giáo an 11 Cb cả năm

Hoạt động của học sinh

Hoạt động của giáo viên

- Đọc mục I SGK và trả lời các câu hỏi của  Giáo viên đưa ra.

- Tiếp thu, ghi nhớ.

- Hoàn thành C­1.

- Tiếp thu, ghi nhớ.

- Yêu cầu hs đọc mục I SGK và trả lời các câu hỏi sau:

1. Làm sao để biết một vật có bị nhiễm điện hay không?

2. Điện tích là gì? Điện tích điểm là gì?

3. Có mấy loại điện tích? Các loại điện tích tương tác với nhau như thế nào?

- Chính xác hoá các câu trả lời của hs.

- Yêu cầu hs trả lời C1 SGK

- Giáo dục cho hs về vấn đề bảo vệ môi trường: Sơn tĩnh điện, máy lọc bụi.( em có biết bài 1, 5 )

Hoạt động của học sinh

Hoạt động của giáo viên

- Chú ý, kết hợp SGK để tiếp thu.

- Làm việc theo sự hướng dẫn của GV để rút ra định luật Cu – Lông.

- Hoàn thành C2

- Đọc ĐL Cu – Lông SGK.

k = 9.109 N.m2/C2  là hằng số tĩnh điện.

- Tiếp thu, ghi nhớ

- Giới thiệu cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của cân xoắn.

- Hướng dẫn hs lập luận để đi đến kết luận như Cu – Lông.

- Yêu cầu hs hoàn thành C2

- Yêu cầu 1 hs đọc nội dung ĐL Cu – Lông.

- Nhắc lại ĐL Cu – Lông.

- Giới thiệu qua sự tương tự và sự khác nhau giữa ĐL Cu – Lông và ĐL vạn vật hấp dẫn của Niu - Tơn

Hoạt động của học sinh

Hoạt động của giáo viên

- Tiếp thu, ghi nhớ.

Với chân không thì = 1.

- Kết hợp SGK trả lời câu hỏi.

- Hoàn thành C3.

- Đưa ra khái niệm chất điện môi.

- Đưa ra công thức của ĐL Cu – Lông áp dụng cho điện tích đặt trong chất điện môi.

? Nêu ý nghĩa của hằng số điện môi.

- Yêu cầu hs hoàn thành C3.

Hoạt động của học sinh

Hoạt động của giáo viên

- Tiếp thu, ghi nhớ.

- Làm các bài tập 5, 6 SGK

- Nhận nhiệm vụ về nhà.

- Nhắc lại các kiến thức cần ghi nhớ trong bài.

- Yêu cầu hs làm các bài tập 5, 6 SGK tại lớp.

* Giao nhiệm vụ về nhà:

- Học bài và làm các bài tập SGK và SBT.

- Đọc phần “em có biết” và đọc trước bài 2 “ Thuyết Êlêctrôn. Định luật bảo toàn điện tích

Hoạt động của học sinh

Hoạt động của giáo viên

- Cá nhân suy nghĩ trả lời các câu hỏi của giáo viên.

- Tiép thu, ghi nhớ

- Đặt câu hỏi và gọi hs trả lời:

? Có mấy loại điện tích? chúng tương tác với nhau như thế nào?

? Phát biểu nội dung và viết biểu thức của ĐL Cu-Lông?

? Khi đặt các điện tích trong chất điện môi thì lực tương tác giữa chúng sẽ tăng lên hay giảm đi so với khi đặt ngoài không khí? Viết biểu thức ĐL Cu-Lông cho các điện tích đặt trong chất điện môi?

- Nhận xét các câu trả lời của hs.

Hoạt động của học sinh

Hoạt động của giáo viên

- Đọc mục I. SGK và trả lời các câu hỏi của giáo viên:

- Yêu cầu hs đọc mục I. SGK và trả lời các câu hỏi sau:

1. Nguyên tử được cấu tạo như thế nào về phương diện điện tích?

2. Bình thường nguyên tử tồn tại ở trạng thái nào? hãy so sánh số (e) và số (p) của một nguyên tử ở trạng thái đó.

- Tiếp thu, ghi nhớ.

- Hoàn thành C1: Vận dụng thuyết êlectron giải thích sự nhiễm điện của thanh thủy tinh cọ sát vào dạ.

3. Điều gì sẽ xảy ra nếu nguyên tử nhận thêm (e) hoặc mất bớt đi (e)? so sánh số (e) và số (p) trong  một nguyên tử ở mỗi trạng thái đó?

4. Điện tích nguyên tố là gì? nó có giá trị bằng bao nhiêu?

- Chính xác hóa các câu trư lời của hs.

- Yêu cầu hs hoàn thành C1

Hoạt động của học sinh

Hoạt động của giáo viên

- Tiếp thu, ghi nhớ.

- Hoàn thành C2: Vật dẫn điện là các vật mà ta có thể di chuyển các điện tích mà ta đưa vào từ điểm nọ đến điểm kia, Vật cách điện thì ......(ngược lại).

- Tiếp thu, ghi nhớ.

- Hoàn thành C3: Chân không là môi trường cách điện vì không có các điện tích tự do trong đó.

- Tiếp thu, ghi nhớ và kết hợp SGK để hoàn thành C4.

- Tiếp thu, ghi nhớ và kết hợp SGK để hoàn thành C5.

- Phân biệt cho hs chất dẫn điện và chất cách điện về mặt điện tích tự do

- Yêu cầu hs hoàn thành C2

- Chú ý: Sự phân biệt chất cách điện và chất dẫn điện chỉ là tương đối.

- Yêu cầu hs hoàn thành C3.

- Giới thiệu về hiện tượng nhiễm điện do tiếp xúc và hướng dẫn hs vận dụng thuyết (e) để giải thích hiện tượng nhiễm điện do tiếp xúc (C4).

- Giới thiệu về hiện tượng nhiễm điện do hưởng ứng và hướng dẫn hs vận dụng thuyết (e) để giải thích hiện tượng nhiễm điện do hưởng ứng (C5).

Hoạt động của học sinh

Hoạt động của giáo viên

- Cá nhân suy nghĩ trả lời câu hỏi của giáo viên.

- Tiếp thu, ghi nhớ.

- Yêu cầu hs nhắc lại khái niệm hệ vật cô lấp trong cơ học đã học ở lớp 10.

- Đưa ra khái niệm hệ cô lập về điện.

- Phát biểu nội dung ĐLBT điện tích và gọi hs nhắc lại.

Hoạt động của học sinh

Hoạt động của giáo viên

- Tiếp thu, ghi nhớ.

- Làm các bài tập 5 SGK

- Nhận nhiệm vụ về nhà.

- Nhắc lại các kiến thức cần ghi nhớ trong bài.

- Yêu cầu hs làm các bài tập 5 SGK tại lớp.

* Giao nhiệm vụ về nhà:

- Học bài và làm các bài tập SGK và SBT.

- Đọc trước bài 3 “ Điện trường và cường độ điện trường. Đường sức điện”.

Hoạt động của học sinh

Hoạt động của giáo viên

- Cá nhân suy nghĩ trả lời các câu hỏi của giáo viên.

- Tiếp thu, ghi nhớ.

- Đặt câu hỏi và gọi hs trả lời.

1. Nguyên tử có cấu tạo như thế nào về phương diện điện?

2. Nêu nội dung cơ bản của thuyết êlectron. Vận dụng thuyết để giải thích hiện tượng nhiễm điện do hưởng ứng?

- Nhận xét các câu trả lời của hs.

Hoạt động của học sinh

Hoạt động của giáo viên

- Nhắc lại khái niệm trọng trường theo yêu cầu.

- Tiếp thu, ghi nhớ.

- Muốn biết một nơi có tồn tại điện trường hay không ta dùng điện tích thử...

- Tiếp thu, ghi nhớ

- Yêu cầu hs nhắc lại khái niệm trọng trường.

- Từ khái niệm trọng trường, dẫn dắt hs để đi đến khái niệm điện trường.

? Làm thế nào để biết một nơi có tồn tại điện trường hay không?

- Chú ý: Điện tích không chịu tác dụng của điện trường do chính mình gây ra.

Hoạt động của học sinh

Hoạt động của giáo viên

- Tiếp thu, ghi nhớ.

- Chú ý, suy nghĩ, nhận thức vấn đề

- Từ công thức trên, vì lực tác dụng F là đại lượng vectơ và q là đại lượng vô hướng nên cường độ điện trường cũng là đại lượng vectơ.

- cùng chiều nếu q >0 và ngược lại.

- Hoàn thành C1 SGK.

- Lập luận cho hs thấy sự cần thiết phải xây dựng một đại lượng đặc trưng  cho độ mạnh yếu của điện trường và gọi là cường độ điện trường.

- Dẫn dắt hs để đi đến định nghĩa và công thức tính cường độ điện trường:

                  Trong đó q là điện tích thử đặt trong điện trường.

? Từ công thức trên em hãy cho biết cường độ điện trường là đại lượng vô hướng hay đại lượng véctơ? vì sao?

- Cường độ điện trường E là đaịo lượng vectơ được xác định theo CT:

? Hãy cho biết chiều của so với  ?

- Yêu cầu hs hoàn thành C1.

- Tiếp thu, ghi nhớ.

+ Trong chân không:

+ Trong môi trường điện môi đồng chất

- Chỉ phụ thuộc vào độ lớn điện tích gây ra điện trường, vào vị trí của điểm đang xét và môi trường xung quanh điện tích mà không phụ thuộc vào điện tích thử q.

-

- Đơn vị đo cường độ điện trường là

(Vôn/mét) kí hiệu là (v/m)

? Từ công thức hãy viết công thức tính cường độ điện trường gây ra bởi một điện tích điểm Q tại một điểm cách Q một khoảng r trong 2 trường hợp: Q đặt trong chân không và trong môi trường điện môi đồng chất?

? Hãy cho biết cường độ điện trường tại một điểm phụ thuộc vào những yếu tố nào?

? Nếu tại một điểm có nhiều điện trường do nhiều điện tích gây ra thì điện trường tại điểm đó được tình như thế nào?

- Đây là nguyên lí chồng chất điện trường.

Hoạt động của học sinh

Hoạt động của giáo viên

- quan sát điện phổ và nhận thức vấn đề.

- Tiếp thu, ghi nhớ.

- Quan sát, ghi nhớ

- Đọc mục III.4 và kết hợp SGK để trả lời các câu hỏi của giáo viên.

- Hoàn thành C2 SGK.

- Tiếp thu, ghi nhớ.

- Giới thiệu cho hs quan sát điện phổ hình 3.5 trong đó các mạt cưa sắp xép theo các đường, đây chính là các đường sức điện. Tại mối điểm trên đường này thì véc tơ có giá trùng với tiếp tuyến của đường tại điểm đó.

- Đưa ra định nghĩa đường sức điện.

- Giới thiệu hình dạng đường sức điện của một số điện trường như hình 3.6 đến 3.9.

- Yêu cầu hs đọc mục III.4 và cho biết:

1. Các đường sức điện có đặc điểm gì?

2. Người ta quy ước vẽ đường sức như thế nào?

- Yêu cầu hs hoàn thành C2.

- Giới thiệu khái niệm và đặc điểm của điện trường đều.

Hoạt động của học sinh

Hoạt động của giáo viên

- Tiếp thu, ghi nhớ.

- Làm các bài tập 9, 10 ,11 SGK.

- Nhận nhiệm vụ về nhà.

- Nhắc lại các kiến thức cơ bản cần ghi nhớ trong bài.

- Yêu cầu hs làm các bài tập 9, 10 ,11 SGK.

- Yêu cầu hs về làm các bài tập còn lại trong SGK, SBT và đọc trước bài 4 “Công của lực điện”.

Hoạt đông của Giáo Viên

Hoạt đông của học sinh

Hoạt động 1: Củng cố lí thuyết   (12’)

- Nêu câu hỏi tự luận giúp học sinh ôn lại lí thuyết.

- yêu cầu học sinh viết các công thức  đã học từ đầu chương I.

- Trả lời các câu hỏi tự luận.

- Viết ra giấy nháp các công thức đã học từ đầu chương I

Hoạt động 2: Làm bài tập ôn tập   (20’

Bài tập 1:

Đề bài:Có 2 điện tích điểm q1= 3.10-6C

Và q2= -3.10-6C đặt tại 2 điểm A và B cách nhau 12 cm. Đặt 1 điện tích điểm q = q1 trên đường trung trực của AB và cách AB 8 cm. Cả hệ đặt trong chân không. Tính lực điện  tổng hợp tác dung lên điện tích q?

* Hướng dẫn:

+ Tính lực do q1 tác dụng lên q.

Giải:

Vẽ hình:

+ Từ hình vẽ ta có:

r1 = r2 = = 10  cm = 0,1 m

- Độ lớn các lực t/d từ q1 và q2 lên q là:

 F1 = F2 = 9.109. = 8,1 N.

- Độ lớn của lực tổng hợp là:

F = 2F1.cos = 2F1 = 9,72 N.

+ Tính lực do q2 tác dụng lên q

+ Tổng hợp lực theo quy tác HBH.

+ Dựa vào hình vẽ tính độ lớn của lực tác dụng tổng hợp tác dụng lên q.

Bài tập 12: SGK (21)

Hướng dẫn:

- Tại một điểm xung quanh q1 và q2 có tồn tại mấy điện trường?

- Điện trường tổng hợp ở điểm đó được tính như thế nào?

- Điện trường tổng hợp tai đó bằng không thì điều kiện của các vectơ cường độ điện trường thành phần là gì?

- Biện luận vị trí điểm cần tìm theo điều kiện đó.

- Dựa vào hình vẽ để XĐ vị trí điểm đó

Bài tập 12: SGK (21)

Giải:

Gọi điểm cần tìm là M.

NX:

Tại M có 2 điện trường do q1 và q2 gây ra. do đó cường độ điện trường tổng hợp tai M là:

cường độ điện trường tại M bằng không thì . tức là 2 vectơ này phải cùng phương, ngược hướng và cùng độ lớn.

- Để chúng cùng phương thì M phải nằm trên đường thẳng nối hai điện tích.

- Để chúng ngược hướng thì M phải nằm ngoài đoạn AB.

- vì nên để E1 = E2 thì r2 > r1 tức là M phải nằm gần q1 hơn.

Kết hợp 3 điều kiện và dựa vào hình vẽ ta có: r2 = r1 + 0,1.

- Ta có: E1 = E2

Giải PT trên ta được:

r1 = 64,6 cm.

Hoạt động của học sinh

Hoạt động của giáo viên

Công thức trên chỉ đúng khi lực không đổi và s là đường thẳng.

- Ta có:    vì và q không đổi nên cũng không đổi.

KL: Lực tác dụng lên 1 điện tích dặt trong điện trường đều là lực không đổi có độ lớn:    

 -      

- Tiếp thu, ghi nhớ.

- Tiếp thu, ghi nhớ.

? Hãy viết công thức tính công của một lực t/d lên một vật và làm vật dịch chuyển một đoạn s theo hướng hợp với hướng của lực góc ? Công thức đó chỉ được áp dụng khi nào?

? Điện trường đều là gì?Nếu đặt một điện tích trong điện trường đều thì lực điện tác dụng lên nó có thay đổi không?

- Xét một điện tích dương q đặt trong điện trường đều và dịch chuyển 1 đoạn MN = s   như hình 4.2 SGK.

? Hãy viết công thức tính công của lực điện khi làm dịch chuyển điện tích đó.

- Gọi H là hình chiếu của N trên đường sức đi qua M ta có: = d.

Khi đó ta viết lại: A = F.d = qEd.

* Chú Ý: Quy ước dấu của d.

- Tính công của lực điện theo sự hướng dẫn của giáo viên.

Kết luận: ( SGK )

- hoàn thành C1

- hoàn thành C2.

+ q  > 0 nếu hình chiếu quãng đường s đi từ điểm đầu đến điểm cuối cùng chiều đường sức điện trường (và ngược lại).

- Hướng dẫn hs tính công của lực điện khi điện tích q đi theo đường gấp khúc MPN như hình 4.2 SGK. và rút ra kết luận.

- Yêu cầu hs hoàn thành C1.

- Công thức trên được xây dựng cho điện tích dương đặt trong điện trường đều nhưng vẫn đúng cho cả trường hợp điện tích âm và điện trường không đều.

- Yêu cầu hs hoàn thành C2.

Hoạt động của học sinh

Hoạt động của giáo viên

- Nhớ lại kiến thức lớp 10 và trả lời câu hỏi.

- Tiếp thu, ghi nhớ.

- Tiếp thu, ghi nhớ.

- Kết hợp SGK và sự hướng dẫn của giáo viên để tìm mối liên hệ giữa công của lực điện và độ giảm thế năng của điện tích đặt trong điện trường.

- Hoàn thành C3.

? Hãy nhắc lại khái niệm thế năng của một vật đặt trong trọng trường?

- Đưa ra khái niệm và công thức tính thế năng của một điện tích q đặt trong điện trường đều và không đều.

- Vì F tỉ lệ với q mà công A lại tỉ lệ với F nên A và do đó thế năng sẽ tỉ lệ với q

là một hằng số không phụ thuộc vào q mà chỉ phụ thuộc vị trí điểm M trong điện trường.

- Hướng dẫn hs tìm mối liên hệ giữa công của lực điện và độ giảm thế năng của điện tích đặt trong điện trường.

- Yêu cầu hs hoàn thành C3.

Hoạt động của học sinh

Hoạt động của giáo viên

- Tiếp thu, ghi nhớ.

- Làm bài tập 4 SGK

- Nhận nhiệm vụ về nhà.

- Nhắc lại những kiến thức cơ bản cần ghi nhơ trong bài học.

- Yêu cầu hs làm bài tập 4 SGK

* Giao bài tập về nhà:

- Học bài và làm các bài tập trong SGK và SBT.

- Đọc trước bài 5: “ Điện thế, hiệu điện thế”