Câu hỏi ôn tập học kỳ II-sinh 8.doc

ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP HỌC KÌ II

   -Môn: Sinh Học    -Lớp: 8

C©u 1: Bµi tiÕt ®ãng vai trß quan träng nh­ thÕ nµo víi c¬ thÓ sèng ? HÖ bµi tiÕt n­íc tiÓu cã cÊu t¹o nh­ thÕ nµo?

- Bµi tiÕt lµ qu¸ tr×nh läc vµ th¶i ra m«i tr­êng ngoµi c¸c chÊt c¨nj b· do ho¹t ®éng trao ®æi chÊt cña tÕ bµo th¶i ra, mét sè chÊt thõa ®­a vµo c¬ thÓ qu¸ liÒu l­îng ®Ó duy tr× tÝnh æn ®Þnh cña m«i tr­êng trong, lµm cho c¬ thÓ kh«ng bÞ nhiÔm ®éc, ®¶m b¶o c¸c ho¹t ®éng diÔn ra b×nh th­êng.

- C¬ quan bµi tiÕt gåm: phæi, da, thËn (thËn lµ c¬ quan bµi tiÕt chñ yÕu). Cßn s¶n phÈm cña bµi tiÕt lµ CO2; må h«i; n­íc tiÓu.

- HÖ bµi tiÕt n­íc tiÓu gåm: thËn, èng dÉn n­íc tiÓu, bãng ®¸i vµ èng ®¸i.

- ThËn gåm 2 triÖu ®¬n vÞ thËn cã chøc n¨ng läc m¸u vµ h×nh thµnh n­íc tiÓu. Mçi ®¬n vÞ chøc n¨ng gåm cÇu thËn (thùc chÊt lµ 1 bói mao m¹ch), nang cÇu thËn (thùc chÊt lµ hai c¸i tói gåm 2 líp bµo quanh cÇu thËn) vµ èng thËn.

C©u 2: Tr×nh bµy qu¸ tr×nh t¹o thµnh n­íc tiÓu ë c¸c ®¬n vÞ chøc n¨ng cña thËn ? Thùc chÊt cña qu¸ tr×nh t¹o thµnh n­íc tiÓu lµ g× ?

- Sù t¹o thµnh n­íc tiÓu gåm 3 qu¸ tr×nh:

+ Qua tr×nh läc m¸u ë cÇu thËn: m¸u tíi cÇu thËn víi ¸p lùc lín t¹o lùc ®Èy n­íc vµ c¸c chÊt hoµ tan cã kÝch th­íc nhá qua lç läc (30-40 angtron) trªn v¸ch mao m¹ch vµo nang cÇu thËn (c¸c tÕ bµo m¸u vµ  pr«tªin cã kÝch th­íc lín nªn kh«ng qua lç läc). KÕt qu¶ t¹o ra n­íc tiÓu ®Çu trong nang cÇu thËn.

+ Qu¸ tr×nh hÊp thô l¹i ë èng thËn: n­íc tiÓu ®Çu  ®­îc hÊp thô l¹i n­íc vµ c¸c chÊt cÇn thiÕt (chÊt dinh d­ìng, c¸c ion cÇn cho c¬ thÓ...).

+ Qu¸ tr×nh bµi tiÕt tiÕp (ë èng thËn): HÊp thô chÊt cÇn thiÕt, bµi tiÕt tiÕp chÊt thõa, chÊt th¶i t¹o thµnh n­íc tiÓu chÝnh thøc.

- Thùc chÊt cña qu¸ tr×nh t¹o thµnh n­íc tiÓu lµ qu¸ tr×nh läc m¸u.

C©u 3 : Tr×nh bµy ®Æc ®iÓm cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña da ?

- Da cÊu t¹o gåm 3 líp:

+ Líp biÓu b× gåm tÇng sõng vµ tÇng tÕ bµo sèng.

+ Líp b× gåm sîi m« liªn kÕt vµ c¸c c¬ quan.

+ Líp mí d­íi da gåm c¸c tÕ bµo mì.

Chøc n¨ng cña da:

- B¶o vÖ c¬ thÓ: chèng c¸c yÕu tè g©y h¹i cña m«i tr­êng nh­: sù va ®Ëp, sù x©m nhËp cña vi khuÈn, chèng thÊm n­íc tho¸t n­íc. §ã lµ do ®Æc ®iÓm cÊu t¹o tõ c¸c sîi cña m« liªn kÕt, líp mì d­íi da vµ tuyÕn nhên. ChÊt nhên do tuyÕn nhên tiÐt ra cßn cã t¸c dông diÖt khuÈn. S¾c tè da gãp phÇn chèng t¸c h¹i cña tia tö ngo¹i.

- §iÒu hoµ th©n nhiÖt: nhê sù co d·n cña mao m¹ch d­íi da, tuyÕn må h«i, c¬ co ch©n l«ng, líp mì d­íi da chèng mÊt nhiÖt.

- NhËn biÕt kÝch thÝch cña m«i tr­êng: nhê c¸c c¬ quan thô c¶m.

- Tham gia ho¹t ®éng bµi tiÕt qua tuyÕn må h«i.

- Da cßn lµ s¶n phÈm t¹o nªn vÎ ®Ñp cña con ng­êi.

C©u 4: Tr×ng bµy cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña n¬ron ?

a. CÊu t¹o cña n¬ron gåm:

+ Th©n: chøa nh©n.

+ C¸c sîi nh¸nh: ë quanh th©n.

+ 1 sîi trôc: dµi, th­êng cã bao miªlin (c¸c bao miªlin th­êng ®­îc ng¨n c¸ch b»ng eo R¨ngvªo tËn cïng cã cóc xinap – lµ n¬i tiÕp xóc gi÷a c¸c n¬ron.

b. Chøc n¨ng cña n¬ron:

+ C¶m øng(h­ng phÊn)

+ DÉn truyÒn xung thÇn kinh theo mét chiÒu (tõ sîi nh¸nh tíi th©n, tõ th©n tíi sîi trôc).

C©u 5: Tr×nh bµy c¸c bé ph©n cña hÖ thÇn kinh vµ thµnh phÇn cÊu tao cña chóng ?

a. Dùa vµo cÊu t¹o hÖ thÇn kinh gåm:

+ Bé phËn trung ­¬ng gåm bé n·o t­¬ng øng.

+ Bé phËn ngo¹i biªn gåm d©y thÇn kinh vµ c¸c h¹ch thÇn kinh.

+ D©y thÇn kinh: d©y h­íng t©m, li t©m, d©y pha.

b. Dùa vµo chøc n¨ng, hÖ thÇn kinh ®­îc chia thµnh:

+ HÖ thÇn kinh vËn ®éng (c¬ x­¬ng) ®iÒu khiÓn sù ho¹t ®éng cña c¬ v©n (lµ ho¹t ®éng cã ý thøc).

+ HÖ thÇn kinh sinh d­ìng: ®iÒu hoµ ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan sinh d­ìng vµ c¬ quan sinh s¶n (lµ ho¹t ®éng kh«ng cã ý thøc).

C©u 6: Tr×nh bµy ®Æc ®iÓm cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña tuû sèng ?

a. CÊu t¹o ngoµi:

- Tuû sèng n»m trong cét sèng tõ ®èt cæ thøc I ®Õn th¾t l­ng II, dµi 50 cm, h×nh trô, cã 2 phµn ph×nh (cæ vµ th¾t l­ng), mµu tr¾ng, mÒm.

- Tuû sèng bäc trong 3 líp mµng: mµng cøng, mµng nhÖn, mµng nu«i. C¸c mµng nµy cã t¸c dông b¶o vÖ, nu«i d­ìng tuû sèng.

b. CÊu t¹o trong:

- ChÊt x¸m n»m trong, h×nh ch÷ H (do th©n, sîi nh¸nh n¬ron t¹o nªn) lµ c¨n cø (trung khu) cña c¸c PXK§K.

- ChÊt tr¾ng ë ngoµi (gåm c¸c sîi trôc cã miªlin) lµ c¸c ®­êng dÉn truyÒn nèi c¸c c¨n cø trong tuû sèng víi nhau vµ víi n·o bé.

C©u 7: T¹i sao nãi d©y thÇn kinh tuû lµ d©y pha ?

- Cã 31 ®«i d©y thÇn kinh tuû.

- Mçi d©y thÇn kinh tuû ®­îc nèi víi tuû sèng gåm 2 rÔ:

+ RÔ tr­íc (rÔ vËn ®éng) gåm c¸c bã sîi li t©m.: dÉn truyÒn xung thÇn kinh vËn ®éng tõ trung ­¬ng ®i ra c¬ quan ®¸p øng

+ RÔ sau (rÔ c¶m gi¸c) gåm c¸c bã sîi h­íng t©m.dÉn truyÒn xung thÇn kinh c¶m gi¸c tõ c¸c thô quan vÒ trung ­¬ng

- C¸c rÔ tuû ®i ra khái lç gian ®èt sèng nhËp l¹i thµnh d©y thÇn kinh tuû.

=> D©y thÇn kinh tuû lµ d©y pha: dÉn truyÒn xung thÇn kinh theo 2 chiÒu.

C©u 8: LËp b¶ng so s¸nh cÊu t¹o vµ chøc n¨ng trô n·o, n·o trung gian vµ tiÓu n·o

C©u 9: Gi¶i thÝch v× sao ng­êi say r­îu th­êng cã biÓu hiÖn ch©n nam  ®¸ ch©n chiªu trong lóc ®i ?

Khi uèng nhiÒu r­îu : r­îu ®· ng¨n c¶n, øc chÕ sù dÉn truyÒn qua xinap gi÷a c¸c tÕ bµo cã lتn quan ®Õn tiÓu n·o khiÕn sù phèi hîp c¸c ho¹t ®éng phøc t¹p vµ gi÷ th¨ng b»ng cho c¬ thÓ bÞ ¶nh h­ëng.

C©u 10: M« t¶ cÊu t¹o cña ®¹i n·o ?

- ë ng­êi, ®¹i n·o lµ phÇn ph¸t triÓn nhÊt.

a. CÊu t¹o ngoµi:

- R·nh liªn b¸n cÇu chia ®¹i n·o thµnh 2 nöa b¸n cÇu n·o.

- C¸c r·nh s©u chia b¸n cÇu n·o lµm 4 thuú (thuú tr¸n, ®Ønh, chÈm vµ th¸i d­¬ng)

- C¸c khe vµ r·nh (nÕp gÊp) nhiÒu t¹o khóc cuén, lµm t¨ng diÖn tÝch bÒ mÆt n·o.

b. CÊu t¹o trong:

- ChÊt x¸m (ë ngoµi) lµm thµnh vá n·o, dµy 2 -3 mm gåm 6 líp.

- ChÊt tr¾ng (ë trong) lµ c¸c ®­êng thÇn kinh nèi c¸c phÇn cña vá n·o víi c¸c phÇn kh¸c cña hÖ thÇn kinh. HÇu hÕt c¸c ®­êng nµy b¾t chÐo ë hµnh tuû hoÆc tñy sèng. Trong chÊt tr¾ng cßn cã c¸c nh©n nÒn.

C©u 11: Tr×nh bµy sù gièng nhau vµ kh¸c nhau vÒ mÆt cÊu tróc vµ chøc n¨ng gi÷a hai ph©n hÖ giao c¶m vµ ®èi giao c¶m trong hÖ thÇn kinh sinh d­ìng ?

C©u 12: M« t¶ cÊu t¹o cÇu m¾t nãi chung vµ mµng l­íi nãi riªng ?

1. CÊu t¹o cña cÇu m¾t : Gåm 3 líp : Mµng cøng(phÝa tr­¬s lµ mµng gi¸c), mµng m¹ch( cã nhiÒu m¹ch m¸u vµ c¸c tÕ bµo s¾c tè ®en) vµ mµng l­íi( chøa tÕ bµo thô c¶m thÞ gi¸c gåm tÕ bµi nãn vµ tÕ bµo que).

2. CÊu t¹o cña mµng l­íi

- Mµng l­íi gåm:

+ C¸c tÕ bµo nãn: tiÕp nhËn kÝch thÝch ¸nh s¸ng m¹nh vµ mµu s¾c.

+ TÕ bµo que: tiÕp nhËn kÝch thÝch ¸nh s¸ng yÕu.

+ §iÓm vµng (trªn trôc m¾t) lµ n¬i tËp trung c¸c tÕ bµo nãn, mçi tÕ bµo nãn liªn hÖ víi tÕ bµo thÇn kinh thÞ gi¸c qua 1 tÕ bµo 2 cùc gióp ta tiÕp nhËn h×nh ¶nh cña vËt râ nhÊt.

C©u 13 : Nªu c¸c tËt cña m¾t ? Nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc

C©u 14: Tai cã cÊu t¹o nh­ thÕ nµo ?

Tai gåm: Tai ngoµi, tai gi÷a vµ tai trong.

1. Tai ngoµi gåm:

- Vµnh tai (høng sãng ©m)

- èng tai (h­íng sãng ©m).

- Mµng nhÜ (truyÒn vµ khuÕch ®¹i ©m).

2. Tai gi÷a gåm:

- 1 chuçi x­¬ng tai ( truyÒn vµ khuÕch ®¹i sãng ©m).

- Vßi nhÜ (c©n b»ng ¸p suÊt 2 bªn mµng nhÜ).

3. Tai trong gåm 2 bé phËn:

- Bé phËn tiÒn ®×nh vµ c¸c èng b¸n khuyªn cã t¸c dông thu nhËn c¸c th«ng tin vÒ vÞ trÝ vµ sù chuyÓn ®éng cña c¬ thÓ trong kh«ng gian.

- èc tai cã t¸c dông thu nhËn kÝch thÝch sãng ©m

+ èc tai x­¬ng (ë ngoµi)

+ èc tai mµng (ë trong) gåm mµng tiÒn ®×nh ë phÝa trªn, mµng c¬ së ë phÝa d­íi vµ mµng bªn ¸p s¸t vµo x­¬ng èc tai. Mµng c¬ së cã 24000 sîi liªn kÕt. Trªn mµng c¬ së cã c¬ quan Coocti chøa c¸c tÕ bµo thô c¶m thÝnh gi¸c.

+ Gi÷a èc tai x­¬ng vµ mµng chøa ngo¹i dÞch, trong èc tai mµng chøa néi dÞch.

C©u 15: Ph©n biÖt ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn vµ ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn ?

C©u 16: Sù h×nh thµnh vµ øc chÕ ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn  cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo ®èi víi ®êi sèng cña con ng­êi.

- PXK§K ®­îc h×nh thµnh ë trÎ míi sinh tõ rÊt sím.

- øc chÕ PXC§K x¶y ra nÕu PXC§K ®ã kh«ng cÇn thiÕt ®èi víi ®êi sèng.

- Sù h×nh thµnh vµ øc chÕ PXC§K lµ 2 qu¸ tr×nh thuËn nghÞch, quan hÖ mËt thiÕt víi nhau lµm c¬ thÓ thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn sèng lu«n thay ®æi.

- ë ng­êi: häc tËp, rÌn luyÖn c¸c thãi quen, c¸c tËp qu¸n tèt, nÕp sèng v¨n ho¸ chÝnh lµ kÕt qu¶ cña sù h×nh thµnh vµ øc chÕ PXC§K.

C©u 17: TiÕng nãi vµ ch÷ viÕt cã vai trß g× trong ®êi sèng con ng­êi ?

1. TiÕng nãi vµ ch÷ viÕt lµ tÝn hiÖu g©y ra c¸c ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn cÊp cao.

- TiÕng nãi vµ ch÷ viÕt gióp m« t¶ sù vËt, hiÖn t­îng. Khi con ng­êi ®äc, nghe cã thÓ t­ëng t­îng ra.

- TiÕng nãi vµ ch÷ viÕt lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh häc tËp (®ã lµ c¸c PXC§K).

2. TiÕng nãi vµ ch÷ viÕt lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó con ng­êi giao tiÕp, trao ®æi kinh nghiÖm víi nhau.

C©u 18: Ph©n biÖt tuyÕn néi tiÕt víi tuyÕn ngo¹i tiÕt ?

C©u 19: Nªu vai trß vµ tÝnh chÊt cña hooc m«n?

- Hoocmon lµ s¶n phÈm tiÕt cña tuyÕn néi tiÕt.

1. TÝnh chÊt cña hoocmon: + Mçi hoocmon chØ ¶nh h­ëng tíi mét hoÆc mét sè c¬ quan x¸c ®Þnh.

                                            + Hoocmon cã ho¹t tÝnh sinh dôc rÊt cao.

                                            + Hoocmon kh«ng mang tÝnh ®Æc tr­ng cho loµi.

2. Vai trß cña hoocmon:     + Duy tr× tÝnh æn ®Þnh cña m«i tr­êng bªn trong c¬ thÓ.

                                            + §iÒu hoµ c¸c qu¸ tr×nh sinh lÝ diÔn ra b×nh th­êng.

C©u 20: TuyÕn yªn cã vai trß nh­ thÕ nµo ?

- TuyÕn yªn n»m ë nÒn sä, cã liªn quan tíi vïng d­íi ®åi.

- Gåm 3 thuú: truú tr­íc, thuú gi÷a, thuú sau.

- Chøc n¨ng:

+ Thuú tr­íc: TiÕt hoocmon kÝch thÝch ho¹t ®éng  cña nhiÒu tuyÕn néi tiÕt kh¸c, ¶nh h­ëng ®Õn sù t¨ng tr­ëng, sù trao ®æi glucoz¬, chÊt kho¸ng.

+ Thuú sau: tiÕt hoocmon ®iÒu hoµ trao ®æi n­íc, sù co th¾t c¸c c¬ tr¬n (ë tö cung).

+ Thuú gi÷a; chØ ph¸t triÓn ë trÎ nhá, cã t¸c dông ®èi víi sù ph©n bè s¾c tè da.

- Ho¹t ®éng cña tuyÕn yªn chÞu sù ®iÒu khiÓn trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp cña hÖ thÇn kinh.

C©u 21 : Vai trß cña tuyÕn gi¸p ?

- TuyÕn gi¸p n»m tr­íc sô gi¸p cña thanh qu¶n, nÆng 20 – 25 gam.

- TiÕt hoocmon tirçin (cã thµnh phÇn chñ yÕu lµ ièt), cã vai trß quan träng trong trao ®æi chÊt vµ qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ c¸c chÊt trong tÕ bµo.

- BÖnh liªn quan ®Õn tuyÕn gi¸p: bÖnh b­íu cæ, bÖnh baz¬®« (nguyªn nh©n, hËu qu¶ SGK).

- TuyÕn gi¸p vµ tuyÕn cËn gi¸p cã vai trß trao ®æi muèi canxi vµ photpho trong m¸u.

C©u 22: Tr×nh bµy chøc n¨ng cña c¸c hooc m«n tuyÕn tuþ ?

- Chøc n¨ng cña tuyÕn tuþ:

+ Chøc n¨ng ngo¹i tiÕt: tiÕt dÞch tuþ (do c¸c tÕ bµo tiÕt dÞch tuþ).

+ Chøc n¨ng néi tiÕt: do c¸c tÕ bµo ®¶o tuþ thùc hiÖn.

- TÕ bµo anpha tiÕt glucag«n.

- TÕ bµo bªta tiÕt insulin.

Vai trß cña c¸c hoocmn tuyÕn tuþ:

+ insulin: lµm gi¶m ®­êng huyÕt khi ®­êng huyÕt t¨ng.

+ glucag«n: lµm t¨ng ®­êng huyÕt khi l­îng ®­êng trong m¸u gi¶m.

=> Nhê t¸c ®éng ®èi lËp cña 2 lo¹i hoocmon tuyÕn tuþ gióp tØ lÖ ®­êng huyÕt lu«n «n ®Þnh ®¶m b¶o ho¹t ®éng sinh lÝ diÔn ra b×nh th­êng.

C©u 23: Vai trß cña tuyÕn trªn th©n

- VÞ trÝ; tuyÕn trªn thËn gåm 1 ®«i, n»m trªn ®Ønh 2 qu¶ thËn.

CÊu t¹o vµ chøc n¨ng:

- PhÇn vá: tiÕt c¸c hoocmon ®iÒu hoad c¸c muèi natri, kali. ®iÒu hoµ ®­êng huyÕt, lµm thay ®æi c¸c ®Æc tÝnh sinh dôc nam.

- PhÇn tuû: tiÕt a®rªnalin vµ noa®rªnalin cã t¸c dông ®iÒu hoµ ho¹t ®éng tim m¹ch vµ h« hÊp, cïng glucag«n ®iÒu chØnh l­îng ®­êng trong m¸u.

C©u 24: Tr×nh bµy chøc n¨ng cña tinh hoµn vµ buång trøng ? Nguyªn nh©n dÉn tíi nh÷ng biÕn ®æi c¬ thÓ ë tuæi dËy th× ë nam vµ n÷ ? Trong nh÷ng biÕn ®æi ®ã, biÕn ®æi nµo lµ quan träng cÇn l­u ý ?

*Tinh hoµn:    + S¶n sinh ra tinh trïng.

                        + TiÕt hoocmon sinh dôc nam testosteron.

- Hoocmon sinh dôc nam g©y biÕn ®æi c¬ thÓ ë tuæi dËy th× cña nam.

- Buång trøng: + S¶n sinh ra trøng.

                        + TiÕt hoocmon sinh dôc n÷ ¬strogen

- Hoocmon ¬strogen g©y ra biÕn ®æi c¬ thÓ ë tuæi dËy th× cña n÷.