. Hãy xác định tỉ lệ kiểu hình và kiểu gen ở F2.

Giải

Vì F1 đều cho cây quả đỏ, dạng trong nên:

Gen A – quả đỏ là trội so với gen a – quả vàng

Gen B – quả tròn là trội so với gen b – quả bầu dục.                

Ta có sơ đồ lai.

P :   AAbb           x                aaBB

GP :    Ab                                  aB

F1 :                AaBb                                 

F1xF1: AaBb           x           AaBb

GF1  : AB, Ab, aB, ab    :   AB, Ab, aB, ab                

F2          

Kiểu gen: 9A-B-; 3A-bb;3aaB-;1aabb                  (0,5điểm)

Kiểu hình: 901 đỏ, tròn : 299 đỏ, bầu dục : 301 vàng, tròn : 103 vàng bầu dục

              =      9 đỏ, tròn :     3 đỏ, bầu dục :     3 vàng, tròn :     1 vàng, bầu dục

Ho¹t ®«ng cña gi¸o viªn

Ho¹t ®éng cña häc sinh

1. Công thức NST

Số tế bào con được tạo ra:    2x

- Số tế bào con mới được tạo thêm:

 2x -1

- Tổng số NST đơn  có trong các tế bào con được tạo ra: 2n. 2x

- Tổng số NST đơn mới tương đương môi trường phải cung cấp:  2n.(2x -1)

- Tổng số NST đơn mới hoàn toàn môi trường phải cung cấp:2n.(2k -2)

- Số lần NST nhân đôi:   x

- Tổng số tâm động  trong các tế bào con được tạo ra:    2n. 2x

- Tổng số tâm động trong các tế bào con được tạo thêm: 2n. (2x -1)

- Tổng số tế bào con hiện diện qua các đợt phân bào: 2x+1 - 1

Ho¹t ®«ng cña gi¸o viªn

Ho¹t ®éng cña häc sinh

Giáo viên đưa ra một số dạng toán vá công thức về nguyên phân

-         Học sinh quan sát ghi chép

1. C¬ chÕ nguyªn ph©n

* D¹ng I: TÝnh sè tÕ bµo con sau nguyªn ph©n

- NÕu sè lÇn nguyªn ph©n b»ng nhau:

      Tæng sè tÕ bµo con = a . 2x    

Trong ®ã: a lµ sè tÕ bµo mÑ tham gia nguyªn ph©n

    x lµ sè lÇn nguyªn ph©n

- NÕu sè lÇn nguyªn ph©n kh«ng b»ng nhau:

 Tæng sè tÕ bµo con = 2x1 + 2x2 + …

Trong ®ã: x1, x2… lµ sè lÇn nguyªn ph©n cña tõng tÕ bµo

* D¹ng 2: TÝnh sè nhiÔm s¾c thÓ m«i tr­êng cung cÊp vµ sè thoi v« s¾c h×nh thµnh trong nguyªn ph©n

- Sè nhiÔm s¾c thÓ m«i tr­êng cung cÊp cho nguyªn ph©n:

  + Sè NST t­¬ng ®­¬ng víi nguyªn liÖu m«i tr­êng cung cÊp:

   Tæng sè NST m«i tr­êng

= (2x – 1) . a . 2n

Trong ®ã: x lµ sè lÇn nguyªn ph©n hay lµ sè lÇn nh©n ®«i cña NST

  a lµ sè tÕ bµo tham gia nguyªn ph©n

  2n lµ sè NST chøa trong mçi tÕ bµo

  + Sè NST míi hoµn toµn do m«i tr­êng cung cÊp:

  Tæng sè NST m«i tr­êng

= (2x – 2) . a . 2n

- Sè thoi v« s¾c ®­îc h×nh thµnh trong nguyªn ph©n:

   Tæng sè thoi v« s¾c = (2x – 1) . a

Trong ®ã: a lµ sè tÕ bµo mÑ tham gia nguyªn ph©n

  x lµ sè lÇn nguyªn ph©n

Ho¹t ®«ng cña gi¸o viªn

Ho¹t ®éng cña häc sinh

*. Các công thức cơ bản:

GV cung cÊp nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n

 1. C¬ chÕ gi¶m ph©n vµ thô tinh

* D¹ng 1: TÝnh sè giao tö vµ sè hîp tö t¹o thµnh

- Sè giao tö ®­îc h×nh thµnh tõ mçi lo¹i tÕ bµo sinh giao tö

+ Sè tinh trïng t¹o ra = sè tÕ bµo sinh tinh x 4

+ Sè trøng t¹o ra = sè tÕ bµo sinh trøng

+ Sè thÓ ®Þnh h­íng = sè tÕ bµo sinh trøng x 3

- TÝnh sè hîp tö:

         Sè hîp tö = sè tinh trïng thô tinh = sè trøng thô tinh

- HiÖu suÊt thô tinh lµ tØ sè % gi÷a sè giao tö ®­îc thô tinh trªn tæng sè giao tö ®­îc t¹o ra

* D¹ng 2: TÝnh sè lo¹i giao tö vµ hîp tö kh¸c nhau vÒ nguån gèc vµ cÊu tróc NST

- TÝnh sè lo¹i giao tö kh¸c nhau vÒ nguån gèc vµ cÊu tróc NST

Gäi n lµ sè cÆp NST cña tÕ bµo ®­îc xÐt

  + NÕu trong gi¶m ph©n kh«ng cã hiÖn t­îng tiÕp hîp vµ trao ®æi chÐo th×:

       Sè lo¹i giao tö cã nguån gèc vµ cÊu tróc NST kh¸c nhau = 2n

  + NÕu trong gi¶m ph©n cã hiÖn t­îng tiÕp hîp vµ trao ®æi chÐo dÉn ®Õn ho¸n vÞ gen ë m cÆp NST kÐp t­¬ng ®ång th×:

       Sè lo¹i giao tö cã nguån gèc vµ cÊu tróc NST kh¸c nhau = 2n + m

m là số cặp nst có trao đổi đoạn

n là số cặp nst tương đồng

- TÝnh sè kiÓu tæ hîp giao tö

           Sè kiÓu tæ hîp giao tö = sè lo¹i gt ®ùc . sè lo¹i gt c¸i

* D¹ng 3: TÝnh sè NST m«i tr­êng cung cÊp cho qu¸ tr×nh t¹o giao tö

- Sè NST m«I tr­êng cung cÊp cho c¸c tÕ bµo sinh giao tö t¹o giao tö b»ng chÝnh sè NST chøa trong c¸c tÕ bµo sinh giao tö = a . 2n

- Sè NST m«i tr­êng cung cÊp cho a tÕ bµo sinh dôc s¬ khai t¹o giao tö b»ng sè NST trong c¸c giao tö trõ cho sè NST chøa trong a tÕ bµo sinh dôc s¬ khai ban ®Çu

           Tæng sè NST m«i tr­êng = (2x+ 1 – 1). a . 2n

Ho¹t ®«ng cña gi¸o viªn

Ho¹t ®éng cña häc sinh

Bµi tËp

Bài 1: Ruồi giấm có bộ NST 2n = 8. Quan sát tế bào sinh dục sơ khai của một ruồi giấm đực và một ruồi giấm cái đang phân bào người ta nhận thấy: Số NST kép loại Y ở ruồi giấm đực đang tập trung ở mặt phẳng xích đạo bằng 1/16 số NST đơn các loại khi đang phân ly về các cực tế bào ở ruồi giấm cái. Tổng số NST đơn và kép các loại ở 2 cá thể nói trên tại thời điểm quan sát là 768.

1. Xác định số tế bào tại mỗi thời điểm quan sát?

2. Nếu các tế bào nói trên đều được tạo ra từ một tế bào sinh dục sơ khai thì số lần nguyên phân của mỗi tế bào  sinh dục sơ khai ban đầu là bao nhiêu.

Gi¶i:

1)Tû lÖ gi÷a tÕ bµo SD§ &SDC Lµ 1:1

NST ë c¶ 2 lo¹i tÕ bµo SD§ &SDC lµ 1:2

VËy sè NST ë tÕ bµo SD§ lµ:

                768 : 3 = 256

VËy sè  tÕ bµo SD§ lµ:        256:8=32

VËy sè NST ë tÕ bµo SDC lµ: 32

2) Sè lÇn nguyªn ph©n lµ:

   2 = 32  => n = 5

Ho¹t ®«ng cña gi¸o viªn

Ho¹t ®éng cña häc sinh

BT1.

Một tế bào sinh dục đực của ruồi giấm 2n = 8 nguyên phân 3 đợt ở vùng sinh sản , rồi chuyển qua vùng sinh trưởng và bước vào vùng chín để tạo thành các tinh trùng .

a.   Môi trường tế bào đã cung cấp nguyên liệu tương đương với bao nhiêu NST đơn cho quá trình nguyên phân và giảm phân của tb sinh dục trên.

b .  Số lượng tinh trùng có thể tạo được .

BT2.  Đậu Hà Lan có 2n = 14 , một tế bào sinh dưỡng sau một số lần phân chia đã đòi hỏi môi trường nội bào cung cấp số nguyên liệu đủ xây dựng 210 NST đơn mới . Hãy xác định :

 a. Tổng số tế bào con tạo thành sau phân bào ?

 b. Số lần phân bào là bao nhiêu ?

Giải

Công thức : gọi k là số lần phân bào thì tổng số tế bào con sinh ra sau k lần phân bào là : 2k  ; số  NST đơn mà môi trường nội bào cung cấp sau k lần phân bào là : 2n ( 2k – 1)    .    ( ở đây k = 3 , 2n = 8   )

a./ Nguyên phân 3 lần tạo được 8 tế bào .

Số NST đơn mà môi trường cung cấp là : 2n ( 2k – 1)  =  8 ( 2k – 1) =  56 .

8 tế bào con này (có 64 NST) bước vào giảm phân , NST nhân đôi một lần đòi hỏi môi trường tế bào cung cấp 64 NST đơn nữa . Vậy môi trường tế bào đã cung cấp nguyên liệu tương đương với 64 + 56 = 120 NST đơn cho quá trình nguyên phân và giảm phân của tb sinh dục trên.

b./ Mỗi tế bào sinh dục đực giảm phân tạo được 4 tinh trùng . Vậy 8 tế bào giảm phân sẽ tạo được 32 tinh trùng .

Giải

Công thức : gọi k là số lần phân bào thì tổng số tế bào con sinh ra sau k lần phân bào là : 2k  ; số  NST đơn mà môi trường nội bào cung cấp sau k lần phân bào là : 2n ( 2k – 1)    .

Theo bài ra : 14 (2k – 1)  = 210  => (2k – 1)  = 15 => 2k = 16

a/  Tổng số tế bào con tạo thành sau phân bào là : 2k = 16 tế bào

b/  Số lần phân bào là : 2k = 16 => k = 4   .      ( 4 lần phân bào )

Ho¹t ®«ng cña gi¸o viªn

Ho¹t ®éng cña häc sinh

BT1

Ơ người ,bệnh máu khó đông ,do gen lặn k  nằm trên NST giới tính X . Trong 1 gia đình chồng bị bệnh máu khó đông , vợ bình thường , đã sinh 1 đứa con trai bị bệnh máu khó đông .

a/ Nếu nói bố truyền bệnh cho con thì đúng không ? vì sao ?

b/ Xác định kiểu gen và kiểu hình có thể có của những đứa con do cặp vợ chồng kia sinh ra ?

BT2

Bệnh mù màu do một gen qui định . Người vợ và chồng đều không mắc bệnh , sinh ra con mắc bệnh chỉ là con trai . Xác định kiểu gen của gia đình nói trên , lập sơ đồ lai kiểm chứng ? 

Giải:

a/  Con trai mắc bệnh có kiểu gen là : XkY  đã nhận Y của bố và Xk của mẹ , nên nói bố truyền bệnh cho con là hoàn toàn sai.

b/ -Mẹ không mắc bệnh có Xk cho con => kiểu gen của mẹ là: XXk

             - Bố mắc bệnh có kiều gen là    :  XkY

         -kiểu gen , kiểu hình các con là:

         P :       XkY       x        XXk

         G:      Xk ,  Y      ;        X , Xk

        F1:  - k gen  :           XkX         :         XY       :    XkXk    :    XkY

               - k hình:    bình thường ,  bình thườngt , bị bệnh ,  bị bệnh .

Giải:

- Bố , mẹ không mắc bệnh sinh ra con mắc bệnh -> chứng tỏ gen gây bệnh là gen lặn . ( Vì nếu là gen trội thì bố , mẹ ít nhất cũng có người mắc bệnh ).

- con mắc bệnh chỉ là con trai , chứng tỏ bệnh có liên quan đến giới tính . Nhưng bố không mắc bệnh , nên gen lặn gây bệnh nằm trên NST giới tính X , không có gen tương ứng trên Y , và ở mẹ có chứa gen gây bệnh

- gọi gen gây bệnh là : a   ;  gen không gây bệnh là A .

  => con trai mắc bệnh có kiểu gen : XaY

        kiểu gen của bố : XY  ; kiểu gen của mẹ :XaX

- SĐL : P   :  XY (bình thường)    x     XaX  (bình thường)

             G  :  X , Y                         ;      Xa   ,   X

             F1 :   XaX(bình thường) : XX(bình thường) : XY (bình thường) : XaY(mắc bệnh)

Ho¹t ®«ng cña gi¸o viªn

Ho¹t ®éng cña häc sinh

  Bài 1 : Ở Ruồi giấm 2n = 8 . Hãy cho biết :

1. Số NST đơn ,số NST kép ,số Crômatit , số tâm động có trong 1 tế bào ruồi giấm vào kỳ giữa và kỳ sau của nguyên phân ?

2.Có 4 tế bào ruôi giấm bước vào nguyên phân liên tiếp 3 lần .Tính số tế bào con được tạo thành sau lần  nguyên phân cuối cùng ? Biết  rằng các tế bào con sinh ra vẫn nguyên phân bình thường

 Bµi tËp 2:

Ba tÕ bµo A, B, C cã tæng sè lÇn nguyªn ph©n lµ 10 vµ ®· t¹o 36 tÕ bµo con. BiÕt sè lÇn nguyªn ph©n cña tÕ bµo B gÊp ®«i sè lÇn nguyªn ph©n cña tÕ bµo A. TÝnh sè lÇn nguyªn ph©n vµ sè tÕ bµo con t¹o ra tõ mçi tÕ bµo A, B, C.

1. Số NST đơn.......

2.Số tế bào con dược tạo thành sau lần nguyên phân cuối là :

       4  x   23 = 32 ( Tế bào con )

Gi¶i:

Gäi a, b, c lÇn l­ît lµ sè lÇn nguyªn ph©n cña c¸c tÕ bµo A, B, C víi a,b, c nguyªn d­¬ng

Theo ®Ò bµi: b = 2a suy ra c = 10 – (a + b) = 10 – 3a

Tæng sè tÕ bµo con t¹o ra lµ:

                 2a + 2b + 2c = S = 36

=>            2a + 22a + 210-3a = 36

Gi¶I ph­¬ng tr×nh ta ®­îc a = 2, b = 4, c = 4

VËy sè lÇn nguyªn ph©n cña tÕ bµo A lµ 2 vµ sè tÕ bµo con t¹o ra lµ: 4

       sè lÇn nguyªn ph©n cña tÕ bµo B lµ 4 vµ sè tÕ bµo con t¹o ra lµ: 16

       sè lÇn nguyªn ph©n cña tÕ bµo C lµ 4 vµ sè tÕ bµo con t¹o ra lµ: 16

Ho¹t ®«ng cña gi¸o viªn

Ho¹t ®éng cña häc sinh

  Bµi tËp 1:

Cã 10 hîp tö cïng mét loµi nguyªn ph©n mét sè lÇn b»ng nhau vµ ®· sö dông cña m«I tr­êng néi bµo  2480 NST ®¬n. Trong c¸c tÕ bµo con t¹o thµnh, sè NST míi hoµn toµn ®­îc t¹o ra tõ nguyªn liÖu néi bµo lµ 2400.

1.X¸c ®Þnh tªn loµi

2.TÝnh sè lÇn nguyªn ph©n cña mçi hîp tö nãi trªn

Gi¶i:

1. X¸c ®Þnh tªn loµi:

Gäi x lµ sè lÇn nguyªn ph©n cña mçi hîp tö vµ 2n lµ bé NST l­ìng béi cña loµi. Ta cã:

Sè NST t­¬ng ®­¬ng víi nguyªn liÖu cña m«i tr­êng néi bµo lµ:

        (2x – 1). 10 . 2n = 2480 (1)

Sè NST míi hoµn toµn do m«I tr­êng néi bµo cung cÊp lµ:

             (2x – 2). 10 . 2n = 2400 (2)

LÊy (1) – (2), ta ®­îc: 10. 2n = 80 => 2n = 8. §©y lµ bé NST cña ruåi giÊm

1.Sè lÇn nguyªn ph©n cña mçi hîp tö:

Ta cã     

(2x – 1). 10 . 2n = 2480

                        x = 5. VËy sè lÇn nguyªn ph©n cña mçi hîp tö lµ 5 lÇn

Ho¹t ®«ng cña gi¸o viªn

Ho¹t ®éng cña häc sinh

Bµi 1- 126 BTDT/117

10 TB mÇm cña chuét c¸i (2n=40) ®Òu nguyªn ph©n 2 lÇn. C¸ TB con ®Òu trë thµnh no·n bµo b1 vµ gi¶m ph©n t¹o trøng

a. TÝnh sè l­­îng trøng ®· ®­­îc t¹o ra trong qu¸ tr×nh trªn, sè NST cã trong trøng

b. TÝnh sè thÓ ®Þnh h­­íng vµ sè NST cña c¸c thÓ ®Þnh h­­íng

GV h­íng dÉn c¸ch gi¶i.

Bµi 2- 126BTDT/117.

Cã 1 sè tinh bµo b1 trªn c¬ thÓ cña 1 c¸ thÓ ®ùc qua gi¶m ph©n ®· t¹o ra 256 tinh trïng sè NST cã trong c¸c tinh trïng = 9984

a. Sè l­­îng tinh bµo b­1?

b. Bé NST l­­ìng béi cña loµi?

c. Cho r»ng c¸c tinh bµo b1 nãi trªn ®­îc t¹ ra tõ qóa tr×nh nguyªn ph©n cña 1 TB mÇm ban ®Çu. X¸c ®Þnh sè lÇn nguyªn ph©n cña TB mÇm ®ã.

GV h­íng dÉn c¸ch gi¶i.

Bµi 4 -126BTDT/119 

Cã 1 sè no·n bµo b1 ë 1 loµi( 2n=50) tiÕn hµnh gi¶m ph©n b×nh th­êng, c¸c trøng t¹o ra cã chøa 375 NST. C¸c trøng nãi trªn ®Òu tham gia vµo qu¸ tr×nh thô tinh víi hiÖu suÊt b»ng 40%

a. X¸c ®Þnh sè no·n bµo bËc 1

b. Sè hîp tö ®­îc t¹o thµnh lµ bao nhiªu

c. Gi¶ sö trong qu¸ tr×nh trªn ®· cã sù tham gia cña sè tinh trïng ®­îc t¹o ra tõ 16 tinh bµo bËc 1. H·y tÝnh H thô tinh cña tinh trïng

GV h­íng dÉn c¸ch gi¶i.

HDG

HS nghe vµ gi¶i bµi tËp

a. TB con ®­îc t¹o ra sau 2 lÇn nguyªn ph©n lµ: 1022= 40 (TB) 40 no·n bµo b1. Sè trøng = sè no·n bµo b1= 40

-Sè NST cã trong trøng lµ: 40.n= 40.20=800 (NST)

b. Sè thÓ ®Þnh h­íng = 3 sè no·n bµo b1 ­= 3.40 =120

- Sè NST cã trong c¸c thÓ ®Þnh h­íng lµ: 120.20 =240(NST)

HDG

HS nghe vµ gi¶i bµi tËp

a. Gäi a lµ sè tinh bµo b1 (a nguyªn d­­¬ng)

Theo bµi ra: Sè TT lµ: 4.a=256 t­¬ng ®­­¬ng víi a= 64

b. Gäi bé NST l­­ìng b«i cña loµi lµ 2n (2n > 0, ch½n)

- Sè NST cã trong c¸c tinh trïng lµ:

   256 . n  =  9984 t­­¬ng ®­­¬ng víi n= 39   2n= 78

c. Gäi x lµ sè lÇn nguyªn ph©n cña TB mÇm

     2x= 64 t­­¬ng ®­­¬ng víi x= 6

HDG

HS nghe vµ gi¶i bµi tËp

a. Gäi a lµ sè no·n bµo bËc1 sè trøng lµ a

- Sè NST trong TB trøng lµ:

a. 25= 375 a=15

b. V× H=40% Sè trøng ®­îc thô tinh lµ:

1540% = 6 (trøng)  Sè hîp tö ®­îc t¹o thµnh lµ: 6

c. Sè tinh trïng ®­îc t¹o ra lµ:

16. 4 = 64 ( tinh trïng)

- Sè tinh trïng ®­îc thô tinh = sè hîp tö =6

  H=100% =9,375%

Ho¹t ®«ng cña gi¸o viªn

Ho¹t ®éng cña häc sinh

BT1

Khi giảm phân và thụ tinh, trong tế bào của một loài giao phối 2 cặp nhiễm sắc thể tư­ơng đồng ký hiệu là Aa và Bb sẽ cho ra các tổ hợp nhiễm sắc thể nào trong các giao tử  và các hợp tử ?

Bt2

ở người 2n = 46, có 5 tế bào sinh dục sơ khai nguyên phân liên tiếp 3 lần. Các tế bào con tạo ra đều giảm phân.

a. Nếu là nữ: có bao nhiêu giao tử cái (trứng) được tạo ra? Mỗi giao tử chứa bao nhiêu NST? NST giới tính trong giao tử đó là NST nào?

b. Nếu là nam: có bao nhiêu giao tử đực (tinh trùng) được tạo ra? Mỗi giao tử chứa bao nhiêu NST? NST giới tính trong giao tử đó là NST nào?

c. Do sự kết hợp ngẫu nhiên giữa một giao tử đực và một giao tử cái trong quá trình thụ tinh thì hợp tử tạo ra có bao nhiêu NST và chứa cặp NST giới tính nào?

Giải

* Các tổ hợp nhiễm sắc thể trong các giao tử: AB; Ab; aB; ab.         

* Các tổ hợp trong các hợp tử: AABB; AABb; AaBB; AaBb.

AAbb; aaBB; Aabb; aaBb, aabb                      

GIẢI

Số TB con thực hiện giảm phân: 5x23 = 40 TB

a) Nữ:    +) Số giao tử cái (trứng): 40

              +) Số NST: 23 NST

              +) NST gt là: X

b) Nam: +) Số giao tử đực(TT): 40x4 = 160.

              +) Số NST: 23 NST

              +) NST gt là: X hoặc Y

c) NST giới tính: XX hoặc XY ( hoặc 44A + XX ; 44A + XY)

     2n = 46

Ho¹t ®«ng cña gi¸o viªn

Ho¹t ®éng cña häc sinh

Bµi 1: Trong 1 lß Êp trøng, ng­êi ta thu ®­îc 4000 gµ con

a. X¸c ®Þnh sè TB sinh tinh vµ sinh trøng ®ñ ®Ó t¹o ra ®µn gµ con nãi trªn. BiÕt r»ng Htinh trïng = 50  ,  Htrøng= 100%

b. TÝnh sè TB trøng mang NST X vµ sè TB trøng mang NST Y ®­îc thô tinh. BiÕt trong ®µn gµ con nãi trªn. gµ m¸i chiÕm 60%

Bµi 2: Ong mËt cã 2n = 32. ë loµi nµy cã hiÖn t­în sinh s¶n: trøng ®­îc thô tinh  onh thî, trøng kh«ng ®­îc thô tinh  on ®ùc. Mét ong chóa ®Î 100 trøng  100 con ong con. Tæng sè NST ®¬n trong c¸c con ong lµ 65536. 102

a. TÝnh sè ong ®ùc vµ ong thî trong ®µn ong con. BiÕt r»ng trøng hoÆc hîp tö muèn në thµnh ong con ®· ph¶i tr¶i qua 8 lÇn ph©n chia liªn tiÕp

b. TÝnh sè tinh trïng tham gia thô tinh. BiÕt hiÖu suÊt thô tinh cña tinh trïng lµ 75%.

Bµi 3: Mét TB sinh dôc chÝn cña ruåi gÊm ®ùc cã kÝ hiÖu bé NST lµ: AaBbDdXY. H·y x¸c ®Þnh kÝ hiÖu cã thÓ cña bé NST t¹i k× gi÷a gi¶m ph©n  I theo c¸c c¸ch s¾p xÕp kh¸c nhau.

2. Bµi tËp vÒ gi¶m ph©n vµ thô tinh

* Bµi tËp: Mét thá c¸i sinh ®­îc 6 thá con. BiÕt hiÖu suÊt thô tinh cña trøng lµ 50% , cña tinh trïng lµ 6,25%. TÝnh sè tÕ bµo sinh tinh vµ sinh trøng tham gia qu¸ tr×nh trªn.

HDG:

a. Sè tinh trïng ®­îc TT = sè trøng ®­îc TT = sè ♂ (gµ con) = 4.000

   - V× Htrøng = 100%    Sè TB sinh trøng = sè trøng ®­îc TT= 4.000 (TB)

   - V× Htinh trïng = 50%  Tæng sè tinh trïng ®­îc t¹o ra lµ:   

-Sè TB sinh tinh lµ: (TB)                                     

b. - Gµ m¸i cã cÆp NST GT :   XY

- Sè l­îng gµ m¸i trong ®µn lµ:  60%. 4.000 =  2400 (con)

 2.400 con gµ m¸i XY ®­îc h×nh thµnh tõ 2.400 TB trøng lo¹i Y

- Sè l­îng gµ trèng trong ®µn gµ con:

               4.000 – 2.400 = 1.600

 1.600 ®­îc h×nh thµnh tõ 1.600 TB trøng lo¹i X

HDG:

a. - Bé NST cña ong thî lµ 2n = 32

    - Bé NST cña ong ®ùc lµ n = 16

    - Gäi x lµ sè ong ®ùc (0

 sè ong thî lµ : 1.000 – x

- Sè NST ®¬n cña ong ®ùc lµ : 28. 16x

- Sè NST ®¬n cña ong thî lµ : 28 (100- x) 32

- Theo bµi ra cã : Sè NST ®¬n trong c¸c con ong lµ:

      28.16x + 2832( 100- x) = 65536. 102

t­¬ng ®­¬ng 15x. 28 = 65536- 28. 100

t­¬ ng ®­¬ng x = 400

- VËy sè ong ®ùc: 400 (con)

          sè ong thî: 600 (con)

b. Sè tinh trïng thô tinh = sè ong thî = 600

- V× H = 75%  sè tinh trïng tham gia thô tinh lµ:

                                                    HDG:

L­u ý: Sè c¸ch s¾p xÕp cña NST ë k× gi÷a 1 lµ : 2n-1

- Sè c¸ch ph©n li cña NST kÐp ë k× sau 1 : 2n-1

- Sè kiÓu tæ hîp NST kÐp ë k× cuèi 1: 2n

* ë k× gi÷a 1: NST kÐp, xÕp thµnh 2 hµng. kÝ hiÖu cña bé NST ë ruåi gÊm ®ùc :         

   AAaaBBbbDDddXXYY

- Sè c¸ch s¾p xÕp : 2n-1 = 23 =8 ( c¸ch)

- C¸ch 1: …………….

Gi¶i:

Cã 6 thá con ph¸t triÓn tõ 6 hîp tö suy ra sè trøng thô tinh = sè tinh trïng thô tinh = 6. HiÖu suÊt thô  tinh cña trøng lµ 50%, cña tinh trïng lµ 6,25% nªn:

Sè trøng ®­îc t¹o ra lµ:    6 . trøng

Sè tinh trïng ®­îc t¹o ra lµ: 6 . tinh trïng

Sè tÕ bµo sinh trøng = sè trøng t¹o ra = 12 trøng

Sè tÕ bµo sinh tinh = 96 : 4 = 24 tÕ bµo

Ho¹t ®«ng cña gi¸o viªn

Ho¹t ®éng cña häc sinh

Câu 1

  1)Trong một trai nuôi cá khi thu hoạch người ta được 1600 cá chép .

Tính số tế bào sinh tinh và tế bào sinh trứng tham gia thụ tinh . Cho biết hiệu suất thụ tinh của tinh trùng là 50% và của trứng là 20%.

  2) Tính số giao tử tạo thành trong các trường hợp sau:

  a) 4 tế bào sinh tinh.

 b) 8 tế bào sinh trứng.

Câu 2

Một tế bào trứng của một cá thể động vật đư­ợc thụ tinh với sự tham gia của 1048576 tinh trùng. Số tinh nguyên bào sinh ra số tinh trùng này có 3145728 NST đơn ở trạng thái chư­a nhân đôi. Các tinh nguyên bào này đều có nguồn gốc từ một tế bào mầm.

1) Hãy xác định bộ NST l­ưỡng bội của loài.

2) Môi trường nội bào đã cung cấp nguyên liệu để tạo ra bao nhiêu NST đơn cho quá trình nguyên phân của tế bào mầm?

3) Hợp tử đ­ợc tạo thành từ kết quả thụ tinh của tế bào trứng nói trên nguyên phân liên tiếp 3 đợt đã lấy nguyên liệu từ môi trường nội bào để tạo ra 91 NST đơn.

a) Giải thích cơ chế hình thành hợp tử.

b) Xác định số l­ợng NST ở trạng thái ch­a nhân đôi của thế hệ tế bào cuối cùng.

1).Số tế bào sinh tinh và tế bào sinh trứng tham gia thụ tinh:

   1 tinh trùng thụ tinh 1 trứng tạo 1 hợp tử.   1600 cá chép = 1600 hợp tử = 1600 trứng thụ tinh với 1600 tinh trùng.

* Số tế bào sinh tinh:   + Số tinh trùng ban đầu: Vì hiệu suất thụ tinh của tinh trùng là 50%nên ta có:

100 tinh trùng ban đầu   →  50 tinh trùng trực tiếp thụ tinh.

  ?    tinh trùng ban đầu        1600 tinh trùng trực tiếp thụ tinh          Nên ta có: Số tinh trùng ban đầu:

                                1600 x 100  =  3200            

                                       50   

Vậy số tế bào sinh tinh:

1 tế bào sinh tinh    →    4  tinh trùng.

             ?                     3200 tinh trùng

          3200 x1  =   800 ( tế bào sinh tinh)

              4

* Số tế bào sinh trứng

+ Số trứng ban đầu: Vì hiệu suất thụ tinh của trứng là 20% nên ta có:

100  trứng ban đầu   →  20 trứng trực tiếp thụ tinh.

  ?    trứng ban đầu      1600  trứng trực tiếp thụ tinh

Nên ta có: Số  trứng ban đầu:

                           1600 x 100  =  8000            

                                   20   

Vậy số tế bào sinh trứng:

1 tế bào sinh trứng    →    1  trứng

             ?                     8000  trứng

       8000 x1  =   8000 ( tế bào sinh trứng)

               1

2).Tính số giao tử tạo thành trong các trường hợp:     a) 4 tế bào sinh tinh.

    Mỗi tế bào sinh tinh  4 tinh trùng.            Vậy:     -Số tinh trùng tạo thành : 4 x 4 =  16 tinh trùng.

b) 8 tế bào sinh trứng.  Mỗi tế bào sinh trứng  1 trứng và 3 thể định hướng.   Vậy:   

- Số trứng tạo thành: 8x 1 = 8 trứng                     - Số thể định hướng: 8 x 3 =24

Ho¹t ®«ng cña gi¸o viªn

Ho¹t ®éng cña häc sinh

Ph­¬ng ph¸p gi¶I bµi tËp ADN

1. C¸c c«ng thøc tÝnh

D¹ng 1: TÝnh sè l­îng , % tõng lo¹i Nu cña mçi m¹ch vµ cña gen

      Theo NTBS:  A1 = T2, T1 = A2 , G1 = X2, X1 = G2

                          A1 + T1 + G1 + X1 =

Suy ra                  A +  G = T + X  =     vµ             %A + %G = 50%N

% A gen = % T gen =

% G gen = % X gen =

D¹ng 2: TÝnh chiÒu dµi sè vßng xo¾n vµ khèi l­îng cña ADN

- TÝnh chiÒu dµi cña gen

        Lgen = Lm¹ch = . 3,4 Ao  ( 1 Ao = 10-4 Micr«met)

- TÝnh sè vßng xo¾n

        C = =

- TÝnh khèi l­îng:

        M = N . 300 ®vC

D¹ng 3: TÝnh sè liªn kÕt ho¸ häc trong gen

- TÝnh sè liªn kÕt ho¸ trÞ gi÷a ®­êng vµ axit b»ng tæng sè nuclª«tit trõ ®i 1 råi nh©n víi 2

                          2( + - 1) = 2(N – 1)

- Sè LK hi®r« :                 H = 2A + 3G

D¹ng 4: TÝnh sè Nu do m«i tr­êng cung cÊp cho qu¸ tr×nh tù nh©n ®«i

Tæng sè nu do m«i tr­êng cung cÊp = (2x – 1). N  

     trong ®ã x lµ sè lÇn nh©n ®«i

                   N lµ sè Nu cña gen

- Sè l­îng tõng lo¹i Nu do m«i tr­êng cung cÊp

                Amt = Tmt = (2x – 1).Agen

                Gmt = Xmt = (2x – 1).Ggen

TØ lÖ % tõng lo¹i Nu do m«i tr­êng cung cÊp lu«n b»ng tØ lÖ % tõng lo¹i Nu trong gen

D¹ng 5: TÝnh sè Liªn kÕt Hy®r« bÞ ph¸ vì vµ sè LK ho¸ trÞ bÞ ph¸ vì vµ ®­îc h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh tù nh©n ®«i cña gen

- Tæng sè LK hy®r« bÞ ph¸ = (2x – 1). H

- Tæng sè LK hy®r« ®­îc h×nh thµnh = 2x . H

- Tæng sè LK ho¸ trÞ ®­îc h×nh thµnh = (2x – 1).(N – 2)

Ho¹t ®«ng cña gi¸o viªn

Ho¹t ®éng cña häc sinh

Bµi tËp 1 :Một phân tử ADN có λ= 0,51 μm.Có hiệu số giữa Nuclêôtit loại Ađênin với 1 loại khác bằng 20%

a/ Tính số lượng từng loại Nuclêôtit của gen?

b/ Tính khối lượng phân tử của gen đó.

c/ Trên mạch 1 của gen có A1=25%; X1=15%. Trên mạch 2 của gen có A2=45%; X2=15%.

Hãy xác định số lượng và tỉ lệ % từng loại Nuclêôtit trên mỗi mạch của AND.

Bµi 2: LADN = 1,02mm .     x®   N    ,    M     = ?

          BiÕt 1mm = 107A0

Bµi 3: Trªn 1 m¹ch cña 1 ®o¹n gen cã trËt tù c¸c nu nh­ sau:

             … A G G X T A T A X X G A G X A X…

a. ViÕt trËt tù c¸c nu cña ®o¹n m¹ch cßn l¹i t­¬ng øng víi ®o¹n m¹ch ®· cho .

b. X¸c ®Þnh sè l­îng tõng lo¹i nu cña ®o¹n gen nãi trªn

HDG: a, Số lượng từng loại của gen

Theo đầu bài  λ=0,51 μm = 5100A0

                N= (Nu)

                -Mặt khác A-G =20%

Ta có              A+G=50%

Giải phương trình ta có A= 35% =T

G= 15% =X

A= 35% =T  =1050 (Nu)

 G= 15% =X = 450 (Nu)

b/ Khối lượng phân tử

  M = N.300= 3000.300 = 900000(đ v c)

c/ Mạch1 cóA1= 25% =T2  ( ntbs)

G2= 15% =X1

Mạch 2  có  A2= 45% =T1  (ntbs)

G1= 15% =X2

Số lượng từng loại

HDG:

     LADN­ = 1,02. 107 =  102. 105 (A0)

     N= =  =  60.105 =  6.000.000  (nu)

Khèi l­îng ph©n tö ADN lµ : M =  N.300 (®vc)  = 6.000.000  .  300 = 18. 10

HDG:

a.HS tù viÕt

2. A = T = 7 (nu)  :   G = X  = 9 (nu)

Ho¹t ®«ng cña gi¸o viªn

Ho¹t ®éng cña häc sinh

Bµi tËp 1 :Một phân tử ADN có λ= 0,51 μm.Có hiệu số giữa Nuclêôtit loại Ađênin với 1 loại khác bằng 20%

a/ Tính số lượng từng loại Nuclêôtit của gen?

b/ Tính khối lượng phân tử của gen đó.

c/ tÝnh sè l­îng nu mçi lo¹i khi ph©n tö nh©n ®«i liªn tiÕp 3 lÇn

Bµi 2. Quaù trình töï nhaân ñoâi cuûa ADN xaûy ra ôû :

1.               Kì trung gian     b. Kì ñaàu.

c. Kì giöõa.              D.  Kì sau.

e. Kì cuoái

Bµi 3.  Phaân töû ADN nhaân ñoâi theo nguyeân taéc :

a. Khuoân maãu.            b. Boå sung.