Giáo án 10 NC - Trọn bộ

Ho¹t ®éng thµy- trß

Néi dung bµi gi¶ng

- HÖ sèng lµ g×? C¸c cÊp tæ chøc chÝnh?

- H×nh 1 trang 7 (xuÊt ph¸t tõ nh©n tÕ bµo c¬).

- V× sao tÕ bµo lµ cÊp tæ chøc c¬ b¶n?

- Nªu VD vÒ chÊt v« c¬, h÷u c¬?

- Bµo quan lµ g×? VD vµ chøc n¨ng?

- TÕ bµo cã liªn quan g× víi c¬ thÓ?

- Ph©n biÖt SV ®¬n bµo víi SV ®a bµo? cho VD?

- Tr¶ lêi c©u hái trang 8?

- Ph©n biÖt loµi víi quÇn thÓ? VD?

- HS thö gi¶i thÝch (líp 12)?

- Kh¸i niÖm?

- Mèi quan hÖ trong quÇn x·?

- Kh¸i niÖm, VD?

- §Æc ®iÓm chung cña hÖ sèng?

* L­u ý:

- HÖ sèng lµ hÖ më cã tæ chøc phøc t¹p theo nhiÒu cÊp t­¬ng t¸c víi nhau vµ t­¬ng t¸c víi m«i tr­êng sèng.

- Cã 5 cÊp chÝnh: TÕ bµo; c¬ thÓ; quÇn thÓ- loµi; quÇn x·; hÖ sinh th¸i- sinh quyÓn.

I. CÊp tÕ bµo: Lµ ®¬n vÞ c¬ b¶n cña sù sèng, v×:

- Mäi sinh vËt ®Òu cÊu t¹o tõ tÕ bµo.

- C¸c ho¹t ®éng sèng ®Òu diÔn ra trong tÕ bµo.

- C¸c thµnh phÇn cÊu tróc cña tÕ bµo chØ thùc hiÖn ®­îc chøc n¨ng khi chóng trong tæ chøc tÕ bµo toµn vÑn.

1. CÊp ph©n tö:

- Ph©n tö v« c¬, ion kho¸ng: CO2, H2O, Na+, Cl-,...

- Ph©n tö h÷u c¬: axitamin, axit bÐo, gliªrin, ®­êng ®¬n, nuclª«tit.

2. C¸c ®¹i ph©n tö:

- Gåm: pr«tªin, axit nuclªic (chñ yÕu), lipit, gluxit,...

- Chøc n¨ng: cÊu t¹o c¸c bµo quan.

3. Bµo quan:

- Mçi bµo quan thùc hiÖn mét chøc n¨ng nhÊt ®Þnh.

- VD: Rib«x«m, g«ngi, l­íi néi chÊt, ty thÓ, l¹p thÓ,...

- Bµo quan -> tÕ bµo -> m« -> c¬ quan -> hÖ c¬ quan -> c¬ thÓ.

II. CÊp c¬ thÓ:

1. C¬ thÓ ®¬n bµo:

- CÊu t¹o tõ 1 tÕ bµo.

- VD: vi khuÈn, trïng roi, t¶o ®¬n bµo,...

2. C¬ thÓ ®a bµo:

- CÊu t¹o tõ nhiÒu tÕ bµo. VD: ng­êi cã kho¶ng 1013 tÕ bµo.

- C¸c tÕ bµo ®­îc ph©n ho¸, ho¹t ®éng thèng nhÊt, thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn sèng.

- VD: Tim, hÖ tuÇn hoµn chØ ho¹t ®éng khi cã sù phèi hîp ®iÒu chØnh cña c¸c hÖ c¬ quan.

III. CÊp quÇn thÓ- loµi:

- Loµi: c¸c c¸ thÓ gièng nhau vÒ h×nh th¸i, sinh lÝ, cã thÓ giao phèi víi nhau vµ c¸ch li sinh s¶n víi loµi kh¸c.

- QuÇn thÓ:

+ TËp hîp c¸c c¸ thÓ cïng loµi, sèng trong mét kh«ng gian, thêi gian nhÊt ®Þnh, cã kh¶ n¨ng sinh con h÷u thô.

+ Lµ ®¬n vÞ sinh s¶n vµ tiÕn ho¸ cña loµi.

IV. CÊp quÇn x·:

- Kh¸i niÖm: nhiÒu quÇn thÓ kh¸c loµi sèng trong mét vïng ®Þa lÝ.

- Quanh hÖ trong quÇn x·:

+ C¸ thÓ- c¸ thÓ: cïng hoÆc kh¸c loµi.

+ QuÇn thÓ- quµn thÓ.

V. HÖ sinh th¸i- sinh quyÓn:

1. HÖ sinh th¸i: gåm sinh vËt vµ m«i tr­êng sèng.

2. Sinh quyÓn:

- Lµ kho¶ng kh«ng gian cã sinh vËt sinh sèng.

- Lµ cÊp tæ chøc cao nhÊt, lín nhÊt cña hÖ sèng.

* L­u ý: C¸c ®Æc ®iÓm chung cña hÖ sèng:

- Gåm c¸c tæ chøc ®a d¹ng vÒ h×nh th¸i, cÊu t¹o, ho¹t ®éng sèng; tiÕn ho¸ tõ thÊp ®Õn cao.

- Cã sù thèng nhÊt gi÷a cÊu t¹o vµ chøc n¨ng.

- Lµ hÖ thèng më: th­êng xuyªn trao ®æi chÊt víi m«i tr­êng, lµm thay ®æi m«i tr­êng.

- Cã xu h­íng duy tr× ®Æc ®iÓm ®· cã (nhê vËt chÊt di truyÒn) vµ tiÕn ho¸ (®ét biÕn).

Ho¹t ®éng thµy- trß

Néi dung bµi gi¶ng

- Giíi sinh vËt lµ g×? VD?

- Cã bao nhiªu giíi sinh vËt? (HS th¶o luËn).

- B¶ng 2 trang 10?

I. C¸c giíi sinh vËt:

1. Kh¸i niÖm vÒ giíi sinh vËt:

a. Kh¸i niÖm:

- Lµ ®¬n vÞ ph©n lo¹i lín nhÊt.

- Gåm nh÷ng sinh vËt cã chung nh÷ng ®Æc ®iÓm nhÊt ®Þnh.

b. L­îc sö ph©n chia sinh giíi:

- ThÕ kØ 18: chia SV lµm 2 giíi- thùc vËt vµ ®éng vËt.

- Giai ®o¹n sau: 3 giíi- TV, §V, vi sinh vËt.

- Dùa vµo ®Æc ®iÓm cÊu t¹o: 4 giíi- TV, §V, vi khuÈn, nÊm.

- N¨m 1969, Whitaker: 5 giíi theo cÊu t¹o, trao ®æi chÊt, sinh s¶n,...

2. HÖ thèng n¨m giíi sinh vËt (Whitaker):

             Giíi

§Æc ®iÓm

Khëi sinh (Monera)

Nguyªn sinh (Pr«tista)

NÊm

(Fungi)

Thùc vËt (Plantae)

§éng vËt (Animalia)

1. CÊu t¹o:

-TB nh©n s¬.

- §¬n bµo.

-TB nh©n thùc.

- §¬n bµo, ®a bµo.

-TB nh©n thùc.

- §a bµo phøc t¹p.

-TB nh©n thùc.

- §a bµo phøc t¹p.

-TB nh©n thùc.

- §a bµo phøc t¹p.

2.Dinh d­ìng:

- DÞ d­ìng.

- Tù d­ìng.

- DÞ d­ìng.

- Tù d­ìng.

- DÞ d­ìng ho¹i sinh.

-Sèng cè ®Þnh.

-Tù d­ìng QH

-Sèng cè ®Þnh.

- DÞ d­ìng.

- Sèng chuyÓn ®éng.

3. Nhãm ®iÓn h×nh:

- Vi khuÈn.

- §V ®¬n bµo.

- T¶o.

- NÊm nhÇy.

- NÊm.

- Thùc vËt.

- §éng vËt.

- Tr¶ lêi c©u hái trang 10?

- NhËn xÐt: cÊu t¹o tõ ®¬n gi¶n -> phøc t¹p -> hoµn thiÖn (chuyªn ho¸ h¬n) vÒ ph­¬ng thøc dinh d­ìng.

- S¬ ®å tæng qu¸t:

- GV më réng

** L­u ý: HÖ thèng ph©n lo¹i theo 3 l·nh giíi vµ 6 giíi.

* S¬ ®å ph©n lo¹i:

Ho¹t ®éng thµy- trß

Néi dung bµi gi¶ng

- HS ph©n tÝch s¬ ®å, ®èi chiÕu s¬ ®å 5 giíi.

- HS cho VD?

- B¶ng 2.2 trang 11?

- Nguyªn t¾c?

- C©u 3 trang 12?

- Kh¸i niÖm?

- C©u hái trang 12?

* C¸ch ph©n lo¹i:

-Khëi sinh (Monera) ®­îc t¸ch thµnh 2 l·nh giíi: VK vµ VSV cæ.

- L·nh giíi thø 3: sinh vËt nh©n thùc (Eukarya) gåm 4 giíi: Nguyªn sinh, NÊm, Thùc vËt vµ ®éng vËt- ®Òu thuéc nhãm tÕ bµo nh©n thùc.

- Giíi VK vµ VSV cæ thuéc nhãm tÕ bµo nh©n s¬, nh­ng chóng kh¸c nhau vÒ nhiÒu ®Æc ®iÓm. VD:

+ Thµnh tÕ bµo cña vi khuÈn cã pepti®oglican.

+ HÖ gen cña vi khuÈn kh«ng chøa intron.

+ VSV cæ sèng trong c¸c ®iÒu kiÖn kh¾c nghiÖt: nhiÖt ®é, muèi,...

II. C¸c bËc ph©n lo¹i trong mçi giíi:

1. S¾p xÕp theo bËc ph©n lo¹i tõ thÊp ®Õn cao:

         Loµi - Chi (gièng) - Hä - Bé - Líp - Ngµnh - Giíi.

2. §Æt tªn loµi:

- Nguyªn t¾c: tªn kÐp theo tiÕng la tinh, viÕt nghiªng.

- C¸ch viÕt: tªn chi (viÕt hoa) + tªn loµi (viÕt th­êng).

- VD: + Loµi ng­êi:   Homo sapiens.

          + Loµi hæ:         Felis tigris.

          + Loµi s­ tö:      Felis leo.

          + Loµi chã sãi:  Canis lupus.

III. §a d¹ng sinh vËt:

- §a d¹ng loµi: m« t¶ kho¶ng 1,8 triÖu loµi.VD:

          + Kho¶ng 100 ngh×n loµi nÊm.

          + Kho¶ng 290 ngh×n loµi thùc vËt.

          + Trªn 1 triÖu loµi ®éng vËt.

- ®a d¹ng quÇn x·, hÖ sinh th¸i.

- Nguyªn nh©n gi¶m sót ®a d¹ng sinh vËt vµ t¨ng « nhiÔm m«i tr­êng: ch­a b¶o vÖ tµi nguyªn, do ®« thÞ ho¸, c«ng nghiÖp ho¸,...

Ho¹t ®éng thµy - trß

Néi dung bµi gi¶ng

- HiÓu biÕt vÒ vi khuÈn?

- Ph©n bè?

- Ph©n biÖt c¸c ph­¬ng thøc trao ®æi chÊt?

I. giíi khëi sinh (Monera): gÇn ®©y chia 2 nhãm.

1. Vi khuÈn:

- KÝch th­íc: 1-3        m.       (1mm = 103     m = 106 nm = 107Ao).

- Ph©n bè réng: ®Êt, n­íc, kh«ng khÝ, sinh vËt kh¸c.

- Ph­¬ng thøc trao ®æi chÊt ®a d¹ng: ho¸ tù d­ìng, quang tù d­ìng, ho¸ dÞ d­ìng, quang dÞ d­ìng.

* L­u ý: C¸c ph­¬ng thøc trao ®æi chÊt.

- NhËn xÐt vÒ nguån cacbon vµ ¸nh s¸ng?

- Cho VD vÒ loµi vi khuÈn t­¬ng øng?

- §Æc ®iÓm chung?

- H×nh 3.1, tr¶ lêi c©u hái trang 13?

- HS lÊy vÝ dô?

- H×nh 3.2, nªu ®Æc ®iÓm cña giíi nÊm? Ph©n lo¹i?

- Ph©n biÖt nÊm men víi nÊm sîi?

- §Æc ®iÓm chung cña 3 giíi kÓ trªn?

- Tù d­ìng: sö dông nguån cacbon tõ c¸c chÊt v« c¬.

+ Ho¸ tù d­ìng: sö dông NL tõ ph©n gi¶i c¸c chÊt ho¸ häc.

+ Quang tù d­ìng: sö dông n¨ng l­îng ¸nh s¸ng.

- DÞ d­ìng: sö dông nguån cacbon tõ c¸c hîp chÊt h÷u c¬.

+ Ho¸ dÞ d­ìng: sö dông NL tõ ph©n gi¶i c¸c chÊt h÷u c¬.

+ Quang dÞ d­ìng: sö dông n¨ng l­îng tõ ¸nh s¸ng mÆt trêi.

2. Vi sinh vËt cæ (Archaea):

- Cã nhiÒu ®Æc ®iÓm kh¸c vi khuÈn: thµnh tÕ bµo, bé gen,...

- Cã kh¶ n¨ng sèng trong ®iÒu kiÖn m«i tr­êng kh¾c nghiÖt: Nång ®é muèi  20- 25%; To tõ 0- 100oC; ...

- VÒ tiÕn ho¸: gÇn víi sinh vËt nh©n chuÈn h¬n so víi vi khuÈn.

II. Giíi nguyªn sinh (Protista):

1. §Æc ®iÓm chung:

- Thuéc sinh vËt nh©n thùc.

- §¬n bµo hoÆc ®a bµo.

- CÊu t¹o, ph­¬ng thøc trao ®æi chÊt ®a d¹ng.

2. Ph©n lo¹i theo ph­¬ng thøc trao ®æi chÊt: 3 nhãm(SGK 13)

III. Giíi nÊm (Fungi):

- TB nh©n thùc.

- Thµnh cã kitin, mét sè Ýt cã xenlul«z¬.

- Kh«ng cã lôc l¹p, l«ng vµ roi.

- §¬n bµo hoÆc ®a bµo d¹ng sîi.

- T§C: dÞ d­ìng ho¹i sinh, kÝ sinh, céng sinh (®Þa y).

- Sinh s¶n b»ng bµo tö.

- Hai lo¹i:

+ NÊm men: ®¬n bµo, sinh s¶n v« tÝnh (n¶y chåi, ph©n c¾t).

+ NÊm sîi (n. mèc): ®a bµo h×nh sîi, SS v« tÝnh hoÆc h÷u tÝnh.

IV. C¸c nhãm vi sinh vËt:

1. §Æc ®iÓm chung:

- KÝch th­íc hiÓn vi.

- Sinh tr­ëng nhanh, T§C m¹nh.

- Ph©n bè réng.

- ThÝch øng cao víi m«i tr­êng.

2. Ph©n lo¹i vi sinh vËt:

- Giíi khëi sinh: vi khuÈn.

- Giíi nguyªn sinh: §VNS, t¶o ®¬n bµo.

- Giíi nÊm: nÊm men.

- Vi rut: kh«ng xÕp vµo giíi nµo v×:

+ Kh«ng cã cÊu t¹o tÕ bµo: thiÕu nhiÒu cÊu tróc.

+ KÝ sinh b¾t buéc: chØ sèng trªn sinh vËt kh¸c, kh«ng trong m«i tr­êng thiªn nhiªn.

Ho¹t ®éng thµy- trß

Néi dung bµi gi¶ng

- §Æc ®iÓm giíi thùc vËt?

- HS th¶o luËn.

- Quang tù d­ìng?

- C©u hái trang 16?

-CÊu t¹o khÝ khæng, c¬ chÕ tho¸t n­íc?

- Ph©n tÝch ®Æc ®iÓm TH cña TV n­íc?

- Ph©n tÝch c©y ph¸t sinh?

I. §Æc ®iÓm chung cña giíi thùc vËt:

1. §Æc ®iÓm vÒ cÊu t¹o:

- Nh©n thùc, ®a bµo- ph©n ho¸ thµnh c¸c m«, c¬ quan.

- Cã thµnh xenlul«z¬, cã lôc l¹p.

2. §Æc ®iÓm vÒ dinh d­ìng:

- Lôc l¹p chøa s¾c tè quang hîp (chlorophyl) -> tù d­ìng.

- Sèng cè ®Þnh.

- Thùc vËt sèng ë m«i tr­êng kh¸c nhau cã nh÷ng ®Æc ®iÓm thÝch nghi kh¸c nhau. VD: TV c¹n.

+ C¬ thÓ cøng, mäc cè ®Þnh.

+ Cã líp cutin chèng mÊt n­íc.

+ BiÓu b× l¸ cã khÝ khæng ®Ó trao ®æi khÝ, tho¸t h¬i n­íc.

+ HÖ m¹ch ph¸t triÓn ®Ó d·n truyÒn n­íc, chÊt v« c¬, h÷u c¬.

+ Thô phÊn nhê giã, c«n trïng.

+ Thô tinh kÐp t¹o hîp tö vµ néi nhò nu«i ph«i.

+ Cã sù t¹o qu¶ vµ h¹t.

II. C¸c ngµnh thùc vËt:

* L­u ý: S¬ ®å c©y ph¸t sinh giíi thùc vËt.

- Nguån gèc TV: 1 loµi t¶o lôc ®a bµo nguyªn thuû.

- Ph©n bè kh¾p n¬i.

- Møc ®é tiÕn ho¸ thÓ hiÖn ë cÊu t¹o c¬ thÓ vµ sù thÝch nghi víi m«i tr­êng sèng.

- Th¶o luËn (tho¸t li SGK).

- ThÕ nµo lµ ®a d¹ng thùc vËt?

- Vai trß TV?

- Tr¸ch nhiÖm cña HS?

** Ph©n lo¹i giíi thùc vËt: cã 4 ngµnh (SGK trang 17).

a. Rªu (Bryophyta).

b. QuyÕt (Pteridophyta).

c. H¹t trÇn (Gymnospermatophyta).

d. H¹t kÝn (Angiospermatophyta).

III. §a d¹ng giíi thùc vËt:

- §a d¹ng vÒ c¸ thÓ, loµi, vïng ph©n bè,...

- Vai trß:

+ Cung cÊp l­¬ng thùc, thùc phÈm, d­îc phÈm.

+ Cung cÊp nguyªn, vËt liÖu: gç, sîi, tinh dÇu,...

+ T¹o c©n b»ng hÖ sinh th¸i.

+ Cung cÊp n¨ng l­îng, chÊt h÷u c¬, «xi cho sinh giíi: kho¶ng 21% nguån «xi khÝ quyÓn ®¶m b¶o sù sèng cña §V vµ ng­êi lµ s¶n phÈm cña quang hîp.

- B¶o vÖ tµi nguyªn thùc vËt vµ rõng.

Ho¹t ®éng thµy- trß

Néi dung bµi gi¶ng

- C©u hái 1 trang 19?

- Ph©n tÝch kÜ phÇn I.2 vµ gi¶i thÝch?

- Ph©n tÝch h­íng tiÕn ho¸?

- Gi¶i thÝch tªn c¸c nhãm §V trong s¬ ®å sau?

- Kh¸i niÖm thÓ xoang?

- VÞ trÝ cña Da gai trong sù tiÕn ho¸ cña §V?

I. §Æc ®iÓm chung cña giíi ®éng vËt:

1. §Æc ®iÓm vÒ cÊu t¹o:

- Nh©n thùc, ®a bµo.

- Ph©n ho¸ m«, c¬ quan, hÖ c¬ quan.

- Cã hÖ vËn ®éng (c¬, x­¬ng), hÖ thÇn kinh.

- Thµnh TB kh«ng cã xenluloz¬.

- Kh«ng cã lôc l¹p.

2. ®Æc ®iÓm vÒ dinh d­ìng vµ lèi sèng:

- Kh«ng quang hîp, sèng dÞ d­ìng.

- Cã kh¶ n¨ng vËn ®éng di chuyÓn, ph¶n øng nhanh vµ thÝch nghi cao ®é víi ®iÒu kiÖn m«i tr­êng.

II. C¸c ngµnh cña giíi ®éng vËt:

1. Nguån gèc: tËp ®oµn §V ®¬n bµo cæ x­a ( gièng trïng roi).

2. H­íng tiÕn ho¸:

- Phøc t¹p vÒ cÊu t¹o, chuyªn ho¸ vÒ chøc n¨ng.

- ThÝch nghi cao víi m«i tr­êng.

3. Ph©n lo¹i: cã 7 ngµnh (SGK trang 19)

* S¬ ®å ph©n lo¹i: Gi¸o ¸n trang 12.

* Gi¶i thÝch:

- §a bµo ch­a hoµn thiÖn: ch­a ph©n ho¸ m« (bät biÓn).

- §V cã ®èi xøng phãng x¹: c¬ thÓ ®èi xøng phãng x¹, ph©n ho¸ thµnh m« ®¬n gi¶n nh­ng ch­a ph©n ho¸ c¬ quan (thuû tøc, søa).

- §V cã ®èi xøng 2 bªn: h×nh thµnh m«, c¬ quan.

- §V ch­a cã thÓ xoang: c¸c néi quan ch­a n»m trong xoang c¬ thÓ nªn ho¹t ®éng kÐm hiªuh qu¶.

- §V cã thÓ xoang thËt: (ng­îc l¹i). Cã 2 lo¹i:

+ Nhãm thÓ xoang ®­îc h×nh thµnh tõ khèi tÕ bµo.

+ Nhãm thÓ xoang ®­îc h×nh thµnh tõ èng tiªu ho¸.

* L­u ý: Nhãm Da gai (®¹i diÖn lµ CÇu gai) chiÕm vÞ trÝ trung gian chuyÓn tiÕp gi÷a §VKXS vµ §VCXS v× chóng võa cã ®Æc ®iÓm cña:

- §VKCX: cã miÖng thø sinh.

- §VKXS: cã bé x­¬ng ngoµi b»ng kitin, hÖ TK chuçi h¹ch,...      

- C©u hái 2 trang 19?

- Vai trß, t¸c h¹i cña ®éng vËt?

4. Ph©n biÖt §VKXS víi §VCXS: SGK trang 20.

III. §a d¹ng giíi ®éng vËt:

- §a d¹ng vÒ loµi: h¬n 1 triÖu loµi.

- §a d¹ng vÒ sè l­îng.

- Ph©n bè réng.

- Vai trß: cung cÊp thùc phÈm, d­îc phÈm,...

§èi t­îng quan s¸t

Ph©n lo¹i

H×nh th¸i, cÊu t¹o

Dinh d­ìng

Vai trß

1. ................

2. ................

....................

7. ................

Ho¹t ®éng thµy - trß

Néi dung bµi gi¶ng

- §äc I.1 trang 24.

- Ph©n biÖt nguyªn tè ®a l­îng víi vi l­îng, cho VD?

- Vai trß cña C?

- Tõ b¶ng 1, vÏ biÓu ®å h×nh trßn?(BTVN)

- §äc P3- T25, vÊn ®¸p vai trß cña 1 sè nguyªn tè?

- D¹ng tån t¹i cña c¸c NTHH trong tÕ bµo?

- NhËn xÐt vÒ nhu cÇu c¸c nguyªn tè ë c¸c lo¹i c©y, cho VD?

- H×nh 7.1, ph©n tÝch ®Æc tÝnh cña n­íc?

- Trong TB, trong tù nhiªn, c¸c ph©n tö n­íc tån t¹i thÕ nµo ( riªng rÏ hay liªn kÕt)?

- Tr¶ lêi c©u hái trang 26?

I. C¸c nguyªn tè ho¸ häc cÊu t¹o nªn tÕ bµo:

1. Nh÷ng nguyªn tè ho¸ häc cña tÕ bµo:

- Trong TB cã mÆt 74 nguyªn tè ho¸ häc.

- §· chøng minh ®­îc vai trß cña 25 nguyªn tè trong TB.

- Cã mÆt trong tÊt c¶ c¸c sinh vËt: 16 nguyªn tè.

- Trong TB, c¸c nguyªn tè kÕt hîp víi nhau t¹o chÊt v« c¬ (H2O, muèi kho¸ng,...) hoÆc chÊt h÷u c¬ (pr«tªin, lipit, gluxit, axit nuclªic,...)
 

2. C¸c nguyªn tè ®a l­îng, vi l­îng:

- §a l­îng: chiÕm > 0,01% khèi l­îng chÊt sèng (C, H, O, N, P, K, S, Ca, Na,...).

- Vi l­îng: chiÕm < 0,01% khèi l­îng chÊt sèng (Zn, Mn, Cu,..).

- VD: Tû lÖ c¸c nguyªn tè chñ yÕu trong tÕ bµo ng­êi- SGK 25.

3. Vai trß cña c¸c nguyªn tè ho¸ häc trong tÕ bµo:

- Thµnh phÇn cÊu t¹o tÕ bµo, c¬ thÓ.

- Cã 4 nguyªn tè chñ yÕu: C, H, O, N. V×:

+ ChiÕm 96,3% khèi l­îng kh«.

+ Th­êng kÕt hîp víi c¸c nguyªn tè kh¸c.

+ Cacbon t¹o sù ®a d¹ng cña c¸c ®¹i ph©n tö h÷u c¬.

- Trong chÊt nguyªn sinh, c¸c nguyªn tè ho¸ häc tån t¹i ë d¹ng:

+ Anion: Cl-, NO3-, SO42-, PO43-,...

+ Cation: Na+, K+, Ca2+,...

+ Trong thµnh phÇn c¸c chÊt h÷u c¬: Mg trong diÖp lôc, Co trong vitamin B12, Fe trong hªm«gl«bin cña hång cÇu,...

- C¸c nguyªn tè vi l­îng lµ thµnh phÇn cÊu tróc b¾t buéc cña enzim.

* L­u ý:

- Kh«ng ph¶i mäi sinh vËt ®Òu cÇn tÊt c¶ c¸c nguyªn tè nh­ nhau, trõ 4 nguyªn tè chÝnh.

- Nhu cÇu nguyªn tè phô thuéc: giai ®o¹n ph¸t triÓn cña c¬ thÓ, loµi sinh vËt. VD: C©y l¹c cÇn nhiÒu l©n (P) vµ v«i (Ca); c©y lÊy th©n, l¸ cÇn nhiÒu ®¹m (N);...

II. N­íc vµ vai trß cña n­íc ®èi víi tÕ bµo:

1. CÊu tróc vµ ®Æc tÝnh lÝ, ho¸ cña n­íc:

- Thµnh phÇn nguyªn tè: 2 nguyªn tö H kÕt hîp víi 1 nguyªn tö O b»ng c¸c liªn kÕt céng ho¸ trÞ.

- TÝnh ph©n cùc: do ®«i electron dïng chung bÞ kÐo lÖch vÒ phÝa O nªn ph©n tö n­íc cã 2®Çu tÝch ®iÖn tr¸i dÊu (H7.1).

- Sù hÊp dÉn tÜnh ®iÖn gi÷a c¸c ph©n tö n­íc t¹o m¹ng l­íi n­íc- nhê c¸c liªn kÕt yÕu (liªn kÕt hi®r«).

2. Vai trß cña n­íc ®èi víi tÕ bµo:

- Thµnh phÇn cÊu t¹o tÕ bµo,c¬ thÓ (chñ yÕu ë chÊt nguyªn sinh).

- Lµ nguyªn liÖu ph¶n øng.

- Lµ dung m«i hoµ tan c¸c chÊt -> trao ®æi chÊt qua mµng.

- Lµ m«i tr­êng ph¶n øng.

- Trao ®æi nhiÖt -> ®iÒu hoµ th©n nhiÖt.

- N­íc liªn kÕt b¶o vÖ cÊu tróc tÕ bµo.

- M«i tr­êng sèng cña sinh vËt.

Nhãm nguyªn tè

Tªn nguyªn tè

Vai trß

1. C¸c NT chñ yÕu:

2. C¸c NT ®a l­îng:

3. C¸c NT vi l­îng:

C, H, O, N.

Ca, P, S, Na, Cl, Mg, ...

I, Zn, Mo, Mn, Cu, ...

- Lµ nguyªn tè chñ yÕu cña c¸c chÊt h÷u c¬ x©y dùng nªn cÊu tróc tÕ bµo.

- Cã trong thµnh phÇn chÊt h÷u c¬.

- Lµ thµnh phÇn cÊu tróc b¾t buéc cña nhiÒu enzim.

Ho¹t ®éng thµy- trß

Néi dung bµi gi¶ng

  - Kh¸i niÖm, VD?

- Ph©n biÖt: ®¬n ph©n -> ®a ph©n -> ®¹i ph©n tö?

- H 8.1, ®Õm sè C trong mçi ph©n tö ®­êng?

- Dùa vµo H 8.1, gi¶i thÝch?

- Ph©n tÝch H 8.2?

- H8.3, so s¸nh víi ®­êng ®«i?

- Ph©n tÝch c¸c chøc n¨ng, cho VD?

- Lipit lµ g×?

- TÝnh chÊt?

- H8.5 trang 30.

- CÊu t¹o, tr¹ng th¸i tån t¹i?

- C©u hái 1 trang 30?

- H8.5, 8.6 -> t×m ®iÓm sai kh¸c?

- C©u hái 2 trang 30?

- Chøc n¨ng, cho VD?

I. Cacbohidrat (saccarit, gluxit, ®­êng):

1. Kh¸i niÖm: lµ hîp chÊt h÷u c¬ cã khèi l­îng lín, ®­îc cÊu t¹o tõ C, H, O theo c«ng thøc chung (CH2O)n.

2. CÊu tróc cña cacbohidrat: 3 lo¹i.

a. CÊu tróc c¸c m«n«saccarit (®­êng ®¬n):

- Kh¸i niÖm: ®­êng cã 3 - 7 C trong ph©n tö.

- VD:

     + §­êng hªx« (6C): gluc«z¬ (nho), fruct«z¬ (®­êng qu¶), galact«z¬ (®­êng s÷a) - ®Òu cã c«ng thøc ph©n tö C6H12O6 nh­ng cÊu t¹o kh¸c nhau -> ®Æc tÝnh kh¸c nhau.

     + §­êng pent« (5C): rib«z¬ C5H10O5, ®ª«xirib«z¬ C5H10O4.

- §Æc ®iÓm: cã tÝnh khö m¹nh - do cã nhãm chøc CHO.

b. CÊu tróc c¸c ®isaccarit (®­êng ®«i):

- Kh¸i niÖm: ®­îc t¹o thµnh do sù kÕt hîp gi÷a 2 ph©n tö ®­êng ®¬n nhê liªn kÕt glic«zit bÒn v÷ng.

- VD 1:

                                     T¹o liªn kÕt glic«zit

Gluc«z¬ + Fruct«z¬                                              Saccar«z¬ + H2O

       (®­êng ®¬n)         Thuû ph©n (enzim hoÆc To)       (®­êng ®«i)

                                   (Ph©n huû liªn kÕt glic«zit)

- VD 2: saccar«z¬ (®­êng mÝa), mant«z¬ (®­êng m¹ch nha), lact«z¬ (®­êng s÷a),...

c. CÊu tróc c¸c polisaccarit (®­êng ®a):

- Kh¸i niÖm: ®­îc t¹o thµnh do nhiÒu ph©n tö ®­êng ®¬n b»ng ph¶n øng trïng ng­ng, nhê c¸c liªn kÕt glic«zit.

- Cã 2 d¹ng cÊu tróc:

     + M¹ch th¼ng: xenlul«z¬.

     + Ph©n nh¸nh: tinh bét, glic«gen.

2. Chøc n¨ng cña cacbohi®rat: SGK trang 29.

- Nguyªn liÖu chÝnh cña h« hÊp, cung cÊp n¨ng l­îng: gluc«z¬.

- CÊu t¹o axit nuclªic: ADN, ARN.

- CÊu t¹o c¸c hîp chÊt cao n¨ng: ATP, ADP.

- §­êng ®¬n t¹o c¸c lo¹i ®­êng phøc t¹p.

- §­êng phøc t¹p:

      + Dù tr÷ n¨ng l­îng: tinh bét, glic«gen.

      + CÊu tróc tÕ bµo: xenlul«z¬, kitin.

- Mét sè polisaccarit kÕt hîp pr«tªin t¹o glic«pr«tªit - vËn chuyÓn c¸c chÊt.

II. Lipit (chÊt bÐo):

1. Kh¸i niÖm:

- Lµ HCHC ®­îc cÊu t¹o chñ yÕu tõ c¸c nguyªn tè C, H, O.

- TÝnh chÊt: kh«ng tan trong n­íc (lµ chÊt kÞ n­íc), chØ tan trong dung m«i h÷u c¬ (ªte, benzen, clorofoooc).

2. CÊu tróc cña lipit:

a. Mì, dÇu, s¸p (lipit ®¬n gi¶n):

- Lµ hîp chÊt cña glixªr«n vµ axit bÐo nhê liªn kÕt este.

- Thµnh phÇn nguyªn tè: C, H, O.

- Tr¹ng th¸i tån t¹i ë To th­êng vµ cÊu tróc:

     + DÇu: láng; glixªr«n + axit bÐo kh«ng no.

     + Mì: nöa láng nöa r¾n; glixªr«n + axit bÐo no.

     + S¸p: r¾n; axit bÐo + 1 r­îu m¹ch dµi (thay cho glixªr«n).

- TÝnh kÞ n­íc cña lipit do c¸c liªn kÕt kh«ng ph©n cùc C-H trong axit bÐo.

- Do kh«ng tan trong n­íc -> t¹o líp mµng máng trªn mÆt n­íc -> TB sö dông lipit t¹o c¸c d¹ng mµng ng¨n c¸ch (mµng sinh chÊt).

b. C¸c photpholipit vµ stªr«it (lipit phøc t¹p):

- Lµ hîp chÊt chøa glixªr«n, axit bÐo vµ c¸c nhãm kh¸c.

- Photpholipit:

+ CÊu t¹o: 1 glixªr«n + 2 axit bÐo + nhãm photphat.

+ Cã tÝnh l­ìng cùc do ®Çu ancol cña nhãm photphat ­a n­íc vµ ®u«i kÞ n­íc (m¹ch cacbuahi®r« dµi cña axit bÐo).

- Stªr«it: cÊu t¹o tõ C, H, O; cã chøa c¸c nguyªn tö kÕt vßng.

3. Chøc n¨ng cña lipit: SGK trang 31.

- CÊu tróc mµng sinh häc: photpholipit, colester«n.

- Dù tr÷ n¨ng l­îng, n­íc: dÇu, mì.

- B¶o vÖ tÕ bµo, gi÷ nhiÖt khi nhiÖt ®é thÊp.

- Mét sè hoocm«n cã b¶n chÊt stªr«it: ¬str«gen, pr«gestªr«n, test«ster«n,...

- Mét sè s¾c tè: diÖp lôc.

- Mét sè vitamin: A, D, E, K.

Lo¹i saccarit

VÝ dô

CÊu t¹o

Vai trß sinh häc

1. Monosaccarit:

- Pentoz¬:

- Hexoz¬:

2. §isaccarit:

3. Polisaccarit:

- Riboz¬.

- Glucoz¬, Fructoz¬.

- Saccaroz¬.

- Tinh bét.

- Glicogen.

- Xenluloz¬.

- C5H10O5.

- C6H12O6.

- C12H22O11.

(C5H10O5)n.

- CÊu t¹o ARN.

- Nguyªn liÖu chñ yÕu cho h« hÊp TB t¹o NL; cÊu t¹o ®i, polisaccarit.

- Lµ lo¹i ®­êng vËn chuyÓn trong c©y.

- ChÊt dù tr÷ trong c©y.

- ChÊt dù tr÷ ë §V.

- N©ng ®ì, b¶o vÖ c¬ thÓ.

§Æc ®iÓm

Cacbohi®rrat

Lipit

1. CÊu tróc HH:

- Tû lÖ C: H: O kh¸c nhau

2. TÝnh chÊt:

- Tan nhiÒu trong n­íc, dÔ ph©n huû h¬n.

- KÞ n­íc, tan trong dung m«i h÷u c¬, khã ph©n huû h¬n.

3. Vai trß:

- §­êng ®¬n: cung cÊp NL, cÊu t¹o ®­êng ®«i, ®a.

- §­êng ®a: dù tr÷ NL, cÊu tróc TB, vËn chuyÓn c¸c chÊt qua mµng.

- CÊu tróc mµng sinh chÊt.

- Thµnh phÇn hoocm«n, vitamin.

- Dù tr÷ n¨ng l­îng,...

Ho¹t ®éng thµy - trß

Néi dung bµi gi¶ng

- H×nh 9.1, tr¶ lêi c©u 1 trang 33?

- LÊy VD minh ho¹?

I. CÊu tróc cña pr«tªin:

1. Axitamin- ®¬n ph©n cña pr«tªin:

- Trong tù nhiªn cã 20 lo¹i aa.

- Maa = 110 ®vC.                                    NH2

- Laa = 3 Ao.

- CÊu t¹o 1 aa: 3 thµnh phÇn.           R - CH

                                                               COOH

+ 1 nhãm amin (-NH2): tÝnh baz¬.

+ 1 nhãm cacboxyl (-COOH): tÝnh axit.       Aa l­ìng tÝnh.

+ 1 gèc hi®rr«cacbon (-R): c¸c aa chØ kh¸c nhau gèc R- dµi hay ng¾n; m¹ch th¼ng, nh¸nh hay vßng; cã chøa S hay kh«ng;...

- VD:

- Ph©n tÝch h×nh 9.2.

- C©u hái trang 34?

2. CÊu tróc bËc 1 cña pr«tªin:

- Lµ tr×nh tù s¾p xÕp c¸c axitamin trong chuçi polipeptit b»ng liªn kÕt peptit - liªn kÕt ®­îc h×nh thµnh gi÷a OH- thuéc nhãm cacboxyl cña axitamin tr­íc víi H+ thuéc nhãm amin cña axitamin sau, gi¶i phãng 1 ph©n tö n­íc.

- L­u ý: ®Çu chuçi polipeptit lµ nhãm amin, cuèi chuçi lµ nhãm cacboxyl.

- VD:

- H9.2, nhËn biÕt c¸c lo¹i liªn kÕt trong pr«tªin?

- ph©n biÖt cÊu tróc bËc 3 víi bËc 4?

- BiÕn tÝnh cña pr«tªin lµ g×? nguyªn nh©n? VD?

- C©u hái trang 34?

- T×m VD minh ho¹ vµ hoµn thµnh b¶ng sau:

2. CÊu tróc bËc hai:

           Chuçi polipeptit bËc 1 xo¾n     hoÆc gÊp nÕp    nhê c¸c liªn kÕt hi®r« gi÷a c¸c axitamin ë gÇn nhau.

3. CÊu tróc bËc 3 vµ bËc 4:

- BËc 3: do bËc 2 xo¾n cuén, ®Æc tr­ng cho mçi lo¹i pr«tªin, t¹o khèi h×nh cÇu. Cã c¸c liªn kÕt: peptit, hi®r«, ®isunfua (- S - S -).

- BËc 4:do 2 hay nhiÒu chuçi polipeptit kÕt hîp víi nhau t¹o d¹ng h×nh cÇu.

* L­u ý:

-ë ®iÒu kiÖn kh¸c th­êng (To cao, axit, muèi kim lo¹i nÆng,...)-> ph¸ huû cÊu tróc kh«ng gian cña pr«tªin -> mÊt chøc n¨ng: pr«tªin bÞ biÕn tÝnh.

- Pr«tªin cã tÝnh ®a d¹ng vµ ®Æc thï do: Víi 20 lo¹i aa ®­îc kÕt hîp tuú sè l­îng, thµnh phÇn, trËt tù s¾p xÕp cña nã trong chuçi polipeptit. KÕt hîp 4 lo¹i cÊu tróc kh«ng gian.

- Ph©n biÖt c¸c bËc cÊu tróc cña pr«tªin c¨n cø vµo sè chuçi polipeptit vµ c¸c lo¹i liªn kÕt trong ph©n tö.

II. Chøc n¨ng cña pr«tªin: lµ thµnh phÇn kh«ng thÓ thiÕu cña mäi c¬ thÓ sèng.

Lo¹i pr«tªin

Chøc n¨ng

VÝ dô

1. Pr cÊu tróc:

2. Pr enzim:

3.Pr hoocm«n

4. Pr dù tr÷:

5. Pr vchuyÓn

6. Pr thô thÓ:

7. Pr co d·n:

8. Pr b¶o vÖ:

CÊu tróc

Xóc t¸c P¦

§H chuyÓn ho¸

Dù tr÷ aa

VËn chuyÓn

NhËn tÝn hiÖu HH

Coc¬,v®éng

Chèng bÖnh tËt

- Kªratin (l«ng, tãc, mãng), c«lagen (m« liªn kÕt, t¬ nhÖn)

- Lipaza, pr«tªaza, amilaza,...

- Insulin ®iÒu chØnh hµm l­îng gluc«z¬ trong m¸u.

- Albumin, pr«tªin s÷a, pr«tªin trong h¹t c©y,...

- Hªm«gl«bin vËn chuyÓn O2, CO2; c¸c pr«tªin mµng.

- C¸c pr«tªin thô thÓ trªn mµng sinh chÊt.

- Actin, miozin trong c¬, pr cÊu t¹o nªn ®u«i tinh trïng.

- Kh¸ng thÓ, intefer«n chèng l¹i sù x©m nhËp cña virus, vi khuÈn.

Ho¹t ®éng thµy- trß

Néi dung bµi gi¶ng

- H10.1, tr¶ lêi c©u hái trang 36?

- C¸c nuclª«tit kh¸c nhau kh¸c nhau bëi thµnh phÇn nµo?

- Cã nh÷ng lo¹i baz¬ nitric nµo?

- Cã nh÷ng lo¹i nuclª«tit nµo cÊu t¹o nªnADN?

- Purin:

- Pirimidin:  

- C¬ chÕ h×nh thµnh liªn kÕt hãa trÞ (LK ph«tpho®ieste)?

- Qua quan s¸t h·y m« t¶ cÊu tróc cñaADN?

+ Gåm bao nhiªu m¹ch?

+ Hai m¹ch cã quan hÖ nh­ thÕ nµo?

+ §­êng kÝnh vßng xo¾n, chiÒu cao vßng xo¾n,…

+ Nguyªn t¾c bæ sung lµ g×? Nã ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo trong cÊu tróc cñaADN?

+ V× sao chuçi p«lynuclª«tit lu«n cã chiÒu

          3’OH    -     5’P?

- ADN cã chøc n¨ng g×? ThÕ nµo lµ th«ng tin di truyÒn?

- §Æc ®iÓm cÊu tróc nµo cña ADN gióp chóng thùc hiÖn ®­îc chøc n¨ng ®ã?

- Trªn cïng 1 c¬ thÓ sinh vËt pr«tªin ë c¸c bé phËn cã gièng nhau kh«ng? T¹i sao?

I. CÊu tróc vµ chøc n¨ng cña ADN:

1. Nuclª«tit- ®¬n ph©n cña ADN:

- Mçi nuclª«tit gåm 3 thµnh phÇn:

+ Axit photphoric: H3PO4.

+ §­êng ®ª«xiribooz¬: C5H10O4.

+ Baz¬nit¬: A, T, G hoÆc X.

• A, G: nhãm purin- cã 2 vßng th¬m -> kÝch th­íc, khèi l­îng lín.

• T, X: pirimidin- cã 1 vßng th¬m -> kÝch th­íc, khèi l­îng nhá.

- Cã 4 lo¹i nu: A, T, G, X.

- Mnu = 300 ®vC.

- Lnu = 3,4 Ao.

- CÊu t¹o 1 nu:

- Liªn kÕt ho¸ trÞ: H+ cña axit kÕt hîp OH- cña ®­êng, gi¶i phãng 1 ph©n tö n­íc.

2. CÊu tróc cña ADN:

- ADN tån t¹i chñ yÕu trong nh©n tÕ bµo.

- ADN lµ mét axit h÷u c¬ cã chøa c¸c nguyªn tè A,H,O,N vµ P.

- Ph©n tö ADN gåm hai m¹ch p«lynuclª«tit xo¾n l¹i quanh trôc, t¹o nªn xo¾n kÐp ®Òu vµ gièng 1 thang d©y xo¾n.

- Mçi m¹ch lµ mét m¹ch p«lynuclª«tit, c¸c nuclª«tit trªn mçi m¹ch liªn kÕt víi nhau b»ng liªn kÕt cäng ho¸ trÞ.

- C¸c nuclª«tit gi÷a hai m¹ch liªn kÕt víi nhau b»ng liªn kÕt hi®r« theo NTBS.

+ NTBS: Mét baz¬ lín liªn kÕt víi mét baz¬ cã kÝch th­íc bÐ vµ ng­îc l¹i.

+ Theo NTBS: A lu«n liªn kÕt víi T vµ ng­îc l¹i; G lu«n liªn kÕt víi X vµ ng­îc l¹i.

V× vËy trong ph©n tö ADN: A = T

                                            G = X

- Mçi bËc thang lµ 1 cÆp baz¬ nitric, tay thang lµ c¸c ph©n tö ®­êng vµ axit ph«tphoric xÕp xen kÏ nhau.

- Kho¶ng c¸ch 2 cÆp baz¬ lµ 3.4A0.

- Mét chu k× xo¾n gåm 10 cÆp nu cã chiÒu cao 34A0.

* Chó ý:

- TÕ bµo nh©n s¬ ADNcã d¹ng m¹ch vßng.

- TÕ bµo nh©n thùc cã d¹ng m¹ch th¼ng.

3. Chøc n¨ng cña ADN:

- Nguyªn t¾c cÊu tróc ®a ph©n lµm cho ADN võa ®a d¹ng võa ®Æc thï. Mçi lo¹i ADN cã cÊu tróc riªng, ph©n biÖt nhau ë sè l­îng thµnh phÇn trËt tù c¸c nuclª«tit.

- TÝnh ®a d¹ng vµ ®Æc thï cña ADN lµ c¬ së h×nh thµnh tÝnh ®a d¹ng vµ ®Æc thï cña c¸c loµi sinh vËt.

- ADN b¶o qu¶n vµ truyÒn ®¹t th«ng tin di truyÒn.

+ Th«ng tin di truyÒn l­u gi÷ trong ph©n tö ADN d­íi d¹ng tr×nh tù, sè l­îng, thµnh phÇn cña c¸c nuclª«tit.

+ Tr×nh tù c¸c nu trong ADN quy ®Þnh tr×nh tù c¸c axit amin trong ph©n tö pr«tªin.

+ Th«ng tin di truyÒn trªn ADN ®­îc truyÒn tõ thÕ hÖ nµy sang thÕ hÖ kh¸c nhê sù tù nh©n ®«i cña ADN trong qu¸ tr×nh ph©n bµo.

Ho¹t ®éng thµy - trß

Néi dung bµi gi¶ng

- H×nh 11.1, tr¶ lêi c©u hái 1 trang 39?

- Ph©n tÝch h×nh 11.2, 11.3?

II. CÊu tróc vµ chøc n¨ng ARN:

1. Nuclª«tit- ®¬n ph©n cña ARN:

- Mçi nuclª«tit gåm 3 thµnh phÇn:

+ Axit photphoric: H3PO4.

+ §­êng ®ª«xiribooz¬: C5H10O5.

+ Baz¬nit¬: A, U, G hoÆc X.

- Cã 4 lo¹i nu: A, U, G, X.

- Mnu = 300 ®vC.

- Lnu = 3,4 Ao.

- Liªn kÕt ho¸ trÞ: H+ cña axit kÕt hîp OH- cña ®­êng, gi¶i phãng 1 ph©n tö n­íc (t­¬ng tù nh­ ë 1 nuclª«tit cña ADN).

2. CÊu tróc cña ARN: cã 3 lo¹i.

3. Chøc n¨ng cña ARN:

§Æc ®iÓm

mARN

tARN

rARN

1. CÊu tróc:

- Mét chuçi p«linuclªic, d¹ng m¹ch th¼ng.

- Cã tr×nh tù ®Æc biÖt ®Ó rib«x«m nhËn biÕt chiÒu cña th«ng tin di truyÒn trªn mARN. 

- Mét m¹ch p«linuclªic xo¾n l¹i 1 ®Çu t¹o thµnh c¸c thuú.

- Cã 3 thuú, 1 thuú mang bé ba ®èi m·.

- §Çu ®èi diÖn lµ vÞ trÝ g¾n kÕt axit amin.

- Cã 1 m¹ch nhiÒu vïng c¸c nu liªn kÕt víi nhau theo NTBS t¹o ra c¸c vïng xo¾n côc bé.

2. Chøc n¨ng:

- TruyÒn th«ng tin di truyÒn.

- VËn chuyÓn c¸c axit amin tíi rib«x«m thùc hiÖn gi¶i m·.

- Tham gia cÊu t¹o nªn rib«x«m.

èng nghiÖm + thuèc thö

HiÖn t­îng x¶y ra

NhËn xÐt- kÕt luËn

1. DÞch mÉu, nitrat b¹c.

- §¸y èng nghiÖm t¹o kÕt tña tr¾ng, chuyÓn mµu ®en lóc ®Ó ngoµi s¸ng 1 thêi gian ng¾n.

- Trong m« cã anion Cl- nªn ®· kÕt hîp víi Ag+ t¹o AgCl.

2. DÞch mÉu, clorua bari.

- §¸y èng nghiÖm t¹o kÕt tña tr¾ng.

- Trong m« cã anion SO42- nªn kÕt hîp víi Ba2+ t¹o BaSO4.

3. DÞch mÉu, am«n magiª.

- §¸y èng nghiÖm t¹o kÕt tña tr¾ng.

- Trong m« cã PO43- nªn ®· t¹o kÕt tña tr¾ng ph«tpho kÐp am«n- magiª: NH4MgPO4.

4. DÞch mÉu, axit picric.

- §¸y èng nghiÖm t¹o kÕt tña h×nh kim mµu vµng.

- Trong m« cã ion K+ t¹o kÕt tña picrat kali.

5. DÞch mÉu, «xalat am«n.

- §¸y èng nghiÖm t¹o kÕt tña tr¾ng.

- Trong m« cã Ca+ t¹o kÕt tña tr¾ng «xalat canxi.

Ho¹t ®éng thµy - trß

Néi dung bµi gi¶ng

- Quan s¸t tranh tÕ bµo nh©n s¬ vµ tÕ bµo nh©n thùc.

- TÕ bµo nh©n s¬ cã ®Æc ®iÓm g× vÒ cÊu t¹o?

Gîi ý:

- Mét kil«gam khoai t©y to vµ mét kil«gam khoai t©y nhá th× lo¹i cñ nµo gät ra cho nhiÒu vá h¬n?

- TÕ bµo nh©n s¬ cã kÝch th­íc nhá ®em l¹i ­u thÕ g×?

CÊu t¹o tÕ bµo ®éng vËt

- Quan s¸t cÊu t¹o tÕ bµo nh©n chuÈn vµ tÕ bµo nh©n s¬, cho biÕt tÕ bµo nh©n s¬ cÊu t¹o gåm nh÷ng thµnh phÇn nµo?

- Thµnh tÕ bµo cã cÊu t¹o nh­ thÕ nµo?

- Gi¸o viªn gi¶i thÝch thªm vÒ vi khuÈn G+ vµ G-.

- ViÖc ph©n lo¹i vi khuÈn Gram ©m vµ Gram d­¬ng cã ý nghÜa g×?

- Mµng sinh chÊt cã cÊu t¹o nh­ thÕ nµo, cã chøc n¨ng g×?

- L«ng vµ roi cã chøc n¨ng g×?

- TÕ bµo chÊt cña tÕ bµo nh©n s¬ cã g× ®Æc biÖt?

- T¹i sao l¹i gäi lµ vïng nh©n?

- Vïng nh©n cã ®Æc ®iÓm g×?

- T¹i sao l¹i gäi lµ tÕ bµo nh©n s¬? Vïng nh©n cã chøc n¨ng g×?

I. Kh¸i qu¸t vÒ tÕ bµo:

* TÕ bµo:

- Lµ ®¬n vÞ nhá nhÊt cÊu t¹o nªn mäi c¬ thÓ sèng.

- Cã h×nh d¹ng kh¸c nhau.

- ChØ ®­îc sinh ra b»ng sù ph©n chia cña tÕ bµo ®ang tån t¹i tr­íc ®ã.

* TÕ bµo nh©n s¬:

- Ch­a cã nh©n hoµn chØnh.

- TÕ bµo chÊt kh«ng cã hÖ thèng néi mµng, kh«ng cã c¸c bµo quan cã mµng läc.

- KÝch th­íc tÕ bµo rÊt nhá (1/10 kÝch th­íc tÕ bµo nh©n thùc).

Do kÝch th­íc tÕ bµo nhá nªn:

+ Tû lÖ S/V lín tèc ®é trao dæi chÊt víi m«i tr­êng nhanh.

+ TÕ bµo sinh tr­ëng nhanh.

+ Kh¶ n¨ng ph©n chia nhanh, sè l­îng tÕ bµo t¨ng nhanh.

II. CÊu t¹o tÕ bµo nh©n s¬ (vi khuÈn):

TÕ bµo nh©n s¬ gåm:

-         Mµng sinh chÊt.

-         TÕ bµo chÊt.

-         Vïng nh©n.

-         Ngoµi ra cßn cã: thµnh tÕ bµo, vá nhÇy, l«ng vµ roi.

1. Thµnh tÕ bµo, mµng sinh chÊt, l«ng vµ roi:

a. Thµnh tÕ bµo:

- Thµnh phÇn ho¸ häc: pepti®«glycan.

- Vai trß: quy ®Þnh h×nh d¹ng cña tÕ bµo.

- Dùa vµo thµnh tÕ bµo vi khuÈn ®­îc chia lµm hai lo¹i khi nhuém mµu:

+ Vi khuÈn Gram d­¬ng cã mµu tÝm.

+ Vi khuÈn Gram ©m cã mµu ®á.

b. Mµng sinh chÊt:

- CÊu t¹o: ph«tpholipit 2 líp vµ pr«tªin.

- Chøc n¨ng: trao ®æi chÊt vµ b¶o vÖ.

c. L«ng vµ roi:

- Roi (tiªn mao): pr«tªin cã tÝnh kh¸ng nguyªn, gióp vi khuÈn di chuyÓn.

- L«ng: gióp vi khuÈn b¸m chÆt trªn bÒ mÆt tÕ bµo.

2. TÕ bµo chÊt:

- N»m gi÷a mµng sinh chÊt vµ vïng nh©n.

- Gåm hai thµnh phÇn:

* Bµo t­¬ng:

+ Kh«ng cã hÖ thèng néi mµng.

+ C¸c bµo quan kh«ng cã mµng bäc.

+ Cã c¸c h¹t chÊt dù tr÷.

* Rib«x«m:

+ Kh«ng cã mµng.

+ KÝch th­íc nhá (70S).

+ Chøc n¨ng: tæng hîp pr«tªin.

3. Vïng nh©n:

- Kh«ng cã mµng nh©n bao bäc.

- ChØ chøa 1 ph©n tö AND d¹ng vßng.

- Mét sè vi khuÈn cã thªm AND d¹ng vßng nhá kh¸c lµ plasmit.

- Ph©n tö AND vµ plasmit chÝnh lµ vËt chÊt di truyÒn cña vi khuÈn.

Thµnh phÇn

Tû lÖ % ®èi víi khèi l­îng kh« cña thµnh tÕ bµo vi khuÈn

Gram d­¬ng

Gram ©m

Pepti®«gycan

30 – 90

50 – 20

Axit teicoic

Cao

0

Lip«it

HÇu nh­ kh«ng cã

20

Pr«tªin

Kh«ng cã hoÆc Ýt

cao

Ho¹t ®éng thµy - trß

Néi dung bµi gi¶ng

- §Æc ®iÓm chung cña TB nh©n thùc (liªn hÖ tõ TB nh©n s¬)?

- H×nh 14.2, tr¶ lêi c©u hái trang 50?

- H×nh 14.3.

- CÊu t¹o (sè tiÓu thÓ, liªn kÕt)?

- Tõ h×nh 14.4, nªu thµnh phÇn cÊu tróc vµ chøc n¨ng?

- Lo¹i tÕ bµo cã trung thÓ?

- Chøc n¨ng?

A. §Æc ®iÓm chung cña tÕ bµo nh©n thùc:

- CÊu t¹o phøc t¹p.

- Cã nh©n chÝnh thøc.

- Thµnh TB cã chÊt ®Æc tr­ng.

- Gåm nhiÒu nhãm ph©n lo¹i kh¸c nhau.

- KÝch th­íc lín.

- Cã nhiÒu bµo quan thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng kh¸c nhau.

- CÊu t¹o NST ®iÓn h×nh: cã ADN vµ pr«tªin histol.

- VCDT g«md NST trong nh©n vµ ADN trong 1 sè bµo quan.

B. CÊu tróc tÕ bµo nh©n thùc:

I. Nh©n tÕ bµo:

1. CÊu tróc:

-Th­êng cã d¹ng h×nh cÇu, ®­êng kÝnh kho¶ng 5m. Cã líp mµng kÐp bao bäc.

- DÞch nh©n chøa chÊt nhiÔm s¾c( ADN vµ pr«tªin) vµ nh©n con.

2. Chøc n¨ng:

- L­u tr÷ th«ng tin di truyÒn.

- Trung t©m ®iÒu hµnh, ®Þnh h­íng sù ph¸t triÓn cña TB, c¬ thÓ.

II. Rib«x«m (vi thÓ):

1. CÊu t¹o:

- Lµ bµo quan kh«ng cã mµng.

- Thµnh phÇn chñ yÕu: rARN vµ pr«tªin.

- CÊu t¹o tõ 2 tiÓu phÇn: 1 lín, 1 nhá.

- Sè l­îng: hµng v¹n - hµng triÖu rib«x«m/1TB.

2. Chøc n¨ng: lµ n¬i tæng hîp pr«tªin cho tÕ bµo.

III. Khung x­¬ng tÕ bµo:

1. CÊu tróc: Lµ 1 hÖ thèng c¸c vi èng, vi sîi vµ sîi trung gian.

2. Chøc n¨ng:

- T¹o h×nh d¹ng cho tÕ bµo ®éng vËt.

- Neo gi÷ c¸c bµo quan, nh©n.

- Vi èng t¹o nªn thoi v« s¾c.

- Vi èng vµ vi sîi t¹o nªn roi tÕ bµo.

IV. Trung thÓ:

1. CÊu tróc:

- Cã ë 1 sè TV bËc thÊp vµ ®éng vËt.

- Gåm 2 trung tö xÕp th¼ng gãc víi nhau ë gÇn nh©n TB.

2. Chøc n¨ng: h×nh thµnh thoi v« s¾c trong ph©n bµo.

Ho¹t ®éng thµy - trß

Néi dung bµi gi¶ng

- §äc SGK trang 54 kÕt hîp h×nh 15.1, tr¶ lêi c©u hái 1, 2 trang 54?

- H×nh 15.2, tr¶ lêi c©u hái trang 55?

V. Ty thÓ:

1. CÊu tróc:

- Cã 2 líp mµng bao bäc, mµng ngoµi nh½n, mµng trong gÊp khóc.

- Gi÷a 2 líp mµng lµ xoang ngoµi: kho ion H+.

- Xoang trong: chÊt nÒn d¹ng b¸n láng- chøa ADN vµ rib«x«m.

2. Chøc n¨ng:

- Cung cÊp n¨ng l­îng cho ho¹t ®éng sèng cña tÕ bµo.

- Di truyÒn ngoµi nh©n.

VI. Lôc l¹p:

1. CÊu tróc:

- Lµ bµo quan lín, chØ cã ë tÕ bµo thùc vËt.

- Cã 2 líp mµng bao bäc ®Òu tr¬n nh½n.

- Bªn trong chøa chÊt nÒn( cã ADN vµ rib«x«m) vµ c¸c Grana(do c¸c tói dÑt tilac«it xÕp chång lªn nhau- tilac«it chøa diÖp lôc vµ enzim quang hîp).

2. Chøc n¨ng:

- Lµ n¬i diÔn ra qu¸ tr×nh quang hîp.

- Di truyÒn ngoµi nh©n.

Ho¹t ®éng thµy - trß

Néi dung bµi gi¶ng

- Ph©n nhãm thùc hµnh (6 em 1 nhãm).

- §äc SGK phÇn II, III, IV, V.  Quan s¸t h×nh 8.1, h×nh 8.2, h×nh 9.1 (b).

- Hoµn thµnh phiÕu häc tËp vµ ph©n c«ng:

+ Nhãm 1 tr×nh bµy cÊu tróc, chøc n¨ng cña l­íi néi chÊt.

+ Nhãm 2 tr×nh bµy cÊu tróc, chøc n¨ng cña Rib«x«m, bé m¸y G«ngi.

+ Nhãm 3 tr×nh bµy cÊu tróc, chøc n¨ng cña Ti thÓ.

- Sau mçi phÇn häc sinh tr×nh bµy gi¸o viªn cho c¶ líp nhËn xÐt bæ sung ý kiÕn.

- Gi¸o viªn bæ sung ý kiÕn vµ hoµn chØnh kiÕn thøc.

Ho¹t ®éng thµy - trß

Néi dung bµi gi¶ng

- Quan s¸t h×nh 10.2 (SGK) ®· phãng to, ®äc SGK phÇn IX.

- Th¶o luËn c¸c vÊn ®Ò sau:

+ Thµnh phÇn cña mµng sinh chÊt?

+ VÞ trÝ cña ph«tpholipit?

+ C¸c lo¹i pr«tªin?

+ Chøc n¨ng cña mµng sinh chÊt?

- §äc SGK  phÇn X.

- Th¶o luËn vÒ c¸c vÊn ®Ò:

+ CÊu t¹o thµnh tÕ bµo thùc vËt, thµnh tÕ bµo nÊm?

+ Chøc n¨ng cña thµnh tÕ bµo?

+ CÊu t¹o chøc n¨ng cña chÊt nÒn ngo¹i bµo?

IX. Mµng sinh chÊt:

1. CÊu tróc:

- Lµ mµng kÐp, cã cÊu tróc kh¶m ®éng.

- Gåm 2 thµnh phÇn chÝnh lµ ph«tpholipit vµ pr«tªin.

- ë tÕ bµo ®éng vËt vµ ng­êi mµng sinh chÊt cã nhiÒu colestªron lµm t¨ng ®é æn ®Þnh cña mµng.

2. Chøc n¨ng:

- Trao ®æi chÊt cã chän läc víi m«i tr­êng ngoµi.

- Thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng kh¸c nhau: VËn chuyÓn c¸c chÊt, thu nhËn th«ng tin, nhËn biÕt .

X. C¸c cÊu tróc ngoµi mµng sinh chÊt:

1. Thµnh tÕ bµo:

- Thµnh tÕ bµo thùc vËt: CÊu t¹o chñ yÕu b»ng xenlul«z¬.

- Thµnh tÕ bµo nÊm cÊu t¹o b»ng kitin

- Chøc n¨ng: Quy ®Þnh h×nh d¹ng tÕ bµo, b¶o vÖ tÕ bµo.

2. ChÊt nÒn ngo¹i bµo:

- Cã ë tÕ bµo ®éng vËt vµ ng­êi.

- CÊu t¹o b»ng sîi  glic«pr«tªin kÕt hîp víi chÊt v« c¬, h÷u c¬ kh¸c.

- Chøc n¨ng:

+ Gióp c¸c tÕ bµo liªn kÕt víi nhau t¹o nªn c¸c m«.

+ thu nhËn th«ng tin.

Ho¹t ®éng thµy - trß

Néi dung bµi gi¶ng

- §äc SGK phÇn I quan s¸t h×nh 11.1 (SGK).

- ThÕ nµo lµ vËn chuyÓn thô ®éng ?

- Sù vËn chuyÓn thô ®éng dùa theo nguyªn lý nµo ?

- §iÒu kiÖn ®Ó c¸c chÊt khuÕch t¸n qua mµng.

- C¸c chÊt tan cã mÊy c¸ch khuÕch t¸n qua mµng sinh chÊt?

- Nh÷ng chÊt nh­ thÕ nµo cã kh¶ n¨ng khuÕch t¸n tr­c tiÕp qua líp phot pholipit kÐp?

- Nh÷ng chÊt nh­ thÕ nµo sÏ khuÕch t¸n qua kªnh pr«tªin xuyªn mµng?

-  Sù khuÕch t¸n cña ph©n tö n­íc qua mµng sinh chÊt nh­ thÕ nµo.

- Tèc ®é khuÕch t¸n qua mµng cña c¸c chÊt phô thuéc vµo nh÷ng yÕu tè nµo?

- Ph©n biÖt m«i tr­êng, m«i tr­êng nh­îc tr­¬ng,  m«i tr­êng ®¼ng tr­¬ng.

- §­a ra nh÷ng c©u hái thùc tÕ ®Ó häc sinh gi¶i thÝch.

VD: T¹i sao khi bãn ph©n qu¸ nhiÒu  l­îng c©y l¹i bÞ chÕt xãt?

- §äc SGK phÇn II, quan s¸t h×nh 11.1 phÇn C.

- So s¸nh vËn chuyÓn chñ ®éng víi vËn chuyÓn thô ®éng.

- Quan s¸t h×nh 11.2 (SGK), ®äc SGK phÇn III.

- M« t¶ ho¹t ®éng b¾t måi cña trïng biÕn h×nh.

- ThÕ nµo lµ nhËp bµo? Cã mÊy kiÓu nhËp bµo.

- ThÕ nµo lµ xuÊt bµo?

I. VËn chuyÓn thô ®éng:

1. Kh¸i niÖm.

- Lµ ph­¬ng thøc vËn chuyÓn c¸c chÊt qua mµng sinh chÊt mµ kh«ng tiªu tèn  n¨ng l­îng.

- Theo nguyªn lÝ khuÕch t¸n cña c¸c chÊt tõ n¬i cã nång ®é cao ®Õn n¬i cã nång ®é thÊp.

2. C¸c c¸ch vËn chuyÓn:

- KhuÕch t¸n trùc tiÕp qua líp photpholipit kÐp: ChÊt kh«ng ph©n cùc, cã kÝch th­íc nhá.

- KhuÕch t¸n qua kªnh pr«tªin xuyªn mµng: ChÊt ph©n cùc, cã kÝch th­íc lín.

- Sù khuÕch t¸n cña ph©n tö n­íc qua mµng sinh chÊt gäi lµ sù thÈm thÊu.

Tèc ®é khuÕch t¸n phô thuéc:

+ §Æc tÝnh lý ho¸ cña c¸c chÊt.

+ Chªnh lÖch nång ®é c¸c chÊt gi÷a m«i tr­êng bªn trong vµ bªn ngoµi tÕ bµo.

II. vËn chuyÓn chñ ®éng:

- Lµ ph­¬ng thøc vËn chuyÓn c¸c chÊt qua mµng tõ n¬i cã nång ®é thÊp ®Õn n¬i cã nång ®é cao.

- CÇn tiªu tèn n¨ng l­îng

III. NhËp bµo vµ xuÊt bµo:

- NhËp bµo:

+ VËn chuyÓn c¸c chÊt vµo trong tÕ bµo b»ng c¸ch biÕn d¹ng mµng tÕ bµo.

+ C¸c kiÓu nhËp bµo: Thùc bµo vµ Èm bµo.

- XuÊt bµo: VËn chuyÓn c¸c chÊt ra khái  tÕ bµo c¸ch ng­îc  l¹i víi nhËp bµo.

Ho¹t ®éng thµy - trß

Néi dung bµi gi¶ng

- §äc SGK phÇn I (1), quan s¸t tranh vÏ m« t¶ ho¹t ®éng ng­êi b¾n sóng cao su, nªu kh¸i niÖm n¨ng l­îng, ®éng n¨ng, thÕ n¨ng?

- Trong tÕ bµo n¨ng l­îng tån t¹i ë nh÷ng d¹ng nµo?

- §äc SGK phÇn II.

- ChuyÓn ho¸ vËt chÊt lµ g× ?

- Bao gåm nh÷ng qu¸ tr×nh nµo ? Ph©n biÖt c¸c qu¸ tr×nh ®ã. Cho VD?

- H×nh 21.2 trang 72.

- ATP lµ g× ?

- CÊu t¹o ATP?

- V× sao ATP ®­îc xem nh­ ®ång tiÒn n¨ng l­îng cña tÕ  bµo?

- L­u ý: ATP  ADP+  P i

Ngay sau ®ã

ADP + P i  ATP

- ATP ®­îc sö dông trong tÕ bµo nh­ thÕ nµo ?

I. Kh¸i niÖn vÒ n¨ng l­îng vµ c¸c d¹ng n¨ng l­îng:

- Lµ kh¶ n¨ng sinh c«ng cña vËt chÊt.

- C¸c lo¹i n¨ng l­îng:

+ §éng n¨ng: Lµ d¹ng n¨ng l­îng s½n sµng sinh c«ng.

+ ThÕ n¨ng: Lµ lo¹i n¨ng l­îng dù tr÷, cã tiÒm n¨ng sinh c«ng.

- C¸c d¹ng n¨ng l­îng trong tÕ bµo: Ho¸ n¨ng ®iÖn n¨ng, nhiÖt n¨ng (chñ yÕu lµ ho¸ n¨ng).

II. ChuyÓn ho¸ n¨ng l­îng:

- Lµ tËp hîp c¸c ph¶n øng sinh ho¸ x¶y ra bªn trong tÕ bµo gióp tÕ bµo thùc hiÖn c¸c ®Æc tÝnh ®Æc tr­ng cña sù sèng.

                           §ång ho¸:tæng hîp chÊt h÷u c¬, tÝch lòy NL.                        

- Bao gåm:

                            DÞ ho¸: ph©n gi¶i CHC, gi¶i phãng NL.

- ChuyÓn ho¸ vËt chÊt lu«n kÌm theo chuyÓn ho¸ n¨ng l­îng.

III. ATP - ®ång tiÒn n¨ng l­îng cña tÕ bµo:

- CÊu t¹o: ATP lµ hîp chÊt cao n¨ng, gåm 3 thµnh phÇn.

+ Baz¬ nit¬ a®ªnin.

+ §­êng rib«z¬.

+ 3 nhãm ph«tphat, liªn kÕt gi÷a 2 nhãm ph«tphat cuèi rÊt dÔ bÞ ph¸ vì vµ gi¶i phãng n¨ng l­îng.

- Sö dông n¨ng l­îng trong ATP ë tÕ  bµo:

+ Tæng hîp c¸c chÊt cÇn thiÕt cho tÕ bµo.

+ VËn chuyÓn c¸c chÊt qua mµng.

+ Sinh c«ng c¬ häc.

Ho¹t ®éng thµy - trß

Néi dung bµi gi¶ng

- T¹i sao c¬ thÓ ng­êi cã thÓ tiªu ho¸ ®­îc ®­êng tinh bét nh­ng l¹i kh«ng tiªu ho¸ ®­îc xenlul«z¬?

- Enzim cã cÊu tróc nh­ thÕ nµo?

- Ph©n tÝch tranh h×nh 14.1?

- §Æc tÝnh cña enzim?

- T¹i sao khi ë nhiÖt ®é cao th× enzim l¹i mÊt ho¹t tÝnh? NÕu nhiÖt ®é thÊp?

- Cho VD minh häa?

- T¹i sao ho¹t tÝnh cña enzim th­êng tû lÖ thuËn víi nång ®é  enzim vµ c¬ chÊt?

- Tranh h×nh 14.2

- Ho¹t ®éng sèng cña tÕ bµo sÏ nh­ thÕ nµo nÕu kh«ng cã c¸c enzim?

- §iÒu g× x¶y ra khi 1 enzim nµo ®ã ®­îc tæng hîp qu¸ Ýt hoÆc bÊt ho¹t?

I. Enzim vµ c¬ chÕ t¸c ®éng cña enzim:

1. CÊu tróc cña enzim:

- Enzim lµ chÊt xóc t¸c sinh häc ®­îc tæng hîp trong c¸c tÕ bµo sèng.

- Enzim cã b¶n chÊt lµ pr«tªin hoÆc pr«tªin kÕt hîp víi chÊt kh¸c kh«ng ph¶i lµ pr«tªin.

- Trong ph©n tö enzim cã trung t©m ho¹t ®éng t­¬ng thÝch víi cÊu h×nh kh«ng gian cña c¬ chÊt mµ nã t¸c ®éng. 

2. C¬ chÕ t¸c ®éng cña enzim:

- Enzim liªn kÕt víi c¬ chÊt enzim-c¬ chÊt gi¶i phãng enzim vµ t¹o c¬ chÊt míi.

- Do cÊu tróc cña trung t©m ho¹t ®éng cña enzim mçi lo¹i enzim chØ t¸c ®éng lªn 1 lo¹i c¬ chÊt nhÊt ®Þnh- TÝnh ®Æc thï cña enzim.

3. §Æc tÝnh cña enzim:

- Ho¹t tÝnh m¹nh: cao h¬n chÊt xóc t¸c hãa häc.

- TÝnh chuyªn hãa cao: mçi enzim chØ t¸c dông víi 1 hoÆc 1 sè lo¹i c¬ chÊt.

4. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t tÝnh cña enzim:

a. NhiÖt ®é:

- Trong giíi h¹n nhiÖt ho¹t tÝnh cña enzim tû lÖ thuËn víi nhiÖt ®é.

- NhiÖt ®é cao: enzim bÞ biÕn tÝnh.

- NhiÖt ®é thÊp: enzim ngõng ho¹t ®éng.

b. §é pH:

- Mçi enzim chØ ho¹t ®éng trong 1 giíi h¹n pH x¸c ®Þnh.

- VD: Enzim pepsin ë d¹ dµy ho¹t ®éng ë pH 2.

c. Nång ®é enzim vµ c¬ chÊt:

- Ho¹t tÝnh cña enzim th­êng tû lÖ thuËn víi nång ®é  enzim vµ c¬ chÊt.

- §å thÞ trang 76.

d. ChÊt øc chÕ hoÆc ho¹t ho¸ enzim:

- Mét sè ho¸ chÊt cã thÓ lµm t¨ng hoÆc gi¶m ho¹t tÝnh cña enzim.

- VD: s¶n phÈm cña ph¶n øng, chÊt tõ m«i tr­êng ngoµi,...

II. Vai trß cña enzim trong qóa tr×nh chuyÓn ho¸ vËt chÊt:

- Enzim gióp cho c¸c ph¶n øng sinh ho¸ trong tÕ bµo diÔn ra nhanh h¬n (kh«ng quyÕt ®Þnh chiÒu ph¶n øng) t¹o ®iÒu kiÖn duy tr× c¸c ho¹t ®éng sèng cña tÕ bµo.

- TÕ bµo cã thÓ tù ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ vËt chÊt ®Ó thÝch øng víi m«i tr­êng b»ng c¸ch ®iÒu chØnh ho¹t tÝnh cña c¸c enzim. 

Ho¹t ®éng thµy - trß

Néi dung bµi gi¶ng

- ThÕ nµo lµ h« hÊp?

- H« hÊp tÕ bµo?

- Ph­¬ng tr×nh tæng qu¸t?

- N¨ng l­îng gi¶i phãng ra qua h« hÊp chñ yÕu ®Ó t¸i tæng hîp l¹i ATP.

- H×nh 23.1, 23.2.

- Tr¶ lêi c©u lÖnh 1 trang 79?

- Qu¸ tr×nh h« hÊp gåm c¸c giai ®o¹n nµo vµ diÔn ra ë ®©u trong tÕ bµo?

- Nguyªn liÖu, kÕt qu¶?

- H×nh 23.3, c©u hái 2 trang 79?

- VÞ trÝ, nguyªn liÖu vµ s¶n phÈm cña giai ®o¹n chu tr×nh Crep ?

I. Kh¸i niÖm:

1. Kh¸i niÖm:

- Lµ 1 chuçi c¸c ph¶n øng «xy ho¸ khö chuyÓn ho¸ n¨ng l­îng trong tÕ bµo sèng.

- Ph­¬ng tr×nh tæng qu¸t: C6H12O6 + 6O2   =  6CO2  + 6O2 +  NL

2) §Æc ®iÓm:

- Nguån nguyªn liÖu lµ c¸c chÊt h÷u c¬( chñ yÕu lµ gluc«z¬).

- N¨ng l­îng ®­îc gi¶i phãng ra tõ tõ ®Ó sö dông cho ho¹t ®éng sèng vµ tæng hîp ATP.

- S¶n phÈm h« hÊp cuèi cïng lµ CO2 vµ H2O

II. C¸c giai ®o¹n chÝnh cña h« hÊp tÕ bµo:

1) §­êng ph©n:

- X¶y ra trong bµo t­¬ng( chÊt nguyªn sinh).

- Nguyªn liÖu lµ ®­êng gluc«z¬,ADP,NAD,Pi.

- KÕt qu¶: Tõ 1 ph©n tö gluc«z¬  t¹o ra 2 ph©n tö axit pyruvic( C3H4O3 ),  2 ph©n tö  NADH vµ 2 ph©n tö ATP(thùc chÊt 4 ATP, sö dông 2 ATP).

2) Chu tr×nh Crep:

- X¶y ra trong chÊt nÒn cña ty thÓ.

- Nguyªn liÖu: axit pyruvic  axªtyl-CoA(vµ t¹o ra 2 ph©n tö NADH vµ 2 ph©n tö CO2).

- Axªtyl-CoA ®i vµo chu tr×nh Crep bÞ ph©n gi¶i hoµn toµn tíi CO2.

- KÕt qu¶: t¹o ra 6 NADH, 2 ATP, 2 FADH2 , 4 CO2.

Ho¹t ®éng thµy - trß

Néi dung bµi gi¶ng

- Tranh h×nh 24.1

- VÞ trÝ, nguyªn liÖu, s¶n phÈm cña giai ®o¹n chuçi truyÒn ªlectron h« hÊp?

- Tæng sè ATP tõ 1 ph©n tö gluc«z¬?

- H×nh 24.2, tr¶ lêi 2 c©u hái trang 81?

- KÓ tªn nhãm chÊt h÷u c¬?

- Ph©n tÝch s¬ ®å h×nh 24.3 trang 82?

3. Chuçi truyÒn ªlectron h« hÊp:

- X¶y ra ë mµng trong ty thÓ.

- Nguyªn liÖu: 10NADH, 2FADH2 (6O2, 34 Pi, 34 ADP).

- Giai ®o¹n 3 t¹o nhiÒu ATP nhÊt (34 ATP).

- KÕt qu¶ 3 giai ®o¹n: t¹o 38 ATP (1NADH = 3 ATP, 1 FADH2 = 2 ATP).

4. S¬ ®å tæng qu¸t:

- S¬ ®å trang 81.

- Thùc chÊt: ®­êng ph©n, Crep, chuçi truyÒn electron h« hÊp lµ 3 chÆng nèi tiÕp nhau trong qu¸ tr×nh h« hÊp hiÕu khÝ, n¨ng l­îng ®­îc gi¶i phãng dÇn dÇn.

III. Qu¸ tr×nh ph©n gi¶i c¸c chÊt kh¸c:

1. Ph©n gi¶i pr«tªin.

2. Ph©n gi¶i lipit.                           S¬ ®å trang 82.

3. Ph©n gi¶i axit nuclªic.

Ho¹t ®éng thµy - trß

Néi dung bµi gi¶ng

- Hãa tæng hîp lµ g×?

- Sinh vËt hãa tæng hîp?

- Tham kh¶o SGK trang 83, viÕt PTTQ cña hãa tæng hîp?

- Kh¸i niÖm?

- Ph­¬ng tr×nh hãa tæng hîp cña VK l­u huúnh?

- HS th¶o luËn, viÕt ph­¬ng tr×nh hãa tæng hîp?

- HS viÕt PTP¦?

- Vai trß, ý nghÜa cña vi khuÈn hãa tæng hîp?

- Em h·y tr×nh bµy kh¸i niÖm quang hîp?

- Quang hîp th­êng x¶y ra ë nh÷ng sinh vËt nµo?

- C©u hái 2 trang 84?

- C©u hái 3, 4 trang 84?

I. Hãa tæng hîp:

1. Kh¸i niÖm:

- Kh¸i niÖm: lµ sinh vËt cã kh¶ n¨ng ®ång hãa CO2 nhê n¨ng l­îng cña c¸c ph¶n øng «xihãa khö ®Ó tæng hîp thµnh c¸c chÊt h÷u c¬ kh¸c nhau cña c¬ thÓ.

- Ph­¬ng tr×nh tæng qu¸t cña hãa tæng hîp:

                                            Vi sinh vËt

A (chÊt v« c¬) + O2                            AO2 + Q (n¨ng l­îng)

                                                      Vi sinh vËt

CO2 + RH2 (chÊt cho hi®r«)                       ChÊt h÷u c¬

2. C¸c nhãm vi khuÈn hãa tæng hîp:

a. Vi khuÈn l­u huúnh:

- Lµ nhãm VK cã kh¶ n¨ng «xi hãa H2S t¹o n¨ng l­îng råi sö dông mét phÇn n¨ng l\­îng ®ã ®Ó tæng hîp chÊt h÷u c¬.

- Hai con ®­êng:

         2H2S    +     O2         ----> 2H2O + 2S + Q              (1)

         2S + 2H2O +  3O2  ----> H2SO4 + Q                     (2)

         CO2 + 2H2S  + Q     ----> 1/6 C6H12O6 + H2O + 2S

b. Nhãm vi khuÈn lÊy n¨ng l­îng tõ c¸c hîp chÊt chøa nit¬:

- Vi khuÈn nitrit hãa: «xi hãa NH3 thµnh axit nitr¬ (HNO2).

- Vi khuÈn nitrat hãa: «xi hãa HNO2 thµnh HNO3.

- Ph­¬ng tr×nh: trang 84.

c. Nhãm vi khuÈn lÊy n¨ng l­îng tõ c¸c hîp chÊt chøa s¾t:

- LÊy n¨ng l­îng tõ ph¶n øng «xi hãa s¾t II thµnh s¾t III.

         4FeCO3  +  O2  +  6H2O  --->  4Fe(OH)3  +  4CO2  + Q

- Mét phÇn n¨ng l­îng dïng ®Ó tæng hîp chÊt h­uc c¬.

3. ý nghÜa cña vi khuÈn hãa tæng hîp:

- §¶m b¶o chu tr×nh tuÇn hoµn vËt chÊt tong tù nhiªn.

- Lµm s¹ch m«t tr­êng.

- Vi khuÈn s¾t gióp t¹o má s¾t: do Fe(OH)3 kÕt tña.

II. Quang tæng hîp (quang hîp):

1. Kh¸i niÖm:

- Quang hîp lµ qu¸ tr×nh sö dông n¨ng l­îng ¸nh s¸ng ®Ó tæng hîp chÊt h÷u c¬ tõ c¸c nguyªn liÖu v« c¬.

- Ph­¬ng tr×nh tæng qu¸t:

        CO2  +  H2O  +  NL ¸nh s¸ng    (CH2O)  +  O2

2. S¾c tè quang hîp:

- Ba lo¹i s¾c tè ë thùc vËt, t¶o:

       + Clor«phyl: diÖp lôc.

       + Car«ten«it: vµng, ®á, da cam.

       + Phic«bilin.

- ë thùc vËt bËc thÊp chØ cã phic«bilin.

- ë vi khuÈn quang hîp chØ cã clor«phyl.

- Vai trß: hÊp thô ¸nh s¸ng ®Ó quang hîp.

- §Æc ®iÓm:

+ TV sèng ë m«i tr­êng kh¸c nhau cã mµu s¾c kh¸c nhau.

+ S¾c tè quang hîp hÊp thô ¸nh s¸ng m¹nh nhÊt ë miÒn ®á, xanh tÝm.

Ho¹t ®éng thµy - trß

Néi dung bµi gi¶ng

- §äc 3(a), cho nhËn xÐt vÒ thÝ nghiÖm Richter?

- Quang hîp gåm mÊy pha lµ c¸c pha nµo?

- Em h·y nªu diÔn biÕn cña pha s¸ng quang hîp?

- O2 gi¶i phãng ra ë pha s¸ng cã nguån gèc tõ ®©u?

- Em h·y nªu diÔn biÕn cña pha tèi quang hîp?

- T¹i sao pha tèi gäi lµ chu tr×nh C3(chu tr×nh Canvin)?

- Hoµn thµnh phiÕu häc tËp sè 1 vµ sè 2?

3. C¬ chÕ quang hîp:

a. TÝnh chÊt hai pha cña quang hîp:

- ThÝ nghiÖm Richter: quang hîp cã giai ®o¹n cÇn ¸nh s¸ng, cã giai ®o¹n kh«ng cÇn ¸nh s¸ng.

- Quang hîp gåm 2 giai ®o¹n: Pha s¸ng vµ pha tèi.

b. Pha s¸ng cña quang hîp:

- DiÔn ra ë mµng tilac«it( h¹t grana trong lôc l¹p) cÇn ¸nh s¸ng.

- NLAS ®­îc c¸c s¾c tè quang hîp hÊp thu qua chuçi truyÒn ªlectron quang hîp ®Ó tæng hîp ATP,  NADPH ®ång thêi gi¶i phãng O2 (cã nguån gèc tõ n­íc).

c. Pha tèi cña quang hîp:

- DiÔn ra t¹i chÊt nÒn cña lôc l¹p(Str«ma) vµ kh«ng cÇn ¸nh s¸ng.

- Sö dông ATP vµ NADPH cña pha s¸ng ®Ó khö CO2 (cè ®Þnh) thµnh cacbohy®rat.

- Cè ®Þnh CO2 qua chu tr×nh Canvin ( C3).

- ChÊt nhËn CO2 lµ RiDP vµ s¶n phÈm t¹o thµnh ®Çu tiªn lµ APG (hîp chÊt cã 3C).

III. mèi liªn quan gi÷a h« hÊp vµ quang hîp:

§Æc ®iÓm

Pha s¸ng

Pha  tèi

¸nh s¸ng:

CÇn ¸nh s¸ng

Kh«ng cÇn ¸nh s¸ng

VÞ trÝ:

Tilac«it( h¹t grana)

ChÊt nÒn ( Str«ma)

Nguyªn liÖu:

S¾c tè quang hîp, H2O,    NADP, ADP, P i.

C¸c enzim, RiDP, CO2, ATP, NADPH.

S¶n phÈm:

ATP, NADPH, O2.

Gluc«z¬, ADP, NADP.

§Æc ®iÓm

H«   hÊp

Quang hîp

Ph­¬ng tr×nh TQ

C6 H12O6 + 6O2  6CO2+         6H2O + Q (ATP + tO)

6CO2 + 6H2O   C6H12O6+6O2

N¬i thùc hiÖn

- TÕ bµo chÊt vµ ty thÓ.

- Lôc l¹p.

N¨ng l­îng

- Gi¶i phãng.

- TÝch luü.

S¾c tè

-Kh«ng cã s¾c tè tham gia.

- Cã sù tham gia cña s¾c tè.

§Æc ®iÓm kh¸c

- X¶y ra ë mäi tÕ bµo sèng vµ suèt ngµy ®ªm.

- X¶y ra ë tÕ bµo quang hîp(lôc l¹p) khi ®ñ AS.

§Æc ®iÓm

èng 1

èng 2

èng 3

èng 4

1.§K thÝ nghiÖm:

SGK

SGK

SGK

SGK

2.KÕt qu¶ (mµu):

Xanh

Kh«ng mµu

Xanh

Xanh

3. Gi¶i thÝch:

- Enzim bÞ biÕn tÝnh bëi To nªn kh«ng ph©n gi¶i tinh bét, nã t¸c ®éng víi i«t.

- Tinh bét bÞ amilaza ph©n gi¶i hÕt nªn khi thö i«t kh«ng cã mµu xanh.

- Nh­ èng 1.

- Enzim bÞ biÕn tÝnh bëi axit.

§Æc ®iÓm

èng 1

èng 2