Giáo án 12 hk2 đầy đủ theo đúng PPCT

Lớp

12A7

12A8

Ngày dạy

Hoạt động của GV

Hoạt động của hs

Nội dung

- Yêu cầu học sinh nghiên cứu về cấu tạo của mạch dao động LC.

- Phát cho học sinh các tụ điện, cuộn dây, dây nối, nguồn điện yêu cầu nắp một mạch dao động điện từ.

- Tổ chức học sinh nghiên cứu các cách gây dao động điện trong mạch, dao động điện từ tự do, và dao động điện từ cưỡng bức.

- Nghiên cứu tài liệu.

- Hoạt động nhóm, xây dựng các mạch dao động điện từ

- HS nghiên cứu tài liệu, chỉ ra các cách làm xuất hiện dao động điện từ trong mạch dao động. Liên hệ dao động điện từ tự do và dao động điện từ cưỡng bức.

I. Mạch dao động

1. Gồm một tụ điện mắc nối tiếp với một cuộn cảm thành mạch kín.

- Nếu r rất nhỏ ( 0): mạch dao động lí tưởng.

2. Cách tạo dao động trong mạch

- Đặt vấn đề có một xung điện trong mạch. Tại thời điểm t tụ tích điện q và có dòng điện i chạy trong đó, hãy nghiên cứu và chỉ ra trong mạch xuất hiện dao động điện.

- Yêu cầu học sinh nghiên cứu tài liệu và phát biểu định luật về điện tích và cường độ dòng điện. Trả lời các câu hỏi:

+ Nếu chọn gốc thời gian là lúc tụ điện bắt đầu phóng điện  phương trình q và i như thế nào?

+ Từ phương trình của q và i  có nhận xét gì về sự biến thiên của q và i.

+ Cường độ điện trường E trong tụ điện tỉ lệ như thế nào với q?

+ Cảm ứng từ B tỉ lệ như thế nào với i?

+ Có nhận xét gì về và trong mạch dao động?

- Yêu cầu làm việc nhóm để phát biểu định nghĩa mạch dao động?

- Yêu cầu học sinh làm việc nhóm xây dựng công thức Chu kì và tần số của dao động điện từ tự do trong mạch dao động gọi là chu kì và tần số dao động riêng của mạch dao động.

- Yêu cầu học sinh nêu nhưng nhận xét về năng lượng điện và năng lượng từ trong mạch.

- Hoạt động nhóm, xây dựng phương trình dao động của điện tích q của các bản tụ, từ đó rút ra phương trình của cường độ dòng điện i.

- HS nghiên cứu tài liệu, trả lời các câu hỏi.

I = q’ = -q0sin(t + )



- Lúc t = 0  q = CU0 = q0 và i = 0

 q0 = q0cos   = 0

- HS thảo luận và nêu các nhận xét.

- Tỉ lệ thuận.

- Chúng cũng biến thiên điều hoà, vì q và i biến thiên điều hoà.

- Học sinh làm việc nhóm, các nhóm nêu định nghĩa của mình.

- Từ



và 

- Làm việc và nêu các phát biểu.

II. Dao động điện từ tự do trong mạch dao động

1. Định luật biến thiên điện tích và cường độ dòng điện trong một mạch dao động lí tưởng

- Sự biến thiên điện tích trên một bản:

q = q0cos(t + )

với  

- Phương trình về dòng điện trong mạch:

với  I0 = q0

- Nếu chọn gốc thời gian là lúc tụ điện bắt đầu phóng điện

q = q0cost

và  

Vậy, điện tích q của một bản tụ điện và cường độ dòng điện i trong mạch dao động biến thiên điều hoà theo thời gian; i lệch pha /2 so với q.

2. Định nghĩa dao động điện từ

- Sự biến thiên điều hoà theo thời gian của điện tích q của một bản tụ điện và cường độ dòng điện (hoặc cường độ điện trường và cảm ứng từ ) trong mạch dao động được gọi là dao động điện từ tự do.

3. Chu kì và tần số dao động riêng của mạch dao động

- Chu kì dao động riêng

- Tần số dao động riêng

III. Năng lượng điện từ

- Tổng năng lượng điện trường và năng lượng từ trường trong mạch gọi là năng lượng điện từ

- Mạch dao động lý tưởng năng lượng điện từ được bảo tòan

Lớp

12A7

12A8

Ngày dạy

Hoạt động của GV

Hoạt động của hs

Nội dung

- Y/c Hs nghiên cứu Sgk và trả lời các câu hỏi.

- Phân lớp thành 02 nhóm, phát 02 phiếu học tập. Yêu cầu học sinh trình bày lại thí nghiệm của Faraday với vòng dây và nam châm vĩnh cửu. Trả lời câu hỏi: Tại sao các điện tích lại chuyển động thành vòng tròn, để tạo dòng điên trong dây? Trình bày đặc điểm của điện trường đã sinh ra dòng điện ấy?

- Tại những điểm nằm ngoài vòng dây có điện trường nói trên không?

- Nếu không có vòng dây mà vẫn cho nam châm tiến lại gần O  liệu xung quanh O có xuất hiện từ trường xoáy hay không?

- Vậy, vòng dây kín có vai trò gì hay không trong việc tạo ra điện trường xoáy?

- Ta đã biết, xung quanh một từ trường biến thiên có xuất hiện một điện trường xoáy  điều ngược lại có xảy ra không. Xuất phát từ quan điểm “có sự đối xứng giữa điện và từ” Mác-xoen đã khẳng định là có.

- Yêu cầu học sinh nhận xét về bài toán mạch dao động điện từ. Trả lời câu hỏi: khi có dòng điện i thì trong tụ điện có gì? Vậy dòng điện trong mạch có bản chất là gì? Dòng điện đó đã sinh ra từ thông biến thiên vậy có suy nghĩ gì về nguyên nhân gây ra từ trường biến thiên tại cuộn dây?

- HS nghiên cứu Sgk và thảo luận để trả lời các câu hỏi.

- HS làm việc nhóm, các nhóm trình bày ra giấy rồi đại diện nhóm trình bày.

+ Chứng tỏ tại mỗi điểm trong dây có một điện trường có cùng chiều với dòng điện. Đường sức của điện trường này nằm dọc theo dây, nó là một đường cong kín.

- Có, chỉ cần thay đổi vị trí vòng dây, hoặc làm các vòng dây kín nhỏ hơn hay to hơn…

- Có, các kiểm chứng tương tự trên.

- Không có vai trò gì trong việc tạo ra điện trường xoáy.

- Làm việc và phát biểu định của Mác-xoen. Ghi nhớ.

- Học sinh nghiên cứu tài liệu, suy luận và trả lời các câu hỏi:

- Cường độ dòng điện tức thời trong mạch:

- Dòng điện ở đây có bản chất là sự biến thiên của điện trường trong tụ điện theo thời gian.

- Mặc khác q = CU = CEd

Do đó:  Điều này cho phép ta đi đến nhận xét điện trường biến thiên sinh ra từ trường

I. Mối quan hệ giữa điện trường và từ trường

1. Từ trường biến thiên và điện trường xoáy

a. Điện trường xoáy

- Điện trường có đường sức là những đường cong kín gọi là điện trường xoáy.

b. Kết luận

- Nếu tại một nơi có từ trường biến thiên theo thời gian thì tại nơi đó xuất hiện một điện trường xoáy.

2. Điện trường biến thiên và từ trường

a. Dòng điện dịch

- Dòng điện chạy trong dây dẫn gọi là dòng điện dẫn.

* Theo Mác – xoen:

- Phần dòng điện chạy qua tụ điện gọi là dòng điện dịch.

- Dòng điện dịch có bản chất là sự biến thiên của điện trường trong tụ điện theo thời gian.

b. Kết luận:

- Nếu tại một nơi có điện trường biến thiên theo thời gian thì tại nơi đó xuất hiện một từ trường. Đường sức của từ trường bao giờ cũng khép kín.

- Yêu cầu học sinh nghiên cứu tài liệu, đưa ra nhận định về mỗi quan hệ giữa điện trường và từ trường

- Mác – xoen đã xây dựng một hệ thống 4 phương trình diễn tả rất rõ hai mặt của điện từ trường và sự biến thiên qua lại của chúng

- Nghiên cứu tài liệu và đưa ra kết luận:

. Ta đã biết giữa điện trường và từ trường có mối liên hệ với nhau: điện trường biến thiên  từ trường xoáy và ngược lại từ trường biến thiên  điện trường xoáy.

 Nó là hai thành phần của một trường thống nhất: điện từ trường.

II. Điện từ trường và thuyết điện từ Mác - xoen

1. Điện từ trường

- Là trường có hai thành phần biến thiên theo thời gian, liên quan mật thiết với nhau là điện trường biến thiên và từ trường biến thiên.

2. Thuyết điện từ Mác – xoen

- Khẳng định mối liên hệ khăng khít giữa điện tích, điện trường và từ trường.

Lớp

12A7

12A8

Ngày dạy

Hoạt động của GV

Hoạt động của hs

Nội dung

- Tổ chức HS đọc Sgk Trả lời các câu hỏi: Xung quanh điện tích dao động có gì? Điện từ trường đó đứng yên, hay lan truyền đi? Khi điện từ trường lan truyền ta gọi đó là gì? Để tìm hiểu định nghĩa của sóng điện từ, các đặc điểm của sóng điện từ.

- Y/c HS đọc tài liệu và trình bày thang sóng vô tuyến để nắm được sự phân chia sóng vô tuyến.

- HS đọc Sgk trả lời theo nhóm các câu hỏi. Phát biểu định nghĩa sóng điện từ? Nêu các đặc điểm của sóng điện từ.

+ Xung quanh điện tích dao động có điện từ trường.

+ Trường này lan truyền trong không gian, tạo thành sóng điện từ.

+ Các đặc điểm của sóng điện từ: Sóng ngang…..

- HS đọc sách và nêu các lí thuyết.

I. Sóng điện từ

1. Sóng điện từ là gì?

- Sóng điện từ chính là điện từ trường lan truyền trong không gian.

2. Đặc điểm của sóng điện từ

a. Sóng điện từ lan truyền được trong chân không với tốc độ lớn nhất c  3.108m/s.

b. Sóng điện từ là sóng ngang:

c. Trong sóng điện từ thì dao động của điện trường và của từ trường tại một điểm luôn luôn đồng pha với nhau.

d. Khi sóng điện từ gặp mặt phân cách giữa hai môi trường thì nó bị phản xạ và khúc xạ như ánh sáng.

e. Sóng điện từ mang năng lượng.

f. Sóng điện từ có bước sóng từ vài m  vài km được dùng trong thông tin liên lạc vô tuyến gọi là sóng vô tuyến:

+ Sóng cực ngắn.

+ Sóng ngắn.

+ Sóng trung.

+ Sóng dài.

- Tổ chức cho học sinh nghiên cứu một số máy bộ đàm, máy thu thanh. Trả lời các câu hỏi: Ở các máy thu thanh, ở mặt ghi các dải tần ta thấy một số dải sóng vô tuyến tương ứng với các bước sóng: 16m, 19m, 25m… tại sao là những dải tần đó mà không phải những dải tần khác?

- Đọc tài liệu và trả lời câu hỏi:

+ Tầng điện li là gì?

+ Mô tả sự truyền sóng ngắn vòng quanh Trái Đất.

- HS đọc Sgk để trả lời.

 Đó là những sóng điện từ có bước sóng tương ứng mà những sóng điện từ này nằm trong dải sóng vô tuyến, không bị không khí hấp thụ.

- Là một lớp khí quyển, trong đó các phân tử khí đã bị ion hoá rất mạnh dưới tác dụng của tia tử ngoại trong ánh sáng Mặt Trời. (Tầng điện li kéo dài từ độ cao khoảng 80km đến độ cao khoảng 800km)

II. Sự truyền sóng vô tuyến trong khí quyển

1. Các dải sóng vô tuyến

- Không khí hấp thụ rất mạnh các sóng dài, sóng trung và sóng cực ngắn.

- Không khí cũng hấp thụ mạnh các sóng ngắn. Tuy nhiên, trong một số vùng tương đối hẹp, các sóng có bước sóng ngắn hầu như không bị hấp thụ. Các vùng này gọi là các dải sóng vô tuyến.

2. Sự phản xạ của sóng ngắn trên tầng điện li

- Tầng điện li: (Sgk)

- Sóng ngắn phản xạ rất tốt trên tầng điện li cũng như trên mặt đất và mặt nước biển như ánh sáng.

Lớp

12A7

12A8

Ngày dạy

Hoạt động của GV

Hoạt động của hs

Nội dung

- Ta chỉ xét chủ yếu sự truyền thanh vô tuyến.

Yêu cầu học sinh nghiên cứu tài liệu, thảo luận nhóm trả lời các câu hỏi:

- Tại sao phải dùng các sóng ngắn?

- Hãy nêu tên các sóng vô tuyến và cho biết khoảng tần số của chúng?

- Âm nghe được có tần số từ 16Hz đến 20kHz. Sóng mang có tần số từ 500kHz đến 900MHz  làm thế nào để sóng mang truyền tải được thông tin có tần số âm?

Đọc tài liệu, thảo luận nhóm trả lời các câu hỏi ra phiếu học tập, cử đại diện trình bày, tranh luận nhóm:

+ Nó ít bị không khí hấp thụ. Mặt khác, nó phản xạ tốt trên mặt đất và tầng điện li, nên có thể truyền đi xa.

+ Dài:  = 103m, f = 3.105Hz; Trung:  = 102m, f = 3.106Hz (3MHz); Ngắn:  = 101m, f = 3.107Hz (30MHz); Cực ngắn: vài mét, f = 3.108Hz (300MHz).

+ HS ghi nhận cách biến điện các sóng mang.

+ Trong cách biến điệu biên độ, người ta làm cho biên độ của sóng mang biến thiên theo thời gian với tần số bằng tần số của sóng âm.

- Cách biến điệu biên độ được dùng trong việc truyền thanh bằng các sóng dài, trung và ngắn.

I. Nguyên tắc chung của việc thông tin liên lạc bằng sóng vô tuyến

1. Phải dùng các sóng vô tuyến có bước sóng ngắn nằm trong vùng các dải sóng vô tuyến.

- Những sóng vô tuyến dùng để tải các thông tin gọi là các sóng mang. Đó là các sóng điện từ cao tần có bước sóng từ vài m đến vài trăm m.

(Đồ thị E(t) của sóng mang chưa bị biến điệu)

2. Phải biến điệu các sóng mang.

- Dùng micrô để biến dao động âm thành dao động điện: sóng âm tần.

- Dùng mạch biến điệu để “trộn” sóng âm tần với sóng mang: biến điện sóng điện từ.

(Đồ thị E(t) của sóng âm tần)

(Đồ thị E(t) của sóng mang đã được biến điệu về biên độ)

3. Ở nơi thu, dùng mạch tách sóng để tách sóng âm tần ra khỏi sóng cao tần để đưa ra loa.

4. Khi tín hiệu thu được có cường độ nhỏ, ta phải khuyếch đại chúng bằng các mạch khuyếch đại.

- Y/c HS đọc Sgk và cho biết sơ đồ khối của một máy phát thanh vô tuyến đơn giản.

- Hãy nêu tên các bộ phận trong sơ đồ khối (5)?

- Hãy trình bày tác dụng của mỗi bộ phận trong sơ đồ khối (5)?

(1): Tạo ra dao động điện từ âm tần.

(2): Phát sóng điện từ có tần số cao (cỡ MHz).

(3): Trộn dao động điện từ cao tần với dao động điện từ âm tần.

(4): Khuyếch đại dao động điện từ cao tần đã được biến điệu.

(5): Tạo ra điện từ trường cao tần lan truyền trong không gian.

- HS đọc Sgk và thảo luận để đưa ra sơ đồ khối.

(1): Micrô.

(2): Mạch phát sóng điện từ cao tần.

(3): Mạch biến điệu.

(4): Mạch khuyếch đại.

(5): Anten phát.

II. Sơ đồ khối của một máy phát thanh vô tuyến đơn giản

- Y/c HS đọc Sgk và cho biết sơ đồ khối của một máy thu thanh vô tuyến đơn giản.

- Hãy nêu tên các bộ phận trong sơ đồ khối (5)?

- Hãy trình bày tác dụng của mỗi bộ phận trong sơ đồ khối (5)?

(1): Thu sóng điện từ cao tần biến điệu.

(2): Khuyếch đại dao động điện từ cao tần từ anten gởi tới.

(3): Tách dao động điện từ âm tần ra khỏi dao động điện từ cao tần.

(4): Khuyếch đại dao động điện từ âm tần từ mạch tách sóng gởi đến.

(5): Biến dao động điện thành dao động âm.

- HS đọc Sgk và thảo luận để đưa ra sơ đồ khối.

(1): Anten thu.

(2): Mạch khuyếch đại dao động điện từ cao tần.

(3): Mạch tách sóng.

(4): Mạch khuyếch đại dao động điện từ âm tần.

(5): Loa.

III. Sơ đồ khối của một máy thu thanh đơn giản

Lớp

12A7

12A8

Ngày dạy

- Yêu cầu hs đọc bài 6, 7 và giải thích phương án lựa chọn

- Bài 8. Trình baỳ phương pháp và công thức cần sử dụng

- Giải thích phương án lựa chọn bài 6 và 7

- Áp dụng công thức

T

Bài 6

Đáp án C

-----------//----------

Bài 7

Đáp án A

------//------

Bài 8

T s

f = 0,265.106 Hz

- Yêu cầu hs đọc bài 4, 5, 6 và giải thích phương án lựa chọn

- Nhận xét

- Giải thích phương án lựa chọn bài 4 và 5 ,6

Bài 4

Đáp án D

-----------//----------

Bài 5

Đáp án D

------//------

Bài 6

Đáp án A

----------//-------

- Yêu cầu hs đọc bài 3, 4, 5 và giải thích phương án lựa chọn

- Nhận xét

- Bài 6 Trình baỳ phương pháp và công thức cần sử dụng

- Giải thích phương án lựa chọn bài 3 và 4, 5

- Áp dụng công thức với và c từng trường hợp

Bài 3

Đáp án D

-----------//----------

Bài 4

Đáp án C

------//------

Bài 5

Đáp án C

----------//-------

Bài 6

     với c = 3.108 m/s

Ứng với

Ứng với

Ứng với

---------------//----------------

- Yêu cầu hs đọc bài 3, 4, 5 và giải thích phương án lựa chọn

- Nhận xét

- Giải thích phương án lựa chọn bài 3 và 4, 5

Bài 5

Đáp án C

-----------//----------

Bài 6

Đáp án C

------//------

Bài 7

Đáp án B

----------//-------

Lớp

12A7

12A8

Ngày dạy

Hoạt động của GV

Hoạt động của hs

Nội dung

- GV yêu cầu học sinh trình bày bố trí thí nghiệm của Niu-tơn và nêu tác dụng của từng bộ  phận trong thí nghiệm.

- Cho HS quan sát hình ảnh trên màn và Y/c HS cho biết kết quả của thí nghiệm.

- Hỏi: + Vậy sự tán sắc ánh sáng là gì?

- HS đọc Sgk để tìm hiểu tác dụng của từng bộ phận, trình bày trước lớp bố trí thí nghiệm của Niu-tơn.

- HS ghi nhận các kết quả thí nghiệm, từ đó thảo luận về các kết quả của thí nghiệm.

- HS: Thảo luận trả lời

I. Thí nghiệm về sự tán sắc ánh sáng của Niu-tơn (1672)

- Kết quả:

+ Vệt sáng F’ trên màn M bị dịch xuống phía đáy lăng kính, đồng thời bị trải dài thành một dải màu sặc sỡ.

+ Quan sát được 7 màu: đỏ, da cam, vàng, lục, làm, chàm, tím.

+ Ranh giới giữa các màu không rõ rệt.

- Dải màu quan sát được này là quang phổ của ánh sáng Mặt Trời hay quang phổ của Mặt Trời.

- Ánh sáng Mặt Trời là ánh sáng trắng.

- Sự tán sắc ánh sáng: là sự phân tách một chùm ánh sáng phức tạp thành các chùm sáng đơn sắc.

- Yêu cầu học sinh nêu phương án kiểm nghiệm xem có phải thuỷ tinh đã làm thay đổi màu của ánh sáng hay không. Nêu kết luận sau khi làm thí nghiệm.

- Hỏi: Vậy ánh sáng đỏ đi tới lăng kính P’ được Niu-tơn là ánh sáng gì?

- Yêu cầu HS: Nêu kết luận về ánh sáng đơn sắc.

- HS đọc Sgk nêu phương án. Kết luận: Chùm sáng màu vàng, tách ra từ quang phổ của Mặt Trời, sau khi qua lăng kính P’ chỉ bị lệch về phái đáy của P’ mà không bị đổi màu.

- Trả lời: Niu-tơn gọi các chùm sáng đó là chùm sáng đơn sắc.

- HS thảo luận nêu kết luận: Ánh sáng đơn sắc là ánh sáng không bị tán sắc khi truyền qua lăng kính.

II. Thí nghiệm với ánh sáng đơn sắc của Niu-tơn

- Cho các chùm sáng đơn sắc đi qua lăng kính   tia ló lệch về phía đáy nhưng không bị đổi màu.

Vậy: Ánh sáng đơn sắc là ánh sáng không bị tán sắc khi truyền qua lăng kính.

- Yêu cầu học sinh giải thích các kết quả trong các thí nghiệm trên?

- Giải thích thí nghiệm với ánh sáng trắng: Chúng không phải là ánh sáng đơn sắc. Mà là hỗn hợp của nhiều ánh sáng đơn sắc có màu biến thiên liên tục từ đỏ đến tím.

- Giải thích thí nghiệm với ánh sáng đơn sắc: Chiết suất càng lớn thì càng bị lệch về phía đáy. Chiết suất của thuỷ tinh đối với các ánh sáng đơn sắc khác nhau thì khác nhau, đối với màu đỏ là nhỏ nhất và màu tím là lớn nhất.

III. Giải thích hiện tượng tán sắc

- Ánh sáng trắng không phải là ánh sáng đơn sắc, mà là hỗn hợp của nhiều ánh sáng đơn sắc có màu biến thiên liên tục từ đỏ đến tím.

- Chiết suất của thuỷ tinh biến thiên theo màu sắc của ánh sáng và tăng dần từ màu đỏ đến màu tím.

- Sự tán sắc ánh sáng là sự phân tách một chùm ánh sáng phức tạp thành c chùm sáng đơn sắc.

- Y/c Hs đọc sách và nêu các ứng dụng.

- HS đọc Sgk

IV. Ứng dụng

- Giải thích các hiện tượng như: cầu vồng bảy sắc, ứng dụng trong máy quang phổ lăng kính…

Lớp

12A7

12A8

Ngày dạy

Hoạt động của GV

Hoạt động của hs

Nội dung

- Yêu cầu học sinh nghiên cứu tài liệu, mô tả hiện tượng nhiễu xạ ánh sáng

Hỏi: Hiện tượng nhiễu xạ là hiện tượng như thế nào? Giải thích?

- Yêu cầu học sinh nghiên cứu tài liệu nêu phương án giải thích.

- HS nghiên cứu tài liệu, nêu và ghi nhận kết quả thí nghiệm và thảo luận để giải thích hiện tượng.

- HS thảo luận để trả lời: Chúng ta chỉ có thể giải thích nếu thừa nhận ánh sáng có tính chất sóng, hiện tượng này tương tự như hiện tượng nhiễu xạ của sóng trên mặt nước khi gặp vật cản.

I. Hiện tượng nhiễu xạ ánh sáng

- Hiện tượng truyền sai lệch so với sự truyền thẳng khi ánh sáng gặp vật cản gọi là hiện tượng nhiễu xạ ánh sáng.

- Mỗi ánh sáng đơn sắc coi như một sóng có bước sóng xác định.

- Yêu cầu học sinh mô tả bố trí thí nghiệm Y-âng, nêu kết quả xảy ra khi làm thí nghiệm.

- Y/c Hs giải thích tại sao lại xuất hiện những vân sáng, tối trên M?

- Hỏi: Để tại A là vân sáng thì hai sóng gặp nhau tại A phải thoả mãn điều kiện gì?

- Làm thế nào để xác định vị trí vân tối?

- Lưu ý: Đối với vân tối không có khái niệm bậc giao thoa.

- GV nêu định nghĩa khoảng vân.

- Công thức xác định khoảng vân?

- Quan sát các vân giao thoa, có thể nhận biết vân nào là vân chính giữa không?

- Y/c HS đọc sách và cho biết hiện tượng giao thoa ánh sáng có ứng dụng để làm gì?

- HS đọc Sgk để tìm hiểu kết quả thí nghiệm.

- HS ghi nhận các kết quả thí nghiệm.

- Kết quả thí nghiệm có thể giải thích bằng giao thoa của hai sóng:

+ Hai sóng phát ra từ F1, F2 là hai sóng kết hợp.

+ Gặp nhau trên M đã giao thoa với nhau.

- Nghiên cứu tài liệu, biến đổi nêu kết quả.

- Tăng cường lẫn nhau

hay d2 – d1 = k



với k = 0,  1, 2, …

- Vì xen chính giữa hai vân sáng là một vân tối nên:

d2 – d1 = (k’ + )

với k’ = 0,  1, 2, …

- Ghi nhận định nghĩa.



- Tại O, ta có x = 0, k = 0 và  = 0 không phụ thuộc .

- HS đọc Sgk và thảo luận về ứng dụng của hiện tượng giao thoa.

II. Hiện tượng giao thoa ánh sáng

1. Thí nghiệm Y-âng về giao thoa ánh sáng

- Giải thích:

Hai sóng kết hợp phát đi từ F1, F2 gặp nhau trên M đã giao thoa với nhau:

+ Hai sóng gặp nhau tăng cường lẫn nhau  vân sáng.

+ Hai sóng gặp nhau triệt tiêu lẫn nhau  vân tối.

2. Vị trí vân sáng

- Hiệu đường đi 

- Vì D >> a và x nên:

d2 + d1  2D



- Để tại A là vân sáng thì:

d2 – d1 = k

với k = 0,  1, 2, …

- Vị trí các vân sáng:

k: bậc giao thoa.

- Vị trí các vân tối

với k’ = 0,  1, 2, …

3. Khoảng vân

a. Định nghĩa: (Sgk)

b. Công thức tính khoảng vân:

c. Tại O là vân sáng bậc 0 của mọi bức xạ: vân chính giữa hay vân trung tâm, hay vân số 0.

4. Ứng dụng:

- Đo bước sóng ánh sáng.

Nếu biết i, a, D sẽ suy ra được :  

- Y/c HS đọc Sgk và cho biết quan hệ giữa bước sóng và màu sắc ánh sáng?

- Hai giá trị 380nm và 760nm được gọi là giới hạn của phổ nhìn thấy được  chỉ những bức xạ nào có bước sóng nằm trong phổ nhìn thấy là giúp được cho mắt nhìn mọi vật và phân biệt được màu sắc.

- Quan sát hình 25.1 để biết bước sóng của 7 màu trong quang phổ.

- HS đọc Sgk để tìm hiểu

III. Bước sóng và màu sắc

1. Mỗi bức xạ đơn sắc ứng với một bước sóng trong chân không xác định.

2. Mọi ánh sáng đơn sắc mà ta nhìn thấy có:  = (380  760) nm.

3. Ánh sáng trắng của Mặt Trời là hỗn hợp của vô số ánh sáng đơn sắc có bước sóng biến thiên liên tục từ 0 đến .

4. Nguồn kết hợp là

- Hai nguồn phát ra ánh sáng có cùng bước sóng

- Hiệu số pha dao động của hai nguồn không đổi theo thời gian

Lớp

12A7

12A8

Ngày dạy

- Yêu cầu hs đọc bài 4 và giải thích phương án lựa chọn

- Bài 5. Trình baỳ phương pháp và công thức cần sử dụng

-  Tiến hành giải và trình bày kết quả

- Bài 6. Trình baỳ phương pháp và công thức cần sử dụng

-  Tiến hành giải và trình bày kết quả

- Cho đại diện của từng nhóm trình bày kết quả

- Nhận xét

- Giải thích phương án lựa chọn bài 4

- Áp dụng công thức

Dđ = (nđ – 1)A

Dt = (nt – 1)A

ΔD = Dt – Dđ

- TD = IH (tanrđ – tanrt)

Tìm rđ và rt thế công thức

- Tiến hành giải bài toán theo nhóm

- Trình bày kết quả

- Ghi nhận xét của GV

Bài 4

Đáp án B

-----------//----------

Bài 5

Dđ = (1,643 – 1)5 = 3,220

Dt = (1,685 – 1)5 = 3,430

ΔD = Dt – Dđ = 0,210

------//------

Bài 6

Áp dụng công thức KXAS ta có

Mà

TD = IH (tanrđ – tanrt) = 1,6cm

- Yêu cầu hs đọc bài 6 và 7 và giải thích phương án lựa chọn

- Bài 8, 9, 10. Trình baỳ phương pháp và công thức cần sử dụng

-  Tiến hành giải và trình bày kết quả

- Cho đại diện của từng nhóm trình bày kết quả

- Nhận xét

- Giải thích phương án lựa chọn bài 6,7

- Áp dụng công thức

- Tiến hành giải bài toán theo nhóm

- Trình bày kết quả

- Ghi nhận xét của GV

Bài 6

Đáp án A

-----------//----------

Bài 7

Đáp án C

-----------//----------

Bài 8

Từ

------//------

Bài 9

a)

b)

-----------//----------

Bài 10

Lớp

12A7

12A8

Ngày dạy

Hoạt động của GV

Hoạt động của hs

Nội dung

- Yêu cầu học sinh đọc sách nghiên cứu cấu tạo và hoạt động của máy quang phổ

- Vấn: Khi chiếu chùm sáng vào khe F  sau khi qua ống chuẩn trực sẽ cho chùm sáng như thế nào?

- Tác dụng của hệ tán sắc là gì?

- Tác dụng của buồng tối là gì?

(1 chùm tia song song đến TKHT sẽ hội tụ tại tiêu diện của TKHT – K. Các thành phần đơn sắc đến buồng tối là song song với nhau  các thành phần đơn sắc sẽ hội tụ trên K  1 vạch quang phổ).

- HS nghiên cứu cấu tạo và hoạt động của máy quang phổ.

- Đáp: Chùm song song, vì F đặt tại tiêu điểm chính của L1 và lúc nay F đóng vai trò như 1 nguồn sáng.

- Phân tán chùm sáng song song thành những thành phần đơn sắc song song.

- Hứng ảnh của các thành phần đơn sắc khi qua lăng kính P.

I. Máy quang phổ

- Là dụng cụ dùng để phân tích một chùm ánh sáng phức tạp thành những thành phần đơn sắc.

- Gồm 3 bộ phận chính:

1. Ống chuẩn trực

- Gồm TKHT L1, khe hẹp F đặt tại tiêu điểm chính của L1.

- Tạo ra chùm song song.

2. Hệ tán sắc

- Gồm 1 (hoặc 2, 3) lăng kính.

- Phân tán chùm sáng thành những thành phần đơn sắc, song song.

3. Buồng tối

- Là một hộp kín, gồm TKHT L2, tấm phim ảnh K (hoặc kính ảnh) đặt ở mặt phẳng tiêu của L2.

- Hứng ảnh của các thành phần đơn sắc khi qua lăng kính P: vạch quang phổ.

- Tập hợp các vạch quang phổ chụp được làm thành quang phổ của nguồn F.

- Yêu cầu học sinh đọc tài liệu, nêu khái niệm quang phổ phát xạ. Hỏi:

- Để khảo sát quang phổ của một chất ta làm như thế nào?

- Quang phổ phát xạ có thể chia làm hai loại: quang phổ liên tục và quang phổ vạch.

- Cho HS quan sát quang phổ liên tục  Quang phổ liên tục là quang phổ như thế nào và do những vật nào phát ra?

- Cho HS xem quang phổ vạch phát xạ hoặc hấp thụ  quang phổ vạch là quang phổ như thế nào?

- Quang phổ vạch có đặc điểm gì?

 Mỗi nguyên tố hoá học ở trạng thái khí có áp suất thấp, khi bị kích thích, đều cho một quang phổ vạch đặc trưng cho nguyên tố đó.

- HS đọc Sgk và thảo luận để trả lời câu hỏi.

- HS trình bày cách khảo sát.

- HS đọc Sgk kết hợp với hình ảnh quan sát được và thảo luận để trả lời.

- HS đọc Sgk kết hợp với hình ảnh quan sát được và thảo luận để trả lời.

- Khác nhau về số lượng các vạch, vị trí và độ sáng các vạch ( và cường độ của các vạch).

II. Quang phổ phát xạ

- Quang phổ phát xạ của một chất là quang phổ của ánh sáng do chất đó phát ra, khi được nung nóng đến nhiệt độ cao.

- Có thể chia thành 2 loại:

a. Quang phổ liên tục

- Là quang phổ mà trên đó không có vạch quang phổ, và chỉ gồm một dải có màu thay đổi một cách liên tục.

- Do mọi chất rắn, lỏng, khí có áp suất lớn phát ra khi bị nung nóng.

b. Quang phổ vạch

- Là quang phổ chỉ chứa những vạch sáng riêng lẻ, ngăn cách nhau bởi những khoảng tối.

- Do các chất khí ở áp suất thấp khi bị kích thích phát ra.

- Quang phổ vạch của các nguyên tố khác nhau thì rất khác nhau (số lượng các vạch, vị trí và độ sáng các vạch), đặc trưng cho nguyên tố đó.

- Minh hoạ thí nghiệm làm xuất hiện quang phổ hấp thụ.

- Quang phổ hấp thụ là quang phổ như thế nào?

- Quang phổ hấp thụ thuộc loại quang phổ nào trong cách phân chia các loại quang phổ?

- HS ghi nhận kết quả thí nghiệm.

- HS thảo luận để trả lời.

- Quang phổ vạch.

III. Quang phổ hấp thụ

- Quang phổ liên tục, thiếu các bức xạ do bị dung dịch hấp thụ, được gọi là quang phổ hấp thụ của dung dịch.

- Các chất rắn, lỏng và khí đều cho quang phổ hấp thụ.

- Quang phổ hấp thụ của chất khí chỉ chứa các vạch hấp thụ. Quang phổ của chất lỏng và chất rắn chứa các “đám” gồm cách vạch hấp thụ nối tiếp nhau một cách liên tục.

Lớp

12A7

12A8

Ngày dạy

Hoạt động của GV

Hoạt động của hs

Nội dung

- Yêu cầu học sinh: mô tả thí nghiệm phát hiện tia hồng ngoại và tử ngoại. Cách sử dụng cặp nhiệt điện để phát hiện tia hòng ngoại và tử ngoại

- Hỏi: Cả hai loại bức xạ (hồng ngoại và tử ngoại) mắt con người có thể nhìn thấy không?

- Nghiên cứu tài liệu, mô tả thí nghiệm và cách xác định được tia hồng ngoại, tử ngoại trong quang phổ của ánh sáng mặt trời.

- Thảo luận, trả lời: Không nhìn thấy được.

I. Phát hiện tia hồng ngoại và tia tử ngoại

- Đưa mối hàn của cặp nhiệt điện:

- Vậy, ở ngoài quang phổ ánh sáng nhìn thấy được, ở cả hai đầu đỏ và tím, còn có những bức xạ mà mắt không trông thấy, nhưng mối hàn của cặp nhiệt điện và bột huỳnh quang phát hiện được.

- Bức xạ ở điểm A: bức xạ (hay tia) hồng ngoại.

- Bức xạ ở điểm B: bức xạ (hay tia) tử ngoại.

- Y/c HS đọc sách và trả lời các câu hỏi.

- Bản chất của tia hồng ngoại và tử ngoại?

- Chúng có những tính chất gì chung?

- Nghiên cứu tài liệu trả lời câu hỏi:

- Cùng bản chất với ánh sáng, khác là không nhìn thấy.

(cùng phát hiện bằng một dụng cụ)

- HS nêu các tính chất chung.

- Dùng phương pháp giao thoa:

+ “miền hồng ngoại”: từ 760nm  vài milimét.

+ “miền tử ngoại”: từ 380nm  vài nanomét.

II. Bản chất và tính chất chung của tia hồng ngoại và tử ngoại

1. Bản chất

- Tia hồng ngoại và tia tử ngoại có cùng bản chất với ánh sáng thông thường, và chỉ khác ở chỗ, không nhìn thấy được.

2. Tính chất

- Chúng tuân theo các định luật: truyền thẳng, phản xạ, khúc xạ, và cũng gây được hiện tượng nhiễu xạ, giao thoa như ánh sáng thông thường.

- Y/c HS đọc Sgk và cho biết cách tạo tia hồng ngoại.

- Hỏi: Những nguồn nào phát ra tia hồng ngoại?

- Thông báo về các nguồn phát tia hồng ngoại thường dùng.

- Tia hồng ngoại có những tính chất và công dụng gì?

- Thông báo các tính chất và ứng dụng.

- Đọc tài liệu nêu cách tạo ra tia hồng ngoại và tử ngoại.

- HS nêu các nguồn phát tia hồng ngoại.

- HS đọc Sgk và kết hợp với kiến thức thực tế thảo luận để trả lời.

III. Tia hồng ngoại

1. Cách tạo

- Mọi vật có nhiệt độ cao hơn 0K đều phát ra tia hồng ngoại.

- Vật có nhiệt độ cao hơn môi trường xung quanh thì phát bức xạ hồng ngoại ra môi trường.

- Nguồn phát tia hồng ngoại thông dụng: bóng đèn dây tóc, bếp ga, bếp than, điôt hồng ngoại…

2. Tính chất và công dụng

- Tác dụng nhiệt rất mạnh  sấy khô, sưởi ấm…

- Gây một số phản ứng hoá học  chụp ảnh hồng ngoại.

- Có thể biến điệu như sóng điện từ cao tần  điều khiển dùng hồng ngoại.

- Trong lĩnh vực quân sự.

- Y/c HS đọc Sgk và nêu nguồn phát tia tử ngoại?

- Y/c Hs đọc Sgk để nêu các tính chất từ đó cho biết công dụng của tia tử ngoại?

- Y/c HS đọc Sgk để tìm hiểu các công dụng của tia tử ngoại.

- HS đọc Sgk và dựa vào kiến thức thực tế để trả lời.

- HS đọc Sgk và dựa vào kiến thức thực tế và thảo luận để trả lời.

- HS tự tìm hiểu các công dụng ở Sgk.

IV. Tia tử ngoại

1. Nguồn tia tử ngoại

- Những vật có nhiệt độ cao (từ 2000oC trở lên) đều phát tia tử ngoại.

- Nguồn phát thông thường: hồ quang điện, Mặt trời, phổ biến là đèn hơi thuỷ ngân.

2. Tính chất

- Tác dụng lên phim ảnh.

- Kích thích sự phát quang của nhiều chất.

- Kích thích nhiều phản ứng hoá học.

- Làm ion hoá không khí và nhiều chất khí khác.

- Tác dụng sinh học.

3. Sự hấp thụ

- Bị thuỷ tinh hấp thụ mạnh.

- Thạch anh, nước hấp thụ mạnh các tia từ ngoại có bước sóng ngắn hơn.

- Tần ozon hấp thụ hầu hết các tia tử ngoại có bước sóng dưới 300nm.

4. Công dụng

- Trong y học: tiệt trùng, chữa bệnh còi xương.

- Trong CN thực phẩm: tiệt trùng thực phẩm.

- CN cơ khí: tìm vết nứt trên bề mặt các vật bằng kim loại.

Lớp

12A7

12A8

Ngày dạy

Hoạt động của GV

Hoạt động của hs

Nội dung

- Yêu cầu học sinh: Trình bày thí nghiệm phát hiện về tia X của Rơn-ghen năm 1895.

- HS: Đọc tài liệu và trình bày về thí nghiệm phát hiện tia X của Rơn-ghen.

I. Phát hiện về tia X

- Mỗi khi một chùm catôt - tức là một chùm êlectron có năng lượng lớn - đập vào một vật rắn thì vật đó phát ra tia X.

- Yêu cầu học sinh: Vẽ minh hoạ ống Cu-lít-giơ dùng tạo ra tia X vào bảng phụ.

- Hỏi về tác dụng của mỗi bộ phận trong ống Cu-li-giơ. Yêu cầu mô tả hoạt động tạo ra tia X.

- HS vẽ hình cấu tạo và hoạt động của ống Cu-lít-giơ, ghi nhận.

- K có tác dụng làm cho các êlectron phóng ra từ FF’ đều hội tụ vào A.

- A được làm lạnh bằng một dòng nước khi ống hoạt động.

- FF’ được nung nóng bằng một dòng điện  làm cho các êlectron phát ra.

II. Cách tạo tia X

- Dùng ống Cu-lít-giơ là một ống thuỷ tinh bên trong là chất không, có gắn 3 điện cực.

+ Dây nung bằng vonfram FF’ làm nguồn êlectron.

+ Catôt K, bằng kim loại, hình chỏm cầu.

+ Anôt A bằng kim loại có khối lượng nguyên tử lớn và điểm nóng chảy cao.

- Hiệu điện thế giữa A và K cỡ vài chục kV, các êlectron bay ra từ FF’ chuyển động trong điện trường mạnh giữa A và K đến đập vào A và làm cho A phát ra tia X.

-Yêu cầu học sinh và nêu bản chất của tia X.

- Y/c học sinh đọc Sgk và nêu các tính chất của tia X.

- Y/c HS đọc sách, dựa trên các tính chất của tia X để nêu công dụng của tia X.

- HS đọc sách và nêu bản chất của tia X

- Có bản chất của sóng ánh sáng (sóng điện từ).

- HS nêu các tính chất của tia X.

- HS đọc Sgk để nêu công dụng.

III. Bản chất và tính chất của tia X

1. Bản chất

- Tia tử ngoại có sự đồng nhất về bản chất của nó với tia tử ngoại, chỉ khác là tia X có bước sóng nhỏ hơn rất nhiều.

 =  10-8m  10-11m

2. Tính chất

- Tính chất nổi bật và quan trọng nhất là khả năng đâm xuyên.

Tia X có bước sóng càng ngắn thì khả năng đâm xuyên càng lớn (càng cứng).

- Làm đen kính ảnh.

- Làm phát quang một số chất.

- Làm ion hoá không khí.

- Có tác dụng sinh lí.

3. Công dụng

(Sgk)

- Y/c HS đọc sách

- Đọc SGK để rút ra tổng quát về sóng điện từ

IV. Nhìn tổng quát về sóng điện từ

- Sóng điện từ, tia hồng ngoại, ánh sáng thông thường, tia tử ngoại, tia X và tia gamma, đều có cùng bản chất, cùng là sóng điện từ, chỉ khác nhau về tần số (hay bước sóng) mà thôi.

-Toàn bộ phổ sóng điện từ, từ sóng dài nhất (hàng chục km) đến sóng ngắn nhất (cỡ 10-12  10-15m) đã được khám phá và sử dụng.

Lớp

12A7

12A8

Ngày dạy

Hoạt động của GV

Hoạt động của hs

Nội dung

- Yêu cầu hs đọc bài 4, 5 6 và giải thích phương án lựa chọn

- Thảo luận nhóm

- Giải thích phương án lựa chọn bài 4, 5, 6

Bài 4

Đáp án C

---------//------

Bài 5

Đáp án C

------//-----

Bài 6

Vạch đỏ nằm bên phải vạch lam

- Yêu cầu hs đọc bài 6, 7 và giải thích phương án lựa chọn

- Bài 8, 9. Trình baỳ phương pháp và công thức cần sử dụng

-  Tiến hành giải và trình bày kết quả

- Cho đại diện của từng nhóm trình bày kết quả

- Nhận xét

- Thảo luận nhóm

- Giải thích phương án lựa chọn bài 6, 7

- Áp dụng công thức

- Tiến hành giải bài toán theo nhóm

- Trình bày kết quả

- Ghi nhận xét của GV

Bài 6

Đáp án C

---------//------

Bài 7

Đáp án C

---------//-------

Bài 8

--------//-------

Bài 9

Ta thu được hệ vân gồm các vạch đen, trắng xen kẻ cách đều nhau

- Yêu cầu hs đọc bài 5 và giải thích phương án lựa chọn

- Bài 6, 7. Trình baỳ phương pháp và công thức cần sử dụng

-  Tiến hành giải và trình bày kết quả

- Cho đại diện của từng nhóm trình bày kết quả

- Nhận xét

- Thảo luận nhóm

- Giải thích phương án lựa chọn bài 5

- Bài 6

- Áp dụng công thức

- Tiến hành giải bài toán theo nhóm

- Bài 6

- Áp dụng công thức

;;Q = Pt

- Trình bày kết quả

- Ghi nhận xét của GV

Bài 5

Đáp án C

---------//------

Bài 6

Ta có

--------//-------

Bài 7

a)

b)

c) Q = Pt = 24kJ

Lớp

12A7

12A8

Ngày dạy

Hoạt động của GV

Hoạt động của hs

Nội dung

- Giới thiệu dụng cụ

+ Hai thước cặp chia mm

+ Nguồn điện xoay chiều 6-12 V (1)

+ Một hệ hai cặp khe Yâng

+ Một màn

+ Bốn dây dẫn

+ Giá đở chia mm

+ Một kính lúp nhỏ

- Kiểm tra từng thiết bị khi GV giới thiệu

I. Dụng cụ thí nghiệm

SGK

- Yêu cầu hs đọc kĩ hướng dẫn thực hành theo SGK

- Quan sát lớp thực hành và kiểm tra quá trình làm việc của lớp

- Mắc mạch như hình vẽ 19.1 (SGK)

- Tiến hành đo theo yêu cầu của đề bài

+ L (độ rộng của n vân)

+ D (khoảng cách từ khê đến màng)

+Xác định số vân đánh dấu

- Ghi nhận số liệu để xử lí

II. Tiến hành thí nghiệm

- Hướng dẫn hs viết báo cáo

- Thu bài

- Từ số liệu thu được tiến hành xử lí và viết báo cáo

- Mỗi hs làm một bài báo cáo nộp lại cuối giờ

 Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân

Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh

Nội dung

  Cho hoïc sinh caém ñeøn laze vaøo nguoàn ñieän. Ñieàu chænh vò trí cuûa maøn chaén P vaø maøn quan saùt E cho hôïp lí, ño, ghi soá lieäu cuûa D vaø i cho töøng heä khe a khaùc nhau. Moãi heä khe a tieán haønh 3 laàn vôùi caùc giaù trò cuûa D khaùc nhau.

  Yeâu caàu hoïc sinh doïn deïp caùc duïng cuûa thí nghieäm sau khi ñaõ laøm xong thí nghieäm.

  Caém ñeøn laze vaøo nguoàn ñieän. Ñieàu chænh vò trí cuûa maøn chaén P vaø maøn quan saùt E cho hôïp lí, ño, ghi soá lieäu cuûa D vaø i.

  Thay heä khe a khaùc vaø tieán haønh töông töï. Moãi heä khe a tieán haønh 3 laàn vôùi caùc giaù trò cuûa D khaùc nhau.

  Taét coâng taéc ñeøn, ruùt ñeøn ra khoûi nguoàn, thaùo caùc duïng cuï ra vaø caát ñaët vaøo nôi qui ñònh.

II. Tiến hành thí nghiệm

Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân

Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh

Nội dung

  Höôùng daãn hoïc sinh xöû lí soá lieäu, tính böôùc soùng aùnh saùng cuûa ñeøn laze trong töøng tröôøng hôïp theo soá lieäu ño ñaït ñöôïc trong thí nghieäm.

  Yeâu caàu moãi nhoùm laøm moät baûn baùo caùo thöïc haønh theo maãu sgk.

  Tính böôùc soùng aùnh saùng cuûa ñeøn laze trong töøng laàn laøm thí ngieäm.

  Tính giaù trò trung bình cuûa böôùc soáng qua taát caû caùc laàn laøm thí nghieäm.

  Laøm baûn baùo caùo thöïc haønh theo maãu.

II. xử lí kết quả thí nghiệm

Lớp

12A7

12A8

Ngày Ktra

Câu

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

A

B

C

D

Trợ giúp GV

Hoạt động HS

-Kiểm tra sỉ số

-Nhắc nhở những Y/C trong giờ kiểm tra

-Lớp trưởng báo cáo sỉ số

-Lắng nghe

Trợ giúp GV

Hoạt động HS

-GV phát đề và theo dõi HS làm bài

-Thu bài làm

-HS tiến hành làm bài

-Nộp bài cho GV

Trợ giúp GV

Hoạt động HS

-Nhận xét đánh giá giờ kiểm tra

-Soạn bài thực hành

-Lắng nghe rút kinh nghiệm

-Nhận nhiệm vụ học tập

Lớp

12A7

12A8

Ngày dạy

Hoạt động của GV

Hoạt động của hs

Nội dung

- Minh hoạ thí nghiệm của Héc (1887)

- Góc lệch tĩnh điện kế giảm  chứng tỏ điều gì?

- Không những với Zn mà còn xảy ra với nhiều kim loại khác.

- Nếu làm thí nghiệm với tấm Zn tích điện dương  kim tĩnh điện kế sẽ không bị thay đổi  Tại sao?

 Hiện tượng quang điện là hiện tượng như thế nào?

- Nếu trên đường đi của ánh sáng hồ quang đặt một tấm thuỷ tinh dày  hiện tượng không xảy ra  chứng tỏ điều gì?

- Tấm kẽm mất bớt điện tích âm  các êlectron bị bật khỏi tấm Zn.

- Hiện tượng vẫn xảy ra, nhưng e bị bật ra bị tấm Zn hút lại ngay  điện tích tấm Zn không bị thay đổi.

- HS trao đổi để trả lời.

- Thuỷ tinh hấp thụ rất mạnh tia tử ngoại  còn lại ánh sáng nhìn thấy tia tử ngoại có khả năng gây ra hiện tượng quang điện ở kẽm. Còn ánh sáng nhìn thấy được thì không.

I. Hiện tượng quang điện

1. Thí nghiệm của Héc về hiện tượng quang điện

- Chiếu ánh sáng hồ quang vào tấm kẽm tích điện âm làm bật êlectron khỏi mặt tấm kẽm.

2. Định nghĩa

- Hiện tượng ánh sáng làm bật các êlectron ra khỏi mặt kim loại gọi là hiện tượng quang điện (ngoài).

3. Nếu chắn chùm sáng hồ quang bằng một tấm thuỷ tinh dày thì hiện tượng trên không xảy ra  bức xạ tử ngoại có khả năng gây ra hiện tượng quang điện ở kẽm.

- Thông báo thí nghiệm khi lọc lấy một ánh sáng đơn sắc rồi chiếu vào mặt tấm kim loại. Ta thấy với mỗi kim loại, ánh sáng chiếu vào nó (ánh sáng kích thích) phải thoả mãn   0 thì hiện tượng mới xảy ra.

- Khi sóng điện tích lan truyền đến kim loại thì điện trường trong sóng sẽ làm cho êlectron trong kim loại dao động. Nếu E lớn (cường độ ánh sáng kích thích đủ mạnh)  êlectron bị bật ra, bất kể sóng điện từ có  bao nhiêu.

- Ghi nhận kết quả thí nghiệm và từ đó ghi nhận định luật về giới hạn quang điện.

- HS được dẫn dắt để tìm hiểu vì sao thuyết sóng điện từ về ánh sáng không giải thích được.

II. Định luật về giới hạn quang điện

- Định luật: Đối với mỗi kim loại, ánh sáng kích thích phải có bước sóng  ngắn hơn hay bằng giới hạn quang điện 0 của kim loại đó, mới gây ra được hiện tượng quang điện.

- Giới hạn quang điện của mỗi kim loại là đặc trưng riêng cho kim loại đó.

- Thuyết sóng điện từ về ánh sáng không giải thích được mà chỉ có thể giải thích được bằng thuyết lượng tử.

- Khi nghiên cứu bằng thực nghiệm quang phổ của nguồn sáng  kết quả thu được không thể giải thích bằng các lí thuyết cổ điển  Plăng cho rằng vấn đề mấu chốt nằm ở quan niệm không đúng về sự trao đổi năng lượng giữa các nguyên tử và phân tử.

- Giả thuyết của Plăng được thực nghiệm xác nhận là đúng.

- Lượng năng lượng mà mỗi lần một nguyên tử hay phân tử hấp thụ hay phát xạ gọi là lượng tử năng lượng ()

- Y/c HS đọc Sgk từ đó nêu những nội dung của thuyết lượng tử.

- Dựa trên giả thuyết của Plăng để giải thích các định luật quang điện, Anh-xtah đã đề ra thuyết lượng tử ánh sáng hay thuyết phôtôn.

- Phôtôn chỉ tồn tại trong trạng thái chuyển động. Không có phôtôn đứng yên.

- Anh-xtanh cho rằng hiện tượng quang điện xảy ra do có sự hấp thụ phôtôn của ánh sáng kích thích bởi êlectron trong kim loại.

- Để êlectron bức ra khỏi kim loại thì năng lượng này phải như thế nào?

- HS ghi nhận những khó khăn khi giải thích các kết quả nghiên cứu thực nghiệm  đi đến giả thuyết Plăng.

- HS ghi nhận tính đúng đắn của giả thuyết.

- HS đọc Sgk và nêu các nội dung của thuyết lượng tử.

- HS ghi nhận giải thích từ đó tìm được   0.

- Phải lớn hơn hoặc bằng công thoát.

III. Thuyết lượng tử ánh sáng

1. Giả thuyết Plăng

- Lượng năng lượng mà mỗi lần một nguyên tử hay phân tử hấp thụ hay phát xạ có giá trị hoàn toàn xác định và hằng hf; trong đó f là tần số của ánh sáng bị hấp thụ hay phát ra; còn h là một hằng số.

2. Lượng tử năng lượng

h gọi là hằng số Plăng:

h = 6,625.10-34J.s

3. Thuyết lượng tử ánh sáng

a. Ánh sáng được tạo thành bởi các hạt gọi là phôtôn.

b. Với mỗi ánh sáng đơn sắc có tần số f, các phôtôn đều giống nhau, mỗi phôtôn mang năng lượng bằng hf.

c. Phôtôn bay với tốc độ c = 3.108m/s dọc theo các tia sáng.

d. Mỗi lần một nguyên tử hay phân tử phát xạ hay hấp thụ ánh sáng thì chúng phát ra hay hấp thụ một phôtôn.

4. Giải thích định luật về giới hạn quang điện bằng thuyết lượng tử ánh sáng

- Mỗi phôtôn khi bị hấp thụ sẽ truyền toàn bộ năng lượng của nó cho 1 êlectron.

- Công để “thắng” lực liên kết gọi là công thoát (A).

- Để hiện tượng quang điện xảy ra:

hf  A hay

 ,

Đặt    0.

- Trong hiện tượng giao thoa, phản xạ, khúc xạ …  ánh sáng thể hiện tích chất gì?

- Liệu rằng ánh sáng chỉ có tính chất sóng?

- Lưu ý: Dù tính chất nào của ánh sáng thể hiện ra thì ánh sáng vẫn có bản chất là sóng điện từ.

- Ánh sáng thể hiện tính chất sóng.

- Không, trong hiện tượng quang điện ánh sáng thể hiện chất hạt.

IV. Lưỡng tính sóng - hạt của ánh sáng

- Ánh sáng có lưỡng tính sóng - hạt.

Lớp

12A7

12A8

Ngày dạy

Hoạt động của GV

Hoạt động của hs

Nội dung

- Y/c HS đọc Sgk và cho biết chất quang dẫn là gì?

- Một số chất quang dẫn: Ge, Si, PbS, PbSe, PbTe, CdS, CdSe, CdTe…

- Dựa vào bản chất của dòng điện trong chất bán dẫn và thuyết lượng tử, hãy giải thích vì sao như vậy?

- Hiện tượng giải phóng các hạt tải điện (êlectron và lỗ trống) xảy ra bên trong khối bán dẫn khi bị chiếu sáng nên gọi là hiện tượng quang dẫn trong.

- So sánh độ lớn của giới hạn quang dẫn với độ lớn của giới hạn quang điện và đưa ra nhận xét.

- HS đọc Sgk và trả lời.

- Chưa bị chiếu sáng  e liên kết với các nút mạng  không có e tự do  cách điện.

- Bị chiếu sáng   truyền cho 1 phôtôn. Nếu năng lượng e nhận được đủ lớn  giải phóng e dẫn (+ lỗ trống)  tham gia vào quá trình dẫn điện  trở thành dẫn điện.

- Giới hạn quang dẫn ở vùng bước sóng dài hơn giới hạn quang điện vì năng lượng kích hoạt các e liên kết để chúng trở thành các e dẫn nhỏ hơn công thoát để bức các e ra khỏi kim loại.

I. Chất quang dẫn và hiện tượng quang điện trong

1. Chất quang dẫn

- Là chất bán dẫn có tính chất cách điện khi không bị chiếu sáng và trở thành dẫn điện khi bị chiếu sáng.

2. Hiện tượng quang điện trong

- Hiện tượng ánh sáng giải phóng các êlectron liên kết để chúng trở thành các êlectron dẫn đồng thời giải phóng các lỗ trống tự do gọi là hiện tượng quang điện trong.

- Ứng dụng trong quang điện trở và pin quang điện.

- Y/c HS đọc Sgk và cho quang điện trở là gì? Chúng có cấu tạo và đặc điểm gì?

- Cho HS xem cấu tạo của một quang điện trở.

- Ứng dụng: trong các mạch tự động.

- HS đọc Sgk và trả lời.

- HS ghi nhận về quang điện trở.

II. Quang điện trở

- Là một điện trở làm bằng chất quang dẫn.

- Cấu tạo: 1 sợi dây bằng chất quang dẫn gắn trên một đế cách điện.

- Điện trở có thể thay đổi từ vài M  vài chục .

- Thông báo về pin quang điện (pin Mặt Trời) là một thiết bị biến đổi từ dạng năng lượng nào sang dạng năng lượng nào?

- Minh hoạ cấu tạo của pin quang điện.

- Trong bán dẫn n hạt tải điện chủ yếu là êlectron, bán dẫn loại p hạt tải điện chủ yếu là lỗ trống  ở lớp chuyển tiếp hình thành một lớp nghèo. Ở lớp nghèo về phía bán dẫn n và về phía bán dẫn p có những ion nào?

- Khi chiếu ánh sáng có   0  hiện tượng xảy ra trong pin quang điện như thế nào?

- Hãy nêu một số ứng dụng của pin quang điện?

- Trực tiếp từ quang năng sang điện năng.

- HS đọc Sgk và dựa vào hình vẽ minh hoạ để trình bày cáu tạo của pin quang điện.

- Về phía n sẽ có các ion đôno tích điện dương, về phía p có các ion axepto tích điện âm.

- Gây ra hiện tượng quang điện trong. Êlectron đi qua lớp chặn xuống bán dẫn n, lỗ trống bị giữ lại  Điện cực kim loại mỏng ở trên nhiễm điện (+)  điện cực (+), còn đế kim loại nhiễm điện (-)  điện cực (-).

- Trong các máy đó ánh sáng, vệ tinh nhân tạo, máy tính bỏ túi…

III. Pin quang điện

1.  Là pin chạy bằng năng lượng ánh sáng. Nó biến đổi trực tiếp quang năng thành điện năng.

2. Hiệu suất trên dưới 10%

3. Cấu tạo:

a. Pin có 1 tấm bán dẫn loại n, bên trên có phủ một lớp mỏng bán dẫn loại p, trên cùng là một lớp kim loại rất mỏng. Dưới cùng là một đế kim loại. Các kim loại này đóng vai trò các điện cực trơ.

b. Giữa p và n hình thành một lớp tiếp xúc p-n. Lớp này ngăn không cho e khuyếch tán từ n sang p và lỗ trống khuyếch tán từ p sang n  gọi là lớp chặn.

c. Khi chiếu ánh sáng có   0 sẽ gây ra hiện tượng quang điện trong. Êlectron đi qua lớp chặn xuống bán dẫn n, lỗ trống bị giữ lại  Điện cực kim loại mỏng ở trên nhiễm điện (+)  điện cực (+), còn đế kim loại nhiễm điện (-)  điện cực (-).

- Suất điện động của pin quang điện từ 0,5V  0,8V .

4. Ứng dụng

(Sgk)

Lớp

12A7

12A8

Ngày dạy

Hoạt động của GV

Hoạt động của hs

Nội dung

- Yêu cầu hs đọc bài 9, 10, 11 và giải thích phương án lựa chọn

Bài 12, 13. Trình baỳ phương pháp và công thức cần sử dụng

-  Tiến hành giải và trình bày kết quả

- Cho đại diện của từng nhóm trình bày kết quả

- Nhận xét

- Thảo luận nhóm

- Giải thích phương án lựa chọn bài 9, 10, 11

* Bài 12

- Áp dụng công thức

* Bài 13

- Áp dụng công thức

- Tiến hành giải bài toán theo nhóm

- Trình bày kết quả

Bài 9

Đáp án D

---------//------

Bài 10 

Đáp án D

------//-----

Bài 11 

Đáp án A

------//-----

Bài 12 

------//-----

Bài 13

- Yêu cầu hs đọc bài 4, 5, 6 và giải thích phương án lựa chọn

- Nhận xét

- Thảo luận nhóm

- Giải thích phương án lựa chọn bài 4, 5, 6

Bài 4

A – b, B – c, C - a

---------//------

Bài 5 D

--------//-------

Bài 6 D