HĐ của GV & HS

     Nội dung

*Ho¹t ®éng 1: (10’) 

- Theo dâi vµo chó thÝch vµ nªu ng¾n gän vÒ t¸c gi¶ Thanh TÞnh.

- T¸c phÈm ®­îc in trong tËp nµo?

- Gv: Nªu yªu cÇu ®äc:

- Gv: §äc mÉu-> Gäi hs ®äc-> NhËn xÐt.

- Cã thÓ xÕp v¨n b¶n nµy vµo kiÓu lo¹i v¨n b¶n nµo? V× sao?

-> V¨n b¶n biÓu c¶m v×: Toµn truyÖn lµ c¶m xóc t©m tr¹ng cña nh©n vËt trong buæi tùu tr­êng.

- M¹ch truyÖn ®­îc kÓ theo dßng håi t­ëng cña nh©n vËt t«i theo tr×nh tù cña buæi tùu tr­êng, vËy ta cã thÓ ng¾t thµnh nh÷ng ®o¹n nh­ thÕ nµo?

- §o¹n 1: Tõ ®Çu -> rén r·: kh¬i nguån nçi nhí.

I. Giíi thiÖu chung

1. T¸c gi¶- Tác phẩm .

- Tªn thËt lµ TrÇn V¨n Ninh ( 1911- 1988 ). ¤ng quª ë xãm Gia L¹c, ven s«ng H­¬ng, ngo¹i « thµnh HuÕ. Nh÷ng s¸ng t¸c cña «ng ®Òu to¸t lªn vÎ ®Ñp ®»m th¾m, t×nh c¶m dÞu ªm, trong s¸ng.

- T¸c phÈm.

- V¨n b¶n ®­îc in trong tËp “ Quª mÑ” xuÊt b¶n n¨m 1941.

2. §äc

3. KiÓu v¨n b¶n: BiÓu c¶m.

4. Bè côc: 4 phÇn.

- §o¹n 2: TiÕp -> trªn ngän nói: T©m tr¹ng vµ c¶m gi¸c cña “t«i” khi cïng mÑ ®Õn tr­êng.

- §o¹n 3: TiÕp -> nghØ c¶ ngµy n÷a: C¶m nhËn cña “t«i” lóc ë s©n tr­êng.

- §o¹n 4: Cßn l¹i: C¶m nhËn cña “t«i” trong líp häc.

* Ho¹t ®éng 2 ( 25’)

- Gv gäi hs ®äc ®o¹n 1 cña v¨n b¶n.

- Nçi nhí buæi tùu tr­êng cña t¸c gi¶ ®­îc kh¬i nguån tõ thêi ®iÓm nµo? V× sao?

-T×m nh÷ng tõ miªu t¶ t©m tr¹ng cña nh©n vËt “t«i” khi nhí l¹i nh÷ng kØ niÖm cò?

- Nh÷ng tõ ®ã thuéc tõ lo¹i nµo?

- Ph©n tÝch gi¸ trÞ biÓu c¶m cña 4 tõ l¸y t¶ c¶m xóc Êy?

- T¸c gi¶ viÕt: “Con ®­êng nµy....t«i ®i häc” t©m tr¹ng ®ã thay ®æi cô thÓ nh­ thÕ nµo?

- Nh÷ng chi tiÕt nµo trong cö chØ, hµnh ®éng vµ lêi nãi cña nh©n vËt “t«i” khiÕn em chó ý? V× sao?

- Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch dïng tõ ë ®©y vµ t¸c dông cña nã?

- C©u “ý nghÜ Êy..trªn ngän nói” t¸c gi¶ sö dông nghÖ thuËt g×? T¸c dông?

II. T×m hiÓu chi tiết

1. Cảmxúc của nhân vật tôi trong những ngày hiện tại .

 - Thêi ®iÓm: cuèi thu.

- N¸o nøc, m¬n man, t­ng bõng, rén r·

-> Tõ l¸y

=> C¶m gi¸c trong s¸ng n¶y në trong lßng.

2. Cảm xúc của nhân vật tôi trong ngày đầu tiên đi học

a. Trên đường tới trường .

- ThÊy trang träng, ®øng ®¾n.

- ThÌm ®­îc tù nhiªn, cÇm hai quyÓn vë mµ thÊy nÆng, ph¶i bÆm tay, gh× chÆt, xãc lªn, n¾m l¹i, muèn cÇm bót th­íc n÷a.

-> NhiÒu ®éng tõ. => Ngé nghÜnh, ng©y th¬, trang träng.

-> Miªu t¶, so s¸nh => Giµu chÊt th¬.

           HĐ của GV & HS

    Nội dung

Ho¹t ®éng 1( 25’):

- GV gọi h/ sinh đọc đoạn tiếp theo

- C¶nh s©n tr­êng lµng Mü Lý l­u l¹i trong t©m tr¹ng t¸c gi¶ cã ®Æc ®iÓm g× næi bËt ?

- Trong con m¾t cña “t«i” tr­êng Mü Lý hiÖn ra nh­ thÕ nµo?

- Em hiÓu ý nghÜa cña h×nh ¶nh so s¸nh trªn nh­ thÕ nµo?

- Khi t¶ nh÷ng häc trß nhá tuæi lÇn ®Çu tiªn ®Õn tr­êng, t¸c gi¶ dïng h×nh ¶nh so s¸nh nµo?

-> Hä nh­ con chim non ®øng trªn bê tæ, nh×n qu·ng trêi réng muèn bay, nh­ng cßn ngËp ngõng e sî.

? Em ®äc thÊy nh÷ng ý nghÜa nµo tõ h×nh ¶nh so s¸nh ®ã?

-> Miªu t¶ sinh ®éng..., ®Ò cao søc hÊp dÉn cña nhµ tr­êng; thÓ hiÖn kh¸t väng bay bæng.

- §Æc biÖt, t©m tr¹ng, c¶m gi¸c cña nh©n vËt “t«i” khi ®øng ë s©n tr­êng ®­îc tác giả khắ họa như thế nào?

II. Tìm hiểu chi tiết .

b. C¶m nhËn cña “ NVt«i” lóc ë s©n tr­êng:

- Tr­êng Mĩ Lý:

+ Đ«ng ng­êi, ng­êi nµo còng ®Ñp.

+ Xinh x¾n, oai nghiªm nh­ c¸i ®×nh lµng Hoµ Êp -> Hình ảnh so sánh gợi c¶m xóc trang nghiªm cña m¸i tr­êng.

- T©m tr¹ng : Lo sî, vÈn v¬, võa bì ngì võa ­íc ao thÇm vông, ch¬ v¬, vông vÒ, lóng tóng: toàn th©n cø run run

- Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch dïng tõ của tác giả ? T¸c dông?

- LÇn ®Çu tiªn ®Õn tr­êng em cã t©m tr¹ng nh­ vËy kh«ng?

( Liên hệ thực tế )

- Khi nghe «ng ®èc ®äc b¶n danh s¸ch míi, t©m tr¹ng cña “t«i” nh­ thÕ nµo?

- V× sao nh©n vËt “t«i” bÊt gi¸c dói ®Çu vµo lßng mÑ khãc nøc në khi b­íc vµo líp?

- Qua néi dung ®· ph©n tÝch gióp em hiÓu g× vÒ nh©n vËt t«i ?

( T«i lµ cËu bÐ rÊt yªu tr­êng líp, thÇy c«, ®Æc biÖt lµ cËu ®· tr­ëng thµnh nhiÒu trong nhËn thøc mÆc dï míi ®i häc.)

- H / a «ng ®èc ®­îc miªu t¶ ntn ?

- H×nh ¶nh «ng ®èc gîi cho em liªn t­ëng ®Õn ai ?

- Hs ®äc phÇn cuèi cña v¨n b¶n .

- Nh÷ng c¶m gi¸c mµ nh©n vËt “t«i” nhËn ®­îc khi b­íc vµo líp häc lµ g×?

- H·y lÝ gi¶i nh÷ng c¶m gi¸c ®ã cña nh©n vËt “t«i”?

- L¹ v× lÇn ®Çu ®­îc vµo líp häc, mét m«i tr­êng s¹ch sÏ,häc tËp ngay ng¾n. ...

- GÇn gòi v×: b¾t ®Çu ý thøc ®­îc nh÷ng thø ®ã sÏ g¾n bã th©n thiÕt víi m×nh...

- Nh÷ng c¶m gi¸c ®ã cho thÊy t×nh c¶m nµo cña nh©n vËt “t«i” ®èi víi líp häc cña m×nh?

- Dßng ch÷ kÕt thóc truyÖn: “T«i ®i häc” cã ý nghÜa g×?

, cø dÒnh dµng, ch©n co ch©n duỗi.

-> C¸c tÝnh tõ, ®éng tõ, tõ l¸y. DiÔn t¶ tâm trạng lần đầu tiên đi học .

- Khi gäi tªn. “lóng tóng cµng lóng tóng h¬n”, “ng­êi t«i thÊy nÆng nÒ”, “dói ®Çu vµo lßng mÑ nøc në”

-> C¶m gi¸c nhÊt thêi: Võa lo sî võa sung s­íng

-> B¸o hiÖu sù tr­ëng thµnh

- H×nh ¶nh «ng ®èc: khuyªn trß cè g¾ng häc, cã ¸nh nh×n hiÒn tõ, c¶m ®éng, rÊt t­¬i c­êi vµ nhÉn n¹i.

- ¤ng ®èc chÝnh lµ hiÖn th©n cho h×nh ¶nh ng­êi thÇy hiÒn tõ, bao dung ®Ó häc trß quý träng, tin t­ëng, biÕt ¬n.

d. C¶m nhËn cña “t«i” trong líp häc:

- C¶m thÊy võa xa l¹ võa gÇn gòi nghiªm trang.

=> T×nh c¶m trong s¸ng, tha thiÕt.

- “T«i ®i häc”: Võa khÐp l¹i bµi v¨n, võa më ra mét thÕ giíi míi, mét bÇu trêi, mét kh«ng gian, mét t©m tr¹ng míi, mét giai ®o¹n míi.

- Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch kÕt thóc nµy?

* Hoạt động 2 (10’)

- Em có nhận xét gì về giọng điệu ngôn ngữ trong toàn văn bản ?

- Thông qua đó nhà văn muốn nói lên điều gì ?

-> KÕt thóc tù nhiªn, bÊt ngê. thÓ hiÖn chñ ®Ò cña truyÖn ng¾n.

III.Tæng kÕt:

- Văn bản với giọng điệu tha thiết dư vị man mác buồn vừa ngọt ngào quyến luyến.

- Truyện ngắn tôi đi học vừa diễn tả được cảm xúc của nhân vật tôi vừa gieo vào lòng người bao nỗi niềm bâng khuâng bao rung cảm nhẹ nhàng trong sáng.

           HĐ của GV & HS

    Nội dung

*Ho¹t ®éng 1( 20’):

- Gv: Treo b¶ng phô cã vÏ s¬ ®å, häc sinh quan s¸t.

- NghÜa cña tõ “®éng vËt” réng h¬n hay hÑp h¬n nghÜa cña c¸c tõ: Thó, chim, c¸. T¹i sao?

- NghÜa cña tõ thó réng h¬n hay hÑp h¬n nghÜa cña c¸c tõ voi, h­¬u ? T¹i sao?

- NghÜa cña tõ chim réng h¬n hay hÑp h¬n nghÜa cña tõ tu hó, s¸o ? T¹i sao?

- NghÜa cña tõ c¸ réng h¬n hay hÑp h¬n nghÜa cña tõ c¸ thu, c¸ r« ? T¹i sao?

- C¸c tõ thó, chim, c¸ cã ph¹m vi nghÜa réng h¬n nghÜa cña c¸c tõ nµo, ®ång thêi hÑp h¬n nghÜa cña nh÷ng tõ nµo ?

* Bµi tËp nhanh:

Cho c¸c tõ : c©y, cá, hoa

- Yªu cÇu: t×m c¸c tõ cã ph¹m vi nghÜa hÑp h¬n: c©y, cá, hoa vµ nh÷ng tõ ng÷ nµo cã ph¹m vi nghÜa réng h¬n 3 tõ ®ã.

I. Tõ ng÷ nghÜa réng, tõ ng÷ nghÜa hÑp.

1.VÝ dô.(Sgk)

2. NhËn xÐt.

- NghÜa cña tõ ®éng vËt bao hµm nghÜa cña c¸c tõ thó, chim, c¸. V× thó, chim, c¸ ®Òu lµ ®éng vËt.

- NghÜa cña tõ:

+ Thó réng h¬n nghÜa cña tõ voi, h­¬u.

+ Chim réng h¬n nghÜa cña tõ Tu hó, S¸o.

+ C¸ réng h¬n nghÜa cña tõ c¸ thu, c¸ r«.

- C¸c tõ thó, chim, c¸ hÑp h¬n nghÜa cña tõ ®éng vËt nh­ng l¹i réng h¬n nghÜa cña tõ voi, h­¬u, s¸o, tu hó, c¸ thu, c¸ r«.

- Qua vÝ dô vµ bµi tËp, em hiÓu nh­ thÕ nµo lµ 1 tõ ng÷ cã nghÜa réng vµ nghÜa hÑp?

- Mét tõ ng÷ cã thÓ võa cã nghÜa réng võa cã nghÜa hÑp ®­îc kh«ng? V× sao?

* Gv khÊn m¹nh: §ã lµ cÊp ®é kh¸i qu¸t nghÜa cña tõ.

- Gv: Gäi Hs ®äc ghi nhí -Sgk

* Ho¹t ®éng 2 ( 15’)

- Em hiÓu thÕ nµo lµ tõ cã nghÜa réng vµ tõ cã nghÜa hÑp?

- S¬ ®å thÓ hiÖn cÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷ trong mçi nhãm tõ sau ®©y?

-  T×m tõ ng÷ cã nghÜa réng so víi nghÜa cña c¸c tõ  ng÷ ë c¸c nhãm sau ®©y?

- T×m c¸c tõ ng÷ cã nghÜa ®­îc bao hµm trong ph¹m vi nghÜa cña mçi tõ sau?

- ChØ ra nh÷ng tõ kh«ng thuéc ph¹m vi nghÜa trong mçi nhãm tõ sau?

3. Ghi nhí (SGk)

- Tõ cã nghÜa réng khi nghÜa cña nã bao hµm nghÜa cña c¸c tõ kh¸c.

- Tõ cã nghÜa hÑp khi nghÜa cña nã bÞ  bao hµm bëi nghÜa cña c¸c tõ kh¸c.

- Mét tõ võa cã nghÜa réng võa cã nghÜa hÑp.

II. LuyÖn tËp.

1. Bµi tËp 1

- S¬ ®å thÓ hiÖn cÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷.

                        Y phôc

        QuÇn                  ¸o

quÇn ®ïi                             ¸o dµi

quÇn dµi                           ¸o s¬ mi

2. Bµi tËp 2

a. ChÊt ®èt: x¨ng, dÇu, than, cñi.

b.NghÖ thuËt: héi ho¹, v¨n hoc, ®iªu kh¾c.

c. Thøc ¨n      d. Nh×n      e. §¸nh

3. Bµi tËp 3  C¸c tõ cã nghÜa bao hµm.

a. Xe cé: xe ®¹p, xe m¸y, « t«.

b. Kim lo¹i : vµng, b¹c, ®ång ,nh«m

c. Ng­êi: anh, em, c«, chó, cËu

d. Hoa qu¶: xoµi, mËn, æi, sÇu riªng

e. Mang: x¸ch, khiªng, g¸nh.

4. Bµi tËp 4

a. Thuèc lµo             b. Thñ quü

c. Bót ®iÖn                d. Hoa tai

           HĐ của GV & HS

    Nội dung

* Ho¹t ®éng 1 ( 20’):

- Hs ®äc vµ quan s¸t kÜ vÝ dô ®Ó tr¶ lêi c©u hái nhËn xÐt.

- §èi t­îng ®­îc nh¾c ®Õn nhiÒu nhÊt trong v¨n b¶n lµ g× ?

- Th«ng qua ®èi t­îng Êy t¸c gi¶ muèn nªu lªn vÊn ®Ò g× ?

* Gv nhÊn m¹nh: §ã lµ chñ ®Ò của v¨n b¶n.

- VËy em hiÓu ntn lµ chñ ®Ò cña v¨n b¶n?

- Hs ®äc ghi nhí sgk

- §Ó t¸i hiÖn nh÷ng kØ niÖm vÒ ngµy ®Çu tiªn ®i häc, t¸c gi¶ ®· ®Æt nhan ®Ò  cña v¨n b¶n vµ sö dông tõ ng÷, c©u nh­ thÕ nµo? H·y ®äc c¸c tõ ng÷ vµ c©u ®ã lªn?

- V¨n b¶n “T«i ®i häc” tËp trung håi t­ëng l¹i t©m tr¹ng håi hép, c¶m gi¸c bì ngì cña nh©n vËt t«i trong buæi tùu tr­êng ®Çu tiªn. H·y t×m nh÷ng tõ ng÷ chøng tá t©m tr¹ng ®ã in ®Ëm trong lßng nh©n vËt t«i suèt cuéc ®êi?

I. Chñ ®Ò cña v¨n b¶n:

1. VÝ dô.- V¨n b¶n: T«i ®i häc

2.  NhËn xÐt.

- §èi t­îng: kØ niÖm vÒ buæi tùu tr­êng ®Çu tiªn cña nh©n vËt t«i.

- VÊn ®Ò: t×nh c¶m tr©n träng, n©ng niu kØ niÖm trong s¸ng cña tuæi häc trß trong cuéc ®êi mçi con ng­êi.

3. Kết luận.

- Chñ ®Ò lµ ®èi t­îng vµ vÊn ®Ò mµ v¨n b¶n biÓu ®¹t.

II. TÝnh thèng nhÊt vÒ chñ ®Ò cña v¨n b¶n:

1. VÝ dô: - V¨n b¶n: T«i ®i häc

2. NhËn xÐt.

- Nhan ®Ò: T«i ®i häc

- §¹i tõ “t«i”, c¸c tõ ng÷ biÓu thÞ ý ®i häc ®­îc lÆp l¹i. C¸c c©u ®Òu tËp trung lµm næi bËt nh÷ng kØ niÖm.

- Sù thay ®æi t©m tr¹ng:

+ Con ®­êng: Quen- l¹

+ Hµnh vi: léi qua s«ng th¶ diÒu

=> §ã chÝnh lµ nh÷ng c¶m gi¸c trong s¸ng n¶y në trong lßng nh©n vËt t«i ë buæi tùu tr­êng ®Çu tiªn. C¸c chi tiÕt, c¸c ng«n tõ ®Òu tËp trung t« ®Ëm c¶m gi¸c nµy?

- Qua ph©n tÝch, cho biÕt: ThÕ nµo lµ tÝnh thèng nhÊt chñ ®Ò cña v¨n b¶n?

- GV gọi hs đọc ghi nhớ trong sgk

*Ho¹t ®éng 2 ( 15 ).

- Hs: ®äc bµi tËp 1

- V¨n b¶n viÕt vÒ ®èi t­îng vµ vÊn ®Ò g×?

- C¸c ®o¹n ®· tr×nh bµy ®èi t­îng vµ vÊn ®Ò theo thø tù nµo?

- Theo em cã thÓ thay ®æi trËt tù s¾p xÕp ®­îc kh«ng? V× sao?

- Nªu chñ ®Ò cña v¨n b¶n trªn?

- ý nµo sÏ lµm cho bµi viÕt trë nªn l¹c ®Ò?

-> §i häc thËt thiªng liªng

+ Trªn s©n tr­êng: lo sî, ngì ngµng, lóng tóng khi xÕp hµng vµo líp.

+ Trong líp: b©ng kh©ng, xa l¹

=> Nh­ vËy v¨n b¶n trªn cã sù thèng nhÊt vÒ chñ ®Ò.

3. Kết luận.

TÝnh thèng nhÊt chñ ®Ò cña v¨n b¶n lµ sù nhÊt qu¸n vÒ ý ®å, ý kiÕn, c¶m xóc cña t¸c gi¶ ®­îc thÓ hiÖn trong v¨n b¶n.

- TÝnh thèng nhÊt thÓ hiÖn ë c¸c ph­¬ng diÖn:

+ H×nh thøc: Nhan ®Ò v¨n b¶n.

+ Néi dung: m¹ch l¹c. tõ ng÷ chi tiÕt, tËp trung.

+ §èi t­îng: xoay quanh vÊn ®Ò (nh©n vËt)

III. LuyÖn tËp:

1. Bµi tËp 1

a. - §èi t­îng: rõng cä quª t«i. 

    - VÊn ®Ò: ca ngîi, tr©n träng c©y cä ®Ó thÓ hiÖn sù g¾n bã cña c©y cä ®èi víi t«i vµ ng­êi s«ng Thao.

- C¸c ®o¹n v¨n ®· tr×nh bµy ®èi t­îng vµ vÊn ®Ò theo thø tù kh«ng gian: Nãi vÒ c©y cä cña gia ®×nh, nhµ tr­êng, quª h­¬ng.

- Kh«ng thay ®æi trËt tù s¾p xÕp nµy ®­îc v× v¨n b¶n cã tÝnh thèng nhÊt vÒ chñ ®Ò.

b. Chñ ®Ò cña v¨n b¶n: Sù g¾n bã vµ t×nh c¶m tha thiÕt tù hµo cña t¸c gi¶ ®èi víi rõng cä quª h­¬ng.

c. TÝnh thèng nhÊt vÒ chñ ®Ò cña v¨n b¶n- Th«ng qua bè côc 3 phÇn

d- C©u v¨n, tõ ng÷:

2. Bµi tËp 2

ý: b. V¨n ch­¬ng lÊy ng«n tõ lµm ph­¬ng tiÖn biÓu hiÖn.

d. V¨n ch­¬ng gióp ta yªu cuéc sèng, yªu c¸i ®Ñp.

- Bæ sung lùa chän, ®iÒu chØnh l¹i c¸c tõ, c¸c ý cho thËt s¸t víi yªu cÇu ®Ò bµi?

3. Bµi tËp 3

- Nh÷ng ý l¹c chñ ®Ò: c, g

- Nh÷ng ý hîp víi chñ ®Ò nh­ng do c¸ch diÔn ®¹t ch­a tèt nªn thiªu sù tËp chung vµo chñ ®Ò: b,e

- Ph/ ¸n cã thÓ chÊp nhËn ®­îc: a.

a. Cø mïa thu vÒ, cø mçi lÇn thÊy c¸c em nhá nóp d­íi nãn mÑ lÇn ®Çu tiªn ®Õn tr­êng, lßng l¹i nao nøc, rén r·, xèn xang.

           HĐ của GV & HS

    Nội dung

* Hoạt động 1 ( 10’).

- HS đọc chú thích trong sgk

- Em hiÓu g× vÒ cuéc ®êi vµ sù nghiÖp cña nhµ v¨n Nguyªn Hång?

- Nªu hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c phÈm?

- Tãm t¾t t¸c phÈm?

( BÐ Hång ra ®êi lµ kÕt qu¶ cña sù h«n nh©n g­îng Ðp . Em lín lªn trong gia ®×nh kh«ng h¹nh phóc. Ng­êi cha sèng u uÊt bªn ngän ®Ìn thuèc phiÖn, ng­êi mÑ cã tr¸i tim khao kh¸t yªu th­¬ng nh­ng ®µnh ch«n vïi tuæi xu©n bªn ng­êi chèng nghiÖn hót

I. T×m hiÓu chung.

1. T¸c gi¶ và tác phẩm

- Tác giả : Nguyªn Hång (1918- 1982) ®­îc coi lµ nhµ v¨n cña nh÷ng ng­êi lao ®éng cïng khæ,TP của ông giµu chÊt tr÷ t×nh nhiÒu khi d¹t dµo nh÷ng c¶m xóc thiÕt tha rÊt mùc ch©n thµnh.Được nhà nước truy tặng giải thưởng HCM về VHNT 1996

-T¸c phÈm: “Nh÷ng ngµy th¬ Êu lµ tËp håi ký viÕt vÒ tuæi th¬ cay ®¾ng cña t¸c gi¶ gåm 9 ch­¬ng, đăng trên báo 1938, in thành sách 1940.

-“Trong lßng mÑ” lµ ch­¬ng IV cña tp