giáo án GDCD 10( t1-> t 22)

Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh

GV: Söû duïng pp ñaøm thoaïi ñeå giuùp hs hieåu ñöôïc vai troø cuûa TGQ vaø pp luaän cuûa trieát hoïc.

GV: Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa moät soá moân khoa hocï?

HS: traû lôøi. Lôùp nhaän xeùt.

GV: boå sung nhaän xeùt.

Caùc moân khoa hoïc nghieân cöùu nhöõng lónh vöïc rieâng vaø cuï theå.  Trieát hoïc laø moät moân khoa hoïc. Quy luaät cuûa trieát hoïc ñöôïc khaùi quaùt töø khoa hoïc cuï theå, nhöng bao quaùt hôn, laø nhöõng vaán ñeà chung nhaát, phoå bieán nhaát cuûa theá giôùi

Noäi dung

1. Theá giôùi quan vaø phöông phaùp luaän

a. Vai troø theá giôùi quan vaø phöông phaùp luaän

- Trieát hoïc laø heä thoáng caùc quan ñieåm lyù luaän chung nhaát veà theá giôùi vaø vò trí cuûa con ngöôøi trong theá giôùi ñoù.

.

Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa trieát hoïc laø caùc qui luaät chung nhaát, phoå bieán nhaát veà söï vaän ñoäng, phaùt trieån cuûa töï nhieân , xaõ hoäi vaø con ngöôøi neân vai troø cuûa trieát hoïc seõ laø:

- GV: hoûi hs pp hoïc taäp ñeå trôû thaønh hs gioûi ntn?

-HS: 2 hs traû lôøi.

-GV: nhaän xeùt vaø lieân heä ñeå giaûng giaûi pp luaän laø ntn.

-GV: Theá naøo laø theá giôùi quan?

-GV: Giaûi thích 2 ví duï trong SGK ñeå giuùp hs ruùt ra keát luaän. Gôïi yù cho hs laáy ví duï trong thöïc tieãn.

-HS: laáy ví duï

- GV: ñaët vaán ñeà veà thuaät ngöõ phöông phaùp vaø phöông phaùp luaän.

- GV: Söû duïng pp ñaøm thoaïi.

Ñöa ra caùc baøi taäp vaø höôùng daãn hs phaân tích vaø giaûi caùc baøi taäp ñoù, töø ñoù ruùt ra keát luaän noäi dung baøi hoïc.

* Em haõy giaûi thích caâu noùi noåi tieáng sau cuûa nhaø trieát hoïc coå ñaïi Heâraclit “ Khoâng ai taém hai laàn treân cuøng moät doøng soâng”.

* Phaân tích yeáu toá vaän ñoäng, phaùt trieån cuûa caùc söï vaät hieän töôïng sau:

+ Caây luùa troå boâng

+ Con gaø ñeå chöùng

- HS: Trình baøy yù kieán caù nhaân.

- HS: caû lôùp trao ñoåi

- GV: nhaän xeùt ñöa ra ñaùp aùn ñuùng.

- GV: tuy nhieân trong lòch söû trieát hoïc khoâng phaûi ai cuõng coù quan ñieåm treân ñaây. Coù caû quan ñieåm ñoái laäpvôùi quan ñieåm treân. Moät trong soá ñoù laø phöông phaùp luaän sieâu hình

- GV: cho hs phaân tích tình huoáng. Cho hs ñoïc caâu chuyeän” thaày boùi muø xem voi” ñöa ra moät soá tình huoáng, caâu hoûi.

- Trieát hoïc coù vai troø laø theá giôùi quan vaø phöông phaùp luaän cho moïi hoaït ñoäng vaø nhaän thöùc cuûa con ngöôøi.

b. Theá giôùi quan duy vaät vaø theá giôùi quan duy taâm

- Theá giôùi quan duy vaät cho raèng vaät chaát coù tröôùc quyeát ñònh yù thöùc.

- Theá giôùi quan duy taâm cho raèng yù thöùc laø caùi coù tröôùc vaø laø caùi saûn sinh ra giôùi töï nhieân.

c. Phöông phaùp luaän bieän chöùng vaø pp luaän sieâu hình

* Phöông  phaùp: laø caùch thöùc ñaït tôùi muïc ñích ñaët ra.

* Phöông phaùp luaän : laø khoa hoïc veà pp veà nhöõng pp nghieân cöùu.

- Phöông phaùp luaän bieän chöùng laø em xeùt söï vaät hieän töôïng trong söï raøng buoäc, quan heä laã nhau giöõa chuùng, trong söï vaän ñoäng phaùt trieån khoâng ngöøng cuûa chuùng.

- Phöông phaùp luaän sieâu hình xem xeùt söï vaät phieán dieän, coâ laäp, khoâng vaän ñoäng, khoâng phaùt tireån maùy moùc giaùo ñieàu, aùp duïng moät caùch maùy moùc ñaëc tính cuûa söï vaät naøy vaøo söï vaät khaùc.

- HS: traû lôøi yù kieán caù nhaân. Caû lôùp cuøng trao ñoåi

- GV: nhaän xeùt ñöa ra ñaùp aùn ñuùng

- GV: söõ duïng pp ñaøm thoaïi gôïi yù cho hs traû lôøi caâu hoûi veà duy vaät, duy taâm pp luaän bieän chöùng, sieâu hình trong trieât hoïc Maùc- Leânin, caùc nhaø bieän chöùng tröôùc Maùc, duy vaät tröôùc Maùc.

- HS: nhaän xeùt vaø laáy ví duï minh hoaï trong SGK

- GV: töø vd trong sgk höôùng daãn hs laáy ví duï trong thöïc teá ñeå minh hoaï

- HS: laáy vd

- GV: lieät keâ yù kieán cuûa hs treân baûng

- HS: caû lôùp trao ñoåi

- GV: nhaän xeùt keát luaän.

- GV: giaûng giaûi

2. Chuû nghóa duy vaät bieän chöùng- söï thoáng nhaät höõu cô giöõa theá giôùi quan duy vaät vaø pp luaän bieän chöùng

- Theá giôùi vaät chaát luoân vaän ñoäng vaø phaùt trieån theo ñuùng qui luaät khaùch quan.

- Con ngöôøi nhaän thöùc theá giôùi khaùch quan vaø xaây döïng thaønh pp luaän

- Theá giôùi quan phaûi xem xeùt söï vaät hieän töôïng vôùi quan ñieåm duy vaät bieän chöùng.

- Phöông phaùp luaän phaûi xem xeùt söï vaät hieän töôïngvôùi quan ñieåm bieän chöùng duy vaät.

Hoaït ñoäng cuûa GV vaø HS

- GV toå chöùc cho hs thaûo luaän nhoùm, giao caâu hoûi cho nhoùm, qui ñònh thôøi gian traû lôøi

- Nhoùm 1: em haõy neâu caùc quan nieäm khaùc nhau veà söï ra ñoøi vaø toàn taïi cuûa giôùi töï nhieân.

Noäi dung

1. Giôùi töï nhieân toàn taïi khaùch quan

 Nhoùm thaûo luaän

- Nhoùm 2: chöùng minh giôùi töï nhieân laø töï coù? Cho ví duï minh hoaï

Nhoùm thaûo luaän.

- Nhoùm 3: chöùng minh giôùi töï nhieân toàn taïi khaùch quan

Nhoùm thaûo luaän.

- GV ñöa ra caùc caâu hoûi gôïi yù.

- Caùc nhoùm trình baøy

- HS: thaûo luaän nhaän xeùt, boå sung yù kieán.

- GV: nhaän xeùt, keát luaän.

- GV keát luaän.

- GV : cho hs traû lôøi caùc caâu hoûi sau:

- Haõy laáy ví duï veà söï vaät hieän töôïng toàn taïi trong giôùi töï nhieân? Nguoàn goác cuûa loaøi ngöôøi töø ñaâu?

- HS traû lôøi yù kieán caù nhaân

- GV nhaän xeùt

- GV: Quan ñieåm duy taâm duy vaät khaùc nhau ntn khi noùi veà con ngöôøi? Baèng kieán thöùc ñaõ hoïc chöùng minh quan nieäm treân.? Nguyeân nhaân naøo daãn ñeán quan nieäm khaùc nhau nhö vaäy?

- HS: traû lôøi

- GV : nhaän xeùt, keát luaän caùc yù kieán cuûa hs.

- GV: sau khi ngieân cöùu veà nguoàn goác vaø quùa trình tieán hoaù cuûa con ngöôøi chuùng ta thaáy xuaát hieän yeáu toá xaõ hoäi. Vaäy xaõ hoäi coù nguoàn goác ntn? Xaõ hoäi laø gì? Chuùng ta ñi vaøo phaàn tieáp theo sau?

- GV: toå chöùc cho hs thaûo luaän caû lôùp. Neâu vaán ñeà caàn tìm baèng caùc caâu hoûi sau: xaõ h6oïi coù nguoàn goác töø ñaâu? Döïa treân cô sôû naøo? Xaõ hoäi loaøi ngöôøi coù töø bao giôø?

Quan ñieåm cho raèng thaàn linh quyeát ñònh moïi söï tieán hoaù cuûa xaõ hoäi ñuùng hay sai?

Yeáu toá chuû yeáu naøo taïo neân söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi?

Vì sao xaõ hoäi laø moät boä phaän ñaëc thuø cuûa giôùi töï nhieân?

- HS: traû lôøi

- GV: giaûng giaûi, nhaän xeùt vaø toång hôïp yù kieán.

- Giôùi töï nhieân laø taát caû nhöõng gì töï coù, khoâng phaûi do yù thöùc cuûa con ngöôøi hoaëc moät löï löôïng thaàn bí naøo taïo ra.

- Moïi söï vaät, hieän töôïng trong giôùi töï nhieân ñeàu coù quùa trình hình thaàn khaùch quan, vaän ñoäng vaø phaùt trieån theo qui luaät voán coù cuûa noù.

2. Xaõ hoäi laø moät ñaëc thuø cuûa giôùi töï nhieân

a. Con ngöôøi laø saûn phaåm cuûa giôùi töï nhieân

- Con ngöôøi laø saûn phaåm cuûa giôùi töï nhieân. - Con ngöôøi toàn taïi trong moâi tröôøng töï nhieân vaø cuøng phaùt trieån vôùi moäi tröôøng töï nhieân.

b. Xaõ hoäi laø saûn phaåm cuûa giôùi töï nhieân

Coù con ngöôøi môùi coù xaõ hoäi, maø con ngöôøi laøsaûn phaåm cuûa giôùi töï nhieân, cho neân, xaõ hoäi cuõng laø saûn phaåm cuûa giôùi töï nhieân, nhöng laø moät boä  phaän ñaëc thuø cuûa giôùi töï nhieân

- GV: con ngöôøi khoâng nhaän thöùc ñöôïc theá giôùi khaùch quan.

        Con ngöôøi coù khaû naêng nhaän thöùc giôùi töï nhieân

Em coù nhaän xeùt gì veà yù kieán treân

- GV: Ñeå hieåu roõ hôn veà yù kieán treân chuùng ta ñi  phaàn tieáp theo.

- GV: toå chöùc cho hs thaûo luaän nhoùm. Gv gôïi yù cho hs thaûo luaän caùc caâu hoûi sau:

- Nhoùm 1: con ngöôøi coù theå nhaän thöùc ñöôïc theá giôùi khaùch quan khoâng ? vì sao? Ví duï?

- Nhoùm 2: caûi taïo theá giôùi khaùch quan laø gì? Taïi sao phaûi caûi taïo theá giôùi khaùch quan?

- Nhoùm 3: con ngöôøi coù theå caûi taïo ñöôïc theá giôùi khaùch quan khoâng ? vì sao? Ví duï?

- Nhoùm 4: trong caûi taïo xaõ hoäi, töï nhieân con ngöôøi phaûi theo nguyeân taéc gì? Vì sao? Ví duï.

- GV cho hs thaûo luaän

- HS: cöû ngöôøi trình baøy. Nhaän xeùt, goùp yù kieán.

- GV: lieät keâ yù kieán, boå sung nhaän xeùt, keát luaän.

c. Con ngöôøi coù theå nhaän thöùc, caûi taïo theá giôùi khaùch quan.

- Nhôø coù giaùc quan, boä naõo, con ngöôøi coù theá nhaän thöùc ñöôïc theá giôùi khaùch quan.

- Con ngöôøi coù theå caûi taïo theá giôùi khaùch quan treân cô sôû toân troïng quy luaät khaùch quan.

Hoaït ñoäng cuûa GV vaø HS

- GV: em haõy neâu caùc SVHT ñang vaän ñoäng xung quanh chuùng ta.

- HS: traû lôøi, cho ví duï

- GV: gôïi yù cho hoïc sinh laáy ví duï nhöõng SVHT thaáy vaø khoâng thaáy ñöôïc.

- HS: nhaän xeùt

- GV: cuøng trao ñoåi, nhaän xeùt vaø ruùt ra ñònh nghóa vaän ñoäng laø gì.

- GV gôïi yù cho hs  söï vaän ñoäng cuûa caùc söï vaät hieän töôïng treân ñaây phaûn aùnh söï vaät ñoù ñang toàn taïi. Neáu khoâng vaän ñoäng seõ khoâng toàn taïi.

- GV cho hs laáy ví duï.

- GV nhaän xeùt ruùt ra keát luaän.

Noäi dung

1. Theá giôùi vaät chaát luoân luoân vaän ñoäng

a. Theá naøo laø vaän ñoäng

Vaän ñoäng laø moïi söï bieán ñoåi noùi chung cuûa caùc söï vaät vaø hieän töôïng trong giôùi töï nhieân vaø ñôøi soáng xaõ hoäi.

b. Vaän ñoäng laø phöông thöùc toàn taïi cuûa theá giôùi vaät chaát

Vaän ñoäng laø thuoäc tính voán coù, laø phöông thöùc toàn taïi cuûa caùc söï vaät vaø hieän töôïng.

- GV: cho hs laøm baøi taäp

- HS: quan saùt vaø giaûi thích söï vaän ñoäng cuûa caùc söï vaät hieän töôïng sau: gv ñöa ra caùc söï kieän vaø cho hs nhaän xeùt, trình baøy yù kieán caù nhaân

- GV: nhaän xeùt, keát luaän

GV: cho hs neâu moät soá ví duï veà vaän ñoäng vaø hoûi hs  nhöõng vñ naøy coù phaùt trieån khoâng

HS: traû lôøi.

GV: quan ñieåm cho raèng taát caû söï vaän ñoäng ñeàu phaùt trieån ñuùng hay sai?

HS: traû lôøi, caû lôùp trao ñoåi

GV: nhaän xeùt, boå sung keát luaän.

GV: vaän ñoäng vaø phaùt trieån coù moái quan heä maät thieát vôùi nhau, khoâng vaän ñoän thì khoâng coù söï phaùt trieån. Vaän ñoäng tieán leân laø khuynh höôùng chung cuûa söï phaùt trieån.

GV: cho hs phaân tích cuoäc ñaáu tranh giaûi phoùng daân toäc nöôùc ta töø 1930-1945.

HS: phaân tích

GV: keát luaän

c. Caùc hình thöùc vaän ñoäng cô baûn cuûa theá giôùi vaät chaát

Coù 5 hình thöùc vaän ñoäng cô baûn:

-Vaän ñoäng cô hoïc

-Vaän ñoäng vaät lyù

-Vaän ñoäng hoùa hoïc

-Vaän ñoäng sinh hoïc

-Vaän ñoäng xaõ hoäi

2. Theá giôùi vaät chaát luoân luoân vaän ñoäng vaø phaùt trieån

a. Theá naøo laø phaùt trieån?

Phaùt trieån chæ khaùi quaùt nhöõng vaän ñoäng theo chieàu höôùng tieán leân töø thaáp ñeán cao, töø ñôn giaûn ñeán phöùc taïp , töø keùm hoaøn thieän ñeán hoaøn thieän hôn , caùi môùi ra ñôøi thay theá caùi cuõ, caùi tieán boä ra ñôøi thay theá caùi laïc haäu.

b. Phaùt tieån laø khuynh höôùng taát yeáu cuûa theá giôùi vaät chaát

Phaùt trieån laø khuynh höôùng taát yeáu cuûa theá giôùi vaät chaát. Ñoù laø caùi môùi thay theá caùi cuõ, caùi tieán boä thay theá caùi laïc haäu.

GV toå chöùc cho hs thaûo luaän nhoùm ñeå tìm hieåu theá naøo laø maâu thuaãn: GV chia lôùp thaønh 4 nhoùm ñeå caùc nhoùm thaûo luaän.

Nhoùm 1,2: Em haõy ñöa ra moät soá ví duï veà maâu thuaãn? Em coù nhaän xeùt gì veà caùc ví duï treân

Nhoùm 3,4: Em coù nhaän xeùt gì veà ví duï sau: ñieän tích + , _ ; ñòa chuû, noâng daân.

HS : cöû ñaïi dieän nhoùm trình baøy, caû lôùp tranh luaän.

GV: boå sung, nhaän xeùt, ñöa ra keát luaän. GV gôïi yù ñeå hs khaéc saâu kieán thöùc vaø ñöa ra ñònh nghóa veà maâu thuaãn.

1. Theá naøo laø maâu thuaãn

a. Khaùi nieäm maâu thuaãn

Maâu thuaãn laø moät chænh theå trong ñoù hai maët ñoái laäp vöøa thoáng nhaát vôùi nhau vöøa ñaáu tranh vôùi nhau.

GV: cho hs laáy ví duï veà maâu thuaãn cuûa söï vaät hieän töôïng.

HS: leân baûng ghi caùc ví duï veà maâu thuaãn vaø giaûi thích ví duï treân.

GV: boå sung yù kieán vaø keát luaän.

GV: söï thoáng nhaát giöõa caùc maët ñoái laäp laø gì?

HS: traû lôøi

GV tìm nhöõng ñieåm chung , laøm saùng toû nhöõng yù kieán chöa roõ raøng, keát luaän yù kieán cuûa hs veà ñònh nghóa

GV laáy ví duï cuï theå cho hs hieåu.

GV: cho hs laáy ví duï.

GV: caùc maët ñoái laäp treân chuùng coù bieåu hieän gì? Nhöõng bieåu hieän ñoù coù yù nghóa gì vôùi maâu thuaãn?

HS: traû lôùi, lôùp trao ñoåi

GV: nhaän xeùt, boå sung yù kieán, cuûng coá kieán thöùc.

GV: cho hs thaûo luaän tình huoáng: Maâu thuaãn giöõa chaêm hoïc, löôøi hoïc neáu ñöôïc giaûi quyeát noù coù taùc duïng ntn?

HS traû lôøi tình huoáng , caû lôùp boå sung

GV choát laïi kieán thöùc 

GV: cho hs laáy ví duï

HS: laáy ví duï vaø phaân tích

GV: boå sung keát luaän.

b. Maët ñoái laäp cuûa maâu thuaãn

Maët ñoái laäp cuûa maâu thuaãn laø nhöõng khuynh höôùng, tính chaát ñaëc ñieåm…traùi ngöôïc nhau trong moãi söï vaät hieän töôïng.

c. Söï thoáng nhaát giöõa caùc maët ñoái laäp

Trong moãi maâu thuaãn hai maët ñoái laäp cuøng toàn taïi trong cuøng moät söï vaät . chuùng lieân heä gaén boù vôùi nhau, laøm tieàn ñeà toàn taïi cho nhau. Ñoù laø söï thoáng nhaát ñaáu tranh góöa caùc maët ñoái laäp.

d. Söï ñaáu tranh giöõa caùc maët ñoái laäp

Hai maët ñoái laäp luoân luoân taùc ñoäng baøi tröø, gaït boû laãn nhau . trieát hoïc goïi ñoù laø söï ñaáu tranh giöõa caùc maët ñoái laäp.

2. Maâu thuaãn laø nguoàn goác vaän ñoäng phaùt trieån cuûa söï vaät vaø hieän töôïng

a. Giaûi quyeát maâu thuaãn

Söï ñaáu tranh giöõa caùc maët ñoái laäp laø nguoàn goác, ñoäng löïc cuûa söï vaän ñoäng, phaùt trieån cuûa söï vaät, hieän töôïng.

b. Maâu thuaãn chæ ñöôïc giaûi quyeát baèng ñaáu tranh

- Maâu thuaãn chæ ñöôïc giaûi quyeát baèng söï ñaáu tranh giöõa caùc maët ñoái laäp, khoâng phaûi baèng con ñöôøng ñieàu hoaø maâu thuaãn.

- Ñeå giaûi quyeát maâu thuaãn phaûi coù phöông phaùp ñuùng.