Giáo án học kì 1

Time

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Nội dung

45p

Hoạt động 1: Tìm hiểu về các cấp tổ chức của thế giới sống.

GV : hướng dẫn HS quan sát hình 1 SGK và yêu cầu HS TL câu hỏi

 - Tổ chức thế giới sống bao gồm những cấp tổ chức nào?

- Các cấp tổ chức cơ bản của thế giới sống?

- Nêu đặc điểm của từng cấp tổ chức?

GV nhận xét

?  Tại sao nói tế bào là đơn vị cơ bản cấu tạo nên mọi cơ thể sinh vật.

GV đánh giá, hoàn thiện

HS: Quan sát tranh vẽ yêu cầu nêu được :

+ Các cấp tổ chức của thế giới sống từ nhỏ nhất đến lớn nhất.

+ Các cấp độ tổ chức cơ bản

- HS thảo luận trả lời

I. Các cấp tổ chức của thế giới sống

- Các cấp tổ chức của thế giới sống từ cấp nhỏ nhất đến cấp lớn nhất:

Phân tử  bào quan  tế bào  mô  cơ quan hệ cơ quan  cơ thể  quần thể  quần xã  hệ sinh thái  sinh quyển.

45p

Hoạt động 2: Tìm hiểu về đặc điểm chung của các cấp tổ chức sống

GV chuyển mục II: tuy thế giới sống rất đa dạng bao gồm các cấp tổ chức sống khác nhau song vẫn mang những đặc điểm chung.

GV nêu nhiệm vụ:

- Em hãy cho biết đặc điểm chung của thế giới sống?

- Nguyên tắc thứ bậc là gì?

- Thế nào là đặc tính nội trội ? cho ví dụ? Đặc tính nội trội do đâu mà có?

- Hệ thống mở là gì? cho vd?

- Vì sao sự sống tiếp diễn liên tục từ thế hệ này sang thế hệ khác?

- GV để lớp trao đổi ý kiến rồi đánh giá và yêu cầu HS khái quát kiến thức.

* Liên hệ:

- Làm thế nào để sinh vật có thể sinh trưởng phát triển tốt nhất trong môi trường?

- Tại sao ăn uống không hợp lý sẽ dẫn đến phát sinh các bệnh?

- GV đánh giá và giúp HS hoàn thiện kiến thức

- HS: nghiên cứu SGK trang 8.

- Trao đổi nhanh trong nhóm trả lời câu hỏi

- Lấy 1 vài VD để phân tích

- HS đại diện nhóm trả lời, lớp nhận xét, bổ sung.

Hs thảo luận trả lời.

II. Đặc điểm chung của các cấp tổ chức sống

1. Tổ chức theo nguyên tắc thứ bậc

- Nguyên tắc thứ bậc là tổ chức sống cấp dưới làm nền tảng để xây dựng nên tổ chức sống cấp trên.

- Đặc điểm nội trội là đặc điểm của 1 cấp tổ chức nào đó được hình thành do sự tương tác của các bộ phận cấu tạo nên chúng. Đặc điểm này không có ở cấp tổ chức nhỏ hơn.

- Những đặc điểm nội trội đặc trưng cho thế giới sống như tđc và nl, st và pt, cảm ứng,knăng tự điều chỉnh, khả năng tiến hóa thích nghi với MT sống

2. Hệ thống mở và tự điều chỉnh

* Hệ thống mở: SV ở mọi cấp tổ chức đều không ngừng trao đổi chất và năng lượng với môi trường.

- SV không chỉ chịu sự tác động của môi trường mà còn góp phần làm biến đổi môi trường.

* Khả năng tự điều chỉnh:

- Mọi cấp tổ chức sống từ thấp đến cao của thế giới sống đều có các cơ chế tự điều chỉnh đảm bảo duy trì và điều hòa sự cân bằng động trong hệ thống, giúp tổ chức sống tồn tại và phát triển

3 Thế giới sống liên tục tiến hóa

- Sự sống tiếp diễn liên tục nhờ sự truyền thông tin trên ADN từ thế hệ này sang thế hệ khác.

- Các sinh vật trên trái đất có chung nguồn gốc nhưng các sinh vật luôn tiến hóa tạo nên một thế giới sống vô cùng đa dạng và phong phú nhưng lại thống nhất.

Time

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Nội dung

15

Hoạt động 1: Tìm hiểu về các giới sinh vật

GV khái quát các đơn vị phân loại theo trình tự nhỏ dần (viết sơ đồ lên bảng)

HS quan sát sơ đồ và kết hợp kiến thức sinh học ở các lớp dưới và nêu được:

I. Giới và hệ thống phân loại 5 giới

1. Khái niệm giới

- Giới là đơn vị phân loại lớn nhất bao gồm các ngành sinh vật có chung những đặc điểm nhất định.

Giới – Ngành – Lớp  -  Bộ – Họ - Chi - Loài

GV yêu cầu HS trả lời được

+ Giới là gì? Cho ví dụ?

GV: cho  HS quan sát tranh sơ đồ hệ thống 5 giới SV (của Whitaker và Margulis) yêu cầu

+ Cho biết sinh vật được chia làm 5 giới đó là những giới nào?

Tiêu chí để phân loại sinh vật thành 5 giới?Thế nào là nhân sơ, thế nào là nhân thực?

GV nhận xét, hoàn thiện.

+ Giới là đơn vị cao nhất

+ VD giới thực vật và giới động vật.

- HS có thể trả lời bằng cách trình bày ở trên tranh

hình 2 SGK.

VD: Giới động vật bao gồm các nghành ruột khoang, giun dẹp, giun tròn…

- Thế giới sinh vật được phân loại thành các đv theo trình tự nhơ dần là: giới - ngành - lớp - bộ - họ - chi(giống) – loài

VD: Người thuộc loài homo spaiens – chi người (homo) – họ người (homonidae) – bộ linh trưởng (primates) – lớp ĐV có vú (Mammalia) – ngành có dây sống (Chordata) – giới ĐV (Animal)

2. Hệ thống phân loại 5 giới sinh vật

Thế giới SV được chia thành 5 giới:

- Giới khởi sinh (Monera)

- Giới nguyên sinh (Protista)

- Giới nấm (Fungi)

- Giới thực vật (Plantae)

- Động vật (Animalia)

25p

Hoạt động 2: Tìm hiểu về đặc điểm của các giới sinh vật

Cho HS quan sát tranh đại diện của 5 giới để HS

- GV kẻ phiếu học tập lên bảng.

Yêu cầu: HS nghiên cứu thông tin SGK, thảo luậ và hoàn thành nội dung phiếu học tập

GV nhận xét, hoàn thiện kiến thức cho HS

HS quan sát tranh hình.

- Nghiên cứu thông tin SGK trang 10, 11, 12 kết hợp với kiến thức ở lớp dưới

- Thảo luận nhóm hoàn thành phiếu học tập

II. Đặc điểm của các giới sinh vật

+ Giới khởi sinh: sinh vật nhân sơ, cơ thể đơn bào, dinh dưỡng theo kiểu dị dưỡng hoặc tự dưỡng. Bao gồm các loài vi khuẩn.

+ Giới nguyên sinh: bao gồm các sinh vật nhân thực, cơ thể đơn bào hoặc đa bào, dinh dưỡng theo kiểu dị dưỡng hoặc tự dưỡng. Bao gồm: Tảo; nấm nhầy và động vật nguyên sinh.

Lưu ý HS: từ kiến thức trong phiếu học tập thì HS có thể thấy được đặc điểm của giới thể hiện ở mức độ tổ chức cơ thể.

- GV yêu cầu liên hệ vai trò của các giới sinh vật (Giới khởi sinh, giới nguyên sinh, giới nấm, giới thực vật và giới động vật).

GV hoàn chỉnh kiến thức.

Đại diện trình bày, nhóm bạn nhận xét, bổ sung.

+ Giới nấm: bao gồm các sinh vật nhân thực, cơ thể đơn bào (nấm men) hoặc đa bào (nấm sợi), dinh dưỡng theo kiểu dị dưỡng hoại sinh.

+ Giới thực vật:  Bao gồm các sinh vật đa bào nhân thực, có khả năng quang hợp, dinh dưỡng theo kiểu quang tự dưỡng.(rêu, quyết, hạt trần, hạt kín)

+ Giới động vật: Bao gồm các sinh vật đa bào nhân thực, dinh dưỡng theo kiểu dị dưỡng (thân lỗ, ruột khoang, giun dẹp, giun tròn, giun đốt, thân mềm, châp khớp, da gai, ĐV có dây sống)

- Đa dạng sinh vật thể hiện rõ nhất là đa dạng loài. Đa dạng loài là mức độ phong phú về số lượng, thành phần loài. Đa dạng sinh vật còn thể hiện ở đa dạng quần xã và đa dạng hệ sinh thái.

Nội dung

Khởi sinh

Nguyên sinh

Thực vật

Nấm

Động vật

Loại tế bào

Nhân sơ

Nhân thực

Nhân thực

Nhân thực

Nhân thực

Mức độ tổ chức cơ thể

Đơn bào

Đơn bào, đa bào

Đa bào phức tạp

Đa bào phức tạp

Đa bào phức tạp

Kiểu dinh dưỡng

Dị dưỡng, tự dưỡng

Dị dưỡng, tự dưỡng

Tự dưỡng quang hợp

Dị dưỡng hoại sinh

Dị dưỡng

Đại diện

Vi khuẩn

Động vật đơn bào, tảo

Sống cố định (thực vật)

Sống cố định (Nấm)

Sống cố định (Động vật)

Time

HOẠT ĐỘNG CỦA GV

HOẠT ĐỘNG CỦA HS

NỘI DUNG

20p

Hoạt động 1:  tìm hiểu về cấu tạo của nước

GV: giới thiệu tổng quát cho HS về các thành phần hóa học của tế bào.

* GV: yêu cầu HS nghiên cứu SGK mục I và bảng 3 SGK trang 24 trả lời câu hỏi:

- Hãy kể tên các nguyên tố hóa học cấu tạo nên cơ thể sống?

- Tại sao các tế bào khác nhau lại được cấu tạo chung từ 1 số nguyên tố nhất định?

- Những nguyên tố nào là chủ yếu của TB. Vì sao?

HS: Nghiên cứu thông tin sgk và quan sát bảng 1( SGK trang 24) phóng to.

- Trao đổi nhanh trả lời câu hỏi.yêu cầu nêu được:

- C, H, O, N, S, Fe, Ca….

- Các tế bào tuy khác nhau nhưng có chung nguồn gốc.

- Các nguyên tố C, O, N, H là 4  nguyên tố chủ yếu  vì chiếm tới 96% khối lượng cơ thể sống

- Cacbon có cấu hình điện tử vòng ngoài với 4 điện tử

I. Các nguyên tố hóa học

- Trong khoảng vài chục nguyên tố hóa học cấu tạo nên cơ thể sống thì C, H, O, N chiếm khoảng 96% khối lượng cơ thể. Cacbon là nguyên tố quan trọng trong việc tạo nên sự đa dạng của vật chất hữu cơ.

- Các nguyên tố hoá học cấu tạo nên tế bào thường được chia thành 2 nhóm cơ bản:

+ Nguyên tố đại lượng (Có hàm lượng 0,01% khối lượng chất khô): Là thành phần cấu tạo nên tế bào, các hợp chất hữu cơ như: Cacbohidrat, lipit... điều tiết quá trình trao đổi chất trong tế bào. Bao gồm các nguyên tố C, H, O, N, Ca, S, Mg...

- Vì sao cacbon là nguyên tố hóa học quan trọng?

- Em có nhận xét gì về tỷ lệ các nguyên tố hóa học trong cơ thể sống ? ( bảng 3 SGK)?

  - Thế nào là nguyên tố đa lượng, vi lượng? vai trò?

GV nhận xét, hoàn chỉnh kiến thức

* Liên hệ về vai trò quan trọng của nguyên tố hóa học đặc biệt là nguyên tố vi lượng

  cùng 1 lúc tạo nên 4 liên kết cộng hóa trị đã tạo được nhiều bộ khung cacbon của các đại phân tử hữu cơ khác nhau.

- Lớp nhận xét, bổ sung.

+ Nguyên tố vi lượng (Có hàm lượng <0,01% khối lượng chất khô): Là thành phần cấu tạo enzim, các hooc mon, điều tiết quá trình trao đổi chất trong tế bào. Bao gồm các nguyên tố : Cu, Fe, Mn, Co, Zn...

20p

Hoạt động 2:  Tìm hiểu về cấu tạo và vai trò của nước

GV: treo tranh vẽ hình 3.1, 3.2. Yêu cầu HS thảo luận các vấn đề sau:

- Phân tử nước có cấu trúc ntn?

- Tại sao phân tử nước có hai đầu tích điện trái dấu nhau?

- Cấu trúc của nước giúp cho nước có đặc tính gì?

- Vậy nước có vai trò ntn đối với cơ thể và TB?

- Trong TB phân tử nước tồn tại ở những dạng nào.

- GV nhận xét và bổ sung kiến thức

* Liên hệ: Hậu quả xảy ra khi ta đưa các tế bào sống vào ngăn đá ở trong tủ lạnh.

- HS:

Nghiên cứu thông tin sgk và hình 3.1, 3.2 trang 16, 17 trả lời câu hỏi.

Yêu cầu

+ Chỉ rõ cấu trúc, liên kết.

+ Đặc tính đặc biệt của nước.

Đại diện trình bày, nhóm bạn nhận xét, bổ sung.

II. Nước và vai trò của nước trong tế bào

1. Cấu trúc và đặc tính lý hóa  của nước.

a. Cấu trúc

- Phân tử nước: công thức H2O

- Phân tử nước có 2 đầu tích điện trái dấu do đôi điện tử trong liên kết bị kéo lệch về phía oxi

b. Đăc tính

Phân tử nước có tính phân cực

2. Vai trò của nước đối với tế bào

- Các phân tử nước trong tế bào tồn tại ở dạng tự do hoặc dạng liên kết.

- Nước vừa là thành phần cấu tạo vừa là dung môi hòa tan nhiều chất cần thiết cho hoạt động sống của tế bào.

- Nước là MT cho các phản ứng sinh hóa xảy ra trong TB.

- Nước chiếm tỷ lệ rất lớn trong TB, giúp TB tiến hành chuyển hóa vật chất để duy trì sự sống

Time

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Nội dung

20p

Hoạt động 1. Tìm hiểu về Cacbohidrat

-  GV: giới thiệu các loại đường

- GV yêu cầu hs thảo luận trả lời

+ Cho biết độ ngọt của các loại đường và các loại hoa quả?

+ Trong đời sống hàng ngày các loại thực phẩm nào có chứa cacbonhiđrat?

- Cacbonhiđrat gồm những nguyên tố hóa học nào? Được cấu tạo theo nguyên tắc gì?

- Nguyên tắc đa phân là gì?

- Đơn phân của cacbonhiđrat là gì, chủ yếu là các đơn phân nào?

GV : cho các nhóm trình bày 1 vài phiếu học tập để học sinh nhận xét.

GV  đánh giá, bổ sung kiến thức.

- HS nghiên cứu thông tin SGK trang 19. Quan sát hình 4.1

-Thảo luận nhóm hoàn thành các nội dung.

- Lớp theo dõi phiếu học tập của nhóm và nhận xét.

- Bổ sung

I. Cacbohiđrat (đuờng)

1. Cấu trúc hóa học:

- Là hợp chất hữu cơ đơn giản chỉ chứa 3 loại nguyên tố là : C,H,O.

-  Được cấu tạo theo nguyên tắc đa phân, một trong các đơn phân chủ yếu là các đường đơn 6 cacbon như glucozơ, fructozơ, galactozơ

- Công thức chung của đường là:            ( CH2O)n    

VD:  (CH2O)6  C6H12O6

2.Các dạng cácbohiđrat.

+ Đường đơn

+ Đường đôi

+ Đường đa