Ngày soạn:    10 tháng 8 năm 2009                                                                   

Tiết:1.

Đọc văn:

tæng quan v¨n häc viÖt nam

A.Mục tiêu bài học:

   Giúp hs:- Nhn thc được nhng nét lớn của nền VHVN về c¸c phương diện: các bộ phận hợp thành, các thời kì phát triển (thêi k× tõ thÕ kØ X- XIX).

                - Biết vn dng các tri thc đó để tìm hiu và h thng hãa nhng tác phm s hc v VHVN.

                 - Bồi dưỡng niềm tự hào về VHVN.

B. Sự chuẩn bị của thầy và trò:

- Sgk, sgv và các tài liệu tham khảo.

- Hs so¹n bµi theo c¸c c©u hái cña sgk.

- Gv thiết kế dạy- học.

C. Cách thức tiến hành:

   Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức nêu vấn đề, trao đổi - thảo luận và trả lời các câu hỏi.

D. Tiến trình dạy học:

1. æn định tổ chức lớp.

2.Bài mới:

Ho¹t ®éng cña gv vµ hs

           Yªu cÇu cÇn ®¹t

-VHVN bao gåm c¸c bé phËn lín nµo?

-VH d©n gian lµ g×? Ng­êi trÝ thøc cã tham gia s¸ng t¸c VH d©n gian ko? Nªu vµi VD mµ em biÕt?

 

 

 

- KÓ tªn c¸c thÓ lo¹i VH d©n gian?

 

- §Æc tr­ng c¬ b¶n cña VH d©n gian?

 

 

 

- Vai trß cña VH d©n gian?

 

 

 

- VH viÕt lµ g×?

I. C¸c bé phËn cña nÒn VHVN:

1. VH d©n gian:

- K/n: Lµ s¸ng t¸c tËp thÓ vµ truyÒn miÖng cña nh©n d©n lao ®éng.

- Ng­êi trÝ thøc cã tham gia s¸ng t¸c VH d©n gian nh­ng ph¶i tu©n thñ c¸c ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña VH d©n gian, trë thµnh tiÕng nãi t×nh c¶m chung cña nh©n d©n lao ®éng.

  VD: Bµi ca dao:“Trong ®Çm g× ®Ñp b»ng sen...”(Mét nhµ nho), “Th¸p M­êi ®Ñp nhÊt b«ng sen...”(B¶o §Þnh Giang), “Hìi c« t¸t n­íc bªn ®µng...”(Bµng B¸ L©n),...

- C¸c thÓ lo¹i VH d©n gian: ThÇn tho¹i, truyÒn thuyÕt, sö thi, truyÖn cæ tÝch, truyÖn c­êi, truyÖn ngô ng«n, tôc ng÷, c©u ®è, ca dao, vÌ, truyÖn th¬, chÌo.

- §Æc tr­ng:

+ TÝnh tËp thÓ.

+ TÝnh truyÒn miÖng.

+ TÝnh thùc hµnh (g¾n bã vµ phôc vô trùc tiÕp cho c¸c sinh ho¹t kh¸c nhau trong ®êi sèng céng ®ång).

- Vai trß:

+ Gi÷ g×n, mµi giòa vµ ph¸t triÓn ng«n ng÷ d©n téc.

+ Nu«i d­ìng t©m hån nh©n d©n.

 + Gãp phÇn h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn VH viÕt.

2. VH viÕt:

- K/n: Lµ s¸ng t¸c cña trÝ thøc, ®­îc ghi l¹i b»ng ch÷ viÕt, mang dÊu Ên cña t¸c gi¶.


- §Æc tr­ng c¬ b¶n cña VH viÕt?

- C¸c thµnh phÇn chñ yÕu cña VH viÕt? Nªu mét vµi t¸c phÈm thuéc c¸c thµnh phÇn ®ã?

- HÖ thèng thÓ lo¹i cña VH viÕt?

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Gv chuyÓn ý, dÉn d¾t.

- Nªu c¸ch ph©n k× tæng qu¸t nhÊt cña VH viÕt VN? Ba thêi k× lín ®­îc ph©n ®Þnh ntn?

- Ch÷ H¸n ®­îc du nhËp vµo VN tõ kho¶ng thêi gian nµo? T¹i sao ®Õn thÕ kØ X, VH viÕt VN míi thùc sù h×nh thµnh?

- KÓ tªn mét sè t¸c gi¶, t¸c phÈm VH viÕt b»ng ch÷ H¸n tiªu biÓu?

 

- Em biÕt g× vÒ ch÷ N«m vµ sù ph¸t triÓn cña VH ch÷  N«m?

 

 

 

 

 

 

 

 

- §Æc tr­ng: Lµ s¸ng t¹o cña c¸ nh©n, mang dÊu Ên c¸ nh©n.

- C¸c thµnh phÇn chñ yÕu:   

 + VH viÕt b»ng ch÷ H¸n.

 + VH viÕt b»ng ch÷ N«m.

+ VH viÕt b»ng ch÷ quèc ng÷.

- HÖ thèng thÓ lo¹i:

  + Tõ thÕ kØ X-XIX:

       VH ch÷ H¸n:+ V¨n xu«i.

                             + Th¬.

                             + V¨n biÒn ngÉu.

       VH ch÷ N«m:+ Th¬.

                             + V¨n biÒn ngÉu.

+ Tõ ®Çu thÕ kØ XX- nay:+ Tù sù.

                                         + Tr÷ t×nh.

                                        + KÞch.

* L­u ý: Hai bé phËn VH d©n gian vµ VH viÕt lu«n cã sù t¸c ®éng qua l¹i. Khi tinh hoa cña hai bé phËn v¨n häc nµy kÕt tinh l¹i ë nh­ng c¸ tÝnh s¸ng t¹o, trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö nhÊt ®Þnh ®· h×nh thµnh c¸c thiªn tµi VH (NguyÔn Tr·i, NguyÔn Du, Hå ChÝ Minh,...).

II. C¸c thêi k× ph¸t triÓn cña nÒn VHVN:

1. VH trung ®¹i (Thêi k× tõ thÕ kØ X-XIX):

a. VH ch÷  H¸n:

- Ch÷ H¸n du nhËp vµo VN tõ ®Çu c«ng nguyªn.

- VH viÕt VN thùc sù h×nh thµnh vµo thÕ kØ X khi d©n téc ta giµnh ®­îc ®éc lËp.

 

 

- C¸c t¸c gi¶, t¸c phÈm tiªu biÓu:

 + LÝ Th­êng KiÖt: Nam quèc s¬n hµ.

+ TrÇn Quèc TuÊn: HÞch t­íng sÜ.

 + NguyÔn Tr·i: B×nh Ng« ®¹i c¸o, Qu©n trung tõ mÖnh tËp,...

+ NguyÔn Du: §éc TiÓu Thanh kÝ, Së kiÕn hµnh,...

b. V¨n häc ch÷ N«m:

- Ch÷ N«m lµ lo¹i ch÷ ghi ©m tiÕng ViÖt dùa trªn c¬ së ch÷ H¸n do ng­êi ViÖt s¸ng t¹o ra tõ thÕ kØ XIII.

-VH ch÷ N«m:+ Ra ®êi vµo thÕ kØ XIII.

                        + Ph¸t triÓn ë thÕ kØ XV (t¸c gi¶, t¸c phÈm tiªu biÓu: NguyÔn Tr·i- Quèc ©m thi tËp, Lª Th¸nh T«ng- Hång §øc quèc ©m thi tËp,...).

                       + §¹t ®Õn ®Ønh cao vµo thÕ kØ XVIII- ®Çu thÕ kØ XIX (t¸c gi¶, t¸c phÈm tiªu biÓu: NguyÔn Du- TruyÖn KiÒu, §oµn ThÞ §iÓm- Chinh phô ng©m, Th¬ N«m Hå Xu©n H­¬ng,...).

- ý nghÜa cña ch÷ N«m vµ VH ch÷ N«m:

+ Chøng tá ý chÝ x©y dùng mét nÒn VH vµ v¨n hãa ®éc lËp cña d©n téc ta.


- ý nghÜa cña ch÷ N«m vµ VH ch÷ N«m?

 

 

 

 

 

 

 

+nh h­ëng s©u s¾c tõ VH d©n gian nªn VH ch÷ N«m gÇn gòi vµ lµ tiÕng nãi t×nh c¶m cña nh©n d©n lao ®éng.

+ Kh¼ng ®Þnh nh÷ng truyÒn thèng lín cña VH d©n téc (CN yªu n­íc, tÝnh hiÖn thùc vµ CN nh©n ®¹o).

+ Ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh d©n téc hãa vµ d©n chñ hãa cña VH trung ®¹i.

 E. Cñng cè, dÆn dß: 

 Yªu cÇu hs:-  Häc bµi.

                     - Lµm bµi tËp: lËp b¶ng so s¸nh VH d©n gian vµ VH viÕt.

 

 

 

 

 

 

 

 

Ngµy so¹n:  14 tháng 8 năm 2009                                                             

TiÕt: 2.

§äc v¨n:

 

tæng quan v¨n häc viÖt nam(tiÕp)

 

A.Mục tiêu bài học:

   Giúp hs:- Nhận thức được các giai ®o¹n phát triển cña VHVNH§ và một số nét đặc sắc truyền thống của VH dân tộc.

                - Biết vận dụng các tri thức đó để tìm hiểu và hệ thống hãa những tác phẩm sẽ học về VHVN.

                 - Bồi dưỡng niềm tự hào về VHVN.

B. Sự chuẩn bị của thầy và trò:

- Sgk, sgv và các tài liệu tham khảo.

- Hs so¹n bµi theo c¸c c©u hái cña sgk.

-  Gv thiết kế dạy- học.

C. Cách thức tiến hành:

   Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức nêu vấn đề, trao đổi- thảo luận và trả lời các câu hỏi.

D. Tiến trình dạy học:

1. æn định tổ chức lớp.

2. KiÓm tra bµi cò:

C©u hái: Ph©n biÖt VHDG vµ VH viÕt? C¸c thµnh phÇn cña VHT§? ý nghÜa cña ch÷ N«m vµ VH ch÷ N«m?

3.Bài mới:


Ho¹t ®éng cña gv vµ hs

Yªu cÇu cÇn ®¹t

-V× sao nÒn VHVN thÕ kØ XX ®­îc gäi lµ VH hiÖn ®¹i?

 Hs tho lun, tr¶ lêi:

 - VHH§ ®­îc chia ra thµnh nh÷ng giai ®o¹n nhá nµo? Nªu ®Æc ®iÓm chÝnh cña giai ®o¹n VH 1900-1930?

- KÓ tªn c¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu trong giai ®o¹n nµy?

 

- Nªu ®Æc ®iÓm chÝnh cña VHVN giai ®o¹n tõ 1930-1945?

Gv gîi më: §©y lµ giai ®o¹n ph¸t triÓn rùc rì nhÊt cña VHVNH§. NÒn VH n­íc ta khi Êy víi tr¨m nhµ ®ua tiÕng nh­ tr¨m hoa ®ua në. “Mét n¨m cña ta b»ng ba m­¬i n¨m cña ng­êi”(VòNgäc Phan).

- NhÞp ®é ph¸t triÓn cña VHVN giai ®o¹n nµy ntn? C«ng cuéc hiÖn ®¹i hãa nÒn VH d©n téc ®· hoµn thµnh ch­a?

- KÓ tªn c¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu?

 

- Nªu ®Æc ®iÓm chÝnh cña VHVN giai ®o¹n tõ 1945-1975?

 

- VHVN ®­îc sù chØ ®¹o vÒ t­ t­ëng, ®­êng lèi cña tæ chøc nµo? phôc vô nhiÖm vô g×? Nh÷ng néi dung ph¶n ¸nh chÝnh cña nã?

- KÓ tªn c¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu?

2. VH hiÖn ®¹i (Tõ ®Çu thÕ kØ XX- hÕt thÕ kØ XX):

 

 

a. VHVN tõ 1900- 1930:

- §Æc ®iÓm: Lµ giai ®o¹n v¨n häc giao thêi.

 + DÊu tÝch cña nÒn VH trung ®¹i: quan niÖm thÈm mÜ, mét sè thÓ lo¹i VH trung ®¹i (th¬ §­êng luËt, v¨n biÒn ngÉu,...) vÉn ®­îc líp nhµ nho cuèi mïa sö dông.

+ C¸i míi: VHVN ®· b­íc vµo quü ®¹o hiÖn ®¹i hãa, cã sù tiÕp xóc, häc tËp VH ch©u ¢u.

-  C¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu: T¶n §µ, Hå BiÓu Ch¸nh, Ph¹m Duy Tèn, Phan Béi Ch©u,...

b. VHVN tõ 1930-1945:

- §Æc ®iÓm:

  + VH ph¸t triÓn víi nhÞp ®é mau lÑ.

  + C«ng cuéc hiÖn ®¹i hãa nÒn VH ®· hoµn thµnh.

- C¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu:

+ ThÕ L÷, Xu©n DiÖu, ChÕ Lan Viªn, NguyÔn BÝnh,...

+ Ng« TÊt Tè, Nam  Cao, Vò Träng Phông, NguyÔn Tu©n,...

 + Tè H÷u, Hå ChÝ Minh,...

 + Hoµi Thanh, H¶i TriÒu,...

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

c. VHVN tõ 1945-1975:

- §Æc ®iÓm: Lµ giai ®o¹n VH c¸ch m¹ng.

   + VH ®­îc sù chØ ®¹o vÒ t­ t­ëng, ®­êng lèi cña §¶ng.

   + VH ph¸t triÓn thèng nhÊt phôc vô c¸c nhiÖm vô chÝnh trÞ.

- Néi dung ph¶n ¸nh chÝnh

  + Sù nghiÖp ®Êu tranh c¸ch m¹ng.

  + C«ng cuéc x©y dùng cuéc sèng míi cña nh©n d©n.

VH mang ®Ëm c¶m høng sö thi vµ chÊt l·ng m¹n c¸ch m¹ng.

- C¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu:

  Quang Dòng, NguyÔn §×nh Thi, Hoµng CÇm, T« Hoµi, Kim L©n, NguyÔn Minh Ch©u, Ph¹m TiÕn DuËt, Xu©n Quúnh,...

 

 


 

- Nªu ®Æc ®iÓm chÝnh cña VHVN giai ®o¹n tõ 1975- hÕt thÕ kØ XX?

 

- KÓ tªn c¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu?

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Gv chuyÓn ý, dÉn d¾t.

Mèi quan hÖ cña con ng­êi ViÖt Nam víi thÕ giíi tù nhiªn ®­îc biÓu hiÖn qua nh÷ng mÆt nµo? VD minh häa?

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

- Tõ mèi quan hÖ g¾n bã s©u s¾c cña con ng­êi ViÖt Nam vµ thiªn nhiªn, em thÊy ng­êi ViÖt cã t×nh c¶m víi thiªn nhiªn ntn?

 

- T¹i sao CN yªu n­íc l¹i trë thµnh mét trong nh÷ng néi dung quan träng vµ næi bËt nhÊt cña VHVN? 

 

d. VHVN tõ 1975- hÕt thÕ kØ XX:

- §Æc ®iÓm:

  + VHVN b­íc vµo giai ®o¹n ph¸t triÓn míi.

  + Hai m¶ng ®Ò tµi lín lµ: lÞch sö chiÕn tranh c¸ch m¹ng vµ con ng­êi ViÖt Nam ®­¬ng ®¹i.

- C¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu:

  Lª Lùu, NguyÔn Kh¾c Tr­êng, B¶o Ninh, NguyÔn Huy ThiÖp, NguyÔn ThÞ Thu HuÖ,...

§¸nh gi¸:

  NÒn VHVN ®· ®¹t ®­îc thµnh tùu to lín:

  + KÕt tinh ®­îc nh÷ng t¸c gi¶ VH lín: NguyÔn Tr·i, NguyÔn Du, Hå ChÝ Minh,...

  + NhiÒu t¸c phÈm cã gi¸ trÞ ®­îc dÞch ra nhiÒu thø tiÕng trªn thÕ giíi: TruyÖn KiÒu, NhËt kÝ trong tï, Th¬ t×nh Xu©n DiÖu,...

  + Cã vÞ trÝ xøng ®¸ng trong nÒn VH nh©n lo¹i.

III. Con ng­êi ViÖt Nam qua VH:

1. Con ng­êi ViÖt Nam trong mèi quan hÖ víi thÕ giíi tù nhiªn:

- NhËn thøc, c¶i t¹o, chinh phôc thÕ giíi tù nhiªn:

  VD: + ThÇn tho¹i ThÇn trô trêi, Qu¶ bÇu tiªn,... gi¶i thÝch sù h×nh thµnh thÕ giíi tù nhiªn vµ con ng­êi.

          + TruyÒn thuyÕt S¬n Tinh- Thñy Tinh kh¸t väng chinh phôc thÕ giíi tù nhiªn.

- Thiªn nhiªn lµ ng­êi b¹n tri ©m, tri kØ:

  VD: + Ca dao vÒ quª h­¬ng ®Êt n­íc:

        “ §­êng v« xø NghÖ quanh quanh...”

        Hìi c« t¸t n­íc bªn ®­êng...

        “§øng bªn ni ®ång ngã bªn tª ®ång...

         + Th¬ N«m NguyÔn Tr·i, Hå Xu©n H­¬ng, NguyÔn KhuyÕn,...

- Thiªn nhiªn g¾n víi lÝ t­ëng thÈm mÜ, ®¹o ®øc nhµ nho:

 VD: Tïng, cóc, tróc, mai cèt c¸ch ng­êi qu©n tö (th¬ NguyÔn Tr·i, NguyÔn BØnh Khiªm,...).

- Thiªn nhiªn thÓ hiÖn t×nh yªu quª h­¬ng, ®Êt n­íc, yªu cuéc sèng vµ ®Æc biÖt lµ t×nh yªu løa ®«i:

  VD: Ca dao t×nh yªu nh÷ng vËt th©n thuéc t×nh yªu quª h­¬ng ®Êt n­íc.

  Sãng (Xu©n Quúnh), T­¬ng t­ (NguyÔn BÝnh), H­¬ng thÇm (Phan ThÞ Thanh Nhµn),...

Con ng­êi ViÖt Nam cã t×nh yªu thiªn nhiªn s©u s¾c vµ thÊm thÝa.

2. Con ng­êi ViÖt Nam trong mèi quan hÖ víi quèc gia d©n téc:

- CN yªu n­íc - mét trong nh÷ng néi dung quan träng vµ næi bËt nhÊt cña VHVN.


   V×:

+ Nh©n d©n ta cã lßng yªu n­íc nång nµn, sím cã ý thøc x©y dùng mét quèc gia ®éc lËp, tù do.

+ Do ®iÒu kiÖn tù nhiªn ®Æc biÖt ®Êt n­íc ta lu«n ph¶i ®Êu tranh chèng ngo¹i x©m ®Ó giµnh vµ gi÷ ®éc lËp lßng yªu n­íc ®­îc mµi giòa.

- Nh÷ng biÓu hiÖn cña CN yªu n­íc trong VHVN?

 

- Em h·y nªu nh÷ng biÓu hiÖn cña mèi quan hÖ gi÷a con ng­êi ViÖt Nam vµ x· héi? Ph©n tÝch VD minh häa?

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

- Theo em, ý thøc c¸ nh©n lµ g×?

 

 

- BiÓu hiÖn:

+ T×nh yªu quª h­¬ng (yªu c¶nh ®Ñp cña quª h­¬ng ®Êt n­íc).

+ NiÒm tù hµo vÒ truyÒn thèng v¨n hãa d©n téc, lÞch sö dùng n­íc vµ gi÷ n­íc hµo hïng.

+ ý chÝ c¨m thï qu©n x©m l­îc vµ tinh thÇn x¶ th©n v× ®éc lËp tù do...

CN yªu n­íc lµ mét néi dung tiªu biÓu, mét gi¸ trÞ quan träng cña VHVN.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3. Con ng­êi ViÖt Nam trong mèi quan hÖ víi x· héi:

- M¬ ­íc vÒ mét x· héi c«ng b»ng tèt ®Ñp ­íc muèn, kh¸t väng mu«n ®êi cña nh©n d©n ta.

VD: TruyÖn cæ tÝch (TÊm C¸m, Th¹ch Sanh,...) kh¸t väng c«ng lÝ “ë hiÒn gÆp lµnh”, “¸c gi¶ ¸c b¸o”.

- Tè c¸o, phª ph¸n c¸c thÕ lùc chuyªn quyÒn vµ bµy tá lßng c¶m th«ng víi nh©n d©n bÞ ¸p bøc.

VD: TruyÖn KiÒu (NguyÔn Du), Chinh phô ng©m (§oµn ThÞ §iÓm), T¾t ®Ìn (Ng« TÊt Tè),...

- NhËn thøc, phª ph¸n, c¶i t¹o x· héi.

  VD: Tõ H¶i (TruyÖn KiÒu), ChÞ Sø (Hßn ®Êt), ChÞ ót TÞch (Ng­êi mÑ cÇm sóng),...

lµ nh÷ng con ng­êi víi ý chÝ quËt c­êng, cã søc m¹nh tiÒm tµng ko chÊp nhËn lµ n¹n nh©n ®au khæ cña x· héi ¸p bøc bÊt c«ng mµ ko ngõng ®Êu tranh cho tù do, h¹nh phóc, nh©n phÈm vµ quyÒn sèng cña m×nh.

- C¶m høng x· héi s©u ®Ëm lµ tiÒn ®Ò h×nh thµnh CN hiÖn thùc vµ CN nh©n ®¹o trong VHVN.

- VHVN ®· vµ ®ang ®i s©u ph¶n ¸nh c«ng cuéc x©y dùng cuéc sèng míi tuy cßn khã kh¨n gian khæ nh­ng ®Çy høng khëi tin vµo t­¬ng lai.

  VD: Mïa l¹c (NguyÔn Kh¶i), RÎo cao (Nguyªn Ngäc),...

4. Con ng­êi ViÖt Nam vµ ý thøc vÒ b¶n th©n:
- ý thøc c¸ nh©n: lµ ý thøc vÒ chÝnh con ng­êi m×nh víi c¸c mÆt song song tån t¹i (thÓ x¸c- t©m hån, b¶n n¨ng- v¨n hãa, t­ t­áng vÞ kØ- t­ t­ëng vÞ tha, ý thøc c¸ nh©n- ý thøc céng ®ång,...).

- BiÓu hiÖn:


- ý thøc vÒ b¶n th©n cña con ng­êi ViÖt Nam ®­îc biÓu hiÖn trong VH ntn?

Gîi më: Mèi quan hÖ gi÷a ý thøc c¸ nh©n vµ ý thøc céng ®ång? Khi nµo ng­êi ViÖt Nam chó träng ®Õn ý thøc c¸ nh©n, ý thøc céng ®ång? Nªu c¸c giai ®o¹n VH minh häa?

- Xu h­íng cña VH n­íc ta hiÖn nay lµ g×? Em cã t¸n ®ång nh÷ng t¸c phÈm chØ ®Ò cao quyÒn h­ëng thô theo b¶n n¨ng cña con ng­êi ko? V× sao?

 

 

 

Hs ®äc vµ häc phÇn ghi nhí (sgk).

+ VHVN ghi l¹i qu¸ tr×nh lùa chän, ®Êu tranh ®Ó kh¼ng ®Þnh ®¹o lÝ lµm ng­êi cña con ng­êi ViÖt Nam trong sù kÕt hîp hµi hßa hai ph­¬ng diÖn: ý thøc c¸ nh©n – ý thøc céng ®ång.

+ V× nh÷ng lÝ do kh¸c nhau nªn ë nh÷ng giai ®o¹n nhÊt ®Þnh, VHVN ®Ò cao mét trong hai mÆt trªn.

  Trong chiÕn tranh hoÆc c«ng cuéc c¶i t¹o, chinh phôc tù nhiªn, cÇn huy ®éng søc m¹nh cña c¶ céng ®ång, VHVN ®Ò cao ý thøc céng ®ång (VHVN giai ®o¹n thÕ kØ X-XIV, 1945-1975).

  Khi cuéc sèng yªn b×nh, con ng­êi cã ®iÒu kiÖn quan t©m ®Õn ®êi sèng c¸ nh©n hoÆc khi quyÒn sèng cña c¸ nh©n bÞ chµ ®¹p, ý thøc c¸ nh©n ®­îc ®Ò cao (VHVN giai ®o¹n thÕ kØ XVIII- ®Çu XIX, 1930-1945).

+ Xu h­íng cña VH n­íc ta hiÖn nay: x©y dùng ®¹o lÝ lµm ng­êi víi nh÷ng phÈm chÊt tèt ®Ñp (nh©n ¸i, thuû chung, t×nh nghÜa, vÞ tha, ®øc hi sinh v× sù nghiÖp chÝnh nghÜa,...).VHVN ®Ò cao quyÒn sèng c¸ nh©n nh­ng ko chÊp nhËn chñ nghÜa c¸ nh©n cùc ®oan.

 

 

 

 

 

IV. Tæng kÕt bµi häc:

Ghi nhí (sgk)

 E. Cñng cè, dÆn dß:

   Yªu cÇu hs: - Häc bµi.

                       - Lµm bµi tËp: LËp b¶ng so s¸nh VHT§ vµ VHH§.

                       - §äc tr­íc bµi: Ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


Ngµy so¹n: 18/8/09.                                                           

TiÕt :3.

TiÕng ViÖt:

ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷

 

A. Môc tiªu bµi häc:

  Gióp hs:- N¾m ®­îc c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷; c¸c nh©n tè giao tiÕp: nh©n vËt, hoµn c¶nh, néi dung, môc ®Ých, ph­¬ng tiÖn, c¸ch thøc giao tiÕp; hai qu¸ tr×nh trong ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷.

              - X¸c ®Þnh c¸c nh©n tè giao tiÕp trong mét ho¹t ®éng giao tiÕp, n©ng cao n¨ng lùc giao tiÕp khi nãi (viÕt) vµ n¨ng lùc ph©n tÝch, lÜnh héi khi giao tiÕp.

             - Gi¸o dôc th¸i ®é vµ hµnh vi phï hîp trong mét ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷.

B. Sù chuÈn bÞ cña thÇy vµ trß:

- Sgk, sgv.

- Mét sè tµi liÖu vÒ ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷.

- Hs ®äc tr­íc bµi häc.

- Gv thiÕt kÕ d¹y- häc.

C. C¸ch thøc tiÕn hµnh:

Gv tæ chøc giê d¹y- häc theo c¸ch kÕt hîp c¸c h×nh thøc trao ®æi- th¶o luËn, tr¶ lêi c¸c c©u hái.

D. TiÕn tr×nh d¹y- häc:

1. æn ®Þnh tæ chøc líp.

2. KiÓm tra bµi cò:

 C©u hái: Em h·y nªu c¸c bé phËn hîp thµnh cña VHVN? VH viÕt ®­îc chia thµnh c¸c thêi k× chñ yÕu nµo? Con ng­êi VN ®­îc kh¾c häa qua nh÷ng mèi quan hÖ nµo trong VH? Qua ®ã, em thÊy con ng­êi VN béc lé nh÷ng phÈm chÊt ®¸ng quý nµo?

3. Bµi míi:

* Giíi thiÖu bµi míi: Nhµ v¨n T« Hoµi trong t¸c phÈm DÕ MÌn phiªu l­u kÝ cã mét ph¸t hiÖn thó vÞ vÒ loµi kiÕn. Theo «ng, loµi kiÕn còng biÕt giao tiÕp, chóng trao ®æi th«ng tin khi ch¹m ®Çu vµo nhau trªn ®­êng di chuyÓn. Víi loµi ng­êi, ho¹t ®éng giao tiÕp còng chÝnh lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Con ng­êi cã thÓ giao tiÕp b»ng nhiÒu ph­¬ng tiÖn kh¸c nhau. Nh­ng ph­¬ng tiÖn giao tiÕp quan träng nhÊt, hiÖu qu¶ nhÊt, diÔn ra th­êng xuyªn cña con ng­êi trong x· héi ë mäi lóc, mäi n¬i lµ ng«n ng÷ (nãi vµ viÕt). §Ó thÊy ®­îc ®iÒu ®ã, h«m nay, chóng ta sÏ t×m hiÓu vÒ ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷.

Ho¹t ®éng cña gv vµ hs

                   Yªu cÇu cÇn ®¹t

Yªu cÇu hs ®äc ng÷ liÖu trong sgk, th¶o luËn, tr¶ lêi c¸c c©u hái:

a. Ho¹t ®éng giao tiÕp ®­îc VB trªn ghi l¹i diÔn ra gi÷a c¸c nh©n vËt giao tiÕp nµo? Hai bªn cã c­¬ng vÞ vµ quan hÖ víi nhau ntn?

I. T×m hiÓu ng÷ liÖu:

1. Ng÷ liÖu 1: VB Héi nghÞ Diªn Hång.

- Nh©n vËt giao tiÕp: Vua vµ c¸c vÞ b« l·o.

- C­¬ng vÞ:

  + Vua- ng­êi ®øng ®Çu triÒu ®×nh, cai qu¶n ®Êt n­íc, ch¨m lo cho mu«n d©n bÒ trªn.

  + C¸c vÞ b« l·o- ng­êi ®¹i diÖn cho tr¨m hä bÒ d­íi.

 

- §æi vai:

+ L­ît 1: Vua TrÇn nãi- c¸c b« l·o nghe.


b. Trong ho¹t ®éng giao tiÕp trªn, c¸c nh©n v©t giao tiÕp lÇn l­ît ®æi vai (vai ng­êi nãi- ng­êi nghe) ntn? Ng­êi nãi tiÕn hµnh nh÷ng ho¹t ®éng cô thÓ nµo? Ng­êi nghe thùc hiÖn nh÷ng hµnh ®éng t­¬ng øng nµo?

c. Ho¹t ®éng giao tiÕp trªn diÔn ra trong hoµn c¶nh nµo? (ë ®©u? vµo lóc nµo? khi ®ã n­íc ta cã sù kiÖn g× ®Æc biÖt?)

d. Ho¹t ®éng giao tiÕp trªn h­íng vµo néi dung g×?

e. Môc ®Ých cña cuéc giao tiÕp (héi nghÞ) lµ g×? Cuéc giao tiÕp ®ã cã ®¹t ®­îc môc ®Ých ko?

Hs th¶o luËn tr¶ lêi c¸c c©u hái trong sgk. Gv nhËn xÐt, chèt ý ®óng.

a. C¸c nh©n vËt giao tiÕp qua VB trªn?

 

 

b.  Ho¹t ®éng giao tiÕp ®ã diÔn ra trong hoµn c¶nh nµo?

c.Néi dung giao tiÕp thuéc lÜnh vùc nµo? VÒ ®Ò tµi g×? Bao gåm nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n nµo?

d. Môc ®Ých giao tiÕp lµ g×? (môc ®Ých cña ng­êi viÕt, ng­êi ®äc?)

 

 

e.Ph­¬ng tiÖn ng«n ng÷ vµ c¸ch tæ chøc VB cã ®Æc ®iÓm g× næi bËt?

 

+ L­ît 2: C¸c b« l·o nãi- vua TrÇn nghe.

+ L­ît 3: Vua TrÇn hái- c¸c b« l·o nghe.

+ L­ît 4: C¸c b« l·o tr¶ lêi- vua TrÇn nghe.

§æi vai lÇn l­ît.

- Hµnh ®éng cña vua TrÇn (ng­êi nãi): hái c¸c b« l·o liÖu tÝnh ntn khi qu©n M«ng Cæ hung h·n trµn sang.

- Hµnh ®éng cña c¸c b« l·o (ng­êi nãi): xin ®¸nh.

- Hµnh ®éng t­¬ng øng cña vua TrÇn vµ c¸c b« l·o (ng­êi nghe): l¾ng nghe.

- Hoµn c¶nh giao tiÕp: 

+ §Þa ®iÓm: ®iÖn Diªn Hång.

+Thêi ®iÓm: qu©n Nguyªn x©m l­îc n­íc ta lÇn 2(1285).

 

 

- Néi dung giao tiÕp:

+ Bµn vÒ nguy c¬ cña mét cuéc chiÕn tranh x©m l­îc ®· ë vµo t×nh tr¹ng khÈn cÊp.

+ §Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò nªn hoµ hay nªn ®¸nh.

- Môc ®Ých cña ho¹t ®éng giao tiÕp : Thèng nhÊt ý chÝ vµ hµnh ®éng ®Ó chiÕn ®Êu b¶o vÖ tæ quèc.

Môc ®Ých ®ã ®· thµnh c«ng.

 

 

2. Ng÷ liÖu 2: VB Bµi tæng quan VHVN.

- C¸c nh©n vËt giao tiÕp:

+ Ng­êi viÕt sgk.

+ Gi¸o viªn Ng÷ V¨n THPT.

 + Häc sinh líp 10 toµn quèc.

- §Æc ®iÓm:

+ §é tuæi: tõ 65 tuæi trë xuèng 15 tuæi.

 + Tr×nh ®é: tõ c¸c gi¸o s­, tiÕn sÜ xuèng häc sinh líp 10.

- Hoµn c¶nh giao tiÕp: cã tÝnh chÊt quy ph¹m, cã tæ chøc, môc ®Ých, néi dungvµ ®­îc thùc hiÖn theo ch­¬ng tr×nh mang tÝnh ph¸p lÝ trong nhµ tr­êng.

- Néi dung giao tiÕp:

+ LÜnh vùc: V¨n häc sö.

+ §Ò tµi: Tæng quan VHVN.

+ VÊn ®Ò c¬ b¶n: C¸c bé phËn hîp thµnh VHVN, tiÕn tr×nh ph¸t triÓn, con ng­êi VN qua VH.

- Môc ®Ých giao tiÕp:

+ Ng­êi viÕt: cung cÊp cho ng­êi ®äc c¸i nh×n tæng qu¸t vÒ VHVN.

+ Ng­êi ®äc: lÜnh héi mét c¸ch tæng qu¸t nhÊt vÒ c¸c bé phËn, tiÕn tr×nh ph¸t triÓn vµ con ng­êi VN qua VH.

- Ph­¬ng tiÖn ng«n ng÷:

 + Ng«n ng÷: thuéc lo¹i VBKH gi¸o khoa.


 

 

 

Gv yªu cÇu hs dùa vµo kÕt qu¶ cña viÖc t×m hiÓu ng÷ liÖu vµ ®äc phÇn ghi nhí trong sgk ®Ó tr¶ lêi c¸c c©u hái:

- ThÕ nµo lµ ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷?

 

 

 

 

- C¸c qu¸ tr×nh diÔn ra trong ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷? Ai lµ ng­êi thùc hiÖn mçi qu¸ tr×nh ®ã?

 

 

 

- C¸c nh©n tè cña ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷?

+ Bè côc: râ rµng, hÖ thèng m¹ch l¹c.

+ LÝ lÏ chÆt chÏ, thuyÕt phôc, dÉn chøng tiªu biÓu.

II. HÖ thèng ho¸ kiÕn thøc:

1. Kh¸i niÖm ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷:

- Ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷ lµ ho¹t ®éng trao ®æi th«ng tin cña con ng­êi trong x· héi, ®­îc tiÕn hµnh chñ yÕu b»ng ph­¬ng tiÖn ng«n ng÷ (d¹ng nãi hoÆc d¹ng viÕt) nh»m thùc hiÖn môc ®Ých vÒ nhËn thøc, t×nh c¶m, hµnh ®éng,...

Ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷ lµ ho¹t ®éng “liªn c¸ nh©n” nh»m:

+ Trao ®æi th«ng tin.

 + Trao ®æi t­ t­ëng, t×nh c¶m.

+ T¹o lËp quan hÖ x· héi.

2. C¸c qu¸ tr×nh cña ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷:

- T¹o lËp (s¶n sinh) VB: ng­êi nãi (ng­êi viÕt) thùc hiÖn.

- LÜnh héi VB: ng­êi nghe (ng­êi ®äc) thùc hiÖn.

 

 

 

3. C¸c nh©n tè cña ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷:

- Nh©n vËt giao tiÕp.

- Hoµn c¶nh giao tiÕp.

- Néi dung giao tiÕp.

- Môc ®Ých giao tiÕp.

- Ph­¬ng tiÖn vµ c¸ch thøc giao tiÕp.

 

E. Cñng cè, dÆn dß:

  Yªu cÇu hs:- §äc vµ lµm c¸c bµi tËp trong sgk trang 20, 21, 22.

                     - So¹n bµi: Kh¸i qu¸t VH d©n gian VN.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ngµy so¹n: 20/8/09                                                                 


TiÕt: 4.

§äc v¨n:

kh¸i qu¸t v¨n häc d©n gian

A. Môc tiªu bµi häc:

   Gióp hs:- N¾m ®­îc nh÷ng ®Æc tr­ng, hÖ thèng thÓ lo¹i vµ nh÷ng gi¸ trÞ c¬ b¶n cña VH d©n gian.

                - RÌn kÜ n¨ng t×m vµ tãm t¾t c¸c ý chÝnh cña bµi, t×m vµ ph©n tÝch c¸c dÉn chøng tiªu biÓu cho c¸c ý.

               - Gi¸o dôc th¸i ®é tr©n träng ®èi víi VH d©n gian, di s¶n v¨n hãa cña d©n téc.

B. Sù chuÈn bÞ cña thÇy vµ trß:

- Sgk, sgv.

- Mét sè tµi liÖu vÒ VH d©n gian.

- Hs so¹n bµi theo c¸c c©u hái cña sgk.

- Gv thiÕt kÕ d¹y- häc.

C. C¸ch thøc tiÕn hµnh:

Gv tæ chøc giê d¹y- häc theo c¸ch kÕt hîp c¸c h×nh thøc trao ®æi- th¶o luËn, tr¶ lêi c¸c c©u hái.

D. TiÕn tr×nh d¹y- häc:

1. æn ®Þnh tæ chøc líp.

2. KiÓm tra bµi cò:

C©u hái: Nªu c¸c bé phËn cña VHVN? KÓ tªn c¸c thÓ lo¹i cña VH d©n gian? VD ? Vai trß cña VH d©n gian?

3. Bµi míi:

* Giíi thiÖu bµi míi: Trong m¹ch suy c¶m vÒ ®Êt n­íc, nhµ th¬ NguyÔn Khoa §iÒm ®· gi¶i thÝch vÒ sù h×nh thµnh c¸c ®Þa danh:

         “Nh÷ng ng­êi vî nhí chång cßn gãp cho ®Êt n­íc nh÷ng nói Väng Phu

          CÆp vî chång yªu nhau gãp nªn hßn Trèng M¸i

          Gãt ngùa cña Th¸nh Giãng ®i qua cßn tr¨m ao ®Çm ®Ó l¹i

          ChÝn m­¬i chÝn con voi gãp m×nh dùng ®Êt tæ Hïng V­¬ng

          Nh÷ng con rång n»m im gãp dßng s«ng xanh th¼m

          Ng­êi häc trß nghÌo gãp cho ®Êt n­íc m×nh nói Bót, non Nghiªn.

                                                                                             (§Êt n­íc)

  Nh÷ng xóc c¶m s©u s¾c ®ã cña «ng b¾t nguån tõ VH d©n gian. Kho tµng VH d©n gian cña d©n téc ta thùc sù lµ suèi nguån v« tËn cho th¬ ca vµ nh¹c häa. H«m nay, chóng ta sÏ cïng t×m hiÓu nh÷ng nÐt lín vÒ VH d©n gian.

 

Ho¹t ®éng cña gv vµ hs

Yªu cÇu cÇn ®¹t

 

- VH d©n gian lµ g×? T¹i sao nãi VH d©n gian lµ t¸c phÈm nghÖ thuËt ng«n tõ?

Hs th¶o luËn, tr¶ lêi.

Gv nhËn xÐt, chèt ý: VH d©n gian lµ t¸c phÈm nghÖ thuËt ng«n tõ do VH d©n gian lÊy ng«n tõ lµm chÊt liÖu nghÖ thuËt.

I. VH d©n gian lµ g×? 

  Lµ nh÷ng t¸c phÈm ng«n tõ truyÒn miÖng ®­îc tËp thÓ s¸ng t¹o nh»m phôc vô trùc tiÕp cho c¸c sinh ho¹t kh¸c nhau cña ®êi sèng céng ®ång.

 

 

 

 

 

nguon VI OLET