Bóng chuyen

Nguån gèc ra ®êi cña m«n bãng chuyÒn

Mét sè kü thuËt c¬ b¶n trong m«n bãng chuyÒn

I. Nguån gèc ra ®êi cña m«n bãng chuyÒn

 Ngµy nay ®a sè c¸c nhµ sö häc ®Òu cho r»ng: Bãng chuyÒn ra ®êi ë n­íc Mü kho¶ng n¨m 1895 do mét gi¸o viªn thÓ thao cã tªn Wiliam – Morgan nghÜ ra. Lóc míi  xuÊt hiÖn luËt ch¬i cßn rÊt ®¬n gi¶n, nã ®­îc sö dông nh­ mét trß ch¬i vËn ®éng trong häc sinh. §Ó thùc hiÖn trß ch¬i «ng ®· dïng l­íi quÇn vît m¾c cao 6 bé (1bé = 0,3248m), ®é cao t­¬ng ®­¬ng víi 1,95m vµ dïng mét qu¶ bãng ræ ®Ó ng­êi ch¬i chuyÒn qua l­íi… LÇn ®Çu tiªn tæ chøc thi ®Êu bãng chuyÒn vµo th¸ng 6 n¨m 1896 t¹i Springfield. N¨m 1897 ë MÜ, LuËt bãng chuyÒn ra ®êi lóc nµy luËt ch¬i vÉn cßn rÊt ®¬n gi¶n.

 Trong kho¶ng thêi gian tõ n¨m 1895 ®Õn n¨m 1920 bãng chuyÒn dÇn dÇn ®­îc nhu nhËp vµo c¸c n­íc kh¸c vµ ®­îc ph¸t triÓn réng r·i ë c¸c ch©u : MÜ, ¢u ¸… Trong qu¸ tr×nh ®ã th× luËt bãng chuyÒn còng dÇn ®­îc thay ®æi vµ hoµn thiÖn h¬n.

II. Mét sè kü thuËt c¬ b¶n trong m«n bãng chuyÒn

1. Kü thuËt chuyuÒn bãng cao tay tr­íc mÆt

Kü thuËt chuyÒn bãng cao tay b»ng hai tay (tr­íc mÆt) th­êng ®­îc sö dông khi bãng cã ®iÓm r¬i ngang ®Çu vµ ë tr­íc mÆt. Kü thuËt gåm nh÷ng giai ®o¹n sau:

- TTCB: §øng ë t­ thÕ hai ch©n réng b»ng vai, hai ch©n ngang nhau (hoÆc ch©n tr­íc ch©n sau), träng l­îng c¬ thÓ dån ®Òu gi÷a hai ch©n (hoÆc chñ yÕu dån vµo ch©n tr­íc), gèi h¬i khuþu, th©n trªn th¼ng, mÆt h¬i ngöa, m¾t quan s¸t bãng, ®ång thêi hai tay ®­a lªn cao t¹o thµnh h×nh tói phï hîp ®Ó ®ãn bãng. TTCB ®ßi hái ph¶i tho¶i m¸i, tr¸nh nh÷ng gß bã c¨ng th¼ng ¶nh h­ëng ®Õn kü thuËt chuyÒn (H×nh 1).

H×nh 1

- §éng t¸c: Khi bãng ®Õn, hai bµn tay tiÕp cóc bãng víi h×nh tay nh­ sau: Hai bµn tay xoÌ réng nh­ng kh«ng më c¨ng c¸c ngãn tay, hai bµn tay t¹o thµnh h×nh tói

. Hai ngãn tay c¸i h­íng vµo nhau ®Ó ®ì phÝa bªn d­íi bãng. Ngãn tay trá cã nhiÖm vô ®ì bãng ë phÝa sau vµ chÕch xuèng d­íi, lµ ngãn tay chÞu søc nÆng cña bãng nhiÒu nhÊt, bãng tiÕp xóc trªn toµn bé ngãn tay.

Khi bãng ®Õn, tay tiÕp xóc ë phÝa sau vµ chÕch xuèng bªn d­íi cña bãng. TÇm tiÕp xóc bãng ngang tr¸n hoÆc trªn tr¸n, c¸ch tr¸n kho¶ng 15 – 20cm. TÇm chuyÒn bãng cã thÓ thay ®æi tuú thuéc vµo tr×nh ®é vµ ®iÓm c¸ nh©n ng­êi tËp.

C¸c ngãn tay tiÕp xóc vµo nöa d­íi vµ sau cña bãng, cæ tay h¬i ngöa vµ bÎ vµo trong (H×nh 2).

H×nh 2: H×nh tay tiÕp xóc

Khi tay tiÕp xóc bãng, lùc chuyÒn bãng ®­îc phèi hîp tõ lùc ®¹p cña ch©n, lùc v­¬n lªn cao ra tr­íc cña th©n ng­êi, lùc ®Èy cña tay tõ d­íi – lªn cao – ra tr­íc (víi mét gãc ®é tõ 60 - 650).

Qu¸ tr×nh chuyÓn ®éng cña hai tay khi chuyÒn bãng lµ mét qu¸ tr×nh liªn tôc vµ kh«ng thay ®æi.

Sau khi bãng rêi khái tay (kÕt thóc giai ®o¹n chuyÒn bãng), hai tay tiÕp tôc v­¬n theo bãng. Sau ®ã nhanh chãng trë vÒ TTCB (H×nh 3).

H×nh 3: Thùc hiÖn chuyÒn vµ kÕt thóc ®éng t¸c

2. Kü thuËt chuyÒn bãng thÊp tay (§Öm bãng)

Kü thuËt c¬ b¶n ®­îc sö dông nhiÒu nhÊt trong thi ®Êu vµ cho nh÷ng ng­êi míi tËp lµ kü thuËt ®Öm bãng b»ng hai tay(H×nh 4).

H×nh 4

- TTCB: Ng­êi tËp ®øng ë t­ thÕ trung b×nh, c¼ng ch©n vµ ®ïi t¹o thµnh mét gãc kho¶ng 900. §øng hai ch©n më réng b»ng hoÆc h¬n vai: Ch©n tr­íc ch©n sau hoÆc hai ch©n ngang nhau; träng l­îng c¬ thÓ dån ®Òu trªn hai ch©n hoÆc h¬i dån lªn ch©n tr­íc. Hai tay co tù nhiªn ë hai bªn s­ên, th©n ng­êi h¬i ®æ vÒ phÝa tr­íc, m¾t quan s¸t bãng.

- §éng t¸c: Khi bãng ®Õn dïng hai tay ®ãn bãng (®Öm vµ chuyÒn bãng ®i) ë tÇm ngang bông hoÆc ngang ngùc. Khi ®ì bãng: Hai tay duçi th¼ng, hai bµn tay ®Æt chÐo lªn nhau vµ n¾m l¹i, bµn tay nä bäc lÊy bµn tay kia, hai ngãn c¸i song song vµ s¸t nhau. Bãng tiÕp xóc ë 1/3 c¼ng tay phÝa gÇn cã tay ®Ó ®¸nh bãng (h×nh 5).

Tr­íc khi bãng ch¹m tay, ph¶i bÎ ngöa hai cæ tay søc c¨ng cho c¼ng tay. Bãng tiÕp xóc víi tay khi tay hîp víi mÆt ®Êt mét gãc kho¶ng 300. Lùc ®¸nh bãng (®ì bãng vµ ®­a bãng ®i) µ phèi hîp cña lùc ch©n ®¹p ®Êt, v­¬n ng­êi vµ n©ng tay tõ d­íi lªn trªn – ra tr­íc. Tay tiÕp xóc bãng ë phÝa sau vµ d­íi bãng.

Lùc ®Ó ®¸nh bãng tuú thuéc vµo tèc ®é bãng ®Õn vµ cù li (kho¶ng c¸ch) vÞ trÝ c»n ®­a bãng ®Õn. Gãc ®éc cña ®­êng bãng ®Õn quyÕt ®Þnh gãc ®é cña tay (gãc t¹o thµnh gi÷a c¼ng tay vµ mÆt ®Êt) khi bãng ®Õn.

Khi bãng rêi tay, hai ch©n tiÕp tôc v­¬n lªn cao ra tr­íc, tay v­¬n theo h­íng bãng ®i vµ dõng l¹i ë tÇm ngang vai.

3. Kü thuËt ph¸t bãng thÊp tay chÝnh diÖn

- TTCB: §øng ch©n tr­íc, ch©n sau, hai gãt ch©n n»m trªn mét ®­êng th¼ng vu«ng gãc víi l­íi, kho¶ng c¸ch gi÷a hai ch©n b»ng mét b­íc ch©n. Ban ch©n tr­íc h­íng l­íi, bµn ch©n sau më ra mét gãc 45 – 600. Hai ch©n khuþu, th©n trªn h¬i gËp vÒ tr­íc, träng l­îng c¬ thÓ dån ®Òu lªn hai ch©n hoÆc ®ãn nhiÒu vµo ch©n sau.

Tay kh«ng thuËn cÇm bãng (tay cïng bªn víi ch©n phÝa tr­íc), bµn tay xoÌ réng ®ì d­íi bãng. Bãng ®­îc n©ng cao ngang th¾t l­ng vµ chÕch sang phÝa tay ®¸nh bãng, kho¶ng c¸ch gi÷a bãng vµ th©n ng­êi b»ng mét b­íc ch©n. Tay ®¸nh bãng ®­a th¼ng ra phÝa sau (kh«ng chÕch sang hai bªn), khuûu tay th¼ng, th©n ng­êi h¬i xoay vÒ phÝa tay ®¸nh bãng.

- §éng t¸c: Bãng ®­îc tung th¼ng h­íng tõ d­íi lªn cao kho¶ng 50cm; vµo thêi ®iÓm tung bãng tay ®¸nh bãng ®­a tõ sau ra tr­íc (h­íng chuyÓn ®éng vuèng gãc víi l­íi). Tay ®¸nh bãng tiÕp xóc bãng ë ®é cao ngang th¾t l­ng. Cïng lóc víi tay ®¸nh bãng, ch©n sau ®¹p m¹nh chuyÓn toµn bé träng l­îng c¬ thÓ vÒ ch©n tr­íc.

H×nh 5

Sau khi bãng rêi tay, th©n ng­êi vµ tay ®¸nh bãng v­¬n theo bãng, ch©n phÝa sau b­íc lªn tr­íc ®Ó gi÷ th¨ng b»ng.

* C¸c lo¹i h×nh tya khi tiÕp xóc  (H×nh 6)

+ §¸nh bãng b»ng toµn bé bµn tay: Bµn tay h¬i khum, c¸c ngãn tay khÐp vµ duçi t­¬ng ®èi th¼ng. Khi ph¸t bãng, gÇn nh­ toµn bé lãng bµn tay vµ c¸c ngãn tay tiÕp xóc víi bãng(H×nh 6a).

+ §¸nh bãng b»ng c¹nh bµn tay: Bµn tay duçi th¼ng, c¸c ngãn khÐp chÆt, tay tiÕp xóc bãng b»ng mÆt sau cña ngãn c¸i vµ mÆt bªn cïng phÝa ngãn c¸i cña ngãn tay trá(H×nh 6b).

+ §¸nh bãng b»ng n¾m ®Êm phÝa lßng bµn tay (H×nh 6c).

+ §¸nh bßng b»ng n¾m ®Êm nghiªng (H×nh 6d).

Tuú ®Æc ®iÓm c¸ nh©n, ng­êi tËp cã thÓ lùa chän lo¹i h×nh tay tiÕp xóc bãng cho phï hîp.

H×nh: 6 a,b,c,d

4. Kü ThuËt ph¸t bãng cao tay chÝnh diÖn

- Ph¸t bãng cao tay chÝnh diÖn: §©y lµ kü thuËt cã ®é chuÈn x¸c cao, uy lùc tÊn c«ng lín vµ th­êng ®­îc c¸c häc sinh nam sö dông.

+ TTCB (ph©n tÝch kü thuËt theo cÊu tróc ®éng t¸c víi ng­êi thuËn tay ph¶i): Khi thùc hiÖn ®éng t¸c, mÆt vµ th©n ng­êi h­íng vÒ phÝa l­íi, bãng ®­îc ph¸t ®i ë phÝa trªn vai. Ng­êi ph¸t bãng ®øng trong khu vùc ph¸t bãng, ch©n tr¸i ®Æt tr­íc, mòi bµn ch©n vu«ng gãc víi ®­êng biªn ngang. Ch©n ph¶i ®Æt ë phÝa sau, c¸ch ch©n tr­íc mét b­íc ch©n, kho¶ng c¸ch hai bµn ch©n réng b»ng vai, bµn ch©n ph¶i xoay sang ph¶i mét gãc 30 – 450. Hai ch©n t¹o cho c¬ thÓ mét t­ thÕ v÷ng vµng ®Ó chuÈn bÞ ph¸t bãng, träng t©m c¬ thÓ ®­îc dån ®Òu trªn hai ch©n, th©n ng­êi h¬i xoay sang ph¶i. Tay tr¸i cÇm bãng, lßng bµn tay ngöa, c¸c ngãn tay xoÌ réng ®ì bªn d­íi bãng. Tay tr¸i co ë khuûu, bãng ®­îc ®Ò ngang bung chÕch sang bªn ph¶i vµ c¸ch th©n ng­êi 20 – 30cm. Tay pnhiªn hoÆc bµn tay óp trªn bãng.

+ Tung bãng: Khi chuÈn bÞ tung bãng, hai ch©n h¬i khuþu ë gèi, träng t©m dån ra ch©n sau, th©n ng­êi h¬i ®æ vÒ tr­íc. B¾t ®Çu tung bãng, ch©n duçi nhanh ë khíp gèi, träng t©m chuyÓn tõ ch©n sau ra ch©n tr­íc, th©n ng­êi v­¬n lªn cao vµ cao h¬n vai 70 – 90cm, cã ®iÓm r¬i ë phÝa tr­íc c¸ch th©n ng­êi 20 – 30cm vµ chÕch sang bªn ph¶i. Tay ph¶i chuyÓn ®éng lªn cao, ra sau chuÈn bÞ ®¸nh bãng, lßng bµn tay h­íng l­íi vµ cao h¬n ®Çu, khuûu tay co vµ cao ngang vai.

+ §¸nh bãng: Bãng r¬i ®Õn tÇm thÝch hîp tay ph¶i nhanh chãng chuyÓn ®éng tõ sau – ra tr­íc – vµ h¬i chÕch lªn cao ®Ó ®¸nh bãng. Khi ®¸nh bãng, träng t©m chuyÓn hoµn toµn vµo ch©n tr­íc, vai ph¶i ®­a lªn cao cïng víi th©n vµ xoay ra tr­íc chÕch sang tr¸i. Bµn tay tiÕp xóc víi bãng ë kho¶ng gi÷a phÝa sau vµ h¬i chÕch xuèng d­íi t©m bãng. Khi ®¸nh bãng, bµn tay më tù nhiªn vµ khèng chÕ cøng cæ tay, ®¸nh bãng b»ng c¶ bµn tay hoÆc b»ng cïi tay. Tr­íc khi bãng rêi tay, nhanh chãng gËp cæ tay ®Ó tiÕp lùc khi ®¸nh bãng.

Qu¸ tr×nh thùc hiÖn kü thuËt ph¸t bãng, th©n ng­êi ph¶i cã ®é æn ®Þnh cao, kh«ng mÊt th¨ng b»ng, bµn tay tiÕp xóc bãng ph¶i chÝnh x¸c, kh«ng bÞ lÖch sang bªn tr¸i hoÆc bªn ph¶i bãng. Lùc ®¸nh bãng ph¶i ®i qua t©m bãng cã h­íng ra tr­íc – lªn trªn.

+ KÕt thóc: Khi bãng rêi tay, th©n ng­êi tiÕp tôc gËp vÒ phÝa tr­íc, tay v­¬n theo bãng, ch©n sau nhanh chãng b­íc ra tr­íc ®Ó gi÷ th¨ng b»ng vµ vµo s©n thi ®Êu.

H×nh: 7