Hoạt động của GV- HS

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: (10')

PP : quan sát, trực quan, vấn đáp gợi mở, luyện tập.

KT: Giao nhiệm vụ , KT hỏi-đáp, KT công não, KT mảnh ghép.

Tìm hiểu khái quát vài nét về bối cảnh XH thời Trần:

- GV nhắc lại một số thành tựu của MT thời Lý

- Sau ~ 200 năm hưng thịnh, MT Lý ptriển rực rỡ với kiến trúc, điêu khắc,hội họa,gốm TT.

? Một số tp điển hình ở mỗi thời loại?

- Tới đầu thế kỷ 13 triều Lý thoái trào,nhà Trần thay thế tiếp tục những chính sách tiến bộ của nhà Lý,  chấn chỉnh củng cố chính quyền.

? Bối cảnh lịch sử ở thời Trần có những nét gì nổi bật?

I. Khái quát về bối cảnh XH thời Trần:

- Kiến trúc:Kinh thành TL

- Điêu khắc:

Bia ở các lăng mộ

Tượng thật,tượng thú

- Trang trí: Hoa dây, sóng nước,rồ[H2]ng.

- Gốm: nhiều loại men đẹp.

- Vai trò lãnh đạo đất nước có thay đổi nhưng cơ cấu Xh không có sự thay đổi lớn,  chế độ TW tập quyền được củng cố,  kỷ cương thể chế vẫn được duy trì và phát huy.

- ở thời Trần, với 3 lần đánh thắng quân Nguyên-Mông tinh thần thượng võ dâng cao, trở thành hào khí dân tộc.

Hoạt động 2: (27')

PP : quan sát, trực quan, vấn đáp gợi mở, luyện tập.

KT: Giao nhiệm vụ , KT hỏi-đáp, KT công não, KT mảnh ghép.

Tìm hiểu vài nét khái quát về mĩ thuật thời Trần:

? Quan sát vào những h/ả trong SGK hãy cho biết ở thời Trần những loai hình NT nào được phát triển?

? Thành tựu kiến trúc cung đình?

*Dự kiến tình huống phát sinh

Liên hệ về mĩ thuật thời lý- quê hương vua thời lý ở đâu?

Hstl- gv củng cố: Lý Công Uẩn( lý thái tổ)- quê ở Từ Sơn, Bắc Ninh :

II. Khái quát về mĩ thuật thời Trần:

-Kiến trúc:

-Điêu khắc,trang trí

-Đồ gốm

1. Kiến trúc:

- NT kiến trúc thời kỳ này cũng phân thành 2 loại:

- Kiến trúc cung đình:

+ Tiếp thu toàn bộ di sản kiến trúc cung đình của triêù Lý đó là kinh thành Thăng Long.

+ Qua 3 lần xâm lược của quân Nguyên Mông thành Thăng Long bị tàn phá nặng nề sau đó nhà Trần đã xd lại đơn giản hơn.

- XD khu cung điện Thiên Trường (Nam Định) là nơi các vua Trần dừng chân nghỉ ngơi mỗi khi về thăm Thái Thượng Hoàng và quê hương; Xd khu lăng mộ an sinh (Q.Ninh) là nơi chôn cất và thờ các vua Trần; thành Tây Đô ( Thanh Hoá) còn gọi l

nhà lý dời đô từ Hoa Lư –Ninh Bình về thành Đại La sau đó Lý Thái Tổ đổi tên là Thăng Long-Hà Nội

Vậy quê hương các vị vua trần ở đâu?

-Nam Định

? Kể tên một số công trình kiến trúc?

? Kiến trúc Phật giáo có đặc điểm gì?

? Tại sao nói MT thời Trần là sự nối tiếp của MT thời Lý?

? Điêu khắc thời Trần được thể hiện trên những chất liệu gì?

? Đặc điểm về nghệ thuật điêu khắc của thời Trần?

? So sánh đặc điểm giữa hình ảnh rồng Lý - Trần?

à thành nhà Hồ,nơi Hồ Quý Ly cho dời từ Thăng Long về.

- Kiến trúc Phật giáo:

+ Thể hiện ở những mhôi chùa tháp được xây dựng không kém phần uy nghi, bề thế. VD: Tháp chùa Phổ Minh (Nam Định), tháp Bình Sơn (Vĩnh Phúc)...

+ Do chiến tranh nổ ra khắp nơi nên dân chúng nảy sinh tâm lý dựa vào thần quyền. Vì vậy chùa làng được xây dựng ở nhiều nơi. Chùa kết hợp thờ Phật với thờ Thần.

- Vì nền Mt thời TRần dựa trên nền tảng sẵn có của nền MT Lý trước đây về kiến trúc, điêu khắc và chạm khắc trang trí. Tuy nhiên nhà Trần vừa kế thừa nhưng vừa làm phát triển hơn so với thời Lý.

2. Điêu khắc và trang trí:

* Điêu khắc:

- Chủ yếu là tạc tượng tròn. Tạc trên đá và gỗ nhưng phần lớn tượng gỗ đã bị chiến tranh tàn phá.

- Tượng Phật được tạc nhiều để thờ cúng,  ngoài tượng Phật còn có các tượng con thú, quan hầu.

- Ngoài ra còn có các bệ rồng ở một số di tích như chùa Dâu (Bắc Ninh), khu lăng mộ An Sinh (Quản Ninh)...

- Hình rồng uốn lượn kiểu thắt túi, đầu rồng mang đậm tính chất trang trí, hình có tính biểu tượng cao.

- Rồng Trần có thân mập mạp, uốn khúc mạnh mẽ hơn, gần gũi hơn rồng thời Lý.

- Điêu khắc và trang trí luôn gắn với các công trình kiến trúc.

- Phổ biến là chạm khắc trang trí bệ đá hoa sen.

- Những bức chạm khắc gỗ với cảnh nhạc công, người chim, rồng ở chùa Thái Lạc (Hưng Yên), bệ đá hoa sen, dâng hoa tấu nhạc...

3. Đồ gốm:

- Phát huy truyền thống gốm thời Lý và có những nét nổi bật hơn như:

+ Xương gốm dày,thô và nặng hơn;

+ Đồ gốm gia dụng phát triển mạnh, phục vụ quảng đại quần chúng nhân dân.

? Đặc điểm về chạm khắc trang trí?

? Hãy kể tên 1 số tp chạm khắc trang trí  thời Trần?

? Nhận xét gì về gốm thời Trần?

+ Nhiều loại men: hoa nâu hoa lam với nét vẽ khoáng đạt.

+ Hình trang trí : Chủ yếu là hoa sen, hoa cúc cách điệu với những nét vẽ khoáng đạt

Hoạt động của GV- HS

Nội dung cần đạt

PP : quan sát, trực quan, vấn đáp gợi mở, luyện tập.

KT: Giao nhiệm vụ , KThỏi-đáp, KT công não, KT mảnh ghép.

- GV chia lớp làm 2 nhóm, mỗi nhóm tìm hiểu một lĩnh vực mĩ thuật theo các câu hỏi GV đưa ra. Thảo luận 6'.

Hoạt động 1: (15')

Tìm hiểu một vài nét về công trình kiến trúc thời Trần:

- GV nêu yêu cầu, HS hoạt động theo nhóm

? Kiến trúc thời Trần được thể hiện thông qua những công trình nào?                                               

? Tháp bình Sơn thuộc loại kiến trúc nào?

? Nêu đặc điểm của Tháp Bình Sơn?

? Nêu đặc điểm của tháp Chùa?

  ? Cấu trúc của chùa tháp?

? Khu lăng mộ An Sinh thuộc loại kiến trúc nào?

? Nêu những đặc điểm của khu lăng mộ An Sinh

I. Kiến trúc:

1. Tháp Bình Sơn:

- Kiến trúc chùa tháp thuộc kiến trúc Phật giáo

- Được xd trên nền một ngọn đồi thấp ngay trước sân chùa Vính x Khánh

- Là một công trình bằng đất nung cao 15m hiện còn 11 tầng

- Có mặt bằng là hình vuông , càng lên cao thu nhỏ dần, tầng dưới cao hơn các tầng trên, lòng tháp được xây thành một khối trụ, xung quanh tt hoa văn phong phú.

- Là công trình kt với cách tạo hình chắc chắn , tồn tại 600 năm trong khí hậu nhiệt đới

2. Kiến trúc khu lăng mộ An Sinh:

- Đây thuộc kiến trúc cung đình vì đây là nơi chôn cất , thờ cúng các vị vua Trần.

- Là khu lăng mộ lớn được xd sát chân núi thuộc Đông Triều - QN các lăng được xd cách xa nhau nhưng đều hướng về khu đền An Sinh

- Diện tích khu lăng mộ này chiếm cả một quả đồi lớn, được tt bằng các pho tưọng như Rồng, sấu, quan hầu, các con vật...

+ GV Chốt lại các ý cơ bản:

kiến trúc thời Trần nhìn chung có qui mô to lớn, thường được đặt ở nơi địa thế cao , đẹp, thoáng mát..

được tt tinh xảo, công phu chứng tỏ óc thẩm mĩ tinh tế và bàn tay khéo léo của các nghệ nhân thời Trần.

Hoạt động 2: (15')

PP : quan sát, trực quan, vấn đáp gợi mở, luyện tập.

KT: Giao nhiệm vụ , KT hỏi-đáp, KT công não, KT mảnh ghép.

Điêu khắc và phù điêu trang trí

? Khu lăng mộ Trần Thủ Độ được xây dựng từ năm nào ở đâu?

? Nêu đặc điểm của "Tượng Hổ"

? Tại sao ở đây lại lấy hình tượng nhân vật là con hổ?Nó có ý nghĩa như thế nào?

? Nêu giá trị nghệ thuật của "tượng Hổ"

? Chùa Thái lạc được xây dựng từ khi nào?

? Nội dung của những bức chạm khắc

? Bố cục của những bức chạm khắc đó như thế nào?

? Đặc điểm của những bức cham khắc đó?

II. Điêu khắc:

1. Tượng hổ ở lăng Trần Thủ Độ:

- Khu lăng mộ được xây dựng 1264 tại Thái Bình, trước cửa lăng có tạc 1 con hổ ở  thế nằm bằng chất liệu đá

- Tượng có kích thước như thật1m43, thân thon, ngực nở, bắp vế căng tròn, tạo sự dũng mãnh của vị chúa sơn lâm mặc dù ở thế nằm.

- Hình ảnh con vật này đại diện cho khí phách anh hùng, uy dũng quyết đoán của vị thái sư triều Trần, dáng con vật thảnh thơi mà tiềm ẩn 1 sức mạnh phi thường nên trước lăng của ông có hình tượng con vật thiêng này.

- Tác phẩm  đã lột tả được tính cách , vẻ đường bệ, lẫm liệt uy phong của vị thái sư triều Trần.

2. Chạm khắc gỗ ở chùa Thái lạc (Hưng Yên):

- Chùa được xây dựng ở thời Trần tại Hưng Yên, bị hư hỏng nhiều.

- Nội dung diễn tả chủ yếu là cảnh dâng hoa, tấu nhạc với nhân vật trung tâm là vũ nữ, nhạc công hay con chim thần thoại (nửa trên là người, nửa dưới là hình chim)....

- Bố cục được thể hiện giống nhau. Các hình được sắp xếp cân đối nhưng không đơn điệu, buồn tẻ.

- Các đường nét tròn, mịn đã tạo sự êm đềm , yên tĩnh phù hợp với ko gian vừa thực vừa hư của những cảnh chùa, làm cho các bức chạm khắc thêm lung linh, sinh động.

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Hoạt động 1: (8')

PP : quan sát, trực quan, vấn đáp gợi mở, luyện tập.

KT: Giao nhiệm vụ , KT hỏi-đáp, KT công não, KT mảnh ghép.

Hướng dẫn quan sát, nhận xét:

- GVgiới thiệu mẫu để HS rõ:

+ Mẫu vẽ gồm có 1 cốc và 1(2) quả hình cầu.

? Hãy phân tích các cách đặt bố cục của mẫu ? Trong các cách đặt mẫu , cách nào hợp lí và cân đối hơn cả?

? Đặt mẫu vẽ như thế nào để bài vẽ có b

I. Quan sát ,nhận xét:

- HS quan sát mẫu và nhận xét.

+ Hình 1: Bố cục lệch lên phía trên

+ Hình 2: Bố cục lệch xuống phía dưới và chếch qua phía phải.

+ Hình 3: Cốc to so với quả.

+ Hình 4: nhỏ so với quả.

+ Hình 5: Bố cục dàn hàng ngang.       

+ Hình 6: Bố cục cân đối hợp lí.

- Không nên tách rời quá xa , quá gần hoặc che khuất quá nhiều , có ánh sáng chiếu trực tiếp lên mẫu ....

- Chia làm 2 nhóm vẽ : Gần mẫu nào thì vẽ theo m

ố cục đẹp mắt?

- Sau đó GV cho 1 - 2 HS lên đặt mẫu cho đúng yêu cầu. GV chỉnh sửa lại cho hợp lí.

- GV cho HS xem tranh về các cách đặt bố cục

? Khung hình chung của mẫu là khung hình gì ?

? Khung hình riêng của mẫu là khung hình gì ?

? Em có nhận xét gì về vị trí của các vật mẫu?

? ánh sáng chính chiếu lên mẫu từ hướng nào ?

ẫu đó.

- Khung hình chung của mẫu là khung hình chữ nhật đứng

- Khung hình của quả là hình vuông, khung hình cái cốc là hình chữ nhật đứng.

- Quả nằm trước, cái cốc nằm sau, nên khi vẽ phải chú ý không được vẽ 2 vật ngang bằng nhau.

- Hướng từ phải sang trái (hoặc ngược lại).

Hoạt đông2: (5')

PP : quan sát, trực quan, vấn đáp gợi mở, luyện tập.

KT: Giao nhiệm vụ , KThỏi-đáp, KT công não, KT mảnh ghép

H­íng dÉn c¸ch vÏ:

- GV treo hình minh hoạ các bước vẽ hình lên bảng.

? Có mấy bước vẽ hình?

+ B1: Vẽ phác khung hình.

+ B2: Xác định vị trí các bộ phận.

+ B3: Vẽ các nét chính.

+ B4: Vẽ nét chi tiết.

II. Cách vẽ:

4 bước:

+ Đo, ước lượng, tìm tỉ lệ chung của khung hình bao quát, khung hình riêng từng vật , khoảng cách nếu có.

     Tìm tỉ lệ của từng vật mẫu, luôn so sánh để tìm tỉ lệ các bộ phận của mẫu sao cho cân đối.

+ Xác định vị trí các bộ phận của cốc và quả, đánh dấu vị trí của miệng, thân, đáy cốc. Vẽ gợi.

+ Vẽ phác các bộ phận của vật mẫu, chú ý tới tỉ lệ - sẽ làm cho  hình vẽ giống mẫu .

     Phác  các bộ phận của mẫu, vẽ bằng những đường thẳng, chia trục đối xứng nếu vật có dạng hình cân đối.

+ Điều chỉnh tỉ lệ và đặc điểm các bộ phận của mẫu. Thường xuyên so sánh đối chiêu cho gần giống với mẫu.

Hoạt động 3: (22')

PP : quan sát, trực quan, vấn đáp gợi mở, luyện tập.

KT: Giao nhiệm vụ , KThỏi-đáp, KT công não, KT mảnh ghép

Hướng dẫn thực hành:

- Cho HS tién hành quan sát vẽ bài.

- Tuy nhiên ở bài này chỉ yêu cầu vẽ hình cho hoàn chỉnh do vậy GV cũng nhắc HS quan sát mẫu thật chi tiết để hoàn thành phần hình mà không gợi ánh sáng trên mẫu.

III. Thực hành:

- Quan sát hình và vẽ hình hoàn thiện .

- Bài vẽ trên giấy bằng chì đen.