Hoaït ñoäng 1: Laøm vieäc caù nhaân

 Tröôùc heát GV keå caâu chuyeän veà nguoàn goác cuûa daân toäc Vieät Nam (Baø AÂu Cô vôùi caùi boïc traêm tröùng vaø chuyeän Thöôïng Ñeá saùng taïo ra loaøi ngöôøi) sau ñoù neâu caâu hoûi:

. Söï xuaát hieän loaøi ngöôøi vaø ñôøi soáng baày ngöôøi nguyeân thuyû.

Loaøi ngöôøi töø ñaâu maø ra? Caâu chuyeän keå treân coù yù nghóa gì?

 - HS qua hieåu bieát, qua caâu chuyeän GV keå vaø ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi?

 GV daãn daét, taïo khoâng khí tranh luaän.

 - GV nhaän xeùt boå sung vaø choát yù:

 + Caâu chuyeän truyeàn thuyeát ñaõ phaûn aûnh xa xöa con ngöôøi muoán lyù giaûi veà nguoàn goác cuûa mình, song chöa ñuû cô sôû khoa hoïc neân göûi gaém ñieàu ñoù vaøo söï thaàn thaùnh.

 + Ngaøy nay, khoa hoïc phaùt trieån, ñaëc bieät laø khaûo coå hoïc vaø coå sinh hoïc ñaõ tìm ñöôïc baèng cöù noùi leân söï phaùt trieån laâu daøi cuûa sinh giôùi, töø ñoäng vaät baäc thaáp leân ñoäng vaät baäc cao maø ñænh cao cuûa quaù trình naøy laø söï chuyeån bieán töø vöôïn thaønh ngöôøi.

 - GV neâu caâu hoûi: Vaäy con ngöôøi do ñaâu maø ra? Caên cöù vaøo cô sôû naøo? Thôøi gian? Nguyeân nhaân quan troïng quyeát ñònh ñeán söï chuyeån bieán ñoù? Ngaøy nay quaù trình chuyeån bieán ñoù coù dieãn ra khoâng? Taïi sao?

- Loaøi ngöôøi do moät loaøi vöôïn chuyeån bieán thaønh? Chaëng ñaàu cuûa quaù trình hình thaønh naøy coù khoaûng 6 trieäu naêm tröôùc ñaây.

Hoaït ñoäng 2: Laøm vieäc theo nhoùm

 - ­GV: Chaëng ñöôøng chuyeån bieán töø vöôïn ñeán ngöôøi dieãn ra raát daøi. Böôùc phaùt trieån trung gian laø Ngöôøi toái coå (Ngöôøi thöôïng coå).

  Nhieäm vuï cuï theå cuûa töøng nhoùm laø:

 + Nhoùm 1: Thôøi gian tìm ñöôïc daáu tích Ngöôøi toái coå? Ñòa ñieåm? Tieán hoaù trong cô caáu taïo cô theå?

 + Nhoùm 2: Ñôøi soáng vaät chaát vaø quan heä xaõ hoäi cuûa ngöôøi toái coå.

 - HS: Töøng nhoùm ñoïc SGK, tìm yù traû lôøi vaø thaûo luaän thoáng nhaát yù kieán trình baøy treân giaáy A1.

 Ñaïi dieän cuûa nhoùm trình baøy keát quaû cuûa mình.

 GV yeâu caàu HS nhoùm khaùc boå sung.

 Cuoái cuøng GV nhaän xeùt vaø choát yù.

 Nhoùm 1:

 + Thôøi gian tìm ñöôïc daáu tích cuûa Ngöôøi toái coå baét ñaàu khoaûng 4 trieäu naêm tröôùc ñaây.

 + Di coát tìm thaáy ôû Ñoâng Phi, Giava (Inñoâneâxia), Baéc Kinh (trung Quoác)… Thanh Hoaù (Vieät Nam).

 + Ngöôøi toái coå hoaøn toaøn ñi baèng hai chaân, ñoâi tay ñöôïc töï do caàm naém, kieám thöùc aên. Cô theå coù nhieàu bieán ñoåi: traùn, hoäp soï …

 Nhoùm 2: Ñôøi soáng vaät chaát ñaõ coù nhieàu thay ñoåi.

- Baét ñaàu khoaûng 4 trieäu naêm tröôùc ñaây tìm thaáy daáu veát cuûa Ngöôøi toái coå ôû moät soá nôi nhö Ñoâng Phi, Inñoâneâxia, Trung Quoác, Vieät Nam.

- Ñôøi soáng vaät chaát cuûa ngöôøi nguyeân thuyû:

+ Cheá taïo coâng cuï ñaù (ñoà ñaù cuõ).

 + Bieát cheá taïo coâng cuï lao ñoäng: Hoï laáy maûnh ñaù hay cuoäi lôùn ñem gheø vôõ taïo neân moät maët cho saéc vaø vöøa tay caàm  rìu ñaù (ñoà ñaù cuõ - sô kyø).

 + Bieát laøm ra löûa (phaùt minh lôùn)  ñieàu quan troïng caûi thieän caên baûn cuoäc soáng töø aên soáng  aên chín.

 + Cuøng nhau lao ñoäng tìm kieám thöùc aên. Chuû yeáu laø haùi löôïm vaø saên baét thuù.

 + Quan heä hôïp quaàn xaõ hoäi, coù ngöôøi ñöùng ñaàu, coù phaân coâng lao ñoäng giöõa nam - nöõ, cuøng chaêm soùc con caùi, soáng quaây quaàn theo quan heä ruoät thòt goàm 5 - 7 gia ñình. Soáng trong hang ñoäng hoaëc maùi ñaù, leàu döïng baèng caønh caây… Hôïp quaàn ñaàu tieân  baày ngöôøi nguyeân thuyû.

+ Laøm ra löûa.

+ Tìm kieám thöùc aên, saên baét - haùi löôïm.

- Quan heä xaõ hoäi cuûa Ngöôøi Toái coå ñöôïc goïi laø baày ngöôøi nguyeân thuyû.

Hoaït ñoäng 3: caû lôùp

 GV  duøng aûnh vaø bieåu ñoà ñeå giaûi thích giuùp HS hieåu vaø naém chaéc hôn: aûnh veà Ngöôøi toái coå , aûnh veà caùc coâng cuï ñaù, bieåu ñoà thôøi gian cuûa Ngöôøi toái coå.

 - Veà hình daùng: Tuy coøn nhieàu daáu tích vöôïn treân ngöôøi nhöng Ngöôøi toái coå khoâng coøn laø vöôïn.

 -­ Ngöôøi toái coå laø Ngöôøi vì ñaõ cheá taùc vaø söû duïng coâng cuï (maëc duø chieác rìu ñaù coøn thoâ keäch ñôn giaûn).

 - Thôøi gian:

 4 tr.naêm     1 tr.naêm     4 vaïn naêm     1 vaïn naêm

 (Ngöôøi toái coå) - ñi ñöùng thaúng.

 - Hoøn ñaù gheø ñeõo sô qua.

 - Haùi löôïm, saên baét thuù.

 - Baày ngöôøi.

Hoaït ñoäng 4: laøm vieäc theo nhoùm

 GV trình baøy: Qua quaù trình lao ñoäng, cuoäc soáng cuûa con ngöôøi ngaøy caøng phaùt trieån hôn. Ñoàng thôøi con ngöôøi töï hoaøn thaønh quaù trình hoaøn thieän mình  taïo böôùc nhaûy voït töø vöôïn thaønh Ngöôøi toái coå. Ta tìm hieåu böôùc nhaûy voït thöù 2 cuûa quaù trình naøy.

 - GV chia lôùp thaønh 3 nhoùm, neâu caâu hoûi cho töøng nhoùm:

 + Nhoùm 1: Thôøi ñaïi Ngöôøi tinh khoân baét ñaàu xuaát hieän vaøo thôøi gian naøo? Böôùc hoaøn thieän veà hình daùng vaø caáu taïo cô theå ñöôïc bieåu hieän nhö theá naøo?

 + Nhoùm 2: Söï saùng taïo cuûa Ngöôøi tinh khoân trong vieäc cheá taïo coâng cuï lao ñoäng baèng ñaù.

 + Nhoùm 3: Nhöõng tieán boä khaùc trong cuoäc soáng lao ñoäng vaø vaät chaát.

. Ngöôøi tinh khoân vaø oùc saùng taïo

 - HS ñoïc SGK, thaûo luaän tìm yù traû lôøi. Sau khi ñaïi dieän nhoùm trình baøy keát quaû thoáng nhaát cuûa nhoùm. HS nhoùm khaùc boå sung. Cuoái cuøng GV nhaän xeùt vaø choát yù.

 Nhoùm 1: Ñeán cuoái thôøi ñoà ñaù cuõ, khoaûng 4 vaïn naêm tröôùc ñaây Ngöôøi tinh khoân (hay coøn goïi laø ngöôøi hieän ñaïi) xuaát hieän. Ngöôøi tinh khoân coù caáu taïo cô theå nhö ngöôøi ngaøy nay: xöông coát nhoû nhaén, baøn tay nhoû kheùo leùo, ngoùn tay linh hoaït. Hoäp soï vaø theå tích naõo phaùt trieån, traùn cao, maët phaúng, hình daùng goïn vaø linh hoaït, lôùp loâng moûng khoâng coøn nöõa ñöa ñeán söï xuaát hieän nhöõng maøu da khaùc nhau (3 ñaïi chuûng lôùn vaøng - ñen - traéng).

 Nhoùm 2: Söï  saùng taïo cuûa Ngöôøi tinh khoân trong kyõ thuaät cheá taïo coâng cuï ñaù: Ngöôøi ta bieát gheø 2 caïnh saéc hôn cuûa maûnh ñaù laøm cho noù goïn vaø saéc hôn vôùi nhieàu kieåu, loaïi khaùc nhau. Sau khi ñöôïc maøi nhaün, ñöôïc khoan loã hay naác ñeå tra caùn  Coâng cuï ña daïng hôn, phuø hôïp vôùi töøng coâng vieäc lao ñoäng, trau chuoát vaø coù hieäu quaû hôn  Ñoà ñaù môùi.

 Nhoùm 3: OÙc saùng taïo cuûa Ngöôøi tinh khoân coøn cheá taïo ra nhieàu coâng cuï lao ñoäng khaùc: Xöông caù, caønh caây laøm lao, cheá cung teân, ñan löôùi ñaùnh caù, laøm ñoà goám. Cuõng töø ñoù ñôøi soáng vaät chaát ñöôïc naâng leân. Thöùc aên taêng leân ñaùng keå. Con ngöôøi rôøi hang ñoäng ra ñònh cö ôû ñòa ñieåm thuaän lôïi hôn. Cö truù nhaø cöûa trôû neân phoå bieán.

- Khoaûng 4 vaïn naêm tröôùc ñaây Ngöôøi tinh khoân xuaát hieän. Hình daùng vaø caáu taïo cô theå hoaøn thieän nhö ngöôøi ngaøy nay.

- OÙc saùng taïo laø söï saùng taïo cuûa Ngöôøi tinh khoân trong coâng vieäc caûi tieán coâng cuï ñoà ñaù vaø bieát cheá taùc theâm nhieàu coâng cuï môùi.

+ Coâng cuï ñaù: Ñaù cuõ  ñaù môùi (gheø - maøi nhaün - ñuïc loã tra caùn).

+ Coâng cuï môùi: Lao, cung teân.

Hoaït ñoäng 5: laøm vieäc caû lôùp vaø caù nhaân

 GV trình baøy: - Cuoäc caùch maïng ñaù môùi - ñaây laø moät thuaät ngöõ khaûo coå hoïc nhöng raát thích hôïp vôùi thöïc teá phaùt trieån cuûa con ngöôøi. Töø khi Ngöôøi tinh khoân xuaát hieän thôøi ñaù cuõ haäu kì, con ngöôøi ñaõ coù moät böôùc tieán daøi: Ñaõ coù cö truù  nhaø cöûa, ñaõ soáng oån ñònh vaø laâu daøi (lôùp voû oác saâu 1m noùi leân coù theå laâu tôùi caû nghìn naêm).

 Nhö theá cuõng phaûi keùo daøi tích luyõ kinh nghieäm tôùi 3 vaïn naêm. Töø 4 vaïn naêm ñeán 1 vaïn naêm tröôùc ñaây môùi baét ñaàu thôøi ñaù môùi.

 GV neâu caâu hoûi: - Ñaù môùi laø coâng cuï ñaù coù ñieåm khaùc nhö theá naøo so vôùi coâng cuï ñaù cuõ?

 HS ñoïc SGK traû lôøi. HS khaùc boå sung, cuoái cuøng GV nhaän xeùt vaø choát laïi: ñaù môùi laø coâng cuï ñaù ñöôïc gheø saéc, maøi nhaün, tra caùn duøng toát hôn. Khoâng nhöõng vaäy ngöôøi ta coøn söû duïng cung teân thuaàn thuïc.

 GV ñaët caâu hoûi: Sang thôøi ñaïi ñaù môùi cuoäc soáng vaät chaát cuûa con ngöôøi coù bieán ñoåi nhö theá naøo?

 HS ñoïc SGK traû lôøi. HS khaùc boå sung, cuoái cuøng GV nhaän xeùt vaø choát yù.

. Cuoäc caùch maïng thôøi ñaù môùi.

- 1 vaïn naêm tröôùc ñaây thôøi kyø ñaù môùi baét ñaàu.

 - Sang thôøi ñaïi ñaù môùi cuoäc soáng cuûa con ngöôøi ñaõ coù nhöõng thay ñoåi lôùn lao.

 + Töø choã haùi löôïm, saên baén  troàng troït vaø chaên nuoâi (ngöôøi ta troàng moät soá caây löông thöïc vaø thöïc phaåm nhö luùa, baàu bí… Ñi saên baén ñöôïc thuù nhoû ngöôøi ta giöõ laïi nuoâi vaø thuaàn döôõng thaønh gia suùc nhoû nhö choù, cöøu, lôïn, boø …).

 + Ngöôøi ta bieát laøm saïch nhöõng taám da thuù ñeå che thaân cho aám vaø "cho coù vaên hoaù" (tìm thaáy cuùc, kim xöông).

 + Ngöôøi ta bieát laøm ñoà trang söùc (voøng baèng voû oác vaø haït xöông, voøng tay, voøng coå chaân, hoa tai baèng ñaù maøu).

 + Con ngöôøi bieát ñeán aâm nhaïc (caây saùo xöông, ñaøn ñaù …)

 GV keát luaän: Nhö theá, töøng böôùc, töøng böôùc con ngöôøi khoâng ngöøng saùng taïo, kieám ñöôïc thöùc aên nhieàu hôn , soáng toát hôn vaø vui hôn. Cuoäc soáng bôùt daàn söï leä thuoäc vaø thieân nhieân. Cuoäc soáng con ngöôøi tieán boä vôùi toác ñoä nhanh hôn vaø oån ñònh hôn töø thôøi ñaù môùi.

- Cuoäc soáng con ngöôøi ñaõ coù nhöõng thay ñoåi lôùn lao, ngöôøi ta bieát:

+ Troàng troït, chaên nuoâi.

+ Laøm saïch taám da thuù che thaân.

+ Laøm nhaïc cuï.

 Cuoäc soáng no ñuû hôn, ñeïp hôn vaø vui hôn, bôùt leä thuoäc vaøo thieân nhieân.

Noäi dung

Thôøi kyø ñaù cuõ

Thôøi kyø ñaù môùi

Thôøi gian

Chuû nhaân

Kyõ thuaät cheá taïo coâng cuï ñaù

Ñôøi soáng lao ñoäng