Giáo án cả năm

H§ cña GV-HS

GHI B¶NG

Ho¹t ®éng1 :           1. Con ng­êi ra lÖnh cho m¸y tÝnh nh­ thÕ nµo?

!Để máy tính có thể thực hiện một công việc theo mong muốn của mình, con người phải đưa ra những chỉ dẫn thích hợp cho máy tính.

! Nhấp đôi chuột lên biểu tượng trên màn hình Desktop ra lệnh cho MT khởi động phần mềm.

! Khi thực hiện sao chép 1 đoạn văn bản, ta đã ra mấy lệnh cho máy tính thực hiện?

GV Giới thiệu và thuyết trình các ví dụ

VD 1: Gõ 1 chữ a trên bàn phím ta đã ra lệnh cho MT ghi chữ  a lên màn hình.

VD 2: Sao chép 1 đoạn vb là yêu cầu MT thực hiện 2 lệnh: sao chép ghi vào bộ nhớ và sao chép từ bộ nhớ ra vị trí mới.

HS : Quan s¸t vµ nghiªn cøu SGK

=>HS: Tr¶ lêi

HS: Quan s¸t vµ nhí c¸c thao t¸c thùc hiÖn cña r«bèt.

1. Viết chương trình – ra lệnh cho máy tính làm việc

- Để máy tính thực hiện một công việc nào đó, ta cần đưa cho máy tính  các chỉ dẫn thích hợp (câu lệnh).

- Chương trình máy tính là một dãy các câu lệnh mà máy tính có thể hiều và thực hiện được

HS :

Để rô-bốt hoàn thành nhiệm vụ ta ra các lệnh sau:

 Lệnh 1: tiến 2 bước.

 Lệnh 2: quay trái, tiến một bước.

 Lệnh 3: nhặt rác

 Lệnh 4: tiến 2 bước.

 Lệnh 5: quay phải, tiến 3 bước.

 Lệnh 6: bỏ rác vào thùng

Hoạt động 2 :               Chương trình và ngôn ngữ lập trình

? Em ph¶i ra nh÷ng lÖnh nµo ®Ó r« bèt hoµn thµnh viÖc nhÆc r¸c bá vµo thïng ®óng n¬i qui ®Þnh?

!GV : Giíi thiÖu c¸c h® cÇn thiÕt cho Robèt nhÆt r¸c.

2. Chương trình và ngôn ngữ lập trình

- Những chương trình máy tính đầu tiên được viết bằng ngôn ngữ máy (dãy bit - gồm 0 và 1)

- NNLT được tạo ra để thay thế ngôn ngữ máy

- Chương trình dịch dùng để dịch NNLT sang ngôn ngữ máy

 Một chương trình máy tính được tạo qua 2 bước:

1. Viết chương trình bằng NNLT
2. Dịch chương trình sang ngôn ngữ máy

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

NỘI DUNG

Hoạt động 1 :   Học sinh hiểu ngôn ngữ lập trình gồm những gì

! Khi nói và viết ngoại ngữ để người khác hiểu đúng các em có cần phải dùng các chữ cái, những từ cho phép và phải được ghép theo đúng quy tắc ngữ pháp hay không ?

HS:Đọc câu hỏi suy nghĩ và trả lời

=>HS : Nghiên cứu SGK trả lời.

?Ngôn ngữ lập trình gồm những gì?

- Bảng chữ cái: thường gồm các chữ cái tiếng Anh và một số kí hiệu khác như dấu phép toán (+, , *, /,...), dấu đóng mở ngoặc, dấu nháy,...

- Các quy tắc: cách viết (cú pháp) và ý nghĩa của chúng; cách bố trí các câu lệnh thành chương trình,...

1. Ngôn ngữ lập trình gồm những gì?

NNLT gồm:

Bảng chữ cái và các quy tắc để viết các câu lệnh.

- Bảng chữ cái: thường gồm các chữ cái tiếng Anh và một số kí hiệu khác như dấu phép toán (+, , *, /,...), dấu đóng mở ngoặc, dấu nháy,...

- Các quy tắc: cách viết (cú pháp) và ý nghĩa của chúng; cách bố trí các câu lệnh thành chương trình,...

Hoạt động 2 :        HS tìm hiểu thế nào là từ khoá và tên trong chương trình.

! Đưa ra ví dụ về chương trình

?Theo em những từ nào trong chương trình là những từ khoá?

HS : Nghiên cứu

=>HS: Trả lời theo ý hiểu.

!Chỉ ra các từ khoá trong chương trình.

?=>HS : Trả lời theo ý hiểu.

?Trong chương trình những từ nào gọi là tên

? Tên là gì ?

! Chốt khái niệm tên và giải thích thêm về quy tắc đặt tên trong chương trình.

2. Từ khoá và tên

- Từ khoá (keyword) là những từ dành riêng, không được dùng cho bất kì mục đích nào khác ngoài mục đích sử dụng do NNLT quy định.

 Vd: program, begin, ...

- Tên do người lập trình đặt cho các đối tượng, đại lượng trong chương trình

- Qui tắc đặt tên

+ Tên không được trùng nhau.

+ Tên không được trùng với các từ khoá.

+ Phải được bắt đầu bắt đầu bằng chữ cái, có thể chứa số ở phía sau

+ Tên không có khoảng cách (kí tự trống)

Vd: tên hợp lệ: tamGiac, Hinh_vuong, ...

 Tên sai: hoc sinh, 4a

Hoạt động 1 :      Học sinh hiểu cấu trúc của một chương trình

G: §­a vÝ dô vÒ ch­¬ng tr×nh

G: Cho biÕt mét ch­¬ng tr×nh cã nh÷ng phÇn nµo ?

H: Quan sát chương trình và nghiên cứu sgk trả lời.

H: Đọc các thành phần của chương trình

G: §­a lªn mµn h×nh tõng phÇn cña ch­¬ng tr×nh.

G: Gi¶i thÝch thªm cÊu t¹o cña tõng phÇn ®ã.

4. CÊu tróc chung cña ch­¬ng tr×nh

- Cấu trúc chung của mọi chương trình gồm:

*Phần khai báo: tên chương trình, thư viện, ...

*Phần thân: gồm các câu lệnh mà máy tính cần thực hiện. Đây là phần bắt buộc phải có.

- Phần khai báo có thể có hoặc không, và phải được đặt trước phần thân chương trình.

Hoạt động 2 :     Học sinh hiểu một số thao tác chính trong NNLT Pascal

G: Khởi động chương trình F.P sẽ xuất hiện màn hình sau :

G: Giới thiệu màn hình soạn thảo của F.P

H: Quan sát và lắng nghe.

5. Ví dụ về ngôn ngữ lập trình

-  Khởi động chương trình lập trình Free Pascal

- Từ bàn phím soạn chương trình tương tự word.

- Sau khi đã soạn thảo xong, nhấn Alt+F9 để kiểm tra lỗi và dịch chương trình.

- Để chạy chương trình, nhấn Ctrl+F9

G: Giới thiệu các bước làm việc cơ bản trong môi trường lập trình F.P

! Nêu tình huống để gợi ý về dữ liệu và kiểu dữ liệu.

! Đưa lên bảng hình ví dụ 1 SGK.

H:Quan sát để phân biệt được hai loại dữ liệu quen thuộc là chữ và số.

?Ta có thể thực hiện các phép toán với dữ liệu kiểu gì ?

!Còn với kiểu chữ thì các phép toán đó không có nghĩa.

? Theo em có những kiểu dữ liệu gì ? Lấy ví dụ cụ thể về một kiểu dữ liệu nào đó?

     Số nguyên, ví dụ số học sinh của một lớp, số sách trong thư viện,...

     Số thực, ví dụ chiều cao của bạn Bình, điểm trung bình môn Toán,...

     Xâu kí tự (hay xâu) là dãy các "chữ cái" lấy từ bảng chữ cái của ngôn ngữ lập trình, ví dụ: "Chao cac ban", "Lop 8E", "2/9/1945"...

?Trong NNLT nào cũng chỉ có 4 kiểu dữ liệu đó hay còn nhiều nữa ?

1. Dữ liệu và kiểu dữ liệu.

NNLT phân chia dữ liệu thành các kiểu khác nhau.

Kiểu dữ liệu xác định miền giá trị và các phép toán có thể thực hiện

Một số kiểu dữ liệu thường dùng nhất:

+Số nguyên

+Số thực

+Kí tự

+Xâu kí tự

Một số kiểu dữ liệu cơ bản của NNLT Pascal:

Chú ý: Dữ liệu kiểu kí tự và kiểu xâu trong Pascal được đặt trong cặp dấu nháy đơn.

 ? Hãy nêu ít nhất một lí do cho thấy sự cần thiết phải phân chia dữ liệu thành các kiểu?

Vì dữ liệu và các thao tác xử lí dữ liệu rất đa dạng, việc phân chia dữ liệu thành các kiểu  giúp xác định các phép toán có thể thực hiện trên mỗi kiểu dữ liệu.

Ngoài ra việc phân chia kiểu dữ liệu còn cho biết các giá trị có thể (phạm vi) của dữ liệu,  giúp cho việc quản lý bộ nhớ máy tính được hiệu quả.

! Đưa lên bảng hình ví dụ 2 SGK để giới thiệu tên của một số kiểu dữ liệu cơ bản trong NNLT pascal.

! Đưa ví dụ : 123 và ‘123’

! Đưa ra chú ý về kiểu dữ liệu char và string.

H§2:             HS tìm hiểu, làm quen với các phép toán và kiểu dữ liệu số

!Viết lên bảng phụ các phép toán số học dùng cho dữ liệu kiểu số thực và số nguyên ?

=>HS:Viết và treo bảng phụ khi có hiệu lệnh của GV.

! Đưa lên màn hình bảng kí hiệu các phép toán dùng cho kiểu số thực và số nguyên.

HS: Quan sát để hiểu cách viết và ý nghĩa của từng phép toán và ghi vở.

! Đưa ra một số ví dụ sgk và giải thích thêm.

HS:Quan sát, lắng nghe và ghi vở.

! Đưa ra phép toán viết dạng ngôn ngữ toán học :

2. Các phép toán với dữ liệu kiểu số.

VD

và yêu cầu HS viết biểu thức này bằng ngôn ngữ Pascal.

HS : Viết và giơ bảng phụ khi có hiệu lệnh của GV.

GV : Yêu cầu HS viết lại phép toán bằng ngôn ngữ Pascal.

H : Làm trên bảng phụ

! Nhận xét và đưa ra bảng ví dụ SGK.

HS:Nêu quy tắc tính các biểu thức số học.

! Nhận xét và chốt lại.

? Viết lại biểu thức bằng ngôn ngữ lập trình Pascal.?

GV đưa ra một biểu thức toán học.

=> HS:Viết ở trong bảng phụ...

GV : Nhận xét và đưa ra chú ý

Biểu thức số học

Quy tắc tính các biểu thức số học:

-Trong cặp dấu ngoặc

-*, / , div, mod

-+ - thứ tự từ trái sang phải.

Chú ý: Trong Pascal chỉ sử dụng cặp dấu ngoặc tròn () để  gộp các phép toán

HĐ CỦA GV - HS

GHI BẢNG

HĐ1:        HS biết ý nghĩa và cách viết các phép toán so sánh trong Pascal

! Treo bảng kí hiệu các phép toán so sánh trong toán học.

! Các phép toán so sánh dùng để làm gì

=>HS: Để so sánh các số, các biểu thức với nhau.

! Đưa ra ví dụ :

a)  5  2 = 9

b) 15 + 7 > 20  3

c)  5 + x ≤ 10

=>HS: Viết bảng phụ kết quả ss của a, b, c.

?Theo em các phép so sánh này viết trong ngôn ngữ Pascal có giống trong toán học không?

=>HS: Trả lời theo ý hiểu.

3. Các phép so sánh

- Bảng kí hiệu các phép so sánh trong ngôn ngữ Pascal:

- Kết quả của phép so sánh chỉ có thể là đúng hoặc sai.

Ví dụ: 3*2> 4; 5=5; 5<>6 => kết quả đúng

            5*2=9; 22>17 => kết quả sai.

HĐ2:      HS làm quen với một số dạng màn hình giao tiếp với máy tính

! Treo hình thông báo kết quả.

4. Giao tiếp người - máy tính

a) Thông báo kết quả tính toán

- VD: write('Dien tich hinh tron la ', X);