Giáo án cả năm PTNL

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung

Giáo viên biểu diễn thí nghiệm hoà tan đường vào cốc nước

Gv nhận xét giảng giải :trong thí nghiệm trên nước là dung môi , đường là chất tan, hỗn hợp nước và đường gọi là dung dịch. Hãy nêu thêm vài ví dụ về dung dịch ?

Hs: Quan sát thí nghiệm nêu hiện tượng : đường tan vào nước tạo thành hỗn hợp đồng nhất

- Gv mời hai hs lên tiến hành làm thí nghiệm 2 hoà dầu ăn vào nước và vào xăng .

HS làm thí nghiệm

=> hỗn hợp xăng và dầu ăn là dung dịch hỗn hợp nước và dầu ăn không phải là dung dịch .

 - Thế nào là dung môi? Chất tan? dung dịch ?

- Lấy VD về dung dịch và chỉ rõ chất tan, dung môi trong mỗi dung dịch đó?

Gv nhận xét chốt kết luận

Gv phân tích “hỗn hợp đồng nhất” để liên hệ chất tan và chất không tan

I ) Dung môi-Chất tan-Dung dịch

+ Dung môi là chất có khả năng hoà tan chất khác tạo thành dung dịch .

+Chất tan là chất bị hoà tan trong dung môi

+ Dung dịch là hỗn hợp đồng nhất của dung môi và chất tan .

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung

II./ Dung dịch bão hoà và dung dịch chưa b

Gv mời hs lên tiến hành làm thí nghiệm

Cho liên tục đường vào một cốc nước, khuấy nhẹ

Nhận xét độ tan của đường ?

Lớp quan sát thí nghiệm -> nhận xét

Gv : giai đoạn đầu đường vẫn tan -> dd đường chưa bão hoà

Giai đoạn sau đường không tan -> dd đường bão hoà

Thế nào là dung dịch bão hoà và dung dịch chưa bão hoà ?

Gv nhận xét chốt kết luận

ão hoà 

Ở một nhiệt độ xác định:

- Dung dịch bão hoà là dung dịch không thể hoà tan thêm chất tan

- Dung dịch chưa bão hoà là dung dịch có thể hoà tan thêm chất tan

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung

- GV hướng dẫn HS làm thí nghiệm.

* Thí nghiệm:

Cho vào mỗi cốc (chứa khoảng 25ml nước) một lượng muối ăn như nhau.

+ Cốc 1: Để yên.

+ Cốc 2: Khuấy đều.

+ Cốc 3: Đun nóng.

+ Cốc 4: Muối ăn đã nghiền nhỏ.

- Yêu cầu các tổ nhóm nhận xét sự tan của muối ăn ở các TN trên.

- Vậy muốn quá trình hòa tan chất rắn trong nước nhanh hơn ta nên sử dụng những biện pháp nào?

- Yêu cầu HS giải thích các biện pháp trên.

III./ Làm thế nào để quá trình hoà tan chất rắn diễn ra nhanh hơn

        + Khuấy dung dịch .

        + Đun nóng dung dịch .

       + Nghiền nhỏ chất tan .

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung

- Yêu cầu các nhóm làm thí nghiệm dưới sự hướng dẫn của giáo viên.

* Thí nghiệm: Lấy vài mẫu canxi cacbonat sạch (CaCO3) cho vào nước cất, lắc mạnh. Lọc lấy nước lọc. Nhỏ vài giọt nước lọc trên tấm kính sạch. Làm bay nước từ từ cho đến hết.

- Yêu cầu HS quan sát và rút ra kết luận.

- GV hướng dẫn HS làm thí nghiệm 2.

* Thí nghiệm: Thay muối CaCO3 bằng NaCl rồi làm thí nghiệm như trên.

- Yêu cầu các nhóm làm và nêu nhận xét.

- Vậy qua các thí nghiệm trên, em có thể rút ra kết luận gì về tính tan của các chất ?

- GV thông báo: Ngoài những chất tan và không tan trong nước như NaCl, CaCO3, còn có những chất tan nhiều trong nước như đường, rượu etylic, kali nitrat...và có những chất ít tan trong nước như canxi sunfat, canxi hỉđoxit...

- GV cho HS quan sát bảng tính tan.

Yêu cầu HS thảo luận và rút ra nhận xét về tính tan của một số axit, bazơ, muối.

I. Chất tan và chất không tan:

1. Thí nghiệm về tính tan của chất:

a. Thí nghiệm 1:

- Cách làm: Sgk.

- Quan sát :  Làm bay hơi, trên tấm kính không để lại dấu vết.

- Kết luận: CaCO3 không tan trong nước.

b. Thí nghiệm 2:

- Cách làm: Sgk.

- Quan sát :  Làm bay hơi, trên tấm kính có vết mờ.

- Kết luận: NaCl tan được trong nước.

* Kết luận chung:

- Có chất tan và có chất không tan trong nước.

- Có chất tan nhiều và có chất tan ít trong nước.

2. Tính tan trong nướccủa một số axit, bazơ, muối:

- Axit: Hầu hết axit đều tan trong nước, trừ a xit sili xic ( H2SiO3).

- Bazơ: Phần lớn các bazơ không tan trong nước, trừ một số như: KOH, NaOH, Ba(OH)2, còn Ca(OH)2 ít tan.

- Muối:

+ Những muối natri, kali đều tan.

+ Những muối nitrat đều tan.

+ Phần lớn muối clorua, sunfat tan được.

   Phần lớn muối cacbonat không tan.

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung

- GV: Để biểu thị khối lượng chất tan trong một khối lượng dung môi, người ta dùng độ tan.

- GV thông báo: Có nhiều cách biểu thị độ tan(...). Song ở trường phổ thông, chúng ta biểu thị độ tan của một chất trong nước là số gam chất tan trong 100g nước.

- Gọi 1 HS đọc định nghĩa.

- GV cho HS quan sát hình 6.5 Sgk.

Yêu cầu HS nhận xét độ tan của chất rắn trong nước.

- Độ tan của chất rắn trong nước phụ thuộc vào yếu tố nào?

- GV cho HS quan sát hình 6.6 Sgk.

- Độ tan của chất khí trong nước phụ thuộc vào yếu tố nào?

II. Độ tan của một chất trong nước:

1. Định nghĩa:

Độ tan (kí hiệu là S) của một chất trong nước là số gam chất đó hòa tan trong 100g nước để tạo thành dung dịch bão hòa ở một nhiệt độ xác định.

- VD: Sgk.

2. Những yếu tố ảnh hưởng đến độ tan:

a. Độ tan của chất rắn trong nước phụ thuộc vào nhiệt độ.

b. Độ tan của chất khí trong nước phụ thuộc vào nhiệt độ và áp suất.

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung

Yêu cầu hs nghiên cứu thông tin SGK

- Nồng độ % là gì ?

Hs nghiên cứu thông tin SGK -> trả lời

Yêu cầu học sinh lên bảng viết công thức tính nồng độ phần trăm

- GV yêu cầu HS sử dụng công thức tính nồng độ phần trăm giải một số bài tập.

* Bài tập 1: Hòa tan 10g đường vào 40g nước. Tính nồng độ phần trăm của dung dịch thu được.

- GV hướng dẫn HS các bước giải.

+ Tìm khối lượng dung dịch thu được.

+ áp dụng công thức tính nồng độ phần trăm, tính C% của dung dịch.

* Bài tập 2: Tính khối lượng NaOH có trong 200g dung dịch NaOH 15%.

I ) Nồng độ phần trăm của dung dịch 

- KN: Nồng độ phần trăm (C%) của một dung dịch cho ta biết số gam chất tan có trong 100 gam dung dịch.

- Công thức tính:

           C%= .100%

 - Trong đó C%: nồng độ % dung dịch

 - mct : khối lượng chất tan

 -mdd khối lượng dung dịch

          mdd = mct + mdm  

* Bài tập 1: 

- Khối lượng dung dịch đường thu được:

       mdd = mdm + mct= 40 + 10 = 50(g).

- Nồng độ phần trăm của dung dịch đường:

* Bài tập 2:

- Từ biểu thức:

- GV yêu cầu HS làm vào vỡ. Gọi 1 HS lên bảng làm.

- GV uốn nắn các sai sót.

Suy ra:

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung

Gv treo bảng phụ ghi đề bài tập

Hs  hoạt động nhóm nghiên cứu giải các bài toán trên bảng .

Đại diện  hs lên chữa. Lớp bổ sung

BT 1: Tính khối lượng NaOH và  khối lượng nước có trong 200 gam dd nồng độ 15% .

Chất nào là chất tan ? chất nào là dung môi ?

Gv nhận xét chốt đáp án

BT 2:Hoà tan 20 gam CaCl2 vào nước được dược dung dịch có nồng độ 10%

a) Tính khối lượng dd nước muối thu được

b) Tính khối lượng nước cần dùng

BT3: trộn 50 gam dung dịch muối 20% vào 50 gam dung dịch muối 5% tính nồng độ của dung dịch thu được .

Gv nhận xét, tuyên dương các hs làm tốt .

II)    Luyện tập

BT1: Theo công thức C%= .100%

Ta có khối lượng chất tan có trong dung dịch là : mct = =  =30 (g)

=>Khối lượng nước có trong dung dịch là:

m dung môi = 200 -30 =170 (g)

BT2: Theo công thức C%=

 Ta có khối lượng dd:  mdd=

            mdd = = 200  (g)

Khối lượng nước cần dùng là :

mdung môi = mdd –m ct = 200 – 20 =180(g)

BT3:  Khối lượng dung dịch mới là :

  mdd  = 50 + 50 = 100 (g)

Khối lượng chất tan có trong dung dịch 1là : mct = = =  10 (g)

Khối lượng chất tan có trong dung dịch 2là : mct = =  = 2,5 (g)

Tổng khối lượng chất tan có trong dung dịch mới là: mct =10 + 2,5 = 12.5 (g)

Nồng độ % của dung dịch mới là :

C%= .100% = . 100% =12.5%

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung

Yêu cầu hs nghiên cứu thông tin SGK

- Nồng độ mol là gì ?

Hs nghiên cứu thông tin SGK -> trả lời

Yêu cầu học sinh lên bảng viết công thức tính nồng độ mol

Gv treo bảng phụ ghi ví dụ :

Ví dụ 1: Trong 200 ml dung dịch có hoà tan 16g NaOH tính nồng độ mol của dung dịch ?

Gv nhận xét hướng dẫn từng bước

Hs nghiên cứu BT thảo luận nhóm phương pháp giải: Xác định các đại lượng -> áp dụng công thức

Hs lên bảng giải bài tập

Gv nhận xét chốt kết luận

I ) Nồng độ mol

- KN: Nồng độ mol( CM )của dung dịch cho biết số mol chất tan có trong 1 lít dung dịch

- Công thức tính:

          CM =   (M) hay (mol/l)

      CM      Nồng độ mol

      n       Số mol chất tan

      V      Thể tích dung dịch

 Đổi:      200 ml = 0,2  ( l )

 Số mol NaOH :

nNaOH = m : M = 16 : 40 = 0.4 (mol)

=> Nồng độ mol của dung dịch là :

CM = = =  2 (M)

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung

Gv treo bảng phụ ghi đề bài tập

Yêu cầu hs thảo luận nhóm. Gọi đại diện lên chữa

II  Luyện tập

Bài tập 1 : tính khối lượng của H2SO4 có trong 500 ml dung dịch H2SO4 3 M

Gv nhận xét bài làm của hs

Bài 2:hoà tan 6,5 g kẽm cần dùng bao nhiêu ml dung dịch HCl  2M ?

Gv nhận xét bài làm của hs

Bài 3 :Trộn 2 lit dung dịch đường 0,5 M vào 3 lít dung dịch đường 3M . tính nồng độ mol của dung dịch thu được .

Gv nhận xét chốt kết luận

Bài tập 1 :

-Thể tích dung dịch 500 ml =0,5 ( l )

-Theo công thức nồng độ mol ta có số mol của H2SO4 :

n H2SO4 = CM .V =3 .0,5 = 1.5 ( mol )

Khối lượng của H2SO4 là

m H2SO4   =  n.M = 1,5 .98  = 147 (g)

Bài 2:

Phương trình phản ứng:

Zn +            2 HCl         ZnCl2  +   H2

Số mol kẽm là n = = =0,1 (mol )

Theo PTHH :

nHCl = 2nZn = 2. 0,1 = 0,2 ( mol )

Thể tích dung dịch HCl cần dùng là :

VHCl = ==  0,1 (l)

Bài 3: Số mol đường trong mỗi dung dịch là :

n1 = CM . V = 0,5 .2 = 1 (mol )

n2 = CM . V =  3.3 = 9 (mol)

Tổng thể tích của d.d mới là: 2+3 = 5 (l)

Tổng số molcủa dd mới là : 1+9=10 (mol)

Nồng độ mol của dd mới là :

CM = == 2 (M)

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung

- GV yêu cầu HS nhắc lại các công thức tính nồng độ dung dịch.

- Giới thiệu mục tiêu bài học: Tính toán và giới thiệu cách pha chế.

* Bài tập 1: Từ muối CuSO4, nước cất và những dụng cụ cần thiết, hãy tính toán và giới thiệu cách pha chế.

a. 50g dd CuSO4 có nồng độ 10%.

b. 50ml dd CuSO4 có nồng độ 1M.

- GV hướng dẫn HS các bước giải.

a. + Tìm khối lượng chất tan.

    + Tìm khối lượng nước.

    + Nêu cách pha chế. Sử dung dụng cụ hóa chất để pha chế.

b. + Tìm số mol chất tan.

    + Tìm khối lượng chất tan.

    + Nêu cách pha chế. Sử dung dụng cụ hóa chất để pha chế.

I. Cách pha chế một dung dịch theo nồng độ cho trước:

* Bài tập 1: 

a. Tính toán:

- Tìm khối lượng chất tan:

- Tìm khối lượng dung môi (nước):

          mdm = mdd - mct = 50 - 5 = 45(g).

- Cách pha chế:

+ Cân lấy 5g CuSO4  rồi cho vào cốc.

+ Cân lấy 45g (hoặc đong 45ml) nước cất, rồi đổ dần vào cốc và khuấy nhẹ.

Thu được 50g dd CuSO4 10%.

b. Tính toán:

- Tìm số mol chất tan:

- Tìm khối lượng của 0,05mol CuSO4.

- Cách pha chế:

+ Cân lấy 5g CuSO4  rồi cho vào cốc.

+ Đổ dần dần nước cất vào cốc và khuấy nhẹ cho đủ 50ml dung dịch.

Thu được 50ml dd CuSO4 1M.

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung

Treo bảng phụ ghi bài tập cho hs hoạt động nhóm giải các bài tập

* Bài tập 2: Từ muối ăn NaCl, nước cất và những dụng cụ cần thiết, hãy tính toán và giới thiệu cách pha chế.

a. 100g dd NaCl có nồng độ 20%.

b. 50ml dd NaCl có nồng độ 2M.

- GV yêu cầu HS nêu cách giải và cách pha chế các dung dịch theo nồng độ cho trước.

Bài 3 : Tính  khối lượng CaCO3 cần dùng để thu được  200 ml dung dịch  CaCO3 0,4 M

Gv nhận xét chốt đáp án

II)   Luyện tập

* Bài tập 2:

a. Tính toán:

- Tìm khối lượng chất tan:

- Tìm khối lượng dung môi (nước):

          mdm = mdd - mct = 100- 20 = 80(g).

- Cách pha chế:

+ Cân lấy 20g NaCl rồi cho vào cốc.

+ Đong 80ml nước, rót vào cốc và khuấy đều để muối ăn tan hết.

Thu được 100g dd NaCl 20%.

b. Tính toán:

- Tìm số mol chất tan:

- Tìm khối lượng của 0,1mol NaCl.

- Cách pha chế:

+ Cân lấy 5,85g NaCl rồi cho vào cốc.

+ Đổ dần dần nước cất vào cốc cho đến vạch 50ml, khuấy nhẹ.

Thu được 50ml dd NaCl 2M.

Bài 3: theo công thưc : CM = 

nCaCO    =  CM. V = 02. 04 = 0,08( mol)

m CaCO = n.M  = 0,08 .100  = 8 (g)

Vậy phải hoà tan 8 gam CaCO3 vào nước để được 200 ml dd

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung

Treo bảng phụ ghi đề bài

Ví dụ 1: Hãy pha 50 ml dung dịch CuSO4 0,4 M từ dung dịch CuSO4 2M

 Gọi hs lên bảng làm theo gợi ý

+tính số mol trong dung dịch  cần pha chế  

+Tính khối lượng dung dịch đầu cần lấy

+Tính  thể tích nước cần pha thêm

Gv nhận xét chốt kết luận

Ví dụ 2 : Hãy pha 50 g dung dịch NaCl 2,5% từ dung dịch NaCl 10 %

Gọi hs lên bảng làm theo gợi ý

+ Tính số gam trong dung dịch  cần pha chế  

+Tính khối lượng dung dịch đầu cần lấy

+Tính khối lượng nước cần pha thêm

Gv nhận xét tổng kết phát dung cụ và hoá chất cho hs tiến hành pha dung dịch hnư bái toán trên .

I ) Cách pha loãng một dung dịch theo nồng độ cho trước

Ví dụ 1 :

+Số mol chất tan có trong dung dịch mớùi là

nCuSO4 =CM1   .V = 0,05 .0,4 =0,02 mol

+ Thể tích dung dịch đầu cần dùng là

V1 ==0,02 . 2= 0,04 (l)= 40 (ml)

+ Thể tích nước cần dùng là 50-40 =10(ml)

+ Vậy cần pha 40ml dung dịch CuSO4 và 10 ml nước để thu được 50 ml dung dịch CuSO4 0.4 M

Ví dụ 2 :

+Số gam trong dung dịch cần pha chế là mct = = 50.2,5/100  =1,25 (g)

+Khối lượng dung dịch ban đầu cần lấy là

mdd1= = = 12,5(g)

+Khối lượng nước cần pha thêm là :

mdung môi= mdd2 – mdd1=50-12,5=11.25 (g)