Tài Liệu Bổ Sung Sách Giáo Viên Giáo Dục Hướng Nghiệp Lớp 9
Có nhiều LTHN khác nhau, nhưng khi nói đến nhận thức bản thân, các chuyên
gia đều đồng ý rằng, nhận thức bản thân là nhận thức về 4 lĩnh vực: Sở thích, khả
năng, cá tính và giá trị nghề nghiệp của chính người đó, bởi lẽ:
Sở thích: Mỗi người đều có niềm đam mê, sở thích nào đó. Ở đây, ta nói về sở
thích liên quan đến nghề nghiệp hay còn gọi là sở thích nghề nghiệp. Loại sở thích
này khác với những sở thích mà ta chỉ dùng để giải trí. Ví dụ, cùng một sở thích
đối với trò chơi game điện tử, nhưng có người chỉ thích chơi để giải trí, nhưng có
người lại muốn làm nghề nghiệp liên quan đến trò chơi game điện tử như thiết kế
phần mềm trò chơi điện tử, kinh doanh dịch vụ trò chơi điện tử…
Có người biết rõ sở thích của mình nhưng cũng có người không biết. LTHN chứng
minh rằng, nếu con người ta được làm công việc phù hợp với sở thích nghề nghiệp
của mình, họ sẽ luôn có động lực làm việc, yêu thích công việc và luôn có cảm
giác thoải mái, hạnh phúc trong công việc. Có thể nói, lòng say mê, yêu thích đối
với nghề sẽ là động lực rất quan trọng để mỗi người ra sức rèn luyện, tự học, tự bồi
dưỡng và vượt qua mọi khó khăn để vươn tới đỉnh cao của nghề nghiệp. Vì vậy,
khi chọn nghề, yếu tố đầu tiên cần phải tính đến, đó là bản thân có yêu thích, hứng
thú đối với nghề đó hay không.
Khả năng (hay còn gọi là năng lực): bao gồm khả năng về trí tuệ, văn hóa, thể
chất, quan hệ giao tiếp… Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng, mỗi người đều có
những khả năng, điểm mạnh riêng biệt. Những khả năng này nếu được rèn luyện
thỏa đáng, sẽ phát triển thành những kĩ năng và thế mạnh cần có trong nghề nghiệp.
Nếu ai đó được làm những công việc thuộc về thế mạnh của họ, sự thành công là
hiển nhiên vì họ làm việc rất hiệu quả, dễ dàng đạt chất lượng cao và luôn thấy tự
tin, thỏa mãn trong công việc. Ngược lại, nếu người nào đó chọn công việc, nghề
nghiệp mà bản thân mình hoàn toàn thiếu khả năng, thế mạnh thì dù làm việc mất
gấp 10 lần thời gian, mất rất nhiều công sức nhưng hiệu quả và chất lượng công
việc khó có thể đạt như mong muốn, thậm chí còn thất bại. Chính vì vậy, chọn
nghề phù hợp với khả năng của bản thân là yêu cầu quan trọng nhằm giúp cho mỗi
người phát huy cao độ những mặt mạnh của bản thân để phát triển và thành đạt
trong nghề nghiệp.
Cá tính: Nhà tâm lí học Jung và những người theo học thuyết của ông tin rằng
mỗi người sinh ra đều có một cá tính riêng biệt, nó làm nên “cái” rất riêng biệt của
mỗi người. Có người luôn ôn hòa, nhã nhặn, bình tĩnh nhưng cũng có người luôn
dễ nổi nóng, thiếu bình tĩnh; có người có cá tính “hướng nội”, có người có cá tính
“
hướng ngoại”… Việc hiểu rõ cá tính của bản thân để từ đó chọn công việc, nghề
nghiệp và môi trường làm việc phù hợp với cá tính của mình sẽ là yếu tố góp phần
quan trọng giúp ta đạt được sự thành công và thỏa mãn trong công việc.
Giá trị nghề nghiệp: Trong cuộc sống hiện nay, chúng ta thường nói đến giá trị
sống. Giá trị sống là những điều mà chúng ta cho là quí giá, là quan trọng, là có
ý nghĩa đối với cuộc sống của bản thân. Trong hướng nghiệp, ta nói đến những
giá trị nghề nghiệp. Giá trị nghề nghiệp là những điều được cho là quí giá, là
quan trọng, có ý nghĩa mà mỗi người mong muốn đạt được khi trở thành người
40