Dạy học văn bản

 H­íng dÉn thùc hiÖn chuÈn kiÕn thøc- kÜ n¨ng  khi d¹y v¨n b¶n “ Cè h­¬ng”

I. Møc ®é cÇn ®¹t:

- Có  hiểu biết bước đầu về nhà văn Lỗ Tấn và tác phẩm của ông.

- Hiểu và cảm nhận được giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm Cố hương.

II. Träng t©m kiÕn thøc, kÜ n¨ng:

1. Kiến thức: Những đóng góp của Lỗ Tấn vào nền văn học Trung Quốc và văn học nhân loại.

- Tinh thần phê phán sâu sắc XH cũ và niềm tin vào sự xuất hiện tất yếu của cuộc sống mới, con người mới.

- Màu sắc trữ tình đậm đà trong tác phẩm.

- Những sáng tạo về nghệ thuật của Lỗ Tấn trong truyện Cố hương.

2. Kĩ năng: Đọc hiểu văn bản truyện hiện đại nước ngoài.

- Vận dung kiến thức về thể loại và sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong tác phẩm tự sự để cảm nhận một văn bản truyện hiện đại

- Kể tóm tắt truyện.

III. H­íng dÉn thùc hiÖn :

1. T×m hiÓu chung :

 - Lç TÊn (1881 – 1936) lµ nhµ v¨n Trung Quèc næi tiÕng. Bèi c¶nh x· héi Trung Quèc tr× trÖ l¹c hËu, nh÷ng ®Æc ®iÓm tinh thÇn cña ng­êi Trung Quèc ®Çu thÕ kØ XX ®· th«i thóc nhµ v¨n cã ý chÝ vµ môc ®Ých lËp nghiÖp cao c¶. Lç TÊn ®Ó l¹i c«ng tr×nh c¸c t¸c phÈm då sé vµ ®a d¹ng, trong ®ã cã hai tËp truyÖn “ Gµo thÐt” vµ “Bµng hoµng”. Cè h­¬ng lµ truyÖn ng¾n ®­îc in trong tËp “Gµo thÐt”

- Nh©n vËt trung t©m : “t«i”, Nh©n vËt chÝnh : NhuËn Thæ.

2. §äc hiÓu v¨n b¶n :

a. Néi dung :

- NhuËn Thæ lµ nh©n vËt chÝnh trong t¸c phÈm. Cã hai h×nh ¶nh NhuËn Thæ trong truyÖn, mét NhuËn Thæ trong kÝ øc cña ng­êi kÓ chuyÖn vµ mét NhuËn Thæ trong hiÖn t¹i. NhuËn Thæ trong qu¸ khø hiÖn ra d­íi vÇng tr¨ng vµng th¾m treo l¬ löng trªn nÒn trêi xanh thÇn tiªn vµ k× dÞ; NhuËn Thæ trong hiÖn t¹i nghÌo khæ vÊt v¶, téi nghiÖp. Sù kh¸c biÖt nh­ vËy ph¶n ¸nh hiÖn thùc vÒ sù thay ®æi cña x· héi Trung Quèc.

- “T«i” lµ nh©n vËt trung t©m trong t¸c phÈm, ®ång thêi lµ ng­êi kÓ chuyÖn. §ã lµ h×nh t­îng nh©n vËt nh¹y c¶m, hiÓu biÕt, s©u s¾c vµ tØnh t¸o, lµ ho¸ th©n cña t¸c gi¶ tuy kh«ng ®ång nhÊt víi t¸c gi¶. Nh©n vËt nµy thùc hiÖn vai trß ®Çu mèi cña toµn bé c©u chuyÖn, cã quan hÖ víi hÖ thèng c¸c nh©n vËt, tõ ®ã thÓ hiÖn t­ t­ëng chñ ®¹o cña t¸c phÈm víi nh÷ng lÝ gi¶i vÒ:

+ T×nh c¶nh sa sót, suy nh­îc cña ng­êi Trung Quèc ®Çu thÕ kØ XX mµ Cè h­¬ng lµ h×nh ¶nh thu nhá cña x· héi Trung Quèc thêi ®ã.

+ Nguyªn nh©n cña thùc tr¹ng ®¸ng buån ®ã.

+ Nh÷ng h¹n chÕ, tiªu cùc trong t©m hån, tÝnh c¸ch cña ng­êi lao ®éng.

Nh©n vËt “t«i” cßn ®­îc kh¾c ho¹ víi nh÷ng ­íc m¬ vÒ mét ®Êt n­íc Trung Quèc trong t­¬ng lai qua h×nh ¶nh vÒ mèi quan hÖ gi÷a nh©n vËt Thuû Sinh vµ ch¸u Hoµng, vÒ con ®­êng mang ý nghÜa triÕt lÝ s©u s¾c.

2. NghÖ thuËt

- KÕt hîp nhuÇn nhuyÔn c¸c ph­¬ng thøc biÓu ®¹t tù sù, miªu t¶, biÓu c¶nm, nghÞ luËn.

- X©y dùng h×nh ¶nh mang ý nghÜa biÓu t­îng

- KÕt hîp gi÷a kÓ vµ t¶, biÓu c¶m vµ lËp luËn lµm cho c©u chuyÖn ®­îc kÓ sinh ®éng, giµu c¶m xóc vµ s©u s¾c

c. ý nghÜa cña v¨n b¶n :

Cè h­¬ng lµ nhËn thøc vÒ thùc t¹i vµ lµ mong ­íc ®Çy tr¸ch nhiÖm cña Lç TÊn vÒ mét ®Êt n­íc Trung Quèc ®Ñp ®Ï trong t­¬ng lai

3. H­íng dÉn tù häc

§äc, nhí ®­îc mét sè ®o¹n truyÖn miªu t¶, biÓu c¶m, lËp luËn tiªu biÓu trong truyÖn.

Trªn c¬ së chuÈn KTKN cña v¨n b¶n “Cè h­¬ng” cã thÓ x¸c ®Þnh c¸c chi tiÕt cÇn khai th¸c nh­ sau:

- Cuéc ®êi, sù nghiÖp  cña Lç TÊn vµ thêi ®¹i mµ «ng sèng

- DiÔn biÕn c¸c sù viÖc trong truyÖn…

- Khung c¶nh “ Cè h­¬ng” hiÖn t¹i vµ trong kÝ øc qua c¶m nhËn cña nh©n vËt “ t«i” sau 20 n¨m xa c¸ch.

- Con ng­êi ë “ Cè h­¬ng” ( tËp trung ë NhuËn Thæ) hiÖn t¹i vµ trong kÝ øc qua c¶m nhËn cña “t«i”

- ­íc m¬, niÒm tin vµ hi väng cña t«i cho quª h­¬ng, ®Êt n­íc ( c¶nh t­îng thÇn tiªn, thÕ hÖ trÎ, h×nh ¶nh con ®­êng…)

- T©m tr¹ng c¶m xóc vµ suy ngÉm cña “t«i” tr­íc sù thay ®æi cña c¶nh quª, ng­êi quª, t­¬ng lai cña quª h­¬ng…

Ho¹t ®éng cña gv- hs

Néi  dung cÇn ®¹t

- Gi¸o viªn chiÕu ch©n dung cña Lç TÊn.

- Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh dùa vµo phÇn chó thÝch trong s¸ch gi¸o khoa vµ phÇn t×m hiÓu thªm cña m×nh ®Ó giíi thiÖu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶ Lç TÊn gåm :

+ thêi ®¹i

+ cuéc ®êi

+ sù nghiÖp

+ nh÷ng ®ãng gãp cña «ng

- Häc sinh tr×nh bµy, c¸c häc sinh kh¸c nhËn xÐt, bæ sung

- Gi¸o viªn nhËn xÐt, bæ sung trªn m¸y chiÕu thªm mét sè th«ng tin vµ h×nh ¶nh vÒ Lç TÊn

+¤ng tªn thËt lµ Chu Ch­­¬ng Thä, tªn ch÷ lµ Dù Tµi sau ®æi lµ Chu Thô Nh©n, sinh t¹i ThiÖu H­­ng, tØnh ChiÕt Giang, Trung Quèc.

+Thuë nhá Lç TÊn lµ ng­­êi häc giái th«ng minh…¤ng nhanh chãng nhËn ra sù suy vong cña giai cÊp phong kiÕn…, sù bÇn cïng dÉn ®Õn ngu muéi vµ hÌn nh¸t cña ng­êi n«ng d©n nãi riªng vµ nh©n d©n Trung Quèc nãi chung -> QuyÕt t©m tõ gi· quª h­­¬ng ®i t×m ch©n lÝ

+ ¤ng theo häc hµng h¶i, ®Þa chÊt, y häc. Cuèi cïng «ng chuyÓn sang ho¹t ®éng v¨n häc (d¹y häc, lµm b¸o, s¸ng t¸c). ¤ng  cho r»ng :

“Mét quèc d©n ngu muéi vµ ®ín hÌn, th× cho dï c¬ thÓ cã to lín ®Õn mÊy, khoÎ m¹nh ®Õn mÊy, còng chØ cã thÓ lµm mét vËt thÞ chóng, vµ nh÷ng kÎ ®i xem thÞ chóng hoµn toµn v« nghÜa mµ th«i”

...“Theo t«i håi ®ã muèn biÕn  ®æi tinh thÇn hä kh«ng g× b»ng dïng v¨n nghÖ. ThÕ lµ t«i ®Þnh ®Ò x­­íng phong trµo v¨n nghÖ”. (Tùa viÕt lÊy). Nh­ vËy «ng nhËn ra r»ng v¨n ch­¬ng chÝnh lµ “thuèc, lµ vò khÝ” h÷u hiÖu v¹ch ra “c¸i ung nhät” trong t©m hån ng­êi d©n Trung Quèc, lµm biÕn ®æi vµ ch÷a ®­îc c¨n bÖnh tinh thÇn Êy.

- Lç TÊn lµ nhµ v¨n, nhµ v¨n ho¸ kiÖt xuÊt,  chiÕn sÜ c¸ch m¹ng vÜ ®¹i cña Trung Quèc…Lµ nhµ t­ t­ëng lín víi ý thøc s©u s¾c vÒ c¶i tæ vµ thay ®æi x· héi tèt ®Ñp h¬n.

? Tõ nh÷ng ®iÒu t×m hiÓu vÒ thêi ®¹i Lç TÊn sèng em cã nhËn xÐt g× vÒ hoµn c¶nh ra ®êi cña truyÖn ?

    - Häc sinh tr×nh bµy

    - Gi¸o viªn nhËn xÐt, chèt

? Theo em giäng ®äc cña v¨n b¶n nµy cÇn chó ý g× vÒ s¾c th¸i biÓu c¶m?

- HS nhËn xÐt c¸ch ®äc

GV gîi ý c¸ch ®äc: ®äc víi giäng trÇm buån võa xãt xa võa ngËm ngïi. Chó ý thay ®æi giäng ®iÖu cho phï hîp víi tõng nh©n vËt.

- Trªn c¬ së häc sinh ®· ®äc vµ tãm t¾t tr­íc ë nhµ, gi¸o viªn giµnh kho¶ng 5-7p cho tÊt c¶ c¸c em ®äc thÇm luít l¹i t¸c phÈm  vµ yªu cÇu c¸c em tãm t¾t.

- 2 hoÆc 3 häc sinh tr×nh bµy phÇn tãm t¾t cña m×nh.

- GV yªu cÇu mét sè em nhËn xÐt, bæ sung

- GV chiÕu ®o¹n tãm t¾t v¨n b¶n ®Ó häc sinh tham kh¶o

C©u chuyÖn kÓ l¹i chuyÕn vÒ th¨m quª sau hai m­¬i n¨m xa c¸ch cña nh©n vËt “t«i” ®Ó b¸n nhµ, ®­a gia ®×nh ®i n¬i kh¸c sinh sèng. Trong chuyÕn vÒ quª nµy “ t«i” c¶m nhËn quª h­¬ng m×nh ®· thay ®æi qu¸ nhiÒu so víi tr­íc. Nh­ng ®ã lµ sù thay ®æi khiÕn ng­êi ta ®au lßng. Khung c¶nh lµng quª b©y giê tiªu ®iÒu x¬ x¸c. Con ng­êi ë quª giµ ®i, xÊu thªm vµ trë nªn ®Çn ®én, mô mÉm, cam chÞu trong c¶nh khèn cïng(NhuËn Thæ) hoặc ®iªu ngoa, tham lam( thÝm Hai D­¬ng). §em theo gia ®×nh, “t«i”rêi quª h­¬ng trong mét buæi chiÒu hoµng h«n víi niÒm hi väng vµ tin t­ëng vµo thÕ hÖ t­¬ng lai : “ K× thùc trªn mÆt ®Êt vèn lµm g× cã ®­êng. Ng­êi ta ®i m·i th× thµnh ®­êng th«i”

- Gi¸o viªn chia nhãm, yªu cÇu häc sinh trao ®æi, tr×nh bµy ®Æc ®iÓm cña v¨n b¶n vÒ :

+ Bè côc (Gîi ý: TruyÖn cã thÓ chia thµnh mÊy phÇn? Néi dung mçi phÇn ? V× sao nãi : truyÖn cã bè côc ®Çu cuèi t­­­¬ng øng ?)

+ Nh©n vËt (Gîi ý: TruyÖn cã nh÷ng nh©n vËt nµo? Cã mÊy nh©n  vËt chÝnh ? Nh©n vËt trung t©m lµ ai ? V× sao ? Cã thÓ ®ång nhÊt  nh©n vËt “t«i” víi t¸c gi¶ ®­îc kh«ng ? ...)

+ Ng«i kÓ ( Ng«i kÓ thø mÊy? T¸c dông? )

+ ThÓ lo¹i ( TruyÖn ®­îc viÕt theo thÓ lo¹i nµo? Nªu mét vµi ®Æc ®iÓm cña thÓ lo¹i ®ã?)

+ Ph­¬ng thøc biÓu ®¹t (Gîi ý: Ph­¬ng thøc biÓu ®¹t chÝnh? Sö dông kÕt hîp nh÷ng ph­¬ng thøc nµo n÷a ?)

- Häc sinh ®¹i diÖn c¸c nhãm lÇn l­ît tr×nh bµy

- C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung

- Gi¸o viªn nhËn xÐt, chèt trªn m¸y tõng phÇn.

I .§äc - t×m hiÓu chung

1. T¸c gi¶:

- Lç TÊn (1881 – 1936) lµ nhµ v¨n Trung Quèc næi tiÕng.

- Bèi c¶nh x· héi Trung Quèc tr× trÖ l¹c hËu, nh÷ng ®Æc ®iÓm tinh thÇn cña ng­êi Trung Quèc ®Çu thÕ kØ XX ®· th«i thóc nhµ v¨n cã ý chÝ vµ môc ®Ých lËp nghiÖp cao c¶.

- Lç TÊn ®Ó l¹i c«ng tr×nh c¸c t¸c phÈm ®å sé vµ ®a d¹ng, trong ®ã cã hai tËp truyÖn “ Gµo thÐt” vµ “Bµng hoµng”.

- Quan ®iÓm s¸ng t¸c: V¨n häc phôc vô nh©n sinh, phôc vô c¸ch m¹ng.

- Lç TÊn lµ ng­­êi ®Æt nÒn mãng cho v¨n häc hiÖn ®¹i Trung Quèc, lµ bËc thÇy truyÖn ng¾n thÕ giíi.

2. T¸c phÈm:

1. XuÊt xø :

- X· héi phong kiÕn Trung Quèc tr× trÖ, l¹c hËu; con ng­êi mang nh÷ng c¨n bÖnh tinh thÇn khã ch÷a.

- “Cè h­­¬ng” lµ mét trong nh÷ng truyÖn ng¾n tiªu biÓu nhÊt cña tËp “Gµo thÐt”- 1923.

    b. §äc, tãm t¾t v¨n b¶n

c. Bè côc :   3 phÇn

+ “T«i” trªn ®­êng vÒ quª

“T«i kh«ng qu¶n trêi l¹nh gi¸.....®ang lµm ¨n sinh sèng”. 

+“T«i” trong nh÷ng ngµy ë quª :

“ Tinh m¬ s¸ng h«m sau....s¹ch tr¬n nh­ quÐt”

+ “T«i” trªn ®­­­êng xa quª : “ ThuyÒn chóng t«i....ng­êi ta ®i m·i th× thµnh ®­êng th«i.”

-> Bè côc ®Çu cuèi t­¬ng øng

- Më ®Çu cã h×nh ¶nh mét con ng­­­êi ®ang suy t­­­ trªn mét chiÕc thuyÒn vÒ cè h­­­¬ng, d­­­íi bÇu trêi u ¸m. Vµ kÕt thóc còng h×nh ¶nh con ng­­­êi Êy ®ang suy t­­­ trªn mét chiÕc thuyÒn rêi cè h­­­¬ng.

- H×nh ¶nh thÇn tiªn ë ®Çu vµ cuèi truyÖn

d. Nh©n vËt

- Nh©n vËt chÝnh: NhuËn Thæ, "t«i"

- “T«i” lµ nh©n vËt trung t©m trong t¸c phÈm, ®ång thêi lµ ng­êi kÓ chuyÖn. §ã lµ h×nh t­îng nh©n vËt nh¹y c¶m, hiÓu biÕt, s©u s¾c vµ tØnh t¸o, lµ ho¸ th©n cña t¸c gi¶ tuy kh«ng ®ång nhÊt víi t¸c gi¶. Nh©n vËt nµy thùc hiÖn vai trß ®Çu mèi cña toµn bé c©u chuyÖn, cã quan hÖ víi hÖ thèng c¸c nh©n vËt, tõ ®ã thÓ hiÖn t­ t­ëng chñ ®¹o cña t¸c phÈm

®. Ng«i kÓ : Ng«i thø nhÊt

e. ThÓ lo¹i vµ ph­­¬ng thøc biÓu ®¹t :

- ThÓ lo¹i : TruyÖn ng¾n

- Ph­­­¬ng thøc biÓu ®¹t : Tù sù kÕt hîp víi miªu t¶, biÓu c¶m vµ lËp luËn.

Ho¹t ®éng cña gv- hs

Néi  dung cÇn ®¹t

GV yªu cÇu häc sinh theo dâi phÇn ®Çu v¨n b¶n.

? C¶nh lµng quª sau hai m­­­¬i n¨m xa c¸ch trong con m¾t ng­­­êi trë vÒ ®· hiÖn ra nh­­­ thÕ nµo?  Em cã nhËn xÐt g× vÒ khung c¶nh ®ã?

- Häc sinh dùa vµo phÇn ®Çu v¨n b¶n ®Ó tr×nh bµy, nhËn xÐt

? Tr­íc sù thay ®æi ®ã t©m tr¹ng cña  ng­êi trë vÒ ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo ?

? V× sao nh©n vËt “t«i” l¹i cã t©m tr¹ng nh­ vËy?

- Häc sinh tr×nh bµy lÝ gi¶i cña m×nh vÒ t©m tr¹ng cña t¸c gi¶

- Gi¸o viªn chèt : “Cè h­¬ng” kh¸c xa trong t©m t­ëng vµ hi väng cña t«i, Lµng cò trong kÝ øc ®Ñp lung linh, k× ¶o cã nÐt cña thÇn tiªn, cßn lµng trong hiÖn t¹i nghÌo khæ, tµn t¹, thª l­¬ng,  cã dÊu hiÖu cña sù sa sót hoang tµn theo thêi gian .

? Qua ®ã t×nh c¶m cña ng­­­êi trë vÒ ®èi víi “Cè h­­­¬ng” ®­­­îc béc lé nh­­ thÕ nµo?

? Sù thay ®æi cña : lµng quª tµn t¹, gia ®×nh sa sót ( “t«i” vÒ ®Ó chuÈn bÞ ®­a gia ®×nh rêi quª), lµng xãm dän ®i n¬i kh¸c gîi cho em c¶m nhËn ®­îc g× vÒ thùc tr¹ng ë “Cè h­¬ng” ?

- Häc sinh suy nghÜ, tr×nh bµy

- GV chèt :

  X· héi phong kiÕn lµm cho con ng­êi kh«ng thÓ sèng ®­îc ë n¬i ch«n nhau, c¾t rèn nªn ph¶i li t¸n. X· héi ®i ng­îc l¹i víi sù ph¸t triÓn b×nh th­êng, lÏ ra ®æi thay theo chiÒu h­íng tèt ®Ñp, tiÕn bé nh­ng l¹i tµn t¹, t¨m tèi h¬n. Nh÷ng h×nh ¶nh ®ã diễn tả sự sa sút buộc phải thay đổi của quê nhà vµ của  đất nước chung. Tõ ®ã t¸c gi¶ thÓ hiÖn th¸i ®é tè c¸o XHPK ®Çy Èn ý.

? Em cã nhËn xÐt g× vÒ nÐt ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt cña ®o¹n truyÖn?

GV b×nh, chuyÓn: H×nh ¶nh “Cè h­¬ng” hiÖn lªn tiªu ®iÒu, x¬ x¸c, ®¸ng th­¬ng, ®¸ng thÊt väng trong t©m hån nh¹y c¶m vµ tÊm lßng cña ng­êi vÒ th¨m quª. Nh­ng thÊt väng vµ chua xãt h¬n n÷a lµ sù thay ®æi cña con ng­êi ë quª h­¬ng.

? Nh÷ng ngµy ë quª nh©n vËt t«i ®· gÆp nh÷ng ai ? Trong ®ã nh©n vËt nµo ®­­îc kÓ nhiÒu nhÊt ? Ng­êi ®ã cã mèi quan hÖ víi “t«i” nh­ thÕ nµo?

- Häc sinh tr×nh bµy

? Nh©n vËt NhËn Thæ ®­îc kÓ trong nh÷ng thêi ®iÓm nµo? Thñ ph¸p nghÖ thuËt ®­îc t¸c gi¶ sö dông ë ®©y lµ g× ?

- Häc sinh suy nghÜ , tr¶ lêi, bæ sung

- GV chia nhãm th¶o luËn :

Nhãm 1: T×m hiÓu vÒ nh©n vËt NhuËn Thæ trong qu¸ khø.

Nhãm 2: T×m hiÓu vÒ nh©n vËt NhuËn Thæ trong hiÖn t¹i.

Gi¸o viªn gîi ý : t×m hiÓu tuæi, ngo¹i h×nh, hµnh ®éng, t×nh c¶m...

- HS th¶o luËn

- GV yªu cÇu ®¹i diÖn nhãm 1 tr×nh bµy

- GV chèt lÇn l­ît trªn m¸y

- GV chiÕu ®o¹n

“Lúc  bấy giờ trong ký ức tôi, bỗng hiện ra một cảnh tượng thần tiên , kỳ dị : Một  vầng  trăng  tròn  vàng  thắm .....   chạy mất .”

? Trong qu¸ khø h×nh ¶nh NhËn thæ g¾n víi c¶nh t­îng nh­ thÕ nµo, ý nghÜa cña c¶nh t­îng ®ã?

- Häc sinh suy nghÜ, tr¶ lêi

- Gi¸o viªn chèt, chuyÓn:

    Trong kÝ øc cña t«i h×nh ¶nh NhuËn Thæ lµ “mét tiÓu anh hïng” g¾n víi mét c¶nh t­îng thÇn tiªn. §ã lµ nh÷ng h×nh ¶nh ®Ñp ®Ï lung linh gîi nh¾c nh÷ng n¨m th¸ng tuæi th¬ ªm ®Òm. §ã còng lµ mét c¶nh t­îng s¸ng sña, dÊu hiÖu cña cuéc sèng yªn b×nh vµ h¹nh phóc n¬i lµng quª. Nh¾c ®Õn NhuËn Thæ lßng t«i lãe lªn nh÷ng tia s¸ng Êm ¸p cña niÒm tin hi väng t«i håi hép mong ®îi, khao kh¸t t×m l¹i vÎ ®Ñp quª h­¬ng t­ëng chõng ®· mÊt, vµ NhuËn Thæ ®· xuÊt hiÖn ...

- GV chiÕu ®o¹n trÝch “ Ng­êi vµo lµ NhuËn Thæ....kh«ng nãi nªn lêi”

- §¹i diÖn häc sinh nhãm 2 tr×nh bµy phÇn th¶o luËn cña m×nh

- GV chèt lÇn l­ît trªn m¸y.

? C¸c em cã nhËn xÐt g× vÒ sù thay ®æi cña NhuËn Thæ ?

- HS  trao ®æi, tr×nh bµy

- GV:  Sù thay ®æi ë  NhuËn Thæ gÇn nh­ toµn diÖn theo chiÒu h­íng xÊu. T×nh b¹n kh«ng thay ®æi nh­ng c¸ch biÓu lé t×nh c¶m ®ã thay ®æi hoµn toµn.

- GV chiÕu ®o¹n

“…Nhuận Thổ đứng dừng lại, nét mặt ...
         Tôi như điếng người đi. Thôi đúng rồi! Giữa chúng tôi đã có một bức tường khá dày ngăn cách. Thật là bi đát. Tôi cũng nói không nên lời...”

? Côm tõ “®iÕng ng­êi” diÔn t¶ t©m tr¹ng “t«i” nh­ thÕ nµo tr­íc sù thay ®æi cña NhuËn Thæ ?

- Häc sinh nhËn xÐt vÒ th¸i ®é vµ t©m tr¹ng cña “t«i”

- GV: T«i bµng hoµng, cho¸ng v¸ng, thÊt väng  ®Õn xãt xa, ®au ®ín bëi kho¶ng c¸ch - bøc t­êng dµy v« h×nh mµ NhuËn Thæ ®· dùng nªn tõ quan niÖm vÒ ®Þa vÞ, ®¼ng cÊp ®· qu¸ ­ lçi thêi mµ ng­êi d©n quª vÉn cßn mang nÆng...

- Gi¸o viªn chèt - chuyÓn : Ngoµi NhuËn Thæ- ng­êi b¹n tuæi th¬, nh÷ng ng­êi d©n quª kh¸c còng kh«ng khái khiÕn t¸c gi¶ thÊt väng hôt hÉng, nhÊt lµ ng­êi l¸ng giÒng: thÝm Hai D­¬ng

? Qua lêi kÓ vµ c¶m nhËn cña “t«i” c¸c em cã nhËn xÐt g× vÒ nh÷ng thay ®æi ë chÞ Hai D­¬ng vµ nh÷ng ng­êi d©n quª kh¸c ?

- Häc sinh trao ®æi, tr×nh bµy, bæ sung

- GV chèt

? Tr­íc nh÷ng ®æi thay cña con ng­êi trªn quª h­¬ng khiÕn “t«i” c¶m thÊy nh­ thÕ nµo?

? NhËn xÐt vÒ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t ®­îc sö dông vµ nghÖ thuËt kÓ chuyÖn, x©y dùng nh©n vËt trong ®o¹n truyÖn ?

? NÐt ®Æc s¾c trong nghÖ thuËt kÓ chuyÖn, dùng truyÖn ®ã cã t¸c dông g×?

- HS tr×nh bµy - nhËn xÐt bæ sung

- GV: ChÝnh biÖn ph¸p ®èi chiÕu, so s¸nh : “Cè h­¬ng” x­a - nay; NhuËn Thæ, chÞ Hai D­¬ng trong qu¸ khø - hiÖn t¹i, kÓ c¶ ®èi chiÕu Thñy Sinh - con NhuËn Thæ b©y giê vµ NhuËn Thæ tr­íc kia ®· lµm næi bËt thùc tr¹ng cuéc sèng cña con ng­êi trong x· héi Trung Quèc lóc bÊy giê.

? VËy em h×nh dung nh­ thÕ nµo vÒ thùc tr¹ng cuéc sèng ®ã ?

- Hs tr×nh bµy nh÷ng c¶m nhËn cña m×nh.

? Tõ ®ã em cã nhËn xÐt g× vÒ ý nghÜa h×nh ¶nh

“ cè h­¬ng”?

-Häc sinh trao ®æi tr×nh bµy suy nghÜ cña m×nh

? Cã ý kiÕn cho r»ng trong “Cè h­¬ng” NhuËn Thæ lµ nh©n vËt “®iÓn h×nh” - vËy theo em NhuËn Thæ ®iÓn h×nh cho tÇng líp x· héi nµo cña XHPK Trung Quèc lóc bÊy giê ?

- Häc sinh suy nghÜ, trao ®æi - tr¶ lêi

- GV b×nh: "Cè h­­¬ng" lµ mét vïng quª ®ãi khæ, nghÌo nµn, l¹c hËu, l¾m ung nhät, nÆng t­­ t­­ëng phong kiÕn. Cuéc sèng quÈn quanh, bÕ t¾c nghÌo khæ khiÕn lµng quª ngµy mét tµn t¹, con ng­êi ngµy cµng khæ së, hÌn kÐm, bÊt l­¬ng. T×nh tr¹ng mô mÉm, cam chÞu cùc khæ nãi riªng vµ sè phËn cña ng­êi n«ng d©n nãi chung chÝnh lµ ®iÒu tr¨n trë, ®au xãt nhÊt cña nhµ v¨n.

- GV nh¾c l¹i lêi cña Lç TÊn: Trong t¹p v¨n “ V× sao t«i viÕt tiÓu thuyÕt” Lç TÊn nãi râ «ng hay chän nh÷ng ng­êi bÊt h¹nh lµm ®Ò tµi, chän nh­ vËy, trong ®iÒu kiÖn lÞch sö x· héi ®­¬ng thêi, cã thÓ lµm mét c«ng ®«i viÖc: võa cã ®iÒu kiÖn v¹ch trÇn ung nhät cña x· héi bÖnh tËt, võa cã ®iÒu kiÖn l«i hÕt bÖnh tËt cña chÝnh nh÷ng ng­êi lao ®éng ra lµm cho mäi ng­êi chó ý t×m c¸ch ch¹y ch÷a..

    ? Qua nh÷ng c¶m nhËn, tr¨n trë, suy nghÜ cña “t«i” c¸c em cã nhËn xÐt g× vÒ nh÷ng nguyªn nh©n ®Én ®Õn nh÷ng ®æi thay ®¸ng thÊt väng ë “ Cè h­¬ng”?

- Häc sinh th¶o luËn nhãm

- §¹i diÖn c¸c nhãm tr×nh bµy- bæ sung.

Gv chèt trªn m¸y chiÕu

? §»ng sau nçi xãt xa thÊt väng khi vÒ “Cè h­¬ng”, ®o¹n truyÖn cßn thÓ hiÖn th¸i ®é g× cña“ t«i” ?

? Tõ ®ã em  cã nhËn xÐt g× vÒ nh÷ng vÊn ®Ò t¸c gi¶ ®Æt ra ë ®©y?

 - Häc sinh trao ®æi nhanh, tr×nh bµy

- GV chèt trªn m¸y chiÕu

GV b×nh : “Cè h­¬ng” lµ mét kh«ng gian nghÖ thuËt chøa ®ùng thêi gian nghÖ thuËt, chñ yÕu lµ gi÷a qu¸ khø vµ hiÖn t¹i nh»m gióp t¸c gi¶ ph¶n ¸nh nh÷ng thay ®æi ®iÓn h×nh cña XHPK Trung Quèc ®Çu thÕ kØ XX, ®ã lµ mét x· héi bÖnh tËt, tån t¹i víi nh÷ng con ng­êi “bÖnh tËt” mµ t¸c gi¶ muèn l«i ra ®Ó ch¹y ch÷a, bëi «ng kh«ng muèn nh÷ng ng­êi d©n v× khèn khæ mµ ®Çn ®én nh­ NhuËn Thæ hoÆc v× khèn khæ mµ tµn nhÉn, l­u manh nh­ thÝm Hai D­¬ng vµ nh÷ng ng­êi hµng xãm...

GV chèt chuyÓn: §ã còng chÝnh lµ biÓu hiÖn cña t×nh yªu con ng­êi, quª h­¬ng, ®Êt n­íc cña nhµ v¨n...Vµ mang trong lßng bao nçi niÒm t©m sù, nh©n vËt “ t«i” rêi quª trªn chiÕc thuyÒn nhá vµo lóc hoµng h«n....

? T©m tr¹ng cña “t«i” khi rêi quª nh­ thÕ nµo? V× sao “t«i” l¹i cã t©m tr¹ng, c¶m xóc nh­ vËy?

- HS tr×nh bµy – bæ sung

GV ®Þnh h­íng: V× “Cè h­¬ng” kh«ng cßn trong lµnh, ®Ñp ®Ï, Êm ¸p nh­ x­a víi nh÷ng ng­êi b¹n, nh÷ng ng­êi hµng xãm th©n thiÖn ®¸ng mÕn vµ ng«i nhµ th©n thuéc, yªu dÊu n÷a.. “Cè h­¬ng” b©y giê chØ cßn x¬ x¸c, nghÌo hÌn vµ xa l¹, tõ c¶nh vËt ®Õn con ng­êi....

Tuy nhiªn trong nçi xãt xa, buån b· ®ã vÉn lãe lªn nh÷ng niÒm tin, hi väng vµ mong ­íc cho quª h­¬ng

? VËy ®ã lµ nh÷ng ­íc m¬, hi väng g× ?

- Häc sinh trao ®æi, tr×nh bµy

- C¸c häc sinh kh¸c nhËn xÐt bæ sung

- GV chèt

- Gv nªu vÊn ®Ò th¶o luËn :

 Trong ý nghĩ cuối truyÖn  của nhân vật “tôi”:

“ Đã gọi là hi vọng thì không thể nói đâu là thực đâu là hư. Cũng giống như những con đường trên mặt đất; kì thực trên mặt đất vốn làm gì có đường. Người ta đi mãi thì thành đường thôi”. H×nh ¶nh con ®u­êng ë ®©y cã nh÷ng ý nghÜa g× ?

- Häc sinh th¶o luËn theo nhãm – tr×nh bµy

- Gi¸o viªn chèt trªn m¸y chiÕu

? T¹i sao khi mong ­íc vµ hi väng cuéc ®êi míi cho “Cè h­¬ng”, nh©n vËt “t«i” l¹i nghÜ ®Õn “con ®­êng ®i m·i mµ thµnh”

- Häc sinh nªu nh÷ng lÝ gi¶i cña m×nh

- GV nhËn xÐt, bæ sung, chèt

? ­íc väng ®æi ®êi cho quª h­¬ng, ®Êt n­íc cña Lç TÊn cã trë thµnh hiÖn thùc kh«ng?

- HS liªn hÖ thùc tÕ Trung Quèc hiÖn t¹i

- GV chiÕu lêi ph¸t biÓu cña Giang Tr¹ch D©n

“ Thêi ®¹i ng­­êi Trung Quèc lµm n« lÖ hoÆc muèn lµm n« lÖ mµ kh«ng ®­­îc mµ Lç TÊn tõng nguyÒn rña ®· qua l©u råi, con ch¸u cña NhuËn Thæ, T­­êng L©m ®· trë thµnh ng­­êi chñ quèc gia, ng­­êi x©y dùng cuéc sèng míi…

Lç TÊn tõng nãi: trªn mÆt ®Êt vèn kh«ng cã ®­­êng, ®­­êng lµ do con ng­­êi giÉm n¸t chç kh«ng cã ®­­êng mµ t¹o ra, lµ khai ph¸ chç gai gãc mµ cã. BÊt kÓ gÆp bao nhiªu gian nan tr¾c trë, chóng ta cÇn b­­íc tiÕp, kiªn ®Þnh kh«ng nao nóng. Trong sù nghiÖp vÜ ®¹i x©y dùng chñ nghÜa x· héi mang mµu s¾c Trung Quèc, h·y ®øng v÷ng trªn mÆt ®Êt, g¹t bá hÕt ch«ng gai, tinh thÇn phÊn chÊn, ®oµn kÕt phÊn ®Êu, kh«ng ngõng t×m tßi vµ s¸ng t¹o. §ã chÝnh lµ c¸ch kØ niÖm Lç TÊn hay nhÊt”

                    ( Giang Tr¹ch D©n, TiÕn thªm mét

b­­íc häc tËp vµ ph¸t huy tinh thÇn Lç TÊn - Bµi nãi chuyÖn trong lÔ kØ niÖm 110 n¨m ngµy sinh Lç TÊn )

? Nh­ vËy ph­¬ng thøc biÓu ®¹t chÝnh ®­îc sö dông ë ®o¹n cuèi nµy lµ g× ? Qua ®ã em cã nhËn xÐt g× vÒ  t×nh c¶m cña t¸c gi¶ ®èi víi “ Cè h­¬ng”?

- Häc sinh tr×nh bµy nh÷ng nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ cña m×nh

- Gi¸o viªn chèt : Nh©n vËt “t«i” cã nh÷ng biÓu hiÖn kh¸c nhau cña t×nh yªu quª h­­¬ng, ®Êt n­íc ; t×nh c¶m ®ã tr­­íc sau nh­­  mét: chua xãt phª ph¸n thùc tr¹ng sa sót vÒ mäi mÆt cña x· héi phong kiÕn Trung Quèc, dÉu rÊt buån vµ thÊt väng v× sù thay ®æi nghÌo nµn, l¹c hËu nh­­ng vÉn mong mái, hi väng vµo sù thay ®æi tèt ®Ñp h¬n cho quª h­­¬ng vµ ®Æt ra vÊn ®Ò “ con ®­êng ®i”. §ã lµ tÊm lßng tha thiÕt lo l¾ng cho vËn mÖnh cña quª h­¬ng, ®Êt n­íc.

II. §äc – t×m hiÓu chi tiÕt

1. H×nh ¶nh “Cè h­¬ng’’qua c¶m nhËn cña nh©n vËt “t«i” 

-> Yªu quª ®Õn ®é xãt xa cho sù nghÌo khæ cña lµng quª m×nh.

- >Th¸i ®é tè c¸o XHPK ®Çy Èn ý.

- KÓ kÕt hîp víi t¶, biÓu c¶m trùc tiÕp vµ so s¸nh ®èi chiÕu.

2. Con ng­êi ë “ Cè h­¬ng” qua c¶m nhËn cña nh©n vËt "t«i " .

a. Nh©n vËt NhuËn Thæ – ng­êi b¹n tuæi th¬:

b. ChÞ Hai Du¬ng- ng­êi l¸ng giÒng

-> Xãt xa, ®au ®ín, thÊt väng, tr¨n trë

-> KÓ kÕt hîp miªu t¶, biÓu c¶m

  So s¸nh, ®èi chiÕu gi÷a qu¸ khø vµ hiÖn t¹i.

=> Cuéc sèng quÈn quanh, bÕ t¾c, sa sót, suy nh­îc…

=> Lµ h×nh ¶nh thu nhá cña ®Êt n­íc Trung Quèc ®Çu thÕ kØ XX

Trong ®ã NhuËn Thæ lµ h×nh ¶nh ®iÓn h×nh cña ng­­êi n«ng d©n Trung Quèc víi cuéc sèng l¹c hËu, nghÌo khæ, cam phËn cïng t×nh tr¹ng tinh thÇn ngu muéi trong x· héi phong kiÕn Trung Quèc ®Çu thÕ kØ XX.

.

* Nguyªn nh©n:

+ Do x· héi phong kiÕn: quan l¹i, địa chủ ®µy ®o¹ chç nµo còng hái tiÒn, kh«ng luËt lÖ g× c¶, thuÕ nÆng, lÝnh tr¸ng, trém c­­íp, điều kiện canh t¸c lạc hậu, mất mïa, đãi kÐm…

+ Do g¸nh nặng tinh thần từ lễ gi¸o phong kiến: quan niệm cũ kĩ về đẳng cấp…

+ Do nh÷ng h¹n chÕ, tiªu cùc trong t©m hån, tÝnh c¸ch cña người lao động: l¹c hËu, thất học, cam chÞu, ngu muéi…

-> Phª ph¸n, tè c¸o s©u s¾c

*VÊn ®Ò ®Æt ra :

     + Ph¶n ¸nh t×nh c¶nh sa sót  mäi mÆt cu¶ x· héi Trung Quèc ®Çu thÕ kØ XX.

     + Ph©n tÝch nguyªn nh©n vµ lªn ¸n c¸c thÕ lùc ®· ®­­a ®Õn thùc tr¹ng ®¸ng buån Êy .

      + ChØ ra nh÷ng mÆt tiªu cùc n»m ngay trong t©m hån, tÝnh c¸ch cña b¶n th©n nh÷ng ng­­êi lao ®éng

3. Mong ­íc vµ hi väng cho quª h­¬ng

- Hi väng vµo t­­­¬ng lai thÕ hÖ trÎ (Hoµng vµ Thuû Sinh...)

- Hi väng vµ m¬ ­­­íc cuéc ®êi míi t­¬i ®Ñp Êm no, yªn b×nh cho quª h­¬ng ( c¶nh t­îng thÇn tiªn...)

- H×nh ¶nh con ®­­­êng

+ NghÜa thùc: lµ con ®­êng ®i trªn mÆt ®Êt, lµ con  ®­­­êng thuû ®­­­a nh©n vËt t«i vÒ quª vµ ®­­­a gia ®×nh t«i rêi quª...

+ NghÜa biÓu t­îng:

-> Mang ý nghÜa t­­­îng tr­­­ng, biÓu t­­­îng, kh¸i qu¸t triÕt lý vÒ lÏ sèng cña con ng­­­êi, hiÖn t¹i ®Õn t­­­¬ng lai. Còng nh­­ con ®­­êng trªn mÆt ®Êt, mäi thø trong cuéc sèng nµy kh«ng tù cã s½n, nh­­ng nÕu muèn b»ng sù cè g¾ng vµ kiªn tr×, con ng­­êi sÏ cã tÊt c¶.

- §ã lµ con ®­­­êng tù do h¹nh phóc, con

®­­­êng tù th©n hµnh ®éng, x©y dùng cña con ng­­­êi

- §ã lµ con ®­êng hi väng, con ®­êng ®i tíi t­¬ng lai tèt ®Ñp cña “Cè h­¬ng”, cña ®Êt n­íc....

->¤ng muèn thøc tØnh ng­­êi d©n lµng m×nh nãi riªng vµ nh©n d©n TQ lóc bÊy giê nãi chung kh«ng cam chÞu cuéc sèng nghÌo hÌn ¸p bøc, kh«ng thÓ tiÕp tôc theo con ®­­êng mßn cò, l¹c hËu, tr× trÖ víi bao thø hñ tôc nÆng nÒ, cÇn t×m ra 1 con ®­­êng míi, x©y dùng nh÷ng cuéc ®êi míi tèt ®Ñp h¬n cho t­­¬ng lai.“ mét cuéc ®êi míi, mét cuéc ®êi mµ chóng t«i ch­­a tõng ®­­îc sèng”

-> Ph­¬ng thøc nghÞ luËn

-> T×nh yªu quª h­¬ng míi mÎ vµ m·nh liÖt..

Ho¹t ®éng cña gv- hs

Néi  dung cÇn ®¹t

GV chia líp thµnh 2 nhãm, nªu yªu cÇu:

Nhãm 1: Nªu c¸c nÐt ®Æc s¾c nghÖ thuËt cña t¸c phÈm

Nhãm 2: Nªu gi¸ trÞ néi dung cña t¸c phÈm

- C¸c nhãm th¶o luËn tr×nh bµy

- GV chèt trªn m¸y chiÕu

- GV kh¸i qu¸t hãa bµi häc b»ng s¬ ®å trªn m¸y chiÕu :

III. Tæng kÕt

Ho¹t ®éng cña gv- hs

Néi  dung cÇn ®¹t

- Gi¸o viªn nªu vÊn ®Ò:

? Tõ h×nh ¶nh con ®­­êng “ ®i m·i th× thµnh” trong v¨n b¶n, em h·y tr×nh bµy suy nghÜ vÒ con ®­­êng häc tËp, con ®­­êng ®i tíi t­­¬ng lai cña b¶n th©n ?

- Häc sinh béc lé c¸c suy nghÜ cña m×nh

IV. LuyÖn tËp