Giáo Án Dạy Thêm Ngữ Văn 10

Caâu 1: Caùc boä phaän vaên hoïc vaø caùc thaønh phaàn vaên hoïc cuûa neàn vaên hoïc Vieät Nam.

- VHVN goàm hai boä phaän: VHDG vaø VH vieát.

- VHDG ra ñôøi töø raát xa xöa vaø phaùt trieån cho ñeán ngaøy nay, bao goàm:

+ Truyeän daân gian: thaàn thoaïi, söû thi, truyeàn thuyeát, coå tích, truyeän cöôøi, truyeän nguï ngoân.

+ Thô ca daân gian: tuïc ngöõ, caâu ñoá, ca dao – daân ca, veø, truyeän thô.

+ Saân khaáu daân gian: cheøo, tuoàng,…

- VH vieát chính thöùc ra ñôøi töø khoaûng theá kæ X ñeán nay, bao goàm:

+ VH Chöõ Haùn: ñaäm ñaø tính daân toäc, dieãn taû hieän thöïc cuoäc soáng, taâm hoàn veû ñeïp taøi hoa Vieät Nam.

+ VH chöõ Noâm: xuaát hieän vaøo khoaûng theà kæ XIII, phaùt trieån nhanh choùng, coù nhieàu taùc gia lôùn vôùi nhöõng taùc phaåm öu tuù.

+ VH chöõ Quoác ngöõ: hình thaønh cuoái theà kæ XIX ñaàu theá kæ XX vaø phaùt trieån maïnh töø nhöõng naêm 20 cuûa theà kæ XX, ngaøy caøng phaùt trieån vaø ñaït nhieàu thaønh töïu.

 Hai doøng VHDG vaø VH vieát phaùt trieån song song vaø luoân coù taùc ñoäng qua laïi moät caùch saâu saéc.

Caâu 2: VHDG coù taùc ñoäng quan troïng ñoái vôùi VH vieát. Chöùng minh baèng daãn chöùng cuï theå.

Nguyeãn Du dieãn taû cuoäc ñaùnh ghen nham hieåm cuûa Hoaïn Thö: bí maät baét Kieàu veà laøm hoa noâ haàu haï Thuùc Sinh, beà ngoaøi vaãn noùi cöôøi nhö khoâng tuy ñang thöïc thi moät quyû keá raát aùc ñeå haønh haï caû Thuùc Sinh vaø Thuùy Kieàu:       “Beà ngoaøi thôn thôùt noùi cöôøi

          Maø trong nham hieåm gieát ngöôøi khoâng dao”.

Caâu 3: VHDG coøn goïi laø vaên hoïc bình daân hoaëc vaên hoïc truyeàn mieäng. Theo anh (chò) caùch goïi naøo noùi leân ñaëc tröng cô baûn nhaát cuûa boä phaän vaên hoïc naøy?

- Vaên hoïc bình daân nhaán maïnh ñneá ñoái töôïng saùng taùc , gìn giöõ, löu truyeàn cuûa boä phaän vaên hoïc naøy laø ngöôøi lao ñoäng bình thöôøng. Khaùi nieäm naøy raát coù yù nghóa khi noùi veà VHDG thôøi kì xaõ hoäi phaân hoùa giai caáp.

- VH truyeàn mieäng nhaán maïnh moät ñaëc tröng quan

Troïng , moät phöông thöùc löu truyeàn cuûa boä phaän vaên hoïc naøy laø truyeàn mieäng.

- Moãi teân goïi chæ nhaán maïnh moät ñaëc tröng cuûa VHDG. Teân goïi VHDG laø ñeå chæ VH ñöôïc löu truyeàn trong daân, laø tieáng noùi cuûa ñoâng ñaûo daân chuùng lao ñoäng trong xaõ hoäi. Vì vaäy, teân goïi VHDG hieän nay ñöôïc söû duïng roäng raõi nhaát.

Caâu 4: Taïi sao trong lòch söû VHVN, doøng VHDG laïi ra ñôøi sôùm hôn doøng VH vieát sau ñoù vaãn tieáp tuïc toàn taïi vaø phaùt trieån cho ñeán ngaøy hoâm nay?

Trong lòch söû VH caùc daân toäc, doøng VHDG ra ñôøi sôùm hôn doøng vaên hoïc vieát , ngay töø khi loaøi ngöôøi chöa coù chöõ vieát, khi caùc loaïi hình VH ngheä thuaät chöa ñöôïc chuyeân moân hoùa, khi con ngöôøi chöa coù yù thöùc veà söï snaùg taïo ngheä thuaät cuûa mình. Do ñoù VHDG coù nhöõng ñaëc ñieåm nhaän thöùc vaø phaûn aùnh cuoäc soáng moät caùch ñaëc bieät. Sau khi VH vieát VN ñaõ hình thaønh vaø phaùt trieån , VHDG vaãn toàn taïi vaø phaùt trieån maïnh meõ bôûi noù coù nhöõng ñaëc tröng rieâng vaø giaù trò nhieàu maët. Hôn nöõa khi môùi ra ñôøi, VH vieát söû duïng chöõ Haùn laø ngoân ngöõ maø ngöôøi bình daân khoù coù theå söû duïng. VHDG ñaùp öùng  nhu caàu bieåu hieän yù thöùc coäng ñoàng, nhu caàu sinh hoaït vaø snaùg taïo taäp theå. Maët khaùc, noù cuõng ñaùp öùng nhu caàu snaùg taùc vaø thöôûng thöùc VH baèng phöông thöùc truyeàn mieäng cuûa daân  chuùng, nhaát laø taàng lôùp bình daân.

Caâu 5: Caàn phaûi laøm gì ñeå baûo toàn vaø phaùt huy nhöõng giaù trò cuûa di saûn VHDG coå truyeàn trong ñôøi soáng vaên hoùa hieän nay.

Ñeå baûo toàn vaø phaùt huy nhöõng giaù trò cuûa di saûn VHDG coå truyeàn trong ñôøi soáng vaên hoùa, VH hieän nay chuùng ta caàn söu taàm vaø toå chöùc löu giöõ nhöõng taùc phaåm VHDG ñang löu turyeàn trong daân gian; giôùi thieäu caùc giaù trò VHDG cho coâng chuùng ñeå moïi ngöôøi cuøng hieåu vaø yù thöùc giöõ gìn.

Hieän nay vaãn coøn raát nhieàu taùc phaåm löu truyeàn trong daân gian chöa ñöôïc söu taàm vaø giôùi thieäu, nhaát laø taùc phaåm VHDG cuûa caùc daân toäc thieåu soá. Ñoù laø nhöõng hoøn ngoïc quyù raát caàn ñöôïc söu taàm vaø baûo toàn.

Caâu 6: Taïi sao tröôùc khi Ñaêm Saên vaø Mtao Mxaây ñaùnh nhau , hai beân ñeàu goïi nhau laø  “dieâng”?

Vì ñoù laø caùch goïi toû thaùi ñoä lòch söï, toân troïng ñoái phöông thöôøng coù trong söû thi vaø phong tuïc giao tieáp cuûa ngöôøi Taây Nguyeân. Ñoù cuõng laø caùch theå hieän thaùi ñoä toân troâng ñoái vôùi coäng ñoàng laùng gieàng  maø nhaân vaät söû thi cuûa hai beân ñaïi dieän. Tuy nhieân, ñaèng sau caùch goïi naøy coøn haøm aån yù gieãu côït, ñaõ laø “dieâng” maø Mtao Mxaây coøn ñi cöôùp vôï baïn.

Caâu 7: taïi sao cuoäc chieán ñaáu cuûa Ñaêm Saên tuy coù muïc ñích rieâng (giaønh laïi vôï) nhöng laïi coù yù nghóa vaø taàm quan troïng ñoái vôùi lôïi ích cuûa toaøn theå coäng ñoàng?

Muïc ñích cuûa ÑaêmSaên chieán ñaáu laø ñeå giaønh laïi vôï nhöng cuoäc chieán ñaáu ñoù cuõng mang laïi söï giaøu maïnh vaø uy danh cho toaøn theå coäng ñoàng:

- Tình tieát truyeän ñaõ döïng laïi caûnh buoân laøng ÑaêmSaên ngaøy caøng ñoâng ngöôøi, nhieàu cuûa caûi.

- Lôøi noùi cuûa nhaân vaät ÑaêmSaên chöùng toû ÑaêmSaên raát löøng laãy, uy danh.

Caâu 8: Theo anh chò caâu noùi cuûa Uylitxô “Thoâi , giaø ôi! Giaø haõy keâ cho toâi moät chieác giöôøng ñeå toâi nguû moät mình…”  laø noùi vôùi ai vaø coù duïng yù gì?

Khi Uylitxô noùi “Thoâi , giaø ôi! Giaø haõy keâ cho toâi moät chieác giöôøng ñeå toâi nguû moät mình…” thöïc ra laø noùi vôùi Peâneâloáp. Tröôùc ñoù Peneâloáp ñaõ noùi “Cha vaø meï coù daáu hieäu rieâng ñeå nhaän ra nhau, ngöôøi ngoaøi khoâng ai bieát heát”. Uylitxô noùi nhö vaäy laø ñeå gôïi yù cho Peâneâloáp nghó ñeán chieác giöôøng bí maät. Neáu Uylitxô giaûi ñaùp ñöôïc bí maät veà chieác giöôøng töùc laø chaøng ñaõ chöùng minh mình ñuùng laø Uylitxô.

Caâu 9: Khi nghe Uylitxô giuïc nhuõ maãu keâ giöôøng, Peâneâloáp ñaõ noùi gì? Taïi sao naøng khoâng baûo nhuõ maãu laáy moät caùi giöôøng naøo khaùc?

Khi nghe Uylitxô giuïc nhuõ maãu keâ giöôøng, Peâneâloáp ñaõ haønh ñoäng raát khoân ngoan. Naøng khoâng baûo laáy moät chieác giöôøng naøo khaùc maø laáy chính chieác giöôøng cöôùi ñöôïc thieát keá ñaëc bieät (khoâng theå dòch chuyeån choã khaùc)maø chæ coù hai ngöôøi bieát. Coù khaû naêng xaûy ra:

- Neáu Uylitxô thaéc maéc thì ñoù chính laø choàng cuûa naøng.

- Neáu Uylitxô im laëng thì ñoù chæ laø moät keû giaû maïo.

Caâu 13: So saùnh söï gioáng vaø khaùc nhau giöõa hai tình

huoáng maø Rama vaø Uylitxô ñaõ traûi qua.

- Gioáng nhau: keát thuùc caâu chuyeän ñeàu höôùng ñeán caûnh doaøn vieân vui veû. Moïi nghi ngôø ñöôïc côûi boû hoaøn toaøn.

- Khaùc nhau:

+ Uylitxô phaûi tìm caùch chöùng minh mình vôùi vôï.

+ Rama laïi chöùng minh söï trong saïch cuûa vôï ñeå baøo veä cho danh döï cuûa mình.

Con ngöôøi ñeàu mô öôùc coù cuoäc soáng aám no haïnh phuùc theo quan nieäm “ÔÛ hieàn gaëp laønh” , caùi thieän nhaát ñònh seõ thaéng caùi aùc.

Caâu 14: Haõy cho bieát vai troø cuûa AN Döông Vöông trong söï nghieäp giöõ nöôùc?

- Vieäc dôøi ñoâ töø nuùi Nghóa Lónh veà Coå Loa ñaõ chöùng toû quyeát saùch saùng suoát vaø baûn lónh vöõng vaøng cuûa ADV.

- ADV cho xaây thaønh, ñaùp luõy, ñaøo haøo, cheá taïo vuõ khí toát ñeå chuaån bò choáng giaëc theå hieän tinh thaàn caûnh giaùc.

- Vieäc nhaø vua ñoùn môøi cuï giaø bí aån vaøo hoûi keá xaây thaønh, ra cöûa Ñoâng ñoùn xöù Thanh Giang, nghe ruøa Vaøng dieät tröø yeâu quaùi theå hieän thaùi ñoä troïng hieàn taøi.

- Nhieàu laàn chieán thaéng quaân Trieäu Ñaø, khieán Ñaø phaûi xin caàu hoøa theå hieän taøi quaân söï cuûa ADV.

Caâu 15: Nhöõng yaáu toá kì aûo trong truyeän ADV – MC – TT:

- Cuï giaø töø phöông ñoâng tôùi baùo tin söù Thanh Giang Ruøa Vaøng giuùp nhaø vua xaây thaønh oác, cho moùng thaàn.

- Noû thaàn baén moät phaùt cheát cheát haøng vaïn teân.

- Maùu Mò Chaâu chaûy xuoáng bieån loaøi trai aên vaøo bieán thaønh haït chaâu.

- ADV khoâng cheát maø ñöôïc Ruøa Vaøng ñöa xuoáng bieån.

Caâu 16: Trong truyeàn thuyeát ,Mò Chaâu laø moät coâ gaùi trong traéng, moät ngöôøi vôï hieàn, nhöng thaàn Ruøa Vaøng laïi keát toäi naøng laø giaëc. Theo  caùc em lôøi keát toäi aáy coù nghieâm khaéc quaù khoâng?

Mò Chaâu laø moät ngöôøi vôï hieàn, moät coâ gaùi ngaây thô, torng traéng. Ñoù laø phaåm chaát toát ñeïp cuûa coâ. Song trong moät ñaát nöôùc nhieàu giaëc giaõ, laïi laø moät coâng chuùa ñaát AÂu Laïc thì chæ coù phaåm chaát aáy khoâng chöa ñuû maø maø coøn phaûi coù tinh thaàn yeâu nöôùc vaø tinh thaàn caûnh giaùc giöõ gìn bí maät quoác gia. Caùi cheát cuûa Mò Chaâu ñaõ neâu

laønh” coâ Taám löông thieän, hieáu thaûo, chaêm chæ khoâng theå cheát oan uoång, phaûi choáng laïi caùi aùc ñeå soáng haïnh phuùc. Söï hoùa thaân aáy coøn theå hieän mô öôùc veà söï coâng baèng, veà chieán thaéng tuyeät ñoái cuûa caùi thieän, caùi ñeïp theo quan nieäm daân gian.

Caâu 20: Mieáng traàu coù yù nghóa nhö theá naøo trong ñôøi soáng vaên hoùa cuûa ngöôøi Vieät Nam?

Mieáng traàu ñoái vôùi ngöôøi Vieät Nam coù yù nghóa vaên hoùa, gaén vôùi phong tuïc hoân nhaân. Ngöôøi Vieät Nam nhaän traàu laø nhaän lôøi giao öôùc keát hoân, traû laïi traàu laø tín hieäu töø choái hoân nhaân.

               “Mieáng traàu laø ñaàu caâu chuyeän”

             “Mieáng traàu aên ngoït nhö ñöôøng

           Ñaõ aên laáy cuûa phaûi thöông laáy ngöôøi”

             “Traàu naøy traàu nghóa traàu tình

          Cho loan laáy phöôïng cho mình laáy ta”.

Caâu 21: Haõy phaân tích caùi ñaùng cöôøi trong haønh ñoäng vaø lôøi noùi cuûa thaày lí trong truyeän?

Khi thaày Lí “xoøe naêm ngoùn tay traùi uùp leân naêm ngoùn tay maët noùi: Nhöng noù laïi phaûi … baèng hai maøy”, chuùng ta cöôøi.

- Cöôøi vì phaùt hieän ra baûn chaát gian tham cuûa thaày Lí

- Cöôøi vì haønh ñoäng ra hieäu raát taøi tình cuûa cuûa thaày, “xoøe naêm ngoùn tay traùi uùp leân naêm ngoùn tay maët” ngaàm noùi raèng “noù ñuùt nhieàu gaáp hai laàn maøy”;

- Cöôøi vì lôøi noùi ñaày maâu thuaãn cuûa thaày:leõ phaûi (hay chaân lí) chæ coù moät, laøm sao coù theå “maøy phaûi … nhöng noù laïi phaûi … baèng hai maøy”? thì ra caùi ñuùng – sai, phaûi – traùi ôû ñaây phuï thuoäc vaøo cuûa ñuùt nhieàu hay ít maø thoâi.

Caâu 22: Truyeän Tam ñaïi con gaø gieãu côït ñieàu gì trong ñôøi  soáng? Maâu thuaãn gaây cöôøi laø gì?

Truyeän cöôøi Tam ñaïi con gaø gieãu côït caùi thoùi doát vaø thoùi giaáu doát cuûa ngöôøi töï coi laø hay chöõ.

Maâu thuaãn gaây cöôøi ôû ñaây laø maâu thuaãn giöõa caùi doát vôùi caùi giaáu doát, caøng giaáu caùi doát thì laïi caøng boäc loä caùi doát hôn. Laàn ñaàu Thaày nhìn chöõ keâ khoâng bieát laø chöõ gì lieàu daïy troø “duû dæ laø con duø dì” . Laàn sau, Thaày nghó mình sai baûo hoïc troø ñoïc kheõ thoâi. Laàn ba hoûi Thoå coâng thaáy chaéc chaén baûo hoïc troø ñoïc to leân.

Caâu 22: Vaøi neùt ñaëc saéc veà ngheä thuaät truyeän cöôøi:

- Söû duïng ngoân ngöõ ngaây ngoâ, phi logich ñeå gaây cöôøi.

- “Röøng ôùt, caø, laù ngoùn” keát hôïp vôùi nhöõng ñoäng töø “ chôø, ñôïi, ngoaùi troâng”  Ñau khoå day döùt, tuyeät voïng nhöng vaãn khoâng thoâi hi voïng ôû töông lai.

 Söï beá taéc, ñau khoå  cuûa coâ gaùi khi veà nhaø choàng.

Caâu 25:  Lôøi tieãn daën cuûa chaøng trai:

a. Lôøi tieãn daën ôû phaàn ñaàu ñoaïn trích: Gaén vôùi chöõ ñôïi

Lôøi heïn öôùc cuûa chaøng trai gaén vôùi nhöõng hình aûnh quen thuoäc

- Thôøi gian ñöôïc tính baèng muøa vuï: thaùng naêm lau nôû, nöôùc ñoû caù veà, ….

- Thôøi gian chôø ñôïi tính baèng caû ñôøi ngöôøi: khoâng laáy nhau muøa haï, ta laáy nhau goaù buïa veà giaø”

 Ñôïi laø hi voïng ôû töông lai theå hieän tình yeâu chung thuyû saâu saéc nhöng ñoàng thôøi cuõng theå hieän caùi baát löïc, chaáp nhaän soá phaän.

b. Lôøi tieãn daën ôû phaàn cuoái ñoaïn trích: Gaén vôùi chöõ cuøng

- Ñoâi ta cuøng gôû, ta vuoát laïi, troâi noåi ao chung, cuøng baùt, chung moät maùi song

-Ñieäp ngöõ “ta yeâu nhau”  mong muoán thoaùt khoûi taäp tuïc.

- Ñieäp ngöõ “cheát thaønh”  tình yeâu maõnh lieät , ñaày thaùch thöùc, khaùt voïng maõnh lieät ñöôïc soáng cuøng nhau  toá caùo taäp tuïc hoân nhaân daõ man thôøi PK

 Thaùi ñoä phaûn khaùng taäp tuïc hoân nhaân vaø khaùt voïng töï do yeâu ñöông cuûa chaøng trai, coâ gaùi Thaùi.

Caâu 26: Khaùi nieäm vaø ñaëc ñieåm cuûa ca dao daân ca

1. Khaùi nieäm :

Ca dao daân ca laø nhöõng saùng taùc tröõ tình, daân gian, dieãn taû ñôøi soáng noäi taâm cuûa con ngöôøi.

2. Ñaëc ñieåm cô baûn cuûa ca dao:

- Ngaén goïn

- Moãi baøi ca dao ñeàu coù neùt rieâng, neùt ñoäc ñaùo.

- Giaøu hình aûnh so saùnh

- Ngoân ngöõ gaàn guõi vôùi ñôøi soáng cuûa ngöôøi bình daân.

Caâu 27: Öôùc muoán gaëp gôõ, thöông yeâu

- Moâ típ :

+ Coâ kia…muoán sang…cho sang.

+ Öôùc gì….

- Hình aûnh:

+ Doøng soâng heïp,caàu caønh hoàng laøm quen muoán keát baïn, toû tình töï nhieân , teá nhò. Chieác caàu vaø doøng soâng laø nhöõng hình aûnh bieåu töôïng cuûa tình yeâu.

+ Doøng soâng heïp, caàu daûi yeám öôùc muoán yeâu ñöông taùo baïo, chaùy boûng cuûa coâ gaùi.

+ Göông, côi, cau töôi, traàu vaøng öôùc muoán hoaù thaân ñeå ñöôïc gaàn guõi ngöôøi yeâu.

Caâu 32: Ca dao than thaân:

1.Thaân phaän cuûa ngöôøi phuï nöõ trong xaõ hoäi phong kieán:

a. Baøi 1,2:

- “Thaân em” : thaân phaän nhoû beù, yeáu ôùt, ñaéng cay, khoâng ngöôøi chia seû.

- Hình aûnh so saùnh töôïng tröng:

+ “Taám luïa ñaøo” : ca ngôïi neùt ñeïp, duyeân daùng.

+ “Gieáng” : gôïi veû ñeïp trong maùt, neân thô.

- Boái caûnh söû duïng: “Giöõa chôï, giöõa ñaøng” söï may ruõi cuûa ngöôøi phuï nöõ, khoâng nôi baáu víu, phuï thuoäc hoaøn toaøn vaøo ngöôøi mua, vaøo caùch söû duïng cuûa caùc loaïi ngöôøi khaùc nhau trong xaõ hoäi.

Dieãn taû thaân phaän, cuoäc ñôøi bò phuï thuoäc, khoâng ñöôïc quyeàn quyeát ñònh cuûa ngöôøi phuï nöõ.

b. Baøi 3:

- Hình aûnh aån duï: “ñoït muø u”:chæ ngöôøi con gaùi coøn raát treû.

- Böôùm vaøng ñaäu ñoït muø u : coâ gaùi coøn raát treû ñaõ phaûi ñi laáy choàng.

- Tieáng ru buoàn laø taâm söï rieâng khoâng bieát chia seû cuøng ai.

Caûnh ñaùng thöông vaø soá phaän ñau buoàn cuûa nhöõng coâ gaùi bò taûo hoân.

2. Tình caûm thaàm kín, noãi lo sôï cuûa nhaân vaät tröõ tình:

- Ñoái caûnh sinh tình: töø caûnh lieân heä ñeán tình caûm, taâm traïng.

- Hai caâu ñaàu noùi veà söï bieán ñoåi cuûa thieân nhieân tröôùc thôøi gian hoaøn caûnh huoáng chi laø tuoài xuaân cuûa con ngöôøi.

- Boán caâu sau laø noãi lo laéng, e sôï cuûa coâ gaùi qua nhöõng hình aûnh so saùnh:

+ Noãi sôï cha, meï ñöôïc saùnh vôùi “bieån” , “trôøi” söï xa xoâi roäng lôùn, ñaày quyeàn uy.

+ Noãi sôï ngöôøi yeâu “maây baïc” laø aån duï veà tình caûm cuûa chaøng trai ñeïp nhöng moûng vaø mau tan.

Maâu thuaãn giöõa nieàm khaùt khao haïnh phuùc löùa ñoâi vaø thaân phaän ngöôøi con gaùi khoâng laøm chuû ñöôïc cuoäc ñôøi.

3.Tình caûnh ngöôøi ñi kieám aên trong hoaøn caûnh ñaëc bieät:

* Tình caûnh con coø:

- Con coø ñi aên ñeâm traùi vôùi quy luaät töï  nhieân cuoäc soáng ngheøo khoå, khoù khaên, baãn baùch.

- Vieäc kieám aên ñeâm raát deã gaëp ruõi ro “loän coå xuoáng

ao”.

+ “Toâi coù loøng naøo”: lôøi thanh minh vì ngheøo ñoùi maø ñi kieám aên caû ban ñeâm chöù khoâng phaûi möôïn boùng ñeâm

Caâu 36: Xuùy Vaân coøn laø moät coâ gaùi raát ñaùng thöông:

- Cuoäc hoân nhaïn giöõa Xuùy Vaân vaø Kim Nham laø do cha meï saép ñaët voäi vaøng, coâ hoaøn toaøn khoâng coù tình yeâu.

- Xuùy Vaân luùc môùi veà nhaø choàng cuõng muoán laøm moät ngöôøi vôï toát. Coâ laøm taát caû moïi coâng vieäc trong nhaø choàng: quay tô,deät cöûi, vôùt beøo, khaâu vaù,…

- Laø moät coâ gaùi lao ñoäng gioûi, mong öôùc moät cuoäc soáng gia ñình haïnh phuùc. Gia ñình coù vôï coù choàng, ñaàm aám, choàng caøy vôï caáy, ñneá muøa luùa chín thì choàng ñi gaët, vôï mang côm.

- Nhöng cuoái cuûng Xuùy Vaân cheát thaät ñaùng thöông.

Caâu 37:  Trong cheøo coå coù moät loaïi nhaân vaät raát ñaëc bieät goïi laø heà cheøo. Haõy cho bieát coù nhöõng loaïi heà naøo? Ñaëc ñieåm cuûa nhöõng loaïi heà ñoù?

Heà cheøo laø loaïi nhaân vaät ñaëc bieät trong cheøo. Heà khoâng phaûi laø nhaân vaät ôû tuyeán chính, coù vai troø phaûn aùnh chuû ñeà, nhöng heà luoân taïo ra tieáng cöøoi vui veû, maïnh meõ, theå hieän söï thoâng minh,linh hoaït vaø mang noäi dung pheâ phaùn nhöõng caùi ñaùng cöôøi vaø nhaân vaät ñnaùg cöôøi trong xaõ hoäi.

Heà cheøo coù hai loaïi: Heà aùo ngaén vaø heà aùo daøi

- Heà aùo ngaén (heà gaäy, heà moài, heà theo thaày) chæ loaïi heà ôû taàng lôùp xaõ hoäi thaáp keùm. Trong cheøo heà, heà aùo ngaén laïi laø nhöõng ngöôøi thoâng minh, hoùm hænh, luoân mang boïn ngöôøi xaáu ôû taàng lôùp treân ra cheá giaãu cöôøi côït.

- Heà aùo daøi (thaày boùi, thaày ñoà, thaày ñòa lí, xaõ tröôûng, ngöôøi nhaø giaøu, quan laïi) laø nhöõng keû thuoäc taàng lôùp treân trong xaõ hoäi nhöng laïi ngu ngoác, hôïm hónh, thöôøng töï boäc loä nhöõng caùi ñaùng cöôøi cuûa mình hoaëc bò heà aùo ngaén loâi ra laøm troø cöôøi.

Caâu 38: Vaên hoïc Vieät Nam töø theá kæ X ñeán heát theá kæ XIV:

a.Boái caûnh lòch söû:

- Nhaân daân vöøa giaønh ñöôïc ñoäc laäp tieán leân xaây döïng neàn vaên hieán.

- Thôøi kì coù nhieàu toân giaùo cuøng toàn taïi.

b. Veà vaên hoïc:

- Hình thöùc: chöõ Haùn chieám öu theá

- Theå loaïi: chieáu, hòch, bieåu, taáu, vaên bia, vaên xuoâi chính luaän phaùt trieån maïnh

- Noäi dung: Khaúng ñònh vaø ca ngôïi daân toäc, lòch söû, neàn vaên hieán coù truyeàn thoáng yeâu nöôùc.

- Taùc phaåm , taùc giaû tieâu bieåu:

+ Thieân ñoâ chieáu – Lí Coâng Uaån

+ Duï chö tyø töôùng hòch vaên – Traàn Quoác Tuaán

+ Lónh nam chích quaùi – Traàn Theá Phaùp

- Noäi dung:

+ Thô vaên yeâu nöôùc choáng Phaùp

+ Thô vaên choáng tö töôûng baûo thuû, phong kieán.

- Taùc phaåm, taùc giaû tieâu bieåu:

+ Thô vaên Nguyeãn Ñình Chieåu

+ Thô vaên Nguyeãn Khuyeán

+ Thô vaên Traàn Teá Xöông.

Caâu 42: Caùc ñaëc ñieåm cuûa VHTÑ Vieät Nam:

- Gaén boù vôùi vaän meänh ñaát nöôùc vaø soá phaän cuûa con ngöôøi.

- Luoân haáp thuï nguoàn maïch vaên hoïc daân gian.

- Haáp thuï tinh hoa vaên hoïc Trung Hoa treân tinh thaàn Vieät hoùa, taïo neân nhöõng giaù trò vaên hoïc ñaäm baûn saéc daân toäc.

Trong khuoân khoå thi phaùp trung ñaïi, vaên hoïc vaãn luoân vaän ñoäng theo höôùng dnaâ toäc hoùa vaø daân chuû hoùa.

Caâu 43: Vì sao goïi VHVN töø theá kæ X ñeán heát TK XIX laø VHTÑ?

Tröôùc heát VHVN theà kæ X ñeán theá kæ XIX khoâng phaûi laø tieáng noùi rieâng cuûa giai caáp thoáng trò maø ñaïi dieän cho tieáng noùi cuûa daân toäc, cho nhöõng nhaø tö töôûng, nhöõng ngöôøi ñaïi dieän nhaân daân tieáng boä. Vì vaäy khoâng theå goïi laø vaên hoïc phong kieán.

Khaùi nieäm coå cuõng heát söùc mô hoà veà thôøi gian. Coå laø caùi ñaõ qua, caùi ñaõ trôû thaønh quaù khöù. Caùi gì ñaõ qua moät thôøi gian vaøi chuïc naêm ñeàu trôû thaønh coå. TK XX trôû thaønh coå ñoái vôùi TK XXI. Do vaäy, goïi vaên hoïc coå khoâng phuø hôïp vôùi vaên hoïc TK X ñeán heát TK XIX.

Thôøi kí trung ñaïi laø giai ñoaïn öùng vôùi cheá ñoä phong kieán. Cheá ñoä xaõ hoäi phong kieán VN hình thaønh töø TK X vaø suy taøn ôû cuoái TK XIX ñaàu TK XX . vì vaäy neân goïi VHVN TK X ñeán heát TK XIX laø vaên hoïc trung ñaïi.

Caâu 44: Haõy cho bieát caùc taùc gia Vieät Nam thôøi trung ñaò duøng chöõ Haùn theo phöông thöùc naøo?

Chöõ Haùn coù hai loaïi: Vaên ngoân vaø baïch thoaïi. Ngöôøi VN duøng chöõ Haùn vaên ngoân ñeå ghi cheùp vaø saùng taùc vaên hoïc. Vaên ngoân veà cô baûn laø loaïi vaên vieát baèng chöõ Haùn thôøi Chu – Taàn (TKXXI ñeán TK II TCN). Thôøi ñoù ngöôøi ta duøng doa ñeå khaéc chöõ vaøo ñaù hoaëc treân theû tre, duøng sôn ñeå vieát vaøo da thuù hoaëc vaûi,… neân gaëp raát nhieàu khoù khaên. Vì vaäy vaên phaûi haøm suùc, coâ ñoïng, Hôn nöõa ngoân ngöõ thôøi baáy giôø chöa phaùt trieån. Ngöôøi ñôøi Ñöôøng thì duøng thì duøng chöõ Haùn thôøi Chu – Taàn laøm cô sôû; thôøi Toáng thì duøng Chöõ Haùn ñôøi Ñöôøng laøm cô sôû ; thôøi Minh Thanh laïi duøng chöõ Haùn thôøi Toáng – Nguyeân laøm cô sôû, nghóa laø duøng vnaê töï cuûa thôøi ñaïi ñaõ qua. Bôûi vaäy ngöôøi ta coøn goïi Chöõ Haùn laø vaên ngoân töû ngöõ.

Ngöôøi Vieät duøng chöõ Haùn vaên ngoân ñoïc theo aâm Haùn

Vieät . baèng caùch ñoù, chuùng ta taùch daàn khoûi aûnh höôûng cuûa Trung Hoa. Ñoái laäp vôùi vaên ngoân laø Baïch thoaïi.

Baïch thoaïi laø sinh ngöõ vaø phaùt aâm theo ngöôøi Trung

mình ñoái vôùi ñaát nöôùc. Ñoù cuõng laø bieåu hieän cuûa khaùt voïng muoán ñoùng goùp coâng söùc cuûa mình vaøo söï nghieäp chung.

Caâu 48:  Hình aûnh quaân daân thôøi Traàn trong baøi thô “Toû loøng” cuûa PNL.

- Caâu 1: Veû ñeïp cuûa vieân töôùng anh huøng

+ Tö theá, taàm voùc lôùn lao, kì vó,  mang taàm vuõ truï.

+ Hình aûnh duõng töôùng oai phong laãm lieät , caàm ngang ngoïn giaùo baûo veä ñaát nöôùc.

+ Con ngöôøi xuaát hieän vôùi tö theá hieân ngang , haøo huøng , mang taàm voùc vuõ truï laán aùt caû khoâng gian baùt ngaùt.

+ Thôøi gian khoâng phaûi laø moät thaùng, moät naêm maø ñaõ maáy thu, maáy naêm roài.

- Caâu 2: Söùc maïnh ba quaân

+ Ba quaân: ba ñaïo quaân (trung quaân, tiaàn quaân, haäu quaân)

+ Söùc maïnh ba quaân laø söùc maïnh cuûa toaøn daân vaø ñaát nöôùc.

+ Vôùi thuû phaùp phoùng ñaïi, so saùnh khaùi quaùt hoùa söùc maïnh vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa ñoäi quaân mang “haøo khí Ñoâng A”.

*  Chí laøm trai – taâm tình cuûa taùc giaû:

- “Coâng danh nam töû”: söï nghieäp cuûa ngöôøi ñaøn oâng.

- “Coâng danh traùi”: moùn nôï coâng danh

- Coâng danh vaø söï nghieäp ñöôïc coi laø moùn nôï ñôøi phaûi traû cuûa ngöôøi ñaøn oâng – phaûi laäp coâng danh, ñeå laïi söï nghieäp tieáng thôm cho ñôøi, cho daân cho nöôùc.

- Chí laøm trai coù taùc duïng coå vuõ con ngöôøi töø boû loái soáng taàm thöôøng, ích kæ vaø caù nhaân, saün saøng hy sinh, chieán ñaáu cho söï nghieäp cöùu nöôùc, trung quaân aùi quoác.

Chí laøm trai trôû thaønh lí töôûng tích cöïc coù taùc duïng to lôùn ñoái vôùi con ngöôøi xaõ hoäi.

- Vuõ haàu Khoång Minh Gia Caùt Löôïng laø baäc kì taøi, hieàn thaàn,  ñaïi quaân sö noåi tieáng taøi thôøi Tam Quoác, töø moät trai caøy ñaát Nam Döông , giuùp Löu Bò laäp neân söï nghieäp lôùn.

- Taùc giaû töï thaáy hoå theïn tröôùc taám göông taøi – ñöùc lôùn lao aáy vì chöa traû ñöôïc nôï coâng danh cho nöôùc, cho ñôøi.

Caùi taâm chaân thaønh vaø trong saùng cuûa ngöôøi anh huøng. Ñoù laø noãi hoå theïn ñaày khieâm toán vaø cao caû .

* So saùnh lí töôûng coâng danh cuûa Phaïm Nguõ Laõo vaø Nguyeãn Coâng Tröù?

- Gioáng nhau: Chí laøm trai phaûi traû nôï coâng danh, trung quaân aùi quoác laø leõ soáng vôùi öôùc mô laäp coâng ñeå ñöôïc nhaø vua phong haàu, phong töôùc.

 - Khaùc nhau:

+ Phaïm Nguõ Laõo: noùi ngaén goïn, laáy göông Vuõ Haàu ñeå noi theo.

thaïch löïu, maøu hoàng cuûa hoa sen.

- Höông thôm: höông sen.

- AÂm thanh: tieáng chôï caù lao xao, tieâng ve daéng doûi,…

Caâu 51: Taâm traïng cuûa taùc giaû ñöôïc theå hieän nhö theá naøo qua baøi “Caûnh ngaøy heø”?

- Taâm traïng thö thaùi, thanh thaûn tröôùc thieân nhieân

Baøi thô môû ñaàu baèng moät caâu luïc ngoân chia laøm ba nhòp: Roài / hoøng maùt/ thuôû ngaøy tröôøng.

Cuïm töø “thuôû ngaøy tröôøng” thöôøng ñuco75 hieåu laø ngaøy heø daøi

Traïng thaùi taâm hoàn thanh thaûn, yeâu thieân nhieân.

- Taâm traïng phaán chaán trong nhöõng neùt buùt mieâu taû caûnh ngaøy heø sinh ñoäng:

+ Caùc hình aûnh tieâu bieåu cho caûnh ngaøy heø: caây hoa hoeø,caây löïu,hoa sen ñoû, laàu tòch döông

+ Caùc aâm thanh muøa heø:aâm thanh chôï caù,tieáng ve…

+ Caùc töø ngöõ gôïi taû: phun, lao xao, daëng doõi, ñuøn ñuøn,

 Söùc gôïi taû maïnh meõ gôïi neân cuoäc soáng ngaøy heø sinh ñoäng.

- Nieàm tha thieát lôùn ñoái vôùi ñôøi:

Caûnh ôû ñaây ñöôïc mieâu taû theo söùc töôûng töôïng maïnh meõ cuûa con ngöôøi. Caûnh quyeän vôùi tình. Nhaø thô nhö queân ñi noãi buoàn chaùn vì phaûi ngoài khoâng, phaûi soáng coâ ñoäc. Tình cuûa con ngöôøi treû laïi, muoán ñöôïc soáng soâi noåi, muoán ñöôïc gaàn boù vôùi ñôøi, vôùi con ngöôøi.

Caâu 52: Cho bieát vai troø cuûa ngheä thuaät ñoûa nghöõ trong hai caâu thô : “Lao xao chôï caù laøng ngö phuû

                               Daéng doûi caàm ve laàu tòch döông”

Trong moät caâu thô ñaûo nguõ, caùch ñöa vò ngöõ leân ñaàu caâu coù taùc duïng gaây aán töôïng. Trong hai caâu thô, caùc tính töø lao xao, daéng doûi ñöôïc ñöa leân ñaàu caâu nhaèm laøm noåi baät aán töôïng veà aâm thanh, taùc ñoäng maïnh meõ ñeán ngöôøi nghe.

Caâu 53: Tìm nhöõng chi tieát theå hieän loái soáng nhaøn daät cuûa taùc giaû torng baøi thô “Nhaøn”cuûa Nguyeãn Bænh Khieâm.

 “Nhaøn” khoâng ñôn giaûn laø söï nhaøn roãi, khoâng coù vieäc gì laøm, khoâng coù gì phaûi lo nghó nhö ngaøy nay ngöôøi ta thöôøng hieåu maø laø moät neùt vaên hoùa cuûa caùc baäc trí thöùc thôøi xöa. “Nhaøn” laø loái soáng thuù vò cuûa ngöôøi xöa khi con ngöôøi ñöôïc töï do, töï taïi, khoâng bò caâu thuùc, raøng buoäc, tìm ñöôïc söï hoøa hôïp thieân nhieân xung quanh. ÔÛ ñaáy coù caùi thuù, caùi ñeïp, coù söï giaûi thoaùt khoûi goø boù cuûa ñôøi thöôøng, cuûa danh lôïi, coù söï hoøa hôïp giöõa tinh thaàn vaø theå xaùc.

Caâu 54: Ñoái chieáu vôùi baøi thô “Toû loøng” cuûa PNL , chuùng ta thaáy hai lí töôûng traùi ngöôïc nhau.Vaäy giaù trò baøi thô cuûa Nguyeãn Bænh Khieâm theå hieän nhö theá naøo?

Hai lí töôûng khaùc nhau gaén lieàn vôùi hai caùch öùng xöû cuûa

ñaây laïi laø vaên chöông cuûa Tieåu Thanh . khoâng chæ ngöôøi baïc meänh maø caû vaên chöông cuõng baïc meänh. Nhö vaäy, soá phaän cuûa vaên chöông gaén vôùi soá phaän cuûa con ngöôøi. Khoùc cho ngöôøi maø cung khoùc cho vaên chöông, khoùc cho caùi ñeïp vaäy.

Caâu 56: Taïi sao khi baøy toû söï caûm thoâng ñoái vôùi thaân phaän oan nghieät cuûa ngöôøi kó nöõ taøi saéc, Nguyeãn Du ñaõ theå hieän tö töôûng nhaân ñaïo vaø tieán boä?

Trong vaên hoïc trung ñaïi nhaø vaên thöôøng thaáy ôû ngöôøi phuï nöõ taøi saéc hình aûnh töôïng tröng cho nhöõng gì ñeïp ñeõ, hieám coù mong manh cuûa kieáp ngöôøi. Qua soá phaän cuûa ngöôøi phuï nöõ taøi saéc, nhaø vaên nhìn thaáy söï baát coâng oan traùi cuûa taïo hoùa, söï töông ñoàng giöõa soá phaän ngöôøi taøi saéc vôùi soá phaän nhöõng ngöôøi taøi hoa, trong ñoù coù hoï, töø ñoù maø coù moái ñoàng caûm saâu saéc. Thöông ngöôøi taøi saéc laø bieåu hieän cuûa chuû nghóa nhaân ñaïo trong vaên hoïc trung ñaïi.

Theá nhöng baøi thô naøy, Nguyeãn Du ñaõ khoùc tröôùc thaân phaän moät ngöôøi phuï nöõ cuï theå, xoùt xa cho caùi ñeïp cuûa moät con ngöôøi cuï theå bò giaøy voø , bò laõng queân duø raèng caùi ñeïp aáy cuõng ñaõ xa caùch nghìn truøng. Ñaïy cuõng laø ñieåm chung cuûa Ñoïc Tieåu Thanh kí vôùi Truyeän Kieàu. Thaân phaän cuûa con ngöôøi cuï theå, Nguyeãn Du baøy toû söï caûm thoâng saâu saéc ñoái vôùi thaân phaän noùi chung cuûa ngöôøi phuï nöõ trong xaõ hoäi phong kieán ñöông thôøi. Ñaây chính laø yeáu toá nhaân ñaïo vaø tieán boä cuûa taùc phaåm.

Caâu 10: Qua nhöõng truyeän thaàn thoaïi Hi Laïp ñaõ hoïc, anh (chò) thaáy Uylitxô khaùc vôùi caùc vò thaàn ôû nhöõng ñieåm naøo? Söï khaùc nhau ñoù theå hieän giaù trò gì cuûa söû thi OÂñixeâ?

So vôùi caùc vò thaàn trong thaàn thoaïi Hi Laïp, hình töôïng Uylitxô ñaõ coù söï phaùt trieån khaù xa. Caùc vò thaàn vôùi quyeàn löïc sieâu nhieân laø söï phaûn aùnh theá giôùi quan thaàn linh chuû nghóa cuûa ngöôøi Hi Laïp coå ñaïi. Uylitxô chæ laø moät ngöôøi bình thöôøng nhöng baèng söï khoân ngoan, trí tueä saéc saûo ñaõ vöôït qua ñöôïc voâ vaøn trôû ngaïi ñeå trôû veà vôùi queâ höông xöù sôû, ñeå giaønh laïi haïnh phuùc cuûa mình. Hình töôïng Uylitxô chöùng toû ngöôøi Hi Laïp coå ñaïi ñaõ yù thöùc ñöôïc söùc maïnh cuûa con ngöôøi, khaúng ñònh vò theá cuûa con ngöôøi trong cuoäc ñaáu tranh vôùi thieân nhieân.

Caâu 11: Rama cöùu Xita vaø ruoàng boû Xita vì lí do gì?

Rama cöùu Xita vì danh döï nhöng buoäc toäi roài ruoàng boû naøng cuõng vì danh döï. Khoâng theå khaúng ñònh raèng, Xita khoâng coøn trong saùng nhöng Rama cuõng theå chaáp nhaän baát cöù moät söï môø aùm naøo coù theå laøm aûnh höôûng tôùi danh döï vaø vinh quang cuûa chaøng. Ñoái vôùi caùc anh huøng thôøi xöa, danh döï laø yeáu toá quan troïng nhaát, bôûi vaäy tuy vöøa cöùu Xita xong laïi ruoàng boû naøng nhöng nhöõng haønh ñoäng cuûa Rama vaãn nhaát quaùn.

Caâu 12: Sau khi Xita duõng caûm böôùc vaøo ngoïn löûa haõy hình dung taâm traïng cuûa Rama trong hai tröôøng hôïp sau:

1. Xita ñöôïc thaàn löûa cöùu soáng.
2. Xita cheát trong löûa.

Rama ñaõ khoâng ngaên caûn Xita böôùc vaøo ngoïn löûa. Ôû ñaây caàn phaûi hieåu vaán ñeà theo buùt phaùp söû thi. Rama khoâng heà coi thöôøng Xita nhöng chaøng haønh ñoäng vì loøng keâu haõnh vaø cuõng laø ñeå laøm saùng toû leõ phaûi.

Neáu Xita cheát trong löûa, Rama coù theå ñau ñôùn nhöng khoâng hoái haän vì danh döï vaø vinh quang cuûa chaøng ñöôïc baûo toaøn.

Neáu Xita khoâng cheát. Naøng ñaõ ñöôïc thaàn löûa cöùu soáng. Ñieàu ñoù chöùng toû naøng hoaøn toaøn trong saùng, khoâng heà phaûn boäi Rama. Moïi moái nghi ngôø ñöôïc gôõ boû. Rama haún ñaõ raát vui söôùng trong caûnh ñoaøn vieân.

baøi hoïc ñaét giaù veà moái quan heä coâng daân vaø caù nhaân. Mò Chaâu coù voâ tình gaây toäi thì cuõng khoâng theå coi laø voâ toäi voâ toäi. Lôøi keát toäi cuûa Ruøa Vaøng laø tieáng noùi saùng suoát vaø nghieâm khaéc cuûa coâng lí, cuûa nhaân nhaân ñoái vôùi nhaân vaät naøy.

Caâu 17: Giaûi thích yù nghóa hình aûnh “Ngoïc trai – gieáng nöôùc”?

Hình aûnh “Ngoïc trai – gieáng nöôùc” khoâng phaûi laø bieåu töôïng cuûa moái tình chung thuûy.

Mò Chaâu tröôùc khi cheát ñaõ nhaän ra raèng mình bò Troïng Thuûy löøa doái, lôøi khaán cuûa naøng cho thaáy ñieàu ñoù:”Neáu moät loøng trung hieáu maø bò löøa doái thì cheát ñi seõ bieán thaønh haït chaâu ngoïc…” söï nheï daï cuûa naøng phaûi traû giaù baèng moät sinh maïng naøng, ngöôøi cha thaân yeâu vaø caû nöôùc Aâu Laïc.

Hoân nöõa tröùôc khi cheát Mò Chaâu ñaõ yù thöùc ñöôïc toäi loãi naëng neà cuûa mình neân khoâng xin tha toäi , chæ xin “hoùa thaønh chaâu ngoïc ñeå röûa moái nhuïc thuø”. Lôøi khaán cuûa naøng ñaõ öùng nghieäm, cho neân chaâu ngoïc ôû ñaây chæ coù yù nghóa minh oan.

Hình aûnh ngoïc trai gieáng nöôùc chaén chaén khoâng  phaûi laø hình aûnh cuûa moái tình chung thuûy maø chæ laø chöùng minh cho söï trong saïch cuûa Mò Chaâu maø thoâi.

Caâu 18: Maâu thuaãn giöõa Taám vôùi meï con dì gheû phaûn aùnh moái xung ñoät gì trong xaõ hoäi?trong truyeän coå tích thöôøng ñöôïc giaûi quyeát nhö theá naøo?

Maâu thuaãn giöõa Taám vôùi meï con dì gheû phaûn aùnh moái xung ñoät giöõa thieän vaø aùc trong xaõ hoäi. Taám ñaïi dieän cho nhaân vaät thieän, coøn meï con Caùm ñaïi dieän cho nhaân vaät aùc.

Xung ñoät aáy thöôøng ñöôïc truyeän coå tích giaûi quyeát theo höôùng: caùi thieän thaéng caùi aùc. Coâ Taám chaêm chæ, löông thieän ñöôïc höôûng haïnh phuùc; meï con Caùm ñoäc aùc, tham lam, ích kæ thì bò tröøng trò ñích ñaùng.

Caâu 19: Keå teân nhöõng laàn hoùa thaân cuûa Taám. Söï hoùa thaân aáy theå hieän öôùc mô gì cuûa ngöôøi daân lao ñoäng?

Taám ñaõ traõi qua boán laàn hoùa thaân: chim vaøng anh, xoan ñaøo, khung cöûi, quaû thò.söï hoùa thaân aáy theå hieän mong öôùc ñaày laïng maïn cuûa nhaân daân, theå hieän moät tö töôûng nhaân vaên saâu saéc. Nhaân daân quan nieäm “ÔÛ hieàn gaëp

- Söû duïng caùc cöû chæ, haønh ñoäng gaây cöôøi.

- Söû duïng hình thöùc chôi chöõ gaây cöôøi.

Bình luaän nhaân ñònh sau ñaây cuûa nhaø vaên Nga A.Ghec-xen: “ Trong truyeän cöôøi coù moät caùi gì ñoù raát caùch maïng”.

Truyeän cöôøi naøo cuõng coù tính chaát pheâ phaùn, nheï thì pheâ phaùn söï laàm laãn cuûa tö duy, söï hôù heânh, lô ñaõng trong haønh ñoäng cuûa nhaân vaät; naëng hôn thì pheâ phaùn thoùi hö taät xaáu cuûa caùc loaïi ngöôøi trong xaõ hoäi traùi ngöôïc vôùi quan nieäm ñaïo ñöùc thaãm mó cuûa nhaân daân. Duø pheâ phaùn baèng tieáng cöôøi nheï nhaøng hay saâu cay thì pheâ phaùn cuõng coù nghóa laø phuû ñònh caùi cuõ ñang toàn taïi ñeå ngaàm thöøa nhaän caùi môùi hôïp quy luaät, thích öùng vôùi quan nieäm ñaïo ñöùc, thaåm mó cuûa nhaân daân. Vì vaäy ñuùng nhö nhaän ñònh cuûa nhaø vaên Nga A.Ghec-xen: “ Trong truyeän cöôøi coù moät caùi gì ñoù raát caùch maïng”.

Caâu 23: Taâm traïng cuûa chaøng trai nhö theá naøo khi tieãn chaân ngöôøi yeâu veà nhaø choàng?

Taâm traïng chaøng trai khi tieãn ngöôøi yeâu veà nhaø choàng:

- Taâm traïng quyeán luyeán, nuoái tieác tình yeâu.

+ Qua lôøi noùi ñaày caûm ñoäng: xin ñöôïc nhuû ñoâi caâu, daën ñoâi lôøi, xin keà voùc maõnh, uû laáy höông ngöôøi,…

+ Qua haønh ñoäng saên soùc tình caûm thieát tha: Moät laùt beân em thay lôøi tieãn daën, con nhoû haõy ñöa anh am74, beù xinh haõy ñöa anh boàng…

- Taâm traïng boái roái ñaày maâu thuaãn vöøa muoán níu giöõ tình yeâu vöøa phaûi tuaân theo taäp tuïc.

+ Duø quyeán luyeán ngöôøi yeâu nhöng anh vaãn hieåu “Cuûa khoâng mua leõ ñaâu ñöôïc giöõ lieàn tay”

+ Tieãn ngöôøi yeâu nhöng trong loøng anh luoân suy nghó: “anh ñnaøh loøng quay laïi”, “anh chòu quay ñi”,…

Taâm traïng roái bôøi ñaày ñau khoå khi phaûi ñöa tieãn ngöôøi yeâu veà nhaø choàng. Chaøng trai vöøa bieát phaûi tuaân theo taäp tuïc laâu ñôøi cuûa daân toäc, vöøa muoán choáng laïi taäp tuïc ñeå giaønh laïi ngöôøi yeâu.

Caâu 24: Taâm traïng, tình caûm cuûa coâ gaùi:

- Coâ gaùi rôi vaøo tình huoáng eùo le, baét buoäc vaø baát khaû khaùng: phaûi veà nhaø choàng khi chöa gaëp ngöôøi yeâu ñeå noùi lôøi töø giaõ:

- “Vöøa ñi,  vöøa ngoaûnh laïi, vöøa ñi vöøa ngoaùi troâng, loøng caøng ñau nhôù”  boàn choàn ñau khoå khoâng yeân.

Caâu 28: Noãi nhôù thöông ngöôøi yeâu cuûa coâ gaùi:

- Nhaân vaät tröõ tình trong baøi ca dao laø coâ gaùi, ñang trong taâm traïng nhôù, lo phieàn cho ngöôøi yeâu.

- Ngheä thuaät:

+ Hình aûnh nhaân hoaù, aån duï: khaên , ñeøn, maét.

+ Hình thöùc laëp laïi: laëp ngöõ phaùp, caâu, hình aûnh, nhòp ñieäu, töø, nhoùm töø.

 Söï nhôù thöông ngöôøi yeâu da dieát cuûa coâ gaùi.

Caâu 29: Nghóa tình ngöôøi ñi keû ôû:

- Ca dao thöôøng möôïn hình aûnh caây ña , beán nöôùc con ñoø ñeå dieãn taû tình caûm con ngöôøi.

- Hình aûnh bieåu tröng:

+ Caây ña, beán ñoø : ngöôøi ôû laïi

+ Con ñoø: ngöôøi ra ñi

 Khaúng ñònh loøng chung thuyû cuûa con ngöôøi nhöng ñoâi luùc laïi trôû neân nghòch caûnh “caây ña cuõ, ñoø khaùc ñöa”.

Caâu 30: Vì sao ca dao thöôøng möôïn hình aûnh caây ña – beán nöôùc – con ñoø ñeå dieãn taû nghóa tình cuûa con ngöôøi?

Ca dao thöôøng möôïn hình aûnh caây ña, beán nöôùc, con ñoø ñeå dieãn taû nghóa tình cuûa con ngöôøi vì:

- Ñaây laø nhöõng hình aûnh thaân quen gaén boù vaø ñeå laïi aán töôïng saâu saéc cho con ngöôøi ôû moãi laøng queâ Vieät Nam xöa. Caây ña, beán ñoø laø nôi hoø heïn, nôi gaëp gôõ hoaëc chia li, nôi löu giöõ nhieàu kó nieäm queâ höông.

- Ñaây laø caëp hình aûnh ñi lieàn nhau, dieãn taû nhöõng yù nghóa öôùc leäveà tình nghóa maø noù bieåu hieän.

Caâu 31: Haõy giaûi thích nghóa cuïm töø “Naéng möa” trong baøi ca dao soá naêm vaø neâu vai troø theå hieän chuû ñeà cuûa cuïm töø ñoù trong ca dao?

Trong baøi ca dao soá naêm coù caâu “Boä haønh coù nghóa , naéng möa cuõng chôø”.

“Naéng möa” ôû ñaây tröôùc heát theå hieän söï thay ñoåi baát thöôøng cuûa thieân nhieân.

“Naéng möa” cuõng chæ nhöõng khoù khaên , traéc trôû  cuûa cuoäc ñôøi.

“Naéng möa” coøn nhaèm chæ söï phoâi pha, ñaèng ñaüng cuûa thôøi gian.

Chæ moät cuïm töø “Naéng möa” thoâi nhöng ñaõ theå hieän ñöôïc söï kieân ñònh cuûa nhaân vaät tröõ tình vaø neâu baät ñöôïc chuû ñeà tình nghóa trong ca dao.

ñeå laøm ñieàu baát chính.

+ “Nöôùc trong, nöôùc ñuïc”: hình aûnh aån duï maø con coø phaûi löïa choïn.

* Taâm söï con coø:

- Coø khao khaùt ñöôïc soáng.

- Coø löông thieän, chaêm chæ nhöng gaëp ruõi ro, hoaïn naïn.

- Coø löïa choïn caùi cheát trong danh döï bôûi nghó ñeán söï ñau loøng vì hoå theïn vôùi con chaùu.

Con coø trong ca dao thöôøng mang hình aûnh töôïng tröng cho ngöôøi noâng daân vaø cuï theå hôn laø töôïng tröng cho ngöôøi phuï nöõ.

Caâu 33: Caùch noùi ngöôïc trong ca dao haøi höôùc coù yù nghóa gì?

- Taïo neân tieáng cöôøi haøi höôùc, giaûi trí, mua vui, theå hieän tinh thaàn laïc quan trong cuoäc soáng.

- Cheá gieãu, pheâ phaùn nhöõng hieän töôïng phi lì, ngöôïc ñôøi nhieàu khi dieãn ra trong thöïc teá.

- Coù theå ngaàm mang moät thaùi ñoä coù tính caùch maïng, muoán thay ñoåi, laät nhaøo nhöõng traät töï, söùc maïnh ñang hieän haønh trong xaõ hoäi phong kieán.

Caâu 34: Nhöõng bieän phaùp ngheä thuaät tieâu bieåu trong ca dao haøi höôùc vaø yù nghóa cuûa noù:

- Loái so saùnh töông phaûn taïo söï baát ngôø ñoái vôùi ngöôøi nghe.

- Loái so snaùh phoùng ñaïi, loái noùi ngoa duï; loái chôi chöõ; loái noùi ngöôïc…

Caùc thuû phaùp naøy khi thì duøng ñoäc laäp, khi thì phoái hôïp vôùi nhau khaù chaët cheõ taïo neân caùch noùi dí doûm, tieáng cöôøi haøi höôùc nheï nhaøng nhögn yù nghóa chaâm bieám laïi saâu saéc , coù taùc duïng giaùo duïc cao.

Caâu 35: Taâm traïng cuûa Xuùy Vaân theå hieän qua lôøi haùt:

- Taâm traïng töï thaáy mình ñaõ lôõ laøng, dôû dang.

- Töï thaáy mình laïc loõng voâ nghóa trong gia ñình Kim Nham.

- Thaát voïng giöõa öôùc mô gia ñình haïnh phuùc vôùi thöïc taïi choàng maõi meâ ñeøn saùch, thi cöû, boû maëc coâ moät mình vôùi gaùnh naëng gia ñình.

- Taâm traïng aám öùc , beá taéc, coâ ñôn cuûa Xuùy Vaân.

- Nhöõng caâu haùt ngöôïc ôû cuoái ñoaïn trích theå hieän taâm

traïng ñieân daïi , vöøa gôïi hình aûnh ngöôïc ñôøi trôù treâu, ñieân ñaûo, thöïc giaû laãn loän cuûa xaõ hoäi.

+ Nam quoác sôn haø – Lí Thöôøng Kieät.

+ Phaïm Nguõ Laõo, Traàn Quang Khaûi

Caâu 39: Vaên hoïc Vieät Nam töø theá kæ XV ñeán heát theá kæ XVII:

a. Boái caûnh lòch söû:

- Chieán thaéng giaëc Minh, nhaø Leâ thaønh laäp laáy Nho giaùo laøm quoác giaùo

- Noäi chieán xaûy ra, ñaát nöôùc bò chia caét.

b. Veà maët vaên hoïc:

- Hình thöùc :xuaát hieän chöõ Noâm

- Theå loaïi: thô luïc baùt, song thaát luïc baùt, söû kí, töïa thô, baït, phuù…

- Noäi dung: Tö töôûng nhaân nghóa , chuû nghóa yeâu nöôùc, chuû nghóa anh huøng.

- Taùc phaåm, taùc giaû tieâu bieåu:

+ Bình ngoâ ñaïi caùo – Nguyeãn Traõi

+ Hoàng Ñöùc quoác aâm thi taäp cuûa Leâ Thaùnh Toâng

+Baïch Vaân quoác ngöõ thi – Nguyeãn Bænh Khieâm

+ Truyeàn kì maïn luïc – Nguyeãn Döõ

Caâu 40:  Vaên hoïc Vieät Nam töø theá kæ XVIII ñeán nöûa ñaàu theá kæ XIX:

a. Boái caûnh lòch söû:

- Cheá ñoä phong kieán khuûng hoaûng traàm troïng

- Phong traøo ñaáu tranh cuûa nhaân daân noå ra khaép nôi ( tieâu bieåu laø phong traøo Taây Sôn)

b. Veà maët vaên hoïc:

- Hình thöùc: Chöõ Noâm phaùt trieån ñeán ñænh cao

- Theå loaïi: truyeän thô noâm vaø ngaâm khuùc nôû roä

- Noäi dung:

+ Phôi baøy hieän thöïc xaõ hoäi baát coâng

+ Quan taâm ñeán soá phaän con ngöôøi, ñaáu tranh ñoøi quyeàn soáng, quyeàn ñöôïc höôûng haïnh phuùc

- Taùc phaåm, taùc giaû tieâu bieåu:

+ Truyeän Kieàu – Nguyeãn Du

+ Hoa tieân – Nguyeãn Huy Töï

+ Sô kính taân trang – Phaïm Thaùi

+ Chinh phuï ngaâm – Ñaëng Traàn Coân

+ Cung oaùn Ngaâm – Nguyeãn Gia Thieàu

+Hoaøng leâ nhaát thoáng chí – Ngoâ Vaên Gia Phaùi

+ Xuaân Höông thi taäp – Hoà Xuaân Höông

+ Thô Huyeän Thanh Quan.

Caâu 41: Vaên hoïc Vieät Nam nöûa cuoái theá kæ XIX:

a. Boái caûnh lòch söû:

- Thöïc daân Phaùp sang xaâm löôïc

- Cheá ñoä thöïc daân nöûa phong kieán.

b. Veà maët vaên hoïc:

- Hình thöùc: chöõ quoác ngöõ xuaát hieän

- Theå loaïi: vaên xuoâi chöõ quoác ngöõ phaùt trieån maïnh

Hoa.

Caâu 45: Haõy cho bieát vaøi neùt veà chöõ Noâm.

- Chöõ Noâm laø loaïi hình ghi aâm keát hôïp vôùi phöông thöùc bieåu yù baèng caùch duøng chöõ Haùn, caùc boä chöõ Haùn vaø moät soá kí hieäu bieåu yù khaùc.

- Chöõ Noâm coù theå xuaát hieän sôùm nhöng ñeán TK XIII môùi ñöôïc ñònh hình vaø ñöôïc duøng ñeå saùng taùc vaên hoïc.

- Töø giöõa TK XIX trôû veà tröôùc, cha oâng ta goïi loaïi vaên töï naøy laø quoác ngöõ, quoác aâm. Nhöõng khaùi nieäm quoác aâm, quoác ngöõ ñöôïc duøng trong  caùc taùc phaåm nhö Quoác aâm thi taäp cuûa Nguyeãn Traõi, Baïch Vaân quoác ngöõ thi cuûa Nguyeãn Bænh Khieâm…

- Töø giöõa TK XVII, quoác ngöõ ghi aâm baèng chöõ caùi Latinh vaø thònh haønh vaøo cuoái TK XIX ñaàu TK XX.

Ñeå phaân bieät ñöôïc chöõ quoác ngöõ ghi aâm baèng chöõ caùi La-tinh vôùi chöõ quoác ngöõ tröôùc ñaây, ngöôøi ta baét ñaàu goïi chöõ quoác ngöõ ghi aâm baèng chöõ Haùn vaø boä chöõ Haùn laø chöõ Noâm.

Caâu 46: Vì sao töôùng treû laïi theïn khi nghe chuyeän Gia Caùt Löôïng? “Theïn nghe chuyeän Vuõ haàu” ôû ñaây coù yù nghóa nhö theá naøo?

Vuõ Haàu laø ngöôøi noåi tieáng mö löôïc, trung thaønh. Oâng ñaõ hi sinh troïn ñôøi cho nhaø Haùn, goùp coâng lôùn trong vieäc taïo laäp vaø cuûng coá nhaø Haùn. Coù theå coi Gia Caùt Löôïng laø moät “chính nhaân quaân töû”, laø taám göông trung nghóa ñieån hình.

Vì Phaïm Nguõ Laõo töï cho mình chöa traû caùi nôï coâng danh neân khi so saùnh vôùi Gia Caùt Löôïng, hieån nhieân oâng thaáy mình chöa baèng ñöôïc. Ñaây laø caùch noùi khieâm toán, nhuùn nhöôøng, thöôøng thaáy trong caùc taùc phaåm vaên hoïc trung  ñaïi. ÔÛ  moät khía caïnh khaùc, caùch noùi ñoù goïi laø söï khaúng ñònh, ñeà cao yù thöùc traùch nhieäm cuûa PNL vôùi ñaát nöôùc vôùi nhaân daân.

Caâu 47: Chöõ theïn trong baøi thô noùi leân khaùt voâng gì cuûa taùc giaû?

“Theïn” nghóa laø töï caûm thaáy mình coù ñieàu gìñoù khoâng neân, khoâng phaûi hoaëc khoâng xöùng ñaùng.

Trong baøi thô naøy, PNL thaáy theïn khi nhaéc ñeán Gia Caùt

 Löôïng, cuõng coù nghóa laø thaáy mình chöa xöùng ñaùng laø moät ñaáng nam nhi, quaân töû. Töø lí töôûng ñaïo Nho maø xeùt

coù theå thaáy PNL raát yù thöùc veà traùch nhieäm, nghóa vuï cuûa

+ Nguyeãn Coâng Tröù: noùi cuï theå caùi chí tang boàng hoà thæ- nam nhi traùi – coâng danh traùi ñoù. oâng khoâng döïa vaøo taám göông coå nhaân naøo, töï tin vaøo taøi trí cuûa mình seõ thöïc hieän ñöôïc giaác mô coâng danh ñoù.

Caâu 49: Phaân tích baøi “Noãi loøng” cuûa Ñaëng Dung.

1. Hai caâu ñeà: Hoaøn caûnh vaø taâm traïng cuûa taùc giaû.

- “Theá suï du du”:vieäc ñôøi daèng daëc,roái bôøi.

coâng cuoäc choáng quaân Minh , giaønh laïi non soâng xaõ taéc – moät coâng vieäc voâ cuøng lôùn lao, khoù khaên vì nöôùc ñaõ maát, quaân thuø ñang maïnh, ta thì löïc ít, quaân moûng.

- “Naïi laõo haø”: giaø maát roài

Caâu thô nhö lôøi than, nhö noãi baên khoaên laïi nhö coù tieáng thôû daøi coù phaàn löïc baát toøng taâm.

- Taùc giaû giaûi toûa noãi buoàn baèng ca haùt vaø say söa trong cheùn röôïu , tieáng ñaøn.

2. Hai caâu thöïc:

- “Ñoà ñieáu”: anh haøng thòt, anh caâu caù.

- “Thôøi” :thôøi cô.

- “Vaän” : soá may, cô hoäi

- “Thaønh coâng dò”: khaùc thöôøng, ngoaøi söùc töôûng töôïng.

- “AÅm haän ña” oâm haän ôû trong loøng.

- Söï ñoái laäp: “anh huøng” – “ñoà ñieáu”  thaát thôøi, lôõ vaän.

 Gaëp thôøi vaän Gaëp thôøi thì nhoû hoùa lôùn, yeáu hoùa maïnh. Thaát thôøi thì maïnh thaønh yeáu , coù taøi thì cuõng khoâng sao thi thoá ñöôïc taøi naêng  Ngöôøi anh huøng ñaønh oâm haän.

3. Hai caâu luaän:

- Hình aûnh mang yù nghóa bieåu töôïng:

+ Phuø ñòa truïc: gaây döïng laïi cô nghieäp

+ Taåy binh … vaõn thieân haø”: muoán hoaø bình nhöng khoâng coù caùch.

- Taâm traïng bi traùng cuûa nhaø thô ñöôïc theå hieän ôû hai veá:

+ Bi: thöïc teá “löïc baát toøng taâm”

+ Traùng: khaùt voïng, hoaøi baõo lôùn lao

 Keû só haøo kieät khoâng gaëp thôøi

4. Hai caâu keát:

- Noãi saàu cuûa taùc giaû vì thuø lôùn chöa traû maø ñaõ baïc xoùa maùi ñaàu.

- “ Maøi göôm döôùi aùnh traêng”: Chí khí quaät cöôøng , tinh thaàn beàn bæ cuûa taùc giaû vì  lí töôûng cuûa mình.

Caâu 50: Caùch söû duïng ñoäng töø, tính töø trong baøi thô “Caûnh ngaøy heø” cuûa Nguyeãn Traõi coù gì ñaëc saéc vaø dieãn taû ñöôïc caûnh ngaøy heø sinh ñoäng nhö theá naøo?

- Caûnh vaät: coù caây hoøe giöông taùn rôïp tröông, caây thaïch löïu nôû hoa, sen hoàng döôùi ao,…

- Maøu saéc: maøu luïc cuûa caây hoøe, maøu ñoû thaém cuûa caây

nhaø Nho tröôùc thôøi cuoäc.ngaøy xöa khi thôøi thònh, vua saùng thì beà toâi ra söùc phoø trôï, coøn khi thôøi suy , vua khoâng ñöôïc loøng daân thì keû só ñi aån daät, tìm nôi vaéng veû ñeå giöõ cho thaân theå an nhaøn, taâm hoàn trong saïch.

“Thuù nhaøn” laø moät chuû ñeà raát phoå bieán trong thôøi trung ñaïi. Ñaây laø moät neùt tö töôûng vaø vaên hoùa saâu saéc cuûa ngöôøi xöa. Soáng nhaøn laø soáng hôïp vôùi töï nhieân, hôïp vôùi tu döôõng nhaân caùch, coù ñieàu kieän saùng taùc vaên thô, coù ñieàu kieän döôõng sinh keùo daøi tuoåi thoï. Soáng nhaøn ñem laïi nieàm vui thanh cao, laønh maïnh cho con ngöôøi. Soáng nhaøn, tìm thuù nhaøn laø caû moät trieát luù soáng vaø ngheä thuaät soáng cuûa ngöôøi xöa.

Veû ñeïp thuù nhaøn trong baøi thô cuûa Nguyeãn Bænh Khieâm:

- Tinh thaàn töï do löïa choïn caùch soáng cho mình, töï ñeà cao mình.

- Nhòp soáng cuûa con ngöôøi haøi hoøa vôùi nhòp ñieäu cuûa thieân nhieân, boán muøa.

- Veû ñeïp thanh cao:coi thöôøng danh lôïi, phuù quyù, ñöùng cao hôn phuù quyù.

Caâu 55: Phaân tích nhöõng bình luaän, suy tö cuûa taùc giaû trong hai caâu 3-4 cuûa baøi thô “Ñoïc Tieåu Thanh kí”.

- Xeùt veà caáu truùc thì ñaây laø hai caâu thöïc nhöng trong baøi thô naøy thì tính luaän raát roõ. Luaän veà nhan saéc, luaän veà vaên chöông.

- Tröôùc heát noùi veà nhan saéc. Nhan saéc laø caùi ñeïp cuûa hình theå, caùi ñeïp do taïo hoùa ban taëng. Ngöôøi bình thöôøng deã voâ tình bôûi luoân caûm nhaän caùi ñeïp theo quy luaät thôøi gian. Ñaõ coù caùi ñeïp taát seõ coù ngaøy phoâi pha. Nhöng vôùi ngöôøi ngheä só luoân coá gaén giöõ gìn, naâng niu caùi ñeïp leân thaønh vónh cöûu thì söï phai nhoøa khong 6theå cöôõng laïi aáy laø moät maát maùt lôùn, nhaát laø trong tình caûnh cuûa naøng Tieåu Thanh, caùi ñeïp ñaõ bò laõng queân ngay töø khi noù coøn toàn taïi, ñang röïc rôõ höông saéc. Caùi “thaàn” cuûa nhan saéc chính laø ôû ñoù. Vôùi yù nghóa saâu xa nhö theá thì vieäc nhaø thô phaûi “ñoäc ñieáu” laø ñieàu hoaøn toaøn coù theå hieåu ñöôïc.

- Son phaán coù “thaàn” neân vaãn xoùt, coøn vaên chöông sao “khoâng meänh” maø ñoát vaãn “coøn vöông”? Cuõng theo quy luaät, vaên chöông coù theå “beàn“ hôn nhan saéc nhöng

Caâu 57: Phaân tích ñieåm gioáng nhau giöõa thaân phaän cuûa nhaø thô vôùi thaân phaän cuûa ngöôøi kó nöõ – cô sôû ñeå tac giaû töï coi mình laø ngöôøi cuøng hoäi cuøng thuyeàn vôùi con ngöôøi “phong vaän” kia?

“Noãi hôøn kim coå”- “Noãi hôøn “ cuûa caùi ñeïp bò daäp vuøi, bò laõng queân.

“Noãi hôøn” cuûa giai nhaân. Trong quan nieäm caùi ñeïp cuûa Nguyeãn Du caùi ñeïp töï noù ñaõ mang maàm hoïa “Hoàng nhan baïc meänh”. Beân caïnh nhan saéc caùi taøi laø moät maàm hoïc khaùc “Chöõ taøi lieàn vôùi chöõ tai moät vaàn”.

Nhöõng ngöôøi vöøa coù taøi vöøa coù saécnhö Tieåu Thanh thì khoù coù theå traùnh khoûi soá phaän oan nghieät.

Tröôùc heát Nguyeãn Du ñaõ baøy toû söï caûm thoâng cuûa mình ñoái vôùi nhöõng thaân phaän chung, nhöõng caûnh ñôøi aáy.

“Noãi hôøn” cuûa thi nhaân. Soáng torng thôøi loaïn laïc, chính Nguyeãn Du cuõng ñaõ traûi qua bieát bao thaêng traàm. Oâng ñaõ töøng löu laïc khaép nôi, thaäm chí coøn bò baét giam. Loøng ñaày maâu thuaãn, hoang mang vaø chaùn naûn, khoâng bieát ai ñuùng ai sai,.. tröôùc heát oâng thaáy taâm tö cuûa mình khoâng ai chia seû ñöôïc.

Chính vì vaäy maø Nguyeãn Du tìm ñeán vôùi Tieåu Thanh khoâng phaûi chæ ñeå caûm thoâng noãi khoå cuûa naøng maø chính oâng cuõng ñang caûm thaáy mình oan khoå. Oâng tìm ñeán naøng ñeå tìm moät tieáng noùi tri kæ tri aâm.

Caâu 1:        VAÊN BAÛN

 1. Khaùi nieäm vaên baûn:

Vaên baûn laø saûn phaåm cuûa hoaït ñoäng giao tieáp baèng ngoân ngöõ, do nhieàu caâu, nhieàu ñoaïn caáu taïo thaønh.

Muoán taïo ra moät vaên baûn, ngöôøi noùi, ngöôøi vieát phaûi xaùc ñònh roõ:

- Muïc ñích: Traû lôøi caâu hoûi “noùi ñeå laøm gì, vieát ñeå laøm gì?”

- Ñoái töôïng: traû lôøi caâu hoûi “Noùi vôùi ai, vieát cho ai?”

- Noäi dung thoâng tin: söï kieän, tình caûm, thaùi ñoä maø ngöôøi vieát caàn bieåu ñaït “Noùi vieát veà caùi gì?”

- Hình thöùc: traû lôøi caâu hoûi “Noùi vieát nhö theá naøo?”

2. Ñaëc ñieåm cuûa vaên baûn:

- Vaên baûn coù tính thoáng nhaát veà ñeà taøi,tö töôûng tình caûm vaø muïc ñích:

+ Ñeà taøi laø phaïm vi hieän thöïc maø vaên baûn höôùng tôùi ñeå phaûn aùnh.

+ Tö töôûng , tình caûm laø thaùi ñoä , caûm xuùc cuûa ngöôøi noùi,

Caâu 3: Taïi sao moãi vaên baûn coù theå vaän duïng nhieàu phöông thöùc bieåu ñaït nhöng khi goïi teân moät kieåu vaên baûn  ngöôøi ta vaãn chæ goïi teân thao moät phöông thöùc naøo ñoù?

 Moãi  vaên baûn coù theå vaän duïng nhieàu phöông thöùc bieåu ñaït nhöng khi goïi teân moät kieåu vaên baûn  ngöôøi ta vaãn chæ goïi teân thao moät phöông thöùc naøo ñoù.

Coù theå noùi , moãi thao taùc chính taïo neân moät phöông thöùc bieåu ñaït vaø moäi phöông thöùc bieåu ñaït taïo neân moät kieåu  vaên baûn. Tuy nhieân trong thöïc teá , ít coù vaên baûn naøo laïi chæ duûng moät phöông thöùc duy nhaát maø laïi keát hôïp nhieàu phöông thöùc. Taát nhieân moãi vaên baûn ñeàu coù moät phöông thöùc chính vaø caùc phöông thöùc coøn laïi nhaèm laøm noåi baät phöông thöùc bieåu ñaït chính vaø giuùp noäi dung vaên baûn theâm sinh ñoäng. Chính vì vaäy, khi goïi teân vaên baûn ngöôøi ta vnaã chæ goïi theo teân moät phöông thöùc naøo ñoù.

Caâu 4: Phaân loaïi vaên baûn theo PCCNNN

- Khaùi nieäm:  PCCN ngoân ngöõ laø moät kieåu dieãn ñaït maø ngoân ngöõ ñöôïc söû duïng thích öùng vôùi moãi lónh vöïc vaø muïc ñích giao tieáp.

- Caùc loaïi vaên baûn:

- Vaên baûn sinh hoaït

- Vaên baûn haønh chính

- Vaên baûn khoa hoïc

- Vaên baûn baùo chí

- Vaên baûn chính luaän

- Vaên baûn ngheä thuaät

Caâu 5: Phaân tích tình bieåu töôïng trong ñoaïn thô sau:

                 “Moïc giöõa doøng soâng xanh

                  Moät boâng hoa tím bieác

                  Oâi con chim chieàn chieän

                 Hoùt chi maø vang trôøi

                Töøng gioït long lanh rôi

               Toâi ñöa tay toâi höùng”

                                   (Muøa xuaân nho nhoû – Thanh Haûi)

Caâu 6: Tìm hieåu tính ña nghóa trong ñoaïn thô sau:

              “Traêng cöù troøn vaønh vaïnh

               Keå chi ngöôøi voâ tình

               Aùnh traêng im phaêng phaéc

              Ñuû cho ta giaät mình”.

                                        (Aùnh traêng – Nguyeãn Duy)

Caâu 7: Tìm caùc taàng nghóa cuûa baøi thô” Baùnh troâi nöôùc”cuûa Hoà Xuaân Höông

Caâu 8: YÙ nghóa  cuûa moät vaên baûn vaên hoïc coù gì khaùc so vôùi yù nghóa cuûa moät lôøi noùi thoâng thöôøng?

YÙ nghóa  cuûa moät vaên baûn vaên hoïc coù gì khaùc so vôùi yù

* Caùch toùm taét chuyeän theo nhaân vaät chính:

- Ñoïc kó vaên baûn

- Xaùc ñònh nhaân vaät chính vaø caùc söï kieän lieân quan ñeán nhaân vaät chính.

- Saép  xeáp noäi dung chính theo trình töï hôïp lí.

- Vieát vaên baûn toùm taét.

Caâu 14: Hoaït ñoäng giao tieáp baèng ngoân ngöõ:

* Khaùi quaùt veà giao tieáp:

- Giao tieáp laø hoaït ñoäng trao ñoåi thoâng tin giöõa con ngöôøi vôùi nhau trong xaõ hoäi.

- Coù nhieàu loaïi phöông tieän giao tieáp nhö: ñieäu boä, cöû chæ, hình aûnh, bieån baùo… nhöng ngoân ngöõ laø phöông tieän giao tieáp quan troïng nhaát.

- Duøng ngoân ngöõ ñeå giao tieáp goïi laø hoaït ñoäng giao tieáp baèng ngoân ngöõ.

* Hoaït ñoäng giao tieáp baèng ngoân ngöõ:

- Hoaït ñoäng giao tieáp goàm hai quaù trình:

+ Saûn sinh vaên baûn: noùi, vieát

+ Lónh hoäi vaên baûn: ñoïc , nghe

- Caùc thoâng tin trong vaên baûn:

+ Thoâng tin mieâu taû

+ Thoâng tin lieân caù nhaân.

* Caùc chöùc naêng cuûa ngoân ngöõ trong vaên baûn:

- Chöùc naêng thoâng baùo

- Chöùc naêng boäc loä

- Chöùc naêng taùc ñoäng.

Caâu 15: Haõy chæ ra caùc nhaân toá giao tieáp trong

ngöôøi vieát vôùi caùc söï vieäc ñöôïc taùi hieän trong vaên baûn.

+ Muïc ñích: hieäu quaû taùc ñoäng vaøo ngöôøi nghe, ngöôøi

ñoïc sau khi hoï tieáp nhaän VB.

- Vaên baûn coù tính hoaøn chænh veà hình thöùc.

- Vaên baûn phaûi coù taùc giaû.

Caâu 2: Phöông thöùc bieåu ñaït laø gì ? Coù nhöõng phöông thöùc bieåu ñaït naøo?

- Khaùi nieäm:  Phöông thöùc bieåu ñaït laø caùch thöùc phaûn aùnh vaø taùi hieän ñôøi soáng cuûa ngöôøi vieát, ngöôøi noùi. Moãi phöông thöùc bieåu ñaït phuø hôïp vôùi moät muïc ñích, moät yù ñoà phaûn aùnh, taùi hieän nhaát ñònh vaø ñöôïc thöïc hieän bôûi moät thao taùc chính naøo ñoù.

Caùc phöông thöùc bieåu ñaït:

- Phöông thöùc mieâu taû; Phöông thöùc bieåu caûm

- Phöông thöùc töï söï; Phöông thöùc laäp luaän

- Phöông thöùc ñieàu haønh; Phöông thöùc thuyeát minh.

nghóa cuûa moät lôøi noùi thoâng thöôøng  ôû choã :

- Lôøi thoâng baùo thoâng thöôøng coù giaù trò thoâng baùo. Söï thoâng baùo aáy phaûi ñaûm baûo tính chính xaùc, ngaén goïn, deã hieåu.

- Vaên baûn vaên hoïc ngoaøi giaù trò thoâng baùo coøn phaûi laøm cho ngöôøi ñoïc rung ñoäng veà giaù trò thaåm mó, khôi gôïi tình caûm, caûm xuùc cuûa hoï.

Caâu 9: Ñaëc ñieåm veà yù nghóa cuûa VBVH

a. Khaùi nieäm: YÙ nghóa cuûa VBVH laø yù nghóa cuûa hieän töôïng ñôøi soáng ñöôïc nhaø vaên naém baét vaø gôïi neân qua hình töôïng.

b. Caùch theå hieän cuûa yù nghóa:

- Theå hieän qua nhaân vaät, söï kieän, caûnh vaät chi tieát qua caùch saép xeáp , keát caáu vaø caùch söû duïng ngheä thuaät ngoân töø.

c. Caùc lôùùp yù nghóa cuûa VBVH

- Ñeà taøi

- Chuû ñeà

- Caûm höùng

- Tính chaát thaåm mó

- Trieát lí nhaân sinh.

Caâu 10: Phaân tích caùc lôùp nghóa trong baøi thô oâng Ñoà.

- Hình aûnh muøa xuaân laëp ñi laëp laïi.

- Hình aûnh khaùch qua ñöôøngñoåi thay : tröôùc taám taéc ngôïi khen taøi, sua thôø ô, laïnh nhaïc.

- Hình aûnh oâng Ñoà cuõng ñoåi thay: ban ñaàu hieän dieän vôùi nhöõng neùt buùt taøi hoa phoùng khoaùng, khi  ngöôøi thueân vieát thöa daàn roài vaéng haún, oâng Ñoà khoâng xuaát hieän nöõa.

Caâu 11: Phaân tích caùc lôùp yù nghóa trong baøi “Uylitxô trôû veà”.

Caâu 12: Theá naøo laø toùm taét taùc phaåm töï söï?

* Toùm taét taùc phaåm töï söï

- Toùm taét taùc phaåm töï söï laø duøng lôøi vaên cuûa mình giôùi thieäu moät caùch ngaén goïn noäi dung chính cuûa moät taùc phaåm naøo ñoù.

- Muïc ñích : giuùp ngöôøi ñoïc, ngöôøi nghe naém ñöôïc yù chính cuûa caâu chuyeän.

- Taùc duïng: phaûn aùnh trung thaønh noäi dung ñöôïc toùm taét.

- Toùm taét taùc phaåm phaûi ngaén goïn, neâu ñöôïc nhaân vaät vaø caùc söï kieän chính ñaày ñuû hôïp lí.

Caâu 13: Toùm taét taùc phaåm töï söï theo nhaân vaät chính:

* Khaùi nieäm nhaân vaät chính:

- Laø nhaân vaät giöõ vai troø quan troïng trong vieäc toå chöùc vaø trieån khai taùc phaåm.

* Toùm taét taùc phaåm theo nhaân vaät chính:

- Laø vieát hoaëc keå laïi moät caùch ngaén goïn nhöõng chi tieát söï vieäc cô baûn xaûy ra vôùi nhaân vaät ñoù.