Giáo án bồi dưỡng HSG Sinh 9(Chọn lọc)

Giáo án bồi dưỡng học sinh giỏi năm học 2014 – 2015 Tiết 1,2 Ngày dạy : MEN ĐEN VÀ DI TRUYỀN HỌC 1.Các khái niệm cơ bản 1.TÝnh tr¹ng: Lµ ®Æc ®iÓm vÒ h×nh th¸i, cÊu t¹o, sinh lý cña c¬ thÓ nhê ®ã cã thÓ ph©n biÖt ®îc c¬ thÓ nµy víi c¬ thÓ kh¸c. - Cã hai lo¹i tÝnh tr¹ng: + TÝnh tr¹ng t¬ng øng: lµ nh÷ng biÓu hiÖn kh¸c nhau cña cïng mét tÝnh tr¹ng. + TÝnh tr¹ng t¬ng ph¶n: lµ hai tÝnh tr¹ng t¬ng øng cã biÓu hiÖn tr¸i ngîc nhau. 2.CÆp gen t¬ng øng: Lµ cÆp gen n»m ë vÞ trÝ t¬ng øng

Thể loại Giáo án bài giảng Sinh học 9

Số trang 1

Ngày tạo 10/3/2021 3:44:24 PM +00:00

Loại tệp doc

Kích thước 0.66 M

Tên tệp bdhsg doc

Download

Giáo án bồi dưỡng học sinh giỏi năm học 2014 – 2015

Tiết 1,2

Ngày dạy :

MEN ĐEN VÀ DI TRUYỀN HỌC

1.Các khái niệm cơ bản

1.TÝnh tr¹ng: Lµ ®Æc ®iÓm vÒ h×nh th¸i, cÊu t¹o, sinh lý cña c¬ thÓ nhê ®ã cã thÓ ph©n biÖt ®îc c¬ thÓ nµy víi c¬ thÓ kh¸c.

- Cã hai lo¹i tÝnh tr¹ng:

+ TÝnh tr¹ng t¬ng øng: lµ nh÷ng biÓu hiÖn kh¸c nhau cña cïng mét tÝnh tr¹ng.

+ TÝnh tr¹ng t¬ng ph¶n: lµ hai tÝnh tr¹ng t¬ng øng cã biÓu hiÖn tr¸i ngîc nhau.

2.CÆp gen t¬ng øng: Lµ cÆp gen n»m ë vÞ trÝ t¬ng øng trªn cÆp NST t¬ng ®ång vµ qui ®Þnh mét cÆp tÝnh tr¹ng t¬ng øng hoÆc nhiÒu cÆp tÝnh tr¹ng kh«ng t¬ng øng ( di truyÒn ®a hiÖu).

3.Alen: Lµ nh÷ng tr¹ng th¸i kh¸c nhau cña cïng mét gen.

4.Gen alen: Lµ c¸c tr¹ng th¸i kh¸c nhau cña cïng mét gen tån t¹i trªn mét vÞ trÝ nhÊt ®Þnh cña cÆp NST t¬ng ®ång cã thÓ gièng nhau hoÆc kh¸c nhau vÒ sè lîng thµnh phÇn, tr×nh tù ph©n bè c¸c Nuclª«tÝt.

5.Gen kh«ng alen: Lµ c¸c tr¹ng th¸i kh¸c nhau cña c¸c cÆp gen kh«ng t¬ng øng tån t¹i trªn c¸c NST kh«ng t¬ng ®ång hoÆc n»m trªn cïng mét NST thuéc mét nhãm liªn kÕt.

6.KiÓu gen: Lµ tæ hîp toµn bé c¸c gen trong tÕ bµo cña c¬ thÓ thuéc mét loµi sinh vËt.

7.KiÓu h×nh: Lµ tËp hîp toµn bé c¸c tÝnh tr¹ng cña c¬ thÓ. KiÓu h×nh thay ®æi theo giai ®o¹n ph¸t triÓn vµ ®iÒu kiÖn cña m«i trêng. Trong thùc tÕ khi ®Ò cËp ®Õn kiÓu h×nh ngêi ta chØ quan t©m ®Õn mét hay mét sè tÝnh tr¹ng.

8.Gièng thuÇn chñng: Lµ gièng cã ®Æc tÝnh di truyÒn ®ång nhÊt vµ æn ®Þnh, thÕ hÖ con kh«ng ph©n li vµ cã kiÓu h×nh gièng bè mÑ.

9.TÝnh tr¹ng tréi: Lµ tÝnh tr¹ng biÓu hiÖn khi cã kiÓu gen ë d¹ng ®ång hîp tö tréi hoÆc dÞ hîp tö.

+ Tréi hoµn toµn: Lµ hiÖn tîng gen tréi ¸t chÕ hoµn toµn gen lÆn dÉn ®Õn thÓ dÞ hîp biÓu hiÖn kiÓu h×nh tréi.

+ Tréi kh«ng hoµn toµn: Lµ hiÖn tîng gen tréi ¸t chÕ kh«ng hoµn toµn gen lÆn dÉn ®Õn thÓ dÞ hîp biÓu hiÖn tÝnh tr¹ng trung gian.

10. TÝnh tr¹ng lÆn: Lµ tÝnh tr¹ng chØ xuÊt hiÖn khi kiÓu gen ë tr¹ng th¸i ®ång hîp tö lÆn

11.§ång hîp tö: Lµ kiÓu gen cã hai gen t¬ng øng gièng nhau.

12.DÞ hîp tö: Lµ kiÓu gen cã hai gen t¬ng øng kh¸c nhau.

13.Di truyÒn: Lµ hiÖn tîng truyÒn ®¹t c¸c ®Æc tÝnh cña bè mÑ, tæ tiªn cho c¸c thÕ hÖ con ch¸u.

14. BiÕn dÞ: Lµ hiÖn tîng con sinh ra kh¸c bè mÑ vµ kh¸c nhau ë nhiÒu chi tiÕt, ®«i khi cã thªm nh÷ng ®Æc ®iÓm míi hoÆc kh«ng biÓu hiÖn nh÷ng ®Æc ®iÓm cña bè mÑ.

15.Giao tö thuÇn khiÕt: Lµ giao tö chØ chøa mét nh©n tè di truyÒn trong cÆp nh©n tè di truyÒn ®îc h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö.

2.Tóm tắt các quy luật di truyền

Tªn quy luËt	Néi dung	Gi¶i thÝch	ý nghÜa
Ph©n li	Do sù ph©n li cña cÆp nh©n tè di truyÒn trong sù h×nh thµnh giao tö chØ chøa mét nh©n tè trong cÆp.	C¸c nh©n tè di truyÒn kh«ng hoµ trén vµo nhau. - Ph©n li vµ tæ hîp cña cÆp gen t¬ng øng.	- X¸c ®Þnh tÝnh tréi (thêng lµ tÝnh tr¹ng tèt).
Ph©n li ®éc lËp	Ph©n li ®éc lËp cña c¸c cÆp nh©n tè di truyÒn trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö.	F2 cã tØ lÖ mçi kiÓu h×nh b»ng tÝch tØ lÖ cña c¸c tÝnh tr¹ng hîp thµnh nã.	T¹o biÕn dÞ tæ hîp.
Di truyÒn liªn kÕt	C¸c tÝnh tr¹ng do nhãm nhãm gen liªn kÕt quy ®Þnh ®îc di truyÒn cïng nhau.	C¸c gen liªn kÕt cïng ph©n li víi NST trong ph©n bµo.	T¹o sù di truyÒn æn ®Þnh cña c¶ nhãm tÝnh tr¹ng cã lîi.
Di truyÒn liªn kÕt víi giíi tÝnh	ë c¸c loµi giao phèi tØ lÖ ®ùc; c¸i xÊp xØ 1:1	Ph©n li vµ tæ hîp cña cÆp NST giíi tÝnh.	§iÒu khiÓn tØ lÖ ®ùc: c¸i.

3.Gv höôùng daãn hs traû lời caùc caâu hoûi SGK vaø saùch tham khaûo

Caâu 1 : Phaùt bieåu noäi dung ñònh luaät 1,2 cuûa men ñen? Ñieàu kieän nghieäm ñuùng cuûa ñònh luaät

Caâu 2 : Lai phaân tích laø gì ? cho VD minh hoaï ?Trong Dt troäi ko hoaøn toaøn coù caàn duøng lai phaân tích ñeå xaùc ñònh KG cuûa cô theå mang tính traïng troäi ko ?

Caâu 3 : Phaân bieät: tính traïng troäi vaø tính traïng laën, troäi hoaøn toaøn vaø troäi ko hoaøn toaøn ?

Tính traïng troäi

Tính traïng laën

Laø tính traïng cuûa moät beân boá hoaëc meï bieåu hieän kieåu hình ôû F1

Do gen troäi qui ñònh , bieåu hieän ra ngoaøi caû ôû theå ñoàng hôïp vaø dò hôïp

Ko theå bieát ñöôïc ngay kieåu gen cuûa cô theå mang tính traïng troäi

Laø tính traïng cuûa moät beân boá hoaëc meï ko ñöôïc bieåu hieän kieåu hình ôû F1

Do gen laën qui ñònh , bieåu hieän ra ngoaøi chæ ôû theå ñoàng hôïp laën

Coù theå bieát ñöôïc ngay kieåu gen cuûa cô theå mang tính traïng troäi ( ñoàng hôïp laën )

Caâu 4 : Trong lai moät caëp tính traïng coù nhöõng pheùp lai naøo cho keát quaû ñoàng tính ? pheùp lai naøo cho keát quaû phaân tính ?

TL : Con lai ñoàng tính coù theå: - ñoàng tính troäi

- ñoàng tính laën

Ñeå F1 ñoàng tính troäi Chæ caàn 1 beân boá hoaëc men coù KG ñoàng hôïp troäi ( t/c )

P: AA x AA

P: AA x Aa

P: AA x aa

Ñeå F1 ñoàng tình traïng laën: caû boá vaø meï coù KG ñoàng hôïp laën

Tiết 3,4,5,6,7

Ngày dạy :

CÁC THÍ NGHIỆM CỦA MEN DEN

I-THÍ NGHIỆM LAI 1 CẶP TÍNH TRẠNG

Ptc AA (hoa ñoû ) x aa ( hoa traéng )

Gp A a

F1 xF1 Aa ( Hoa ñoû ) x Aa ( hoa ñoû )

GF1 A , a A , a

KG F2 : 1AA : 2 Aa : 1aa

KH F2 : 3 Hoa ñoû : 1 Hoa traéng

* Giaûi thích TNo cuûa Menden

Gen quy ñònh tính traïng luoân toàn taïi thaønh töøng caëp, phaân li khi hình thaønh giao töû roài laïi taùi toå hôïp qua thuï tinh.

* Lai phaân tích : Laø pheùp lai giöõa caù theå troäi vôùi caù theå laën nhaèm xaùc ñònh kieåu gen cuûa caù theå troäi. Neáu keát quaû pheùp lai laø ñoàng tính thì caù theå troäi ñem lai coù kieåu gen ñoàng hôïp, neáu keát quaû pheùp lai laø phaân tính thì caù theå troäi ñem lai coù kieåu gen dò hôïp.

- P AA (hoa ñoû ) x aa ( hoa traéng )

Gp A a

F1 100% Aa ( Hoa ñoû )

- P Aa (hoa ñoû ) x aa ( hoa traéng )

Gp A , a a

F1 1Aa ( Hoa ñoû ) : 1 aa ( Hoa traéng )

* Troäi khoâng hoaøn toaøn:

Ptc AA (hoa ñoû ) x aa ( hoa traéng )

Gp A a

F1 xF1 Aa ( Hoa hoàng ) x Aa ( hoa hoàng )

GF1 A , a A , a

KG F2 : 1AA : 2 Aa : 1aa

KH F2 : 1 Hoa ñoû : 2 Hoa hoàng : 1 Hoa traéng

- Tréi kh«ng hoµn toµn lµ hiÖn tîng di truyÒn trong ®ã kiÓu h×nh cña F1 biÓu hiÖn tÝnh tr¹ng trung gian gi÷a bè vµ mÑ, cßn tØ lÖ kiÓu h×nh F2 lµ: 1:2:1

Giaûi thích : Do gen troäi khoâng hoaøn toaøn laán aùt gen laën. Khi hai kieåu gen naøy ñöùng caïnh nhau seõ bieåu hieän tính traïng trung gian.

YÙ nghóa : taïo ra kieåu hình môùi.

- Thuyeát giao töû thuaàn khieát : moãi gen quy ñònh 1 tính traïng, gen luoân toàn taïi thaønh 1 caëp vaø chæ phaân li trong quaù trình phaùt sinh giao töû. Duø ñöùng 1 mình hay ñöùng thaønh caëp thì noù vaãn giöõ nguyeân baûn chaát cuûa mình.

- Ñieàu kieän nghieäm ñuùng ñònh luaät cuûa Menden:

+ P thuaàn chuûng.

+ Soá löôïng caù theå thoáng keâ phaûi ñuû lôùn.

+ Moät gen quy ñònh 1 tính traïng.

*Ñònh luaät phaân tính : Khi lai hai boá meï khaùc nhau veà moät caëp tính traïng thuaàn chuûng töông phaûn thì F1 ñoàng tính veà tính traïng cuûa boá hoaëc meï coøn F2 coù söï phaân li tính traïng theo tæ leä trung bình 3 troäi : 1 laën.

* Di truyeàn ña gen

Ptc Quaû troøn ( AABB ) x Quaû deït ( aabb )

Gp AB ab

F1 xF1 100% AaBb ( Quaû troøn ) x AaBb ( Quaû troøn )

GF1 AB,Ab,aB,ab AB,Ab,aB,ab

F2 : 9A_B_ : 3 A_bb : 3 aaB_ : 1aabb

9 Quaû troøn : 6 quaû baàu duïc : 1 quaû deït

* Phöông phaùp nghieân cöùu di truyeàn cuûa Menden :

- Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch c¸c thÕ hÖ lai :

+ Men den tieán haønh lai giöõa nhöõng boá meï khaùc nhau veà 1 hoaëc 1 soá caëp tính traïng thuaàn chuûng töông phaûn.

+ Theo doõi söï di truyeàn rieâng reõ töøng caëp tính traïng ôû theá heä con chaùu cuûa töøng caëp boá meï ñoù .

+ Duøng toaùn thoáng keâ ñeå phaân tích soá lieäu  Ruùt ra quy luaät

.II-THÍ NGHIỆM LAI 2 CẶP TÍNH TRẠNG

- Thí nghieäm : Menden lai hai thöù ñaäu Haø lan thuaàn chuûng khaùc nhau veà hai caëp tính traïng töông phaûn : Haït maøu vaøng, voû trôn vaø haït maøu xanh, voû nhaên ñöôïc F1 toaøn haït maøu vaøng, voû trôn. Sau ñoù oâng cho 15 caây F1 töï thuï phaán thu ñöôïc ôû F2 556 haït thuoäc 4 loaïi kieåu hình 315 Vµng, tr¬n : 101 Vµng, nh¨n : 108 Xanh, tr¬n : 32 Xanh, nh¨n

Sô ñoà lai

Ptc : Vµng, tr¬n AABB x Xanh, nh¨n aabb

F1x F1 15 caây vµng, tr¬n ( AaBb ) x caây vµng, tr¬n ( AaBb )

F2: 9 V-T; 3 V-N; 3 X-T; 1 X-N

* Bieán dò toå hôïp : BiÕn dÞ tæ hîp lµ sù tæ hîp l¹i c¸c tÝnh tr¹ng cña bè mÑ laøm xuaát hieän kieåu hình khaùc boá meï döïa treân söï ph©n li ®éc lËp & tæ hîp l¹i c¸c tÝnh tr¹ng.

Caâu 1 : Bieán dò toå hôïp laø gì ? Vì sao ôû nhöõng loaøi sinh saûn höõu tính bieán dò laïi phong phuù hôn nhieàu so vôùi nhöõng loaøi sinh saûn voâ tính ?

Traû lôøi : Sinh saûn höõu tính laø söï keát hôïp giöõa giao töû ñöïc vaø giao töû caùi hình thaønh hôïp töû . Baûn chaát : Vaät chaát di truyeàn cuûa theá heä con laø söï keát hôïp giöõa 1 nöûa vaät chaát di truyeàn cuûa boá vaø 1 nöûa vaät chaát di truyeàn cuûa meï  ôû theá heä con coù raát nhieàu bieán dò toå hôïp, laøm cho theá heä con caùi raát ña daïng, khaùc nhau vaø khaùc nhieàu so vôùi theá heä boá meï.

Nhöõng loaøi sinh saûn voâ tính : Cô theå con coù boä vaät chaát di truyeàn gioáng hoaøn toaøn vôùi cô theå boá (meï ) neân haàu nhö khoâng coù bieán dò toå hôïp.

Caâu 2 : Neâu noäi dung cuûa quy luaät phaân li ñoäc laäp ?Giaûi thích vaø neâu yù nghóa cuûa quy luaät?

Traû lôøi :

Noäi dung : Caùc caëp gen ñaõ phaân li ñoäc laäp trong quaù trình phaùt sinh giao töû .

Giaûi thích : Caùc nhaân toá di truyeàn toàn taïi thaønh töøng caëp trong teá baøo treân caùc nhieãm saéc theå khaùc nhau . Khi phaùt sinh giao töû chuùng phaân li veà caùc giao töû khaùc nhau, toå hôïp moät caùch töï do qua thuï tinh vaø vaãn giöõ nguyeân baûn chaát nhö ôû cô theå boá meï ban ñaàaât5

YÙ nghóa : Giaûi thích ñöôïc moät trong nhöõng nguyeân nhaân laøm xuaát hieän bieán dò toå hôïp, ñoù laø söï phaân li ñoäc laäp vaø toå hôïp töï do cuûa caùc caëp gen. Trong saûn xuaát xaùc ñònh ñöôïc caùc tính traïng troäi vaø taäp trung nhieàu gen troäi quyù vaøo cuøng moät kieåu gen ñeå coù gioáng coù naêng suaát kinh teá cao. Ngoaøi ra ñeå traùnh söï phaân li tính traïng xaáu aûnh höôûng tôùi phaåm chaát vaø naêng suaát cuûa vaät nuoâi caây troàng , ta caàn kieåm tra ñöôïc ñoä thuaàn chuûng cuûa gioáng.

KIEÅM TRA KIEÁN THÖÙC

Di truyÒn lµ g×? BiÕn dÞ lµ g×?
ThÕ nµo lµ tÝnh tr¹ng? cã mÊy lo¹i tÝnh tr¹ng? Tr×nh bµy c¸c d¹ng tÝnh tr¹ng?
ThÕ nµo lµ kiÓu gen? KiÓu h×nh? Ph©n biÖt ®ång hîp tö vµ dÞ hîp tö?
Tr×nh bµy c¸c phÐp lai ®îc sö dông ®Ó t×m ra c¸c qui luËt di truyÒn?
ThÕ nµo lµ lai thuËn nghÞch? PhÐp lai thuËn nghÞch ®îc sö dông ®Ó t×m ra c¸c qui luËt di truyÒn nµo?
ThÕ nµo lµ lai ph©n tÝch? PhÐp lai ph©n tÝch ®îc dïng ®Ó t×m ra c¸c qui luËt di truyÒn nµo?
Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch kÕt qu¶ ph©n li kiÓu h×nh ë F2 ®îc dïng ®Ó t×m ra c¸c qui luËt di truyÒn nµo?

Tiết : 8,9,10,11,12

Ngày dạy :

BÀI TẬP VỀ KAI MỘT CẶP TÍNH TRẠNG

* Baøi toaùn thuaän:

* Laø daïng baøi ñaõ bieát tính troäi laën, kieåu hình cuûa P . Töø ñoù tìm kieåu gen, kieåu hình cuûa F vaø laäp sô ñoà lai.

1) Caùch giaûi: Coù 3 böôùc giaûi:

Böôùc 1: Döïa vaøo ñeà baøi quy öôùc gen troäi, laën ( coù theå khong coù böôùc naøy neáu nhö baøi ñaõ cho)

Böôùc 2: Töø kieåu hình cuûa boá, meï, bieän luaän ñeå xaùc ñònh kieåu gen cuûa boá meï.

Böôùc 3: Laäp sô ñoà lai, xaùc ñònh keát quaû cuûa kieåu gen, kieåu hình ôû con lai.

2) Thí duï:

Giaûi BT SGK trang 10: Cho hai gioáng caù kieám maét ñen thuaàn chuûng vaø maét ñoû thuaàn chuûng giao phoái vôùi nhau ñöôïc F1 toaøn caù maét ñen .Khi cho caùc con caù F1 giao phoái vôùi nhau thì tæ leä veà kieåu hình ôû F2 seõ nhö theá naøo? Cho bieát maøu maét chæ do moät nhaân toá di truyeàn quy ñònh .

Giaûi

Pt/c: caù kieám maét ñen x caù kieám maét ñoû

F1 toaøn caù kieám maét ñen => maét ñen laø kieåu hình troäi ( ÑL ñoàng tính cuûa Menden)

: Quy öôùc gen : - Gäi A lµ gen qui ®Þnh caù kieám maét ñen (tÝnh tréi)

- Gäi a lµ gen qui ®Þnh caù kieám maét ñoû ( tÝnh lÆn)

- KiÓu gen cña caù kieám maét ñen thuÇn chñng: AA, caù kieám maét ñoû aa

Ta cã s¬ đồ sau:

Pt/c: AA (maét ñen) x aa (maét ñoû )

GP: A a

F1: Aa

KÕt qu¶: - KiÓu gen: 100% Aa

- KiÓu h×nh: 100% maét ñen

* Baøi taäp töï giaûi

Baøi taäp 1 : Cho choù loâng vaøng troäi hoaøn toaøn so vôùi choù loâng ñen. Choù loâng vaøng lai vôùi choù loâng vaøng. Cho bieát F1 nhö theá naøo ? Bieát maøu loâng choù do 1 gen quy ñònh.

Baøi taäp 2 : ôû ngöôøi A(maét ñen ), a (maét xanh ). Maét ñen troäi hoaøn toaøn so vôùi maét xanh. Meï vaø boá phaûi coù kieåu gen nhö theá naøo ñeå con sinh ra toaøn maét ñen ?

Baøi taäp 3 : maøu loâng gaø do 1 gen quy ñònh. Khi lai gaø loâng traéng (aa) vôùi gaø maùi loâng ñen (AA) thu ñöôïc F1taøon gaø loâng xanh da trôøi. Cho F1 giao phoái vôùi gaø loâng ñen . Xaùc ñònh F2 ?

Baøi taäp 4: 1 ngöôøi laøm vöôøn troàng nhöõng caây caø chua quaû ñoû vôùi mong muoán thu ñöôïc toaøn caây caø chua quaû ñoû nhöng khi thu hoaïch laïi coù caø chua quaû vaøng. Giaûi thích vì sao? Bieát maøu saéc quaû caø chua do 1 gen quy ñònh.

Baøi toaùn nghòch:

*Laø daïng baøi taäp döïa vaøo keát quaû lai ñeå suy ra kieåu gen cuûa boá meï vaø laäp sô ñoà lai

Thöôøng gaëp 2 tröôøng hôïp sau ñaây:

1) -Tröôøng hôïp 1: Neáu ñeà baøi cho tæ leä phaân tính ôû con lai:

Coù 2 böôùc giaûi:

+ Böôùc 1: Caên cöù vaøo tæ leä phaân tính ôû con lai ñeå suy ra kieåu gen cuûa boá meï. ( Ruùt goïn tæ leä ñaõ cho ôû con lai thaønh tæ leä quen thuoäc ñeå deã nhaän xeùt)

+ Böôùc 2: Laäp sô ñoà lai vaø nhaän xeùt keát quaû

( Löu yù: Neáu ñeà baøi chöa xaùc ñònh gen troäi laën thì coù theå caên cöù vaøo tæ leä phaân tính ôû con ñeå quy öôùc gen)

THÍ DUÏ:

Ôû caø chua, quaû ñoû troäi so vôùi quaû vaøng, lai 2 thöù caø chua töông phaûn thu ñöôïc F1, cho F1 töï thuï thu ñöôïc ôû F2 915 caây quaû ñoû, 307 caây quaû vaøng . Haõy bieän luaän vaø laäp sô ñoà lai cho pheùp lai treân.

Giaûi :

Quy öôùc gen :

- Gäi A lµ gen qui ®Þnh quaû ñoû (tÝnh tréi)

- Gäi a lµ gen qui ®Þnh quaû vaøng ( tÝnh lÆn).

Xeùt tæ leä töøng caëp tính traïng ôû F2 :

quaû ñoû 705 3,14 3

quaû vaøng 224 1 1

=> P thuaàn chuûng töông phaûn 9 ÑL ñoàng tính cuûa Menden )

Pt/c: AA (quaû ñoû) x aa (quaû vaøng )

GP: A a

F1 x F1 100% Aa quaû ñoû x Aa quaû ñoû

GF1 A, a A, a

KG : 1AA : 2 Aa : 1aa

KH : 3 Quaû ñoû : 1 Quaû vaøng

2) TRÖÔØNG HÔÏP 2: Neáu ñeà baøi khoâng cho tæ leä phaân tính ôû con lai:

* Ñeå giaûi daïng naøy, döïa vaøo cô cheá phaân li vaø toå hôïp NST trong quaù trình giaûm phaân vaø thuï tinh. Cuï theà laø caên cöù vaøo kieåu gen cuûa F ñeå suy ra giao töû maû F coù theå nhaän töø boá vaø meï. Sau ñoù laäp sô ñoà lai kieåm nghieäm

* THÍ DUÏ:

ÔÛ ngöôøi , maøu maét naâu laø tính traïng troäi so vôùi maøu maét ñen laø tính traïng laën. Trong 1 gia ñình, boá meï ñeàu maét naâu. Trong soá caùc con sinh ra thaáy coù ñöùa con gaùi maét ñen. Haõy bieän luaän vaø laäp sô ñoà lai giaûi thích.

B/ BAØI TAÄP VAÄN DUÏNG

BAØI 1: ÔÛ caø chua, Quûa ñoû laøtính traïng troäi hoaøn toaøn so vôùi quaû vaøng . Haõy laäp sô ñoà lai ñeå xaùc ñònh keát quaû veà kieåu gen, vaø kieåu hình cuûa con lai F1 trong caùc tröng hôïp sau:

-P quaû ñoû x quaû ñoû -P quaû ñoû x quaû vaøng -P quaû vaøng x quaû vaøng.

BAØI 2: Cho bieát ruoài giaám gen quy ñònh ñoä daøi caùnh naèm treân NST thöôøng vaø caùnh daøi laø troäi so vôùi caùnh ngaén. Khi cho giao phoái 2 ruoài giaám P ñeàu coù caùnh daøi vôùi nhau vaø thu ñöôïc caùc con lai F1

a) Haõy laäp sô ñoà lai noùi treân.

b) Neáu tieáp tuïc cho caùnh daøi F1 Lai phaân tích . keát quaû seõ nhö theá naøo?

BAØI 3:

ÔÛ ruoài giaám, gen quy ñònh chieàu daøi ñoát thaân naèm treân NST thöôøng vaø ñoát thaân daøi laø tính traïng troäi hoaøn toaøn so vôùi ñoát thaân ngaén. Döôùi ñaây laø keát quaû cuûa 1 soá pheùp lai:

Kieåu hình cuûa P	Soá caù theå ôû F1 thu ñöôïc
Kieåu hình cuûa P	Ñoát thaân daøi	Ñoát thaân ngaén
a) Ñoát thaân daøi x Ñoát thaân ngaén	390	0
b) Ñoát thaân daøi x ñoát thaân daøi	262	87
c) Ñoát thaân daøi x ñoát thaân ngaén	150	148
d) Ñoát thaân daøi x ñoát thaân ngaén	350	0

Haõy giaûi thích vaø laäp sô ñoà lai?

BAØI TAÄP 4

Toùc quaên laø troäiä hoaøn toaøn so vôùi toùc thaúng.

- Moät caëp vôï choàng sinh ñöôïc 2 ñöùa con: ñöùa con gaùi coù toùc quaên, ñöùa con trai coù toùc thaúng. Bieát raèng ngöôøi cha coù toùc thaúng. Haõy tìm kieåu gen cuûa meï vaø laäp sô ñoà lai

- Moät phuï nuõ mang kieåu gen dò hôïp muoán chaéc chaén sinh con ñeàu coù toùc quaên thì kieåu gen vaø kieåu hình cuûa ngöôøi choàng phaûi nhö theá naøo?

BAØI TAÄP SOÁ5

Coù 2 ñöùa treû sinh ñoâi: 1 ñöùa toùc quaên vaø 1 ñöùa toùc thaúng. Bieát raèng quaù trình giaûm phaân vaø thuï tinh cuûa teá baøo sinh duïc ôû cha vaø meï dieãn ra bình thöôøng.

-Ñaây laø tröôøng hôïp sinh ñoâi cuøng tröùng hay khaùc tröùng? Giaûi thích vaø laäp sô ñoà lai sinh ra 2 ñöùa treû treân.

- Ñöùa con toùc qöaên noùi treân lôùn leân cöôùi vôï cuõng toùc quaên thì theá heä con tieáp theo seõ nhö theá naøo?

BAØI TAÄP SOÁ 6

Khi lai 2 gaø troáng traéng vôùi 1 gaø maùi ñen ñeàu thuaàn chuûng, nhöôøi ta ñaõ thu ñöôïc caùc con lai ñoàng loaïtcoù maøu xanh da trôøi.

a) Tính traïng treân ñöôïc di truyeàn thao kieåu naøo?

b) Cho caùc con gaø loâng da trôøi naøy giao phoái vôùi nhau, söï phaân li cuûa nhöõng tính traïng trong quaàn theå con gaø seõ nhö theá naøo?

c) Cho lai con gaø xanh da trôøi vôùi con gaø loâng traéng, söï phaân li ôû ñôøi con seõ nhö theá naøo? Coù caàn kieåm tra ñoä thuaàn chuûng ban ñaàu økhoâng?

1.TNo : Lai 1 caëp tính traïng

Ptc AA (hoa ñoû ) x aa ( hoa traéng )

Gp A a

F1 xF1 Aa ( Hoa ñoû ) x Aa ( hoa ñoû )

GF1 A , a A , a

KG F2 : 1AA : 2 Aa : 1aa

KH F2 : 3 Hoa ñoû : 1 Hoa traéng

* Giaûi thích TNo cuûa Menden

Gen quy ñònh tính traïng luoân toàn taïi thaønh töøng caëp, phaân li khi hình thaønh giao töû roài laïi taùi toå hôïp qua thuï tinh.

- P AA (hoa ñoû ) x aa ( hoa traéng )

Gp A a

F1 100% Aa ( Hoa ñoû )

- P Aa (hoa ñoû ) x aa ( hoa traéng )

Gp A , a a

F1 1Aa ( Hoa ñoû ) : 1 aa ( Hoa traéng )

* Troäi khoâng hoaøn toaøn:

Ptc AA (hoa ñoû ) x aa ( hoa traéng )

Gp A a

F1 xF1 Aa ( Hoa hoàng ) x Aa ( hoa hoàng )

GF1 A , a A , a

KG F2 : 1AA : 2 Aa : 1aa

KH F2 : 1 Hoa ñoû : 2 Hoa hoàng : 1 Hoa traéng

- Tréi kh«ng hoµn toµn lµ hiÖn tîng di truyÒn trong ®ã kiÓu h×nh cña F1 biÓu hiÖn tÝnh tr¹ng trung gian gi÷a bè vµ mÑ, cßn tØ lÖ kiÓu h×nh F2 lµ: 1:2:1

Giaûi thích : Do gen troäi khoâng hoaøn toaøn laán aùt gen laën. Khi hai kieåu gen naøy ñöùng caïnh nhau seõ bieåu hieän tính traïng trung gian.

YÙ nghóa : taïo ra kieåu hình môùi.

- Ñieàu kieän nghieäm ñuùng ñònh luaät cuûa Menden:

+ P thuaàn chuûng.

+ Soá löôïng caù theå thoáng keâ phaûi ñuû lôùn.

+ Moät gen quy ñònh 1 tính traïng.

* Di truyeàn ña gen

Ptc Quaû troøn ( AABB ) x Quaû deït ( aabb )

Gp AB ab

F1 xF1 100% AaBb ( Quaû troøn ) x AaBb ( Quaû troøn )

GF1 AB,Ab,aB,ab AB,Ab,aB,ab

F2 : 9A_B_ : 3 A_bb : 3 aaB_ : 1aabb

9 Quaû troøn : 6 quaû baàu duïc : 1 quaû deït

* Phöông phaùp nghieân cöùu di truyeàn cuûa Menden :

- Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch c¸c thÕ hÖ lai :

+ Men den tieán haønh lai giöõa nhöõng boá meï khaùc nhau veà 1 hoaëc 1 soá caëp tính traïng thuaàn chuûng töông phaûn.

+ Theo doõi söï di truyeàn rieâng reõ töøng caëp tính traïng ôû theá heä con chaùu cuûa töøng caëp boá meï ñoù .

+ Duøng toaùn thoáng keâ ñeå phaân tích soá lieäu  Ruùt ra quy luaät .

2.Bµi tËp vËn dông

Bµi 1: ë lóa, h¹t ®ôc tréi hoµn toµn so víi h¹t trong. Cho lóa h¹t ®ôc thuÇn chñng thô phÊn víi lóa h¹t trong

a. X¸c ®Þnh kÕt qu¶ thu ®îc ë F1 vµ F2

b. NÕu cho c©y F1 vµ F2 cã h¹t g¹o ®ùc nãi trªn lai víi nahu th× kÕt qu¶ nh thÕ nµo?

Gi¶i: Qui íc A : ®ôc a : trong

a. C©y P cã g¹o h¹t trong cã kiÓu gen: aa

C©y P cã g¹o h¹t trong cã kiÓu gen: AA

S¬ ®å lai:

P G¹o h¹t ®ôc x G¹o h¹t trong

AA aa

G A a

F1 G¹o h¹t ®ôc

F1 x F1 G¹o h¹t ®ôc x G¹o h¹t ®ôc

Aa Aa

G F1 A , a A, a

F2 KG 1AA : 2Aa : 1aa

KH 3 ®ôc : 1 trong

b. C©y F1 cã kiÓu gen: Aa, F2 cã kiÓu gen: AA, Aa

S¬ ®å lai:

P G¹o h¹t ®ôc x G¹o h¹t ®ôc

AA Aa

G A A, a

F1 G¹o h¹t ®ôc

AA : Aa

P G¹o h¹t ®ôc x G¹o h¹t ®ôc

Aa Aa

G A , a A, a

F1 KG 1AA : 2Aa : 1aa

KH 3 ®ôc : 1 trong

Bµi 2: ë cµ chua, tÝnh tr¹ng th©n cao lµ tréi hoµn toµn so víi tÝnh tr¹ng th©n thÊp. H·y x¸c ®Þnh:

KiÓu gen vµ kiÓu h×nh cña c©y bè mÑ ph¶i nh thÕ nµo ®Ó cã F1 ph©n li theo tØ lÖ 1 cao : 1 thÊp?
KiÓu gen vµ kiÓu h×nh cña c©y bè mÑ ph¶i nh thÕ nµo ®Ó cã F1 ph©n li theo tØ lÖ 3 cao : 1 thÊp?
KiÓu gen vµ kiÓu h×nh cña c©y bè mÑ ph¶i nh thÕ nµo ®Ó cã F1 ®ång tÝnh c©y cao?

Gi¶i:

Qui íc A: cao a : thÊp

a. F1 ph©n tÝnh theo tØ lÖ 1 cao : 1 thÊp suy ra F1 cã 2 kiÓu tæ hîp gen do ®ã 1 c¬ thÓ P cho ra hai giao tö A vµ a , 1 c¬ thÓ cho ra 1 giao tö lÆn a

KiÓu gen t¬ng øng cña P lµ Aa vµ aa

S¬ ®å lai:

P C©y cao x C©y thÊp

Aa aa

G A, a a

F1 KG Aa : aa

KH 1 cao : 1 thÊp

b. F1 ph©n tÝnh theo tØ lÖ 3 cao : 1 thÊp suy ra F1 cã 4 kiÓu tæ hîp gen do ®ã P cho ra hai giao tö A vµ a t¬ng ®¬ng ¬ r c¶ hai c¬ thÓ

KiÓu gen t¬ng øng cña P lµ Aa

S¬ ®å lai:

P C©y cao x C©y thÊp

Aa Aa

G A, a A, a

F1 KG 1AA : 2Aa : aa

KH 3 cao : 1 thÊp

c. F1 ®ång tÝnh c©y cao

KH c©y cao cã kiÓu gen t¬ng øng lµ AA, Aa, cã 3 kh¶ n¨ng:

Kh¶ n¨ng 1: KiÓu gen cña F1 lµ AA , kiÓu gen t¬ng øng cña P lµ AA

S¬ ®å lai:

P C©y cao x C©y cao

AA AA

G A A

F1 KG AA

KH 100% cao

Kh¶ n¨ng 2: KiÓu gen cña F1 lµ Aa , kiÓu gen t¬ng øng cña P lµ AA vµ aa

S¬ ®å lai:

P C©y cao x C©y thÊp

AA aa

G A a

F1 KG Aa

KH 100% cao

Kh¶ n¨ng 3: KiÓu gen cña F1 lµ AA : Aa , kiÓu gen t¬ng øng cña P lµ AA vµ Aa

S¬ ®å lai:

P C©y cao x C©y cao

AA Aa

G A A, a

F1 KG 1AA : 1Aa

KH 100% cao

Bµi 3: ë mét loµi ®Ëu cã hai kiÓu h×nh hoa ®á vµ hoa tr¾ng. TÝnh tr¹ng nµy ®îc qui ®Þnh bëi 1 cÆp gen alen trªn NST thêng. Khi lai hai c©y ®Ëu hoa ®á víi nhau, F1 toµn hoa ®á. Cho F1 t¹p giao th× F2 nh thÕ nµo?

Gi¶i:

- TÝnh tr¹ng mµu s¾c ®îc qui ®Þnh bëi 1 cÆp gen alen n»m trªn NST thêng mµ chØ cã hai kiÓu h×nh nªn tÝnh tr¹ng nµy tu©n thep qui luËt tréi lÆn hoµn toµn

- Qui íc: A : hoa ®á a : hoa tr¾ng

Cã hai trêng hîp

- TH 1: NÕu kiÓu h×nh hoa ®á lµ tréi

+ KiÓu gen t¬ng øng cña KH hoa ®á lµ AA hoÆc Aa

+ KG t¬ng øng cña P, F1 , F 2 cã thÓ cã hai kh¶ n¨ng

Kh¶ n¨ng 1:

S¬ ®å lai:

P Hoa ®á x Hoa ®á

AA AA

G A A

F1 KG AA

KH 100% Hoa ®á

S¬ ®å lai:

F1 xF1 Hoa ®á x Hoa ®á

AA AA

G A A

F2 KG AA

KH 100% Hoa ®á

Kh¶ n¨ng 2

S¬ ®å lai:

P Hoa ®á x Hoa ®á

AA Aa

G A A, a

F1 KG 1AA : 1Aa

KH 100% Hoa ®á

F1 x F1

C¸c phÐp lai		TØ lÖ phÐp lai	TØ lÖ kiÓu gen F2
§ùc	C¸i
AA x AA			AA
AA x Aa			AA : Aa
Aa x AA			AA : Aa
Aa x Aa			AA : Aa : aa

Tæng céng : - TØ lÖ KG: - TØ lÖ KH: 15 ®á : 1 tr¾ng

Bµi 4: ë ®Ëu hµ lan, ®Æc ®iÓm tÝnh tr¹ng h×nh d¹ng cña h¹t do mét gen qui ®Þnh. Cho giao phÊn hai c©y ®Ëu thu ®îc F1, cho F1 tiÕp tôc gia phÊn víi nhau thu ®îc 3 kÕt qu¶:

- PL 1: F1 h¹t tr¬n x h¹t tr¬n thu ®îc F2: 735 h¹t tr¬n : 247 h¹t nh¨n

- PL 2: F1 h¹t tr¬n x h¹t tr¬n thu ®îc F2: 100% h¹t tr¬n

- PL 1: F1 h¹t tr¬n x h¹t nh¨n thu ®îc F2: 100% h¹t tr¬n

a. BiÖn luËn vµ viÕt s¬ ®å lai cho mçi trêng hîp trªn

b. Rót ra nhËn xÐt vÒ kiÓu h×nh vµ kiÓu gen cña P? ViÕt s¬ ®å lai vµ gi¶i thÝch?

Gi¶i:

1. S¬ ®å lai tõ F1 ®Õn F2:

a. Trêng hîp 1:

F2 cho tØ lÖ 735 h¹t tr¬n : 247 h¹t nh¨n = 3 : 1 suy ra h¹t tron lµ tréi so víi h¹t nh¨n. Qui íc: A: h¹t tr¬n a: h¹t nh¨n

F2 cho tØ lÖ 3 : 1 suy ra F1 cã kiÓu gen dÞ hîp Aa

S¬ ®å lai:

F1 xF1 H¹t tr¬n x H¹t tr¬n

Aa Aa

G A , a A, a

F2 KG 1AA : 2Aa : 1aa

KH 3 tr¬n : 1 nh¨n

b. Trêng hîp 2:

F2 ®Òu cã h¹t tr¬n, F2 ®ång tÝnh tréi suy ra hai c©y F1 mang kiÓu gen AA hoÆc Aa

S¬ ®å lai 1:

F1 xF1 H¹t tr¬n x H¹t tr¬n

AA AA

G A A

F2 KG AA

KH 100% H¹t tr¬n

S¬ ®å lai 2:

F1 xF1 H¹t tr¬n x H¹t tr¬n

AA Aa

G A A, a

F2 KG 1AA : 1Aa

KH 100% H¹t tr¬n

c. Trêng hîp 3:

F2 ®Òu cã h¹t tr¬n, F2 ®ång tÝnh tréi suy ra hai c©y F1 mang kiÓu gen AA vµ aa

S¬ ®å lai:

F1 xF1 H¹t tr¬n x H¹t nh¨n

AA aa

G A a

F2 KG Aa

KH 100% h¹t tr¬n

2. NhËn xÐt vÒ P:

F1 xuÊt hiÖn c¸c kiÓu gen AA, Aa, aa. Suy ra hai c¬ thÓ P t¹o ®îc 3 kiÓu gen nªn P cã kiÓu gen Aa.

S¬ ®å lai:

P H¹t tr¬n x H¹t tr¬n

Aa Aa

G A , a A, a

F1 KG 1AA : 2Aa : 1aa

KH 3 tr¬n : 1 nh¨n

Tiết 13,14,15,16,17

Ngày dạy :

BÀI TẬP VỀ LAI HAI CẶP TÍNH TRẠNG

Phöông phaùp giaûi:

1) Bieát P, xaùc ñònh keát quaû lai ôû F1 F2 .

Caùch laøm töông töï lai 1 caëp tính traïng.

Chuù yù caùch vieát caùc loaïi giao töû.

Trong teá baøo sinh döôõng, NST toàn taïi thaønh töøng caëp neân gen cuõng toàn taïi thaønh töøng caëp. Ví duï: Aa, Bb.

Khi giaûm phaân hình thaønh giao töû:

+ Do söï phaân li cuûa caëp NST trong caëp töông ñoàng, moãi giao töû chæ chöùa 1 NST cuûa caëp, do ñoù giao töû chæ chöùa 1 gen cuûa caëp töông öùng: A hoaëc a B hoaëc b

+ Söï toå hôïp töï do cuûa caùc NST trong caùc caëp töông ñoàng daãn ñeán söï toå hôïp töï do giöõa caùc gen trong caëp gen töông öùng: Acoù theå toå hôïp töï do vôùi B hay b, a coù theå toå hôïp vôùi B hay b neân kieåu gen AaBb seõ cho ra 4 loaïi giao töû laø AB, Ab, aB, ab, vôùi tæ leä ngang nhau ( treân soá löôïng lôùn)

Tröôøng hôïp dò hôïp veà nhieàu caëp gen. Ví duï: AaBbCc coù theå vieát caùc loaïi giao töû theo kieåu nhaùnh caønh caây:

Ví duï: GIAÛI BAØI TAÄP :

ÔÛ 1 loaøi, gen A quy ñònh loâng ñen troäi hoaøn toaøn so vôùi gen a quy ñònh loâng traéng, gen B quy ñònh loâng xoaên troäi hoaøn toaøn so vôùi gen b quy ñònh loâng thaúng. Caùc gen naøy phaân li ñoäc laäp vôùi nhau vaø ñeàu naèm treân NST thöôøng.

Cho noøi loâng ñen, xoaên thuaàn chuûng lai vôùi noøi loâng traéng, thaúng ñöôïc F1. Cho F1 lai phaân tích thì keát quaû veà kieåu gen, vaø kieåu hình cuûa pheùp lai seõ nhö theá naøo?

GIAÛI

P: Loâng ñen, xoaên x Loâng traéng , thaúng

AABB aabb

GP : AB ab

F1 AaBb ( Loâng ñen, xoaên)

F1 lai phaân tích

P: AaBb x aabb

GP: AB, Ab, aB, ab ab

FB: 1AaBb : 1Aabb :1aaBb :1aabb

1 Loâng ñen, xoaên : 1 Loâng ñen, thaúng : 1 Loâng traéng, xoaên : 1 Loâng traéng thaúng

BAØI TOAÙN NGHÒCH:

Bieát keát quaû lai, xaùc ñònh kieåu gen, vaø kieåu hình cuûa P

- Tröôøng hôïp ñôn giaûn nhaát laø:

+ Keát quaû lai cho 4 kieåu hình vôùi tæ leä 9:3:3:1. Töø tæ leä naøy coù theå suy ratoång soá kieåu toå hôïp giao töû laø: 9+3+3+1= 16= 4x4. Chöùng toûmoãi beân boá meïñaõcho ra 4 loaïi giao töû vôùi tæ leä ngang nhau, caùc gen phaân li ñoäc laäp, boá meï laø dò hôïp veà 2 caëp gen, kieåu gen AaBb.

+ Thöôøng ta xeùt keát quaû lai cuûa töøng caëp tính traïng ôû con lai, sau ñoù toå hôïp keát quaû cuûa caùc keát quaûlai 1 caëp tính traïng laïi ta xaùc ñònh ñöôïc kieåu gen cuûa boá meï.

* Ví duï: Menñen cho lai 2 caây ñaäu haø lan boá meï deàu coù chung 1 kieåu gen, thu ñöôïc keát quaû ôû theá heä con nhö sau: - Vaøng trôn : 315 haït,- vaøng nhaên 101 haït,

- xanh trôn : 108 haït, -xanh nhaên : 32 haït

a) Keát quaû lai tuaân theo quy luaät di truyeàn naøo?

b) Xaùc ñònh kieåu gen cuûa caùc caây boá meï vaø caùc con.

GIAÛI

a) Xeùt söï phaân tính cuûa töøng caëp tính traïng:

Trôn = 315+ 108 = 3

Nhaên 101 + 32 1

-Suy ra trôn (A) laø troäi hoaøn toaøn so vôùi nhaên (a)

Vaøng = 315 + 101 = 3

Xanh 108 + 32 1

- Suy ra vaøng (B) laø troäi hoaøn toaøn so vôùi xanh (b).

- Nhö vaây khi lai 2 caëp tính traïng thì söï phaân tính cuûa moãi caëp dieån ra gioáng nhö lai 1 caëp tính traïng. Ñieàu naøy chöùng toû coù söï di truyeàn rieâng reõ cuûa moãi caëp tính traïng. Noùi caùch khaùc söï di truyeàn 2 caëptính traïng naøy tuaân theo quy luaät phaân li ñoäclaäp cuûa Menñen.

b) - Ñôøi con lai coù haït nhaên( keåu gen laø aa), suy ra moãi beân boá meï coù 1 gen a. Tæ keä 3:1 cho pheùp keát luaän boá meï dò hôïp veà caëp gen naøy: Aa x Aa

- ñôøi con coù haït xanh ( kieåu gen laø bb) , suy ra boá meï moãi beân coù 1 gen b. Tæ leä 3:1 cho pheùp keát luaän boá meï dò hôïp veà caëp gen naøy : Bb x Bb.

- Toå hôïp caùc kieåu gen laïi ta coù kieåu gen cuûa boá meï laø : AaBb x AaBb.

+ Kieåu gen cuûa caùc con:

P : AaBb x AaBb

Gp AB, Ab, aB, ab AB, Ab, Ab, ab

Keû khung pennet -.> F1 Coù 9 kieåu gen laø:

1 AABB, 2 AABb, 2 AaBB, 4 AaBb, 1 AAbb, 2 Aabb, 1 aaBB, 2 aa Bb , 1 aabb

Vaø coù 4 kieåu hình laø: 9 vaøng trôn : 3 vaøng nhaên : 3 xanh trôn : 1 xanh nhaên

1.Lai 2 caëp tính traïng :

Sơ đồ lai:

Ptc : Vµng, tr¬n AABB x Xanh, nh¨n aabb

F1x F1 15 caây vµng, tr¬n ( AaBb ) x caây vµng, tr¬n ( AaBb )

F2: 9 V-T; 3 V-N; 3 X-T; 1 X-N

Caâu 1 : Bieán dò toå hôïp laø gì ? Vì sao ôû nhöõng loaøi sinh saûn höõu tính bieán dò laïi phong phuù hôn nhieàu so vôùi nhöõng loaøi sinh saûn voâ tính ?

Nhöõng loaøi sinh saûn voâ tính : Cô theå con coù boä vaät chaát di truyeàn gioáng hoaøn toaøn vôùi cô theå boá (meï ) neân haàu nhö khoâng coù bieán dò toå hôïp.

Caâu 2 : Neâu noäi dung cuûa quy luaät phaân li ñoäc laäp ?Giaûi thích vaø neâu yù nghóa cuûa quy luaät?

Traû lôøi :

Noäi dung : Caùc caëp gen ñaõ phaân li ñoäc laäp trong quaù trình phaùt sinh giao töû .

2.Bài tập vận dụng

Bµi 1: Cho c¸c thá cã cïng KG giao phèi víi nhau, thu ®îc F1 nh sau:

57 thá ®en, l«ng th¼ng : 20 thá ®en, l«ng xï : 18 thá tr¾ng l«ng th¼ng: 6 thá tr¾ng l«ng xï . BiÕt mçi gen qui ®Þnh mét tÝnh tr¹ng vµ ph©n li ®éc lËp

a. X¸c ®Þnh tÝnh tréi lÆn vµ lËp s¬ ®å lai

b. Cho thá tr¾ng, l«ng th¼ng giao phèi víi thá tr¾ng l«ng xï th× kÕt qu¶ nh thÕ nµo?

Gi¶i:

a. X¸c ®Þnh tÝnh tréi lÆn:

- XÐt tÝnh tr¹ng vÒ mµu s¾c cña l«ng:

§en : tr¾ng = 3 : 1 . §©y lµ tØ lÖ cña quy luËt ph©n li suy ra l«ng ®en lµ tréi so víi l«ng tr¾ng. Qui íc : A l«ng ®en a l«ng tr¾ng

- XÐt tÝnh tr¹ng vÒ ®é th¼ng cña l«ng:

Th¼ng : xï = 3 : 1 . §©y lµ tØ lÖ cña quy luËt ph©n li suy ra l«ng th¼ng lµ tréi so víi l«ng xï. Qui íc : B l«ng th¼ng b l«ng xï

F1 thu ®îc tØ lÖ xÊp xØ 9:3:3:1 lµ tØ lÖ cña ph©n li ®éc lËp vÒ hai cÆp tÝnh tr¹ng do ®ã P dÞ hîp vÒ hai cÆp gen AaBb vµ KH lµ l«ng ®en th¼ng

S¬ ®å lai:

P AaBb x AaBb

G AB, Ab, aB, ab AB, Ab, aB, ab

F1 9(A-B-) : 3(A-bb) : 3(aaB-) : 1aabb

9 ®en th¼ng : 3 ®en xï : 3 tr¾ng th¼ng : 1 tr¾ng xï

b. Thá l«ng tr¾ng th¼ng P cã KG: aaBB hay aaBb

Thá l«ng tr¾ng xï cã KG : aabb

- TH 1: P aaBB x aabb

- TH 2: P aaBb x aabb

Bµi 2: Cho F1 giao phÊn víi 3 c©y kh¸c, thu ®îc kÕt qu¶ nh sau

- Víi c©y 1 thu ®îc 6,25% c©y thÊp , qu¶ vµng

- Víi c©y 2 thu ®îc 75% c©y cao qu¶ ®á vµ 25% c©y cao qu¶ vµng

- Víi c©y 3 thu ®îc 75% c©y cao qu¶ ®á vµ 25% c©y thÊp qu¶ ®á

Cho biÕt mçi gen qui ®Þnh mét tÝnh tr¹ng vµ c¸c gen n»m trªn c¸c NST thêng kh¸c nhau. H·y biÖn luËn vµ viÕt s¬ ®å lai cho mçi trêng hîp

Gi¶i:

XÐt tÝnh tr¹ng tréi lÆn

- XÐt PL 2:

®á : vµng = 3 : 1 . §©y lµ tØ lÖ cña quy luËt ph©n li do ®ã ®á lµ tréi so víi vµng. Qui íc: A ®á a vµng

- XÐt PL 3:

Cao : thÊp = 3 : 1 . §©y lµ tØ lÖ cña quy luËt ph©n li do ®ã cao lµ tréi so víi thÊp. Qui íc: B cao b thÊp

1. XÐt phÐp lai F1 víi c©y thø nhÊt:

F2 cã tØ lÖ 6,25% = 1/16 c©y thÊp, qu¶ vµng do ®ã F2 cã 16 tæ hîp = 4 x 4 suy ra F1 vµ c©y 1 dÞ hîp vÒ hai cÆp gen AaBb vµ cã KH c©y cao, qu¶ ®á

S¬ ®å lai:

F1 AaBb x AaBb

G AB, Ab, aB, ab AB, Ab, aB, ab

F2 9(A-B-) : 3(A-bb) : 3(aaB-) : 1aabb

9 cao ®á : 3 cao vµng : 3 thÊp ®á : 1 thÊp vµng

2. XÐt phÐp lai víi c©y 2

F2 cho tØ lÖ 100% c©y cao. Do F1 dÞ hîp vÒ cÆp gen Aa nªn phÐp lai nµy chØ cã thÓ lµ AA x Aa

F2 cho tØ lÖ 3 ®á : 1 vµng nªn phÐp lai lµ Bb x Bb

VËy c©y thø 2 cã KG lµ AABb . S¬ ®å lai:

F1 AaBb x AABb

G AB, Ab, aB, ab AB, Ab

F2 KG AABB : AABb : AaBB : AaBb : AABb : AAbb : AaBb : Aabb

KH 3 cao ®á : 1 cao vµng

3. XÐt phÐp lai víi c©y 3

F2 cho tØ lÖ 100% qu¶ ®á. Do F1 dÞ hîp vÒ cÆp gen Bb nªn phÐp lai nµy chØ cã thÓ lµ BB x Bb

F2 cho tØ lÖ 3 cao : 1 thÊp nªn phÐp lai lµ Aa x Aa

VËy c©y thø 2 cã KG lµ AaBB . S¬ ®å lai:

F1 AaBb x AaBB

G AB, Ab, aB, ab AB, aB

F2 KG AABB : AaBB : AABb : AaBb : AaBB : aaBB : AaBb : aaBb

KH 3 cao ®á : 1 thÊp ®á

Bµi 3: ë ®Ëu Hµ Lan, cho 10 c©y ®Ëu cã kiÓu h×nh hoa ®á, mäc ë th©n, kiÓu gen gièng nhau tù thô phÊn. §êi F1 thu ®îc 210 c©y hoa ®á, mäc ë th©n : 72 c©y hoa tr¾ng, mäc ë th©n : 69 c©y hoa ®á , mäc ë ngän : 24 c©y hoa tr¾ng, mäc ë ngän

Gi¶I thÝch kÕt qu¶ vµ lËp s¬ ®å lai
NÕu c©y hoa ®á, mäc ë th©n cña F1 sinh ra tõ phÐp lai trªn lai ph©n tÝch th× ®êi con lai sÏ nh thÕ nµo vÒ KG vµ KH?

Gi¶i:

a. Gi¶I thÝch vµ lËp s¬ ®å lai:

- XÐt tÝnh tr¹ng vÒ mµu s¾c cña hoa:

§á : tr¾ng = 3 : 1 . §©y lµ tØ lÖ cña quy luËt ph©n li suy ra hoa ®á lµ tréi so víi hoa tr¾ng. Qui íc : A hoa ®á a hoa tr¾ng

- XÐt tÝnh tr¹ng vÒ c¸ch mäc cña hoa:

Mäc ë th©n : mäc ë ngän = 3 : 1 . §©y lµ tØ lÖ cña quy luËt ph©n li suy ra tÝnh tr¹ng mäc ë th©n lµ tréi so víi mäc ë ngän.

Qui íc : B mäc ë th©n b mäc ë ngän

F1 thu ®îc tØ lÖ xÊp xØ 9:3:3:1 lµ tØ lÖ cña ph©n li ®éc lËp vÒ hai cÆp tÝnh tr¹ng do ®ã P dÞ hîp vÒ hai cÆp gen AaBb

S¬ ®å lai:

P AaBb x AaBb

G AB, Ab, aB, ab AB, Ab, aB, ab

F1 9(A-B-) : 3(A-bb) : 3(aaB-) : 1aabb

9 hoa ®á, mäc ë th©n

3 hoa tr¾ng, mäc ë th©n

3 hoa ®á, mäc ë ngän

1 hoa tr¾ng, mäc ë ngän

Bµi 4: ë mét loµi c«n trïng, cho F1 giao phèi víi 3 c¬ thÓ kh¸c, thu ®îc kÕt qu¶ nh sau:

- Víi c¸ thÓ 1 thu ®îc 6,25% th©n ®en, l«ng ng¾n

- Víi c¸c thÓ 2 thu ®îc 75% th©n x¸m l«ng dµi vµ 25% th©n x¸m l«ng ng¾n

- Víi c¸c thÓ 3 thu ®îc 75% th©n x¸m l«ng dµi vµ 25% th©n ®en l«ng dµi

Cho biÕt mçi gen qui ®Þnh mét tÝnh tr¹ng vµ c¸c gen n»m trªn c¸c NST thêng kh¸c nhau. H·y biÖn luËn vµ viÕt s¬ ®å lai cho mçi trêng hîp

Gi¶i:

XÐt tÝnh tr¹ng tréi lÆn

- XÐt PL 2:

L«ng dµi : l«ng ng¾n = 3 : 1 . §©y lµ tØ lÖ cña quy luËt ph©n li do ®ã dµi lµ tréi so víi ng¾n. Qui íc: A l«ng dµi a l«ng ng¾n

- XÐt PL 3:

X¸m : ®en = 3 : 1 . §©y lµ tØ lÖ cña quy luËt ph©n li do ®ã x¸m lµ tréi so víi ®en. Qui íc: B x¸m b ®en

1. XÐt phÐp lai F1 víi c©y thø nhÊt:

F2 cã tØ lÖ 6,25% = 1/16 th©n ®en, l«ng ng¾n do ®ã F2 cã 16 tæ hîp = 4 x 4 suy ra F1 vµ c©y 1 dÞ hîp vÒ hai cÆp gen AaBb

S¬ ®å lai:

F1 AaBb x AaBb

G AB, Ab, aB, ab AB, Ab, aB, ab

F2 9(A-B-) : 3(A-bb) : 3(aaB-) : 1aabb

9 X¸m Dµi : 3 X¸m Ng¾n : 3 §en dµi : 1 ®en ng¾n

2. XÐt phÐp lai víi c©y 2

F2 cho tØ lÖ 100% th©n x¸m. Do F1 dÞ hîp vÒ cÆp gen Aa nªn phÐp lai nµy chØ cã thÓ lµ AA x Aa

F2 cho tØ lÖ 3 dµi : 1 ng¾n nªn phÐp lai lµ Bb x Bb

VËy c¸ thÓ thø 2 cã KG lµ AABb . S¬ ®å lai:

F1 AaBb x AABb

G AB, Ab, aB, ab AB, Ab

F2 KG AABB : AABb : AaBB : AaBb : AABb : AAbb : AaBb : Aabb

KH 3 cao ®á : 1 cao vµng

3. XÐt phÐp lai víi c©y 3

F2 cho tØ lÖ 100% l«ng dµi. Do F1 dÞ hîp vÒ cÆp gen Bb nªn phÐp lai nµy chØ cã thÓ lµ BB x Bb

F2 cho tØ lÖ 3 x¸m : 1 ®en nªn phÐp lai lµ Aa x Aa

VËy c¸c thÓ thø 3 cã KG lµ AaBB . S¬ ®å lai:

F1 AaBb x AaBB

G AB, Ab, aB, ab AB, aB

F2 KG AABB : AaBB : AABb : AaBb : AaBB : aaBB : AaBb : aaBb

KH 3 cao ®á : 1 thÊp ®á

Bµi 5: TiÕn hµnh lai hai thø lóa thuÇn chñng: th©n cao, h¹t trßn víi th©n thÊp, h¹t dµi, ngêi ta thu ®îc F1 toµn th©n cao h¹t dµi. Cho F1 tù thô phÊn®îc F2 cã kiÓu h×nh th©n thÊp h¹t trßn chiÕm tØ lÖ 1/16. BiÖn luËn vµ viÕt s¬ ®å lai tõ P ®Õn F2. Trong c¸c kiÓu h×nëp F2 th× kiÓu h×nh nµo lµ biÕn dÞi tæ hîp?

Gi¶i:

P thuÇn chñng th©n cao, h¹t trßn lai th©n thÊp h¹t dµi ®îc F1 toµn th©n cao, h¹t dµi suy ra th©n cao h¹t dµi lµ tréi so víi th©n thÊp h¹t trßn.

Quy íc: A th©n cao a th©n thÊp B h¹t dµi b h¹t trßn

F2 thu ®îc kiÓu h×nh th©n thÊp h¹t trßn chiÕm tØ lÖ 1/16 chøng tá F2 cã 16 tæ hîp giao tö = 4 x 4 lo¹i giao tö suy ra F1 dÞ hîp vÒ hai cÆp gen vµ cã kiÓu gen AaBb

S¬ ®å lai

P AAbb x aaBB

G Ab aB

F1 AaBb

F1 AaBb x AaBb

G AB, Ab, aB, ab AB, Ab, aB, ab

F2 9(A-B-) : 3(A-bb) : 3(aaB-) : 1aabb

9 cao dµi : 3 cao trßn : 3 thÊp dµi : 1 thÊp trßn

KiÓu h×nh : cao dµi vµ thÊp trßn lµ biÕn dÞ tæ hîp

Bµi t©p 6: ë mét loµi thùc vËt gåm 4 thø hoa: 3 thø hoa tr¾ng, 1 hoa ®á

- TH 1: hoa ®á x hoa tr¾ng, ®îc F1 cã tØ lÖ 36 hoa ®á : 60 hoa tr¾ng

- TH 2: hoa tr¾ng x hoa tr¾ng, ®îc F1 toµn hoa ®á. TiÕp tôc cho F1 tù thô phÊn ®îc F2 gåm 225 hoa tr¾ng vµ 175 hoa ®á

- TH 3: cho hai c©y giao phÊn víi nhau ®îc F1 cã tØ lÖ 75% hoa tr¾ng vµ 25% hoa ®á

BiÖn luËn vµ viÕt s¬ ®å lai cho mçi trêng hîp. Cho biÕt gen n»m trªn NST thêng

Gi¶i:

1. XÐt TH 2:

F2 cã tØ lÖ 225 hoa ®á : 175 hoa tr¾ng = 9 : 7 , lµ tØ lÖ cña t¬ng t¸c gen kÓu bæ trî

F2 cã 16 tæ hîp giao tö suy ra F1 dÞ hîp hai cÆp gen AaBb

S¬ ®å lai

F1 AaBb x AaBb

G AB, Ab, aB, ab AB, Ab, aB, ab

F2 1AABB : 2AABb : 2AaBB : 4AaBb

: 1 AAbb : 2Aabb : 1 aaBB : 2aaBb : 1aabb

KG: 9(A-B-) : 3 (A-bb) : 3 (aaB-) : 1 aabb

KH 9 ®á : 7 tr¾ng

Suy ra: KG (A-B-) quy ®Þnh hoa ®á

KG (A-bb) : 3 (aaB-) : 1 aabb qui ®Þnh hoa tr¾ng

VËy s¬ ®å lai tõ P ®Õn F1 lµ

P AAbb (tr¾ng) x aaBB (Tr¾ng)

G Ab aB

F1 AaBb 100% hoa ®á

2. XÐt TH 1:

F1 cho tØ lÖ 36 hoa ®á : 60 hoa tr¾ng = 3 : 5 = 8 tæ hîp = 4 x 2 giao tö suy ra c¬ thÓ P t¹o ra 4 lo¹i giao tö cã kiÓu gen AaBb cßn c¬ thÓ P cßn l¹i t¹o ra 2 lo¹i giao tö cã KG Aabb hoÆc aaBb

S¬ ®å lai 1

P AaBb x Aabb

G AB, Ab, aB, ab Ab, ab

F1 KG AABb : AaBb : AAbb : Aabb : AaBb : aaBb : Aabb : aabb

KH 3 ®á : 5 tr¾ng

S¬ ®å lai 2

P AaBb x aaBb

G AB, Ab, aB, ab aB, ab

F1 KG AaBB : AaBb : AaBb : Aabb : aaBB: aaBb : aaBb : aabb

KH 3 ®á : 5 tr¾ng

3. XÐt TH 3

F1 cã tØ lÖ 75% tr¾ng : 25 % ®á = 3 : 1 = 4 tæ hîp

- NÕu F1 = 4 tæ hîp = 2 x 2 suy ra c¬ thÓ dem lai ®Òu dÞ hîp 1 cÆp gen. s¬ ®å lai phï hîp:

P aaBb x Aabb

G aB, ab Ab, ab

F1 KG AaBb : aaBb : Aabb : aabb

KH 3 tr¾ng : 1 ®á

- NÕu F1 = 4 tæ hîp = 4 x 1 suy ra c¬ thÓ dem lai mét bªn dÞ hîp 2 cÆp gen, mét bªn ®ång hîp tñ. s¬ ®å lai phï hîp:

P AaBb x aabb

G AB, Ab, aB, ab ab

F1 KG AaBb : Aabb : aaBb : aabb

KH 3 tr¾ng : 1 ®á

Bµi tËp 7: Cho F1 lai víi 3 c¸c thÓ kh¸c ®Ó xÐt h×nh d¹ng qu¶ thu ®îc:

- Víi c¸ thÓ 1: thu ®îc 24 c©y cã qu¶ dÑt : 32 c©y cã qu¶ trßn : 8 c©y cã qu¶ dµi

- Víi c¸ thÓ 2: thu ®îc 16 c©y cã qu¶ dÑt : 32 c©y cã qu¶ trßn : 16 c©y cã qu¶ dµi

- Víi c¸ thÓ3: thu ®îc 36 c©y cã qu¶ dÑt : 24 c©y cã qu¶ trßn : 4 c©y cã qu¶ dµi

BiÖn luËn vµ lËp s¬ ®å lai cho mçi phÐp lai trªn.

Gi¶i:

1. XÐt TH 3:

F2 cã tØ lÖ 36 c©y cã qu¶ dÑt : 24 c©y cã qu¶ trßn : 4 c©y cã qu¶ dµi = 9 : 6 : 1 , lµ tØ lÖ cña t¬ng t¸c gen kÓu bæ trî

F2 cã 16 tæ hîp giao tö suy ra F1 dÞ hîp hai cÆp gen AaBb

S¬ ®å lai

F1 AaBb x AaBb

G AB, Ab, aB, ab AB, Ab, aB, ab

F2 1AABB : 2AABb : 2AaBB : 4AaBb

: 1 AAbb : 2Aabb : 1 aaBB : 2aaBb : 1aabb

KG: 9(A-B-) : 3 (A-bb) : 3 (aaB-) : 1 aabb

KH 9 dÑt : 6 trßn : 1 dµi

Suy ra: KG (A-B-) quy ®Þnh qu¶ dÑt

KG (A-bb) : (aaB-) qui ®Þnh qu¶ trßn

KG aabb qui ®Þnh qu¶ dµi

2. XÐt TH 1:

F2 cho tØ lÖ 24 c©y cã qu¶ dÑt : 32 c©y cã qu¶ trßn : 8 c©y cã qu¶ dµi = 3 : 4 : 1 = 8 tæ hîp = 4 x 2 giao tö suy ra c¬ thÓ P t¹o ra 4 lo¹i giao tö cã kiÓu gen AaBb cßn c¬ thÓ P cßn l¹i t¹o ra 2 lo¹i giao tö cã KG Aabb hoÆc aaBb

S¬ ®å lai 1

P AaBb x Aabb (qu¶ trßn)

G AB, Ab, aB, ab Ab, ab

F1 KG AABb : AaBb : AAbb : Aabb : AaBb : aaBb : Aabb : aabb

KH 3 dÑt : 4 trßn : 1 dµi

S¬ ®å lai 2

P AaBb x aaBb (qu¶ trßn)

G AB, Ab, aB, ab aB, ab

F1 KG AaBB : AaBb : AaBb : Aabb : aaBB: aaBb : aaBb : aabb

KH 3 dÑt : 4 trßn : 1 dµi

3. XÐt TH 2:

F2 cho tØ lÖ 16 c©y cã qu¶ dÑt : 32 c©y cã qu¶ trßn : 16 c©y cã qu¶ dµi = 1 : 2 : 1 = 4 tæ hîp suy ra c¬ thÓ ®em lai víi F1 chØ t¹o ra 1 lo¹i giao tö. S¬ ®å lai phï hîp

P AaBb x aabb

G AB, Ab, aB, ab ab

F1 KG AaBb : Aabb : aaBb : aabb

KH 1 dÑt : 2 trßn : 1 dµi

Bµi tËp 8: Cho chuét F1 cã KG gièng nhau giao phèi víi 3 c¸c thÓ kh¸c ®Ó xÐt h×nh d¹ng qu¶ thu ®îc:

- Víi c¸ thÓ 1: thu ®îc 75% chuét l«ng ®en : 12,5% chuét l«ng x¸m: 12,5% chuét l«ng tr¾ng

- Víi c¸ thÓ 2: thu ®îc 75% chuét l«ng ®en : 18,75% chuét l«ng x¸m: 6,25% chuét l«ng tr¾ng

- Víi c¸ thÓ 3: thu ®îc 50% chuét l«ng ®en : 37,5% chuét l«ng x¸m: 12,5% chuét l«ng tr¾ng

BiÖn luËn vµ lËp s¬ ®å lai cho mçi phÐp lai trªn.

Gi¶i:

1. XÐt TH 2:

F2 cã tØ lÖ 75% chuét l«ng ®en : 18,75% chuét l«ng x¸m: 6,25% chuét l«ng tr¾ng

= 12 : 3 : 1 , lµ tØ lÖ cña t¬ng t¸c gen kÓu ¸t chÕ

F2 cã 16 tæ hîp giao tö suy ra F1 dÞ hîp hai cÆp gen AaBb

S¬ ®å lai

F1 AaBb x AaBb

G AB, Ab, aB, ab AB, Ab, aB, ab

F2 1AABB : 2AABb : 2AaBB : 4AaBb

: 1 AAbb : 2Aabb : 1 aaBB : 2aaBb : 1aabb

KG: 9(A-B-) : 3 (A-bb) : 3 (aaB-) : 1 aabb

Qui íc: A: ¸t chÕ ®ång thêi qui ®Þnh l«ng ®en

a kh«ng ¸t chÕ

B : l«ng x¸m b : l«ng tr¾ng

Suy ra: KG (A-B-), (A-bb) : quy ®Þnh l«ng ®en

KG (aaB-) qui ®Þnh x¸m

KG aabb qui ®Þnh l«ng tr¾ng

TØ lÖ ë F2 lµ 12 ®en : 3 x¸m : 1 tr¾ng

2. XÐt TH 1:

F2 cho tØ lÖ 75% chuét l«ng ®en : 12,5% chuét l«ng x¸m: 12,5% chuét l«ng tr¾ng

= 6 : 1 : 1 = 8 tæ hîp = 4 x 2 giao tö suy ra c¬ thÓ ®em lai víi F1 t¹o ra 2 lo¹i giao tö cã KG Aabb (phï hîp)

S¬ ®å lai 1

P AaBb x Aabb (l«ng ®en)

G AB, Ab, aB, ab Ab, ab

F1 KG AABb : AaBb : AAbb : Aabb : AaBb : aaBb : Aabb : aabb

KH 6 ®en : 1 x¸m : 1 trt¾ng

3. XÐt TH 3:

F2 cho tØ lÖ 50% chuét l«ng ®en : 37,5% chuét l«ng x¸m: 12,5% chuét l«ng tr¾ng

= 4 : 3 : 1 = 8 tæ hîp suy ra c¬ thÓ ®em lai víi F1 t¹o ra 2 lo¹i giao tö. S¬ ®å lai phï hîp

S¬ ®å lai 2

P AaBb x aaBb (l«ng x¸m)

G AB, Ab, aB, ab aB, ab

F1 KG AaBB : AaBb : AaBb : Aabb : aaBB: aaBb : aaBb : aabb

KH 4 ®en : 3 x¸m : 1 tr¾ng

BAØI TAÄP TÖÏ GIAÛI :

BAØI TAÄP 1:

Döïa vaøo keát quaû cuûa caùc pheùp lai döôùi ñaây, haõy xaùc ñònh xem tính traïng naøo laø troäi, tính traïng naøo laø laën, ñoàng thôøi xaùc ñònh kieåu gen cuûa caùc caäy boá meï vaø ñôøi con trong moãi pheùp lai.

Pheùp lai 1: cho 12 caây caø chua lai vôùi nhau, ngöôøi ta thu ñöôïc F1 : 75% caây quaû ñoû, daïng baàu duïc; 25% quaû vaøng , daïng baàu duïc.
Pheùp lai 2: cho 2 caây caø chua lai vôùi nhau, thu ñöôïc ôû F1 75% caây coù quaû maøu vaøng, daïng troøn; 25% caây coù quaû maøu vaøng daïng baàu duïc. cho bieát moãi tính traïng do 1 gen quy ñònh

BAØI TAÄP 2:

Cho 1 caù theå F1 lai vôùi 3 caù theå khaùc:

a) Vôùi caù theå thöù nhaát ñöôïctheá heä lai, trong ñoù coù 6, 25% kieåu hình caây thaáp haït daøi

b) Vôùi caù theå thöù hai ñöôïc theá heä lai trong ñoù coù 12,5% caây thaáp haït daøi.

c) Vôùi caù theå thöù ba ñöôïc theá heä lai, trong ñoù coù 25% caây thaáp haït daøi. Cho bieát moãi gen naèm treân 1 NST vaø quy ñònh 1 tính traïng. Caùc caây cao laø troäi so vôùi caây thaáp, haït troøn laø troäi so vôùi haït daøi. Bieän luaän vaø vieát sô ñoà lai 3 tröôøng hôïp treân

BAØI TAÄP SOÁ 3

ÔÛ ruoài giaámthaân xaùm laø tính traïng troäi hoaøn toaøn so vôùi thaân ñen, loâng ngaén laø tính traïng troäi hoaøn toaøn so vôùi loâng daøi. caùc gen qui ñònh tính traïng naèm treân caùc nhieãm saéc theå thöôøng khaùc nhau .

a)Xaùc ñònh kieåu gen vaø kieåu soá hình coù theå coù khi toå hôïp 2 tính traïng noùi treân vaø lieät keâ.

b)Vieát caùc loaïi giao töû coù theå ñöôïc taïo ra töø moãi kieåu gen

Tiết : 18,19,20,21

Ngày dạy :

NHIỄM SẮC THỂ

I. Kh¸i niÖm nhiÔm s¾c thÓ, cÊu tróc, chøc n¨ng vµ tÝnh ®Æc trng cña nhiÔm s¾c thÓ

1. Kh¸i niÖm nhiÔm s¾c thÓ:

- NhiÔm s¾c thÓ lµ vËt chÊt di truyÒn tån t¹i trong nh©n tÕ bµo cã kh¶ n¨ng nhuém mµu ®Æc trng bëi thuèc nhuém kiÒm tÝnh, ®îc tËp trung thµnh nh÷ng sîi ng¾n, cã sè lîng, h×nh d¹ng, kÝch thíc, cÊu tróc ®Æc trng cho mçi loµi.

- NST cã kh¶ n¨ng tù nh©n ®«i, ph©n li, tæ hîp æn ®Þnh qua c¸c thÕ hÖ.

- NST cã kh¶ n¨ng bÞ ®ét biÕn thay ®æi cÊu tróc, sè lîng t¹o ra nh÷ng ®Æc tng di truyÒn míi

2. CÊu tróc cña NST:

a. H×nh th¸i nhiÔm s¾c thÓ

- ë k× gi÷a cña qu¸ tr×nh ph©n bµo, NST ë tr¹ng th¸i co xo¾n cùc ®¹i vµ cã h×nh d¹ng ®Æc trng, cã chiÒu dµi tõ 0,2 – 50 micr«met, ®êng kÝnh tõ 0,2 – 2 micr«met. Cã nhiÒu h×nh d¹ng kh¸c nhiÒu: h×nh h¹t, h×nh que, h×nh ch÷ V, h×nh mãc

b. CÊu t¹o cña NST:

* CÊu t¹o hiÓn vi:

- ë k× gi÷a cña qu¸ tr×nh ph©n bµo, NST ®ãng xo¾n cùc ®¹i vµ cã h×nh d¹ng ®Æc trng bao gåm hai cr«matÝt dÝnh nhau ë t©m ®éng t¹i eo s¬ cÊp, t©m ®éng lµ trung t©m vËn ®éng vµ lµ ®iÓm trît cña NST trªn thoi ph©n bµo gióp NST ph©n li vÒ c¸c cùc cña tÕ bµo trong qu¸ tr×nh ph©n bµo

- Mét sè NST cã thªm eo thø cÊp lµ n¬i tæng hîp rARN, c¸c rARN tÝch tô l¹i t¹o thµnh nh©n con

* CÊu t¹o siªu hiÓn vi;

- NST ®îc cÊu t¹o tõ chÊt nhiÔm s¾c bao gåm ADN vµ pr«tªin l¹i hist«n, ph©n tö AND quÊn quanh khèi cÇu pr«tªin t¹o nªn nuclª«x«m lµ ®¬n vÞ cÊu tróc c¬ b¶n theo chiÒu däc cña NST. Mçi nuclª«x«m gåm 8 ph©n tö hist«n ®îc quÊn quanh bëi mét ®o¹n AND chøa kho¶ng 146 cÆp nuclª«tÝt. C¸c Nuclª«xom nèi víi nhau b»ng c¸c ®o¹n AND vµ mét ph©n tö pr«tªin hist«n, mçi ®¹on cã kh¶ng 15 – 100 cÆp nuclª«ttÝt

- Tæ hîp AND víi pr«tªin lo¹i hist«n trong chuçi nuclª«x«m t¹o thµnh sîi c¬ b¶n cã ®êng kÝnh kho¶ng 100 Ao, sîi c¬ b¶n xo¾n l¹i mét lÇn n÷ t¹o nªn sîi nhiÔm s¾c cã ®êng kÝnh 300 Ao , sîi nhiÔm s¾c cuén xo¾n h×nh thµnh nªn cÊu tróc cr«matÝt cã dêng kÝnh kho¶ng 7000 Ao

- Nhê cã cÊu tróc cuén xo¾n mµ chiÒu dµi cña NST ®îc rót ng¾n 15000 – 20000 lÇn so víi chiÒu dµi cña ph©n tö AND thuËn lîi cho sù ph©n li vµ tæ hîp NST trong qu¸ tr×nh ph©n bµo.

3. Chøc n¨ng cña NST

- NST lµ cÊu tróc mang gen nªn NST cã chøc n¨ng b¶o qu¶n th«ng tin di truyÒn

- NST cã kh¶ n¨ng truyÒn ®¹t th«ng tin di truyÒn qua c¸c thÕ hÖ nhê qu¸ tr×nh tù nh©n ®«i cña AND, sù ph©n li vµ tæ hîp cña c¸c gen n»m trªn NST trong nguyªn ph©n, gi¶m ph©n vµ thô tinh

4. TÝnh ®Æc trng cña NST:

- Bé NST trong mçi loµi sinh vËt ®îc ®Æc trng bëi sè lîng, h×nh d¹ng vµ cÊu tróc, d©y lµ ®Æc trng ®Ó ph©n biÖt c¸c loµi víi nahu kh«ng ph¶n ¸nh trnhf ®é tiÕn ho¸ cao hay thÊp, ë nh÷ng loµi giao phèi, tÕ bµo sinh dìng mang bé NST lìng béi 2n, NST lu«n tån t¹i thµnh tõng cÆp t¬ng ®ång, mét NST cã nguån gèc tõ bè, mét NST cã nguån gèc tõ mÑ, tÕbµo giao tö chøa bé NST ®¬n béi n

VD:

- Ngêi: 2n = 46, n = 23

- Chã: 2n = 78, n = 39

- §Ëu hµ Lan: 2n = 14, n = 7

- Ruåi giÊm: 2n = 8, n = 4

- §Æc trng vÒ sè lîng, thµnh phÇn, tr×nh tù ph©n bè c¸c gen trªn mçi NST

II. C¸c ®Æc tÝnh c¬ b¶n cña NST mµ cã thÓ ®îc coi lµ c¬ së vËt chÊt cña di truyÒn ë cÊp ®ä tÕ bµo:

1. NST lµ cÊu tróc mang gen:

- NST chøa AND, AND mang thån tin di truyÒn, gen ph©n bè trªn NST, mçi gen chiÕm mét vÞ trÝ nhÊt ®Þnh gäi lµ locut, nêi ta x©y dùng ®îc b¶n ®å di truyÒn cña c¸c gen trªn tõng NST cña nhiÒu loµi

- Nh÷ng biÕn ®æi vÒ mÆt sè lîng vµ cÊu tróc cña NST sÏ g©y ra nh÷ng biÕn ®æi vÒ c¸c tÝnh tr¹ng

2. NST cã kh¶ n¨ng tù nh©n ®«i:

- Thùc chÊt cña sù nh©n ®«i NST lµ sù nh©n ®«i cña AND vµo k× trung gian cña qu¸ tr×nh ph©n bµo nguyªn ph©n vµ gi¶m ph©n ®¶m b¶o æn ®Þnh vËt chÊt di truyÒn qua c¸c thÕ hÖ tÕ bµo vµ c¬ thÓ

- Sù nh©n ®«I cña NST kÕt hîp víi sù ph©n li vµ tæ hîp cña NST trong nguyªn ph©n, gi¶m ph©n vµ thô tinh lµ c¬ chÕ duy tr× æn ®Þnh bé NST ®Æc trng cho loµi qua c¸c thÕ hÖ tÕ bµo vµ c¬ thÓ

III. Nguyªn ph©n, gi¶m ph©n vµ thô tinh – ý nghÜa vµ mèi liªn hÖ cña chóng trong ph¸t sinh giao tö vµ thô tinh

1. Nguyªn ph©n:

a. Kh¸i niÖm:

- Nguyªn ph©n lµ h×nh thøc ph©n bµo nguyªn nhiÔm x¶y ra ë hÇu hÕt c¸c tÕ bµo trong c¬ thÓ, trõ c¸c tÕ bµo sinh dôc ë vïng chÝn

- Nguyªn ph©n lµ h×nh thøc ph©n bµo tõ mét tÕ bµo ¹e t¹o ra hai tÕ bµo con cã bé nhiÔm s¾c thÓ gièng nhau vµ gièng víi tÕ bµo mÑ

b. C¬ chÕ:

- Nguyªn ph©n diÔn biÕn qua 5 kú: Kú trung gian, kú ®Çu, kú gi÷a, kú sau vµ kú cuèi trong ®ã kú trung gian cßn gäi lµ giai ®o¹n chuÈn bÞ, c¸c kú cßn l¹i ®îc coi lµ giai ®o¹n ph©n bµo chÝnh thøc

* Kú trung gian:

- Trung tö tù nh©n ®«i vµ di chuyÓn dÇn vÒ hai cùc cña tÕ bµo

- NST ë d¹ng sîi m¶nh, tù nh©n ®«I t¹o thµnh NST kÐp gåm hai cr«matÝt gièng hÖt nhau dÝnh víi nhau ë t©m ®éng

- Cuèi kú trung gian th× mµng nh©n vµ nh©n con b¾t ®Çu tiªu biÕn

* Kú ®Çu:

- Hai trung tö ë hai cùc cña tÕ bµo h×nh thµnh nªn thoi ph©n bµo

- C¸c NST kÐp b¾t ®Çu ®ãng xo¾n vµ trît trªn thoi ph©n bµo ë t©m ®éng

- Mµng nh©n vµ nh©n con tiªu biÕn hoµn toµn

* Kú gi÷a:

- C¸c NST kÐp ®ãng xo¾n cùc ®¹i vµ dµn thµnh mét hµng trªn mÆt ph¼ng xÝch ®¹o cña thoi ph©n bµo

* Kú sau:

- Hai cr«matÝt trong NST kÐp t¸ch nhau ra ë t©m ®éng thµnh 2 NST ®¬n vµ dµn thµnh hai nhãm t¬ng ®¬ng ph©n li vÒ hai cùc cña tÕ bµo

- NST b¾t ®Çu duçi xo¾n

* Kú cuèi:

- Thoi ph©n bµo biÕn mÊt

- NST ë tr¹ng th¸I sîi m¶nh vµ duçi xo¾n hoµn toµn

- Mµng nh©n vµ nh©n con h×nh thµnh, tÕ bµo chÊt ph©n chia t¹o thµnh hai tÕ bµo con cã bé NST 2n gièng nhau vµ gièng tÕ bµo mÑ

c. ý nghÜa:

- Nguyªn ph©n lµ ph¬ng thøc sinh s¶n cña tÕ bµo, gióp c¬ thÓ lín lªn

- Lµ ph¬ng thøc duy tr× æn ®Þnh bé NST ®Æc trng cho loµi qua c¸c thÕ hÖ tÕ bµo ë nh÷ng loµi sinh s¶n h÷u tÝnh vµ qua c¸c thÕ hÖ c¬ thÓ ë nh÷ng loµi sinh s¶n v« tÝnh

2. Gi¶m ph©n:

a. Kh¸i niÖm

- Gi¶m ph©n lµ h×nh thøc ph©n bµo gi¶m nhiÔm x¶y ra ë tÕ bµo sinh dôc t¹i vïng chÝn cña èng dÉn sinh dôc

- Gi¶m ph©n lµ h×nh thøc ph©n bµo tõ mét tÕ bµo mÑ t¹o ra 4 tÕ bµo con cã bé NST gi¶m ®i mét nöa so víi tÕ bµo mÑ

b. C¬ chÕ:

- Gi¶m ph©n diÔn ra qua hai lÇn ph©n bµo liªn tiÕp nhng chØ cã mét lÇn NST tù nh©n ®«i, mçi lÇn ph©n bµo ®Òu gåm cã giai ®o¹n chuÈn bÞ vµ giai ®o¹n ph©n bµo chÝnh thøc

<> LÇn ph©n bµo I:

* Kú trung gian I:

- Trung tö tù nh©n ®«i vµ di chuyÓn dÇn vÒ hai cùc cña tÕ bµo

- NST ë d¹ng sîi m¶nh, tù nh©n ®«i t¹o thµnh NST kÐp gåm hai cr«matÝt gièng hÖt nhau dÝnh víi nhau ë t©m ®éng

- Cuèi kú trung gian th× mµng nh©n vµ nh©n con b¾t ®Çu tiªu biÕn

* Kú ®Çu I:

- Hai trung tö ë hai cùc cña tÕ bµo h×nh thµnh nªn thoi ph©n bµo

- C¸c NST kÐp b¾t ®Çu ®ãng xo¾n, cã hiÖn tîng tiÕp hîp vµ trao ®æi chÐo gi÷a c¸c ®o¹n t¬ng øng cña hai NST kÐp t¬ng ®ång. KÕt thóc qu¸ tr×nh trao ®ái chÐo th× NST ®Ýnh vµo thoi ph©n bµo vµ trît trªn thoi ph©n bµo ë t©m ®éng

- Mµng nh©n vµ nh©n con tiªu biÕn hoµn toµn

* Kú gi÷a I:

- C¸c NST kÐp ®ãng xo¾n cùc ®¹i vµ dµn thµnh hai hµng trªn mÆt ph¼ng xÝch ®¹o cña thoi ph©n bµo

* Kú sau I:

- C¸c NST kÐp kh«ng t¸ch nhau ë t©m ®éng, mçi NST kÐp trong cÆp NST kÐp t¬ng ®ång ph©n li vÒ hai cùc cña tÕ bµo

- NST vÉn ®ãng xo¾n cùc ®¹i

* Kú cuèi I:

- Thoi ph©n bµo biÕn mÊt

- NST vÉn ë tr¹ng th¸i kÐp vµ ®ãng xo¾n cùc ®¹i

- Mµng nh©n vµ nh©n con h×nh thµnh, tÕ bµo chÊt ph©n chia t¹o thµnh hai tÕ bµo con cã bé NST ®on béi kÐp

<> LÇn ph©n bµo II

* Kú trung gian II:

- Trung tö tù nh©n ®«i vµ di chuyÓn dÇn vÒ hai cùc cña tÕ bµo

- NST vÉn ë tr¹ng th¸i kÐp vµ ®ãng xo¾n cùc ®¹i

- Cuèi kú trung gian th× mµng nh©n vµ nh©n con b¾t ®Çu tiªu biÕn

* Kú ®Çu II:

- Hai trung tö ë hai cùc cña tÕ bµo h×nh thµnh nªn thoi ph©n bµo

- C¸c NST kÐp vÉn ®ãng xo¾n cùc ®¹i vµ trît trªn thoi ph©n bµo ë t©m ®éng

- Mµng nh©n vµ nh©n con tiªu biÕn hoµn toµn

* Kú gi÷a II:

- C¸c NST kÐp vÉn ®ãng xo¾n cùc ®¹i vµ dµn thµnh mét hµng trªn mÆt ph¼ng xÝch ®¹o cña thoi ph©n bµo

* Kú sau II:

- Hai cr«matÝt trong NST kÐp t¸ch nhau ra ë t©m ®éng thµnh 2 NST ®¬n vµ dµn thµnh hai nhãm t¬ng ®¬ng ph©n li vÒ hai cùc cña tÕ bµo

- NST b¾t ®Çu duçi xo¾n

* Kú cuèi II:

- Thoi ph©n bµo biÕn mÊt

- NST ë tr¹ng th¸i sîi m¶nh vµ duçi xo¾n hoµn toµn

- Mµng nh©n vµ nh©n con h×nh thµnh, tÕ bµo chÊt ph©n chia t¹o thµnh bèn tÕ bµo con cã bé NST ®¬n béi n gièng nhau vµ gi¶m mét nöa so víi tÕ bµo mÑ

c. ý nghÜa:

- Lµ c¬ chÕ t¹o ra bé NST ®¬n béi trong giao tö, C¬ chÕ nµy kÕt hîp víi c¬ chÕ tæ hîp NST trong thô tinh sÏ t¹o t¸I t¹o bé NST lìng béi cña loµi trong c¸c hîp tö

- Sù ph©n li ®éc lËp vµ tæ hîp tù do cña c¸c NST trong gi¶m ph©n, sù tiÕp hîp dÉn ®Õn trao ®æi chÐo cña tõng cÆp NST kÐp t¬ng ®ång ë kú ®Çu I cña gi¶m ph©n gãp phÇn t¹o sù ®a d¹ng ë giao tö lµm xuÊt hiÖn nhiÒu biÕn dÞ tæ hîp, cã ý nghÜa trong tiÕn ho¸ vµ chän gièng

Tiết : 22,23,24,25

Ngày dạy :

NGUYÊN PHÂN-GIẢM PHÂN

1.Kieán thöùc cô baûn.

.Tính ñaëc tröng cuûa boä NST

- Ñaëc tröng veà thaønh phaàn, soá löông vaø caáu truùc NST.

* Caáu truùc NST :

- Goàm 1 phaân töû AND quaán quanh 1 phaân töû Proâteâin.

- coù 4 kieåu taâm ñoäng : taâm caân, taâm leäch, taâm muùt vaø taâm ñaàu .

- Hình daïng : Hình haït, hình chöõ V, hình que, hình que coù moùc…

- Kích thöôùc :

+ Ñöôøng kính : 0.2  2 micromet.

+ Chieàu daøi : 0.5  50 micromet.

- Soá löôïng: thay ñoåi töø vaøi NST  haøng ngaøn NST. Soá löôïng NST khoâng phaûn aùnh trình ñoä tieán hoaù cuyûa sinh vaät.

* Phaân loaïi : coù 2 loaïi NST laø :

- NST giôùi tính ( sex chromosome) chæ coù 1 caëp , khaùc nhau giöõa giôùi ñöïc vaø giôùi caùi : XX  caùi ; XY  ñöïc .rieâng chaâu chaáu, boï ngöïa… thì ngöôïc laïi.

- NST thöôøng ( Coøn goïi laØ NST A : AUTOSOME) : coù nhieàu caëp ( tuyø theo loaøi ), gioáng nhau giöõa giôùi ñöïc vaø giôùi caùi.

- NST B (NST boå sung ).

- Chöùc naêng : NST giôùi tính mang gen quy ñònh tính traïng lieân quan vaø khoâng lieân quan ñeán giôùi tính. NST thöôøng mang gen quy ñinh tính traïng thöôøng.

* Bieán ñoåi hình thaùi NST trong chu kì teá baøo : coù 2 daïng hình thaùi :

- Duoãi xoaén : daïng sôïi ( kì trung gian )

- Ñoùng xoaén : daïng ñaëc tröng ( kì giöõa ).

* Kì trung gian : chieám 90 % chu kì teá baøo, goàm 3 pha:

+ Pha G1: NST ôû daïng duoãi xoaén, AND sao maõ, toång hôïp proâteâin.

+ pha S : AND nhaân ñoâi daãn ñeán NST nhaân ñoâi thaønh sôïi keùp dính nhau ôû taâm ñoäng.

+ Pha G2: NST ko coù hoaït ñoäng bieán ñoåi hình thaùi.

* Nguyên phân :

C¸c k×	Nh÷ng diÔn biÕn c¬ b¶n cña nhiÔm s¾c thÓ
K× ®Çu	- NST b¾t ®Çu ®ãng xo¾n. - C¸c NST kÐp dÝnh vµo c¸c sîi t¬ cña thoi ph©n bµo t©m ®éng
K× gi÷a	- C¸c NST kÐp ®ãng xo¾n cùc ®¹i - C¸c NST kÐp xÐp thµnh 1 hµng ë mÆt ph¼ng xÝch ®¹o cña thoi ph©n bµo
K× sau	- Tõng NST kÐp chÎ däc ë t©m ®éng thµnh 2 NST ®¬n ph©n li
K× cuèi	- C¸c NST ®¬n d·n xo¾n dµi ra, ë d¹ng sôïi m¶nh dÇn thµnh NS chÊt

- Keát quaû : Tõ 1 TB 2n ban ®Çu t¹o ra 2 TB con 2n cã bé NST gièng nhau vµ gièng TB mÑ

- YÙ nghóa :

- Nguyªn ph©n lµ h×nh thøc sinh s¶n cña TB vµ sù lín lªn cña c¬ thÓ

- Nguyªn ph©n duy tr× sù æn ®Þnh bé NST ®Æc trng cña loµi qua c¸c thÕ hÖ TB

*Giaûm phaân :

C¸c k×	Nh÷ng diÓn biÕn c¬ b¶n cua NST ë c¸c k×
C¸c k×	LÇn ph©n bµo I	LÇn ph©n bµo II
K× ®Çu	- C¸c NST xo¾n, co l¹i - C¸c cÆp NST kÐp trong cÆp t¬ng ®ång tiÕp hîp b¾t chÐo vaø trao ñoåi ñoaïn, sau ®ã t¸ch rêi nhau .	- NST co l¹i cho thÊy sè lîng NST kÐp trong bé ®¬n béi
K× gi÷a	- C¸c cÆp NST keùp t¬ng ®ång tËp trung vµ xÕp song song thµnh 2 hµng ë mÆt phaúng xÝch ®¹o cña thoi ph©n bµo.	-NST kÐp xÕp thµnh 1 hµng ë maët ph¼ng xÝch ®¹o cña thoi ph©n bµo
K× sau	- CÆp NST kÐp t¬ng ®ång ph©n li ®éc lËp víi nhau vÒ 2 cùc cña TB	- Tõng NST kÐp chÎ däc ë t©m ®éng thµnh 2 NST ®¬n ph©n li veà 2 cöïc TB
K× cuèi	- C¸c NST kÐp n»m gän trong 2 nh©n míi ®îc t¹o thµnh víi sè lîng lµ ®¬n béi keùp (n)	- C¸c NST ®¬n n»m goïn trong nh©n míi t¹o thµnh víi sè lîng lµ ®¬n béi ( n ).

- KÕt qu¶: Tõ mét TB mÑ (2n) ban ñaàu qua 2 lÇn ph©n bµo liªn tiÕp t¹o ra 4 TB con mang bé NST ®¬n béi (n)

- YÙ nghóa :

+Giaûm phaân giuùp giaûm boä NST ñi moät nöûa  phuïc hoài qua thuï tinh. Nhôø ñoù duy trì söï oån ñònh cuûa boä NST qua caùc theá heä cuûa loaøi.

+T¹o ra c¸c TB con cã bé NST ®¬n béi kh¸c nhau vÒ nguån gèc NST  laø cô sôû ñeå taïo ra bieán dò toå hôïp, taïo ra söï ña daïng phong phuù cuûa sinh vaät.

2.Câu hỏi vận dụng:

Caâu 1 : Taïi sao noùi boä NST cuûa moãi loaøi coù tính ñaëc tröng oãn ñònh ? Cô cheá ñaûm baûo cho caùc ñaëc tính ñoù ?

Tính ñaëc tröng boä NST cuûa moãi loaøi theå hieän ôû:

– Soá löôïng NST : moãi loaøi sinh vaät coù soá löôïng NST ñaëc tröng. VD ngöôøi 2n = 46, ruoài giaám 2n = 8

– Hình daïng NST : hình daïng boä NST coù tính ñaëc tröng cho loaøi

Tính oån ñònh cuûa boä NST

Boä NST cuûa moãi loaøi luoân ñöôïc oån ñònh veà hình daïng, caáu truùc qua caùc theá heä tieáp theo

Cô cheá baûo ñaûm cho tính ñaëc tröng oån ñònh cuûa boä NST

- ÔÛ loaøi sinh saûn voâ tính : söï nhaân ñoâi vaø phaân li ñoàng ñeøu cuûa NST trong qt

nguyeân phaân laø cô cheá baûo ñaûm cho boä NST ñaëc tröng cuûa moãi loaøi ñöôïc duy trì

qua caùc theá heä teá baøo vaø cô theå

- ÔÛ loaøi sinh saûn höõu tính: söï phoái hôïp cuûa 3 cô cheá nguyeân phaân, giaûm phaân, thuï tinh ñaûm baûo cho boä NST cuûa loaøi ñöôïc duy trì qua caùc theù heä TB vaø cô theå. Trong ñoù

NP:söï phaân li ñoàng ñeøu cuûa caùc NST veà 2 TB con laø cô cheá duy trì boä NST ñaëc tröng cuûa loaøi qua caùc theá heä TB cuûa cô theå

GP: hình thaønh boä NST ñôn boäi trong giao töû ♀ , ♂

TT: söï keát hôïp giao töû ♀ , ♂ hình thaønh hôïp töû mang boä NST löôõng boäi (2n) . Ñaây laø cô cheá phuïc hoài boä NST ñaëc tröng cuûa loaøi qua caùc theá heä cô theå

Caâu 2: Taïi sao noùi ‘ trong GP thì GP1 moùi thöïc söï laø phaân boaø giaûm nhieãm coøn GP 2 laø phaân baøo nguyeân nhieãm ‘

Ta noùi GP 1 môùi thöïc söï laø phaân baøo giaûm nhieãm vì : khi keát thuùc GP 1 boä NST trong TB giaûm ñi moät nöûa veà nguoàn goác NST so vôùi TB ban ñaàu

GP 2 laø phaân baøo nguyeân nhieãm vì :ôû laàn phaân baøo naøy chæ xaûy ra söï phaân chia caùc cromatit trong caùc NST ñôn boäi keùp ñi veà 2 cöïc TB. Nguoàn goác NST trong caùc TB con khoâng thay ñoåi vaãn gioáng nhö khi keát thuùc GP 1 -> GP 2 laø phaân baøo nguyeân nhieãm

Caâu 3: Taïi sao noùi sinh saûn höõu tính tieán hoaù hôn sinh saûn voâ tính ?( -> taïi sao bieán dò toå hôïp xuaát hieän phong phuù ôû loaøi sinh saûn höõu tính )

+ Sinh saûn höõu tính ñöôïc thöïc hieän qua con ñöôøng giaûm phaân taïo giao töû vaø thuï tinh. Trong quaù trình ñoù coù xaûy ra söï phaân li ñoäc laäp vaø toå hôïp töï do cuûa caùc NST -> taïo ra nhieàu loaïi giao töû-> hình thaønh nhieàu hôïp töû khaùc nhau veà nguoàn goác, chaát löôïng. Ñoù laø nguoàn nguyeân lieäu cho tieán hoaù

=> sinh saûn höõu tính vöøa duy trì boä NST ñaëc tröng cuûa loaøi vöøa taïo ra caùc bieán dò ñaûm baûo tính thích öùng cuûa SV trong quaù trình choïn loïc töï nhieân

+ Sinh saûn voâ tính : laø hình thöùuc sinh saûn theo cô cheá nguyeân phaân -> taïo ra caùc theá heä con gioáng meï -> khoâng coù bieán dò ñeå choïn loïc khi ñieàu kieän soáng thay ñoåi

Caâu 4: so saùnh quaù trình nguyeân phaân vaø giaûm phaân?

Gioáng nhau :

- Quaù trình phaân baøo ñeøu dieãn ra qua 4 kì ( kì ñaàu, kì giöõa, kì TG , kì cuoái )

- NST ñeàu traûi qua caùc bieán ñoåi : nhaân ñoâi , ñoùng xoaén, taäp hôïp ôû maët phaúng xích ñaïo thoi phaân baøo, thaùo xoaén...

- Ñeàu laø cô cheá duy trì oån ñònh boä NST

Nguyeân phaân

- Xaûy ra ôû TB sinh döôõng vaø TB sinh duïc maàm

- Goàm 1 laàn phaân baøo

- Chæ coù 1 laàn NST taäp trung treân maët phaúng xích ñaïo cuûa thoi phaân baøo ( NST xeáp thaønh 1 haøng)

- Kq: taïo ra 2 TB con gioáng meï (2n)

- Duy trì oån ñònh boä NST cuûa loaøi qua caùc theá heä TB

Giaûm phaân

- Xaûy ra ôû TB sinh duïc chín( noaõn baøo, tinh baøo baäc 1 )

- Goàm 2 laàn phaân baøo

- Coù 2 laàn NST taäp trung treân maët phaúng xích ñaïo cuûa thoi phaân baøo ( NST xeáp thaønh 2 haøng ôû laàn phaân baøo 1, xeáp thaønh 1 haøng ôû laàn phaân baøo 2 )

- Kq: taïo ra 4TB con khaùc meï , mang boä NSTn

- Keát hôïp vôùi thuï tinh duy trì oån ñònh boä NST qua caùc theá heä cô theå

Caâu 5: giao töû laø gì? Trình baøy quaù trình phaùt sinh giao töû ? so saùnh giao töû ñöïc vaø giao töû caùi ?

+ Giao töû laø TB coù boä NST ñôn boäi ñöôïc hình thaønh trong quaù trình giaûm phaân

Coù 2 loaïi giao töû: gt ñöïc vaø gt caùi

+ Quaù trình phaùt sinh GT

+ So saùnh gt ñöïc vaø caùi

- Gioáng:

Ñeàu hình thaønh qua GP

Ñeàu chöùa boä NST ñôn boäi

Ñeàu traûi qua caùc giai ñoaïn phaân chia gioáng nhau( NP, GP1, GP2 )

Ñeàu coù khaû naêng tham gia thuï tinh

- Khaùc

Giao töû ñöïc

- Sinh ra töø caùc tinh nguyeân baøo

- Kích thöôùc nhoû hôn GT caùi

- 1 tinh nguyeân baøo taïo ra 4 tinh truøng

- Mang 1 trong 2 loaïi NST giôùi tính X hoaëc Y

Giao töû caùi

- Sinh ra töø caùc noaõn nguyeân baøo

- Kích thöôùc lôùni

- 1 noaõn nguyeân baøo taïo ra 1 tröùng

- Chæ mang 1 NST giôùi tính X

Caâu 6: So saùnh söï khaùc nhau giöõa NST thöôøng vaø NST giöoùi tính ?

NST thöôøng

- Goàm nhieàu caëp

- Caùc caëp luoân töông ñoàng, gioáng nhau ôû caû giôùi ñöïc vaø caùi

- Mang gen qui ñònh caùc tính traïng khoâng lieân quan ñeán giôùi tính

NST giôùi tính

- Chæ coù 1 caëp

- Coù theå töông ñoàng ( XX ) hoaëc khoâng töông ñoàng ( XY ), khaùc nhau ôû 2 giôùi

- Mang gen qui ñònh giôùùi tính vaø caùc tính traïng lieân quan ñeán giôùi tính

Caâu 7: Sinh trai gaùi coù phaûi do ngöôøi vôï ? Taïi sao tæ leä nam nöõ xaáp xæ 1 : 1 ?

Sinh trai gaùi khoâng phaûi do ngöôøi vôï

Ôû nöõ qua giaûm phaân cho 1 loaïi tröùng mang NST X

Ôû nam qua giaûm phaân cho 2 loaïi tinh truøng mang NST X hoaëc Y

Neáu tinh truøng X keát hôïp vôùi tröùng seõ taïo ra hôïp töû mang NST XX -> phaùt trieån thaønh con gaùi

Neáu tinh truøng Y keát hôïp vôùi tröùng seõ taïo ra hôïp töû mang NST XY -> phaùt trieån thaønh con trai

Nhö vaâïy sinh trai hay gaùi do tinh truøng ngöôøi boá quyeát ñònh

SÑL: P: XX x XY

Gp X X , Y

F1: XX : XY

Tæ leä nam nöõ xaáp xæ 1 : 1

Ôû nöõ qua giaûm phaân cho 1 loaïi tröùng mang NST X

Ôû nam qua giaûm phaân cho 2 loaïi tinh truøng mang NST X hoaëc Y vôùi tæ leä ngang nhau, Khaû naêng tham gia thuï tinh cuûa hai loaïi tinh truøng X,Y vôùi tröùng dieãn ra vôùi xaùc suaát ngang nhau -> taïo ra 2 loaïi toå hôïp XX, XY vôùi tæ leä ngang nhau -> tæ leä nam nöõ xaáp xæ 1 : 1

Tiết : 26,27,28

Ngày dạy:

PHÁT SINH GIAO TỬ VÀ THỤ TINH

1. Sù ph¸t sinh giao tö:

- Giao tö lµ tÕ bµo sinh dôc cã bé NST ®¬n béi ®îc h×nh thµnh tõ qu¸ tr×nh gi¶m ph©n cña tÕ bµo sinh giao tö cã kh¶ n¨ng thô tinh t¹o thµnh hîp tö. Cã hai lo¹i giao tö ®ùc (tinh trïng) vµ giao tö c¸i(trøng)

- Qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö ë ®éng vËt:

+ Trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö ®ùc: C¸c tÕ bµo mÇm nguyªn ph©n liªn tiÕp nhiÒu lÇn t¹o ra nhiÒu tinh nguyªn bµo, c¸c tinh nguyªn bµo ph¸t triÓn thµnh c¸c tinh bµo bËc I. Tinh bµo bËc I tham gia gi¶m ph©n, lÇn I t¹o ra 2 tinh bµo bËc 2, lÇn 2 t¹o ra 4 tÕ bµo con tõ ®ã ph¸t triÓn thµnh 4 tinh trïng ®Ìu cã kÝch thíc b»ng nhau vµ ®Òu tham gia vµo qu¸ tr×nh thô tinh

+ Trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö c¸i: C¸c tÕ bµo mÇm nguyªn ph©n liªn tiÕp nhiÒu lÇn t¹o ra nhiÒu no·n nguyªn bµo, c¸c no·n nguyªn bµo ph¸t triÓn thµnh c¸c no·n bµo bËc I. No·n bµo bËc I tham gia gi¶m ph©n, lÇn I t¹o ra mét no·n bµo bËc 2 vµ mét thÓ cùc thø nhÊt, lÇn 2 t¹o ra 1 tÕ bµo trøng vµ thÓ cùc thø hai. KÕt qu¶ t¹o ra mét tÕ bµo trøng vµ 3 thÓ cùc, chØ cã tÕ bµo trøng tham gia thô tinh cßn 3 thÓ cùc bÞ tiªu biÕn

- Qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö ë thùc vËt:

+ Trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö ®ùc: mçi tÕ bµo mÑ tiÓu bµo tö gi¶m ph©n cho 4 tiÓu bµo tö ®¬n béi sau ®ã h×nh thµnh nªn 4 h¹t phÊn. Trong h¹t phÊn, mçi nh©n ®¬n béi l¹i ph©n chia cho mét nh©n èng phÊn vµ mét nh©n sinh s¶n, nh©n sinh s¶n l¹i ph©n chia t¹o ra 2 giao tö ®ùc

+ Trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö c¸i: mçi tÕ bµo mÑ ®¹i bµo tö gi¶m ph©n cho 4 ®¹i bµo tö, nhng chØ cã mét sèng sãt vµ lín lªn, nh©n cña nã nguyªn ph©n liªn tiÕp 3 lÇn cho 8 nh©n ®¬n béi ®îc chøa trong tói ph«i. Trøng n»m ë phÝa cuãi lç no·n cña tói ph«i

4. Thô tinh

- Thô tinh lµ sù kÕt hîp gi÷a mét giao tö ®ùc vµ mét giao tö c¸i t¹o thµnh hîp tö

- ý nghÜa:

+ Lµ c¬ chÕ t¹o ra hîp tö vµ t¸I tæ hîp bé NST lìng béi cña loµi, t¹o ®iÒu kÖn h×nh thµnh c¬ thÓ míi

+ Sù tæ hîp ngÉu nhiªn cña c¸c lo¹i giao tö trong thô tinh lµ t¨ng biÕn dÞ tæ hîp ë thÕ hÖ sau

5. Mèi liªn hÖ gi÷a nguyªn ph©n, gi¶m ph©n vµ thô tinh

- Nhê nguyªn ph©n, c¸c thÕ hÖ tÕ bµo kh¸c nhau ë cïng mét c¬ thÓ vÉn chøa ®ùng th«ng tin di truyÒn ®Æc trng cho loµi

- Nhê gi¶m ph©n t¹o ra c¸c giao tö mang bé NST ®¬n béi

- Nhê thô tinh, c¸c giao tö ®ùc vµ c¸i kÕt hîp víi nhau t¹o ra hîp tö cã bé NST lìng béi ®Æc trng cho loµi

- ë c¸c loµi sinh s¶n h÷u tÝnh, sù kÕt hîp 3 qu¸ tr×nh nguyªn ph©n, gi¶m ph©n, thô tinh lµ c¬ chÕ võa t¹o ra sù æn ®Þnh võa lµm phong phó, ®a d¹ng th«ng tin di truyÒn ë sinh vËt

C©u hái lý thuyÕt:

1. Tr×nh bµy cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña NST?

2. Tr×nh bµy c¸c ®Æc tÝnh c¬ b¶n cña NST mµ cã thÓ ®îc coi lµ c¬ së vËt chÊt cña di truyÒn ë cÊp ®ä tÕ bµo?

3. Tr×nh bµy c¬ chÕ cña qu¸ tr×nh nguyªn ph©n? ý nghÜa cña nguyªn ph©n?

4. Tr×nh bµy c¬ chÕ cña qu¸ tr×nh gi¶m ph©n? ý nghÜa cña gi¶m ph©n?

5. So s¸nh nguyªn ph©n vµ gi¶m ph©n?

6. NST kÐp lµ g×? C¬ chÕ h×nh thµnh vµ vµ ho¹t ®éng cña nã trong nguyªn ph©n vµ gi¶m ph©n?

7 CÆp NST t¬ng ®ång lµ g×? Nªu c¬ chÕ h×nh thµnh cÆp NST t¬ng ®ång trong tÕ bµo b×nh thêng? Ph©n biÖt NST kÐp vµ cÆp NST t¬ng ®ång?

IV. Ph¬ng ph¸p gi¶i bµi tËp

1. C¬ chÕ nguyªn ph©n

* D¹ng I: TÝnh sè tÕ bµo con sau nguyªn ph©n

- NÕu sè lÇn nguyªn ph©n b»ng nhau:

Tæng sè tÕ bµo con = a . 2x

Trong ®ã: a lµ sè tÕ bµo mÑ tham gia nguyªn ph©n

x lµ sè lÇn nguyªn ph©n

- NÕu sè lÇn nguyªn ph©n kh«ng b»ng nhau:

Tæng sè tÕ bµo con = 2x1 + 2x2 + ..+ 2xa

Trong ®ã: x1, x2,...,xa lµ sè lÇn nguyªn ph©n cña tõng tÕ bµo

* D¹ng 2: TÝnh sè nhiÔm s¾c thÓ m«i trêng cung cÊp vµ sè thoi v« s¾c h×nh thµnh trong nguyªn ph©n

- Sè nhiÔm s¾c thÓ m«i trêng cung cÊp cho nguyªn ph©n:

+ Sè NST t¬ng ®¬ng víi nguyªn liÖu m«I trêng cung cÊp:

Tæng sè NST m«i trêng = (2x – 1) . a . 2n

Trong ®ã: x lµ sè lÇn nguyªn ph©n hay lµ sè lÇn nh©n ®«I cña NST

a lµ sè tÕ bµo tham gia nguyªn ph©n

2n lµ sè NST chøa trong mçi tÕ bµo

+ Sè NST míi hoµn toµn do m«i trêng cung cÊp:

Tæng sè NST m«i trêng = (2x – 2) . a . 2n

- Sè thoi v« s¾c ®îc h×nh thµnh trong nguyªn ph©n:

Tæng sè thoi v« s¾c = (2x – 1) . a

Trong ®ã: a lµ sè tÕ bµo mÑ tham gia nguyªn ph©n

x lµ sè lÇn nguyªn ph©n

* D¹ng 3: TÝnh thêi gian nguyªn ph©n

- NÕu tèc ®é cña c¸c lÇn nguyªn ph©n liªn tiÕp kh«ng ®æi:

Mét tÕ bµo nguyªn ph©n x lÇn liªn tiÕp víi tèc ®é kh«ng ®æi th×

Thêi gian NP = thêi gian 1 lÇn nguyªn ph©n . x

- NÕu tèc ®é cña c¸c lÇn nguyªn ph©n liªn tiÕp kh«ng b»ng nhau:

+ NÕu tèc ®é nguyªn ph©n ë c¸c lÇn gi¶m dÇn ®Òu th× thêi gian cña c¸c lÇn nguyªn ph©n t¨ng dÇn ®Òu

+ NÕu tèc ®é nguyªn ph©n ë c¸c lÇn t¨ng dÇn ®Òu th× thêi gian cña c¸c lÇn nguyªn ph©n gi¶m dÇn ®Òu

Gäi x lµ sè lÇn nguyªn ph©n

U1, u2, …..ux lÇn lît lµ thêi gian cña mçi lÇn nguyªn ph©n thø 1, thø 2,….thø x th× thêi gian NP lµ:

Thêi gian nguyªn ph©n = u1 + ux)

Gäi d lµ hiÖu sè thêi gian giòa lÇn nguyªn ph©n sau víi lÇn nguyªn ph©n liÒn tríc nã.

+ NÕu tèc ®é nguyªn ph©n gi¶m dÇn ®Òu th× d > 0

+ NÕu tèc ®é nguyªn ph©n t¨ng dÇn ®Òu th× d < 0

Thêi gian nguyªn ph©n = [2u1 + (x – 1)d ]

2. C¬ chÕ gi¶m ph©n vµ thô tinh

* D¹ng 1: TÝnh sè giao tö vµ sè hîp tö t¹o thµnh

- Sè giao tö ®îc h×nh thµnh tõ mçi lo¹i tÕ bµo sinh giao tö

+ Sè tinh trïng t¹o ra = sè tÕ bµo sinh tinh x 4

+ Sè trøng t¹o ra = sè tÕ bµo sinh trøng

+ Sè thÓ ®Þnh híng = sè tÕ bµo sinh trøng x 3

- TÝnh sè hîp tö:

Sè hîp tö = sè tinh trïng thô tinh = sè trøng thô tinh

- HiÖu suÊt thô tinh lµ tØ sè % gi÷a sè giao tö ®îc thô tinh trªn tæng sè giao tö ®îc t¹o ra

* D¹ng 2: TÝnh sè lo¹i giao tö vµ hîp tö kh¸c nhau vÒ nguån gèc vµ cÊu tróc NST

- TÝnh sè lo¹i giao tö kh¸c nhau vÒ nguån gèc vµ cÊu tróc NST

Gäi n lµ sè cÆp NST cña tÕ bµo ®îc xÐt

+ NÕu trong gi¶m ph©n kh«ng cã hiÖn tîng tiÕp hîp vµ trao ®æi chÐo th×:

Sè lo¹i giao tö cã nguån gèc vµ cÊu tróc NST kh¸c nhau = 2n

+ NÕu trong gi¶m ph©n cã hiÖn tîng tiÕp hîp vµ trao ®æi chÐo dÉn ®Õn ho¸n vÞ gen ë m cÆp NST kÐp t¬ng ®ång th×:

Sè lo¹i giao tö cã nguån gèc vµ cÊu tróc NST kh¸c nhau = 2n + m

- TÝnh sè kiÓu tæ hîp giao tö

Sè kiÓu tæ hîp giao tö = sè lo¹i gt ®ùc . sè lo¹i gt c¸i

* D¹ng 3: TÝnh sè NST m«i trêng cung cÊp cho qu¸ tr×nh t¹o giao tö

- Sè NST m«I trêng cung cÊp cho c¸c tÕ bµo sinh giao tö t¹o giao tö b»ng chÝnh sè NST chøa trong c¸c tÕ bµo sinh giao tö = a . 2n

- Sè NST m«i trêng cung cÊp cho a tÕ bµo sinh dôc s¬ khai t¹o giao tö b»ng sè NST trong c¸c giao tö trõ cho sè NST chøa trong a tÕ bµo sinh dôc s¬ khai ban ®Çu

Tæng sè NST m«I trêng = (2x+ 1 – 1). a . 2n

Tiết : 29,30,31

Ngày dạy :

CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH

1.Quy luật di truyền giới tính:

Néi dung: ë sinh vËt sinh s¶n h÷u tÝnh, tØ lÖ ®ùc c¸i cña thÕ hÖ sau xÊp xØ 1 : 1

VD: P Chuét c¸i x Chuét ®ùc

XX XY

GP X X , Y

F1 KG 1 XX : 1XY

KH 1 c¸I : 1 ®ùc

2.Quy luật di truyền liến kết với giới tính

Néi dung: Lµ hiÖn tîng di truyÒn c¸c tÝnh tr¹ng mµ gen x¸c ®Þnh chóng n»m trªn NST giíi tÝnh

+ Gen n»m trªn NST giíi tÝnh X: tu©n theo quy luËt di truyÒn chÐo nghÜa lµ bè truyÒn cho con g¸i vµ mÑ truyÒn cho con trai

NÕu gen n»m trªn NST X lµ gen tréi th× tÊt c¶ thÓ mang ®«i NST XX vµ XY ®Òu mang kiÓu h×nh tréi

NÕu gen n»m trªn NST X lµ gen lÆn th× tÝnh tr¹ng thêng hay xuÊt hiÖn ë c¸ thÓ cã cÆp NST XY cßn c¸ thÓ cã NST XX chØ biÓu hiÖn khi ë tr¹ng th¸i ®ång hîp lÆn

S¬ ®å lai: P Ruåi c¸i m¾t ®á x Ruåi ®ùc m¾t tr¾ng

XDXD XdY

GP XD Xd , Y

F1 XDXd : XDY

+ Gen n»m trªn NST giíi tÝnh Y: tu©n theo quy luËt di truyÒn th¼ng nghÜa lµ chØ truyÒn cho nh÷ng c¸ thÓ cã cÆp NST XY

S¬ ®å lai: P B×nh thêng x DÝnh ngãn tay 2-3

XX XYd

GP X X , Yd

F1 XX : XYd

3.Phương pháp giải bài tập:

a)NhËn diÖn bµi to¸n thuéc di truyÒn liªn kÕt víi giíi tÝnh

- NÕu gen n»m trªn NST giíi tÝnh

- TÝnh tr¹ng ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸ thÓ ®ùc vµ c¸ thÓ c¸i

b)C¸ch gi¶i:

Lµm t¬ng tù nh c¸c quy lu¹t di truyÒn kh¸c

c)Bµi tËp vËn dông

* Bµi tËp 1: BÖnh mï mÇu do gen lÆn m n»m trªn NST giíi tÝnh X quy ®Þnh, gen träi M còng n»m trªn NST giíi tÝnh X quy ®Þnh kiÓu h×nh b×nh thêng

1. GI¶I thÝch vµ lËp s¬ ®å lai cho mçi TH sau:

a. Bè mÑ b×nh thêng cã ®øa con trai bÞ mï mµu

b. Trong mét ®×nh cã nöa sè con trai vµ nöa sè con g¸i mï mµu, sè cßn l¹i kh«ng bÞ mï mµu cã c¶ trai vµ g¸i

2. Bè mÑ kh«ng mï mµu, sinh con g¸I kh«ng mï mµu vµ con trai bÞ mï mµu. §øa con g¸I lín lªn lÊy chång kh«ng bÞ mï mµu th× cã thÓ sinh ra ®øa chÊu bÞ mï mµu kh«ng? NÕu cã th× x¸c ®Þnh tØ lÖ % kiÓu h×nh ®ã?

Gi¶i:

1. G¶I thÝch vµ s¬ ®å lai:

a. Con trai mï mµu cã kiÓu gen XmY, nhËn giao tö Xm tõ mÑ vµ Y tõ bè do ®ã mÑ cã kiÓu gen XMXm, bè cã kiÓu h×nh b×nh thêng XMY

S¬ ®å lai: P mÑ b×nh thêng x bè b×nh thêng

XMXm XMY

GP XM , Xm XM , Y

F1 KG XMXM : XmY : XMY : XMXm

KH 3 b×nh thêng vµ 1 mï mµu

b. Con g¸I mï mµu, kiÓu gen XmXm chøng tá bè vµ mÑ ®Òu t¹o ra giao tö Xm. Nªn KG cña bè lµ XmY. Con trai b×nh thêng cã KG XMY chøng tá mÑ t¹o ra giao tö XM suy ra mÑ cã KG XMXm

S¬ ®å lai: P mÑ b×nh thêng x bè mï mµu

XMXm XmY

GP XM , Xm Xm , Y

F1 KG XMXm : XmY : XMY : XmXm

KH nöa con g¸i b×nh thêng vµ nöa con g¸i mï mµu

nöa con trai b×nh thêng vµ nöa con trai mï mµu

2. §øa con trai mï mµu cã KG XmY nªn mÑ t¹o giao tö Xm.

VËy mÑ kh«ng mï mµu XMXm , bè kh«ng mï mµu XMY

S¬ ®å lai: P mÑ b×nh thêng x bè b×nh thêng

XMXm XMY

GP XM , Xm XM , Y

F1 KG XMXM : XmY : XMY : XMXm

KH 2 con g¸i b×nh thêng

1 con trai mï mµu

1 con trai kh«ng mï mµu

VËy con g¸I kh«ng mï mµu cã thÎ lµ XMXM, XMXm vµ x¸c xuÊt lµ 50%

- NÕu con g¸I kh«ng mï mµu XMXM lÊy chång kh«ng mï mµu XMY

S¬ ®å lai: P mÑ b×nh thêng x bè b×nh thêng

XMXM XMY

GP XM XM , Y

F1 KG XMXM : XMY

KH ®Òu kh«ng mï mµu

- NÕu con g¸I kh«ng mï mµu XMXm lÊy chång kh«ng mï mµu XMY

S¬ ®å lai: P mÑ b×nh thêng x bè b×nh thêng

XMXm XMY

GP XM , Xm XM , Y

F1 KG XMXM : XmY : XMY : XMXm

KH 3 b×nh thêng vµ 1 mï mµu

VËy ®øa con g¸I cã thÓ sinh ch¸u mï mµu nÕu mang KG XMXm vµ x¸c xuÊt ®Ó ®øa ch¸u mï mµu xuÊt hiÖn lµ 50% x 25% = 12,5 %

* Bµi 2: ë mÌo, gen D qui ®inh l«ng ®en, gen d qui ®Þnh l«ng hung. CÆp gen dÞ hîp Dd qui ®Þnh mµu l«ng tam thÓ, biÕt c¸c gen nãi trªn n»m trªn NST X

1. H·y viÕt c¸c kiÓu gen qui ®Þnh c¸c kiÓu h×nh cã thÓ cã ë mÌo ®ùc vµ c¸I . Gi¶I thÝch t¹i sao ë c¸c c¬ thÓ mµo ®ùc b×nh têng kh«ng thÓ cã mÇu l«ng tam thÓ

2. Mìo c¸I tam thÓ cã thÓ t¹o ra tõ c¸c cÆp bè mÑ nh thÕ nµo? LËp s¬ ®å lai minh ho¹

3. Trong mét phÐp lai thu ®îc mét con mÌo ®ùc l«ng ®en, mét mÌo ®ùc l«ng hung, mét mÌo c¸I l«ng hung vµ mét mÌo c¸I l«ng tam thÓth× kiÓu gen , kiÓu h×nh cña bè mÑ nh thÕ nµo? Gi¶I thÝch vµ lËp s¬ ®å lai.

* Bµi 3: ë ngêi, hai gen lÆn d g©y bÖnh teo c¬ vµ m g©y bÖnh mï mµu. Hai gen tréi D , M qui ®Þnh kiÓu h×nh b×nh thêng. C¸c gen n»m trªn NST giíi tÝnh X

1. H·y viÕt c¸c kiÓu gen liªn quan ®Õn hai tÝnh tr¹ng trªn cã thÓ cã ë ngêi

2. X¸c ®Þnh kiÓu gen vµ kiÓu h×nh c¸c con trong c¸c trêng hîp sau:

a. Bè chØ teo c¬, mÑ chØ mï mµu

b. MÑ mang c¶ 2 gen g©y bÖnh nhng kh«ng biÓu hiÖn bÖnh, bè chØ bÞ mï mµu

3. X¸c ®Þnh kiÓu gen vµ kiÓu h×nh bè mÑ trong c¸c trêng hîp sau:

a. Bè, mÑ ®Òu binhd thêng sinh ®øa con trai bÞ c¶ hai bÖnh

b. MÑ b×nh thêng sinh ra con g¸I bÞ c¶ hai bÖnh

Tiết : 32 đến 40

Ngày dạy:

BÀI TẬP VỀ NGUYÊN PHÂN, GIẢM PHÂN

1.Hệ thống câu hỏi lí thuyết

Caâu 1 : Taïi sao noùi boä NST cuûa moãi loaøi coù tính ñaëc tröng oãn ñònh ? Cô cheá ñaûm baûo cho caùc ñaëc tính ñoù ?

Tính ñaëc tröng boä NST cuûa moãi loaøi theå hieän ôû:

– Soá löôïng NST : moãi loaøi sinh vaät coù soá löôïng NST ñaëc tröng. VD ngöôøi 2n = 46, ruoài giaám 2n = 8

– Hình daïng NST : hình daïng boä NST coù tính ñaëc tröng cho loaøi

Tính oån ñònh cuûa boä NST

Boä NST cuûa moãi loaøi luoân ñöôïc oån ñònh veà hình daïng, caáu truùc qua caùc theá heä tieáp theo

Cô cheá baûo ñaûm cho tính ñaëc tröng oån ñònh cuûa boä NST

- ÔÛ loaøi sinh saûn voâ tính : söï nhaân ñoâi vaø phaân li ñoàng ñeøu cuûa NST trong qt

nguyeân phaân laø cô cheá baûo ñaûm cho boä NST ñaëc tröng cuûa moãi loaøi ñöôïc duy trì

qua caùc theá heä teá baøo vaø cô theå

NP:söï phaân li ñoàng ñeøu cuûa caùc NST veà 2 TB con laø cô cheá duy trì boä NST ñaëc tröng cuûa loaøi qua caùc theá heä TB cuûa cô theå

GP: hình thaønh boä NST ñôn boäi trong giao töû ♀ , ♂

Caâu 2: Taïi sao noùi ‘ trong GP thì GP1 moùi thöïc söï laø phaân boaø giaûm nhieãm coøn GP 2 laø phaân baøo nguyeân nhieãm ‘

Ta noùi GP 1 môùi thöïc söï laø phaân baøo giaûm nhieãm vì : khi keát thuùc GP 1 boä NST trong TB giaûm ñi moät nöûa veà nguoàn goác NST so vôùi TB ban ñaàu

Caâu 3: Taïi sao noùi sinh saûn höõu tính tieán hoaù hôn sinh saûn voâ tính ?( -> taïi sao bieán dò toå hôïp xuaát hieän phong phuù ôû loaøi sinh saûn höõu tính )

=> sinh saûn höõu tính vöøa duy trì boä NST ñaëc tröng cuûa loaøi vöøa taïo ra caùc bieán dò ñaûm baûo tính thích öùng cuûa SV trong quaù trình choïn loïc töï nhieân

Caâu 4: so saùnh quaù trình nguyeân phaân vaø giaûm phaân?

Gioáng nhau :

- Quaù trình phaân baøo ñeøu dieãn ra qua 4 kì ( kì ñaàu, kì giöõa, kì TG , kì cuoái )

- NST ñeàu traûi qua caùc bieán ñoåi : nhaân ñoâi , ñoùng xoaén, taäp hôïp ôû maët phaúng xích ñaïo thoi phaân baøo, thaùo xoaén...

- Ñeàu laø cô cheá duy trì oån ñònh boä NST

Nguyeân phaân

- Xaûy ra ôû TB sinh döôõng vaø TB sinh duïc maàm

- Goàm 1 laàn phaân baøo

- Chæ coù 1 laàn NST taäp trung treân maët phaúng xích ñaïo cuûa thoi phaân baøo ( NST xeáp thaønh 1 haøng)

- Kq: taïo ra 2 TB con gioáng meï (2n)

- Duy trì oån ñònh boä NST cuûa loaøi qua caùc theá heä TB

Giaûm phaân

- Xaûy ra ôû TB sinh duïc chín( noaõn baøo, tinh baøo baäc 1 )

- Goàm 2 laàn phaân baøo

- Coù 2 laàn NST taäp trung treân maët phaúng xích ñaïo cuûa thoi phaân baøo ( NST xeáp thaønh 2 haøng ôû laàn phaân baøo 1, xeáp thaønh 1 haøng ôû laàn phaân baøo 2 )

- Kq: taïo ra 4TB con khaùc meï , mang boä NSTn

- Keát hôïp vôùi thuï tinh duy trì oån ñònh boä NST qua caùc theá heä cô theå

Caâu 5: giao töû laø gì? Trình baøy quaù trình phaùt sinh giao töû ? so saùnh giao töû ñöïc vaø giao töû caùi ?

+ Giao töû laø TB coù boä NST ñôn boäi ñöôïc hình thaønh trong quaù trình giaûm phaân

Coù 2 loaïi giao töû: gt ñöïc vaø gt caùi

+ Quaù trình phaùt sinh GT

+ So saùnh gt ñöïc vaø caùi

- Gioáng:

Ñeàu hình thaønh qua GP

Ñeàu chöùa boä NST ñôn boäi

Ñeàu traûi qua caùc giai ñoaïn phaân chia gioáng nhau( NP, GP1, GP2 )

Ñeàu coù khaû naêng tham gia thuï tinh

- Khaùc

Giao töû ñöïc

- Sinh ra töø caùc tinh nguyeân baøo

- Kích thöôùc nhoû hôn GT caùi

- 1 tinh nguyeân baøo taïo ra 4 tinh truøng

- Mang 1 trong 2 loaïi NST giôùi tính X hoaëc Y

Giao töû caùi

- Sinh ra töø caùc noaõn nguyeân baøo

- Kích thöôùc lôùni

- 1 noaõn nguyeân baøo taïo ra 1 tröùng

- Chæ mang 1 NST giôùi tính X

Caâu 6: So saùnh söï khaùc nhau giöõa NST thöôøng vaø NST giöoùi tính ?

NST thöôøng

- Goàm nhieàu caëp

- Caùc caëp luoân töông ñoàng, gioáng nhau ôû caû giôùi ñöïc vaø caùi

- Mang gen qui ñònh caùc tính traïng khoâng lieân quan ñeán giôùi tính

NST giôùi tính

- Chæ coù 1 caëp

- Coù theå töông ñoàng ( XX ) hoaëc khoâng töông ñoàng ( XY ), khaùc nhau ôû 2 giôùi

- Mang gen qui ñònh giôùùi tính vaø caùc tính traïng lieân quan ñeán giôùi tính

Caâu 7: Sinh trai gaùi coù phaûi do ngöôøi vôï ? Taïi sao tæ leä nam nöõ xaáp xæ 1 : 1 ?

1.Sinh trai gaùi khoâng phaûi do ngöôøi vôï

Ôû nöõ qua giaûm phaân cho 1 loaïi tröùng mang NST X

Ôû nam qua giaûm phaân cho 2 loaïi tinh truøng mang NST X hoaëc Y

Neáu tinh truøng X keát hôïp vôùi tröùng seõ taïo ra hôïp töû mang NST XX -> phaùt trieån thaønh con gaùi

Neáu tinh truøng Y keát hôïp vôùi tröùng seõ taïo ra hôïp töû mang NST XY -> phaùt trieån thaønh con trai

Nhö vaâïy sinh trai hay gaùi do tinh truøng ngöôøi boá quyeát ñònh

SÑL: P: XX x XY

Gp X X , Y

F1: XX : XY

Tæ leä nam nöõ xaáp xæ 1 : 1

Ôû nöõ qua giaûm phaân cho 1 loaïi tröùng mang NST X

2.Các công thức cơ bản về nguyên phân:

- Số tế bào con được tạo ra: ……………………………….... 2x

- Số tế bào con mới được tạo thêm: ………………………… 2x -1

- Tổng số NST đơn có trong các tế bào con được tạo ra: ….. 2n. 2x

- Tổng số NST đơn mới tương đương môi trường phải cung cấp:2n.(2x -1)

- Tổng số NST đơn mới hoàn toàn môi trường phải cung cấp:… 2n.(2k -2)

- Số lần NST nhân đôi: ……………………………………….. x

- Tổng số tâm động trong các tế bào con được tạo ra: ………. 2n. 2x

- Tổng số tâm động trong các tế bào con được tạo thêm: ……. 2n. (2x -1)

- Tổng số tế bào con hiện diện qua các đợt phân bào: ……….. 2x+1 - 1

3.Các công thức cơ bản về giảm phân:

- Số tế bào con được tạo ra: ………………………….. 4

- Số giao tử n được tạo ra:

+ 1 tế bào sinh dục đực tạo ra:……………………….. 4 giao tử đực (n)

+ 1 tế bào sinh dục cái tạo ra:.. 1 giao tử cái (n) và ba thể định hướng (n)

- Số loại giao tử khác nhau về nguồn gốc NST:

+Trường hợp không xảy ra trao đổi chéo:2n (n là số cặp NST đồng dạng)

+Trường hợp xảy ra trao đổi chéo:

*Trao đổi chéo đơn : ………………………….. 2n+m

(m là số cặp NST đồng dạng xảy ra trao đổi chéo đơn, m

*Trao đổi chéo kép: …………………………... 2n.3m

(m là số cặp NST đồng dạng xảy ra trao đổi chéo kép, m

- Tỷ lệ mỗi loại giao tử khác nhau về nguồn gốc NST

+Trường hợp không xảy ra trao đổi chéo:….. 1/2n (n là số cặp NST đồng dạng)

+Trường hợp xảy ra trao đổi chéo:

*Trao đổi chéo đơn : ……………………… 1/2n+m

(m là số cặp NST đồng dạng xảy ra trao đổi chéo đơn, m

*Trao đổi chéo kép : ……………………… 2n.3m

(m là số cặp NST đồng dạng xảy ra trao đổi chéo kép, m

- Số loại giao tử mang k NST có nguồn gốc từ bố hay mẹ:…………

- Số NST đơn mới tương đương môi trường phải cung cấp: 2n(2k-1)

- Số cách sắp xếp có thể có của các NST kép ở kỳ giữa 1……2n-1

- Số cách phân ly có thể có của các NST kép ở kỳ sau 1…….2n-1

- Số kiểu tổ hợp có thể có của các NST kép ở kỳ cuối 1……..2n

- Số kiểu tổ hợp có thể có của các NST đơn ở kỳ cuối 2………2n

4.Một số bài tập mẫu tự giải:

Bài 1:ÔÛ ruoài giaám 2n=8

a)Moät nhoùm teá baøo sinh duïc ñang thöïc hieän quaù trình giaûm phaân coù taát caû 28 NST keùp.

Haõy xaùc ñònh:

- Nhoùm teá baøo naøy ñang ôû thôøi ñieåm naøo cuûa quaù trình giaûm phaân.

- Soá löôïng teá baøo ôû thôøi ñieåm töông öùng.

b)Moät nhoùm teá baøo sinh duïc khaùc coù taát caû 512 NST ñang phaân li veà 2 cöïc cuûa teá baøo.

Haõy xaùc ñònh:

- Soá löôïng teá baøo cuûa nhoùm.

- Soá teá baøo con khi nhoùm teá baøo treân keát thuùc phaân baøo.

Bieát raèng: Moïi dieãn bieán trong nhoùm teá baøo treân laø nhö nhau vaø teá baøo chaát phaân chia bình thöôøng khi keát thuùc kì cuoái cuûa moãi laàn phaân baøo.

Giải:

a)Thôøi ñieåmtrong giaûm phaân coù NST keùp laø:

+ Laàn phaân baøo I: Cuoái kì trung gian, kì ñaàu, kì giöõa, kì sau, kì cuoái

+ Laàn phaân baøo II: Kì ñaàu, kì giöõa

- Soá teá baøo ôû thôøi ñieåm töông öùng:

+ 128 : 8 = 16

+ Soá teá baøo con laø laø 16 khi ôû caùc thôøi ñieåm cuûa laàn phaân baøo I Laø kì trung gian, kì ñaàu, kì giöõa kì sau

+ SoáTeá baøo con laø 32 khi ôû kì cuoái laàn phaân baøo I va økì ñaàu kì giöõa cuûa laàn phaân baøo II.

b)Soá löôïng teá baøo sinh duïc cfoù 512 NST ñang phaân li veà 2 cöïc cuûa teá baøo

Teá baøo sinh duïc trong giaûm phaân coù NST ñôn phaân li veà 2 cöïc teá baøo laø ñang ôû kì sau cuûa laàn phaân baøo II --> Moãi teá baøo con chöùa 8 NST ñôn . Soá teá baøo ôû thôøi ñieåm naøy laø

512 : 8 = 64

- Soá löôïng teá baøo con khi keát thuùc phaân baøo laø: 64 x 2 = 128

Bài 2: Một tế bào sinh dục có bọ NST ký hiệu là AaBbDd

a, Nếu đó là tế bào sinh tinh thì thực tế cho bao nhiêu loại tinh trùng? Viết tổ hợp nhiễm sắc thể của các loại tinh trùng đó? Số lượng mỗi loại tinh trùng là bao nhiêu?

b, Nếu đó là tế bào sinh trứng thì trên thực tế cho bao nhiêu loại tế bào trứng? Bao nhiêu loại thể định hướng? Viết tổ hợp NST các loại tế bào trứng và thể định hướng đó? Số lượng mỗi loại tế bào trứng và thể định hướng là bao nhiêu?

c, Nếu trong giảm phân, mỗi NST đều giữ nguyên cấu trúc không đổi thì số lượng loại tinh trùng, số loại tế bào trứng đạt đến tố đa là bao nhiêu? Để đạt số loại tế bào tinh trùng, số loại tế bào trứng tối đa đó cần tối thiểu bao nhiêu tế bào sinh tinh, bao nhiêu tế bào sinh trứng?

Hướng dẫn:

Số loại tinh trùng; Tổ hợp NST của tinh trùng ; số lượng mỗi loại tinh trùng

-Số loại tinh trùng:

1 tế bào sinh tinh ký hiệu bộ NST AaBbDd trên thực tế chỉ chỉ cho 2 loại tinh trùng vì ở kỳ giữa I các NST kép trong một tế bào chỉ có thể sắp xếp theo một trong các cách sau:

Cách 1: Cách 2: Cách 3: Cách 4:

- Tổ hợp NST trong hai loại tinh trùng thu được trên thực tế:

+Với cách sắp xếp 1 thu được 2 loại tinh trùng ABD và abd.

+Với cách sắp xếp 2 thu được 2 loại tinh trùng ABd và abD.

+Với cách sắp xếp 3 thu được 2 loại tinh trùng AbD và aBd.

+Với cách sắp xếp 4 thu được 2 loại tinh trùng Abd và aBD.

- Số lượng mỗi tinh trùng đều là 2 ; Vì một tế bào sinh tinh khi giảm phân cho 4 tinh trùng.

b, Số loại tế bào trứng , số loại thể định hướng:

1 tế bào sinh trứng ký hiệu bộ NST AaBbDd trên thực tế chỉ chỉ cho 1 loại tế bào trứng và 2 loại thể định hướng vì một tế bào trứng khi giảm phân chỉ cho 1 tế bào trứng và 3 thể định hướng. Mặt khác ở kỳ giữa I các NST kép trong một tế bào chỉ có thể sắp xếp theo một trong các cách sau:

Cách 1: Cách 2: Cách 3: Cách 4:

-Tổ hợp NST trong 1 loại tế bào trứng và 2 loại thể định hướng thu được trên thực tế :

+Với cách sắp xếp 1 thu được 1 loại tế bào trứng là ABD hoặc abd và hai loại thể định hướng là ABD và abd.

+Với cách sắp xếp 2 thu được 1 loại tế bào trứng là ABd hoặc abD và hai loại thể định hướng là ABd và abD.

+Với cách sắp xếp 3 thu được 1 loại tế bào trứng là AbD hoặc aBd và hai loại thể định hướng là AbD và aBd.

+Với cách sắp xếp 4 thu được 1 loại tế bào trứng là Abd hoặc aBD và hai loại thể định hướng là Abd và aBD.

c, Số loại tinh trùng tối đa ( ĐK không trao đổi chéo)

-Ta có 2n = 23 = 8 loại

-Muốn đạt số lọai tinh trùng tối đa nói trên cần tối thiểu 4 tế bào sinh tinh

Muốn đạt số loại tế bào trưng tối đa nối trên cần tối thiểu 8 tế bào trứng

Bài 3: ÔÛ gaø 2n= 78. Moät gaø maùi ñeû ñöôïc 32 tröùng, trong ñoù coù 25 tröùng ñöôïc thuï tinh nhöng chæ aáp nôû ñöôïc 23gaø con. Hoûi caùc tröùng khoâng nôû coù boä NST laø bao nhieâu?

Bài 4: Ở gà bộ NST 2n = 28. Quan sát 1 nhóm tế bào sinh tinh phân bào ở thời điểm các NST kép xếp thành 2 hàng trên mặt phẳng xích đạo và một nhóm tế bào sinh trứng phân bào ở thời điểm các NSTddown đang phân ly về 2 cực tế bào người ta nhận thấy tổng số NST đếm được từ 2 nhóm là 4680 . Trong đó số NST đơn ở nhóm tế bào sinh trứng nhiều gấp 2 lần số NST kép ở nhóm tế bào sinh tinh. Xác định

a, Các TB sinh tinh và TB sinh trứng đang phân bào ở kỳ nào? SL tế bào thuộc mỗi nhóm?

b, Số tinh trùng, sô tế bào trứng, số thể định hướng được tạo ra khi kết thúc đợt phân bào?

c, Tổng số NST đơn mới tương đương môi trương nội bào phải cung cấp cho cả 2 nhóm tế bào phân bào?

Tiết : 41,42,43

Ngày dạy :

BÀI TẬP VỀ PHÁT SINH GIAO TỬ VÀ THỤ TINH

1.Kiến thức cơ bản :

a)Các giai đoạn phất triển của tế bào sinh dục

-Giai đoạn 1:

+Vị trí: Xáy ra tại vùng sinh sản của ống sinh dục

+Nội dung: Tế bào sinh dục sơ khai nguyên phân k lần

+Kết quả: 1TBSDSK (2n) 2x TBSDSK (2n)

-Giai đoạn 2:

+Vị trí: Xáy ra tại vùng sinh trưởng của ống sinh dục

+Nội dung: Tế bào sinh dục sơ khai tích lũy chất dinh dưỡng để lớn lên

+Kết quả: 2x TBSDSK (2n) 2x TBSDSK chín (2n)

-Giai đoạn 3:

+ Vị trí: Xáy ra tại vùng chin của ống sinh dục

+ Nội dung: Tế bào sinh dục chín giảm phân

+ Kết quả: 2x TBSDSK chín (2n) 4 . 2x Giao tử đực (n) hoặc 2x giao tử cái (1n)

và 3. 2x thể định hướng (1n)

b)Sự thụ tinh:

Là quá trình kết hợp 1 giao tử đực (1n) với một giao tử cái (1n) để cho một hợp tử (2n)

c)Các công thức cơ bản:

-Số lần NST tự nhân đôi: X +1 ( X là số lần nguyên phân của 1 TBSDSK ở vùng sinh sản,1 là số lần NST nhân đôi trong giảm phân)

Tổng số NST đơn mới tương đương môi trường phải cung cấp: 2n.(2x+1 -1)

( X là số lần nguyên phân của 1 TBSDSK ở vùng sinh sản)

Hiệu suất thụ tinh của giao tử :

Số giao tử được thụ tinh X 100%

Tổng số giao tử được sinh ra

- Số kiểu tổ hợp giao tử khác nhau về nguồn gốc NST: 22n ( ĐK không xảy ra trao đổi chéo)

- Tỷ lệ mỗi kiểu tổ hợp gt khác nhau về nguồn gốc NST: 1/22n ( ĐK không xảy ra TĐC)

- Số kiểu tổ hợp giao tử mang x NSTcó nguồn gốc từ ông nội:

- Số kiểu tổ hợp giao tử mang y NSTcó nguồn gốc từ bà ngoại:

- Số kiểu tổ hợp giao tử mang x NSTcó nguồn gốc từ ông nội và y NSTcó nguồn gốc từ bà ngoại:

2.Một số bài tập tự giải:

Dạng 1: Xác định số kiểu tổ hợp giao tử - tỷ lệ mỗi kiểu tổ hợp giao tử

Bài 1: Ở lợn bộ NST 2n = 38 Nếu không xảy ra trao đổi chéo thì hãy xác định:

a)Số kiểu tổ hợp giao tử khác nhau về nguồn gốc NST?

b)Tỷ lệ mỗi kiểu giao tử khác nhau về nguồn gốc NST

c)Tỷ lệ giao tử chứa

-1 NST có nguồn gốc từ bố và 18 NST có nguồn gốc từ mẹ.

-2 NST có nguồn gốc từ bố và 17 NST có nguồn gốc từ mẹ

d)Số kiểu tổ hợp giao tử và tỷ lệ mỗi kiểu tổ hợp giao tử mang:

-1 NST có nguồn gốc từ ông nội và 18 NST có nguồn gốc từ bà nội

-2 NST có nguồn gốc từ ông nội và 17 NST có nguồn gốc từ bà nội

Bài 2: Một các thể của một loài sinh vật khi giảm phân tạo giao tử . Trong số giao tử được sinh ra người ta nhận thấy số loại giao tử mang 2 NST có nguồn gốc từ mẹ là 6. Quá trình giảm phân diễn ra bình thường, không xảy ra trao đổi chéo.

a)Xác định bộ NST 2n của loài và tên loài.

b)Tính tỷ lệ loại giao tử nói trên?

c)Số kiểu các thể con và tỷ lệ mỗi kiểu các thể con sau:

- Chứa 2 NST có nguồn gốc từ bà ngoại.

- Chứa 3 NST có nguồn gốc từ ông nội và 2 NST có nguồn gốc từ bà ngoại.

Cho rằng tỉ lệ thụ tinh của giao tử đực và caisddeefu là 100% . Toàn bộ các hợp tử đều phát triển thành cá thể con.

Dạng 2: Xác định số lượng giao tử - tỷ lệ thụ tinh của giao tử, số hợp tử hình thành.

Bài 1: Ở 1 loài động vật có một tế bào sinh dục sơ khai đực và một tế bào sinh dục sơ khai cái nguyên phân một số đợt bằng nhau. Toàn bộ các tế bào con được tạo ra đều bước vào vùng chín giảm phân cho 320 giao tử đực và cái. Số NST đơn trong các tinh trùng nhiều hơn trong các tế bào trứng là 3648. Tổng số NST đơn có nguồn gốc từ bố trong các hợp tử được tạo thành bởi các tinh trùng và trứng nói trên là 152.

a)Xác định số tinh trùng và số tế bào trứng được tạo ra?

b)Số hợp tử được hình thành?

c)Hiệu suất thụ tinh trùng và của tế bào trứng?

d)Số NST đơn bị hao phí trong quá trình thụ tinh nói trên?

Bài 2: Ở một loài động vật , Cá thể đực thuộc loại đồng gao tử , cá thể cái thuộc loại dị giao tử. Quá trình thụ tinh tạo ra một số hợp tử với tổng số NST đơn là 2496. Trong đó 1/13 là NST giới tính với số NST X gấp 3 lần số NST Y.

a)Xác định số cá thể đực và số cá thể cái được hình thành từ nhóm hợp tử nói trên. Biết rằng tỷ lệ phát triển thừ hợp tử thành cá thể đực là 50% , từ hợp tử thành cá thể cái là 25%.

b)Để có đủ số giao tử thỏa mãn quá trình thụ tinh tạo ra số hợp tử nói trên, môi trường tế bào phải cung cấp 31200 NST đơn cho quá trình giảm phân tạo tinh trùng và 19968 NST đơn cho quá trình giảm phân tạo ra tế bào trứng. Tính hiệu suất thụ tinh của tinh trùng và của trứng ?

c) Tính số NST giới tính bị hao phí trong quá trình hình thành nhóm cá yheer nói trên?

Dạng 3 : Xác định số tế bào sinh dục ban đầu – Số NST môi trường cung cấp- Giới tính của cơ thể

Bài 1: Một tế bào sinh dục sơ khai qua các giai đoạn phát triển từ vùng sinh sản đến vùng chín đã đòi hỏi môi trường tế bào cung cấp 240 NST đơn. Số NST đơn có trong một giao tử được tạo ra ở vùng chín gấp 2 lần số tế bào tham gia đợt phân bào cuối cùng tại vùng sinh sản. Tổng số giao tử được tạo ra bằng 1/2048 tổng số kiểu tổ hợp giao tử có thể được hình thành của loài

a)Xác định bộ NST lưỡng bội 2n của loài?

b)Số NST đơn môi trường tế bào phải cung cấp cho mỗi giai đoạn phát triển của tế bào sinh dục đã cho là bao nhiêu?

c) Cá thể chứa tế bào nói trên thuộc giới tính gì? Biết rằng quá trình giảm phân tạo giao tử đực và cái diễn ra bình thường, không có sự trao đổi chéo NST.

Bài 2: Một nhóm tế bào sinh dục sơ khai đực chứa 360 NST đơn phân bào tại vùng sinh sản. Mỗi tế bào đều nguyên phân mọt số lần bằng số NST đơn có chung một nguồn gốc trong một tế bào. Tất cả các tế bào con được tạo ra đều trở thành tế bào sinh tinh, giảm phân cho các tinh trùng. Hiệu suất thụ tinh của các tinh trùng là 12,5% . Số hợp tử được tạo ra có tổng số NST đơn là 2880. Quá trình giảm phân cá thể cái tạo ra số tế bào trứng tham gia quá trình thụ tinh để tạo ra số hợp tử trên môi trương nội bào phải cung cấp 5760 NST đơn.

a)Xác định bộ NST 2n của loài?

b)Xác định só tế bào sinh dục sơ khai đực ban đầu và số tế bào sinh tinh

c)Hiệu suất thụ tinh của tế bào tinh trùng

d)Có bao nhiêu tế bào sinh dục sơ khai ban đầu đủ để tạo ra số tế bào trứng cung cấp cho quá trình thụ tinh?

Biết các tế bào sinh dục sơ khai cái ban đầu có số lần nguyên phân bằng nhau.

Tiết : 44,45,46

Ngày dạy :

ADN

1. CÊu tróc ADN

a)Cấu tạo hóa học

- AND lµ mét lo¹i axit nuclªic, ®îc cÊu t¹o tõ c¸c nguyªn tè ho¸ häc C, H, O, N vµ P

- AND thuéc lo¹i ®¹i ph©n tö cã kÝch thíc lín cã thÓ dµi tíi hµng tr¨m mirc«mÐt vµ khèi lîng ®¹t tíi hµng triÖu ®¬n vÞ c¸cbon

- AND ®îc cÊu t¹o theo nguyªn t¾c ®a ph©n, gåm nhiÒu ®¬n ph©n. §¬n ph©n lµ Nuclª«tÝt, mçi nuclª«tit cã khèi lîng trung b×nh lµ 300 ®vC vµ kÝch thíc trung b×nh lµ 3,4 Ao, bao gåm 3 thµnh phÇn:

+ Mét ph©n tö axit phètphoric: H3PO4

+ Mét ph©n tö ®êng ®ª«xirib« C5H10O4

+ Mét trong 4 lo¹i baz¬ nit¬: A,T, G, X

- C¸c lo¹i nuclª«tÝt liªn kÕt víi nhau b»ng liªn kÕt ho¸ trÞ gi÷a c¸c axit phètphoric cña nuclª«tÝt nµy víi ph©n tö ®êng cña nuclª«tÝt kÕ tiÕp h×nh thµnh nªn chuçi p«linuclª«tÝt

- Bèn lo¹i Nuclª«tÝt s¾p xÕp víi thµnh phÇn, sè lîng vµ tr×nh tù s¾p xÕp kh¸c nhau t¹o cho AND cã tÝnh ®a d¹ng vµ tÝnh ®Æc thï lµ c¬ së cho tÝnh ®a d¹ng vµ ®Æc thï ë c¸c loµi sinh vËt

b. CÊu tróc kh«ng gian:

M« h×nh cÊu tróc kh«ng gian cña AND ®îc Oatx¬n vµ CrÝc c«ng bè vµo n¨m 1953 cã nh÷ng ®Æc trng sau:

- ADN lµ mét chuçi xo¾n kÐp gåm hai m¹ch polinuclª«tÝt quÊn quanh mét trôc tëng tîng theo chiÒu tõ tr¸I sang ph¶i nh mét c¸I thang d©y xo¾n víi hai tay thang lµ c¸c ph©n tö ®êng vµ axit ph«tphoric xÕp xen kÏ, cßn bËc thang lµ c¸c cÆp baz¬nit¬ A – T, G – X

- C¸c nuclª«tÝt trªn hai m¹ch liªn kÕt víi nhau theo nguyªn t¾c bæ sung: A cã kÝch thíc lín liªn kÕt víi T cã kÝch thíc nhá b»ng hai liªn kÕt hi®r«, G cã kÝch thíc lín liªn kÕt víi X cã kÝch thíc nhá b»ng ba liªn kÕt hi®r«.

- C¸c nuclª«tÝt liªn kÕt víi nhau t¹o nªn c¸c vßng xo¾n, mçi vßng xo¾n gåm 10 cÆp nuclª«tÝt, cã ®êng kÝnh 20Ao vµ chiÒu dµi lµ 34Ao

- Dùa vµo nguyªn t¾c bæ sung, nÕu biÕt tr×nh tù s¾p xÕp cña mét m¹ch th× cã thÓ suy ra tr×nh tù s¾p xÕp cña m¹ch cßn l¹ivµ trong ph©n tö AND lu«n cã : A = T,

G = X , tØ sè hµm lîng lu«n lµ mét h»ng sè kh¸c nhau cho tõng loµi

2. Chøc n¨ng cña ADN

- ADN lu gi÷ vµ b¶o qu¶n th«ng tin di truyÒn:

+ Th«ng tin di truyÒn ddîc m· ho¸ trong AND díi d¹ng c¸c bé ba nuclª«tÝt kÕ tiÕp nhau, tr×nh tù nµy qui ®Þnh tr×nh tù c¸c axitamin trong ph©n tö pr«tªin ®îc tæng hîp

+ Mçi ®o¹n cña AND mang th«ng tin qui ®Þnh cÊu tróc mét lo¹i pr«tªin gäi lµ gen cÊu tróc, mçi gen cÊu tróc cã tõ 600 – 1500 cÆp nuclª«tÝt

- AND cã chøc n¨ng truyÒn ®¹t th«ng tin di truyÒn:

+ AND cã kh¶ n¨ng tù nh©n ®«I vµ ph©n li. Sù tù nh©n ®«i vµ ph©n li cña AND kÕt hîp tù nh©n ®«i vµ ph©n li cña NST trong ph©n bµo lµ c¬ chÕ gióp cho sù truyÒn ®¹t th«ng tin di truyÒn tõ tÕ bµo nµy sang tÕ bµo kh¸c, tõ thÕ hÖ c¬ thÓ nµy sang thÕ hÖ c¬ thÓ kh¸c

+ AND cã kh¶ n¨ng sao m· tæng hîp ARN qua ®ã ®iÒu khiÓn gii¶I m· tæng hîp pr«tªin. Pr«tªin ®îc tæng hîp t¬ng t¸c víi m«I trêng thÓ hiÖn thµnh tÝnh tr¹ng

3. TÝnh ®Æc trng cña ADN

- §Æc trng bëi sè lîng, thµnh phÇn, tr×nh tù ph©n bè c¸c nuclª«tÝt, v× vËy tõ 4 lo¹i nuclª«tÝt t¹o nªn nhiÒu ph©n tö ADN ®Æc trng cho loµi

- §Æc trng bëi tØ lÖ

- §Æc trng bëi sè lîng, thµnh phÇn, tr×nh tù s¾p xÕp c¸c gen trong nhãm gen liªn kÕt

4. C¬ chÕ tæng hîp AND(tù nh©n ®«i, t¸i sinh, tù sao)

- Qu¸ tr×nh tæng hîp AND diÔn ra trong nh©n tÕ bµo t¹i NST ë k× trung gian cña qu¸ tr×nh ph©n bµo khi NST ë tr¹ng th¸i sîi m¶nh duçi xo¾n

- Díi t¸c dông cña enzim AND - p«limeraza, hai mach ®¬n cña AND th¸o xo¾n vµ t¸ch dÇn nhau ra ®ångthêi c¸c nuclª«tÝt trong m«I trêng néi bµo vµo liªn kÕt víi c¸c nuclª«tÝt trªn hai m¹ch ®¬n cña AND theo nguyªn t¾c bæ sung( A liªn kÕt víi T b»ng 2 liªn kÕt hi®rr« vµ ngîc l¹i, G liªn kÕt víi X b»ng 3 liªn kÕt hi®r« vµ ngîc l¹i). KÕt qu¶ tõ 1 ph©n tö AND mÑ t¹o ra 2 ph©n tö AND con gièng nhau vµ gièng AND mÑ, trong mçi AND con cã mét m¹ch ®¬n lµ cña AND mÑ, m¹ch cßn l¹i lµ do c¸c nuclª«tÝt m«i trêng liªn kÕt t¹o thµnh

- Trong qu¸ tr×nh tæng hîp AND, mét m¹ch ®îc tæng hîp liªn tôc theo chiÒu 5’ – 3’, m¹ch cßn l¹i ®îc tæng hîp gi¸n ®o¹n theo chiÒu 3’ – 5’

- AND ®îc tæng hîp theo 3 nguyªn t¾c:

+ NTBS: A liªn kÕt víi T b»ng 2 liªn kÕt hi®rr« vµ ngîc l¹i, G liªn kÕt víi X b»ng 3 liªn kÕt hi®r« vµ ngîc l¹i

+ Nguyªn t¾c b¸n b¶o toµn: trong mçi AND con cã mét m¹ch lµ cña AND mÑ

+ Nguyªn t¾c khu©n mÉu: hai m¹ch ®¬n cña AND ®îc dïng lµm khu©n ®Ó tæng hîp

* ý nghÜa cña qu¸ tr×nh tù nh©n ®«i:

- Sù nh©n ®«i cña AND lµ c¬ s¬ rcho nh©n ®«i cña NST

- Sù nh©n ®«i cña AND vµ NST kÕt hîp víi c¬ chÕ ph©n li cña chóng trong nguyªn ph©n, gi¶m ph©n vµ c¬ chÕ t¸i tæ hîp cña chóng trong thô tinh t¹o ra sù æn ®Þnh cña AND vµ NST qua c¸c thÕ hÖ tÕ bµo vµ c¬ thÓ

- Moãi chu kì xoaên coù 10 caëp nucleotit vaø cao 34 AO, neân kích thöôùc cuûa moãi caëp nucleotit laø 3,4Ao. Moät Nucleotit coù khoái löôïng khoaûng 300 ñvc

- Theo nuyeân taéc boå sung : A lieân keát vôùi T, G lieân keát vôùi X . Vì vaäy A=T, G=X.. Töø ñoù suy ra:

+ Soá löôïng nucleotit cuûa caû ADN hoaëc gen kí hieäu laø: N= 2A+2X

+ Soá löôïng nucleotit cuûa caû ADN hoaëc gen kí hieäu laø: N=2A+2X

+ Soá löôïng nucleotit ôû 1 maïch cuûa adn hay gen: N/2= A+X

+ % Cuûa 2 loaïi nucleotit khoâng boå sung : %A+%X=50%

+ chieàu daøi cuûa phaân töû ADN hay gen: L= N/2 x 3,4A0

- Goïi k laø soá löôït töï sao töø 1 phaân töû ADN(gen) ban ñaàu. Soá phaân töû ñöôïc taïo ra ôû ñôït töï sao cuoái cuøng laø 2k

Tiết : 47,48,48,50

Ngày dạy :

Bµi tËp vÒ ADN vµ GEN

II. Ph¬ng ph¸p gi¶i bµi tËp

1. C¸c c«ng thøc tÝnh

D¹ng 1: TÝnh sè lîng , % tõng lo¹i Nu cña mçi m¹ch vµ cña gen

Theo NTBS: A1 = T2, T1 = A2 , G1 = X2, X1 = G2

A1 + T1 + G1 + X1 =

Suy ra A + G = vµ %A + %G = 50%N

% A gen = % T gen =

% G gen = % X gen =

D¹ng 2: TÝnh chiÒu dµi sè vßng xo¾n vµ khèi lîng cña AND

- TÝnh chiÒu dµi cña gen

Lgen = Lm¹ch = . 3,4 Ao ( 1 Ao = 10-4 Micr«met)

- TÝnh sè vßng xo¾n

C = =

- TÝnh khèi lîng:

M = N . 300 ®vC

D¹ng 3: TÝnh sè liªn kÕt ho¸ häc trong gen

- TÝnh sè liªn kÕt ho¸ trÞ gi÷a ®êng vµ axit b»ng tæng sè nuclª«tit trõ ®I 1 råi nh©n víi 2

2( + - 1) = 2(N – 1)

- Sè LK hi®r« : H = 2A + 3G

D¹ng 4: TÝnh sè Nu do m«I trêng cung cÊp cho qu¸ tr×nh tù nh©n ®«i

- Tæng sè nu do m«I trêng cung cÊp = (2x – 1). N

trong ®ã x lµ sè lÇn nh©n ®«i

N lµ sè Nu cña gen

- Sè lîng tõng lo¹i Nu do m«I trêng cung cÊp

Amt = Tmt = (2x – 1).Agen

Gmt = Xmt = (2x – 1).Ggen

- TØ lÖ % tõng lo¹i Nu do m«I trêng cung cÊp lu«n b»ng tØ lÖ % tõng lo¹i Nu trong gen

D¹ng 5: TÝnh sè Liªn kÕt Hy®r« bÞ ph¸ vì vµ sè LK ho¸ trÞ bÞ ph¸ vì vµ ®îc h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh tù nh©n ®«i cña gen

- Tæng sè LK hy®r« bÞ ph¸ = (2x – 1). H

- Tæng sè LK hy®r« ®îc h×nh thµnh = 2x . H

- Tæng sè LK ho¸ trÞ ®îc h×nh thµnh = (2x – 1). (N – 2)

D¹ng 6: TÝnh thêi gian tù nh©n ®«i cña AND

- Tèc ®é nh©n ®«i ®îc tÝnh b»ng sè nuclª«tit cña m«I trêng liªn kÕt vµo mét m¹ch trong 1 gi©y

- Thêi gian tù nh©n ®«I ®îc tÝnh b»ng sè Nuclª«tit trªn mét m¹ch chia cho sè nuclª«tit liªn kÕt ®îc trªn mét m¹ch trong mét gi©y

2. Bµi tËp vËn dông

* Bµi 1: Trªn mach thø nhÊt cña gen cã 10% A vµ 35 % G, trªn m¹ch thø hai cã 25%A vµ 450 G

- TÝnh tØ lÖ % vµ sè lîng tõng lo¹i Nuclª«tit ttrªn mçi m¹ch vµ c¶ gen

* Bµi 2:

Mét gen cã chu kú so¾n lµ 90 vßng vµ cã A = 20%. M¹ch 1 cña gen cã A= 20 vµ T = 30%. M¹ch 2 cña gen cã G = 10% vµ X = 40%.

TÝnh chiÒu dµi vµ khèi lîng cña gen
TÝnh sè lîng tõng lo¹i Nu trªn mçi m¹ch vµ cña c¶ gen

* Bµi 3: Mét gen cã khèi lîng lµ 9.105 ®vC vµ cã G – A = 10%. TÝnh chiÒu dµi gen vµ sè lîng tØ lÖ % cña tõng lo¹i Nu cña gen

* Bµi 4: Mét gen dµi 0,408 Mic«met. M¹ch 1 cã A = 40%, gÊp ®«I sè A n»m trªn m¹ch 2. TÝnh sè liªn kÕt ho¸ trÞn vµ sè liªn kÕt hy®r« cña gen?

* Bµi 5: Mét gen t¸I sinh mét sè ®ît ®· sö dông cña m«i trêng 21000 nu, trong ®ã lo¹i A chiÕm 4200. BiÕt tæng sè m¹ch ®¬n trong c¸c gen t¹o ra gÊp 8 lÇn sè m¹ch ®¬n cña gen mÑ ban ®Çu.

a. TÝnh sè lÇn t¸I sinh

b. TÝnh tØ lÖ % vµ sè lîng tõng lo¹i nu cña gen

* Bµi 6: Gen nh©n ®«I 4 lÇn ®· lÊy cña m«I trêng néi bµo 36000 nu trong ®ã cã 10800 G. tÝnh sè lîng vµ tØ lÖ % tõng lo¹i nu cña gen

a. TÝnh sè LK hi®rr« bÞ ph¸ vì vµ ®îc h×nh thµnh

b. TÝnh sè LK hoa strÞ ®îc h×nh thµnh

* Bµi 8: Mét gen cã chiÒu dµi 0,51 MØc«met tù nh©n ®«I mét sè lÇn. Thßi gian t¸ch vµ liªn kÕt c¸c Nu cña m«I trêng cña mét chu ki xo¾n lµ 0,05 gi©y. BiÕt tèc ®é l¾p ghÐp ®Òu nhau. TÝnh tèc ®ä nh©n ®«i vµ thêi gian nh©n ®«i cña gen

Tiết : 51,52,53

Ngày dạy :

Mèi quan hÖ gi÷a GEN vµ ADN

1.cấu trúc, chức năng và cơ chế tổng hợp ARN

a)CÊu tróc ARN

- ARN lµ mét lo¹i axit nuclªic, ®îc cÊu t¹o tõ c¸c nguyªn tè ho¸ häc C, H, O, N vµ P

- ARN ®îc cÊu t¹o theo nguyªn t¾c ®a ph©n, gåm nhiÒu ®¬n ph©n. §¬n ph©n lµ rib«nuclª«tÝt, mçi rib«nuclª«tit cã khèi lîng trung b×nh lµ 300 ®vC vµ kÝch thíc trung b×nh lµ 3,4 Ao, bao gåm 3 thµnh phÇn:

+ Mét trong 4 lo¹i baz¬ nit¬: A, U, G, X

- C¸c lo¹i rib«nuclª«tÝt liªn kÕt víi nhau b»ng liªn kÕt ho¸ trÞ gi÷a c¸c axit phètphoric cña rib«nuclª«tÝt nµy víi ph©n tö ®êng cña rib«nuclª«tÝt kÕ tiÕp h×nh thµnh nªn chuçi p«lirib«nuclª«tÝt

- Bèn lo¹i rib«nuclª«tÝt s¾p xÕp víi thµnh phÇn, sè lîng vµ tr×nh tù s¾p xÕp kh¸c nhau t¹o cho ARN cã tÝnh ®a d¹ng vµ tÝnh ®Æc trng

- Cã 3 lo¹i ARN :

+ ARN th«ng tin(mARN): chiÕm kho¶ng 5 – 10% lîng ARN trong tÕ bµo, cã cÊu t¹o mét m¹ch th¼ng kh«ng cuén xo¾n, cã kho¶ng 600 – 1500 ®¬n ph©n, cã chøc n¨ng sao chÐp truyÒn ®¹t th«ng tin di truyÒn vÒ cÊu tróc cña ph©n tö Pr«tªin ®îc tæng hîp tõ AND tíi rib«x«m trong tÕ bµo chÊt

+ ARN vËn chuyÓn(tARN): ChiÕm kho¶ng 10 – 20% , còng cã cÊu tróc mét m¹ch nhng cuén l¹i ë mét ®Çu. Trong m¹ch, mét sè ®o¹n c¸c cÆp baz¬ nit¬ liªn kÕt víi nhau theo nguyªn t¾c bæ sung A – U vµ G – X , mét sè ®o¹n t¹o thµnh thuú trßn, mét trong c¸c thuú trßn mang bé ba ®èi m·, ®Çu tù do cña ARN mang axitamin, cã chøc n¨ng vËn chuyÓn axitamin dÕn rib«x«m ®Ó tæng hîp pr«tªin

+ ARN rib«x«m(rARN): chiÕm kho¶ng 70 – 80 %, còng cã cÊu tróc mét m¹ch , cã chøc n¨ng tham gia cÊu t¹o cña rib«x«m

b)C¬ chÕ tæng hîp ARN

- Qu¸ tr×nh tæng hîp ARN diÔn ra trong nh©n tÕ bµo t¹i NST ë k× trung gian cña qu¸ tr×nh ph©n bµo khi NST ë tr¹ng th¸i sîi m¶nh duçi xo¾n

- Díi t¸c dông cña enzim ARN - p«limeraza, hai m¹ch ®¬n cña AND th¸o xo¾n vµ t¸ch dÇn nhau ra ®ång thêi c¸c rib«nuclª«tÝt trong m«I trêng néi bµo vµo liªn kÕt víi c¸c nuclª«tÝt trªn mét m¹ch ®¬n lµm khu©n cña AND theo nguyªn t¾c bæ sung( A m¹ch gèc liªn kÕt víi U, G m¹ch gèc liªn kÕt víi X, T m¹ch gèc liªn kÕt víi A, X m¹ch gèc liªn kÕt víi G). KÕt qu¶ t¹o ra 1 ph©n tö ARN, cßn hai m¹ch ®¬n cña AND kÕt hîp trë l¹i víi nhau.

+ NÕu ph©n tö ARN t¹o thµnh lµ lo¹i th«ng tin th× ®i ra kái nh©n vµo tÕ bµo chÊt tíi rib«x«m chuÈn bÞ cho qu¸ tr×nh tæng hîp pr«tªin

* ý nghÜa:

+ Sù tæng hîp ARN ®¶m b¶o cho gen cÊu tróc thùc hiÖn chÝnh x¸c qu¸ tr×nh dÞch m· ë tÕ bµo chÊt, cung cÊp c¸c pr«tªin cÇn thiÕt cho tÕ bµo

2.Phương pháp giải bài tập

a)C¸c c«ng thøc tÝnh

D¹ng 1: TÝnh sè lîng , % tõng lo¹i Nu cña ARN

Theo NTBS: Agèc = TARN, Tgèc = AARN , Ggèc = XARN, Xgèc = GARN

rA + rT + rG + rX = rN =

Suy ra Agen = Tgen = rA + rU vµ Ggen = Xgen = rG + rX

% A gen = % T gen = =

% G gen = % X gen = =

D¹ng 2: TÝnh chiÒu dµi sè vßng xo¾n vµ khèi lîng cña AND

- TÝnh chiÒu dµi cña gen

Lgen = Lm¹ch = LARN = . 3,4 Ao ( 1 Ao = 10-4 Micr«met)

- TÝnh khèi lîng:

MARN = rN . 300 ®vC = .300 ®vC

- TÝnh sè liªn kÕt ho¸ trÞ gi÷a ®êng vµ axit b»ng tæng sè nuclª«tit mét m¹ch cña gen trõ ®i 1

Tæng sè LKHT = N – 1

D¹ng 4: TÝnh sè ri b«Nu do m«i trêng cung cÊp vµ sè lÇn sao m· cña gen

- Tæng sè rib«nu do m«i trêng cung cÊp = K. rN = K.

trong ®ã K lµ sè lÇn sao m·

N lµ sè Nu cña gen

- Sè lîng tõng lo¹i Nu do m«I trêng cung cÊp

rA mt = K . rA = K. Tgèc

rUmt = K . rU = K. Agèc

rG mt = K . rG = K. Xgèc

rX mt = K . rX = K. Ggèc

- Sè lÇn sao m· cña gen : K = (rN m«I trêng) : (rN cña 1 ARN)

D¹ng 5: TÝnh sè Liªn kÕt Hy®r« cña gen vµ sè LK ho¸ trÞ cña ARN trong qu¸ tr×nh sao m· cña gen

- Tæng sè LK hy®r« bÞ ph¸ = K. H

- Tæng sè LK hy®r« ®îc h×nh thµnh = H

- Tæng sè LK ho¸ trÞ ®îc h×nh thµnh = K.(rN – 1)

b)Bµi tËp vËn dông

* Bµi tËp 1: Mét gen cã chiÒu dµi 0,51 micrc«met, trªn m¹ch 1 cña gen cã A = 150, T = 450, m¹ch 2 cã G = 600. TÝnh sè lîng vµ tØ lÖ % cña tõng lo¹i rib« nu cña ph©n tö mARN ®îc tæng hîp nÕu m¹ch 1 lµm gèc

b. NÕu gen ®ã dµi 0,408 micr«met th× sè lîng tõng lo¹i nu cña gen vµ sè lîng tõng lo¹i rib«nu cña ARN lµ bao nhiªu

a. TÝnh chiÒu dµi gen

b. tÝnh sè lîng tõng lo¹i rib«nu cña ARN

c. TÝnh sè liªn kÕt ho¸ trÞ trong mARN

* Bµi tËp 4: Hai gen ®Òu cã chiÒu dµi 4080Ao

1. Gen thø nÊht cã 3120 LK hi®r«, m¹ch 1 cã A = 120 vµ G = 480. TÝnh sè lîng rib«Nu m«I trêng cung cÊp cho gen sao m· 1 lÇn

2. Gen 2 cã A – G = 20%. Trªn m¹ch gèc cã A = 300, G = 210. Trong qu¸ tr×nh sao m· cña gen, m«I trêng ®· cung cÊp 1800U.

a. TÝnh sè lîng tõng lo¹i rib«nu cña ARN

b. X¸c ®Þnh sè lÇn sao m·

c. TÝnh sè lîng tõng lo¹i rib«nu m«I trêng cung cÊp ®Ó phôc vô cho qua str×nh sao m· cña gen

* Bµi tËp 5: Gen sao m· mét sè lÇn vµ ®a xlÊy cña m«i trêng 9048 rib«nu. Trong qua str×nh ®ã cã 21664 LK hi®r« bÞ ph¸ vì. Trong mçi ph©n tö ARN ®îc tæng hîp cã 2261 LK ho¸ trÞ.

A, TÝnh sè lÇn sao m·

b. TÝnh sè lîng tõng lo¹i nu cña gen

Tiết :54 đến 60

Ngày dạy :

Bµi tËp vÒ ADN

A/ Toùm taét lí thuyeát:

- Moãi chu kì xoaên coù 10 caëp nucleotit vaø cao 34 AO, neân kích thöôùc cuûa moãi caëp nucleotit laø 3,4Ao. Moät Nucleotit coù khoái löôïng khoaûng 300 ñvc

- Theo nuyeân taéc boå sung : A lieân keát vôùi T, G lieân keát vôùi X . Vì vaäy A=T, G=X.. Töø ñoù suy ra:

+ Soá löôïng nucleotit cuûa caû ADN hoaëc gen kí hieäu laø: N= 2A+2X

+ Soá löôïng nucleotit cuûa caû ADN hoaëc gen kí hieäu laø: N=2A+2X

+ Soá löôïng nucleotit ôû 1 maïch cuûa ADN hay gen: N/2= A+X

+ % Cuûa 2 loaïi nucleotit khoâng boå sung : %A+%X=50%

+ chieàu daøi cuûa phaân töû ADN hay gen: L= N/2 x 3,4A0

- Goïi k laø soá löôït töï sao töø 1 phaân töû ADN(gen) ban ñaàu. Soá phaân töû ñöôïc taïo ra ôû ñôït töï sao cuoái cuøng laø 2k

- 1 axit amim ñöôïc maõ hoùa bôûi 3 nucleotit treân mARN . Khoái löôïng cuûa 1 aa laø 110 ñvc

b/ Baøi taäp:

BAØI TAÄP 1:

1 gen coù soá lieân keát hidroâ baèng 7800. Bieát soá nu loaïi T = 1200 . Haõy tính :

a. Chieàu daøi cuûa gen?

b. Soá löôïng vaø thaønh phaàn % moãi loaïi nu .

Giaûi

Vì A= T = 1200

Soá nu loaïi G laø : H= 2A + 3 G

 7800 = 2.1200 + 3.G

 G = 1800

a. Chieàu daøi cuûa gen laø : Löôïng = N/2 x3.4Ao = 2 (A+G ) / 2 x3.4Ao

= (1200 + 1800 )x3.4Ao = 10200Ao

Soá löôïng vaø thaønh phaàn % moãi loaïi nu laø :

Theo NTBS : A = T = 1200 (nu)

G = X = 1800 (nu )

% moãi loaïi laø :

%A = %T = 1200 / Nx 100% = 1200 / {(1800 + 1200 )x2}x100% = 20%

% G = %X = {100% - (%A+%T)}/2 = 30%

Baøi taäp 2

Moät gen coù 3000 nucleotit, trong ñoù coù 900 A

Xaùc ñònh chieàu daøi cuûa gen.
Soâ nucleotit töøng loaïi cuûa gen laø bao nhieâu?
Khi gen töï nhan ñoâi 1 laàn ñaõ laáy töø moâi tröôøng teá baøo bao nhieâu nucleotit?

Giaûi:

Chieàu daøi cuûa gen laø: ( 3000:2) x 3,4 = 5100AO
Soá nucleotit töøng loaïi cuûa gen: A = T = 900 nucleotit,

G = X = ( 3000 : 2 ) – 900 = 600 nucleotit

3. Khi gen töï nhaân ñoâi 1 laàn ñaõ laáy töø moâi tröôøng noäi baøo 3000 nucleotit

B.Các công thức giải bài tập cơ bản:

D¹ng 1: TÝnh sè lîng , % tõng lo¹i Nu cña mçi m¹ch vµ cña gen

Theo NTBS: A1 = T2, T1 = A2 , G1 = X2, X1 = G2

A1 + T1 + G1 + X1 =

Suy ra A + G = vµ %A + %G = 50%N

% A gen = % T gen =

% G gen = % X gen =

D¹ng 2: TÝnh chiÒu dµi sè vßng xo¾n vµ khèi lîng cña AND

- TÝnh chiÒu dµi cña gen

Lgen = Lm¹ch = . 3,4 Ao ( 1 Ao = 10-4 Micr«met)

- TÝnh sè vßng xo¾n

C = =

- TÝnh khèi lîng:

M = N . 300 ®vC

D¹ng 3: TÝnh sè liªn kÕt ho¸ häc trong gen

2( + - 1) = 2(N – 1)

- Sè LK hi®r« : H = 2A + 3G

- Tæng sè nu do m«I trêng cung cÊp = (2x – 1). N

N lµ sè Nu cña gen

- Sè lîng tõng lo¹i Nu do m«I trêng cung cÊp

Amt = Tmt = (2x – 1).Agen

Gmt = Xmt = (2x – 1).Ggen

- TØ lÖ % tõng lo¹i Nu do m«I trêng cung cÊp lu«n b»ng tØ lÖ % tõng lo¹i Nu trong gen

D¹ng 5: TÝnh sè Liªn kÕt Hy®r« bÞ ph¸ vì vµ sè LK ho¸ trÞ bÞ ph¸ vì vµ ®îc h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh tù nh©n ®«i cña gen

- Tæng sè LK hy®r« bÞ ph¸ = (2x – 1). H

- Tæng sè LK hy®r« ®îc h×nh thµnh = 2x . H

- Tæng sè LK ho¸ trÞ ®îc h×nh thµnh = (2x – 1). (N – 2)

- Số nucleotit mỗi loại trong ADN: A=T ; G = X

- Số nucleotit mỗi loại trong từng mạch đơn ADN

A1 = T2

T1 = A2 ===> A1 +A2 = T1 +T2 = A1 +T1 = A2 +T2

G1 = X2

X1 = G2 ===> G1+ X1 = G2+ X2 = G1+ G2 = X1+ X2

- Tỷ lệ phần trăm mỗi loại nucleotit trong ADN

- Tổng số các loại nucleotit các loại trong ADN

N = A+T+G+X, trong đó: A= T; G =X

=> N = 2(A + G) = 2(T + X) = 2(A + X) = 2(T = G)

- Tổng số chu kỳ xoắn trong ADN

- Chiều dài của ADN

- Khối lượng phân tử ADN

- Số liên kết Hydro trong ADN

H = 2A + 3G = 2T+ 3X

- Tổng số liên kết hóa trị giữ các nucleic

H = N - 2.

C.Các dạng bài tập cần chú ý:

Moät gen coù 3000 nucleotit, trong ñoù coù 900 A

Xaùc ñònh chieàu daøi cuûa gen.
Soâ nucleotit töøng loaïi cuûa gen laø bao nhieâu?
Khi gen töï nhan ñoâi 1 laàn ñaõ laáy töø moâi tröôøng teá baøo bao nhieâu nucleotit?

Giaûi:

1.Chieàu daøi cuûa gen laø: ( 3000:2) x 3,4 = 5100AO

2.Soá nucleotit töøng loaïi cuûa gen: A = T = 900 nucleotit,

G = X = ( 3000 : 2 ) – 900 = 600 nucleotit

3. Khi gen töï nhaân ñoâi 1 laàn ñaõ laáy töø moâi tröôøng noäi baøo 3000 nucleotit

BAØI TAÄP 2:

Moät gen caáu truùc coù 6o chu kì xoaén, vaø coù G= 20% nhaân ñoâi lieân tieáp 5 ñôït. Moãi gen con phieân maõ 3 laàn , moãi mARN cho 5riboxom tröôït qua ñeå toång hôïp protein.

a)Tính soá löôïng nucleotit gen.

b)Khoái löôïng phaân töû cuûa gen laø bao nhieâu?

c)Tính soá nucleotit moãi loaïi maø moâi tröôøng noäi baøo caàn cung caáp cho gen taùi baûn.

d)Soá löôïng Nu maø moâi tröôøng noäi baøo cung caáp ñeå caùc gen con toång hôïp toåûng hôïp mARN laø bao nhieâu?

e)Tính soá löôïng phaân töû Protein ñöôïc toång hôïp, Soá löôïng axit amin maø moâi tröôøng cung caáp ñeå toûng hôïp caùc phaân töû Protein.

Trong quaù trình toång hôïp Protein ñaõ giaûi phoùng ra bao nhieâu phaân töû nöôùc, vaø hình thaønh bo soá löôïng phaân töû proâteâin ñöôïc toång hôïp töø 96 mARN laø:

96 x 5 = 480 Protein

-soá löôïng axit amin caàn cung caáp ñeå toång hôïp neân 1 phaân töû proâteâin laø:

600 - 1 = 199

f)3 nhieâu moái lieân keát peptit?

GIAÛI:

a.Moãi chu kì xoaén cuûa gen coù 10 caëp Nu. Vaäy soá löôïng Nu cuûa gen laø:

60 x 20 = 1200 Nu

b.Moãi Nu naëng trung bình laø 300 ñvc. suy ra khoái löôïng phaân töû cuûa gen laø:

1200 x 300 = 360000 ñvc

c.Döïa vaøo NTBS vaø theo giaû thieát, ta coù % vaø soá löôïng moãi loaïi Nu cuûa gen :

G=X=20%, A=T=30% ==> Suy ra

G=X= 1200 x 30 = 360 Nu ; A=T= 1200 x 20 = 240 Nu

100 100

-soá löôïng nucleâoâtit moãi loaïi moâi tröôøng cung caáp cho gen taùi baûn 5 ñôït lieân tieáp.

A=T= ( 25 -1) 360 = 31 x 360 = 11160 Nu

G=X= ( 25 -1) 240 = 31 x 240 = 7440 Nu

d.soá löïong phaân töû mARN Caùc gen con toång hôïp ñöôïc :

32 x 3 = 96 mARN

-soá löôïng riboânucleotit caàn cung caáp ñeå toång hôïp 1 phaân töû mARN laø:

1200 = 600 Ribo

-toång soá riboânucleotit caàn cung caáp ñeå toång hôïp 96 mARN laø:

600(rib) x 96 = 57600 Ribo

e.Moãi phaân töû mARN coù 5 riboâxom tröôït qua seõ toång hôïp ñöôïc 5 phaân töû proâtein .suy ra

(trong soá 200 boä ba treân phaân töû mARN thì coù 199 boä ba maõ hoùa axit amin coøn boä ba cuoái cuøng cuûa mARN goäi laø boä 3 keát thuùc khoâng tham gia vaoø quaù trình giaûi maõ .vì vaäy ,muoán xaùc ñònh soá löôïng axit amin caàn cung caáp ñeå toång hôïp neân 1 phaân töû proâteâin thì ta phaûi laáy toång soá boä ba treân gen ( hoaëc treân phaân töû mARN) tröø ñi 1 boä ba keát thuùc khoâng tham gia quaù trình giaûi maõ)

- Soá löôïng axit amin caàn cung caáp ñeå toâûng hôïp neân 480 Protein laø:

199 x 480 = 95520 aa.

f. Ñeå toång hôïp ñöôïc 1 phaân töû Protein goàm coù 199 aa caàn giaûi phoùng ra 199 – 1 = 198 phaân töû nöôùc ñeå hình thaønh 198 lieân keát peptit. Suy ra soá löôïng phaân töû nöôùc ñöôïc giaûi phoùng khi toång hôïp 480 phaân töû Protein laø:

198 x 480 = 95040 phaân töû nöôùc

- Töø ñoù suy ra soá lieân keát peptit ñöôïc hình thaønh laø baèng soá phaân töû nöôùc ñöôïc giaûi phoùng ra trong quaù trình hình thaønh caùc lieân keát peptit nghóa laø ñaõ hình thaønh 95040 lieân keát peptit.

Bài 1: Một gen có 120 chu kỳ xoắn và tỷ lệ giữa hai loại nucleotit bằng 2/3. Xác định

1. Tổng số nucleotit có trong gen?

2. Chiều dài của gen?

3. Số nucleotit mỗi loại có trong gen?

Bài 2: Một gen có tổng số 2 loại nucleotit bằng 40% và số liên kết hydro bằng 3240. Xác định:

1. Số nucleotit mỗi loại có trong gen?

2. Số chu kỳ xoắn của gen?

3. Số liên kết hóa trị trên từng mạch đơn và của cả hai mạch của gen?

Bài 3: Một đoạn ADN có số liên kết hóa trị giữa các nucleotit là 1789 và tổng số hai loại nucleotit là 1800.

1. Tính tổng số liên kết hidro của ADN ? Biết rằng H > N

2. Phân tử chứa đoạn ADN nói trên gồm một số đoạn. Chiều dài các đoạn theo thứ tự tăng đần đều. Trong đó đoạn ADN đã cho là đoạn có chiều dài ngắn nhất. Sự chênh lệch chiều dài giữa đoạn ADN dài nhất và đoạn ADN ngắn nhất là 510 A0. Khối lượng phân tử của ADN là 2340. 103 đvc. Xác định số đoạn ADN có trong phân tử ADN nói trên? Sự chênh lệch chiều dài giữa 2 đoạn ADN liên tiếp là bao nhiêu A0?

Bài 4: Một gen có số chu kỳ xoắn là 120 và số liên kết hydro là 3120. Quá trình tự sao của geb làm phá vở 21840 liên kết hydro. Xác định:

1. Số lần tự sao của gen?

2. Số nuleotit mỗi loại mà môi trường nội bào phải cung cấp cho quá trình tự sao của gen để tạo ra các gen con được cấu tạo hoàn toàn từ nucleotit tự do của môi trường?

3. Số liên kết hydro được hình thành thêm trong đợt phân bào cuối cùngcủa gen?

Bài 5: Gen 1 và gen 2 đều có chiều dài 0, 2754 micromet.

Gen 1 có thương số giữa G với một loại nucleotit khác là 0,8.

Gen 2 có hiệu số giữa G với một loại nuleotit khác là 630. Trong cùng một thơiif gian hai gen nói trên đã tự sao một số đợt không bằng nhau và tổng số nucleotit loại G của các gen con là 4320.

1. Xác định số lần tự sao của mỗi gen?

2. Tổng số nucleotit mỗi loại mà môi trường nội bào phải cung cấp cho mỗi gen để hoàn tất quá trình tự sao nói trên?

3. Tính số liên kết hydro bị phá hủy trong quá trình tự sao của 2 gen và số liên kết hydro được hình thành trong các gen con được tạo ra khi kết thúc quá trình tự sao của 2 gen?

Bài 6: Một gen chứa 1725 liên kết hydro. Khi gen tự sao một lần , hai mạch đơn của gen tách rời nhau, người ta nhận thấy trên mỗi mạch đơn chỉ có 2 loại nucleotit. Số nucleotit loại A của môi trường đến liên kết vói mạch đơn 1 của gen là 525.

a, Tính số nucleotit mỗi loại trên tưng mạch gen và trong cả gen?

b, Nếu quá trình tự sao của gen nói trên . Môi trường đã phải cung cấp 1575 nucleotit loại G để tạo ra các gen con thì:

- Gen tự sao bao nhiêu lần?

- Số liên kết hydro và số liên kết hóa trị trong các gen con được tạo ra hoàn toàn từ nucleotit tụ do của môi trường khi kết thúc đợt phân bào cuối cùng là bao nhiêu?

Tiết : 61,62,63

Ngày dạy :

BIẾN DỊ

+ Sô ñoà phaân loaïi bieán dò

Bieán dò

Bieán dò di truyeàn Bieán dò khoâng di truyeàn

(Thöôøng bieán)

Ñoät bieán Bieán dò toå hôïp

Ñoät bieán gen Ñoät bieán NST

Ñoät bieán caáu truùc ñoät bieán soá löôïng

Theå ña boäi Theå dò boäi

-Bieán dò: Laø hieän töôïng caùc caù theå ôû ñôøi con coù nhieàu neùt khaùc nhau vaø khaùc vôùi boá meï.

- Bieán dò di truyeàn: laø nhöõng bieán ñoåi trong vaät chaát di truyeàn vaø truyeàn laïi cho caùc theà heä sau, goàm 2 loaïi laø ñoät bieán vaø bieàn dò toå hôïp.

Bieán dò khoâng di truyeàn laø nhöõng bieàn ñoåi kieåu hình cuûa cuøng 1 kieåu gen döôí taùc ñoäng cuûa nhöõng ñieàu kieän moâi tröôøng khaùc nhau vaø khong di truyeàn cho ñôøi sau.

- Ñoät bieán: Laø nhöõng bieán ñoåi trong vaät chaát di truyeàn ôû caáp ñoä phaân töû ( gen) vaø teá baøo ( NST)

1)Ñoät bieán gen:

Khaùi nieäm: Laø nhöõng bieán ñoåi caáu truùc cuûa gen lieân quan ñeán 1 hoaëc 1 soá caëp Nu .

a)Cácù daïng ñoät bieán gen ñieån hình:

- Ñoät bieán maát 1 caëp Nu

- Ñoät bieán theâm 1 caëp Nu

- Ñoät bieán thay theá caëp Nu

b)Cô cheá phaùt sinh:

- Taùc nhaân töø moâi tröôøng trong cô theå: Ñoù laø nhöõng roái loaïn sinh lí laøm maát caân baèng moâi tröôøng trong cô theå vaø laøm roái loaïn quaù trình töï sao cuûa phaân töû ADN.

- Taùc nhaân töø moâi tröôøng beân ngoaøi cô theå: Ñoù laø caùc taùc nhaân vaät lí( tia töû ngoaïi, tia phoùng xaï...) hoùahoïc ( ñoxin, thuoác tröø saâu DDT...) Laøm toån thöông phaân töû ADN hoaêïc roái loaïn quaù trình töï sao cheùp cuûa noù.

c)Vai troø: Söï bieán ñoåi caáu truùc cuûa gen do ñoät bieán daàn ñeán nhöõng bieán ñoåi loaïi phaân töû protein maø noù quy ñònh neân daãn ñeán bieán ñoåi kieåu hình. Nhöõng bieán ñoåi naøy thöôøng coù haïi cho baûn thaân sinh vaät. Tuy nhieân cuõng coù tröôøng hôïp coù lôïi.

2)Ñoät bieán NST

a)Khaùi nieäm: Laø nhöõng bieán ñoåi veà caáu truùc hay soá löôïng NST

b)Caùc daïng ñoät bieán NST

- Ñoät bieán caáu truùc NST: Laø nhöõng bieán ñoåi trong caáu truùc cuûa NST, goàm caùc daïng sau:

+ Ñoät bieán maát ñoaïn

+ Ñoät bieán ñaûo ñoaïn

+ Ñoät bieán laëp ñoaïn

+ Ñoät bieán chuyeån ñoaïn

- Ñoät bieán soá löôïng: Laø nhöõng bieán ñoåi SOÁ löôïng NST xaûy ra ôû 1 hoaëc 1 soá caëp hoaëc xaûy ra ôû taát caû boä NST, Goàm caùc daïng sau:

+ Dò boäi theå: Theâm hoaêïc maát moät hoaêïc moät soá` NST thuoäc 1 hoaëc 1 soá caëp NST naøo ñoù

+ Ña boäi theå: Boä NST coù soá löôïng taêng leân theo boäi soá cuûa n,( nhieàu hôn 2n)

c)Cô cheá phaùt sinh

- Theå dò boäi: Cacù taùc nhaân gaây ñoät bieán laøm roái loaïn quaù trình phaân li cuûa 1 hoaëc 1 soá caëp NST naøo ñoù daàn ñeán söï khoâng phaân li cuûa chuùng vaø taïo ra caùc giao töû baát thöôøng( moät giao töû chöùa caû 2 NST cuûa caëp, coøn 1 giao töû khoâng chöùa NST naøo cuûa caëp)

- Theå ña boäi: Caùc taùc nhaân gaây ñoät bieán laøm roái loaïn quaù trình nguyeân phaân hoaëc giaûm phaân daãn ñeán söï khoâng phaân li cuûa caùc caëp NST ñaõ nhaân ñoâi.

d)Vai troø:

- Caùc daïng ñoät bieán caáu truùc NST vaødò boäi theå thöôøng coù haïi cho baûn thaân sinh vaät.

- Caùc daïng ñoät bieán ña boäi theå taïo ra caùc cô theå ña boäi coù nhieàu ñaïc tính quyù: Kích thöôùc lôùn, cô quan sinh döôõng to, sinh tröôûng phaùt trieån maïnh vaø choáng chòu toát.

3)Bieán dò toå hôïp:

a)Khaùi nieäm: Laø söï toå hôïp laïi vaät chaát di truyeàn cuûa boá meï thoâng qua quaù trình giao phoái daãn tôùi söï toå hôïp laïi caùc tính traïng voán coù cuûa boá meï, Laøm xuaát hieän caùc tính traïng môùi.

b)Cô cheá phaùt sinh:

Do söï phaân li ñoäc laäp vaø toå hôïp töï do cuûa caùc gen treân cô sôû söï phaân li ñoäc laäp vaø toå hôïp töï do cuûa caùc NST trong giaûm phaân vaø thuï tinh.

c)Vai troø:

Cung caáp nguyeân lieäu cho quaù trình choïn gioáng, vaø tieán hoùa.

4)Thöôøng bieán:

a)khaùi nieäm:

Thöôøng bieán laø nhöõng bieán ñoåi kieåu hình cuûa cuøng 1 kieåu gen, phaùt sinh trong ñôøi soáng caù theå döôùi taùc ñoäng tröïc tieáp cuûa ñieàu kieän ngoaïicaûnh.

b)Tính chaát

- Xuaát hieän ñoàng loaït theo höôùng xaùc ñònh

- Phaùt sinh trong ñôøi soáng caù theå

- Töông öùng vôùi ñieàu kieän ngoaïi caûnh

- Khoâng di truyeàn ñöôïc

c)Vai troø:

- Giuùp sinh vaät coù nhöõng bieán ñoåi kieåu hình thích nghi vôùi ñieàu kieän ngoaïi caûnh cuï theå:

5)Möùc phaûn öùng:

a)Khaùi nieäm: Laø giôùi haïn thöôøng bieán cuûa 1 kieåu gen tröôùc ñieàu kieän ngoaïi caûnh khaùc nhau.

b)Tính chaát

- Do cuøng 1 kieåu gen quy ñònh, do vaäy coù giôùi haïn.

- Kieåu hình laø keát quaû töông taùc giöõa kieåu gen vaø moâi tröôøng.

- Caùc tính traïng chaát löôïng thöôøng coù möùc phaûn öùng heïp, Coøn caùc tính traïng soá löôïng thöôøng coù möùc phaûn öùng roäng.

c)YÙ nghóa:

Trong chaên nuoâi vaø troàng troït, Ngöôøi ta vaän duïng nhöõng hieåu bieát veà aûnh höôûng cuûa moâi tröôøng( ñieàu kieän chaêm soùc, kó thuaät chaêm soùc, thöùc aên phaân boùn...) ñoái vôùi caùc tính traïng soá löôïng. Nhöõng kieán thöùc veà möùc phaûn öùng ñeå coù nhöõng bieän phaùp naâng cao naêng xuaát caây troàng, vaät nuoâi.

Tiết : 64,65,66,67

Ngày dạy :

LÍ THUYẾT VỀ ĐỘT BIẾN

Dạng 1: Cho biết dạng đột biến gen, xác định sự thay đổi về liên kết Hiđrô và cấu trúc của phần tử prôtêin

Các kiến thức cơ bản:

Giữa A và T có 2 liên kết hyđrô.

Giữa G và X có 3 liên kết hyđrô

Dạng mất cặp nuclêôtit sẽ làm giảm số liên kết hyđrô dạng thêm cặp

nuclêôtit sẽ làm tăng, dạng đảo vị trí sẽ không đổi, dạng thay thế sẽ có thể không

làm thay đổi hoặc tăng hoặc giảm về số liên kết hyđrô trong gen.

Khi biết dạng đột biến ta sắp xếp lại các mã di truyền, từ đó suy ra sự thay đổi của cấu trúc phân tử prôtêin.

Bài 1

1. Số liên kết hyđrô của gen sẽ thay đổi như thể nào khi xảy ra đột biến gen ở các dạng sau:

a. Mất 1 cặp nuclêôtit trong gen.

2. Phân tử prôtêin sẽ bị thay đổi như thế nào trong các trường hợp đột biến sau đây:

a. Mất 1 cặp nuclêôtit sau mã mở đầu.

b. Trong các dạng đột biến nói trên, dạng nào ảnh hưởng nghiêm trọng nhất đến cấu trúc của prôtêin? Vì sao?

Bài giải

1. a. Mất 1 cặp nuclêôtit trong gen:

Nếu mất 1 cặp nuclêôtit A – T sẽ làm giảm 2 liên kết hyđrô.
Nếu mất 1 cặp nuclêôtit G – X sẽ làm giảm 3 liên kết hyđrô.

2.a. Mất một cặp nuclêôtit sau mã mở đầu sẽ thay đổi toàn bộ trình tự các axit amin trong chuỗi polipeptit.

e. Dạng mất một cặp nuclêôtit hay dạng thêm một cặp nuclêôtit thay đổi nghiêm trọng nhất về cấu trúc của prôtêin vì hai dạng đột biến này đều sắp xếp lại các bộ ba mã hoá từ sau mã hoá mở đầu đến cuối gen, dẫn đến thay đổi toàn bộ trình tự các axit amin từ mã bị đột biến đến cuối chuỗi polipeptit.

Bài 2 Một gen có cấu trúc dài 0,408mm. Do đột biến thay thế một cặp nuclêôtit này bằng một cặp nuclêôtit khác tại vị trí nuclêôtit thứ 363 đã làm cho mã bộ ba tại đây trở thành mã không quy định axit amin nào. Hãy cho biết phân tử prôtêin do gen đột biến tổng hợp có bao nhiêu axit amin?

Bài giải

Nuclêôtit có vị trí 363 thuộc bộ ba thứ 363 : 3 = 121
Codon thứ 121 trở thành mã kết thúc nên số axit amin trong phân tử prôtêin do gen bị đột biến tổng hợp có số axit amin là:
- 121 – 1 =120 axit amin (nếu kể cả axit amin mở đầu).
- 121 – 2 = 119 axit amin (nếu không kể đến axit amin mở đầu).

2.Thay đổi cấu trúc của phân tử prôtêin:

a. Thay một cặp nuclêôtit ở vị trí thứ 2 là A – T bằng G – X là thay ở mã mở đầu nên không làm thay đổi axit amin nào trong phân tử prôtêin.

b. Mất 1 cặp nuclêôtit là X – G ở vị trí thứ 4 sẽ thay đổi toàn bộ axit amin trong chuỗi pôlipeptit từ sau axit amin mở đầu.

c. Đảo vị trí 2 cặp nuclêôtit vị trí thứ 16 và 18 làm mã bộ ba tại đây bị biến đổi thành TTX, quy định mã sao là AAG mã hoá axit amin lizin

d. Mất 2 cặp nuclêôtit thứ 13 và 14 làm mã bộ ba tại vị trí này trở thành AXT, quy định mã sao UGA và đây là mã kết thúc nên chuỗi polipeptit chỉ còn 4 axit amin sau:

Mêtiônin – Valin – Lizin – Xistêrin…

mARN: AUG – GUU – AAG – UGU – AGU – GAA…

Dạng 2 : Cho biết sự thay đổi về liên kết hiđrô, xác định dạng đột biến và số nuclêôtit mỗi loại của gen đột biến

Các kiến thức cơ bản:

Muốn xác định số nuclêôtit mỗi loại của gen đột biến ta cần biết dạng đột biến và số nuclêôtit mỗi loại của gen ban đầu.

Bài 1. Một gen có khối lượng 45.104 đvC, có hiệu số giữa nuclêôtit loại X với một loại nuclêôtit khác bằng 20% số nuclêôtit của gen. Cho biết dạng đột biến, số nuclêôtit của mỗi loại gen đột biến trong các trường hợp sau, biết đột biến không chạm đến quá 3 cặp nuclêôtit.1. Sau đột biến, số liên kết hyđrô của gen tăng 1 liên kết.

2. Sau đột biến số liên kết hyđrô của gen giảm 2 liên kết.

Bài giải

- Tổng số nuclêôtit của gen: 45. 104 : 300 nuclêôtit.

X – A = 20% A = T = 15%.

X + A = 50% suy ra G = X = 35%.

- Số nuclêôtit mỗi loại của gen trước đột biến.

A = T = 1500. 15% = 225 nuclêôtit.

G = X = 1500. 35% = 525 nuclêôtit.

1. Sau đột biến, số liên kết hyđrô của gen tăng 1 liên kết.

+ Trường hợp 1: Thay một cặp A – T bằng 1 cặp G – X:

- Số nuclêôtit mỗi loại của gen sau đột biến:

A = T = 225 – 1 = 224 nuclêôtit; G = X = 525 +1 = 526nuclêôtit

+ Trường hợp 2: Thay một cặp G – X bằng 2 cặp A – T:

- Số nuclêôtit mỗi loại của gen đột biến:

A = T = 225 + 2 = 227 nuclêôtit; G = X = 525 – 1= 524nuclêôtit.

2. Sau đột biến, số liên kết hyđrô của gen giảm đi 2 liên kết.

+ Trường hợp 1: Mất 1 cặp A – T.

- Số nuclêôtit mỗi loại của gen sau đột biến:

A = T = 225 – 1 = 224 nuclêôtit; G = X = 525 nuclêôtit

+ Trường hợp 2: Thay 2 cặp G – X bằng 2 cặp A – T:

- Số nuclêôtit mỗi loại của gen đột biến:

A = T = 225 + 2 = 227 nuclêôtit; G = X = 525 – 2 = 523nuclêôtit.

Bài 2 : Gen có 3120 liên kết hyđrô và A = 20% tổng số nuclêôtit. Tìm dạng đột biến có thể và tính số nuclêôtit mỗi loại của gen đột biến trong các trường hợp sau, biết đột biến không chạm đến quá 3 cặp nuclêôtit.

1. Sau đột biến, số liên kết hyđrô của gen tăng thêm 3 liên kết.

2. Sau đột biến, số liên kết hyđrô của gen không đổi.

Bài giải A = T = 20%  G = X = 50% - 20% = 30%.

- Gọi N là tổng số nuclêôtit của gen trước đột biến, ta có:

suy ra N = 2400 nuclêôtit

- Số nuclêôtit mỗi loại của gen trước đột biến:

A = T = 2400. 20% = 480 nuclêôtit. G = X = 2400. 30% = 720 nuclêôtit.

1. Sau đột biến, số liên kết hyđrô của gen tăng 3 liên kết:

+ Trường hợp 1: thêm 1 cặp nuclêôtit G – X trong gen.

- Số nuclêôtit mỗi loại của gen đột biến:

A = T = 480 nuclêôtit; G = X = 720 +1 =721 nuclêôtit

+ Trường hợp 2: Thay 3 cặp A – T bằng 3 cặp G - X

- Số nuclêôtit mỗi loại của gen đột biến:

A = T = 480 – 3 = 477nuclêôtit; G = X = 720 +3 = 723 nuclêôtit.

+ Trường hợp 3: Thay 1 cặp G – X bằng 3 cặp A – T:

- Số nuclêôtit mỗi loại của gen đột biến:

A = T = 480 + 3 = 483 nuclêôtit; G = X = 720 – 1 = 719 nuclêôtit.

2. Sau đột biến, số liên kết hyđrô của gen không đổi:

Đột biến chỉ có thể thuộc dạng đảo vị trí các cặp nuclêôtit hoặc thay thế các cặp nuclêôtit.

+ Trường hợp 1: đảo vị trí giữa các cặp nuclêôtit trong gen:

- Số nuclêôtit mỗi loại của gen đột biến:

A = T = 480 nuclêôtit; G = X = 720 nuclêôtit.

+ Trường hợp 2: thay cặp nuclêôtit A – T bằng T – A hoặc thay cặp nuclêôtit G – X bằng X – G: - Số nuclêôtit mỗi loại gen của đột biến:

A = T = 480 nuclêôtit; G = X = 720 nuclêôtit

+ Trường hợp 3: thay 3 cặp A – T bằng 2 cặp G – X:

- Số nuclêôtit mỗi loại của gen đột biến:

A = T = 480 – 3 = 477 nuclêôtit; G = X = 720 + 2 = 722 nuclêôtit

+ Trường hợp 4: Thay 2 cặp G – X bằng 3 cặp A – T:

- Số nuclêôtit mỗi loại của gen đột biến:

A = T = 480 + 3 = 483 nuclêôtit; G = X = 720 – 2 = 718 nuclêôtit.

Dạng 3: Dựa vào sự thay đổi số lượng các loại nuclêôtit, chiều dài gen, cấu trúc prôtêin, xác định đột biến gen.

* Các kiến thức cơ bản:

+ Giữa A và T có 2 liên kết hyđrô.

+ Giữa G và X có 3 liên kết hyđrô.

+ Dạng mất cặp nuclêôtit sẽ làm giảm số liên kết hyđrô dạng thêm cặp nulclêôtit sẽ làm tăng, dạng đảo vị trí sẽ không đổi, dạng thay thế sẽ có thể không làm thay đổi hoặc tăng hoặc giảm về số liên kết hyđrô trong gen.

+ Khi biết dạng đột biến ta sắp xếp lại các mã di truyền, từ đó suy ra sự thay đổi của cấu trúc phân tử prôtêin.

Bài 1:

1. Số liên kết hyđrô của gen sẽ thay đổi như thể nào khi xảy ra đột biến gen ở các dạng sau:a. Mất 1 cặp nuclêôtit trong gen.

b. Thêm 1 cặp nuclêôtit trong gen.

c. Thay thế một cặp nuclêôtit trong gen.

2. Phân tử prôtêin sẽ bị thay đổi như thế nào trong các trường hợp đột biến sau đây:

a. Mất 1 cặp nuclêôtit sau mã mở đầu.

b. Thêm 1 cặp nuclêôtit sau mã mở đầu.

c. Thay 1 cặp nuclêôtit trong gen.

d. Đảo vi trí giữa 2 cặp nuclêôtit (không kể đến mã mở đầu và mã kết thúc).

e. Trong các dạng đột biến nói trên, dạng nào ảnh hưởng nghiêm trọng nhất đến cấu trúc của prôtêin? Vì sao?

Bài giải

1. a. Mất 1 cặp nuclêôtit trong gen:

+ Nếu mất 1 cặp nuclêôtit A – T sẽ làm giảm 2 liên kết hyđrô.

+ Nếu mất 1 cặp nuclêôtit G – X sẽ làm giảm 3 liên kết hyđrô.

b. Thêm một cặp nuclêôtit trong gen:

+ Nếu thêm 1cặp nuclêôtit A – T sẽ làm tăng 2 liên kết hyđrô.

+ Nếu thêm 1cặp nuclêôtit G – X sẽ làm tăng 3 liên kết hyđrô.

c. Thay một cặp nuclêôtit trong gen:

+ Nếu thay một cặp nuclêôtit A – T bằng một cặp T – A hoặc thay một cặp nuclêôtit G – X bằng một cặp nulêôtit G – X sẽ không làm thay đổi số liên kết hyđrô của gen.

+ Nếu thay một cặp nuclêôtit A – T bằng 1 cặp nuclêôtit G – X sẽ làm tăng số liên kết hyđrô lên 3 – 2 = 1 liên kết.

+ Nếu thay một cặp nuclêôtit G – X bằng 1 cặp nuclêôtit A – T sẽ làm giảm số liên kết hyđrô lên 3 – 2 = 1 liên kết.

2. a. Mất một cặp nuclêôtit sau mã mở đầu sẽ thay đổi toàn bộ trình tự các axit amin trong chuỗi polipeptit.

b. Thêm một cặp nuclêôtit sau mã mở đầu sẽ thay đổi toàn bộ trình tự các axit amin trong chuỗi polipeptit.

c. Thay một cặp nuclêôtit trong gen:

+ Không thay đổi cấu trúc phân tử của prôtêin khi cặp nuclêôtit bị thay thế thuộc mã mở đầu hay mã kết thúc.

+ Không thay đổi cấu trúc của phân tử prôtêin khi mã bộ ba (Codon) sau đột biến quy định axit amin giống như mã bộ ba trước đột biến (do tính thoái hoá của mã di truyền).

+ Thay đổi một axit amin trong chuỗi pôlipeptit khi mã bộ ba sau đột biến quy định axit amin khác bộ ba trước đột biến.

+ Chuỗi polipeptit sẽ bị ngắn lại sau khi mã bộ ba sau đột biến trở thành max kết thúc.

d. Đảo vị trí giữa hai cặp nuclêôtit (không kể đến mã mở đầu và mã kết thúc).

+ Không làm thay đổi axit amin nào trong chuỗi polipeptit khi đảo vị trí 2 cặp

nuclêôtit giông nhau hoặc làm xuất hiện bộ ba mới cùng mã hoá cho axit amin cũ.

+ Thay đổi một axit amin trong chuỗi pôlipeptit khi đảo vi trí hai cặp nuclêôtit

của một mã bộ ba và mã bộ ba sau đột biến quy định axit amin khác với mã trước đột biến.

+ Thay đổi 2 axit amin trong chuỗi polipeptit khi đảo vị trí hai cặp nuclêôtit của hai mã bộ ba và hai mã bộ ba sau đột biến quy định axit amin khác với trước đột biến.

Bài 2.

Một gen có cấu trúc dài 0,408mm. Do đột biến thay thế một cặp nuclêôtit này bằng một cặp nuclêôtit khác tại vị trí nuclêôtit thứ 363 đã làm cho mã bộ ba tại đây trở thành mã không quy định axit amin nào. Hãy cho biết phân tử prôtêin do gen đột biến tổng hợp có bao nhiêu axit amin?

Bài giải:

 Nuclêôtit có vị trí 363 thuộc bộ ba thứ 363 : 3 = 121

 Codon thứ 121 trở thành mã kết thúc nên số axit amin trong phân tử prôtêin do gen bị đột biến tổng hợp có số axit amin là:

+ 121 – 1 =120 axit amin (nếu kể cả axit amin mở đầu).

+ 121 – 2 = 119 axit amin (nếu không kể đến axit amin mở đầu).

Bài 3.

1. Một gen có cấu trúc có trình tự các cặp nuclêôtit được bắt đầu như sau:

5 10 15

3' TAX XAA TTX AXA TXA XTT……5'.

5' ATG GTT AAG TGT AGT GAA……3'.

Trình tự axit amin trong chuỗi polipeptit do gn trên tổng hợp được bắt đầu như thế nào?

2. Phân tử prôtêin do gen đột biến tổng hợp thay đổi ra sao trong các trường hợp sau:

a. Thay một cặp nuclêôtit A – T vị trí thứ hai bằng G – X.

b. Mất một cặp nuclêôtit X – G vị trí thứ 4.

c. Đảo vị trí hai cặp nuclêôtit thứ 16 và 18 là X – G và T – A.

d. Mất 2 cặp nuclêôtit thứ 13 và 14.

e. Thay một cặp nuclêôtit ở vị trí thứ 10 là A – T bằng 1 cặp nuclêôtit T – A.

Cho biết các bộ ba mã hoá trên phân tử mARN tương ứng với các axit amin như sau:

GAA: axit Glutamic AUG: Metiônin UGA: Mã kết thúc.

UGU: Xistêin AAG: Lizin AAG: Lizin.

GUU: Valin AGU: Xêrin AGU: Xêrin.

Bài giải

1. Trình tự các axit amin trong chuỗi pôlipeptit

- Mạch khuôn của gen có chiều 3' – 5'.

- Theo nguyên tắc bổ sung của cơ chế sao mã, từ trình tự các nuclêôtit trong mạch khuôn ra trình tự các ribônuclêôtit trong mARN được bắt đầu như sau:

Mạch khuôn: TAX – XAA – TTX – AXA – TXA – XTT…

mARN: AUG – GUU – AAG – UGU – AGU – GAA…

- Vậy, trình tự các axit amin trong phân tử prôtêin do gen cấu trúc nói trên tổng hợp là:

Mêtiônin – Valin – Lizin – Xistêin – Xêrin – axit glutamic…

2.Thay đổi cấu trúc của phân tử prôtêin:

a. Thay một cặp nuclêôtit ở vị trí thứ 2 là A – T bằng G – X là thay ở mã mở đầu nên không làm thay đổi axit amin nào trong phân tử prôtêin.

b. Mất 1 cặp nuclêôtit là X – G ở vị trí thứ 4 sẽ thay đổi toàn bộ axit amin trong chuỗi pôlipeptit từ sau axit amin mở đầu.

c. Đảo vị trí 2 cặp nuclêôtit vị trí thứ 16 và 18 làm mã bộ ba tại đây bị biến đổi thành TTX, quy định mã sao là AAG mã hoá axit amin lizin

e. Mêtiônin – Valin – Lizin – Xistêrin…

Tiết : 68-72

Ngày dạy :

BÀI TẬP VỀ ĐỘT BIẾN

Bài 1: Một gen dài 4080A0 bị đột biến thành gen a. Khi gen a tự nhân đôi một lần môi trường nội bào đã cung cấp 2398 nu. đột biến trên thuộc dạng nào ?

Bài 2: Một gen có 4800 liên kết hiđrô và có tỉ lệ A/G = ½, bị đột biến thành alen mới có 4801 liên kết hiđrô và có khối lượng 108.104 đvC. Số nu mỗi loại của gen sau đột biến?

Bài 3. Một gen bình thường điều khiển tổng hợp một prôtêin có 498 axit amin. Đột biến đã tác động trên một cặp nuclêôtit và sau đột biến tổng số nuclêôtit của gen bằng 3000. Xác định dạng đột biến gen xảy ra l

Bài 4. Gen A có khối lượng phân tử bằng 450000 đơn vị cacbon và có 1900 liên kết hydrô.Gen A bị thay thế một cặp A - T bằng một cặp G - X trở thành gen a, thành phần nuclêôtit từng loại của gen a là bao nhiêu ?

Bài 5. Một gen tổng hợp 1 phân tử prôtêin có 498 axit amin, trong gen có tỷ lệ A/G = 2/3. Nếu sau đột biến, tỷ lệ A/G = 66,85%. Đây là dạng đột biến gen nào?

Bài 6. Một gen có 1200 nuclêôtit và có 30% A. Gen bị mất một đoạn. Đoạn mất đi chứa 20 nuclêôtit loại A và có G= 3/2 A. Số lượng từng loại nuclêôtit của gen sau đột biến là bao nhiêu?

Bài 7. Một gen có 1200 nuclêôtit và có 30% ađênin . Do đột biến chiều dài của gen giảm 10,2 A0 và kém 7 liên kết hydrô . Số nuclêôtit tự do từng loại mà môi trường phải cung cấp để cho gen đột biến tự nhân đôi liên tiếp hai lần là bao nhiêu ?

Bài 8. Gen có 1170 nuclêôtit và có G = 4A. Sau đột biến, phân tử prôtêin giảm xuống 1 axit amin. Khi gen đột biến nhân đôi liên tiếp 3 lần, nhu cầu nuclêôtit loại A giảm xuống 14 nuclêôtit loại G giảm 7 nuclêôtit, số liên kết hyđrô bị phá huỷ trong quá trình trên là bao nhiêu ?

Bài 9. Phân tử mARN được tổng hợp từ một gen bị đột biến chứa 150 uraxin, 301 guanin, 449 ađênin, và 600 xytôzin. Biết rằng trước khi chưa bị đột biến, gen dài 0,51 micrômét và có A/G = 2/3 . Xác định dạng đột biến ?

Bài 10. Một cặp gen dị hợp, mỗi alen đều dài 5100 ăngstrong . Gen A có số liên kết hydro là 3900, gen a có hiệu số phần trăm giữa loại A với G là 20% số nu của gen . Do đột biến thể dị bội tạo ra tế bào có kiểu gen Aaa. Số lượng nuclêôtit mỗi loại trong kiểu gen sẽ là

Bài 11. Một gen có tổng số nu là 3000, Nu loại A = 500. gen bị đột biến chỉ lien quan tới một bộ ba. Số lien kết hiđrô của gen đột biến là 4009. Xác định dạng đột biến?

Bài 12: Một phân tử ARN được tổng hợp từ gen B có số ribônu các loại là A = 200, U = 300, G = 400, X = 600. gen B bị đột biến thành gen b, gen b có chiều dài bằng gen B và có số lien kết hiđrô bằng 4000. Xác định dạng đột biến trên?

Bài 13: Một gen có 120 chu kì xoắn có số nu loại G = 450, gen này đột biến thành gen khác có chiều dài bằng 4076,6 A0 . Tính số lien kết hiđrô của gen đột biến?

Bài 14: Gen A đột biến thành gen a, gen a kém gen A 6,8 A0 và 4 liên kết hiđrô. Xác định dạng đột biến?

Bài 15: Hãy tìm các dạng đột biến làm thay đổi cấu trúc của gen trong từng trường hợp sau :

- Số liên kết hiđrô của gen tăng thêm 1 liên kết - Số liên kết hiđrô của gen tăng thêm 2 liên kết

- Số liên kết hiđrô của gen giảm bớt 1 liên kết - Số liên kết hiđrô của gen giảm bớt 2 liên kết

- Số liên kết hiđrô của gen không thay đổi - Không làm thay đổi chiều dài của gen

- Không làm thay đổi chiều dài của gen và làm số liên kết hiđrô của gen tăng thêm 1 liên kết

- Không làm thay đổi chiều dài của gen và làm số liên kết hiđrô của gen tăng thêm 2 liên kết

- Không làm thay đổi chiều dài của gen và làm số liên kết hiđrô của gen giảm 1 liên kết

- Không làm thay đổi chiều dài của gen và làm số liên kết hiđrô của gen giảm 2 liên kết

Bài 16: Khi gen S đột biến thành gen s. Khi gen S và s cùng tự nhân đôiliên tiếp 3 lần thì nu tự do môi ttrường nội bào cung cấp cho gen s ít hơn so với cho gen S là 28 nuclêôtit. Dạng đột biến xẩy ra với gen S là gì?

Bài 17: Một gen có 3000 liên kết hiđrô có số nuclêôtit loại G (guanine) gấp 2 lần loại A (ađênin). Một đột biến xẩy ra làm cho chiều dài của gen giảm đi 85Ao . biết rằng trong số nuclêôtit bị mất có 5 nuclêôtit loại X (xitôzin). Tính số nuclêôtit mỗi loại của gen sau khi đột biến?

Bài 18:Một gen có chiều dài 0,255 Mm, có hiệu Ađênin và guanin là 10%. Gen nhân đôi 3 đợt. trong số các gen con tạo ra chứa tất cả 3 600 ađênin và 2401 guanin

Xác định dạng đột biến, tỉ lệ gen đột biến so với tổng số gen được tạo thành
Xác dịnh số lượng từng loại nuclêôtit môi trường cung cấp cho mỗi gen đột biến nhân đôi 3 lần
Câu 19. Dưới tác dụng của tia phóng xạ, gen bị đột biến dẫn đén hậu quả làm mất a.a thứ 12

Xác định dạng đột biến gen trên
Số nuclêôtit mỗi loại và số liên kết hiđrô của gen cso thể thay đổi như thế nào

Tiết : 73,74,75

Ngày dạy :

ÔN TẬP-THI THỬ

1.ĐỀ 1:

Câu 1: (3 điểm)

Tại sao Menđen thường tiến hành thí nghiệm trên loài đậu Hà Lan? Những định luật của Menđen có thể áp dụng trên các loài sinh vật khác được không? Vì sao?

Câu 2: ( 5 điểm)

Nêu đặc điểm cấu tạo hóa học của các loại ARN. So sánh cấu tạo của ARN với ADN?

Câu 3: ( 4 điểm)

Ở lúa, hạt gạo đục là tính trạng trội hoàn toàn so với hạt gạo trong.

Giao phấn giữa giống lúa thuần chủng hạt gạo đục với giống lúa có hạt gạo trong; thu được F1 và tiếp tục cho F1 tự thụ phấn;

a. Lập sơ đồ lai từ P đến F2.

b. Nếu cho F1 nói trên lai phân tích thì kết quả sẽ như thế nào?

Câu 4:(4 điểm)

Bằng kiến thức đã học hãy giải thích một số nguyên nhân cơ bản làm phát sinh các bệnh tật di truyền ở người.

Câu 5:( 4 điểm)

Qua sự sinh sản của các lớp động vật có xương sống, hãy cho thấy sự tiến hóa từ thấp đến cao, từ đơn giản đến hoàn thiện dầ

2.ĐỀ 2:

Câu 1( 2.0 điểm )

Viết sơ đồ và giải thích về mối quan hệ giữa ADN, ARN, Protein ở những loài có vật chất di truyền là ARN?

Câu 2( 2.0 điểm )

So sánh sự khác nhau giữa Cung phản xạ và Vòng phản xạ?

Câu 3( 2.0 điểm )

Lưới thức ăn là gì? Hãy nêu sơ đồ của 3 chuỗi thức ăn (mỗi chuỗi thức ăn có 5 mắt xích) và phối hợp 3 chuỗi thức ăn đó thành 1 lưới thức ăn.

Câu 4: ( 2.0 điểm )

Tại sao trong cùng một loài những động vật có kích thước càng nhỏ thì tim đập càng nhanh?

Câu 5: ( 2.0 điểm )

Huyết áp là gì? Vì sao càng xa tim huyết áp trong hệ mạch càng nhỏ?
Ở một người có huyết áp là 120 / 80, em hiểu điều đó như thế nào?

Câu 6: ( 2.0 điểm )

Hãy sắp xếp các hiện tượng sau vào các mối quan hệ sinh thái cho phù hợp :

Chim sâu ăn; 2. Dây tơ hồng bám trên bụi cây; 3. Vi khuẩn cố định đạm trong nốt sần của rễ cây họ đậu; 4. Giun kí sinh trong ruột của động vật và người; 5. Sâu bọ sống nhờ trong tổ kiến, tổ mối; 6. Nhạn bể và Cò làm tổ tập đoàn; 7. Hiện tượng liền rễ ở các cây Thông; 8. Địa y; 9. Loài cây Cọ mọc quần tụ thành từng nhóm; 10. Cáo ăn thỏ

Câu 7: ( 3.0 điểm )

a. Vì sao tự thụ phấn bắt buộc ở cây giao phấn và giao phối cận huyết ở động vật qua nhiều thế hệ sẽ dẫn tới thoái hóa giống ? Cho ví dụ ?

b. Kiểu gen ban đầu của giống như thế nào thì tự thụ phấn hoặc giao phối cận huyết sẽ không gây thoái hóa giống ?

Câu 8: ( 2.0 điểm )

Một loài có bộ nhiễm sắc thể 2n = 10. Có bao nhiêu nhiễm sắc thể được dự đoán ở thể một nhiễm, thể ba nhiễm, thể bốn nhiễm, thể ba nhiễm kép, thể không nhiễm ?

Câu 9: ( 3.0 điểm )

Ở lúa, tính trạng thân cao (A), thân thấp (a), chín muộn (B), chín sớm (b), hạt dài(D), hạt tròn (d). Các gen trên phân li độc lập.

Cho ba thứ lúa di hợp tử về cả 3 tính trạng thân cao, chín muộn, hạt dài lai với lúa đồng hợp tử về thân cao, dị hợp tử về tính trạng chín muộn và hạt tròn. Không viết sơ đồ lai (hoặc kẻ bảng) hãy xác định :

Số loại và tỉ lệ phân li kiểu gen ở F1?
Số loại và tỉ lệ phân li kiểu hình ở F1?

Tiết : 76,77,78

Ngày dạy :

ÔN TẬP- THI THỬ

3.ĐỀ 3:

©u 1: (3 ®iÓm)

Men®en ®· cã cèng hiÕn g× cho di truyÒn häc.

Di truyÒn häc hiÖn ®¹i bæ sung cho Me®en nh thÕ nµo?

Gi¶i thÝch mèi quan hÖ vµ b¶n chÊt cña mèi quan hÖ theo s¬ ®å sau:

Tr×nh bµy cÊu tao, chøc n¨ng cña Pr«tªin.

So s¸nh Pr«tªin víi ADN

trong qu¸ tr×nh truyÒn th«ng tin di truyÒn ë sinh vËt.

Giao tö lµ g×?

Tr×nh bµy qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö ë ®éng vËt. ThÓ hiÖn b»ng s¬ ®å minh ho¹.

So s¸nh giao tö ®ùc vµ giao tö c¸i.

BiÕt r»ng %U = 40% sè rib«nuclª«tit cña m¹ch.

HiÖu sè gi÷a 2 l¹i rib«nuclª«tit cña m¹ch lµ X vµ A lµ 300 rib«nuclª«tit.

TiÕp tôc cho F1 giao phÊn víi nhau ë F2 thu ®îc tØ lÖ:

H·y x¸c ®Þnh kiÓu gen vµ kiÓu h×nh cña P vµ viÕt s¬ ®å lai tõ P ®Õn F2

th× P ph¶i cã kiÓu gen vµ kiÓu h×nh nh thÕ nµo? BiÕt r»ng h¹t dµi do gen lÆn quy ®Þnh.

4.ĐỀ 4:

C©u1: (3 ®iÓm)

Tr×nh bµy thÝ nghiÖm cña Menden vÒ lai hai cÆp tÝnh tr¹ng.

BiÕn dÞ tæ hîp lµ g×? Tr×nh bµy c¬ chÕ t¹o biÕn dÞ tæ hîp.

H·y t×m c¸c phÐp lai thÝch hîp chÞu sù chi phèi cña c¸c quy luËt di truyÒn kh¸c nhau nhng ®Òu cho tØ

Tr×nh bµy cÊu t¹o ho¸ häc vµ cÊu tróc kh«ng gian cña ADN.

ARN ®îc tæng hîp trªn khu«n mÉu cña gen nh thÕ nµo vµ theo nguyªn t¾c nµo?

Mét gen dµi 4080 Ao , cã 30% A®ªnin. Trªn m¹ch thø nhÊt cã 408 Timin, trªn m¹ch thø hai cã 120 Xit«zin. H·y x¸c ®Þnh:

a. TØ lÖ % vµ sè lîng tõng lo¹i nuclª«tit cña gen.

b. TØ lÖ % vµ sè lîng tõng lo¹i nuclª«tit trªn mçi m¹ch cña gen.

ë mét loµi thùc vËt, mçi gen quy ®Þnh mét tÝnh tr¹ng. Cho hai c©y ®Òu thuÇn chñng qu¶ trßn, mµu vµng vµ qu¶ dµi, mµu ®á lai víi nhau thu ®îc F1. Cho F1 lai víi c©y kh¸c ®îc F2 cã tØ lÖ kiÓu h×nh nh sau:

BiÖn luËn vµ viÕt s¬ ®å lai tõ P ®Õn F2

5.ĐỀ 5:

ë lóa tÝnh tr¹ng th©n cao t¬ng ph¶n víi th©n thÊp; tÝnh tr¹ng h¹t trßn t¬ng ph¶n víi h¹t dµi. Trong mét sè phÐp lai, ë F1 ngêi ta thu ®îc kÕt qu¶ nh sau:

Cho biÕt: c¸c gen quy ®Þnh c¸c tÝnh tr¹ng ®ang xÐt n»m trªn c¸c NST kh¸c nhau. H·y x¸c ®Þnh kiÓu gen cña P vµ F1 ?

Mét tÕ bµo trøng cña mét c¸ thÓ ®éng vËt ®îc thô tinh víi sù tham gia cña 1048576 tinh trïng. Sè tinh nguyªn bµo sinh ra sè tinh trïng nµy cã 3145728 NST ®¬n ë tr¹ng th¸i cha nh©n ®«i. C¸c tinh nguyªn bµo nµy ®Òu cã nguån gèc tõ mét tÕ bµo mÇm.

1) H·y x¸c ®Þnh bé NST lìng béi cña loµi.

Câu 7. (6 điểm)

ở 1 loài bộ nhiễm sắc thể (NST) 2n = 6 có các ký hiệu AaBbDd

a. Quan sát các tế bào thấy ký hiệu NST có thể viết là AAaaBBbbDDdd các tế bào này đang ở kỳ nào của quá trình phân bào

b. ở một nhóm tế bào khác cùng kỳ phân bào , thấy có tế bào mà bộ NST có thể viết là: aaBBDD. Nhóm tế bào này đang ở kỳ nào của quá trình phân bào ? Ký hiệu NST của nhóm tế bào đó có dạng nào khác nữa không ? Viết ký hiệu NST của các dạng đó (nếu có)

c. ở nhóm tế bào khác cùng kỳ phân bào thấy có tế bào ký hiệu NST có thể viết là: aBD nhóm tế bào này đang ở kỳ nào của quá trình phân bào ? Ký hiệu của nhóm tế bào đó có dạng nào khác nữa không ? Viết ký hiệu NST của dạng đó (nếu có)

d. Tại sao nói giảm phân lần phân bào 1 là lần phân bào có giảm nhiễm còn lần phân bào 2 là lần phân bào nguyên nhiễm ?

Câu 8. (3 điểm)

Cặp NST tương đồng là gì? Cấu trúc của nó như thế nào ? Trình bày cơ chế hình thành cặp NST tương đồng

Câu 9. (3 điểm)

ở cà chua: Cho cây có kiểu hình quả đỏ , tròn lai với cây có quả vàng, bầu dục . F1 thu được đồng loạt cây quả đỏ , tròn . Cho F1 lai với một cây khác thế hệ lai thu được: 300 cây quả đỏ , tròn ; 300 cây quả đỏ , bầu dục; 100 cây quả vàng, tròn ; 100 cây quả vàng , bầu dục

(Biết rằng các gen nằm trên NST thường, mỗi gen quy định một tính trạng)

Giải thích và viết sơ đồ lai
Khi lai phân tích F1 xác định kiểu gen và kiểu hình của FB

Câu 10 .(2 điểm)

Tại sao ban trưa nắng gắt , ánh sáng dồi dào, cường độ quang hợp lại hạ thấp ? Một hiện tượng khác xảy ra đồng thời làm giảm năng suất quang hợp - đó là hiện tượng gì ? Giải thích

Nguyễn Văn Ninh - 1-

nguon VI OLET

Sinh học 6 Sinh học 7 Sinh học 8 Sinh học 9 Sinh học 10 Sinh học 11 Sinh học 12 Sinh học 10 nâng cao Sinh học 11 nâng cao Sinh học 12 nâng cao Khác (Sinh học)