Tìm công thͱc phân t͵  
formulas from combustion analysis  
Tìm công thӭc phân tӱ tӯ phҧn ӭng  
ÿӕt cháy  
(The Young Vietnamese Chemistry Specialists)  
Ph̫n ͱng cͯa h˯p ch̭t hͷu c˯ꢀÿ͙t cháy vͣi m͡t l˱ͫng oxy d˱ sinh ra cacbon dioxit và  
Q˱ͣc. S͹ b̫o toàn kh͙i l˱ͫng cho th̭y r̹ng ṱt c̫ cacbon tͳ hͫp ch̭t hͷu c˯ trͧ thành  
cacbon dioxit. Do ÿó kh͙i l˱ͫng cͯa cacbon trong cacbon dioxit b̹ng vͣi kh͙i l˱ͫng cͯa  
cacbon có m̿t trong hͫp ch̭t hͷu c˯. T˱˯ng t͹ kh͙i l˱ͫng cͯa hydro trong n˱ͣc ph̫i b̹ng  
kh͙i l˱ͫng cͯa hydro có m̿t trong hͫp ch̭t hͷu c˯. Theo ÿ͓nh lu̵t b̫o toàn kh͙i l˱ͫng thì  
kh͙i l˱ͫng cͯa hͫp ch̭t ban ÿ̯u ph̫i b̹ng t͝ng kh͙i l˱ͫng cͯa các nguyên t͙ có m̿t trong  
p ch̭t. Do v̵y n͇u m͡t hͫp ch̭t hͷu c˯  chͱa oxy, kh͙i l˱ͫng cͯa oxy có th͋ꢀÿ˱ͫc xác  
ÿ͓nh b̹ng cách ḽy kh͙i l˱ͫng cͯa c̫ hͫp ch̭t trͳꢀÿi kh͙i l˱ͫng cacbon và hydro, và kh͙i  
O˱ͫng cͯa các nguyên t͙ khác có m̿t trong ch̭t kh̫o sát.  
A. Công thӭc kinh nghiӋm  
Công thӭc kinh nghiӋm ÿѫn giҧn là tӍ lӋ mol cӫa các nguyên tӕ trong hӧp chҩt, nên xác  
ÿӏnh sӕ mol cӫa mӛi nguyên tӕ trong hӧp chҩt rӗi tìm và rút gӑn tӍ lӋꢀÿӇ thu ÿѭӧc công  
thӭc ÿѫn giҧn.  
Ví dө 1  
Tìm công thӭc kinh nghiӋm cӫa mӝt hydrocacbon mà sau khi ÿӕt cháy thu ÿѭӧc 2.703 g  
CO và 1.108 g và 1.108 g H O.  
2
2
/
ӡi giҧi:  
Vì chҩt ÿem ÿӕt cháy là hydrocacbon nên nó chӍ chӭa hydro và cacbon công thӭc kinh  
nghiӋm sӁ là mӝt tӍ sӕ tӕi giҧn cӫa các nguyên tӕ này  
1
mol CO2  
4.01 g  
1 mol C  
6
ӕ mol cacbon = 2.703 g CO  
2
x
x
= 0.06142 mol C  
= 0.1230 mol H  
4
1 mol CO2  
1
mol H O  
x
2 mol H  
2
6
ӕ mol hydrogen = 1.108 g H  
2
O
x
18.01 g  
1 mol H O  
2
Trang 1  
Tìm công thͱc phân t͵  
formulas from combustion analysis  
ĈӇ  ÿѭӧc tӍ sӕ tӕi giҧn, chia sӕ mol cӫa mӛi nguyên tӕ cho sӕ mol có giá trӏ thҩp nhҩt ta  
có:  
0
.06142 mol C  
0.1230 mol H  
= 2.003  
=
1 ;  
0.06142  
0.06142  
Làm tròn các sӕ hoһc dùng phân sӕ tӕi giҧn áp dөng vào công thӭc do ÿó công thӭc kinh  
ghiӋm cӫa hӧp chҩt này là CH2  
Ví dө 2  
Tìm công thӭc kinh nghiӋm cӫa hӧp chҩt chӭa cacbon, hydro, và oxy nӃu 1.000g hӧp chҩt  
ÿem ÿӕt thu ÿѭӧc 1.467g CO và 0.6003 g H O  
2
2
/
ӡi giҧi:  
Khӕi lѭӧng cӫa cacbon dioxit và nѭӟc có thӇ dùng ÿӇ tìm ra sӕ mol cӫa cabon và hydro.  
Khӕi lѭӧng cӫa oxy có thӇ xác ÿӏnh tӯ khӕi lѭӧng cӫa chҩt gӕc. Bӣi vì theo ÿӏnh luұt bҧo  
toàn khӕi lѭӧng ta có:  
khӕi lѭӧng cӫa chҩt gӕc = khӕi lѭӧng cacbon + khӕi lѭӧng hydro + khӕi lѭӧng oxy  
Trѭӟc hӃt phҧi xác ÿӏnh ÿѭӧc sӕ mol cӫa C và H sau ÿó mӟi tìm khӕi lѭӧng cӫa C và H  
1
mol  
1mol C  
= 0.03333 mol C  
6
ӕ mol CO  
2
= 1.467 g CO2 x  
x
4
4.01 g 1mol CO2  
1
2.01 g  
6
ӕ gam C = 0.03333 mol C x  
= 0.4003 g C  
1
mol  
1
mol  
2 mol H  
= 0.0666 mol H  
Sӕ mol hydro = 0.600 g H  
2
O x  
x
1
8.01 g 1 mol H O  
2
1
.008 g  
= 0.0672 g H  
Sӕ gam hydro = 0.0666 mol H  
x
1
mol  
 gram oxy = g hӧp chҩt – g cacbon – g hydro  
=
=
1.000 – 0.4003 – 0.0672 = 0.5325 g  
0.5325 g  
1
mol  
= 0.03328 mol O  
Sӕ mol Oxy =  
1
6.00 g  
Trang 2  
Tìm công thͱc phân t͵  
formulas from combustion analysis  
ĈӇ tìm ÿѭӧc tӍ sӕ tӕi giҧn bҵng cách chia các sӕ mol cho sӕ mol có giá trӏ thҩp nhҩt cӫa các  
mol, trong ví dө này sӕ mol cӫa cacbon là thҩp nhҩt.  
0
.03333  
.03333  
0.0666  
0.03328  
= 0.998  
0.03333  
Cacbon =  
= 1 ; Hydro  
= 2.00 ; Oxy  
0
0.03333  
Làm tròn các giá trӏ tìm ÿѭӧc hoһc rút gӑn phân sӕꢀÿӇ áp dөng vào công thӭc nên ta tìm  
ÿѭӧc công thӭc kinh nghiӋm là CH O  
2
B. Công thӭc phân tӱ  
ĈӇ tìm ÿѭӧc công thӭc phân tӱ, trѭӟc hӃt phҧi xác ÿӏnh ÿѭӧc công thӭc kinh nghiӋm( trong  
SGK gӑi là công thӭc chung, ӣꢀÿây chúng tôiꢀÿã dùng cái tên công thӭc kinh nghiӋm).Thì  
nhӳng thông tin vӅ khӕi lѭӧng mol ( khӕi lѭӧng mol là khӕi lѭӧng cӫa 1 mol chҩt khҧo sát)  
là rҩt cҫn thiӃt cho viӋc giҧi nhӳng dҥng toán này.  
ĈӇ  ÿѭӧc công thӭc phân tӱ tӯ công thӭc kinh nghiӋm, trѭӟc hӃt phҧi xác ÿӏnh ÿѭӧc  
chính xác khӕi lѭӧng mol dӵa vào công thӭc kinh nghiӋm. Sau ÿó chia khӕi lѭӧng mol thӵc  
ÿã cho) cho khӕi lѭӧng mol chính xác, và làm tròn các sӕ. Nhân mӛi hӋ sӕ cӫa mӛi  
nguyên tӕ trong công thӭc kinh nghiӋm cho  sӕ tìm ÿѭӧc bҵng cách này ÿӇ thu ÿѭӧc công  
thӭc phân tӱ.  
Ví dө 3  
Khӕi lѭӧng mol cӫa chҩt trong Ví dө 2 là 120 g/mol. Tìm công thӭc phân tӱ cӫa nó  
/
ӡi giҧi:  
7
ӯ  dө 2 ta có: công thӭc kinh nghiӋm cӫa hӧp chҩt là CH O khӕi lѭӧng mol chính xác  
2
a nó là:  
Khӕi lѭӧng mol chính xác = 12.01 + 2(1.008) + 16.00 = 30.03 g/mol  
1
20  
= 3.996 » 4  
7
Ӎ sӕ =  
3
0.03  
Công thӭc phân tӱ = 4(CH O) = C H O  
4
2
4
8
Ví dө 4:  
Tìm công thӭc phân tӱ cӫa mӝt chҩt chӭa C, H, O nӃu nó có khӕi lѭӧng mol là 234 g/mol  
 ÿӕt cháy 0.360 g chҩt này thu ÿѭӧc 0.406 g CO và 0.250 g H O  
2
2
/
ӡi giҧi:  
Trѭӟc hӃt xác ÿӏnh khӕi lѭӧng và sӕ mol cӫa cacbon, hydro tӯ CO và H O  
2
2
Trang 3  
Tìm công thͱc phân t͵  
formulas from combustion analysis  
1
mol  
1mol C  
= 0.00922 mol C  
Sӕ mol cacbon = 0.406 g CO  
2
=
x
4
4.01 g 1mol CO2  
1
2.01 g  
Khӕi lѭӧng cacbon = 0.00922 mol C  
x
= 0.111 g C  
1
mol  
1
.008 g  
2 mol H  
Sӕ mol hydro  
= 0.250 g H  
2
O
x
x
= 0.0278 mol H  
1
mol  
1mol H O  
2
1
.008 g  
Khӕi lѭӧng Hydro = 0.0278 mol H  
x
= 0.270 g H  
1
mol  
Khӕi lѭӧng cӫa oxy ÿѭӧc xác ÿӏnh tӯ khӕi lѭӧng cӫa chҩt gӕc ban ÿҫu  
ӕ gam oxy = Sӕ gam chҩt gӕc – sӕ gam cacbon – sӕ gam hydro  
6
=
=
0.360 – 0.111 – 0.0279  
0.221 g O  
6
ӕ mol cӫa oxy ÿѭӧc xác ÿӏnh tӯ khӕi lѭӧng cӫa oxy:  
mol  
= 0.0138 mol O  
6.00 g  
1
Sӕ mol oxy  
= 0.221 g O  
x
1
Xác ÿӏnh công thӭc kinh nghiӋm bҵng viӋc chia các sӕ mol tìm ÿѭӧc cho sӕ mol có giá trӏ  
nhӓ nhҩt, ÿó là sӕ mol cӫa cacbon:  
0
.00922  
.00922  
0.0278  
0.0138  
= 1.498  
0.00922  
Cacbon =  
= 1; Hydro =  
= 3.01; Oxy =  
0
0.00922  
Làm tròn các sӕ tìm ÿѭӧc hoһc các phân sӕ tӕi giҧn. Ta tìm ÿѭӧc tӍ lӋ cӫa C:H:O là 1:3:1 ½  
HӋ sӕ cӫa các nguyên tӕ trong công thӭc phân tӱ phҧi là sӕ nguyên nên ta nhân tӍ lӋ tìm  
ÿѭӧc vӟi mүu sӕ cӫa phân sӕ. Ta có tӍ lӋ sau 2:6:3 và công thӭc phân tӱ sӁ  C H O  
2
6
3
Bài toán cho khӕi lѭӧng mol thӵc cӫa chҩt là 234 g/mol  
Khӕi lѭӧng mol chính xác là = 2(12.01) + 6(1.008) + 3(16.00) = 78.07 g/mol  
2
34  
7
Ӎ sӕ =  
= 2.997 » 3  
7
8.07  
Nhân công thӭc kinh nghiӋm tìm ÿѭӧc vӟi 3 ta sӁ có cong thӭc phân tӱ cҫn tìm cӫa chҩt ÿã  
cho là C H O .  
6
18  
9
Trang 4  
nguon VI OLET