Giáo án GDCD 12 trọn bộ

Phaàn laøm vieäc cuûa Thaày vaø Troø

Noäi dung baøi hoïc

 Tieát 1:   I.- Khaùi nieäm phaùp luaät

1.- Phaùp luaät laø gì?

GV hoûi:

     ­ Em haõy keå teân moät soá luaät maø em ñaõ ñöôïc bieát . Nhöõng luaät ñoù do cô quan naøo ban haønh ­ Vieäc ban haønh luaät ñoù nhaèm muïc ñích gì?  ­Neáu khoâng thöïc hieän PL coù sao khoâng?                       HS traû lôøi.

GV giaûng:

    Hieän nay, nhieàu ngöôøi vaãn thöôøng nghó raèng phaùp luaät chæ laø nhöõng ñieàu caám ñoaùn, laø söï haïn cheá töï do caù nhaân, laø vieäc xöû phaït..., töø ñoù hình thaønh thaùi ñoä e ngaïi, xa laï vôùi phaùp luaät, coi phaùp luaät chæ laø vieäc cuûa nhaø nöôùc...

    Phaùp luaät khoâng phaûi chæ laø nhöõng ñieàu caám ñoaùn, maø phaùp luaät bao goàm caùc quy ñònh veà :          - Nhöõng vieäc ñöôïc laøm.

                       - Nhöõng vieäc phaûi laøm.               - Nhöõng vieäc khoâng ñöôïc laøm.

VD: Coâng daân coù quyeàn töï do kinh doanh theo quay ñònh cuûa phaùp luaät ñoàng thôøi coù nghóa vuï noäp thueá.

I.- Khaùi nieäm phaùp luaät:

        1) Phaùp luaät laø gì ?

   Phaùp luaät laø heä thoáng caùc quy taéc xöû söï chung do nhaø nöôùc ban haønh vaø ñöôïc baûo ñaûm thöïc hieän baèng quyeàn löïc nhaø nöôùc.

          Muïc ñích cuûa nhaø nöôùc xaây döïng vaø ban haønh phaùp luaät chính laø ñeå quaûn lí ñaát nöôùc, baûo ñaûm cho xaõ hoäi oån ñònh vaø phaùt trieån, baûo ñaûm caùc quyeàn töï do daân chuû vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa coâng daân.

GV nhaán maïnh: Phaùp luaät laø nhöõng quy taéc xöû söï chung aùp duïng cho moïi ñoái töôïng vaø chæ coù nhaø nöôùc môùi ñöôïc pheùp ban haønh.

  2.- Caùc ñaëc tröng cuûa phaùp luaät

         a.- Tính quy phaïm phoå bieán

GV hoûi :  Theá naøo laø tính quy phaïm phoå bieán cuûa phaùp luaät? Tìm ví duï minh hoaï                                    HS traû lôøi.

GV giaûng:

         Noùi ñeán phaùp luaät laø noùi ñeán nhöõng quy phaïm cuûa noù, vaø nhöõng quy phaïm naøy coù tính phoå bieán.

          Tính quy phaïm : nhöõng nguyeân taéc, khuoân maãu, quy taéc xöû söï chung.

                Tuy nhieân, trong xaõ hoäi khoâng phaûi chæ phaùp luaät môùi coù tính quy phaïm. Ngoaøi quy phaïm phaùp luaät, caùc quan heä xaõ hoäi coøn ñöôïc ñieàu chænh bôûi caùc quy phaïm xaõ hoäi khaùc nhö quy phaïm ñaïo ñöùc, quy phaïm taäp quaùn, tín ñieàu toân giaùo, quy phaïm cuûa caùc toå chöùc chính trò – xaõ hoäi, cuûa caùc ñoaøn theå quaàn chuùng. Cuõng nhö caùc quy phaïm phaùp luaät, caùc quy phaïm ñaïo ñöùc, taäp quaùn, tín ñieàu toân giaùo, quy phaïm cuûa toå chöùc chính trò - xaõ hoäi ñeàu coù caùc quy taéc xöû söï chung.

               Nhöng khaùc vôùi quy phaïm xaõ hoäi, quy phaïm phaùp luaät laø quy taéc xöû söï chung coù tính phoå bieán.

GV hoûi:  Taïi sao noùi, phaùp luaät coù tính quy phaïm phoå bieán ?

HS traû lôøi.

GV giaûng:

              Phaùp luaät laø heä thoáng quy taéc xöû söï, laø nhöõng khuoân maãu, ñöôïc aùp duïng ôû moïi nôi, ñoái vôùi moïi toå chöùc, caù nhaân vaø trong moïi moái quan heä xaõ hoäi.  Phaùp luaät ñöôïc aùp duïng ôû phaïm vi roäng hôn, bao quaùt hôn, vôùi nhieàu taàng lôùp, ñoái töôïng khaùc nhau, vôùi moïi thaønh vieân trong xaõ hoäi. Trong khi ñoù, caùc quy phaïm xaõ hoäi khaùc chæ ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi töøng toå chöùc (ví duï: Ñieàu leä Ñoaøn thanh nieân Coäng saûn Hoà Chí Minh, Ñieàu leä coâng ñoaøn…). Ñaây chính laø ranh giôùi ñeå phaân bieät phaùp luaät vôùi caùc loaïi quy phaïm xaõ hoäi khaùc cuûa caùc toå chöùc chính trò - xaõ hoäi, bôûi vì caùc quy phaïm xaõ hoäi chæ ñöôïc aùp duïng ñoái töøng toå chöùc rieâng bieät. Chaúng haïn, Ñieàu leä Ñoaøn thanh nieân Coäng saûn Hoà Chí Minh, Ñieàu leä Hoäi Lieân hieäp phuï nöõ Vieät Nam cuõng bao goàm caùc quy phaïm nhöng chæ ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi toå chöùc cuûa mình neân noù khoâng coù tính quy phaïm phoå bieán nhö quy phaïm phaùp luaät.

Ví duï : Phaùp luaät giao thoâng ñöôøng boä quy ñònh : Caám xe oâ toâ, xe maùy, xe ñaïp ñi ngöôïc chieàu cuûa ñöôøng moät chieàu.

      b.- Tính quyeàn löïc, baét buoäc chung

GV hoûi:   Taïi sao PL mang tính quyeàn löïc, baét buoäc chung? Ví duï minh hoaï.                                    HS traû lôøi.

GV giaûng:

              Trong XH coù phaân chia thaønh giai caáp vaø caùc taàng lôùp XH khaùc nhau ñeàu luoân toàn taïi nhöõng lôïi ích khaùc nhau, thaäm chí ñoái khaùng nhau. Nhaø nöôùc vôùi tö caùch laø toå chöùc ñaëc bieät cuûa quyeàn löïc chính trò ñeå thöïc hieän caùc chöùc naêng quaûn lí nhaèm duy trì traät töï xaõ hoäi phuø hôïp vôùi lôïi ích cuûa giai caáp thoáng trò trong xaõ hoäi. NN laø ñaïi dieän cho quyeàn löïc coâng, vì vaäy, phaùp luaät do NN ban haønh mang tính quyeàn löïc, tính baét buoäc chung,

 2) Caùc ñaëc tröng cuûa phaùp luaät:

    a.- Tính quy phaïm phoå bieán : Phaùp luaät ñöôïc aùp duïng nhieàu laàn, ôû nhieàu nôi, ñoái vôùi taát caû moïi ngöôøi, trong moïi lónh vöïc ñôøi soáng xaõ hoäi.

  b.- Tính quyeàn löïc , baét buoäc chung: Phaùp luaät ñöôïc ñaûm baûo thöïc hieän baèng söùc maïnh  quyeàn löïc nhaø nöôùc, baét buoäc ñoái vôùi taát caû moïi ñoái töôïng trong xaõ hoäi.

 nghóa laø phaùp luaät do nhaø nöôùc vaø baûo ñaûm thöïc hieän, baét buoäc ñoái vôùi moïi toå chöùc, caù nhaân, baát kì ai cuõng phaûi thöïc hieän, baát kì ai vi phaïm cuõng ñeàu bò xöû lí nghieâm theo quy ñònh cuûa phaùp luaät.

          VD: LGT ñöôøng boä quay ñònh : chaáp haønh hieäu leänh cuûa ngöôøi ñieàu khieån giao thoâng hoaëc chæ daãn cuûa ñeøn tín hieäu, bieån baùo hieäu , vaïch keû ñöôøng …

GV hoûi:  Em coù theå phaân bieät söï khaùc nhau giöõa PL vôùi quy phaïm ñaïo ñöùc?                                       HS traû lôøi.

GV giaûng:

              + Vieäc tuaân theo quy phaïm ñaïo ñöùc chuû yeáu döïa vaøo tính töï giaùc cuûa moïi ngöôøi, ai vi phaïm thì bò dö luaän xaõ hoäi pheâ phaùn.

              + Vieäc thöïc hieän phaùp luaät laø baét buoäc ñoái vôùi moïi ngöôøi, ai vi phaïm phaùp luaät thì seõ bò xöû lí theo caùc quy phaïm phaùp luaät töông öùng. Vieäc xöû lí naøy theå hieän quyeàn löïc nhaø nöôùc vaø mang tính cöôõng cheá (baét buoäc).

        c.- Tính chaët cheõ veà maët hình thöùc:

GV giaûng:

            Thöù nhaát, hình thöùc theå hieän cuûa phaùp luaät laø caùc vaên baûn quy phaïm phaùp luaät, ñöôïc quy ñònh roõ raøng, chaët cheõ trong töøng ñieàu khoaûn ñeå traùnh söï hieåu sai daãn ñeán söï laïm duïng phaùp luaät.

             Thöù hai, thaåm quyeàn ban haønh vaên baûn cuûa caùc cô quan nhaø nöôùc ñöôïc quy ñònh trong Hieán phaùp vaø Luaät Ban haønh vaên baûn quy phaïm phaùp luaät.     Thöù ba, caùc vaên baûn quy phaïm phaùp luaät naèm trong moät heä thoáng thoáng nhaát : Vaên baûn cuûa cô quan caáp döôùi phaûi phuø hôïp vôùi vaên baûn cuûa cô quan caáp treân.

VD: Hieán phaùp naêm 1992 quay ñònh nguyeân taéc “Nhaø nöôùc vaø xaõ hoäi khoâng thöøa nhaän vieäc phaân bieät ñoái xöû giöõa caùc con “ (Ñieàu 64). Phuø hôïp vôùi Hieán phaùp , Luaät hoân nhaân gia ñình naêm 2000 khaúng ñònhh quay taéc chung “Cha meï khoâng ñöôïc phaân bieät ñoái xöû giöõa caùc con” (Ñieàu 34)

        ( GV coù theå giôùi thieäu nhanh sô ñoà “Heä thoáng phaùp luaät Vieät Nam” khi giaûng phaàn naøy)

         GV giôùi thieäu cho HS veà moät luaät vaø moät soá ñieàu khoaûn cuûa luaät, sau ñoù cho caùc em nhaän xeùt veà maët noäi dung, hình thöùc.

         GV coù theå laáy ví duï minh hoaï khi phaân tích caùc ñaëc tröng cuûa phaùp luaät: Luaät Hoân nhaân vaø Gia ñình.

           Thöù nhaát, veà maët noäi dung: Trong lónh vöïc HNGĐ, nam nöõ töï nguyeän keát hoân treân cô sôû tình yeâu hoaëc söï phuø hôïp, keát hoân giöõa nhöõng ngöôøi khoâng coù vôï, khoâng coù choàng ñeå ñaûm baûo gia ñình moät vôï, moät choàng, vôï choàng bình ñaúng, toân troïng laãn nhau ñaõ trôû thaønh caùc quy taéc xöû söï chung, coù tính phoå bieán trong toaøn xaõ hoäi Vieät Nam hieän nay, ñoàng thôøi phuø hôïp vôùi söï tieán boä xaõ hoäi, phuø hôïp vôùi khaùt voïng veà tình yeâu, haïnh phuùc, veà quyeàn ñöôïc toân troïng nhaân phaåm vaø bình ñaúng cuûa moãi con ngöôøi ngay trong toå aám gia ñình. Caùc quy taéc ñoù phuø hôïp vôùi yù chí cuûa Nhaø nöôùc, vôùi ñöôøng loái vaø muïc tieâu phaùt trieån cuûa xaõ hoäi Vieät Nam vaên minh, daân chuû, tieán boä, vì con ngöôøi. Do ñoù, Nhaø nöôùc “quy phaïm hoaù” caùc quy taéc xöû söï naøy thaønh nguyeân taéc cô baûn cuûa phaùp luaät hoân nhaân vaø gia ñình.

           Thöù hai, veà tính hieäu löïc baét buoäc thi haønh cuûa phaùp luaät, caùc quy taéc öùng xöû trong quan heä hoân nhaân vaø gia ñình töôûng nhö raát rieâng tö, nhöng khi ñaõ trôû thaønh ñieàu luaät thì ñeàu coù hieäu löïc baét buoät ñoái vôùi moïi coâng daân.

           Thöù ba, veà maët hình thöùc theå hieän, caùc quy taéc xöû söï trong lónh vöïc hoân nhaân vaø gia ñình noùi chung, caùc quy taéc cuï theå nhö keát hoân töï nguyeän, gia ñình moät vôï moät choàng, vôï choàng bình ñaúng ñöôïc theå hieän thaønh caùc ñieàu khoaûn moät caùch nhaát quaùn trong nhieàu vaên baûn quy phaïm phaùp luaät ( Hieán phaùp naêm 1992; Luaät Hoân nhaân vaø Gia ñình; Boä luaät Daân söï; Boä luaät Hình söï).

c.- Tính chaët cheõ veà hình thöùc:        

       Caùc vaên baûn quy phaïm phaùp luaät do cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn ban haønh.

         Noäi dung cuûa vaên baûn do cô quan caáp döôùi ban haønh (coù hieäu löïc phaùp lí thaáp hôn) khoâng ñöôïc traùi vôùi noäi dung cuûa vaên baûn do cô quan caáp treân ban haønh (coù hieäu löïc phaùp lí cao hôn). Noäi dung cuûa taát caû caùc vaên baûn ñeàu phaûi phuø hôïp khoâng ñöôïc traùi Hieán phaùp.

Tieát 2:   II.- Baûn chaát cuûa phaùp luaät

         1.- Veà baûn chaát giai caáp cuûa phaùp luaät

            GV coù theå söû duïng caùc caâu hoûi phaùt vaán ñeå yeâu caàu HS töï phaùt hieän vaán ñeà döïa treân vieäc tham khaûo SGK:

­ Em ñaõ hoïc veà nhaø nöôùc vaø baûn chaát cuûa nhaø nöôùc (GDCD11). Haõy cho bieát, Nhaø nöôùc ta mang baûn chaát cuûa giai caáp naøo?

­ Theo em, phaùp luaät do ai ban haønh?

­ PL do Nhaø nöôùc ta ban haønh theå hieän yù chí, nguyeän voïng, lôïi ích cuûa giai caáp ?

­ Nhaø nöôùc ta ban haønh phaùp luaät nhaèm muïc ñích gì?

            HS traû lôøi: Phaùp luaät do Nhaø nöôùc ta ban haønh theå hieän yù chí, nhu caàu, lôïi ích cuûa giai caáp coâng nhaân vaø ña soá nhaân daân lao ñoäng vì baûn chaát cuûa Nhaø nöôùc ta mang baûn chaát cuûa giai caáp coâng nhaân, laø Nhaø nöôùc cuûa daân, do daân , vì daân.

           GV nhaän xeùt vaø keát luaän:  Phaùp luaät mang baûn chaát giai caáp saâu saéc vì PL do NN, ñaïi dieän cho giai caáp caàm quyeàn ban haønh vaø baûo ñaûm thöïc hieän.

Phaàn GV giaûng môû roäng:

              Nhaø nöôùc chæ sinh ra vaø toàn taïi trong xaõ hoäi coù giai caáp vaø bao giôø cuõng theå hieän baûn chaát giai caáp.

              Nhaø nöôùc, theo ñuùng nghóa cuûa noù, tröôùc heát laø moät boä maùy cöôõng cheá ñaëc bieät naèm trong tay giai caáp caàm quyeàn, laø coâng cuï saéc beùn nhaát ñeå thöïc hieän söï thoáng trò giai caáp, thieát laäp vaø duy trì traät töï xaõ hoäi coù lôïi cho giai caáp thoáng trò.

               Cuõng nhö nhaø nöôùc, PL chæ phaùt sinh, toàn taïi vaø phaùt trieån trong xaõ hoäi coù giai caáp, bao giôø cuõng theå hieän tính giai caáp. Khoâng coù phaùp luaät phi giai caáp.              

               Baûn chaát giai caáp cuûa phaùp luaät theå hieän ôû choã, phaùp luaät phaûn aùnh yù chí cuûa giai caáp thoáng trò. Nhôø naém trong söùc maïnh cuûa quyeàn löïc nhaø nöôùc, thoâng qua nhaø nöôùc giai caáp thoáng trò ñaõ theå hieän vaø hôïp phaùp hoaù yù chí cuûa giai caáp mình thaønh yù chí cuûa nhaø nöôùc. YÙ chí ñoù ñöôïc cuï theå hoaù trong caùc vaên baûn phaùp luaät cuûa nhaø nöôùc.

              Baûn chaát giai caáp laø bieåu hieän chung cuûa baát kyø kieåu phaùp luaät naøo (phaùp luaät chuû noâ, phaùp luaät phong kieán, phaùp luaät tö saûn, phaùp luaät xaõ hoäi chuû nghóa), nhöng moãi kieåu phaùp luaät laïi coù nhöõng bieåu hieän rieâng cuûa noù.

 - Phaùp luaät chuû noâ quy ñònh quyeàn löïc voâ haïn cuûa chuû noâ vaø tình traïng voâ quyeàn cuûa giai caáp noâ leä.

 - Phaùp luaät phong kieán quy ñònh ñaëc quyeàn, ñaëc lôïi cuûa ñòa chuû phong kieán vaø caùc cheá taøi haø khaéc ñoái vôùi nhaân daân lao ñoäng.

 - So vôùi phaùp luaät chuû noâ vaø phaùp luaät phong kieán, phaùp luaät tö saûn coù böôùc phaùt trieån môùi, tieán boä, quy ñònh cho nhaân daân ñöôïc höôûng caùc quyeàn töï do, daân chuû trong caùc lónh vöïc cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi. Vôùi bieåu hieän naøy, tính giai caáp cuûa phaùp luaät tö saûn thaät khoâng deã nhaän thaáy, laøm cho nhieàu ngöôøi laàm töôûng raèng phaùp luaät tö saûn laø phaùp luaät chung cuûa xaõ hoäi, vì lôïi ích chung cuûa nhaân daân, khoâng mang tính giai caáp. Nhöng suy ñeán cuøng, phaùp luaät tö saûn luoân theå hieän yù chí cuûa giai caáp tö saûn vaø tröôùc heát phuïc vuï cho lôïi ích cuûa giai caáp tö saûn - lôïi ích cuûa thieåu soá ngöôøi trong xaõ hoäi.

II. Baûn chaát cuûa phaùp luaät

      1. Baûn chaát giai caáp cuûa phaùp luaät
    Caùc quy phaïm phaùp luaät do nhaø nöôùc ban haønh phuø hôïp vôùi yù chí cuûa giai caáp caàm quyeàn

maø nhaø nöôùc ñaïi dieän .

 - Phaùp luaät xaõ hoäi chuû nghóa theå hieän yù chí cuûa giai caáp coâng nhaân vaø nhaân daân lao ñoäng, quy ñònh quyeàn töï do, bình ñaúng, coâng baèng cho taát caû nhaân daân.

             2.- Veà baûn chaát xaõ hoäi cuûa phaùp luaät:

GV  hoûi: Theo em, do ñaâu maø NN phaûi ñeà ra PL? Em haõy laáy ví duï chöùng minh.

               GV laáy ví duï thoâng qua caùc quan heä trong xaõ hoäi ñeå chöùng minh cho phaàn naøy vaø keát luaän: Phaùp luaän mang baûn chaát xaõ hoäi vì phaùp luaät baét nguoàn töø thöïc tieãn ñôøi soáng xaõ hoäi, do caùc thaønh vieân cuûa xaõ hoäi thöïc hieän, vì söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi.

               GV söû duïng ví duï trong SGK ñeå giaûng phaàn naøy.

      Sau khi phaân tích ví duï, GV keát luaän: Moät ñaïo luaät chæ phaùt huy ñöôïc hieäu löïc vaø hieäu quaû neáu keát hôïp ñöôïc haøi hoaø baûn chaát xaõ hoäi vaø baûn chaát giai caáp. Khi nhaø nöôùc – ñaïi dieän cho giai caáp thoáng trò naém baét ñöôïc hoaëc döï baùo ñöôïc caùc quy taéc xöû söï phoå bieán phuø hôïp vôùi quy luaät khaùch quan cuûa söï vaän ñoäng, phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi trong töøng giai ñoaïn lòch söû vaø bieán caùc quy taéc ñoù thaønh nhöõng quy phaïm phaùp luaät theå hieän yù chí, söùc maïnh chung cuûa nhaø nöôùc vaø xaõ hoäi thì seõ coù moät ñaïo luaät vöøa coù hieäu quaû vöøa coù hieäu löïc, vaø ngöôïc laïi.

Phaàn GV giaûng môû roäng:

        + Phaùp luaät baét nguoàn töø thöïc tieãn ñôøi soáng xaõ hoäi :  Phaùp luaät baét nguoàn töø chính thöïc tieãn ñôøi soáng xaõ hoäi, do thöïc tieãn cuoäc soáng ñoøi hoûi.

Ví duï : Phaùp luaät veà baûo veä moâi tröôøng quy ñònh nghieâm caám haønh vi thaûi chaát thaûi chöa ñöôïc xöû lí ñaït tieâu chuaån moâi tröôøng vaø chaát ñoäc, chaát phoùng xaï, chaát nguy haïi khaùc vaøo ñaát, nguoàn nöôùc chính laø vì quy ñònh naøy baét nguoàn töø thöïc tieãn ñôøi soáng xaõ hoäi : Caàn coù ñaát vaø nguoàn nöôùc trong saïch ñeå baûo ñaûm cho söùc khoeû, cuoäc soáng cuûa con ngöôøi vaø cuûa toaøn xaõ hoäi.

           + Phaùp luaät phaûn aùnh nhu caàu, lôïi ích cuûa giai taàng khaùc nhau trong xaõ hoäi Trong xaõ hoäi coù giai caáp, ngoaøi giai caáp thoáng trò coøn coù caùc giai caáp vaø caùc taàng lôùp xaõ hoäi khaùc. Vì theá, phaùp luaät khoâng chæ phaûn aùnh yù chí cuûa giai caáp thoáng trò maø coøn phaûn aùnh nhu caàu, lôïi ích, nguyeän voïng cuûa caùc giai caáp vaø caùc taàng lôùp daân cö khaùc trong xaõ hoäi. Vì vaäy, ngoaøi tính giai caáp cuûa noù, phaùp luaät coøn mang tính xaõ hoäi.

Ví duï : phaùp luaät cuûa caùc nhaø nöôùc tö saûn, ngoaøi vieäc theå hieän yù chí cuûa giai caáp tö saûn coøn phaûi theå hieän ôû möùc ñoä naøo ñoù yù chí cuûa caùc giai caáp khaùc trong xaõ hoäi nhö giai caáp coâng nhaân, giai caáp noâng daân, taàng lôùp tieåu thöông, tieåu chuû, ñoäi nguõ trí thöùc,…

            + Caùc quy phaïm PL ñöôïc thöïc hieän trong thöïc tieãn ñôøi soáng xaõ hoäi vì söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi. Khoâng chæ coù giai caáp thoáng trò thöïc hieän phaùp luaät, maø PL do moïi thaønh vieân trong xaõ hoäi thöïc hieän, vì söï phaùt trieån chung cuûa toaøn XH.

                Tính xaõ hoäi cuûa phaùp luaät ñöôïc theå hieän ôû möùc ñoä ít hay nhieàu, ôû phaïm vi roäng hay heïp coøn tuyø thuoäc vaøo tình hình chính trò trong vaø ngoaøi nöôùc, ñieàu kieän kinh teá - xaõ hoäi ôû moãi nöôùc, trong moãi thôøi kyø lòch söû nhaát ñònh cuûa moãi nöôùc.

   III.- Moái quan heä giöõa phaùp luaät vôùi kinh teá, chính trò, ñaïo ñöùc.

                  1.-  Moái quan heä giöõa phaùp luaät vôùi kinh teá

GV giaûng:

           Moái quan heä giöõa phaùp luaät vaø kinh teá laø moái quan heä bieän chöùng, hai chieàu, xaâm nhaäp vaøo nhau, taùc ñoäng laãn nhau, cuøng thuùc ñaåy nhau phaùt trieån.

           Tröôùc heát, PL phuï thuoäc vaøo KT, noäi dung phaùp luaät do caùc ñieàu kieän kinh teá quy ñònh.

2.    Baûn chaát xaõ hoäi cuûa phaùp luaät:
­ Caùc quy phaïm phaùp luaät baét nguoàn töø thöïc tieãn ñôøi soáng xaõ hoäi.

­ Caùc quy phaïm phaùp luaät ñöôïc thöïc hieän trong thöïc tieãn ñôøi soáng xaõ hoäi vì söï phaùt trieån cuûa

xaõ hoäi.
 

III. Moái quan heä giöõa phaùp luaät vôùi kinh teá, chính trò, ñaïo ñöùc

PL khoâng hình thaønh moät caùch chuû quan, naèm ngoaøi caùc ñieàu kieän kinh teá – xaõ hoäi cuûa moät nöôùc. Noäi dung phaùp luaät chính laø baûn sao cuûa quan heä kinh teá. Noùi caùch khaùc, quan heä kinh teá theá naøo thì coù noäi dung phaùp luaät nhö theá. Phaùp luaät luoân luoân phaûn aùnh trình ñoä phaùt trieån cuûa kinh teá, noù khoâng theå cao hôn hoaëc thaáp hôn cuõng nhö khoâng ñöôïc khaùc vôùi trình ñoä phaùt trieån cuûa kinh teá.

Ví duï: trong neàn KT thò tröôøng, quan heä giöõa caùc chuû theå KT laø quan heä bình ñaúng, töï thoaû thuaän thì noäi dung cuûa PL cuõng phaûi theå hieän nguyeân taéc bình ñaúng, töï thoaû thuaän cuûa caùc chuû theå, khoâng ñöôïc quy ñònh theo quan heä haønh chính - meänh leänh.

           Moái quan heä giöõa phaùp luaät vôùi kinh teá coøn theå hieän ôû choã, tuy sinh ra töø caùc ñieàu kieän, tieàn ñeà kinh teá nhöng phaùp luaät khoâng phaûn aùnh moät caùch thuï ñoäng maø coù taùc ñoäng trôû laïi ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa kinh teá. Phaùp luaät taùc ñoäng ñeán kinh teá theo caùc höôùng sau :

- Höôùng tích cöïc : Neáu phaùp luaät coù noäi dung tieán boä, ñöôïc xaây döïng phuø hôïp vôùi caùc quy luaät KT, phaûn aùnh ñuùng trình ñoä phaùt trieån cuûa KT thì noù coù taùc ñoäng tích cöïc ñeán söï phaùt trieån KT, kích thích KT phaùt trieån.             

- Höôùng tieâu cöïc : Neáu phaùp luaät coù noäi dung laïc haäu, khoâng phuø hôïp vôùi caùc quy luaät kinh teá thì noù seõ kìm haõm söï phaùt trieån cuûa kinh teá.

GV yeâu caàu HS tìm nhöõng ví duï ñeå minh hoaï.

           2.- Moái quan heä giöõa phaùp luaät vôùi chính trò

GV giaûng:

               Trong moái quan heä giöõa PL vaø chính trò, phaùp luaät vöøa laø phöông tieän ñeå thöïc hieän chính trò cuûa giai caáp caàm quyeàn, vöøa laø hình thöùc bieåu hieän cuûa chính trò, ghi nhaän yeâu caàu, noäi dung, muïc ñích chính trò cuûa giai caáp caàm quyeàn. Moái quan heä giöõa PL vaø chính trò ñöôïc theå hieän taäp trung trong moái quan heä giöõa ñöôøng loái, chính saùch cuûa ñaûng caàm quyeàn vaø PL cuûa NN. Thoâng qua PL, ñöôøng loái, chính saùch cuûa ñaûng caàm quyeàn trôû thaønh yù chí cuûa nhaø nöôùc.

GV yeâu caàu HS tìm nhöõng ví duï ñeå minh hoaï.

          3.- Moái quan heä giöõa phaùp luaät vôùi ñaïo ñöùc

GV giaûng:

              Ñaïo ñöùc laø quy taéc xöû söï cuûa con ngöôøi phuø hôïp vôùi lôïi ích chung cuûa xaõ hoäi, cuûa taäp theå vaø cuûa moät coäng ñoàng, ñöôïc hình thaønh treân cô sôû nhöõng quan nieäm, quan ñieåm cuûa moät coäng ñoàng ngöôøi veà caùi thieän, caùi aùc, söï coâng baèng, veà nghóa vuï, löông taâm, nhaân phaåm, danh döï vaø veà nhöõng phaïm truø khaùc thuoäc ñôøi soáng tinh thaàn cuûa xaõ hoäi.

              Trong xaõ hoäi luoân toàn taïi nhieàu loaïi quy phaïm ñaïo ñöùc khaùc nhau, bôûi vì moãi coäng ñoàng ngöôøi, moãi giai caáp, moãi löïc löôïng xaõ hoäi ñeàu coù nhöõng quan ñieåm, quan nieäm rieâng cuûa mình. Trong xaõ hoäi coù giai caáp, giai caáp naém quyeàn löïc nhaø nöôùc luoân tìm moïi caùch ñeå ñöa nhöõng quan nieäm ñaïo ñöùc cuûa giai caáp mình vaøo trong caùc quy phaïm phaùp luaät; vì vaäy, phaùp luaät luoân phaûn aùnh ñaïo ñöùc cuûa giai caáp caàm quyeàn.

              Tuy nhieân, ngoaøi quan nieäm ñaïo ñöùc cuûa giai caáp caàm quyeàn, trong xaõ hoäi coøn coù quan nieäm veà ñaïo ñöùc cuûa caùc giai caáp, taàng lôùp khaùc.                   Vì theá, ngoaøi ñaïo ñöùc cuûa giai caáp caàm quyeàn, phaùp luaät coøn theå hieän quan nieäm ñaïo ñöùc cuûa caùc giai caáp vaø caùc löïc löôïng khaùc nhau trong xaõ hoäi.

GV yeâu caàu HS tìm nhöõng ví duï ñeå minh hoaï.

GV laáy ví duï trong thöïc teá veà nhöõng quan nieäm ñaïo ñöùc truyeàn thoáng tröôùc ñaây ñöôïc Nhaø nöôùc ñöa vaøo thaønh caùc quy phaïm phaùp luaät ñeå HS khaéc saâu kieán thöùc.

:

  1. Quan heä giöõa phaùp luaät vôùi kinh teá:
   a.- Caùc quan heä kinh teá quyeát ñònh noäi dung cuûa phaùp luaät, söï thay ñoåi caùc quan heä kinh teá sôùm hay muoän cuõng seõ daãn ñeán söï thay ñoåi noäi dung

cuûa phaùp luaät.
    b. Phaùp luaät laïi taùc ñoäng ngöôïc trôû laïi ñoái vôùi kinh teá, coù theå theo höôùng tích cöïc hoaëc tieâu cöïc.

2. Quan heä giöõa phaùp luaät vôùi chính trò:
­ Ñöôøng loái chính trò cuûa ñaûng caàm quyeàn chæ ñaïo vieäc xaây döïng vaø thöïc hieän phaùp luaät . Thoâng qua phaùp luaät , yù chí cuûa giai caáp caàm quyeàn trôû thaønh yù chí cuûa nhaø nöôùc .

­ Ñoàng thôøi , phaùp luaät coøn theå hieän ôû möùc ñoä nhaát ñònh ñöôøng loái chính trò cuûa giai caáp vaø caùc taàng lôùp khaùc trong xaõ hoäi .

 3. Quan heä giöõa phaùp luaät vôùi ñaïo ñöùc:
­ Nhaø nöôùc luoân coá gaéng chuyeån nhöõng quy phaïm ñaïo ñöùc coù tính phoå bieán , phuø hôïp vôùi söï phaùt trieån vaø tieán boä xaõ hoäi thaønh caùc quy phaïm phaùp luaät

Ví duï: Coâng cha nhö nuùi Thaùi Sôn

       Nghóa meï nhö nöôùc trong nguoàn chaûy ra

              Moät loøng thôø meï kính cha

       Cho troøn chöõ hieáu môùi laø ñaïo con.

Hoaëc : Anh em nhö theå tay chaân

     Raùch laønh ñuøm boïc, dôû hay ñôõ ñaàn.

                Caùc quy taéc ñaïo ñöùc treân ñaây ñaõ ñöôïc naâng leân thaønh quy phaïm phaùp luaät taïi Ñieàu 35 Luaät Hoân nhaân vaø Gia ñình naêm 2000: “Con coù boån phaän yeâu quyù, kính troïng, bieát ôn, hieáu thaûo vôùi cha meï, laéng nghe nhöõng lôøi khuyeân baûo ñuùng ñaén cuûa cha meï, giöõ gìn danh döï, truyeàn thoáng toát ñeïp cuûa gia ñình.”

GV keát luaän:

              + Ñöôïc sinh ra treân cô sôû caùc quan heä kinh teá, phaùp luaät do caùc quan heä kinh teá quy ñònh. Phaùp luaät vöøa phuï thuoäc vaøo kinh teá laïi vöøa taùc ñoäng trôû laïi kinh teá theo hai chieàu höôùng tích cöïc hoaëc tieâu cöïc.

              + Phaùp luaät theå hieän yù chí cuûa giai caáp thoáng trò, caàm quyeàn, neân phaùp luaät vöøa laø phöông tieän ñeå thöïc hieän ñöôøng loái chính trò, vöøa laø hình thaùi bieåu hieän cuûa chính trò, ghi nhaän yeâu caàu, quan ñieåm chính trò cuûa giai caáp caàm quyeàn.

              + Trong quaù trình xaây döïng phaùp luaät, nhaø nöôùc luoân coá gaéng ñöa nhöõng quy phaïm ñaïo ñöùccoù tính phoå bieán, phuø hôïp vôùi söï phaùt trieån vaø tieán boä xaõ hoäi vaøo trong caùc quy phaïm phaùp luaät. Trong haøng loaït caùc quy phaïm phaùp luaät luoân theå hieän caùc quan ñieåm ñaïo ñöùc. Chính nhöõng giaù trò cô baûn nhaát cuûa phaùp luaät nhö coâng baèng, bình ñaúng, töï do, leõ phaûi cuõng ñeàu laø nhöõng giaù trò ñaïo ñöùc cao caû maø con ngöôøi luoân höôùng tôùi.

Tieát 3:    IV.- Vai troø cuûa phaùp luaät trong ñôøi soáng xaõ hoäi

             1.- Phaùp luaät laø phöông tieän ñeå nhaø nöôùc quaûn lí xaõ hoäi

GV hoûi:  Vì sao Nhaø nöôùc phaûi quaûn lí xaõ hoäi baèng phaùp luaät?

GV cho HS thaûo luaän nhoùm vaø yeâu caàu HS laáy ví duï minh hoaï cho phaàn thaûo luaän cuûa nhoùm mình.

Hoaëc GV neâu caâu hoûi tình huoáng:

              Coù quan cho raèng, chæ caàn phaùt trieån kinh teá thaät maïnh laø seõ giaûi quyeát ñöôïc moïi hieän töôïng tieâu cöïc trong xaõ hoäi, vì vaäy, quaûn lí xaõ hoäi vaø giaûi quyeát caùc xung ñoät baèng caùc coâng cuï kinh teá laø thieát thöïc nhaát, hieäu quaû nhaát !

GV toång keát yù kieán tranh luaän cuûa HS, phaân tích nhöõng maët hôïp lí, chöa hôïp lí ñoái vôùi vieäc söû duïng phöông tieän quaûn lí moät chieàu neáu khoâng ñöôïc söû duïng phoái hôïp vôùi caùc phöông tieän khaùc.

GV giaûng ( Keát hôïp phaùt vaán HS):

             Ñeå quaûn lí xaõ hoäi, cuøng vôùi caùc phöông tieän khaùc, nhaø nöôùc söû duïng phaùp luaät nhö moät phöông tieän höõu hieäu nhaát maø khoâng moät phöông tieän naøo coù theå thay theá ñöôïc. Khoâng coù phaùp luaät, xaõ hoäi seõ khoâng coù traät

töï, oån ñònh, khoâng theå toàn taïi vaø phaùt trieån ñöôïc.

                      Vì sao nhaø nöôùc phaûi quaûn lí xaõ hoäi baèng phaùp luaät ?

            Taát caû caùc nhaø nöôùc ñeàu quaûn lí xaõ hoäi chuû yeáu baèng phaùp luaät beân caïnh nhöõng phöông tieän khaùc nhö keá hoaïch, toå chöùc, giaùo duïc... Nhôø coù phaùp luaät, nhaø nöôùc phaùt huy ñöôïc quyeàn löïc cuûa mình vaø kieåm tra, kieåm soaùt ñöôïc caùc hoaït ñoäng cuûa moïi caù nhaân, toå chöùc, cô quan trong phaïm vi laõnh thoå cuûa mình.

             Quaûn lí baèng phaùp luaät laø phöông phaùp quaûn lí daân chuû vaø hieäu quaû nhaát, vì  sao?

.

­ Khi aáy, caùc giaù trò ñaïo ñöùc khoâng chæ ñöôïc tuaân thuû baèng nieàm tin , löông taâm cuûa caù nhaân hay do söùc eùp cuûa dö luaän xaõ hoäi maø coøn ñöôïc nhaø nöôùc baûo ñaûm thöïc hieän baèng söùc maïnh quyeàn löïc nhaø nöôùc .

IV. Vai troø cuûa phaùp luaät trong ñôøi soàng xaõ hoäi

  1. Phaùp luaät laø phöông tieän ñeå nhaø nöôùc quaûn lí xaõ hoäi

­ Taát caû caùc nhaø nöôùc ñeàu quaûn lí xaõ hoäi chuû yeáu baèng phaùp luaät beân caïnh nhöõng phöông tieän khaùc nhö chính saùch, keá hoaïch, giaùo duïc tö  töôûng, ñaïo ñöùc,…Nhôø coù phaùp luaät, nhaø nöôùc phaùt huy ñöôïc quyeàn löïc cuûa mình vaø kieåm tra, kieåm soaùt

             Phaùp luaät laø caùc khuoân maãu coù tính phoå bieán vaø baét buoäc chung neân quaûn lí baèng phaùp luaät seõ ñaûm baûo daân chuû, coâng baèng, phuø hôïp vôùi lôïi ích chung cuûa caùc giai caáp vaø taàng lôùp xaõ hoäi khaùc nhau, taïo ñöôïc söï ñoàng thuaän trong xaõ hoäi ñoái vôùi vieäc thöïc hieän phaùp luaät.

            Phaùp luaät do nhaø nöôùc laøm ra ñeå ñieàu chænh caùc quan heä xaõ hoäi moät caùch thoáng nhaát trong toaøn quoác vaø ñöôïc baûo ñaûm baèng söùc maïnh cuûa quyeàn löïc nhaø nöôùc neân hieäu löïc thi haønh cao.

Nhaø nöôùc quaûn lí xaõ hoäi baèng phaùp luaät nhö theá naøo ?

            Quaûn lí xaõ hoäi baèng phaùp luaät nghóa laø nhaø nöôùc ban haønh phaùp luaät vaø toå chöùc thöïc hieän phaùp luaät treân quy moâ toaøn xaõ hoäi, ñöa phaùp luaät vaøo ñôøi soáng cuûa töøng ngöôøi daân vaø cuûa toaøn xaõ hoäi. Muoán ngöôøi daân thöïc hieän ñuùng phaùp luaät thì phaûi laøm cho daân bieát phaùp luaät, bieát quyeàn lôïi vaø nghóa vuï cuûa mình. Do ñoù, nhaø nöôùc phaûi coâng boá coâng khai, kòp thôøi caùc vaên baûn quy phaïm phaùp luaät, tieán haønh nhieàu bieän phaùp thoâng tin, phoå bieán, giaùo duïc phaùp luaät thoâng qua caùc phöông tieän baùo, ñaøi, truyeàn hình ; ñöa giaùo duïc phaùp luaät vaøo nhaø tröôøng, xaây döïng tuû saùch phaùp luaät ôû xaõ, phöôøng, thò traán, ôû caùc cô quan, tröôøng hoïc ñeå “daân bieát” vaø “daân laøm” theo phaùp luaät.

              2.- Phaùp luaät laø phöông tieän ñeå coâng daân thöïc hieän vaø baûo veä quyeàn, lôïi ích hôïp phaùp cuûa mình

                    Phaùp luaät laø phöông tieän ñeå coâng daân thöïc hieän cuûa mình

GV giaûng:

           ÔÛ nöôùc ta, caùc quyeàn con ngöôøi veà chính trò, KT, daân söï, vaên hoaù vaø XH ñöôïc toân troïng, ñöôïc theå hieän ôû caùc quyeàn CD, ñöôïc quy ñònh trong HP vaø luaät.

           Hieán phaùp quy ñònh caùc quyeàn vaø nghóa vuï cô baûn cuûa coâng daân ; caùc luaät veà daân söï, hoân nhaân vaø gia ñình, thöông maïi, thueá, ñaát ñai, giaùo duïc… cuï theå hoaù noäi dung, caùch thöùc thöïc hieän caùc quyeàn cuûa coâng daân trong töøng lónh vöïc cuï theå.

          Nhö vaäy, thoâng qua caùc quy ñònh trong caùc luaät vaø vaên baûn döôùi luaät, phaùp luaät xaùc laäp quyeàn cuûa coâng daân trong caùc lónh vöïc cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi. Caên cöù vaøo caùc quy ñònh naøy, coâng daân thöïc hieän quyeàn cuûa mình.

GV yeâu caàu HS tìm ví duï minh hoaï

GV cung caáp theâm ví duï :  Hieán phaùp vaø Luaät Doanh nghieäp quy ñònh quyeàn töï do kinh doanh cuûa coâng daân. Treân cô sôû caùc quy ñònh naøy, coâng daân coù theå thöïc hieän quyeàn kinh doanh phuø hôïp vôùi khaû naêng vaø ñieàu kieän cuûa mình.

                       Phaùp luaät laø phöông tieän ñeå coâng daân baûo veä caùc quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa mình

GV giaûng:

            Thoâng qua caùc luaät veà lao ñoäng, haønh chính, hình söï, toá tuïng, trong ñoù quy ñònh thaåm quyeàn, noäi dung, hình thöùc, thuû tuïc giaûi quyeát caùc tranh chaáp, khieáu naïi vaø xöû lí caùc vi phaïm phaùp luaät xaâm haïi quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa coâng daân.

Thaûo luaän tình huoáng :

            Chò Hieàn, anh Thieän yeâu nhau ñaõ ñöôïc hai naêm vaø hai ngöôøi baøn chuyeän keát hoân vôùi nhau. Theá nhöng, boá chò Hieàn thì laïi muoán chò keát hoân vôùi anh Thanh laø ngöôøi cuøng xoùm neân ñaõ kieân quyeát phaûn ñoái vieäc naøy. Khoâng nhöõng theá, boá coøn tuyeân boá seõ caûn trôû ñeán cuøng neáu chò Hieàn nhaát ñònh keát hoân vôùi anh Thieän.

             Trình baøy maõi vôùi boá khoâng ñöôïc, cöïc chaúng ñaõ, chò Hieàn ñaõ noùi : Neáu boá cöù caûn trôû con laø boá vi phaïm phaùp luaät ñaáy !

ñöôïc caùc hoaït ñoäng cuûa moïi caù nhaân, toå chöùc, cô quan trong phaïm vi laõnh thoå cuûa mình .

­ Quaûn lí baèng phaùp luaät laø phöông phaùp quaûn lí daân chuû vaø hieäu quaû nhaát , vì:

+ Phaùp luaät laø khuoân maãu coù tính phoå bieán vaø baét buoäc chung , phuø hôïp vôùi lôïi ích chung cuûa caùc giai caáp vaø taàng lôùp xaõ hoäi khaùc nhau , taïo ñöôïc söï ñoàng thuaän trong xaõ hoäi ñoái vôùi vieäc thöïc hieän phaùp luaät.

+ Phaùp luaät ñieàu chænh caùc quan heä xaõ hoäi moät caùch thoáng nhaát trong toaøn quoác vaø ñöôïc baûo ñaûm baèng söùc maïnh cuûa quyeàn löïc nhaø nöôùc neân hieäu löïc thi haønh cao.

­ Quaûn lí xaõ hoäi baèng phaùp luaät nghóa laø nhaø nöôùc ban haønh phaùp luaät vaø toå chöùc thöïc hieän phaùp luaät treân quy moâ toaøn xaõ hoäi

2. Phaùp luaät laø phöông tieän ñeå coâng daân thöïc hieän vaø baûo veä quyeàn, lôïi ích hôïp phaùp cuûa mình:
­ Hieán phaùp quy ñònh caùc quyeàn vaø nghóa vuï cô baûn cuûa coâng daân ; caùc luaät veà daân söï , hoân nhaân vaø gia ñình , thöông maïi , thueá, ñaát ñai , giaùo duïc ,…cuï theå hoùa noäi dung, caùch thöùc thöïc hieän caùc quyeàn cuûa coâng daân trong töøng lónh vöïc cuï theå.

            Giaät mình, boá hoûi chò Hieàn : Tao vi phaïm theá naøo ? Tao laø boá thì tao coù quyeàn quyeát ñònh vieäc keát hoân cuûa chuùng maøy chöù !

              Khi aáy, chò Hieàn traû lôøi : Boá ôi ! Khoaûn 3 Ñieàu 9 Luaät Hoân nhaân vaø gia ñình naêm 2000 quy ñònh : Vieäc keát hoân do nam nöõ töï nguyeän quyeát ñònh, khoâng beân naøo ñöôïc eùp buoäc, löøa doái beân naøo ; khoâng ai ñöôïc cöôõng eùp hoaëc caûn trôû. Theá boá caûn trôû con thì boá coù vi phạm PL khoâng nhæ ?

Caâu hoûi :  Haønh vi caûn trôû cuûa boá chò Hieàn coù ñuùng PL khoâng ?  Taïi sao chò Hieàn phaûi neâu ra LHNGĐ ñeå thuyeát phuïc boá ? Trong tröôøng hôïp naøy, PL coù caàn thieát ñoái vôùi CD khoâng ?

Thaûo luaän tình huoáng :

             Anh X laø nhaân vieân cuûa Coâng ti H. Thaùng tröôùc, anh xin nghæ pheùp vaøo mieàn Nam ñeå thaêm ngöôøi em ruoät ñang bò oám. Do truïc traëc veà veù taøu neân anh khoâng theå trôû ra mieàn Baéc vaø ñeán cô quan laøm vieäc ngay sau khi heát pheùp ñöôïc. Anh X ñaõ goïi ñieän thoaïi ñeán Coâng ti neâu roõ lí do vaø xin ñöôïc nghæ theâm 3 ngaøy. Sau ñoù, Giaùm ñoác Coâng ti H ñaõ ra quyeát ñònh sa thaûi anh X vôùi lí do : Töï yù nghæ laøm vieäc ôû Coâng ti. Anh X ñaõ khieáu naïi Quyeát ñònh cuûa Giaùm ñoác vì cho raèng, caên cöù vaøo Ñieàu 85 Boä luaät Lao ñoäng (söûa ñoåi, boå sung naêm 2006), Quyeát ñònh sa thaûi anh laø khoâng ñuùng phaùp luaät.

Caâu hoûi :       Qua tình huoáng treân, theo em, phaùp luaät coù vai troø nhö theá naøo ñoái vôùi coâng daân ?

                         Taïi sao anh X laïi caên cöù vaøo Ñieàu 85 Boä luaät Lao ñoäng ñeå khieáu naïi Quyeát ñònh cuûa Giaùm ñoác Coâng ti H ?

                        Neáu khoâng döïa vaøo quy ñònh taïi Ñieàu 85 Boä luaät Lao ñoäng, anh X coù theå baûo veä ñöôïc quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa mình khoâng ?

             Nhö vaäy, PL khoâng nhöõng quy ñònh quyeàn cuûa CD trong cuoäc soáng maø coøn quy ñònh roõ caùch thöùc ñeå CD thöïc hieän caùc quyeàn ñoù cuõng nhö trình töï, thuû tuïc phaùp lí ñeå coâng daân baûo veä caùc quyeàn, lôïi ích hôïp phaùp cuûa mình bò xaâm phaïm.

GV keát luaän:   GV nhaán maïnh vai troø cuûa phaùp luaät trong ñôøi soáng xaõ hoäi: Laø phöông tieän ñeå Nhaø nöôùc quaûn lí xaõ hoäi; Laø phöông tieän ñeå coâng daân thöïc hieän vaø baûo veä quyeàn, lôïi ích hôïp phaùp cuûa mình.

Treân cô sôû aáy, coâng daân thöïc hieän quyeàn cuûa mình.
­ Caùc luaät veà haønh chính, hình söï, toá tuïng, … quy ñònh thaåm quyeàn , noäi dung, hình thöùc, thuû tuïc giaûi quyeát caùc tranh chaáp, khieáu naïi vaø xöû lí caùc vi phaïm phaùp luaät. Nhôø theá, coâng daân seõ baûo veä ñöôïc caùc quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa mình.

Ñaïo ñöùc

Phaùp luaät

Nguoàn goác (hình thaønh töø ñaâu?)

Hình thaønh töø ñôøi soáng

Caùc quy taéc xöû söï trong ñôøi soáng xaõ hoâi, ñöôïc nhaø nöôùc  ghi nhaän thaønh caùc quy phaïm phaùp luaät

Noäi dung

Caùc quan nieäm, chuaån möïc thuoäc ñôøi soáng tinh thaàn, tình caûm cuûa con ngöôøi (veà thieän, aùc, coâng baèng, danh döï, nhaân phaåm, nghóa vuï,…)

Caùc quy taéc xöû söï (vieäc ñöôïc laøm, vieäc phaûi laøm ,vieäc khoâng ñöôïc laøm)

Hình thöùc theå hieän

Trong nhaän thöùc, tình caûm cuûa con ngöôøi.

Vaên baûn quy phaïm phaùp luaät

Phöông thöùc taùc ñoäng

Dö luaän xaõ hoäi

Giaùo duïc, cöôõng cheá baèng quyeàn löïc nhaø nöôùc