Giáo án cả năm

             Hoạt động của GV và HS

                Nội dung chính

Hoạt động 1: Tìm hiểu sự phân chia các nhóm nước

Bước 1: GV thuyết trình: Ta thường nghe nhiều về các nước phát triển, đang phát triển, công nghiệp mới. Đó là những nước như thế nào? GV yêu cầu HS đọc mục I SGK để có những hiểu biết khái quát về các nhóm nước.

Bước 2: GV yêu cầu HS dựa vào H1 nhận xét về sự phân bố của nhóm nước giàu nhất, nghèo nhất?

Bước 3: HS trả lời, GV chuẩn kiến thức, giảng giải thêm.

Hoạt động 2: Tìm hiểu sự tương phản về trình độ phát triển kinh tế-xã hội của các nhóm nước

Bước 1: GV chia lớp thành 3 nhóm, phát phiếu học tập.

- Nhóm 1: Làm việc với bảng 1.1, so sánh tỉ trọng GDP của 2 nhóm nước và kết luận.

- Nhóm 2: Làm việc với bảng 1.2, nhận xét cơ cấu GDP phân theo khu vực kinh tế của các nhóm nước. Giải thích?

- Nhóm 3: Làm việc với bảng 1.3 và ô thông tin, trả lời câu hỏi: Tuổi thọ trung bình, HDI các nhóm nước như thế nào?

Bước 2: Đại diện các nhóm lên trình bày, GV kết luận, đưa ra kết quả phản hồi thông tin.

Hoạt động 3: Tìm hiểu cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i

I. Sự phân chia thành các nhóm nước.

- Thế giới gồm 2 nhóm nước :

+ Nhóm nước phát triển (có GDP/người lớn, FDI nhiều, HDI cao).

+ Nhóm nước đang phát triển (ngược lại)

- Nhóm nước đang phát triển có sự phân hoá: NIC, trung bình, chậm phát triển.

- Phân bố:

+ Các nước phát triển: phân bố chủ yếu ở phía bắc các châu lục.

+ Các nước đang phát triển: phân bố chủ yếu ở phía nam các châu lục.

II. Sự tương phản về trình độ phát triển kinh tế-xã hội của các nhóm nước

III. Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i

1. Thêi gian xuÊt hiÖn:

Cuèi thÕ kû XX, đầu thế kỷ XXI

Bước 1: GV giảng giải về đặc trưng của cuộc cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại. Giải thích và làm sáng tỏ khái niệm công nghệ cao. Đồng thời giới thiệu sơ lược về vai trò của bốn công nghệ trụ cột.

Bước 2: Yêu cầu các cặp HS đọc sơ đồ trang 10, thảo luận và tìm ví dụ về vai trò của 4 công nghệ trụ cột của cuộc cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại.

Bước 3: Đại diện các cặp lên trình bày, GV chuẩn kiến thức. Có thể bổ sung các câu hỏi sau:

- Hãy so sánh cuộc cách mạng khoa học công nghệ hiện đại với các cuộc cách mạng kỹ thuật trước đây?

- Nêu một số thành tựu do 4 công nghệ trụ cột tạo ra.

- Hãy chứng minh cuộc cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại đã làm xuất hiện đại đã làm xuất hiện nhiều ngành mới?

- Kể tên một số ngành dịch vụ cần nhiều tri thức.

GV yêu cầu HS nghiên cứu sơ đồ SGK, tìm ví dụ cho từng ý.

GV nêu câu hỏi, hướng dẫn HS trả lời:

- Hãy chứng minh trong cuộc cách mạng khoa học- công nghệ hiện đại, khoa học và công nghệ có thể trực tiếp làm ra sản phẩm?

Nêu ví dụ về các ngành công nghiệp có hàm lượng khoa học kỹ thuật cao và các ngành dịch vụ nhiều kiến thức?

- Hãy chứng minh cuộc cách mạng khoa học - công nghệ hiện đại làm thay đổi cơ cấu lao động?

- Chứng minh cuộc cách mạng khoa học- công nghệ hiện đại làm phát triển nhanh chóng mậu dịch quốc tế và đầu tư nước ngoài trên phạm vi toàn cầu?

2. §Æc tr­ng:

- Lµm xuÊt hiÖn vµ bïng næ c«ng nghÖ cao.

- Dùa vµo thµnh tùu khoa häc míi víi hµm l­¬ng tri thøc cao.

- Bèn c«ng nghÖ trô cét: Sinh häc, VËt liÖu, N¨ng l­îng, Th«ng tin.

- T¸c ®éng m¹nh mÏ vµ s©u s¾c ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi.                                  

3. T¸c ®éng cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi.

- Khoa häc vµ c«ng nghÖ trë thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp, cã thÓ trùc tiÕp lµm ra s¶n phÈm.

- XuÊt hiÖn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cã hµm l­îng khoa häc cao, c¸c dÞch vô nhiÒu kiÕn thøc.

- Thay ®æi c¬ cÊu lao ®éng. TØ lÖ nh÷ng ng­êi lµm viÖc b»ng trÝ ãc ®Ó trùc tiÕp t¹o ra s¶n phÈm ngµy cµng cao.

- Ph¸t triÓn nhanh chãng mËu dÞch quèc tÕ, ®Çu t­ cña n­íc ngoµi trªn ph¹m vi toµn cÇu.

Hoạt động của GV và HS

Nội dung chính

Hoạt động 1: Cá nhân

Bước 1: GV dùng phưong pháp đàm thoại gọi mở, nêu câu hỏi:

- Toàn cầu hóa là gi?

- Nguyên nhân ra đời toàn cầu hóa?

- Cho ví dụ chứng minh.

Bước 2: HS trả lời, GV chuẩn kiến thức.

I. Xu hướng toàn cầu hóa kinh tế

1. Toàn cầu hóa kinh tế

a. Khái niệm: Là quá trình liên kết các quốc gia trên thế giới về nhiều mặt …và có tác động mạnh mẽ đến mọi mặt nền KT- XH thế giới.

b. Nguyên nhân:

- Tác động của cuọc cách mạng khoa học -công nghệ .

- Bắt nguồn từ nhu cầu phát triển của từng nước.

 Hoạt động 2: Nhóm

Bước 1: GV chia lớp thành 4 nhóm. Mỗi nhóm nghiên cứu một biểu hiện của toàn cầu hóa- liên hệ tới Việt Nam.

Bước 2: Sau khi các nhóm trình bày kết quả thảo luận của nhóm mình, GV cung cấp thông tin về vai trò của các công ty xuyên quốc gia trong nền kinh tế thế giới. Sau đó GV kết luận ,chuẩn kiến thức.

Hoạt động 3: Cặp

Bước 1: GV yêu cầu HS làm việc cặp đôi với nhiệm vụ: Tham khảo thông tin SGK, trao đổi và trả lời câu hỏi:

- Toàn cầu hóa kinh tế tác động tích cực, tiêu cực gì đến nền kinh tế thế giới? Giải thích?

Bước 2 : HS trả lời, GV chuẩn kiến thức.

Hoạt động 4: Cả lớp, nhóm, cá nhân

Bước 1: GV yêu cầu HS:

- Nêu nguyên nhân hình thành các tổ chức liên kết kinh tế khu vực? Cho ví dụ cụ thể.

- Sử dụng bảng 3 so sánh dân số, GDP giữa các khối, rút ra nhận xét về quy mô, vai trò của các khối với nền kinh tế thế giới.

- Quan sát chỉ trên bản đồ khu vực phân bố các khối liên kết kinh tế khu vực.

Bước 2: HS trả lời, GV chuẩn kiến thức.

Hoạt động 5: Cả lớp

Bước 1: GV hướng dẫn HS trao đổi trên cơ sở các câu hỏi:

- Xuất hiện các vấn đề mang tính toàn cầu đòi hỏi hợp tác quốc tế giải quyết.

c. Biểu hiện:

- Thương mại quốc tế phát triển nhanh.

- Đầu tư nước ngoài tăng trưởng nhanh.

- Thị trường tài chính quốc tế mở rộng.

- Các công ty xuyên quốc gia có vai trò ngày càng lớn.

2. Hệ quả của toàn cầu hóa kinh tế

a. Mặt tích cực:

- Thúc đẩy sản xuất phát triển, nâng cao tốc độ tăng trưởng kinh tế toàn cầu.

- Đẩy nhanh đầu tư và khai thác triệt để khoa học công nghệ.

- Tăng cường hợp tác giữa các nước theo hướng ngày càng toàn diện trên pham vi toàn cầu.

b. Mặt tiêu cực:

  Gia tăng khoảng cáh giàu nghèo giữa các tầng lớp trong xã hội, cũng như giữa các nước.

II. Xu hướng khu vực hóa kinh tế

1. Các  tổ chức liên kết kinh tế khu vực:

a. Nguyên nhân hình thành: Do sự phát triển không đồng đều và sức ép cạnh tranh trong khu vực và trên thế giới các quốc gia có những nét tương đồng chung đã liên kết lại với nhau.

b. Các tổ chức lớn: NAFTA, EU, ASEAN, AFEC, MERCOSUR.

c. Các tổ chức tiểu vùng: Tam giác trăng trưởng Xingapo- Malaixia- Inđônêxia, Hiệp hội thương mai tự do châu Âu…

2. Hệ quả của khu vực hóa

a. Mặt tích cực:

- Thúc đẩy sự tăng trưởng và phát triển kinh tế.

- Tăng cường tự do hóa thương mại, đầu tư dịch vụ.

- Thúc đẩy mở cửa thị trường các quốc gia, tạo thị trường khu vực lớn hơn.

- Khu vực hoá có những mặt tích cực nào và đặt ra những thách thức gì cho mỗi quốc gia?

- Khu vực hoá và toàn cầu hoá có mối liên hệ như thế nào?

- Liên hệ với Việt Nam trong mối quan hệ kinh tế với các nước ASEAN hiện nay.

Bước 2: HS trả lời, GV chẩn kiến thức.

- Thúc đẩy quá trình toàn cầu hóa kinh tế thế giới.

b. Mặt tiêu cực:

- Ảnh hưởng đến sự tự chủ kinh tế, suy giảm quyền lực quốc gia.

- Các ngành kinh tế bị cạnh tranh quyết liệt, nguy cơ trở thành thị trường tiêu thụ sản phẩm…

Hoạt động của GV và HS

Nội dung chính

Hoạt động 1: Nhóm

Bước 1: GV chia lớp thành 4 nhóm, giao nhiệm vụ cho từng nhóm:

- Nhóm 1, 2: Tham khảo thông tin ở mục 1 và phân tích bảng 4, trả lời các câu hỏi:

+ So sánh tỉ suất gia tăng dân số  tự nhiên của nhóm nước phát triển với nhóm nước đang phát triển và toàn thế giới?

I. Dân số

1. Bùng nổ dân số:

- Dân số thế giới tăng nhanh dẫn tưói bùng nổ dân số. Năm 2005: 6477 triệu người.

- Bùng nổ dân số diễn ra chủ yếu ở các nước đang phát triển.

- Tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên qua các thời kì giảm nhanh ở nhóm nước phát triển và giảm chậm ở nhóm nước đang phát triển.

+ Dân số tăng nhanh dẫn đến những hậu quả gì về mặt kinh tế- xã hội?

- Nhóm 3, 4: Tham khảo thông tin ở mục 2 trả lời các câu hỏi:

+ Dân số thế giới ngày càng già đi biểu hiện ở những mặt nào?

+ Già hoá dân số chủ yếu ở nhóm nước nào?

+ Dân số già dẫn tới những hậu quả gì về mặt kinh tế- xã hội?

Bước 2: Đại diện các nhóm lên trình bày, các nhóm còn lại theo dõi, trao đổi, chất vấn, bổ sung.

Bước 3: GV kết luận về đặc điểm của bùng nổ dân số, già hoá dân số và hệ quả của chúng, liên hệ với Việt Nam.

Hoạt động 2: Nhóm

Bước 1: GV chia lớp thành 4 nhóm, phát phiếu học tập, giao nhiệm vụ điền các thông tin:

- Nhóm 1: nghiên cứu vấn đề biến đổi khí hậu toàn cầu.

- Nhóm 2: Nghiên cứu vấn đề  suy giảm tầng ô -dôn.

- Nhóm 3: Nghiên cứu vấn đề ô nhiễm nguồn nước ngọt và đại dương.

- Nhóm 4: Nghiên cứu vấn đề suy giảm đa dạng sinh học.

Bước 2: Đại diện các nhóm trình bày, GV chuẩn kiến thức bổ sung thông tin.

Hoạt động 3: Cả lớp

Bước 1: GV dùng phương pháp đàm thoại gợi mở:

- Các em hiểu biết gì vấn đề : Xung đột tôn giáo, sắc tộc, khủng bố quốc tế, các bệnh dịch hiểm nghèo?

- Chênh lệch về tỉ lệ gia tăng tự nhiên giữa 2 nhóm nước ngày càng lớn.

- Dân số nhóm nước đang phát triển vẫn tiếp tục tăng nhanh, nhóm nước phát triển có xu hướng chựng lại.

- Hậu quả: Dân số tăng nhanh gây sức ép nặng nề đối với phát triển kinh tế, tài nguyên, môi trường, và chất lượng cộc sống.

2. Già hoá dân số:

- Dân số thế giới ngày càng già đi:

+ Tuổi thọ trung bình ngày càng tăng.

+ Tỉ lệ nhóm tuổi dưới 15 tuổi ngáy càng giảm, tỉ lệ nhóm trên 65 tuổi ngày càng tăng.

- Sự già hoá dân số chủ yếu ở nhóm nước phát triển:

+ Tỉ suất gia tăng tự nhiên thấp, giảm nhanh.

+ Cơ cấu dân số già.

- Hậu quả:

+ Thiếu lao động bổ sung

+ Chi phí phúc lợi xã hội cho người già lớn.

II. Môi trường:

   ( Phiếu học tập - Thông tin phản hồi )

1. Biến đổi khí hậu toàn cầu và suy giảm tầng ôdôn

2. Ô nhiễm nguồn nước ngọt, biển và đại dương

3. Suy giảm đa dạng sinh học

III. Một số vấn đề khác:

- Nạn khủng bố gây ra những hậu quả nghiêm trọnggì đối với hoà bình và ổn định của thế giới?

Bước 2: HS trả lời, GV chuẩn kiến thức

- Xung đột tôn giáo, sắc tộc

- Xuất hiện nạn khủng bố, bạo lực, chiến tranh biên giới

- Các bệnh dịch hiểm nghèo.

Vấn đề môi trường

Hiện trạng

Nguyên nhân

Hậu quả

Giải pháp

Biến đổi khí hậu toàn cầu

- Nhiệt độ khí quyển tăng

- Mưa axít

- Thải khí CO2 tăng gây hiệu ứng nhà kính

- Chủ yếu từ ngành sản xuất điện và các ngành công nghiệp sử dụng than đốt.

- Băng tan

- Mực nước biển tăng

- Ảnh hưởng đến sức khỏe, sinh hoạt và sản xuất

Cắt giảm lượng CO2, SO2, NO2, CH4 trong sản xuất và sinh hoạt

Suy giảm tầng ôdôn

Tầng ô-dôn bị thủng, kích thước lỗ thủng ngày càng lớn

Hoạt động công nghiệp và sinh hoạt thải khí CFCs, SO2…

Ảnh hưởng đến sức khoẻ, mùa màng, sinh vật thuỷ sinh

Cắt giảm lượng CFCs trong sinh hoạt và sản xuất

Ô nhiễm nguồn nước ngọt và đại dương

- Ô nhiễm nguồn nước ngọt nghiêm trọng

- Ô nhiễm nguồn nước biển

- Chất thải công nghiệp, nông nghiệp và sinh hoạt

-Việc vận chuyển dầu và các sản phẩm từ dầu mỏ

- Thiếu nguồn nước sạch

- Ảnh hưởng đến sức khỏe con người

- Ảnh hưởng đến sinh vật thuỷ sinh

- Tăng cường xây dựng các nhà máy xử lí chất thải

- Đảm bảo an toàn hàng hải

Suy giảm đa dạng sinh học

Nhiều loài sinh vật bị tuyệt chủng hoặc đứng trước nguy cơ bị tuyệt chủng, nhiều hệ sinh thái bị biết mất

Khai thác thiên nhiên quá mức, thiếu hiểu biết trong sử dụng tự nhiên

- Mất đi nhiều loài sinh vật, nguồn thực phẩm, nguồn thuốc chữa bệnh, nguồn nguyên liệu

- Mất cân bằng sinh thái

- Xây dựng các khu bảo tồn tự nhiên

- Có ý thức bảo vệ tự nhiên

- Khai thác sử dụng hợp lí