Tr­êng THPT Tù LËp

   së gd&®t hµ néi

tr­êng thpt tù lËp

 

 

 

 

gi¸o ¸n ng÷ v¨n 10

(TËp 1)

 

 

 

 

 

 

             GV: trÞnh ®øc h¹nh

             Tæ: x· héi

Tr­êng thpt Tù lËp

 

 

 

 

 

 

 

 

n¨m häc: 2009- 2010

1

TrÞnh §øc H¹nh


 

Tr­êng THPT Tù LËp

Tæng quan v¨n häc ViÖt Nam

 

A. môc tiªu bµi häc

Gióp HS:

1. N¾m ®­îc c¸c bé phËn lín vµ sù vËn ®éng ph¸t triÓn cña v¨n häc.

2. N¾m ®­îc nÐt lín vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt.

B. Ph­¬ng tiÖn thùc hiÖn

- SGK, SGV

- ThiÕt kÕ bµi häc

- C¸c tµi liÖu tham kh¶o

C. c¸ch thøc tiÕn hµnh

GV tæ chøc giê d¹y häc theo c¸ch kÕt hîp c¸c h×nh thøc trao ®æi th¶o luËn, tr¶ lêi c¸c c©u hái.

D. tiÕn tr×nh d¹y häc

1. KiÓm tra bµi cò

2. Giíi thiÖu bµi míi

LÞch sö v¨n häc cña bÊt cø d©n téc nµo ®Òu lµ lÞch sö t©m hån cña d©n téc Êy. §Ó cung cÊp cho c¸c em nhËn thøc nh÷ng nÐt lín vÒ v¨n häc n­íc nhµ, chóng ta t×m hiÓu tæng quan v¨n häc ViÖt Nam.

 

Ho¹t ®éng cña GV vµ HS

Yªu cÇu cÇn ®¹t

- Em hiÓu thÕ nµo lµ tæng quan v¨n häc ViÖt Nam?

- Yªu cÇu häc sinh (H/s) ®äc mÊy dßng ®Çu cña s¸ch gi¸o khoa (SGK) tõ “Tr¶i qua hµng ngµn n¨m... tinh thÇn Êy”

+ Néi dung cña phÇn nµy? Theo em ®ã lµ phÇn g× cña bµi tæng quan v¨n häc?

I. C¸c bé phËn hîp thµnh cña v¨n häc ViÖt Nam

- Yªu cÇu häc sinh ®äc phÇn I (SGK)

Tõ “V¨n häc ViÖt Nam bao gåm “V¨n häc viÕt”

- C¸ch nh×n nhËn, ®¸nh gi¸ mét c¸ch tæng qu¸t nh÷ng nÐt lín cña v¨n häc ViÖt Nam.

+ Néi dung SGK: Tr¶i qua qu¸ tr×nh lao ®éng, chiÕn ®Êu x©y dùng b¶o vÖ ®Êt n­íc, nh©n d©n ta ®· s¸ng t¹o nh÷ng gi¸ trÞ tinh thÇn. V¨n häc ViÖt Nam lµ b»ng chøng cho sù s¸ng t¹o tinh thÇn Êy.

§©y lµ phÇn ®Æt vÊn ®Ò cña bµi tæng quan v¨n häc ViÖt Nam.

 

 

 

 

 

1

TrÞnh §øc H¹nh


 

Tr­êng THPT Tù LËp

+ V¨n häc ViÖt Nam gåm mÊy bé phËn lín?

 

1.  V¨n häc d©n gian

(H/S ®äc tõ v¨n häc d©n gian céng ®ång)

+ H·y tr×nh bÇy nh÷ng nÐt lín cña v¨n häc d©n gian?

(Tãm t¾t nh÷ng nÐt lín cña s¸ch gi¸o khoa)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2. V¨n häc viÕt

(H/S ®äc SGK tõ “V¨n häc viÕt”,  "kÞch nãi")

SGK tr×nh bµy néi dung g×? H·y tr×nh bÇy kh¸i qu¸t vÒ tõng néi dung ®ã?

 

 

 

 

 

 

II. TiÕn tr×nh lÞch sö v¨n häc ViÖt Nam

(LÇn l­ît gäi häc sinh ®äc râ tõng phÇn)

 

+ V¨n häc ViÖt Nam gåm 2 bé phËn lín:

* V¨n häc d©n gian

* V¨n häc viÕt

+ Kh¸i niÖm v¨n häc d©n gian: Lµ nh÷ng s¸ng t¸c tËp thÓ cña nh©n d©n lao ®éng ®­îc truyÒn miÖng tõ ®êi nµy sang ®êi kh¸c. Nh÷ng trÝ thøc cã thÓ tham gia s¸ng t¸c. Song nh÷ng s¸ng t¸c ®ã ph¶i tu©n thñ ®Æc tr­ng cña v¨n häc d©n gian vµ trë thµnh tiÕng nãi, t×nh c¶m chung cña nh©n d©n.

+ C¸c thÓ lo¹i cña v¨n häc d©n gian: TruyÖn cæ d©n gian bao gåm: thÇn tho¹i, sö thi, truyÒn thuyÕt, truyÖn cæ tÝch, truyÖn c­êi, truyÖn ngô ng«n. Th¬ ca d©n gian bao gåm tôc ng÷, c©u ®è, ca dao, vÌ, truyÖn th¬. S©n khÊu d©n gian bao gåm chÌo, tuång, c¶i l­¬ng.

+ §Æc tr­ng cña v¨n häc d©n gian lµ tÝnh truyÒn miÖng, tÝnh tËp thÓ vµ tÝnh thùc hµnh trong c¸c sinh ho¹t kh¸c nhau cña ®êi sèng céng ®ång.

 

 

- Kh¸i niÖm vÒ v¨n häc viÕt: lµ s¸ng t¸c cña trÝ thøc ®­îc ghi l¹i b»ng ch÷ viÕt, lµ s¸ng t¹o cña c¸ nh©n, v¨n häc viÕt mang dÊu Ên cña t¸c gi¶.

- H×nh thøc v¨n tù cña v¨n häc viÕt ®­îc ghi l¹i b»ng ba thø ch÷: H¸n, N«m, Quèc ng÷. Mét sè Ýt b»ng ch÷ Ph¸p. Ch÷ H¸n lµ v¨n tù cña ng­êi H¸n. Ch÷ N«m dùa vµo ch÷ H¸n mµ ®Æt ra. Ch÷ quèc ng÷ sö dông ch÷ c¸i La tinh ®Ó ghi ©m tiÕng ViÖt. Tõ thÕ kØ XX trë l¹i ®©y v¨n häc ViÖt Nam chñ yÕu viÕt b»ng ch÷ quèc ng÷.

 

- HÖ thèng thÓ lo¹i: Ph¸t triÓn theo tõng thêi kú.

1

TrÞnh §øc H¹nh


 

Tr­êng THPT Tù LËp

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

+ Nh×n tæng qu¸t, v¨n häc ViÖt Nam cã mÊy thêi k× ph¸t triÓn?

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

+ NÐt lín cña truyÒn thèng thÓ hiÖn trong v¨n häc ViÖt Nam lµ g×?

1. Thêi k× v¨n häc trung ®¹i (tõ thÕ kØ X ®Õn hÕt thÕ kØ XIX)

- Tõ thÕ kØ X ®Õn hÕt thÕ kØ XIX, nÒn v¨n häc ViÖt Nam cã g× ®¸ng chó ý?

(H/S ®äc tµi liÖu SGK)

 

 

- V× sao v¨n häc tõ thÕ kØ X ®Õn hÕt thÕ kØ XIX cã sù ¶nh h­ëng cña v¨n häc Trung Quèc?

(H/S ®äc SGK)

* Tõ thÕ kØ X ®Õn thÕ kØ XIX gåm v¨n xu«i tù sù (truyÖn kÝ, v¨n chÝnh luËn, tiÓu thuyÕt ch­¬ng håi). Th¬ gåm th¬ cæ phong, ®­êng luËt, tõ khóc. V¨n biÒn ngÉu gåm phó, c¸o, v¨n tÕ.

* Ch÷ N«m: cã th¬ N«m ®­êng luËt, truyÖn th¬, ng©m khóc, h¸t nãi,

* Tõ thÕ kû XX trë l¹i ®©y ranh giíi râ rµng. Tù sù cã: TruyÖn ng¾n tiÓu thuyÕt, kÝ (Bót kÝ, nhËt kÝ, tuú bót, phãng sù). Tr÷ t×nh cã: Th¬, tr­êng ca. KÞch cã: kÞch nãi.

+ V¨n häc ViÖt Nam cã hai thêi k× ph¸t triÓn. Tõ thÕ kØ X ®Õn hÕt thÕ kØ XIX vµ tõ thÕ kØ XX ®Õn nay. Tõ thÕ kØ X ®Õn hÕt thÕ kØ XIX lµ v¨n häc trung ®¹i. NÒn v¨n häc nµy h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn theo mèi quan hÖ cña v¨n häc khu vùc §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸, cã mèi quan hÖ víi v¨n häc Trung Quèc...

+ V¨n häc hiÖn ®¹i h×nh thµnh tõ thÕ kØ XX vµ vËn ®éng ph¸t triÓn tíi ngµy nay. Nã ph¸t triÓn trong mèi quan hÖ vµ giao l­u quèc tÕ. V¨n häc ViÖt Nam chÞu ¶nh h­ëng cña v¨n häc ¢u - MÜ.

+ TruyÒn thèng v¨n häc ViÖt Nam thÓ hiÖn hai nÐt lín: ®ã lµ chñ nghÜa yªu n­íc vµ chñ nghÜa nh©n ®¹o.

 

 

- Tõ thÕ kØ X ®Õn hÕt thÕ kØ XIX, v¨n häc ViÖt Nam cã ®iÓm ®¸ng chó ý lµ: §©y lµ nÒn v¨n häc viÕt b»ng ch÷ H¸n vµ ch÷ N«m.

 

- Nã ¶nh h­ëng cña nÒn v¨n häc trung ®¹i t­¬ng øng. §ã lµ v¨n häc trung ®¹i Trung Quèc.

- V× c¸c triÒu ®¹i phong kiÕn ph­¬ng B¾c lÇn l­ît sang x©m l­îc n­íc ta. §©y còng lµ lÝ do ®Ó quyÕt ®Þnh v¨n häc viÕt b»ng ch÷ H¸n.

1

TrÞnh §øc H¹nh


 

Tr­êng THPT Tù LËp

 

- H·y chØ ra nh÷ng t¸c phÈm vµ t¸c gi¶ tiªu biÓu cña v¨n häc trung ®¹i).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

- H·y kÓ tªn nh÷ng t¸c phÈm cña v¨n häc trung ®¹i viÕt b»ng ch÷ N«m.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Em cã suy nghÜ g× vÒ sù ph¸t triÓn th¬ N«m cña v¨n häc trung ®¹i?

 

 

 

2. Thêi k× v¨n häc hiÖn ®¹i (tõ ®Çu thÕ kØ XX ®Õn nay)

(H/S ®äc lÇn l­ît phÇn nµy trong SGK)

- V¨n häc ViÖt Nam tõ thÕ kØ XX ®Õn nay ®­îc gäi b»ng nÒn v¨n häc g×? T¹i sao l¹i cã tªn gäi Êy?

- “Th¸nh T«ng di th¶o” cña Lª Th¸nh T«ng

- “TruyÒn kú m¹n lôc” cña NguyÔn D÷  

- “ViÖt ®iÖn u linh tËp” cña LÝ TÕ Xuyªn

-“Th­îng kinh kÝ sù” H¶i Th­îng L·n ¤ng

- “Vò trung tuú bót” cña Ph¹m §×nh Hæ

- “Nam triÒu c«ng nghiÖp” cña NguyÔn Khoa Chiªm.

- “Hoµng Lª nhÊt thèng chÝ” cña Ng« gia v¨n ph¸i: tiÓu thuyÕt ch­¬ng håi.

- VÒ th¬ ch÷ H¸n:

+ NguyÔn Tr·i víi “øc Trai thi tËp”

- NguyÔn BØnh Khiªm “B¹ch v©n thi tËp”

- NguyÔn Du víi “B¾c hµnh t¹p lôc”

- “Nam trung t¹p ng©m”

- VÒ th¬ ch÷ H¸n cña Cao B¸ Qu¸t.

- NguyÔn Tr·i víi “Quèc ©m thi tËp”

- NguyÔn BØnh Khiªm víi “B¹ch V©n quèc ng÷ thi tËp”

- Lª Th¸nh T«ng víi "Hång §øc quèc ©m thi tËp”.

- Th¬ N«m §­êng luËt cña Hå Xu©n H­¬ng, Bµ HuyÖn Thanh Quan.

- “TruyÖn KiÒu’’ cña NguyÔn Du.

- “S¬ kÝnh t©n trang” cña Ph¹m Th¸i.

- NhiÒu truyÖn N«m khuyÕt danh nh­: Ph¹m T¶i Ngäc Hoa”, “Tèng Tr©n Cóc Hoa”, “Ph¹m C«ng Cóc Hoa”...

* Sù ph¸t triÓn cña th¬ N«m g¾n liÒn víi sù tr­ëng thµnh vµ nh÷ng nÐt truyÒn thèng cña v¨n häc trung ®¹i. §ã lµ lßng yªu n­íc, tinh thÇn nh©n ®¹o vµ hiÖn thùc. Nã thÓ hiÖn tinh thÇn ý thøc d©n téc ®· ph¸t triÓn cao.

 

- V¨n häc tõ ®Çu thÕ kØ XX ®Õn nay ®­îc gäi lµ nÒn v¨n häc hiÖn ®¹i: Së dÜ cã tªn nh­ vËy v× nã ph¸t triÓn trong thêi ®¹i mµ quan hÖ s¶n xuÊt chñ yÕu dùa vµo hiÖn ®¹i ho¸. MÆt kh¸c nh÷ng luång t­ t­ëng tiÕn bé

1

TrÞnh §øc H¹nh


 

Tr­êng THPT Tù LËp

 

 

 

 

 

 

- V¨n häc thêi k× nµy ®­îc chia lµm mÊy giai ®o¹n vµ cã ®Æc ®iÓm g×?

- Gäi H/S thay nhau ®äc SGK.

+ Tõ ®Çu thÕ kØ XX ®Õn n¨m 1930

+ Tõ 1930 ®Õn 1945

+ Tõ 1945 ®Õn 1975

+ Tõ 1975 ®Õn nay.

Mçi phÇn cho H/S tr¶ lêi:

- Nªu ®Æc ®iÓm v¨n häc cña thêi k× võa ®äc (nh÷ng nÐt lín).

- Giai ®o¹n sau so víi giai ®o¹n tr­íc cã g× kh¸c biÖt?

VÒ thÓ lo¹i v¨n häc ViÖt Nam tõ ®Çu thÕ kØ XX ®Õn nay cã g× ®¸ng chó ý?

 

+ Tõ ®Çu thÕ kØ XX ®Õn 1975

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

nh­ nh÷ng luång giã míi thæi vµo ViÖt Nam lµm thay ®æi nhËn thøc, c¸ch nghÜ, c¸ch c¶m vµ c¶ c¸ch nãi cña con ng­êi ViÖt Nam. Nã chÞu ¶nh h­ëng cña v¨n häc ph­¬ng T©y.

- V¨n häc thêi k× nµy ®­îc chia lµm 4 giai ®o¹n

+ Tõ ®Çu thÕ kØ XX ®Õn n¨m 1930

+ Tõ 1930 ®Õn 1945

+ Tõ 1945 ®Õn 1975

+ Tõ 1975 ®Õn nay

 

 

 

- §Æc ®iÓm v¨n häc ViÖt Nam ë tõng thêi k× cã kh¸c nhau.

* Tõ ®Çu thÕ kØ XX ®Õn n¨m 1945, v¨n häc ViÖt Nam ®· b­íc vµo quü ®¹o cña v¨n häc thÕ giíi hiÖn ®¹i, cô thÓ tiÕp xóc víi v¨n häc ch©u ¢u. §ã lµ nÒn v¨n häc tiÕng ViÖt viÕt b»ng ch÷ quèc ng÷. Do ®ã nã cã nhiÒu c«ng chóng b¹n ®äc. Nh÷ng t¸c gi¶ tiªu biÓu lµ: T¶n §µ; Hoµng Ngäc Ph¸ch, Hå BiÓu Ch¸nh, Ph¹m Duy Tèn (thêi k× ®Çu).

* Tõ 1930 ®Õn 1945 (thêi k× cuèi) xuÊt hiÖn nhiÒu tªn tuæi lín nh­: Th¹ch Lam; NguyÔn Tu©n; Xu©n DiÖu; Vò Träng Phông; Huy CËn; Nam Cao; Hµn M¹c Tö; ChÕ Lan Viªn...

V¨n häc thêi k× nµy võa kÕ thõa tinh hoa cña v¨n häc trung ®¹i vµ v¨n häc d©n gian, võa tiÕp nhËn ¶nh h­ëng cña v¨n häc thÕ giíi ®Ó hiÖn ®¹i ho¸. BiÓu hiÖn: cã nhiÒu thÓ lo¹i míi vµ còng ngµy cµng hoµn thiÖn.

*Tõ 1945 ®Õn 1975 sù kiÖn lÞch sö vÜ ®¹i ®· më ra triÓn väng nhiÒu mÆt cho v¨n häc ViÖt

1

TrÞnh §øc H¹nh


 

Tr­êng THPT Tù LËp

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Nam. NhiÒu nhµ v¨n nhµ th¬ líp tr­íc ®· ®i theo c¸ch m¹ng vµ kho¸c ba l« ®Õn víi kh¸ng chiÕn cèng hiÕn tµi n¨ng vµ søc lùc thËm chÝ b»ng c¶ x­¬ng m¸u cho c¸ch m¹ng, cho sù nghiÖp v¨n häc c¸ch m¹ng cña d©n téc. Ph¶i kÕ thõa nh÷ng tÊm g­¬ng hi sinh anh dòng nh­ Nam Cao, TrÇn §¨ng, Th©m T©m... trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p vµ Nguyªn Thi, Lª Anh Xu©n, D­¬ng ThÞ Xu©n Quý... trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ®· l·nh ®¹o toµn diÖn vµ cã ®­êng lèi ®óng ®¾n chØ ®¹o v¨n nghÖ g¾n liÒn víi sù nghiÖp lao ®éng vµ chiÕn ®Êu cña nh©n d©n ta. Thµnh tùu chñ yÕu dµnh cho dßng v¨n yªu n­íc vµ c¸ch m¹ng. Hai cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p vµ chèng MÜ ®· ®em l¹i nh÷ng ph¹m vi ph¶n ¸nh míi, c¶m høng míi ®Ó v¨n häc yªu n­íc vµ c¸ch m¹ng ®¹t nhiÒu thµnh tùu nghÖ thuËt ®¸ng tù hµo. Nã g¾n liÒn víi nh÷ng tªn tuæi nh­: Hå ChÝ Minh, Tè H÷u; Sãng Hång vµ ®éi ngò nhµ v¨n chiÕn sÜ nh­: Quang Dòng, ChÝnh H÷u, NguyÔn §×nh Thi, Vò Cao, Nguyªn Ngäc (NguyÔn Trung Thµnh), NguyÔn Minh Ch©u, Ph¹m TiÕn DuËt, Lª Anh Xu©n, H÷u ThØnh, TrÇn §¨ng Khoa.

- Th¬, v¨n xu«i nghÖ thuËt, v¨n xu«i chÝnh luËn viÕt b»ng ch÷ quèc ng÷ cã mét sè t¸c phÈm cã ý nghÜa më ®Çu.

- C«ng cuéc hiÖn ®¹i ho¸ vÒ th¬, truyÖn giai ®o¹n 1930.

- 1945 tiÕp tôc ®Èy m¹nh trong c¸c giai ®o¹n sau: Th¬ míi, tiÓu thuyÕt Tù lùc v¨n ®oµn, v¨n xu«i hiÖn thùc phª ph¸n, th¬ kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, chèng MÜ, truyÖn vµ tiÓu thuyÕt vÒ ®Ò tµi chiÕn tranh lµ nh÷ng thµnh tùu lín cña v¨n häc n­íc ta ë thÕ kØ XX.

1

TrÞnh §øc H¹nh


 

Tr­êng THPT Tù LËp

 

 

 

+ Tõ 1975 ®Õn nay vÒ thÓ lo¹i cña v¨n häc cã g× ®¸ng chó ý?

 

 

 

 

 

 

 

 

 

+ Nh×n mét c¸ch kh¸i qu¸t ta rót ra nh÷ng quy luËt g× vÒ v¨n häc ViÖt Nam?

 

 

 

 

 

 

III. Mét sè néi dung chñ yÕu cña v¨n häc ViÖt Nam

- Gäi H/S ®äc phÇn më ®Çu vµ 1 SGK

1. Ph¶n ¸nh quan hÖ víi thÕ giíi tù nhiªn

+ Mèi quan hÖ gi÷a con ng­êi víi thÕ giíi tù nhiªn ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo?

(Gi¸o viªn gîi ý cho H/S c¨n cø vµo SGK ®Ó ph¸t hiÖn ra nh÷ng nÐt c¬ b¶n vÒ mèi quan hÖ gi÷a con ng­êi víi thiªn nhiªn thÓ hiÖn trong v¨n häc).

 

 

- Tõ 1975 ®Õn nay, c¸c nhµ v¨n ph¶n ¸nh s©u s¾c c«ng cuéc x©y dùng CNXH, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, nh÷ng vÊn ®Ò míi mÎ cña thêi ®¹i më cöa, héi nhËp quèc tÕ. Hai m¶ng ®Ò tµi cña v¨n häc lµ lÞch sö vµ cuéc sèng, con ng­êi trong bèi c¶nh x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. §Ò tµi lÞch sö viÕt vÒ chiÕn tranh chèng Ph¸p vµ chèng Mü hµo hïng víi nhiÒu bµi häc.

- V¨n häc ViÖt Nam ®¹t ®­îc gi¸ trÞ ®Æc s¾c vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt víi nhiÒu t¸c gi¶ ®­îc c«ng nhËn lµ danh nh©n v¨n ho¸ thÕ giíi nh­ NguyÔn Tr·i, NguyÔn Du, Hå ChÝ Minh. NhiÒu t¸c phÈm ®· ®­îc dÞch ra b»ng nhiÒu thø tiÕng trªn thÕ giíi. V¨n häc ViÖt Nam víi nh÷ng kh¶ n¨ng vµ sù s¸ng t¹o ®· x©y dùng ®­îc vÞ trÝ riªng trong v¨n häc nh©n lo¹i.

 

 

 

+ Víi thÕ giíi tù nhiªn

- V¨n häc d©n gian víi t­ duy huyÒn tho¹i ®· kÓ l¹i qu¸ tr×nh nhËn thøc, c¶i t¹o, chinh phôc cña «ng cha ta víi thÕ giíi tù nhiªn hoang d·, x©y dùng cuéc sèng, tÝch luü hiÓu biÕt phong phó vÒ thiªn nhiªn.

- Víi con ng­êi, thiªn nhiªn cßn lµ ng­êi b¹n th©n thiÕt, h×nh ¶nh nói, s«ng, b·i mÝa, n­¬ng d©u, ®ång lóa, c¸nh cß, vÇng tr¨ng, dßng suèi... tÊt c¶ ®Òu g¾n bã víi con ng­êi. T×nh yªu thiªn nhiªn ®· trë thµnh néi dung quan träng cña v¨n häc ViÖt

1

TrÞnh §øc H¹nh


 

Tr­êng THPT Tù LËp

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2. Ph¶n ¸nh mèi quan hÖ quèc gia d©n téc (H/S ®äc phÇn 2 SGK)

+ Mèi quan hÖ gi÷a con ng­êi víi quèc gia d©n téc ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo?

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Nam.

- Thiªn nhiªn mang nh÷ng d¸ng vÎ riªng biÖt ë tõng vïng, tõng miÒn. Vµo v¨n häc, thiªn nhiªn còng mang nÐt riªng Êy, nã gãp phÇn lµm nªn tÝnh ®a d¹ng trong v¨n ch­¬ng.

- Trong s¸ng t¸c v¨n häc trung ®¹i, h×nh ¶nh thiªn nhiªn th­êng g¾n liÒn víi lÝ t­ëng ®¹o ®øc thÈm mü. H×nh ¶nh c©y tïng, cóc, tróc, mai t­îng tr­ng cho nh©n c¸ch cao th­îng cña nhµ Nho. C¸c ®Ò tµi ng­, tiÒu, canh, môc thÓ hiÖn lÝ t­ëng thanh tao cña nh÷ng con ng­êi mai danh Èn tÝch, l¸nh ®ôc t×m trong, kh«ng mµng danh lîi.

+ Víi quèc gia, d©n téc

- Con ng­êi ViÖt Nam sím cã ý thøc x©y dùng quèc gia d©n téc cña m×nh. §Êt n­íc l¹i tr¶i qua nhiÒu nh÷ng thö th¸ch chèng kÎ thï x©m l­îc. V× vËy, mét nÒn v¨n häc yªu n­íc cã gi¸ trÞ nh©n v¨n s©u s¾c xuyªn suèt lÞch sö v¨n häc ViÖt Nam. §ã lµ t×nh yªu quª h­¬ng xø së lµ niÒm tù hµo vÒ truyÒn thèng mäi mÆt cña d©n téc (v¨n ho¸, truyÒn thèng dùng n­íc vµ gi÷ n­íc). T×nh yªu tæ quèc thÓ hiÖn qua lßng c¨m thï giÆc, d¸m x¶ th©n v× nghÜa lín. NhiÒu t¸c phÈm lín kÕt tinh lßng yªu n­íc nh­Nam quèc s¬n hµ”. “HÞch t­íng sÜ”, “B×nh Ng« ®¹i c¸o”, “Tuyªn ng«n ®éc lËp”; “nhiÒu t¸c gia yªu n­íc lín nh­: NguyÔn Tr·i, NguyÔn §×nh ChiÓu, Phan Béi Ch©u, Hå ChÝ Minh, Tè H÷u ®· x©y dùng nªn mét hÖ thèng t­ t­ëng yªu n­íc hoµn chØnh.

§Æc biÖt, nÒn v¨n häc ViÖt Nam ë thÕ kØ XX lµ nÒn v¨n häc tiªn phong chèng ®Õ quèc. Chñ nghÜa yªu n­íc lµ néi dung tiªu biÓu gi¸ trÞ quan träng cña V¨n häc ViÖt

1

TrÞnh §øc H¹nh


 

Tr­êng THPT Tù LËp

 

3. Ph¶n ¸nh quan hÖ x· héi

(Gäi H/S ®äc phÇn 3 SGK)

V¨n häc ViÖt Nam ®· ph¶n ¸nh mèi quan hÖ x· héi nh­ thÕ nµo?. Ph¶n øng ý thøc b¶n th©n

(H/S §äc phÇn 4 SGK)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Nam.

- Trong x· héi cã giai cÊp ®èi kh¸ng, v¨n häc ViÖt Nam ®· lªn tiÕng tè c¸o c¸c thÕ lùc chuyªn quyÒn b¹o ng­îc vµ thÓ hiÖn sù c¶m th«ng chia sÎ víi ng­êi bÞ ¸p bøc ®au khæ. V¨n häc d©n gian víi c¸c thÓ lo¹i: truyÖn c­êi, ca dao, tôc ng÷ ®· v¹ch mÆt giai cÊp thèng trÞ tµn b¹o. TruyÖn th¬, kÝ sù, tiÓu thuyÕt tõ thÕ kØ X ®Õn thÕ kØ XIX ®· miªu t¶ thùc tÕ ®en tèi cña giai cÊp thèng trÞ, quan t©m tíi ®êi sèng nh©n d©n, ®ßi quyÒn sèng cho con ng­êi. Nh÷ng t¸c gi¶ tiªu biÓu nh­: Ng« TÊt Tè; Nam Cao; Vò Träng Phông. Mét nÒn v¨n häc giµu s¾c th¸i nh©n v¨n vµ ®Ëm ®µ mµu s¾c nh©n ®¹o. Tõ mèi quan hÖ x· héi, v¨n häc ®· h×nh thµnh chñ nghÜa hiÖn thùc nhÊt lµ tõ 1930 trë l¹i ®©y.

Ngµy nay chñ nghÜa yªu n­íc, nh©n ®¹o ®ang x©y dùng ®­îc nh÷ng mÉu ng­êi lÝ t­ëng. Con ng­êi biÕt ph¸t huy vÎ ®Ñp truyÒn thèng võa biÕt lµm giµu cho quª h­¬ng ®Êt n­íc, cho m×nh.

V¨n häc ViÖt Nam ph¶n ¸nh ý thøc b¶n th©n nh­ thÕ nµo?

 

 

 

- Em hiÓu nh­ thÕ nµo vÒ th©n vµ t©m?

 

 

 

- Th©n vµ t©m ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo trong v¨n häc?

- Tr­íc khi hiÓu v¨n häc ViÖt Nam ®· ph¶n ¸nh ý thøc b¶n th©n nh­ thÕ nµo, ta kh«ng thÓ kh«ng t×m hiÓu thÕ nµo lµ ý thøc c¸ nh©n. ë mçi con ng­êi cã hai ph­¬ng diÖn:

- Th©n vµ t©m lu«n lu«n song song tån t¹i nh­ng kh«ng ®ång nhÊt.

- ThÓ x¸c vµ t©m hån

- B¶n n¨ng vµ v¨n ho¸

- T­ t­ëng vÞ kØ vµ t­ t­ëng vÞ tha

- ý thøc c¸ nh©n vµ ý thøc céng ®ång

- C¸c t«n gi¸o lín nh­ Nho - PhËt - L·o gi¸o ®Òu ®Ò ra nguyªn t¾c xö lÝ mèi quan hÖ gi÷a hai ph­¬ng diÖn nµy. V¨n häc ViÖt Nam ®· ghi l¹i qu¸ tr×nh ®Êu tranh, lùa chän ®Ó kh¼ng ®Þnh mét ®¹o lÝ lµm ng­êi trong sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a hai ph­¬ng diÖn. V× lÝ do vµ nguyªn nh©n kh¸c nhau ë nh÷ng giai ®o¹n nhÊt ®Þnh, v¨n häc ®Ò cao mét trong hai mÆt trªn. C¶ d©n téc ph¶i chèng ngo¹i x©m, chèng ®ì víi thiªn nhiªn, con ng­êi ViÖt Nam ph¶i ®Ò cao ý thøc céng ®ång h¬n ý thøc c¸ nh©n. Nh©n vËt träng t©m cña c¸c thêi k× nµy næi bËt víi ý thøc tr¸ch nhiÖm x· héi, tinh thÇn hi sinh ®Õn møc kh¾c kØ. Giai ®o¹n v¨n häc cuèi thÕ kØ XVIII hoÆc giai ®o¹n v¨n häc 1930 - 1945.

1

TrÞnh §øc H¹nh


 

Tr­êng THPT Tù LËp

 

ý thøc c¸ nh©n ®­îc ®Ò cao. §ã lµ quyÒn sèng cña c¸ nh©n con ng­êi, quyÒn ®­îc h­ëng h¹nh phóc vµ t×nh yªu. Nh÷ng t¸c phÈm th¬ Hå Xu©n H­¬ng, “Chinh phô ng©m” cña §Æng TrÇn C«n, “Cung o¸n ng©m” cña NguyÔn Gia ThiÒu vµ ®Ønh cao lµ “TruyÖn KiÒu” cña NguyÔn Du. Thêi k× 1930 - 1945 næi lªn víi v¨n xu«i l·ng m¹n, th¬ míi l·ng m¹n vµ mét sè t¸c phÈm nh­ “T¾t ®Ìn” cña Ng« TÊt Tè; truyÖn ng¾n vµ tiÓu thuyÕt cña Nam Cao, truyÖn cña Th¹ch Lam.

Xu h­íng chung cña v¨n häc ViÖt Nam lµ g× khi x©y dùng mÉu ng­êi lÝ t­ëng?

 

 

 

 

 

Cñng cè

Häc xong bµi nµy cÇn l­u ý nh÷ng ®iÓm nµo?

 

 

Song dï giai ®o¹n nµo, xu h­íng chung cña v¨n häc ViÖt Nam lµ x©y dùng mét ®¹o lÝ lµm ng­êi víi nh©n phÈm tèt ®Ñp nh­ nh©n ¸i, thuû chung, t×nh nghÜa, vÞ tha, s½n sµng x¶ th©n v× sù nghiÖp chÝnh nghÜa, ®Êu tranh chèng chñ nghÜa kh¾c kØ cña t«n gi¸o, ®Ò cao quyÒn sèng con ng­êi c¸ nh©n nh­ng kh«ng chÊp nhËn chñ nghÜa c¸ nh©n.

- C¸c bé phËn hîp thµnh v¨n häc ViÖt Nam.

- TiÕn tr×nh lÞch sö v¨n häc ViÖt Nam.

- Mét sè néi dung chñ yÕu cña v¨n häc ViÖt Nam.

L­u ý: Mçi giai ®o¹n nªn nhí thµnh tùu: t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm tiªu biÓu.

 

E. tham kh¶o

1

TrÞnh §øc H¹nh

nguon VI OLET