bµi 4 . ®o¹n th¼ng, ®é dµi ®o¹n th¼ng,  
céng ®é dµi hai ®o¹n th¼ng  
A. LÝ thuyÕt  
I. KiÕn thøc c¬ b¶n.  
1
. §o¹n th¼ng AB lµ h×nh gåm ®iÓm A,®iÓm B vµ tÊt c¶ c¸c ®iÓm n»m gi÷a A vµ B.  
2
3
. Mçi ®o¹n th¼ng cã mét ®é dµi, ®é dµi ®o¹n th¼ng lµ mét sè d−¬ng.  
. AB = CD  
AB < CD  
AB > CD  
AB vµ CD cã cïng ®é dµi.  
AB ng¾n h¬n CD  
AB dµi h¬n CD  
4
. - NÕu ®iÓm M n»m gi÷a hai ®iÓm A vµ B th× : AM + MB = AB  
NÕu AM + MB = AB th× ®iÓm M n»m gi÷a hai ®iÓm A vµ B  
-
II. KiÕn thøc n©ng cao.  
1
. NÕu : AM + MB  AB th× ®iÓm M kh«ng n»m gi÷a A vµ B.  
. NÕu ®iÓm M n»m gi÷a hai ®iÓm A,B; ®iÓm N n»m gi÷a hai ®iÓm M, B th×:  
AM + MN + NB = AB  
2
B. Bµi tËp.  
Bµi 1. Cho 5 ®iÓm A, B, C, D, E trong ®ã kh«ng cã 3 ®iÓm nµo th¼ng hµng .  
a) VÏ c¸c ®o¹n th¼ng ®i qua c¸c cÆp ®iÓm .  
b) Hái vÏ ®−îc bao nhiªu ®o¹n th¼ng, lµ nh÷ng ®o¹n th¼ng nµo?  
c) KÕt qu¶ trªn cã thay ®æi kh«ng nÕu 5 ®iÓm A, B, C, D, E th¼ng hµng?  
Gi¶i  
a) C¸c ®o¹n th¼ng ®i qua c¸c ®iÓm A, B, C, D, E nh−  
h×nh vÏ.  
b) VÏ ®−êng 10 ®o¹n th¶ng nh− vËy. §ã lµ nh÷ng ®o¹n  
th¼ng: AB, AC, AD, AE, BC, BD, BE, CD, CE, DE.  
c) KÕt qu¶ trªn kh«ng thay ®æi nÕu 5 ®iÓm A, B, C, D,  
E th¼ng hµng (h×nh vÏ)  
Bµi 2. Cho tr−íc n ®iÓm (n  
iÓm ®−îc tÊt c¶ 28 ®o¹n th¼ng. T×m n.  
Gi¶i  
Chän tr−íc 1 ®iÓm trong sè n ®iÓm ®· cho råi nèi ®iÓm ®ã víi n - 1 ®iÓm cßn l¹i  
ta vÏ ®−îc n - 1 ®o¹n th¼ng.  
≥  
N; n 2) . VÏ c¸c ®o¹n th¼ng ®i qua c¸c cÆp  
®
-
-
-
Lµm nh− vËy víi n ®iÓm cßn l¹i ta ®−îc (n - 1) . n ®o¹n th¼ng.  
ë ®©y mçi ®−êng th¼ng ®−îc tÝnh 2 lÇn.  
(
n  1) . n  
Do ®ã sè ®o¹n th¼ng thùc sù chØ cã:  
mµ tÊt c¶ cã 28 ®o¹n th¼ng nªn:  
( ®o¹n th¼ng)  
2
(
n  1) . n  
(n - 1) . n = 28 . 2 = 56 (n - 1) . n = 7 . 8  n = 8 .VËy n = 8 .  
2
1
Bµi 3. VÏ 5 ®o¹n th¼ng ®«i mét c¾t nhau sao cho tæng sè giao ®iÓm lµ 10. Gi¶i  
thÝch v× sao sè giao ®iÓm kh«ng qu¸ 10.  
Gi¶i  
*
1
5 ®o¹n th¼ng ®«i mét c¾t nhau víi tæng giao ®iÓm lµ  
0 cã thÓ vÏ ®−îc nh− sau:  
*Gi¶i thÝch:  
-
-
-
Mçi ®o¹n th¼ng cã sè gia ®iÓm víi 4 ®o¹n th¼ng cßn l¹i nhiÒu nhÊt chØ lµ 4.  
5 ®o¹n th¼ng cã sè giao ®iÓm nhiÒu nhÊt lµ 4 .5 = 20  
Nh−ng mçi giao ®iÓm ®−îc tÝnh 2 lÇn nªn sè giao ®iÓm nhiÒu nhÊt chØ cã:  
4
. 5  
=
2
10  
. VËy sè giao ®iÓm kh«ng v−ît qu¸ 10.  
Bµi 4. Xem h×nh vÏ råi cho biÕt :  
a) H×nh nµy cã mÊy tia? kÓ tªn?  
b) H×nh nµy cã mÊy ®o¹n th¼ng? kÓ tªn?  
c) Nh÷ng cÆp ®o¹n th¼ng nµo kh«ng c¾t nhau?  
d) V× sao cã thÓ kh¼ng ®Þnh tia Ox kh«ng c¾t  
®o¹n th¼ng BC  
Gi¶i  
'
'
'
'
'
a) H×nh nµy cã 12 tia: Ax, Ay, Bx, By, Cx, Cy , Dx, Dy, OX, OY; OX, OY'.  
b) H×nh nµy cã 8 ®o¹n th¼ng lµ : OA; OB, OC, OD, AD, BC, AB, CD.  
c) Nh÷ng cÆp ®o¹n th¼ng kh«ng c¾t nhau: AD vµ BC; AD vµ OC; AD vµ OC , BC  
vµ OA ; BC vµ OD.  
d) Ta cã tia Oy c¾t BC t¹i B mµ tia Ox lµ tia ®èi cña tia Oy nªn tia Ox kh«ng c¾t  
o¹n th¼ng BC.  
®
Bµi 5. Cho hai tia chung gèc Ox, Oy . Trªn tia Ox lÊy hai ®iÓm B vµ C sao cho  
B n»m gi÷a O vµ C . Trªn tia Oy lÊy ®iÓm A sao cho OA > OC.  
a) So s¸nh OA víi OB.  
b) So s¸nh OA - OB víi OA  
Gi¶i  
a) V× B n»m gi÷a O vµ C nªn OB < OC  
mµ OC < OA nªn OB < OA (hay OA> OB)  
b) V× OB > 0 nªn OA - OB > OA.  
2
Bµi 6. Cho ®iÓm M n»m gi÷a hai ®iÓm A vµ B.  
Gi¶i thÝch v× sao AM < AB;MB < AB.  
Gi¶i  
V× ®iÓm M n»m gi÷a A vµ B nªn AM + MB = AB  
Do AM > 0 ; BM > 0 nªn AM < AB; BM < AB  
Bµi 7. Trªn ®−êng th¼ng a lÊy 4 ®iÓm E, F, G, H theo thø tù ®ã . Gi¶ sö EH =  
7
cm; EF = 2 cm ; FG = 3 cm .  
a) So s¸nh FG víi GH.  
b) T×m nh÷ng cÆp ®o¹n th¼ng b»ng nhau.  
Gi¶i  
Theo c¸ch lÊy ®iÓm E, F, G, H trªn  
®
-
−êng th¼ng a, ta cã :  
§iÓm F n»m gi÷a E vµ G nªn :  
EG = EF + FG = 2 + 3 = 5cm  
§iÓm G n»m gi÷a E vµ H nªn:  
-
EG + GH = EH  
Ta cã : GH = 2cm  
GH = EH - EG = 7cm - 5cm = 2cm  
FG > GH  
FG = 3cm  
b) §iÓm G n»m gi÷a F vµ H nªn FH = FG + GH = 3 + 2 = 5 cm.  
Nh÷ng cÆp ®o¹n th¼ng b»ng nhau lµ:  
EF = GH = 2cm;  
EG = FH = 5cm  
Bµi 8. Cho ®o¹n th¼ng AB , Trªn tia ®èi cña tia AB lÊy ®iÓm E , trªn tia ®èi  
cña tia BA lÊy ®iÓm F sao cho AE < BF . H·y so s¸nh AF víi BE.  
Gi¶i  
-
®
-
§iÓm F n»m trªn tia ®èi cña tia BA nªn  
iÓm B n»m gi÷a A vµ F AF = AB + BF  
§iÓm E n»m trªn tia ®èi cña tia AB nªn  
®
iÓm A n»m gi÷a B vµ E  
BE = BA + AE  
V× AB = BA vµ AE < BF  
BA + AE < BA + AE BE < AF  
Bµi 9. Cho 3 ®iÓm A, B, C .  
a) Gi¶ sö AB = 2cm; BC = 3cm; CA = 5cm. H·y chøng tá A, B, C th¼ng hµng.  
b) Gi¶ sö AB = 2cm; BC = 3cm; CA = 4cm. H·y chøng tá A, B, C kh«ng  
th¼ng hµng.  
Gi¶i  
a) Ta cã AB + BC = 2 + 3 = 5cm  
AB + BC = AC ®iÓm B n»m gi÷a hai  
CA  
iÓm A vµ C  
= 5cm  
ba ®iÓm A, B, C th¼ng hµng.  
®
3
b)Ta cã AB + BC = 2 + 3 = 5cm  
CA = 4cm  
Ta cã AB + CA = 2 + 4 = 6cm  
BC = 3cm  
Ta cã BC + CA = 3 + 4 = 7cm  
AB + BC  
®iÓm A vµ C (1)  
AC  
®iÓm B kh«ng n»m gi÷a hai  
®iÓm A kh«ng n»m gi÷a hai  
®iÓm C kh«ng n»m gi÷a hai  
AB +CA  
BC  
®iÓm B vµ C (2)  
BC +CAAB  
®iÓm A vµ B (3)  
AB  
Tõ (1), (2), (3)  
= 2 cm  
 trong 3 ®iÓm kh«ng cã ®iÓm nµo n» gi÷a 2 ®iÓm cßn l¹i nªn 3  
®
iÓm A, B, C kh«ng th¼ng hµng.  
Bµi 10. Cho ®o¹n th¼ng AB . LÊy ®iÓm O n»m gi÷a A vµ B , lÊy ®iÓm I n»m  
gi÷a O vµ B .  
a) Gi¶ sö AB = 5cm; AO = 2cm; BI = 2cm. TÝnh OI.  
b) Gi¶ sö AO = a; BI = b , t×m ®iÒu kiÖn cña a vµ b ®Ó AI = OB .  
Gi¶i  
a)  
- V× ®iÓm O n»m gi÷a A vµ B, ®iÓm I n»m  
gi÷a O vµ B nªn:  
AO + OI + IB = AB  
mµ AO = 2cm; IB = BI = 2cm ; AB = 5cm  
2 + OI + 2 = 5  
4 + OI = 5  
OI = 5 - 4 = 1cm  
b) §iÓm O n»m gi−a A vµ B nªn 2 tia OA vµ OB ®èi nhau. (1)  
iÓm I n»m g÷a O vµ B nªn hai tia OI cµ OB trïng nhau (2)  
Tõ (1), (2) 2 tia OA vµ OI ®èi nhau ®iÓm O n»m gi÷a A vµ I  
AI = AO + OI = a + OI  
V× I n»m gi÷a O vµ B nªn : OB = OI + IB = OI + b  
Ta cã AI = OB a + OI = OI + b a = b  
VËy ®ª AI = OB th× a = b.  
§
Bµi 11. Cho 3 ®iÓm M, O, N th¼ng hµng . §iÓm N kh«ng n»m gi÷a hai ®iÓm M  
vµ O . Cho MN = 3cm; ON = 1cm. H·y so s¸nh OM víi ON.  
Gi¶i.  
V× ®iÓm N kh«ng n»m gi÷a hai ®iÓm M vµ O nªn  
®
-
iÓm N n»m ngoµi O vµ M.  
NÕu ®iÓm M n»m gi÷a O vµ N th×:  
MO + MN = ON  
mµ MN = 3cm; ON = 1 cm nªn:  
MO + 3cm = 1cm (v« lÝ)  
VËy ®iÓm M kh«ng n»m gi÷a O vµ N.  
-
Do ®ã ®iÓm O n»m gi÷a M vµ N . Ta cã:  
OM + ON = MN  
mµ MN = 3cm; ON = 1cm => OM + 1 = 3  
> OM = 3 - 1 = 2cm . V× 2 > 1 nªn OM > ON  
=
4
Bµi tËp VÒ CéNG §O¹N TH¼NG  
Bµi 1. Cho 5 ®iÓm A, B, C, D, E trong ®ã kh«ng cã 3 ®iÓm nµo th¼ng hµng .  
a) VÏ c¸c ®o¹n th¼ng ®i qua c¸c cÆp ®iÓm .  
b) Hái vÏ ®−îc bao nhiªu ®o¹n th¼ng, lµ nh÷ng ®o¹n th¼ng nµo?  
c) KÕt qu¶ trªn cã thay ®æi kh«ng nÕu 5 ®iÓm A, B, C, D, E th¼ng hµng?  
∈ ≥  
Bµi 2. Cho tr−íc n ®iÓm (n N; n 2) . VÏ c¸c ®o¹n th¼ng ®i qua c¸c cÆp ®iÓm  
−îc tÊt c¶ 28 ®o¹n th¼ng. T×m n.  
®
Bµi 3. VÏ 5 ®o¹n th¼ng ®«i mét c¾t nhau sao cho tæng sè giao ®iÓm lµ 10. Gi¶i  
thÝch v× sao sè giao ®iÓm kh«ng qu¸ 10.  
Bµi 4. Xem h×nh vÏ råi cho biÕt :  
a) H×nh nµy cã mÊy tia? kÓ tªn?  
b) H×nh nµy cã mÊy ®o¹n th¼ng? kÓ tªn?  
c) Nh÷ng cÆp ®o¹n th¼ng nµo kh«ng c¾t nhau?  
d) V× sao cã thÓ kh¼ng ®Þnh tia Ox kh«ng c¾t  
®o¹n th¼ng BC  
Bµi 5. Cho hai tia chung gèc Ox, Oy . Trªn tia Ox lÊy hai ®iÓm B vµ C sao cho  
B n»m gi÷a O vµ C . Trªn tia Oy lÊy ®iÓm A sao cho OA > OC.  
a) So s¸nh OA víi OB.  
b) So s¸nh OA - OB víi OA  
Bµi 6. Cho ®iÓm M n»m gi÷a hai ®iÓm A vµ B.  
Gi¶i thÝch v× sao AM < AB;MB < AB.  
Bµi 7. Trªn ®−êng th¼ng a lÊy 4 ®iÓm E, F, G, H theo thø tù ®ã . Gi¶ sö EH =  
7
cm; EF = 2 cm ; FG = 3 cm .  
a) So s¸nh FG víi GH.  
b) T×m nh÷ng cÆp ®o¹n th¼ng b»ng nhau.  
Bµi 8. Cho ®o¹n th¼ng AB , Trªn tia ®èi cña tia AB lÊy ®iÓm E , trªn tia ®èi  
cña tia BA lÊy ®iÓm F sao cho AE < BF . H·y so s¸nh AF víi BE.  
Bµi 9. Cho 3 ®iÓm A, B, C .  
a) Gi¶ sö AB = 2cm; BC = 3cm; CA = 5cm. H·y chøng tá A, B, C th¼ng hµng.  
b) Gi¶ sö AB = 2cm; BC = 3cm; CA = 4cm. H·y chøng tá A, B, C kh«ng  
th¼ng hµng.  
Bµi 10. Cho ®o¹n th¼ng AB . LÊy ®iÓm O n»m gi÷a A vµ B , lÊy ®iÓm I n»m  
gi÷a O vµ B .  
a) Gi¶ sö AB = 5cm; AO = 2cm; BI = 2cm. TÝnh OI.  
b) Gi¶ sö AO = a; BI = b , t×m ®iÒu kiÖn cña a vµ b ®Ó AI = OB .  
Bµi 11. Cho 3 ®iÓm M, O, N th¼ng hµng . §iÓm N kh«ng n»m gi÷a hai ®iÓm M  
vµ O . Cho MN = 3cm; ON = 1cm. H·y so s¸nh OM víi ON.  
=
==***===  
5
nguon VI OLET