Ho¹t ®éng cña GV vµ HS

Néi dung cÇn ®¹t

* Ho¹t ®éng 1: GV h­íng dÉn häc sinh t×m hiÓu phÇn tiÓu dÉn (SGK)

- Gäi häc sinh ®äc phÇn tiÓu dÉn. Sau ®ã yªu cÇu nªu néi dung chÝnh

* Ho¹t ®éng 2:

- GV gäi HS ®äc mét sè ®o¹n

sau ®ã gi¶i thÝch tõ khã

* Ho¹t ®éng 3

- Quang c¶nh vµ cuéc sèng ®Çy uy quyÒn cña chóa TrÞnh ®­îc t¸c gi¶ miªu t¶ nh­ thÕ nµo?

( HS chia nhãm nhá theo bµn, trao ®æi th¶o luËn, ph¸t biÓu)

Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch miªu t¶ cña t¸c gi¶?

(GV ph¸t vÊn HS tr¶ lêi)

Th¸i ®é cña t¸c gi¶ béc lé nh­ thÕ nµo tr­íc quang c¶nh ë phñ chóa? em cã nhËn xÐt g× vÒ th¸i ®é Êy?

(GV ph¸t vÊn HS tr¶ lêi)

* Ho¹t ®éng 4:

N¬i ë cña ThÕ tö C¸n ®­îc miªu t¶ nh­ thÕ nµo?

(HS lµm viÖc c¸ nh©n tr¶ lêi tr­íc líp)

H×nh hµi, vãc d¸ng cña ThÕ tö C¸n ®­îc miªu t¶ nh­ thÕ nµo?

(HS lµm viÖc c¸ nh©n tr¶ lêi tr­íc líp)

Em cã suy nghÜ g× vÒ c¸ch miªu t¶ nµy

Th¸i ®é cña Lª H÷u Tr¸c vµ phÈm chÊt cña mét thÇy lang ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo khi kh¸m bÖnh cho  ThÕ tö?

(HS chia nhãm  lín, 2 d·y tr¶ lêi)

* Ho¹t ®éng 5: GV chia nhãm nhá vµ h­íng dÉn häc sinh th¶o luËn;

Bót ph¸p ký sù cña t¸c gi¶ ®­îc thÓ hiÖn qua ®o¹n trÝch ®Æc s¾c nh­ thÕ nµo? h·y ph©n tÝch

4. Cñng cè: Gv yªu cÇu HS tù tãm t¾t nh÷ng nÐt chÝnh vÒ néi dung vµ NghÖ thuËt

5. DÆn dß

A. TiÓu dÉn

1. T¸c gi¶ ( 1724 – 1791). HiÖu lµ H¶i Th­îng L·n ¤ng ( ¤ng giµ l­êi ë ®Êt  Th­îng Hång )

- Quª qu¸n: Lµng Liªu X¸, huyÖn §­êng Hµo, phñ Th­îng Hång, thÞ trÊn H¶i D­¬ng (nay thuéc huyÖn Yªn Mü tØnh H­ng Yªn)

- VÒ gia ®×nh: Cã truyÒn thèng häc hµnh thi cö, ®ç ®¹t lµm quan

- PhÇn lín cuéc ®êi ho¹t ®éng y häc vµ tr­íc t¸c cña «ng g¾n víi quª ngo¹i ( H­¬ng S¬n – Hµ TÜnh)

- Lª H÷u Tr¸c kh«ng chØ ch÷a bÖnh giái mµ cßn so¹n s¸ch, më tr­êng, truyÒn b¸ y häc. Sù nghiÖp cña «ng ®­îc tËp hîp trong bé “ H¶i Th­îng y t«ng t©m lÜnh” gåm 66 quyÓn biªn so¹n trong gÇn 40 n¨m. §©y lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu y häc XuÊt s¾c nhÊt trong thêi trung ®¹i ViÖt Nam.

2. T¸c phÈm ( SGK)

§o¹n “Vµo phñ chóa TrÞnh” nãi vÒ viÖc Lª H÷u Tr¸c lªn tíi Kinh ®« ®­îc dÉn vµo phñ chóa ®Ò b¾t m¹ch, kª ®¬n cho TrÞnh C¸n.

B. §äc hiÓu v¨n b¶n

I. §äc v¨n b¶n

- Gi¶i thÝch tõ khã

II. T×m hiÓu v¨n b¶n

1. C¶nh sèng xa hoa ®Çy uy quyÒn cña chóa TrÞnh vµ th¸i ®é cña t¸c gi¶

* C¶nh sèng xa hoa ®Çy uy quyÒn cña chóa TrÞnh

+ Vµo phñ chóa ph¶i qua nhiÒu lÇn cöa vµ “ Nh÷ng d·y hµnh lang quanh co nèi nhau liªn tiÕp”. “ §©u ®©u còng lµ c©y cèi um tïm chim kªu rÝu rÝt, danh hoa ®ua th¾m, giã ®­a thoang tho¶ng mïi h­¬ng”

+ trong khu«n viªn phñ chóa “ Ng­êi gi÷ cöa truyÒn b¸o rén rµng, ng­êi cã viÖc quan qua l¹i nh­ m¾c cöi.

(ph©n tÝch bµi th¬ mµ t¸c gi¶ ng©m)

+ Néi cung ®­îc miªu t¶ gåm nh÷ng chiÕu gÊm, mµn lµ, sËp vµng, ghÕ rång, ®Ìn s¸ng lÊp l¸nh, h­¬ng hoa ngµo ng¹t, cung nh©n xóm xÝt, mÆt phÇn ¸o ®á...

+ ¨n uèng th× “ M©m vµng, chÐn b¹c, ®å ¨n toµn cña ngon vËt l¹”

+ VÒ nghi thøc: NhiÒu thñ tôc... Nghiªm ®Õn nçi t¸c gi¶ ph¶i “ NÝn thë ®øng chê ë xa)

=> Phñ chóa TrÞnh léng lÉy sang träng uy nghiªm ®­îc t¸c gi¶ miªu t¶ bÆng tµi quan s¸t tû mû, ghi chÐp trung thùc, t¶ c¶nh sinh ®éng gi÷a con ng­êi víi c¶nh vËt. Ng«n ng÷ gi¶n dÞ méc m¹c...

* Th¸i ®é cña t¸c gi¶

- Tá ra döng d­ng tr­íc nh÷ng quyÕn rò cña vËt chÊt. ¤ng s÷ng sê tr­íc quang c¶nh cña phñ chóa “ Kh¸c g× ng­ phñ ®µo nguyªn thña nµo”

- MÆc dï khen c¸i ®Ñp c¸i sang n¬i phñ chóa xong t¸c gi¶ tá ra kh«ng ®ång t×nh víi cuéc sèng qu¸ no ®ñ tiÖn nghi nh­ng thiÕu khÝ trêi vµ kh«ng khÝ tù do

2. ThÕ tö c¸n vµ th¸i ®é, con ng­êi Lª H÷u Tr¸c

* Nh©n vËt ThÕ tö C¸n:

- Lèi vµo chç ë cña vÞ chóa rÊt nhá “ §i trong tèi om...”

- N¬i thÕ tö ngù: V©y quanh bao nhiªu lµ vËt dông gÊm vãc lôa lµ vµng ngäc. Ng­êi th× ®«ng nh­ng ®Òu im lÆng -> kh«ng khÝ trë l©n l¹nh lÏo, thiÕu sinh khÝ

- H×nh hµi, vãc d¸ng cña ThÕ tö C¸n:

+ MÆc ¸o ®á ngåi trªn sËp vµng

+ BiÕt khen ng­êi gi÷a phÐp t¾c “¤ng nµy l¹y khÐo”

+ §øng dËy cëi ¸o th× “Tinh khÝ kh« hÕt, mÆt kh«, rèn låi to, g©n th× xanh...nguyªn khÝ ®· hao mßn... ©m d­¬ng ®Òu bÞ tæn h¹i -> mét c¬ thÓ èm yÕu, thiÕu sinh khÝ

=> T¸c gi¶ võa t¶ võa nhËn xÐt kh¸ch quan ThÕ tö C¸n ®­îc t¸i hiÖn l¹i thËt ®¸ng sî. T¸c gi¶ ghi trong ®¬n thuèc “ 6 m¹ch tÕ s¸c vµ v« lùc...trong th× trèng”. Ph¶i ch¨ng cuéc sèng vËt chÊt qu¸ ®Çy ®ñ, qu¸ giµu sang phó quý nh­ng tÊt c¶ néi lùc bªn trong lµ tinh thÇn ý chÝ, nghÞ lùc, phÈm chÊt th× trèng rçng?

* Th¸i ®é cña Lª H÷u Tr¸c vµ phÈm chÊt cña mét thÇy lang khi kh¸m bÖnh cho ThÕ tö

- Mét mÆt t¸c gi¶ chØ ra c¨n bÖnh cô thÓ, nguyªn nh©n cña nã, mét mÆt ngÇm phª ph¸n “V× ThÕ tö ë trong chèn mµn che tr­íng phñ, ¨n qu¸ no, mÆc qu¸ Êm nªn t¹ng phñ yÕu ®i”

+ ¤ng rÊt hiÓu c¨n bÖnh cña TrÞnh C¸n, ®­a ra c¸ch ch÷a thuyÕt phôc nh­ng l¹i sî ch÷a cã hiÖu qu¶ ngay, chóa sÏ tin dïng, c«ng danh trãi buéc. §Ò tr¸nh ®­îc viÖc Êy chØ cã thÓ ch÷a cÇm chõng, dïng thuèc v« th­ëng v« ph¹t. Song, lµm thÕ l¹i tr¸i víi y ®øc. Cuèi cïng phÈm chÊt, l­¬ng t©m trung thùc cña ng­êi thµy thuèc ®· th¾ng. Khi ®· quyÕt t¸c gi¶ th¼ng th¾n ®­a ra lý lÏ ®Ó gi¶i thÝch -> T¸c gi¶ lµ mét thµy thuèc giái cã kiÕn thøc s©u réng, cã y ®øc

3. Bót ph¸p ký sù ®Æc s¾c cña t¸c gi¶

- Quan s¸t tØ mØ, ghi chÐp trung thùc kh«ng mét chót h­ cÊu. C¸ch ghi chÐp còng nh­ tµi n¨ng quan s¸t ®· t¹o ®­îc sù tinh tÕ s¾c x¶o ë mét vµi chi tiÕt g©y Ên t­îng khã quªn.

- KÕt hîp gi÷a v¨n xu«i vµ th¬ ca  lµm t¨ng chÊt tr÷ t×nh cho t¸c phÈm

* Ghi nhí (SGK trang 9 )

LuyÖn tËp: Bµi tËp SGK trang 9

- HS lµm bµi vµ häc bµi

- Giê sau häc tiÕng ViÖt

Ho¹t ®éng cña GV vµ HS

                     Néi dung cÇn ®¹t

* Ho¹t ®éng 1: GV h­íng dÉn HS t×m hiÓu vª ng«n ng÷ lµ tµi s¶n chung cña XH

- T¹i sao ng«n ng÷ lµ tµi s¶n chung cña XH ?

( GV ph¸t vÊn HS tr¶ lêi)

TÝnh chung trong ng«n ng÷ cña céng ®ång ®­îc biÓu hiÖn qua nh÷ng ph­¬ng diÖn nµo ?

( GV chia HS theo nhãm nhá tr¶ lêi c©u hãi tr×nh bµy tr­íc líp)

*Ho¹t ®éng2: GV h­íng dÉn HS t×m hiÓu vÒ lêi nãi

-Em hiÓu thÕ nµo lµ lêi nãi c¸ nh©n ?

( GV ph¸t vÊn HS tr¶ lêi)

- C¸i riªng trong lêi nãi c¸ nh©n ®­îc biÓu lé ë nh÷ng ph­¬ng diÖn nµo ?

( HS chia nhãm nhá tr¶ lêi c©u hái)

*Ho¹t ®éng 3: GV h­íng dÉn HS lµm bµi tËp.

( GV ph¸t phiÕu häc tËp HS trao ®æi lµm BT theo bµn 4 em )

I. Ng«n ng÷- Tµi s¶n chung cña XH

- Ng«n ng÷ lµ tµi s¶n chung cña mét DT mét céng ®ång XH. Muèn giao tiÕp víi nhau XH ph¶i cã ph­¬ng tiÖn chung, trong ®ã ph­¬ng tiÖn quan träng nhÊt lµ ng«n ng÷. CHo nªn mçi c¸ nh©n ®Òu ph¶i tÝch luü vµ biÕt sö dông ng«n ng÷ chung cña céng ®ång.

- TÝnh chung trong ng«n ng÷ cña céng ®ång ®­¬c biÓu hiÖn qua nh÷ng ph­¬ng diÖn sau:

1.Trong thµnh phÇn cña ng«n ng÷ cã nh÷ng yÕu tè chung cho tÊt c¶ mäi c¸ nh©n trong céng ®ång. Nh÷ng yÕu tè chung bao gåm :

+ C¸c ©m vµ c¸c thanh( c¸c nguyªn ©m , phô ©m, thanh ®iÖu,....)

+ C¸c tiÕng ( tøc c¸c ©m tiÕt ) do sù kÕt hîp cña c¸c ©m vµ thanh theo nh÷ng quy t¾c nhÊt ®Þnh

+ C¸c tõ

+ C¸c ng÷ cè ®Þnh ( thµnh ng÷ , qu¸n ng÷ )

               Ph©n tÝch VD (SGK)

2. TÝnh chung cßn thÓ hiÖn ë c¸c quy t¾c vµ ph­¬ng thøc chung trong viÖc cÊu t¹o vµ sö dông c¸c ®¬n vÞ ng«n ng÷.

* VD mét sè quy t¾c hoÆc ph­¬ng thøc nh­:

+ Quy t¾c cÊu t¹o c¸c kiÓu c©u VD ( SGK)

+Ph­¬ng thøc chuyÓn nghÜa tõ VD ( SGK)

II. Lêi nãi- S¶n phÈm riªng cña c¸ nh©n.

- ThÕ nµo lµ lêi nãi ? ( SGK trang 11)

- C¸i riªng trong lêi nãi cña c¸ nh©n ®­îc biÓu lé ë c¸c ph­¬ng diÖn sau :

1. Giäng nãi c¸ nh©n

2. Vèn tõ ng÷ c¸ nh©n ( Ph©n tÝch VD SGK)

3.Sù chuyÓn ®æi, s¸ng t¹o khi sö dông tõ ng÷ chung, quen thuéc ( Ph©n tÝch VD SGK)

4. ViÖc t¹o ra c¸c tõ míi (Ph©n tÝch VD SGK)

5. ViÖc vËn dông linh ho¹t, s¸ng t¹o quy t¾c chung, ph­¬ng thøc chung ( Ph©n tÝch VD SGK)

III. Ghi nhí

IV. LuyÖn tËp

1. Bµi tËp 1

Tõ “ Th«i” in ®Ëm ®­îc dïng víi nghÜa: sù mÊt m¸t, sù ®au ®ín. “ Th«i” lµ h­ tõ ®­îc nhµ th¬ dïng trong c©u th¬ nh»m diÔn ®¹t nçi ®au cña m×nh khi nghe tin b¹n mÊt, ®ång thêi còng lµ c¸ch nãi gi¶m  ®Ó nhÑ ®i nçi mÊt m¸t qu¸ lín kh«ng g× bï ®¾p næi.

2. Bµi tËp 2

- T¸c gi¶ s¾p xÕp tõ ng÷ theo lèi ®èi lËp kÕt hîp víi h×nh thøc ®¶o ng÷ -> lµm næi bËt sù phÉn uÊt cña thiªn nhiªn mµ còng lµ sù phÉn uÊt cña con ng­êi -> T¹o nªn Ên t­îng m¹nh mÏ lµm nªn c¶ tÝnh s¸ng t¹o cña HXH

Ho¹t ®éng cña GV & HS

Néi dung cÇn ®¹t

* Ho¹t ®éng 1: GV h­íng dÉn HS t×m hiÓu phÇn tiÓu dÉn

- GV gäi mét HS ®äc phÇn tiÓu dÉn SGK sau ®ã tãm t¾t ý chÝnh

Ho¹t ®éng 2: GV h­íng dÉn HS ®äc hiÓu v¨n b¶n

- GV gäi HS ®äc bµi th¬ sau ®ã nhËn xÐt ( yªu cÇu ®äc diÔn c¶m)

- GV chia HS theo nhãm nhá (Theo bµn) trao ®æi th¶o luËn, tr¶ lêi c©u hái

X¸c ®Þnh kh«ng gian, thêi gian, tõ ng÷ ®· diÔn t¶ hoµn c¶nh, t©m tr¹ng cña nh©n vËt tr÷ t×nh nh­ thÕ nµo?

T©m tr¹ng cña chñ thÓ tr÷ t×nh ®­îc diÔn t¶ qua nh÷ng h×nh ¶nh, tõ ng÷, biÖn ph¸pnghÖ thuËt nµo? em cã nhËn xÐt g×?

GV h­íng dÉn HS t×m hiÓu 2 c©u thùc

-Thùc c¶nh vµ thùc t×nh cña HXH ®­îc diÔn ®¹t nh­ thÕ nµo ? Qua ®ã ta thÊy ®­îc ®iÒu g× vÒ HXH?

GV h­íng dÉn HS t×m hiÓu 2 c©u luËn

- Nçi niÒm phÉn uÊt cña HXH ®­îc diÔn ®¹t nh­ thÕ nµo ? Em cã nhËn xÐt g× ?( H×nh t­îng thiªn nhiªn gãp phÇn diÔn t¶ t©m tr¹ng, th¸i ®é cña nhµ th¬ tr­íc sè phËn nh­ thÕ nµo ?)

- Hai c©u kÕt nãi lªn t©m sù g× cña t¸c gi¶ ? ( c¸ch dïng tõ, nghÖ thuËt t¨ng

tiÕn....)

*Ho¹t ®éng3: GV h­íng dÉn HS cñng cè l¹i bµi häc

( GV ph¸t phiÕu häc tËp cho HS theo bµn. HS tr¶ lêi c©u hái vÒ gi¸ trÞ ND vµ gi¸ trÞ NT)

*GV h­íng dÉn HS luyÖn tËp ( Bµi tËp1- SGK trang20)

5. DÆn dß:

A. TiÓu dÉn

1. T¸c gi¶ Hå Xu©n H­¬ng

- Ch­a x¸c ®Þnh ®­îc n¨m sinh n¨m mÊt.

- Sèng vµo kho¶ng nöa cuèi thÕ kû XVIII – nöa ®Çu thÕ kû XIX.

- Quª qu¸n: Lµng Quúnh §«i huyÖn Quúnh L­u tØnh NghÖ An nh­ng sèng chñ yÕu ë kinh thµnh Th¨ng Long.

- Hoµn c¶nh xuÊt th©n: trong mét gia ®×nh nhµ nho nghÌo, cha lµm nghÒ d¹y häc.

- Lµ ng­êi ®a tµi ®a t×nh phãng tóng, giao thiÖp víi nhiÒu v¨n nh©n tµi tö, ®i rÊt nhiÒu n¬i vµ th©n thiÕt víi nhiÒu danh sÜ. Cuéc ®êi, t×nh duyªn cña Hå Xu©n H­¬ng nhiÒu Ðo le ngang tr¸i,

-> Hå Xu©n H­¬ng lµ mét hiÖn t­îng ®éc ®¸o trong lÞch sö v¨n häc ViÖt Nam. §­îc mÖnh danh lµ “ bµ chóa th¬ N«m”.

2. S¸ng t¸c (SGK trang 18)

B. §äc - hiÓu v¨n b¶n

I. §äc vµ gi¶i nghÜa tõ khã

II. T×m hiÓu v¨n b¶n

1. Hai c©u th¬ ®Çu

- Thêi gian: §ªm khuya (qu¸ nöa ®ªm) -> Yªn tÜnh, con ng­êi ®èi diÖn víi chÝnh m×nh, sèng thËt víi m×nh

- Kh«ng gian: Yªn tÜnh v¾ng lÆng (nghÖ thuËt lÊy ®éng t¶ tÜnh)

- ¢m thanh; TiÕng trèng cÇm canh -> nh¾c nhë con ng­êi vÒ b­íc ®i cña thêi gian

             + “V¨ng v¼ng” -> tõ l¸y miªu t¶ ©m thanh tõ xa väng l¹i (nghÖ thuËt lÊy ®éng t¶ tÜnh)

             + “ Trèng canh dån” -> tiÕng trèng dån dËp, liªn håi, véi v·

- Chñ thÓ tr÷ t×nh lµ ng­êi phô n÷ mét m×nh tr¬ träi, ®¬n ®éc tr­íc kh«ng gian réng lín:

+ “Tr¬”: Tr¬ träi, lÎ loi, c« ®¬n

              Tr¬ lú: Tñi hæ bÏ bµng, th¸ch thøc bÒn gan

+ KÕt hîp tõ “ C¸i + hång nhan”: vÎ ®Ñp cña ng­êi phô n÷ bÞ rÎ róng...

+ NghÖ thuËt ®¶o ng÷ -> nhÊn m¹nh vµo sù tr¬ träi nh­ng ®Çy b¶n lÜnh cña Xu©n H­¬ng => xãt xa, chua ch¸t

+ H×nh ¶nh t­¬ng ph¶n:

C¸i hång nhan > < n­íc non

-> Nçi c« ®¬n khñng khiÕp cña con ng­êi

2. Hai c©u tiÕp (C©u 3 + 4)

- M­în r­îu ®Ó gi¶i sÇu: Say råi l¹i tØnh -> vßng luÈn quÈn kh«ng lèi tho¸t

- Ng¾m vÇng tr¨ng: Th× tr¨ng xÕ bãng – KhuyÕt – ch­a trßn -> sù muén mµng dë dang cña cuéc ®êi nhµ th¬: Tuæi xu©n tr«i qua mµ h¹nh phóc ch­a trän vÑn

- NghÖ thuËt ®èi -> t« ®Ëm thªm nçi sÇu ®¬n lÎ cña ng­êi muén mµng lì dë

=> NiÒm mong mái tho¸t khái hoµn c¶nh thùc t¹i nh­ng kh«ng t×m ®­îc lèi tho¸t. §ã còng chÝnh lµ th©n phËn cña ng­êi phô n÷ trong x· héi phong kiÕn

3. Hai c©u tiÕp ( C©u 5 + 6)

- C¸ch diÔn ®¹t:

+ NghÖ thuËt ®èi

+ NghÖ thuËt ®¶o ng÷ -> M¹nh mÏ d÷ déi, quyÕt liÖt

+ §éng tõ m¹nh “xiªn” “®©m” kÕt hîp c¸c bæ ng÷ ngang däc -> c¸ch dïng tõ ®éc ®¸o -> sù ph¶n kh¸ng cña thiªn nhiªn

=> d­êng nh­ cã mét søc sèng ®ang bÞ nÐn xuèng ®· b¾t ®Çu bËt lªn m¹nh mÏ v« cïng

4. Hai c©u kÕt

- C¸ch dïng tõ:

+ Xu©n: Mïa xu©n, tuæi xu©n

+ Ng¸n: Ch¸n ng¸n, ng¸n ngÈm

->  Mïa xu©n ®Õn mïa xu©n ®i råi mïa xu©n l¹i l¹i theo nhÞp tuÇn hoµn v« t×nh cña trêi ®Êt cßn tuæi xu©n cña con ng­êi cø qua ®i mµ kh«ng bao giê trë l¹i => chua ch¸t, ch¸n ng¸n

- Ngo¶nh l¹i tuæi xu©n kh«ng ®­îc cuéc t×nh, khèi t×nh mµ chØ m¶nh t×nh th«i. M¶nh t×nh ®em ra san sÎ còng chØ ®­îc ®¸p øng chót xÝu ( nghÖ thuËt dïng tõ thuÇn viÖt theo cÊp ®é t¨ng tiÕn: M¶nh t×nh - san sÎ – tÝ – con con) => thËt xãt xa, téi nghiÖp

III. KÕt luËn

- VÒ néi dung: Qua lêi Tù t×nh bµi th¬ nãi lªn c¶ kh¸t väng sèng, kh¸t väng h¹nh phóc cña Hå Xu©n H­¬ng. ý nghÜa nh©n v¨n cña bµi th¬: Trong buån tñi, ng­êi phô n÷ g¾ng v­ît lªn trªn sè phËn nh­ng cuèi cïng vÉn r¬i vµo bi kÞch

- VÒ nghÖ thuËt: Sö dông tõ ng÷ gi¶n dÞ mµ ®Æc s¾c, h×nh ¶nh giµu søc gîi c¶m ®Ó diÔn t¶ c¸c biÓu hiÖn phong phó, tinh tÕ cña t©m tr¹ng

IV. LuyÖn tËp

- Gièng nhau:

+ §Òu sö dông th¬ N«m §­êng LuËt ®Ó thÓ hiÖn c¶m xóc

+ §Òu m­în c¶m thøc vÒ thêi gian ®Ó thÓ hiÖn t©m tr¹ng

+ §Òu sö dông c¸c tõ ng÷ biÓu c¶m

- Kh¸c nhau:

+ C¶m xóc trong “Tù t×nh I” lµ nçi niÒm cña nhµ th¬ tr­íc duyªn phËn hÈm hiu, nhiÒu mÊt m¸t, tr­íc lÏ ®êi ®Çy nghÞch c¶nh ®ång thêi lµ sù v­¬n lªn cña chÝnh b¶n th©n, th¸ch ®è l¹i duyªn phËn

+ Cßn ë “Tù t×nh II” còng lµ sù thÓ hiÖn cña bi kÞch duyªn phËn muén mµng, cè g¾ng v­¬n lªn nh­ng cuèi cïng còng kh«ng tho¸t ®­îc bi kÞch. §Õn “Tù t×nh II”, sù bi kÞch nh­ ®­îc nh©n lªn, phÉn uÊt h¬n.

* Ghi nhí (SGK trang 19)

- Thùc hiÖn bµi tËp 2

- Giê sau häc bµi “C©u c¸ mïa thu”          

Ho¹t ®éng cña GV vµ HS

Néi dung cÇn ®¹t

*Ho¹t ®éng1: GV h­íng dÉn HS t×m hiÓu phÇn tiÓu dÉn

Gäi HS ®äc vµ tãm t¾t néi

dung chÝnh

*Ho¹t ®éng2:

GV gäi HS ®äc bµi th¬

(Yªu cÇu ®äc diÔn c¶m)

*Ho¹t ®éng3: H­íng d·n HS t×m hiÓu v¨n b¶n

C¶nh mïa thu ®­îc t¸c gi¶ miªu t¶ nh­ thÕ nµo?

(Chó ý:§iÓm nh×n, tõ ng÷ h×nh ¶nh, c¶ch giªo vÇn)

HS chia nhãm nhá thùc hiÖn yªu cÇu trªn sau ®ã tr×nh bµy tr­íc líp

- GV chèt l¹i

Qua c¶nh mïa thu ta c¶m nhËn ®­îc ®iÒu g× vÒ t©m tr¹ng cña thi nh©n?

(HS tr¶ lêi vµo phiÕu häc tËp GV nhËn xÐt råi chèt l¹i)

4. Cñng cè

Nªu gi¸ trÞ ND vµ NT cña t¸c phÈm ?

( Dïng b¶ng phô cho HS chia nhãm nhá)

*Ho¹t ®éng4:GV h­íng dÉn HS lµm bµi tËp luyÖn tËp

5. DÆn dß:

A. TiÓu dÉn

1. T¸c gi¶( 1835- 1909) hiÖu lµ QuÕ S¬n, lóc nhá tªn lµ

Th¾ng sau ®æi thµnh NguyÔn KhuyÕn

- Quª qu¸n: Lµng Yªn §æ, huyÖn B×nh Lôc, tØnh Hµ Nam

- Hoµn c¶nh xuÊt th©n: Trong mét gia ®×nh nhµ nho nghÌo, cã truyÒn thèng khoa b¶ng -> ¶nh h­ëng ®Õn NguyÔn KhuyÕn

- B¶n th©n: Th«ng minh, ch¨m chØ, ®ç ®¹t cao ( §ç ®Çu c¶3 k× thi H­¬ng, Héi, §×nh -> Tam nguyªn Yªn §æ)

- Cuéc ®êi lµm quan h¬n 10 n¨m kh«ng mµng danh lîi, kh«ng h¬p t¸c víi kÎ thï sau ®ã vÒ ë Èn t¹i quª nhµ

-> NK lµ ng­êi tµi n¨ng, cã cèt c¸ch thanh cao, cã tÊm lßng yªu n­íc th­¬ng d©n, kiªn quyÕt kh«ng hîp t¸c víi kÎ thï.

2. S¸ng t¸c( SGK trang21)

B. §äc- hiÓu v¨n b¶n

I.§äc vµ gi¶i nghÜa tõ khã

II.T×m hiÓu v¨n b¶n

1. C¶nh mïa thu

- Bµi th¬ më ra b»ng khung c¶nh thiªn nhiªn gãi gän trong mét c¸i ao thu:

+Ao thu: l¹nh lÏo, n­íc trong veo -> ®Æc tr­ng cña vïng §BBB vµ cña tiÕt trêi mïa thu, gîi c¶m gi¸c l¹nh lÏo, yªn tÜnh l¹ th­êng

+H×nh ¶nh:ChiÕc thuyÒn c©u bÐ tÎo teo -> rÊt nhá( chó ý c¸ch sö dông tõ l¸y vµ c¸ch gieo vÇn “eo” cña t¸c gi¶)

+Tõ ng÷: lÏo, veo, teo...cã ®é gîi cao

- Còng tõ ao thu Êy t¸c gi¶ nh×n ra mÆt ao vµ kh«ng gian quanh ao:

+MÆt ao – sãng biÕc->n­íc mÆt ao ph¶n chiÕu mµu c©y mµu trêi trong xanh mét mµu

                - h¬i gîn tÝ-> chuyÓn ®éng rÊt nhÑ =>sù ch¨m chó quan s¸t cña t¸c gi¶

+H×nh ¶nh “ L¸ vµng......”-> ®Æc tr­ng tiªu biÓu cña mïa thu. “ khÏ ®­a vÌo” -> chuyÓn ®éng rÊt nhÑ rÊt khÏ => Sù c¶m nhËn s©u s¾c vµ tinh tÕ.

- Kh«ng gian mïa thu ®­îc më réng:

+Trêi xanh ng¾t -> xanh thuÇn mét mµu trªn diÖn réng => ®Æc tr­ng cña mïa thu.

+TÇng m©y l¬ löng trªn bÇu trêi -> quen thuéc gÇn gòi, yªn b×nh, tÜnh lÆng.

- Khung c¶nh lµng quª quen thuéc:ngâ xãm quanh co, hµng c©y tre, tróc....->yªn ¶ tÜnh lÆng.

- Trong c¸i kh«ng khÝ se l¹nh cña th«n quª bçng xuÊt hiÖn h×nh ¶nh mét ng­êi c©u c¸:

Tùa gèi «m cÇn......

C¸ ®©u ®íp ®éng.....

  + “ Bu«ng”: Th¶ ra( th¶ láng)

®i c©u ®Ó gi¶i trÝ,®Ó ng¾m c¶nh MT

+ TiÕng c¸ “®íp ®éng d­íi ch©n bÌo”-> sù ch¨m chó quan s¸t cña nhµ th¬ trong kh«ng gian yªn tÜnh cña mïa thu( nghÖ thuËt lÊy ®éng t¶ tÜnh)

2. T×nh thu

- Bµi th¬ nãi vÒ chuyÖn “ C©u c¸ mïa thu” nh­ng xÐt bÒ s©u chuyÖn c©u c¸ kh«ng ®­îc nh©n vËt tr÷ t×nh quan t©m nhiÒu l¾m. Nãi c©u c¸ nh­ng thùc ra lµ ®Ó ®ãn nhËn trêi thu, c¶nh thu vµo câi lßng vµ béc lé t©m tr¹ng cña m×nh.

- Kh«ng gian tÜnh lÆng ®em ®Õn sù c¶m nhËn vÒ mét nçi c« qu¹nh, uÈn khóc trong t©m hån nhµ th¬.

III. KÕt luËn

- VÒ néi dung: C¶nh mang vÎ ®Ñp ®iÓn h×nh cho mïa thu lµng c¶nh ViÖt Nam. C¶nh ®Ñp nh­ng ph¶ng phÊt buån, võa ph¶n ¸nh t×nh yªu thiªn nhiªn ®Êt n­íc, võa cho thÊy t©m sù thêi thÕ cña t¸c gi¶.

- VÒ nghÖ thuËt: Ng«n ng÷ trong s¸ng, gi¶n dÞ,cã kh¶ n¨ng diÔn t¶ nh÷ng biÓu hiÖn tinh tÕ cña sù vËt, t©m tr¹ng...C¸ch gieo vÇn ®éc ®¸o, nghÖ thuËt lÊy ®éng t¶ tÜnh....

*Ghi nhí( SGK)

IV.LuyÖn tËp

*Gîi ý:

C¸i hay cña nghÖ thuËt sö dông tõ ng÷ trong bµi th¬: dïng tõ ng÷ ®Ó gîi c¶nh vµ diÔn t¶ t©m tr¹ng

- C¶nh thanh s¬ vµ dÞu nhÑ ®­îc gîi lªn qua c¸c tÝnh tõ:Trong veo, biÕc, xanh ng¾t....C¸c côm ®énh tõ: gîn tÝ, khÏ ®­a, l¬ löng.

- Tõ “VÌo” nãi lªn t©m sù thêi thÕ cña t¸c gi¶

- VÇn “eo” ®­îc t¸c gi¶ sö dông rÊt thÇn t×nh

- HS häc bµi vµ lµm bµi tËp 2(SGK)

- Giê sau häc lµm v¨n

Ho¹t ®éng cña GV vµ HS

Néi dung cÇn ®¹t

* Ho¹t ®éng 1

- HS ®äc tiÓu dÉn trong SGK

- GV: Nªu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ cuéc ®êi con ng­êi cña nhµ th¬ Tó X­¬ng.

+ Sù nghiÖp th¬ v¨n cña Tó X­¬ng cã nh÷ng ®iÓm g× ®¸ng chó ý?

+ VÞ trÝ cña t¸c phÈm?

* Ho¹t ®éng 2.

- §äc – hiÓu v¨n b¶n.

- GV h­íng dÉn HS ®äc t¸c phÈm, chó ý c¸ch ng¾t nhÞp ë c¸c c©u th¬.

* Ho¹t ®éng 3.

- HS t×m hiÓu v¨n b¶n

GV:

+ Bµ Tó ®­îc giíi thiÖu nh­ thÕ nµo ë hai c©u th¬ ®Çu?

+ C¸ch diÔn ®¹t ë c©u th¬ thø hai cho thÊy bµ Tó lµ ng­êi cã vai trß nh­ thÕ nµo trong gia ®×nh? S¾c th¸i tù trµo ®­îc Tó X­¬ng thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo ë c©u th¬ thø hai? T¸c dông?

- HS tr¶ lêi Gv nhËn xÐt bæ sung

+ C©u 3+4 xuÊt hiÖn h×nh ¶nh nµo? T¸c gi¶ sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt g×? ý nghÜa?

+ Theo em c©u 3+4 cã ph¶i lµ lêi cña bµ Tó nãi víi «ng Tó hay kh«ng?

+ Em hiÓu “ duyªn”, “nî” cã nghÜa nh­ thÕ nµo? BiÖn ph¸p nghÖ thuËt mµ t¸c gi¶ sö dông ë c©u 5,6? ý nghÜa?

+ HS nªu néi dug kh¸i qu¸t 6 c©u th¬ më ®Çu.

- HS t×m hiÓu hai c©u kÕt

- HS trao ®æi th¶o luËn.

- GV:

+ Cã ng­êi cho r»ng hai c©u kÕt lµ Tó X­¬ng tù chöi m×nh theo em cã ®óng kh«ng?

+ Em hiÓu néi dung c©u kÕt nµy nh­ thÕ nµo?

+ ChØ ra nh÷ng ®Æc s¾c nghÖ thuËt cña t¸c phÈm.

* Ho¹t ®éng 3.

- HS ®äc ghi nhí SGK.

* Ho¹t ®éng 4

- GV cho HS lµm bµi tËp t¹i líp

- HS tr×nh bµy, GV nh¹n xÐt bæ sung

I. TiÓu dÉn

1. T¸c gi¶: (1870 – 1907)

- Quª qu¸n: Lµng VÞ Xuyªn, huyÖn mü Léc, Nam §Þnh.

- Tªn khai sinh: TrÇn Duy Uyªn, tù Méng Trai, hiÖu Méng tÝch.

- Con ng­êi:

+ §i häc sím næi tiÕnga th«ng minh, giái th¬ phó

+ C¸ tÝnh s¾c s¶o, sèng phãng tóng, kh«ng gß m×nh vµo khu«n phÐp tr­êng thi. T¸m lÇn thi háng chØ ®Ëu Tó tµi.

 Lµ nhµ nho tµi n¨ng nh­ng kh«ng thµnh ®¹t.

2. Sù nghiÖp.

* §Ó l¹i h¬n 100 bµi th¬ gåm nhiÒu thÓ lo¹i: Th¬, phó, c©u ®èi...

*   Néi dung:

- Th¬ trµo phóng:

+ Cã søc ch©m biÕm m¹nh mÏ s©u s¾c.

+ TiÕng c­êi tropng th¬ Tó X­¬ng  cã nhiÒu cung bËc: Ch©m biÕm s©u cay, ®¶ kÝch quyÕt liÖt, tù trµo mang s¾c th¸i ©n hËn ngËm ngïi...

 Së tr­êng cña Tó X­¬ng.

- Tr÷ t×nh

+ Nçi u hoµi tr­íc sù ®æi thay cña lµng quª.

+ T©m sù bÊt m·n víi ®êi. Béc lé lßng yªu n­íc xãt xa tr­íc vËn mÖnh d©n téc.

3. T¸c phÈm:

- Lµ bµi th¬ hay nhÊt, c¶m ®éng nhÊt cña Tó x­¬ng viÕt vÒ bµ Tó; võa ©n t×nh, hãm hØnh.

II.  §äc – HiÓu v¨n b¶n

1. §äc.

- Gi¶i thÝch tõ khã.

- Bè côc

2. T×m hiÓu.

a. 6 c©u th¬ ®Çu: H×nh t­îng ch©n dung bµ Tó:

* C©u 1+2;

- Giíi thiÖu c«ng viÖc cña bµ Tó: Bu«n b¸n.

+ Thêi gian: Quanh n¨m: thêi gian triÒn mien tõ ngµy nµy sang ngµy kh¸c, n¨m nµy sang n¨m kh¸c.

+ Mom s«ng: N¬i nguy hiÓm chªnh vªnh, sù chªnh vªnh vÊt v¶ trong nghÒ mua b¸n.

- G¸nh v¸c viÖc gia ®×nh

+ Nu«i ®ñ 5 con 1 chång: C¶ gia ®×nh ®ñ ¨n, ®ñ mÆc, ®ñ ch¬i.

+ C¸ch diÔn ®¹t: 5 con qua t¶i víi bµ Tó – 1 chång c©n b»ng víi 5 con. Bµ tó ph¶i lo 10 miÖng ¨n trong gia ®×nh.

 Cô thÓ ho¸ h¬n g¸nh nÆng trªn ®«i vai bµ Tó

+ T¸ch riªng con – chång: MÑ nu«i con lµ ®­¬ng nhiªn, vî nu«i chång phi lÝ. Tó X­¬ng tù coi m×nh lµ kÎ ¨n b¸m. ¨n kea c¸c con.  S¾c thaÝ tù trµo.

* C©u 3+4

- H×nh ¶nh: LÆn léi th©n cã. Sù vÊt v¶ tÇn t¶o sím h«m cña bµ Tó.

- C¸ch diÔn ®¹t :

+ Th©n cß: Sè phËn hÈm hiu, bÊt tr¾c cña vî

+ §¶o ng÷: NhÊn m¹nh sù vÊt v¶ lam lò ®Õn téi nghiÖp  cña bµ Tó

- §èi:

+ Tõ: Qu·ng v¾ng > < ®ß ®«ng

+ C©u;

 NhÊn m¹nh sù vÊt v¶ nguy hiÓm lam lò, cÇn cïcña bµ Tó. Th¸i ®é c¶m phôc yªu th­¬ng biÕt ¬n, nÓ träng bµ Tó. Tó X­¬ng ®÷ nhËp vµo giäng cña vî mµ than thë giïm bµ.

* C©u 5+6

- Mét duyªn: «ng Tó, bµ Tó.

- Hai nî: Nî chång, con

 Nçi vÊt v¶ ®· trë thµnh sè phËn nÆng nÒ cay cùc.

- NghÖ thuËt:

+ Thµnh ng÷: 5 n¾ng 10 m­a

+ §èi.

+ T¨ng cÊp: 1-2, 5-10

 §øc tÝnh chÞu th­¬ng, chÞu khã, th¶o hiÒn ®Çy tinh thÇn vÞ tha hy sinh rÊt mùc cña bµ Tó

 6 c©u th¬ ®Çu ch©n dung bµ Tó hiÖn lªn hoµn chØnh: VÊt v¶, lËn ®Ën ®¶m ®ang, chÞu th­¬ng chÞu khã, giµu lßng vÞ tha hÕt lßng hy sinh v× chång v× con. Bµ Tó trë thµnh ®iÓn h×nh cña ng­êi vî trong truyÒn thèng ViÖt Nam.

b. Hai c©u kÕt: Th¸i ®é cña t¸c gi¶.

- Thãi ®êi ¨n ë b¹c

+ Chöi m×nh: Chöi sù v« tÝch sù cña m×nh

+ Chöi ®êi: Thãi ®êi ®en b¹c,  gi¸ trÞ hîp lÝ cña cuéc sèng bÞ ®¶o lén. Ng­êi cã t¸i nh­ Tó X­¬ng kh«ng ®­îc chÊp nhËn r¬i vµo hoµn c¶nh ¨n b¸m vî.

- C©u kÕt:

+ Cã chång mµ nh­ kh«ng cã

+ Kh«ng cã th× cßn h¬n

 Tó X­¬ng nhËn lçi vÒ m×nh, ¨n n¨n khi thÊy m×nh kh«ng gióp g× ®­îc cho gia ®×nh. Cµng c¶m th­¬ng xãt xa cho sù vÊt v¶ cña vî. NÐt ®Ñp trong t©m hån, nh©n c¸ch cña Tó X­¬ng.

c. NghÖ thuËt.

-  ThÓ th¬:  §­êng luËt, kÕt  cÊu chÆt chÏ, hµm sóc

- Ng«n ng÷: Gi¸n dÞ, tõ ng÷ n«m na rÊt ®çi quen thuéc  trong ®êi sèng hµng ngµy.

Giäng ®iÖu: Th©n t×nh, hãm hØnh mang nh÷ng nÐt tù trµo. Béc lé t×nh c¶m tha thiÕt cña nhµ th¬.

 ThÓ hiÖn râ tµi th¬ N«m ®­êng luËt cña Tó X­¬ng.

III. Ghi nhí.

IV. LuyÖn tËp

Ho¹t ®éng cña GV vµ HS

Néi dung cÇn ®¹t

* Ho¹t ®éng 1

- HS ®äc tiÓu dÉn chó ý nh÷ng vÊn ®Ò träng t©m

- GV më réng:

+ NguyÔn KhuyÕn vµ D­¬ng Khuª ®· kÕt th©n víi nhau khi cïng thi ®ç. Ph¸p x©m l­îc NguyÔn KhuyÕn bá quan vÒ ë Èn, D­¬ng Khuª lµm quan cho Ph¸p trong t©m can cã lóc ngao ng¸n sù ®êi “ ThÕ sù v« kú nh­ ®Þnh cuéc” (Sù ®¬× nh­ cuéc cê kh«ng sao ®Þnh ®­îc) t×nh h×nh nh­ thÕ nh­ng NguyÔn KhuyÕn vÉn gi÷ t×nh b¹n cò

* Ho¹t ®éng 2.

- GV yªu cÇu HS ®äc v¨n b¶n, HS chó ý giäng ®äc: Giäng tha thiÕt s©u l¾ng

- GV nhËn xÐt 

* Ho¹t ®éng 3.

- HS t×m nh÷ng tõ ng÷  biÓu thÞ th¸i ®é cña t¸c gi¶ khi nghe tin b¹n qua ®êi c¸ch gäi ( b¸c D­¬ng, côm tõ c¶m th¸n, tø l¸y man m¸c, ngËm ngïi ...) ý nghÜa?

- NhËn xÐt g× vÒ th¸i ®é t×nh c¶m cña t¸c gi¶?

- Gv yªu cÇu HS x¸c ®Þnh néi dung kh¸i qu¸t

- GV:

+ §é s©u cña t×nh b¹n D­¬ng – NguyÔn ®­îc béc lé nh­  thÕ nµo? tõ ng÷ nµo miªu t¶ t×nh b¹n ®ã?

+ C¸ch miªu t¶ ®ã nãi lªn ®iÒu g×? Béc lé t©m tr¹ng nµo cña t¸c gi¶?

+ T×nh b¹n cña NguyÔn KhuyÕn vµ D­¬ng Khuª cßn ®­îc thö th¸ch b»ng yÕu tè nµo? C©u th¬ nµ«ch thÊy t×nh b¹n gi÷a hai ng­êi ®­îc ®Æt trong mèi t­¬ng quan gi÷a ®Êt n­íc, thêi cuéc?

+ Sù ©n hËn day døt cña NguyÔn KhuyÕn ®­îc béc lé ë c©u th¬ nµo? nhËn xÐt g× vÒ c¸ch diÔn ®¹t Êy?

+ Kû niÖm nµo lµm cho NguyÔn KhuyÕn cã Ên t­îng s©u ®Ëm nhÊt víi b¹n? §iÒu ®ã cã ý nghÜa g×?

- GV cho HS th¶o luËn nhãm.

+ Thêi gian: 5 phót

+ Nçi ®au mÊt b¹n ®­îc NguyÔn KhuyÔn diÔn t¶ nh­ thÕ nµo? Th¸i ®ép cña t¸c gi¶ khi ®ãn nhËn nçi ®au Êy?

+ Nhµ th¬ ®· an ñi m×nh nh­ thÕ nµo?

+ §Æc s¾c nghÖ thuËt?

- §¹i diÖn nhãm tr¶ lêi, GV nhËn xÐt bæ sung.

- HS lµm viÖc c¸ nh©n

+ C¶m nhËn g× vÒ c©u th¬ cuèi?

* Ho¹t ®éng 4.

- GV yªu cÇu HS nªu gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬.

I. TiÓu dÉn (SGK trang 31)

II.  §äc – HiÓu v¨n b¶n

1. §äc.

- THÓ lo¹i: Ch÷ H¸n  sau khi NguyÔn KhuyÔn dÞch ra ch÷ N«m vµ b¶n N«m trë thµnh phæ biÕn

- Bè côc: 4 phÇn

+ 2 c©u th¬ ®Çu: nçi ®au ban ®Çu

+ 20 c©u tiÕp: Håi t­ëng l¹i nh÷ng kû niÖm vÒ t×nh b¹n

+ 12 c©u tiÕp; T©m tr¹ng day døt  khi b¹n døt ¸o ra ®i.

+ 4 c©u th¬ cuèi: Trë l¹i nçi ®au mÊt b¹n

2. T×m hiÓu.

a. 2 c©u th¬ ®Çu:

- TiÕng than nhÑ nhµng, qua tiÕng than lµ t×nh c¶m ®au xãt tiÕc nuèi cña nhµ th¬

b. 20 c©u th¬ tiÕp: T­ëng nhí vÒ D­¬ng Khuª trong sù tiÕc th­¬ng cña NguyÔn KhuyÕn.

-  thêi thanh xu©n:

+ Cïng ®i thi, cïng ®Ëu khoa thi n¨m Gi¸p tý (1864)

+ GÆp gì duyªn trêi.

 Quan niÖm thiªng liªng vµ hai ng­êi sèng xøng ®¸ng quan niÖm Êy.

- NhiÒu së thÝch gièng nhau:

+ Thó vui thanh cao cña kh¸ch phong t×nh.

+ Së thÝch quen thuéc cña nhµ nho. C¬ së lµm nªn mét t×nh b¹n g¾n bã.

 Mèi quan hÖ th¾m thiÕt vµ s©u s¾c trong t×nh b¹n cña hä. §ã lµ t×nh c¶m nh÷ng ng­êi tri ©m, tri kû hä sinh ra lµ ®Ó cã nhau.

- §Æt t×nh b¹n trong mèi t­¬ng quan víi ®Êt n­íc, thêi cuéc.

+ Buæi d­¬ng cöu: Thêi buæi lo¹n l¹c n­íc mÊt.

+ PhËn ®Èu th¨ng: Sèng trong lo¹n l¹c nhµ th¬ kh«ng ham lîi léc, tõ quan vÒ ë Èn nh­ng vÉn day døt, ©n hËn

+BiÕt th«i th«i thÕ th× th«i míi lµ

 M©u thuÉn trong t©m hån NguyÔn KhuyÕn, nçi ®au thêi thÕ béc lé mét c¸ch thÇm kÝn

+ Kû niÖm khã quªn: LÇn gÆp cuèi cïng tr­íc ®ã 3 n¨m

+ Mõng vui, c¶m ®éng thÊy D­¬ng Khuª khoÎ m¹nh

 Tin b¹n mÊt D­¬ng Khuª kh«ng tin cho dï ®ã lµ sù thËt

c. 12 c©u tiÕp

- NghÞch lÝ trí trªu:

+ NguyÔn KhuyÕn h¬n tuæi D­¬ng Khuª

+ NguyÔn KhuyÔn ®au èm h¬n

 D­¬ng Khuª ra ®i tr­íc

- Th¸i ®é:

+ Chît nghe: §ét ngét, ngì ngµng

+ Ch©n tay rông rêi: Thµnh ng÷  diÔn t¶ nçi ®au tª t¸i – nçi ®au nh­ mÊt ®i mét phÇn c¬ thÓ, nçi ®au xãt v« cïng v« tËn

+ An ñi: D­¬ng Khuª sím l×a ®êi lµ ph¶i v× ®êi ®ang ch¸n. Nçi ®au thêi thÕ

+ Nuèi tiÕc, hÉng hôt kÌm theo c¶ tr¸ch mãc.

- NghÖ thô©t

+ LÆp tõ “kh«ng “ 5 lÇn diÔn t¶ sù trèng rçng ghª gím khi mÊt b¹n.

+ §iÓn tÝch, ®iÓn cè: Nçi ®au ®ín nhí b¹n tri ©m, tri kû.

d. PhÇn kÕt

- ChÊp nhËn sù ra ®i cña b¹n cho dï cã th­¬ng xãt

- Hai c©u cuèi:

+ LÖ cña ng­êi giµ cßn rÊt Ýt

+ Ng­êi giµ khãc kh«ng cã n­íc m¾t

 Nçi ®au kh«n t¶, nçi ®au d­êng nh­ ®· dån c¶ vµo trong, nçi ®au Êy lµ nçi ®au triÒn miªn, bÊt tËn

III. Tæng kÕt

- Néi dung

Bµi th¬ lµ tiÕng khãc b¹n thèng thiÕt c¶m ®éng. Qua tiÕng khãc thÓ hiÖn mét t×nh b¹n th¾m thiÕt tíi møc hiÕm cã trong th¬ x­a.

- NghÖ thuËt

+ Sö dông ng«n ng÷ b×nh d©n, tõ l¸y, thµnh ng÷, biÖn ph¸p tu tõ, ®iÓn tÝch...®Ó nãi vÒ nçi ®au khi mÊt b¹n

Ho¹t ®éng cña GV vµ HS

Néi dung cÇn ®¹t

* Ho¹t ®éng 1: GV h­íng dÉn häc sinh t×m hiÓu yªu cÇu ph©n tÝch ®Ò

HS chia thµnh 4 nhãm:

+ Nhãm 1; 2: Tr¶ lêi c©u hái yªu cÇu ë ®Ò 1

+ Nhãm 3; 4: Tr¶ lêi c©u hái yªu cÇu ë ®Ò 2

- HS cö ng­êi tr×nh bµy tr­íc líp

- GV chèt l¹i

* Ho¹t ®éng 2

- ThÕ nµo lµ lËp dµn ý? (GV ph¸t vÊn HS tr¶ lêi)

- X¸c ®Þnh qu¸ tr×nh lËp dµn ý (minh ho¹ b»ng c¸c vÝ dô)

- HS tr¶ lêi vµo phiÕu häc tËp

* Ho¹t ®éng 3; GV h­íng dÉn HS lµm bµi tËp luyÖn tËp

I.Ph©n tÝch ®Ò

1. VÝ dô: §Ò 1 vµ §Ò 2 (SGK)

* §Ò1:

- Thuéc d¹ng ®Ò cã ®Þnh h­íng cô thÓ, nªu râ c¸c yªu cÇu vÒ néi dung, giíi h¹n dÉn chøng

- VÊn ®Ò cÇn nghÞ luËn:ViÖc chuÈn bÞ hµnh trang vµo thÕ kû míi

- Yªu cÇu vÒ néi dung: Tõ ý kiÕn cña Vò Khoan cã thÓ suy ra

+ Ng­êi ViÖt Nam cã nhiÒu ®iÓm m¹nh: Th«ng minh, nh¹y bÐn víi c¸i míi.

+ Ng­êi ViÖt Nam còng kh«ng Ýt ®iÓm yÕu: ThiÕu hôt vÒ kiÕn thøc c¬ b¶n, kh¶ n¨ng thùc hµnh vµ s¸ng t¹o h¹n chÕ

+ Ph¸t huy ®iÓm m¹nh, kh¾c phôc ®iÓm yÕu lµ thiÕt thùc chuÈn bÞ hµnh trang vµo thÕ kû 21

- Yªu cÇu vÒ ph­¬ng ph¸p; sö dông thao t¸c lËp luËn b×nh luËn, gi¶i thÝch, chøng minh; dïng dÉn chøng thùc tÕ x· héi lµ chñ yÕu

* §Ò 2: Thuéc d¹ng ®Ò më

- VÊn ®Ò cÇn nghÞ luËn: T©m sù cña Hå Xu©n H­¬ng trong bµi Tù t×nh II

- Yªu cÇu vÒ néi dung: Nªu c¶m nghÜ cña m×nh vÒ t©m sù vµ diÔn biÕn t©m tr¹ng cña Hå Xu©n H­¬ng

- Yªu cÇu vÒ ph­¬ng ph¸p: sö dông thao t¸c lËp luËn ph©n tÝch kÕt hîp víi nªu c¶m nghÜ, dÉn chøng th¬ Hå Xu©n H­¬ng lµ chñ yÕu

* Ph©n tÝch ®Ò lµ:

+ X¸c ®Þnh yªu cÇu vÒ néi dung

+ X¸c ®Þnh yªu cÇu vÒ h×nh thøc

+ Ph¹m vi t­ liÖu sö dông

II. LËp dµn ý

* Kh¸i niÖm (SGK)

* Qu¸ tr×nh lËp dµn ý bao gåm:

1. X¸c lËp luËn ®iÓm

VÝ dô: §Ò 1 cã 3 luËn ®iÓm

2. X¸c lËp luËn cø: T×m nh÷ng luËn cø lµm s¸ng tá cho tõng luËn ®iÓm

3. S¾p xÕp luËn ®iÓm, luËn cø

a. Më bµi

b. Th©n bµi

c. KÕt bµi

4. §Ó dµn ý m¹ch l¹c cÇn cã ký hiÖu tr­íc ®Ò môc

III.  Ghi nhí (SGK)

IV. LuyÖn tËp

Bµi tËp 1;2 SGK trang 24

§Ò 1 thuéc d¹ng ®Ò ®Þnh h­íng râ néi dung nghÞ luËn

VÊn ®Ò cÇn nghÞ luËn: Gi¸ trÞ hiÖn thùc s©u s¾c cña ®o¹n trÝch

Yªu cÇu vÒ néi dung:

+ Bøc tranh cô thÓ sinh ®éng vÒ cuéc sèng xa hoa n¬i phñ chóa

+ Th¸i ®é cña t¸c gi¶

Yªu cÇu vÒ ph­¬ng ph¸p: Thao t¸c lËp luËn ph©n tÝch kÕt hîp nªu c¶m nghÜ. dïng dÉn chøng trong v¨n b¶n

Ho¹t ®éng cña GV vµ HS

Néi dung cÇn ®¹t

* Ho¹t ®éng 1: 

HS chia thµnh  nhãm nhá (Theo bµn) trao ®æi th¶o luËn tr¶ lêi c©u hái 1; 2; 3; 4; 5 (SGK trang 26)

- HS cö ng­êi tr×nh bµy tr­íc líp

- GV chèt l¹i

* Ho¹t ®éng 2

- HS chia 4 nhãm

+ Nhãm 1; 2 ph©n tÝch vÝ dô 1

+ Nhãm 3; 4 ph©n tÝch vÝ dô 2

- HS tr¶ lêi vµo phiÕu häc tËp

- GV chèt l¹i

* Ho¹t ®éng 3; GV h­íng dÉn HS lµm bµi tËp luyÖn tËp

I.Môc ®Ých yªu cÇu cña thao t¸c lËp luËn ph©n tÝch

1. VÝ dô: (SGK)

- LuËn ®iÓm (ý kiÕn, quan niÖm): Së Khanh lµ kÎ bÈn thØu, bÇn tiÖn, ®¹i diÖn cña sù ®åi b¹i trong x· héi truyÖn KiÒu

- C¸c luËn cø lµm s¸ng tá cho luËn ®iÓm

+ Së Khanh sèng b»ng nghÒ ®åi b¹i, bÊt chÝnh

+ Së Khanh lµ kÎ ®åi b¹i nhÊt trong nh÷ng kÎ lµm c¸i nghÒ ®åi b¹i, bÊt chÝnh ®ã: Gi¶ lµm ng­êi tö tÕ ®Ó ®¸nh lõa mét c« g¸i ng©y th¬, hiÕu th¶o; trë mÆt mét c¸ch tr¬ tr¸o; th­êng xuyªn lõa bÞp, tr¸o trë

- Thao t¸c ph©n tÝch kÕt hîp chÆt chÏ víi tæng hîp

 Ph©n tÝch lµ chia nhá ®èi t­îng thµnh c¸c yÕu tè ®Ó xem xÐt mét c¸ch kü cµng néi dung, h×nh thøc vµ mèi quan hÖ bªn trong còng nh­ bªn ngoµi cña chóng

Ph©n tÝch bao giê còng g¾n liÒn víi tæng hîp

II. C¸ch ph©n tÝch

* VÝ dô 1; 2 (SGK)

VÝ dô 1:

- Ph©n tÝch theo quan hÖ néi bé cña ®èi t­îng: §ång tiÒn võa cã t¸c dông tèt, võa cã t¸c dông xÊu

- Ph©n tÝch theo quan hÖ nguyªn nh©n -  kÕt qu¶: Ph©n tÝch søc m¹nh t¸c qu¸i cña ®ång tiÒn   th¸i ®é phª ph¸n vµ khinh bØ cña NguyÔn Du khi nãi ®Õn ®ång tiÒn

- Ph©n tÝch theo quan hÖ kÕt qu¶ - nguyªn nh©n: T¸c h¹i cña ®ång tiÒn ( KÕt qu¶) v× mét lo¹t hµnh ®éng gian ¸c, bÊt chÝnh ®Òu do ®ång tiÒn chi phèi (nguyªn nh©n )

- Trong qu¸ tr×nh lËp luËn ph©n tÝch lu«n g¾n liÒn víi kh¸i qu¸t tæng hîp

VÝ dô 2:

- Ph©n tÝch theo quan hÖ néi bé cña ®èi t­îng: C¸c ¶nh h­ëng xÊu cña viÖc bïng næ d©n sè ®Õn con ng­êi: ThiÕu l­¬ng thùc, thùc phÈm; suy dinh d­ìng, suy tho¸i nßi gièng; thiÕu viÖc lµm, thÊt nghiÖp

- Ph©n tÝch theo quan hÖ nguyªn nh©n -  kÕt qu¶: Bïng næ d©n sè (nguyªn nh©n) ¶nh h­ëng rÊt nhiÒu ®Õn ®êi sèng con ng­êi (KÕt qu¶)

 C¸ch ph©n tÝch: Chia, t¸ch ®èi t­îng thµnh c¸c yÕu tè theo nh÷ng tiªu chÝ, quan hÖ nhÊt ®Þnh

III. Ghi nhí

IV. LuyÖn tËp

Bµi tËp 1;2 SGK trang 28

Bµi tËp 1:

a. Quan hÖ néi bé cña ®èi t­îng (diÔn biÕn c¸c cung bËc t©m tr¹ng cña Thuý KiÒu): ®au xãt, quÈn quanh vµ hoµn toµn bÕ t¾c

b. Quan hÖ gi÷a ®èi t­îng nµy víi c¸c ®èi t­¬ng kh¸c cã liªn quan

Ho¹t ®éng cña GV vµ HS

Néi dung cÇn ®¹t

Ho¹t ®éng cña GV vµ HS

Néi dung cÇn ®¹t

*Ho¹t ®éng1

-Gi÷a ng«n ng÷ chung vµ lõi nãi c¸ nh©n cã quan hÖ víi nhau nh­ thÕ nµo?

GV ph¸t vÊn HS tr¶ lêi

*Ho¹t ®éng2

GV h­íng dÉn HS lµm bbµi tËp luyÖn tËp

GVchia HS thµnh 4 nhãm

(Dïng b¶ng phô)

Chia nhãm nhá (theo bµn) trao ®æi th¶o luËn

HS ph¸t biÓu, nhËn xÐt

GV chèt l¹i

HS chia nhãm nhá (Theo bµn) tr¶ lêi b»ng phiÕu häc tËp

GV h­íng ®Én HS lµm bµi tËp vÒ nhµ

4.Cñng cè

5.DÆn dß

III.Quan hÖ gi÷a ng«n ng÷ chung vµ lêi nãi c¸ nh©n

-Ng«n ng÷ chung(bao gåm toµn bé ng÷ liÖu vÒ ng÷ ©m, tõ vùng, ng÷ ph¸p....) lµ c¬ së ®Ó mçi c¸ nh©n s¶n sinh ra nh÷ng lêi nãi cô thÓ cña m×nh, ®ång thêi lÜnh héi ®­îc lêi nãi cña c¸ nh©n kh¸c.

    ( Ph©n tÝch)

-Lêi nãi c¸ nh©n: lµ thùc tÕ sinh ®éng, hiÖn thùc ho¸ nh÷ng yÕu tè chung, nh÷ng qui t¼c vµ ph­¬ng thøc chung cña ng«n ng÷

      VD (SGK)

-> Gi÷a ng«n ng÷ chung cña céng ®ång x· héi vµ lêi nãi cña c¸ nh©n cã mèi quan hÖ hai chiÒu

IV.Ghi nhí

V.LuyÖn tËp

1.Bµi tËp1

-Tõ “N¸ch” ®­îc dïng víi nghÜa chuyÓn chØ gãc t­êng, kho¶ng kh«ng gian chËt hÑp gi÷a 2 bøc t­êng t¹o nªn sù ng¨n c¸ch gi÷a 2 nhµ -> sù s¸ng t¹o cña NguyÔn Du

2.Bµi tËp 2: §©y lµ hiÖn t­îng nhiÒu nghÜa cña tõ “xu©n”

thÓ hiÖn sù s¸ng t¹o riªng cña mçi nhµ th¬

-Trong bµi “Tù t×nh”

+NghÜa gèc:chØ mïa xu©n cña thiªn nhiªn

+NghÜa chuyÓn:chØ tuæi xu©n, søc sèng vµ nhu cÇu t×nh c¶m cña tuæi trÎ

-Trong “TruyÖn KiÒu”:®Òu dïng víi nghÜa chuyÓn

+Cµnh xu©n:cµnh c©y non t¬,xanh t­¬i,®Çy søc sèng

+Cµnh xu©n:ChØ vÎ ®Ñp cña ng­êi con g¸i trÎ tuæi

-Trong bµi “Khãc D­¬ng Khuª”:®Òu ®ïng víi nghÜa chuyÓn

  +BÇu xu©n: chÊt men say nång cña r­îu ngon,bÇu r­îu trµn ®Çy h­¬ng xu©n

  +BÇu xu©n:chØ søc sèng d¹t dµo cña tuæi trÎ, t×nh c¶m th¾m thiÕt cña b¹n bÌ

-Trong c©u th¬ cña HCM:

+ “Xu©n”1:dïng víi nghÜa gèc chØ MX cña thiªn nhiªn

+ “Xu©n”2:dïng víi nghÜa chuyÓn chØ sù t­¬i ®Ñp, søc sèng míi,d¹t dµo cña ®Êt n­íc

3.Bµi tËp 3

-Trong c©u th¬ cña Huy CËn:®­îc dïng víi nghÜa gèc chØ mét thiªn thÓ trong vò trô,nh­ng ho¹t ®éng “xuèng biÓn” lµ phÐp nh©n ho¸                                                                                     -Trong c©u th¬ cña Tè H÷u: “MÆt trêi” chØ lÝ t­ëng c¸ch m¹ng

-Trong c©u th¬ cña NguyÔn Khoa §iÒm:

+Tõ “MÆt trêi”1:§­îc dïng víi nghÜa gèc

+Tõ “MÆt trêi”2:§­îc dïng theo nghÜa chuyÓn chØ ®øa con th©n yªu cña ng­êi mÑ víi tÊt c¶ niÒm hy väng, tin yªu vµ h¹nh phóc

4.Bµi tËp 4(vÒ nhµ)

-Tõ “män m»n” ->l¸y l¹i phô ©m ®Çu

-Tõ “giái gi¾n” -> l¸y l¹i phô ©m ®Çu

-Tõ “Néi soi” -> ®­îc t¹o ra theo m« h×nh cÊu t¹o tõ: néinvô, néi trÞ...

-GV chèt l¹i néi dung bµi häc

- Lµm bµi tËp

-Giê sau häc “Bµi ca ngÊt ng­ëng”

ho¹t ®éng cña GV vµ HS

                      néi dung cÇn ®¹t

*Ho¹t ®éng1:GV h­íng dÉn HS t×m hiÓu phÇn tiÓu dÉn

GV gäi HS ®äc phÇn tiÓu dÉn SGK sau ®ã tãm t¾t néi dung chÝnh

GV chèt l¹i

*Ho¹t ®éng2:

HS ®äc diÔn c¶m bµi ca

GVnhËn xÐt

-Gi¶i thÝch nghÜa tõ “NgÊt ng­ëng” ( c¶ nghÜa ®en lÉn nghÜa dïng trong bµi ca)

HS chia6 nhãm tr¶ lêi c©u hái vµo b¶ng phô, cö ng­êi tr×nh bµy tr­íc líp

- Bµi ca cã thÓ chia thµnh m¸y phÇn? Néi dung chÝnh cña mçi phÇn?( GV ph¸t vÊn HS tr¶ lêi)

*Ho¹t ®éng3:GV h­íng dÉn HS t×m hiÓu chi tiÕt

- H·y gi¶i thÝch nghÜa vµ c¸ch diÔn ®¹t 2 c©u th¬ më ®Çu? Nªu nhËn xÐt.

GV ph¸t vÊn HS tr¶ lêi

GV chèt l¹i

T¸c gi¶ ®· sö dông nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo ®Ó «n l¹i nh÷ng c«ng tÝch cña m×nh khi lµm quan? Em cã nhËn xÐt g×?

-GV chia HS theo nhãm nhá(theo bµn) trao ®æi th¶o luËn tr¶ lêi c©u hái vµo phiÕu häc tËp

4.Cñng cè tiÕt1:C¸i “NgÊt ng­ëng cña NguyÔn C«ng Trø khi ®ang lµm quan ®­îc hiÓu nh­ thÕ nµo?

Gv ph¸t vÊn HS tr¶ lêi

5.DÆn dß tiÕt1

A.TiÓu dÉn

1.T¸c gi¶(1778- 1858) tù lµ Tån ChÊt, hiÖu lµ Ngé Trai, biÖt hiÖu: Hi V¨n

-Quª qu¸n:lµng Uy ViÔn, huyÖn Nghi Xu©n, tØnh Hµ TÜnh

-Hoµn c¶nh xuÊt th©n:trong mét gia ®×nh nho häc

-Cuéc ®êi:

+Tõ nhá cho ®Ðn n¨m 1819:sèng mét cuéc sèng nghÌo khã, cã ®iÒu kiÖn tham gia h¸t ca trï

+N¨m1819:thi ®ç gi¶i nguyªn vµ ®­îc bæ lµm quan -> con ®­êng lµm quan kh«ng b»ng ph¼ng, ®­îc th¨ng chøc vµ bÞ gi¸ng chøc thÊt th­êng

-¤ng lµ ng­êi cã tµi n¨ng vµ nhiÖt huyÕt trªn nhiÒu lÜnh vùc ho¹t ®éng x· héi, tõ v¨n ho¸, kinh tÕ ®Õn qu©n sù.

=>Mét tªn tuæi lín:mét danh t­íng, mét nhµ kinh tÕ, mét nhµ th¬, mét tµi tö, tµi hoa nh­ng cuéc ®êi nhiÒu th¨ng trÇm, biÕn cè.

2.S¸ng t¸c

-HÇu hÕt b»ng ch÷ N«m

-ThÓ lo¹i ­a thÝch: h¸t nãi

-> «ng lµ ng­êi ®Çu tiªn cã c«ng ®em ®Õn cho h¸t nãi mét néi dung phï hîp víi chøc n¨ng vµ cÊu tróc cña nã

B.§äc - hiÓu v¨n b¶n

I.§äc diÔn c¶m

-Gi¶i nghÜa tõ khã

-Tõ “NgÊt ng­ëng” xuÊt hiÖn4 lÇn kh«ng kÓ tiªu ®Ò

   +NghÜa ®en:sù vËt ®Æt ë thÕ, vÞ trÝ cao, kh«ng v÷ng ch¾c, dÔ ®æ, nghiªng, t­ thÕ cña ng­êi say ngåi kh«ng v÷ng, ®i l¶o ®¶o, muèn ng·.

   +NghÜa ®­îc dïng trong bµi:lèi sèng, phong c¸ch sèng kh¸c ng­êi, kh¸c th­êng,®Çy c¸ tÝnh, b¶n lÜnh, v­ît ra ngoµi khu©n khæ

-Bè côc:3 phÇn

  +6 c©u ®Çu:Hi V¨n ngÊt ng­ëng trong triÒu

  +10 c©u tiÕp: Hi V¨n ngÊt ng­ëng khi vÒ h­u

  +3 c©u cßn l¹i:Kh¼ng ®Þnh lÝ t­ëng sèng

II.T×m hiÓu chi tiÕt

1.6 c©u ®Çu

*2 c©u ®Çu:

- C©u1:+Toµn v¨n ch÷ H¸n->®Æc ®iÓm cña lêi ca trï-h¸t nãi vµ còng lµ ®Æc ®iÓm cña v¨n th¬ n«m thêi k× s¬ khëi khi t¸c gi¶ muèn diÔn ®¹t mét ý quan träng

             +gi¶i thÝch nghÜa:trong trêi ®Êt( vò trô) kh«ng cã viÖc g× kh«ng ph¶i lµ phËn sù( nhiÖm vô, tr¸ch nhiÖm) cña ta( Nhµ nho)-> Quan niÖm cña nhµ nho ®Çy tù tin, tù hµo vµo tµi trÝ vµ lÝ t­ëng cña m×nh

-C©u2: ¤ng Hi V¨n cho r»ng m×nh ®· vµo lång khi chän con ®­êng häc hµnh, thi ®ç lµm quan, lµm t­íng gióp triÒu ®×nh, gióp Vua, gióp n­íc

  => cã sù m©u thuÉn gi÷a lÝ t­ëng vµ thùc tiÔn cuéc sèng, thêi ®¹i mµ «ng ®ang sèng

*4 c©u tiÕp theo

- §iÖp tõ: khi, cã khi -> kh«ng muèn kÓ kÜ

- LiÖt kª: ®ç Thñ khoa, lµm Tham t¸n, Tæng ®èc §«ng, ®¹i t­íng b×nh T©y, Phñ do·n Thõa Thiªn -> nh÷ng chøc vô quan träng, nh÷ng chiÕn c«ng thµnh tÝch lõng lÉy...®­îc kÓ l­ít qua =>sù tù tin, b¶n lÜnh cña NguyÔn C«ng Trø( kh«ng tù cao tù ®¹i)

- NgÉm l¹i c¶ cuéc ®êi lµm quan n¾m nhiÒu quyÒn chøc, ¤ng tù tæng kÕt mét c¸ch tù hµo:

         Gåm thao l­îc ®· nªn tay ngÊt ng­ëng                          -> NguyÔn C«ng Trø tù t¸ch m×nh ra khái b¶n th©n m×nh, nh­ ®ang nãi vÒ mét ng­êi nµo kh¸c: C¸i tay Hi V¨n Êy còng giái ®Êy chø! NgÊt ng­ëng ®Êy chø !

=> ¤ng ngÊt ng­ëng trong khi lµm quan: lµ ng­êi th¼ng th¾n liªm khiÕt, cã tµi n¨ng vµ lËp ®­îc nhiÒu c«ng tr¹ng nh­ng ¤ng còng ph¶i chÊp nhËn mét cuéc ®êi lµm quan kh«ng mÊy thuËn lîi, bÞ th¨ng gi¸ng thÊt th­êng v× ¤ng lµ ng­êi th¼ng th¾n

-         HS häc bµi

-         Giê sau häc tiÕp bµi “Bµi ca ngÊt ng­ëng”

Ho¹t ®éng cña GV vµ HS

                                 Néi dung cÇn ®¹t

*Ho¹t ®éng1:GV h­íng dÉn HS t×m hiÓu 10 c©u tiÕp

HS chia 6 nhãm

+Nhãm1,2,3t×m hiÓu sù kiÖn quan träng ®­îc nh¾c ®Õn trong c©u1 vµ nªu nhËn xÐt

+Nhãm4,5,6 t×m hiÓu phong c¸ch sèng cña NCT ë c©u2.Nªu nhËn xÐt

C¸c nhãm trao ®æi th¶o luËn, cö ng­êi tr×nh bµy tr­íc líp

Khi vÒ h­u lèi sèng cña NCT cã g× thay ®æi? Em cã nhËn xÐt g×?

GV ph¸t vÊn HS tr¶ lêi

C¸i “NgÊt ng­ëng” cña NCT ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo?

( HS tr¶ lêi vµo b¶ng phô)

HS ®äc 4 c©u vµ tr¶ lêi c©u hái: ®o¹n th¬ kh¾c ho¹ thªm nÐt ngÊt ng­ëng nµo kh¸c cña NCT ?

GV ph¸t vÊn HS tr¶ lêi

*Ho¹t ®éng2:

Quan niÖm tæng kÕt cña t¸c gi¶ vÒ lèi sèng ngÊt ng­ëng ? Nªu nhËn xÐt.ý nghÜa cña c©u cuèi cïng?

HS chia nhãm nhá theo bµn trao ®æi th¶o luËn tr¶ lêi c©u hái

4.Cñng cè

GV h­íng dÉn HS kh¸i qu¸t l¹i bµi häc

*Ho¹t ®éng3: Gv h­íng dÉn HS lµm bµi tËp luyÖn tËp

5.DÆn dß

A.TiÓu dÉn

B.§äc hiÓu v¨n b¶n

I.§äc

II.T×m hiÓu chi tiÕt

1.6 c©u ®Çu

2.10 c©u tiÕp

*C©u1: sù kiÖn quan träng trong cuéc ®êi NguyÔn C«ng Trø : vÒ h­u -> tõ ®©y «ng cµng cã ®iÒu kiÖn ®Ó t×m mäi c¸ch thùc hiÖn lèi sèng ngÊt ng­ëng cña m×nh

* C©u2:    §¹c ngùa bß vµng ®eo ngÊt ng­ëng

-> ngay tõ nh÷ng ngµy ®Çu tiªn cuéc sèng cña mét h­u quan «ng ®· lµm mäi ng­êi kinh ng¹c bëi cuéc d¹o ch¬i

kh¾p kinh thµnh(HuÕ) b»ng c¸ch c­ìi bß c¸i vµng, l¹i ®eo ®¹c ngùa tr­íc ngùc nã, ®eo mo cau ®»ng sau ®u«i nã ®Ó che m¾t thÕ gian, ®Ó bß thªm sang träng, ®Ó bß còng ®­îc ngÊt ng­ëng cïng «ng => thËt kh¸c ng­êi, thËt k× l¹ vµ thËt b¶n lÜnh

*4 c©u tiÕp

  - Cuéc sèng cña mét «ng giµ vÒ h­u á quª nhµ:

    +Cã lóc nh×n lªn ngän nói §¹i N¹i quª h­¬ng(Hµ TÜnh) chØ thÊy m©y tr¾ng phau phau- mµu tr¾ng ngon m¾t, gîi sù trÎ trung cña da thÞt con ng­êi -> c¸i nh×n vµ sù liªn t­ëng thËt trÎ

    =>¤ng tù ng¹c nhiªn vÒ sù thay ®æi cña m×nh: vèn lµ tay kiÕm cung, con nhµ vâ, nghiªm kh¾c, b¹o liÖt mµ nay trë nªn «ng giµ tõ bi ®¹o m¹o..

   +Trß ch¬i míi:§em c¶ ban h¸t lªn chïa mµ ch¬i, mµ h¸t ca trï tr­íc t­îng PhËt.H×nh ¶nh «ng giµ h­u trÝ ®ñng ®Ønh khoan thai ®i tr­íc, ®ñng ®Ønh theo sau mÊy c« ®µo ¸o xanh ¸o ®á trÎ trung, nòng nÞu, rÝu rÝt...

-> theo «ng:nghe h¸t vµ chøng kiÕn quang c¶ng Êy Bôt(PhËt) còng ph¶i bËt c­êi mµ lµm ng¬ cho «ng v× thÝ chñ C«ng Trø- Hi V¨n thËt lµ ngÊt ng­ëng

=>C¸i ngÊt ng­ëng thÓ hiªn râ nhÊt c¸ tÝnh, b¶n lÜnh cña «ng: Mét nghÖ sÜ, mét tµi tö say mª nghÖ thuËt ca trï, mét con ng­êi ®Õn giµ vÉn muèn sèng trÎ trung, vui t­¬i, tho¶i m¸i.Vµ tÊt nhiªn, ph¶i tµi hoa l¾m, b¶n lÜnh l¾m, míi d¸m sèng nh­ thÕ, lµm nh­ thÕ.

*4 c©u tiÕp

- V­ît lªn trªn d­ luËn x· héi, chØ sèng theo së thÝch cña m×nh, bá ngoµi tai mäi lêi khen chª, coi sù ®­îc mÊt còng ®Òu nh­ nhau nh­ chuyÖn x­a t¸i «ng mÊt ngùa

-> nãi râ h¬n lèi sèng ngÊt ng­ëng cña «ng, kh¼ng ®Þng sù tù tin m¹nh mÏ cña «ng vµo b¶n th©n m×nh

- Tuæi giµ cÇn tËn h­ëng thó vui thiªn nhiªn, vui ph¬i phíi ®i trong giã xu©n, ®¾m m×nh trong tiÕng ®µn, c©u h¸t, say ng¾m s¾c ®Ñp tuæi hoa

- Tõ ng÷: Kh«ng PhËt, Kh«ng Tiªn, Kh«ng v­íng tôc-> vÉn rÊt ng­êi, rÊt trÇn thÕ nh­ng l¹i thanh cao, kh«ng th« tôc, truþ l¹c mµ rÊt thanh nh·

- NhÞp th¬ ng¾n -> thÓ hiÖn quan niÖm sèng trÎ trung, h¹nh phóc, c¸i ngÊt ng­ëng cña NguyÔn C«ng Trø

=>C¸i ngÊt ng­ëng cña NguyÔn C«ng Trø khi vÒ h­u: ng«ng vµ ngang, ®éc ®¸o vµ tµi hoa, thanh nh·. ¤ng cã quyÒn ngÊt ng­ëng v× «ng vÒ h­u trong danh dù, sau khi ®· lµm ®­îc nhiÒu viÖc cã Ých cho d©n.

3.Ba c©u cuèi

- Thùc chÊt NguyÔn C«ng Trø lµ ng­êi cã tµi( th¨ng quan nhanh, tµi thao l­îc...).Song ®iÒu ®¸ng tù hµo lµ ë chç «ng lµm quan kh«ng v× danh lîi mµ lµm quan ®Ó gióp vua, gióp d©n “ NghÜa vua t«i cho vÑn ®¹o s¬ chung” ->Dï ngÊt ng­ëng ®Õn ®©u nh­ng «ng vÉn tù hµo r»ng tr­íc sau «ng vÉn gi÷ trän vÑn lßng trung víi vua, hÕt lßng hÕt søc víi n­íc víi d©n, víi bao c«ng tÝch r¹ng ngêi.

- C©u cuèi bµi kh¼ng ®Þnh thªm lßng tù tin vµo b¶n th©n, thÓ hiÖn b¶n lÜnh vµ phÈm c¸ch h¬n ng­êi, c¸ tÝnh ®éc ®¸o cña «ng

III.KÕt luËn

1.Néi dung: Gi¶i thÝch tõ “NgÊt ng­ëng” vµ quan niÖm sèng ngÊt ng­ëng cña NguyÔn C«ng Trø c¶ khi lµm quan vµ khi vÒ h­u

2.NghÖ thuËt: T¸c gi¶ chän thÓ h¸t nãi cã tÝnh chÊt tù do phãng kho¸ng, thÝch hîp víi viÖc thÓ hiÖn con ng­êi c¸ nh©n

IV.Ghi nhí (SGK)

V.LuyÖn tËp

Chó ý cïng thÓ th¬ h¸t nãi song néi dung vµ c¶m høng chñ ®¹o cña 2 bµi kh¸c nhau nªn tõ ng÷ ®­îc sö dông còng cã kh¸c nhau

-         HS häc bµi vµ lµm bµi tËp luyÖn tËp

-         So¹n “Bµi ca ng¾n ®i trªn b·i c¸t”

  Ho¹t ®éng cña GV vµ HS           

               Néi dung cÇn ®¹t

* Ho¹t ®éng 1

GV h­íng dÉn HS t×m hiÓu phÇn tiÓu dÉn SGK

Gäi HS ®äc vµ tãm t¾t ý chÝnh

GV chèt l¹i

* Ho¹t ®éng 2

- GV gäi HS ®äc bµi th¬

- Gi¶i nghÜa tõ khã (chó gi¶i SGK)

* Ho¹t ®éng 3

HS chia 6 nhãm

+ Nhãm 1,2,3 t×m hiÓu h×nh ¶nh b·i c¸t trong 4 c©u th¬ ®Çu

+ Nhãm 4,5,6 t×m hiÓu h×nh ¶nh ng­íi ®i trªn c¸t trong 4 c©u th¬ ®Çu

HS trao ®æi th¶o luËn, cö ng­êi tr×nh bµy tr­íc líp

Tõ h×nh ¶nh thùc b·i c¸t vµ ng­êi ®i trªn c¸t h·y nªu ý nghÜa t­îng tr­ng

HS dïng b¶ng phô theo nhãm nh­ trªn

Dßng t©m tr¹ng vµ suy nghÜ cña nhµ th¬ cã chuyÓn biÕn nh­ thÕ nµo? (chó ý tõ ng÷, ®iÓn tÝch)

GV ph¸t vÊn HS tr¶ lêi

Nhµ th¬ suy nghÜ nh­ thÕ nµo vÒ con ®­êng danh lîi ®èi víi mçi ng­êi vµ con ®­êng Êy trong hoµn c¶nh x· héi phong kiÕn?

HS chia  nhãm nhá (theo bµn) trao ®æi th¶o luËn, cö ng­êi tr×nh bµy tr­íc líp

GV nhËn xÐt vµ chèt l¹i

T©m tr¹ng cña l÷ kh¸ch khi ®i trªn b·i c¸t lµ g×? tÇm t­ t­ëng cña Cao B¸ Qu¸t thÓ hiÖn qua t©m tr¹ng ®ã?

GV ph¸t vÊn HS tr¶ lêi

GV nhËn xÐt vµ chèt l¹i

Ph©n tÝch ý nghÜa cña nhÞp diÖu bµi th¬ ®èi víi viÖc diÔn t¶ c¶m xóc vµ suy t­ cña nh©n vËt tr÷ t×nh?

GV ph¸t vÊn HS tr¶ lêi

4. Cñng cè

GV h­íng dÉn Hs chèt l¹i kiÕn thøc c¬ b¶n

* Ho¹t ®éng 4: GV h­íng dÉn HS lµm bµi tËp luyÖn tËp

5. DÆn dß.

A.TiÓu dÉn

1.T¸c gi¶ (1809?- 1855) tù lµ Chu ThÇn, hiÖu lµ Cóc §­êng, MÉn Hiªn

- Quª qu¸n: Lµng Phó ThÞ, huyÖn Gia L©m, tØnh B¾c Ninh (nay thuéc quËn Long Biªn, Hµ Néi )

- CBQ ®ç cö nh©n n¨m1831 t¹i tr­êng thi Hµ Néi. Sau ®ã «ng nhiÒu lÇn vµo kinh ®« HuÕ thi Héi nh­ng kh«ng ®ç.

- Lµ nhµ th¬ cã tµi n¨ng vµ b¶n lÜnh, ®­îc ng­êi ®­¬ng thêi t«n lµ Th¸nh Qu¸t (ThÇn Siªu, Th¸nh Qu¸t)

- Thêi ®¹i XH ViÖt Nam nöa ®Çu TK 19:nhµ NguyÔn chuyªn chÕ, b¶o thñ vµ ph¶n ®éng g©y sù ch¸n ghÐt, bÊt b×nh kh«ng chØ trong ND mµ cßn trong mét bé phËn giíi trÝ thøc nho sÜ, trong ®ã cã CBQ.

=> CBQ lµ ng­êi cã trÝ tuÖ lín, tµi hoa, b¶n lÜnh vµ phÈm c¸ch phi th­êng; l¹i lµ ng­êi cã t­ t­ëng tù do, khao kh¸t ®æi míi nh­ng cuéc ®êi kh¸ th¨ng trÇm....¤ng tham gia cuéc khëi nghÜa MÜ L­¬ng vµ hi sinh trong mét trËn chiÕn víi quan qu©n nhµ NguyÔn

2. S¸ng t¸c

- Lµm nhiÒu th¬, chñ yÕu b»ng ch÷ H¸n

- Hoµn c¶nh s¸ng t¸c bµi th¬ (SGK)

B. §äc- hiÓu v¨n b¶n

I. §äc v¨n b¶n

- Gi¶i nghÜa tõ khã

- ThÓ th¬: cæ thÓ- hµnh ca -> Mét thÓ lo¹i th¬ cæ Trung Quèc cã phÇn tù do vÒ sè tiÕng, sè c©u, vÇn, nhÞp ®iÖu.

- Bè côc: 2 phÇn

  + 4 c©u ®Çu: c¶nh b·i c¸t dµi vµ ng­êi ®i trªn c¸t

  + 12 c©u cßn l¹i: t©m tr¹ng vµ suy nghÜ cña ng­êi ®i trªn b·i c¸t dµi

II.T×m hiÓu v¨n b¶n

1.4 c©u ®Çu

- H×nh ¶nh b·i c¸t:

   + §iÖp ng÷: b·i c¸t

   + Tõ ng÷: l¹i, dµi

=> H×nh ¶nh b·i c¸t dµi, réng mªnh m«ng, d­êng nh­ bÊt tËn, nãng báng, tr¾ng xo¸, nhøc m¾t d­íi ¸nh mÆt trêi. §ã lµ h×nh ¶nh thiªn nhiªn ®Ñp d÷ déi, kh¾c nghiÖt cña miÒn trung n­íc ta.

- H×nh ¶nh ng­êi ®i trªn c¸t:

  + B­íc ®i trÇy trËt, khã kh¨n(§i mét b­íc nh­ lïi mét b­íc)

   + §i kh«ng kÓ thêi gian ( mÆt trêi lÆn ch­a nghØ)

   + MÖt mái, ch¸n ng¸n, c« ®¬n ( n­íc m¾t r¬i)

=> Ng­êi ®i trªn c¸t thËt khã nhäc, thËt mÖt mái, c« ®¬n

* ý nghÜa t­îng tr­ng

  - H×nh ¶nh b·i c¸t:T­îng tr­ng cho m«i tr­êng x· héi, con ®­êng ®êi ®Çy ch«ng gai, gian khæ, nhäc nh»n

  - H×nh ¶nh ng­êi ®i trªn c¸t:T­îng tr­ng cho con ng­êi buéc ph¶i dÊn th©n trong cuéc ®êi ®Ó m­u cÇu sù nghiÖp, c«ng danh cho b¶n th©n, cho gia ®×nh, dßng hä

(Trong ®ã cã CBQ)

2. 12 c©u tiÕp

* 6 c©u ®Çu

- Hai c©u: Kh«ng häc ®­îc tiªn «ng phÐp ngñ

                TrÌo non, léi suèi, giËn kh«n v¬i

  + Tõ ng÷: TrÌo non, léi suèi ->Sù vÊt v¶, khã nhäc

  +Tù tr¸ch m×nh, giËn m×nh v× kh«ng cã kh¶ n¨ng nh­ ng­êi x­a, mµ ph¶i tù m×nh hµnh h¹ th©n x¸c m×nh ®Ó theo ®uæi con ®­êng c«ng danh

-> Nçi ch¸n n¶n, mÖt mái cña t¸c gi¶

- Bèn c©u tiÕp

+ Sù c¸m dç cña c«ng danh ®èi víi ng­êi ®êi: X­a nay....

+ V× c«ng danh - danh lîi( danh väng ®i víi quyÒn lîi) mµ con ng­êi ph¶i tÊt t¶ xu«i ng­îc, khã nhäc mµ vÉn ®æ x« vµo -> trong khu«n khæ vµ hoµn c¶nh cña XHPK còng kh«ng cßn con ®­êng nµo kh¸c

+ Danh lîi còng lµ mét thø r­îu ngon dÔ c¸m dç, dÔ lµm say ng­êi

-> T©m tr¹ng ch¸n ghÐt danh lîi vµ ph­ßng danh lîi nh­ kÎ say s­a trong qu¸n r­îu

+ C©u hái tu tõ “Ng­êi say...” -> nh­ tr¸ch mãc nh­ giËn d÷, nh­ lay tØnh ng­êi kh¸c nh­ng còng chÝnh lµ tù hái b¶n th©n

=> ¤ng ®· nhËn ra tÝnh chÊt v« nghÜa cña lèi häc khoa cö, con ®­êng c«ng danh ®­¬ng thêi lµ v« nghÜa, tÇm th­êng

* 6 c©u tiÕp (b¶n dÞch th¬ 7 c©u)

- C©u c¶m th¸n: “B·i c¸t dµi...”

- C¸c c©u hái tu tõ -> thÕ lµ thÕ nµo? cã nªn ®i tiÕp hay ch¨ng? tÝnh sao ®©y? ®i tiÕp sÏ ph¶i ®i nh­ thÕ nµo?

-> Ng­íi ®i trªn c¸t bçng nhiªn dõng l¹i, b¨n kho¨n cho¸n ®Çy t©m trÝ, day døt vµ cã phÇn bÕ t¾c

- Khóc “®­êng cïng” (cïng ®å) cã ý nghÜa biÓu t­îng: nçi tuyÖt väng trïm lªn c¶ b·i c¸t dµi, c¶ ng­êi ®i. §øng l¹i nh×n quanh b·i c¸t dµi, bÊt lùc vµ nuèi tiÕc. BÊt lùc v× kh«ng thÓ ®i tiÕp mµ còng ch­a biÕt lµm g× tiÕp

- H×nh ¶nh thiªn nhiªn trë l¹i: PhÝa B¾c, phÝa Nam ®Òu ®Ñp hïng vÜ nh­ng còng ®Çy khã kh¨n hiÓm trë. §i mµ thÊy phÝa tr­íc lµ ®­êng cïng, lµ nói lµ biÓn khã x¸c ®Þnh ph­¬ng h­íng

=> T­ thÕ dõng l¹i nh×n bèn phÝa mµ hái väng lªn trêi cao, l¹i hái chÝnh lßng m×nh thÓ hiÖn khèi m©u thuÉn lín ®ang ®Ì nÆng trong t©m trÝ nhµ th¬

3. NhÞp ®iÖu cña bµi th¬: ®­îc t¹o nªn chñ yÕu nhê sù thay ®æi ®é dµi cña c¸c c©u th¬ còng nh­ sù kh¸c nhau trong c¸ch ng¾t nhÞp cña mçi c©u®em l¹i kh¶ n¨ng diÔn ®¹t phong phó

- Sè l­îng ch÷ trong c©u kh«ng ®Òu: 5 ch÷, 7 ch÷, 8 ch÷

- c¸ch ng¾t nhÞp: 2/3; 3/5; 4/3 vv

NhÞp ®iÖu  diÔn ®¹t sù gËp ghÒnh, tróc tr¾c cña nh÷ng b­íc ®i trªn b·i c¸t dµi, t­îng tr­ng cho con ®­êng c«ng danh ®¸ng ch¸n ghÐt

III. KÕt luËn

- Sù ch¸n ghÐt cña mét ng­êi trÝ thøc ®èi víi con ®­êng danh lîi tÇm th­êng ®­¬ng thêi vµ niÒm khao kh¸t thay ®æi cuéc sèng

- NhÞp ®iÖu bµi th¬ gãp phÇn diÔn t¶ thµnh c«ng nh÷ng c¶m xóc suy t­ cña nh©n vËt tr÷ t×nh vÒ con ®­êng danh lîi gËp ghÒnh tr¾c trë

IV. Ghi nhí (SGK)

V. LuyÖn tËp

Gîi ý: Cao B¸ Qu¸t ®· thÊy ph¶i lµm ®­îc viÖc g× lín lao h¬n, cã Ých cho ®êi h¬n. §ã lµ lý do dÉn «ng ®Õn víi cuéc khëi nghÜa nhµ NguyÔn

- HS häc bµi

- Giê sau häc lµm v¨n

  Ho¹t ®éng cña GV vµ HS           

               Néi dung cÇn ®¹t

* Ho¹t ®éng1: Gv h­ëng ®Én HS lµm bµi tËp 1

HS chia 6 nhãm trao ®æi th¶o luËn, tr¶ lêi c©u hái SGK trang 43, bµi tËp1.Cö ng­êi tr×nh bµy tr­íc líp

* Ho¹t ®éng2

HS chia nhãm nhá theo bµn, trao ®æi th¶o luËn, tr¶ lêi c©u hái bµi tËp 2, cö ng­êi tr×nh bµy tr­íc líp

4. Cñng cè

5. DÆn dß

1. Bµi tËp 1

* Gîi ý

a. Nh÷ng biÓu hiÖn vµ t¸c h¹i cña th¸i ®é tù ti:

- Gi¶i thÝch kh¸i niÖm tù ti, ph©n biÖt tù ti víi khiªm tèn

(Tù ti lµ ng­êi kh«ng d¸m lµm viÖc g×, kh«ng d¸m xuÊt hiÖn ë chç ®«ng ng­êi do kh«ng tù tin vµo b¶n th©n, kh«ng cè g¾ng)

- Nh÷ng biÓu hiÖn cña th¸i ®é tù ti

- T¸c h¹i cña th¸i ®é tù ti

b. Nh÷ng biÓu hiÖn vµ t¸c h¹i cña th¸i ®é tù phô

- Gi¶i thÝch kh¸i niÖm tù phô, ph©n biÖt tù phô víi tù hµo

(ng­êi tù phô lµ ng­êi tin t­ëng th¸i qu¸ vµo b¶n th©n m×nh viÖc g× còng nghÜ m×nh lµm ®­îc vµ m×nh lµ giái nhÊt)

- Nh÷ng biÓu hiÖn cña th¸i ®é tù phô

- T¸c h¹i cña th¸i ®é tù phô

c. X¸c ®Þnh th¸i ®é hîp lý: §¸nh gi¸ ®óng b¶n th©n ®Ó ph¸t huy mÆt m¹nh, h¹n chÕ vµ kh¾c phôc mÆt yÕu

2. Bµi tËp 2

* Gîi ý

a. X¸c ®Þnh c¸c ý chÝnh cÇn cã

- Ph©n tÝch nghÖ thuËt sö dông tõ ng÷ giµu h×nh t­îng  vµ c¶m xóc qua c¸c tõ: L«i th«i, Ëm oÑ

     + L«i th«i -> tõ l¸y t­îng h×nh chØ sù l«i th«i, luém thuém

     + Ëm oÑ -> tõ l¸y t­îng thanh chØ ©m thanh to v­íng trong cæ häng nªn nghe kh«ng râ tiÕng

- Ph©n tÝch nghÖ thuËt ®¶o trËt tù có ph¸p

  + L«i th«i sÜ tö vai ®eo lä / SÜ tö vai ®eo lä l«i th«i

  + Ëm oÑ quan tr­êng miÖng thÐt loa / Quan tr­êng miÖng thÐt loa Ëm oÑ

- Ph©n tÝch sù ®èi lËp gi÷a 2 h×nh ¶nh sÜ tö vµ quan tr­êng

- Suy nghÜ vÒ c¸ch thi cö ngµy x­a

b. X¸c ®Þnh c¸ch lËp luËn: Tæng- ph©n- hîp

  - Giíi thiÖu hai c©u th¬ vµ ®Þnh h­íng ph©n tÝch

  - Ph©n tÝch cô thÓ nghÖ thuËt sö dônh tõ ng÷, có ph¸p, h×nh ¶nh

  - Nªu c¶m nghÜ vÒ c¸ch thi cö ngµy x­a vµ liªn hÖ c¸ch thi cö ngµy nay

-         Häc sinh nh¾c l¹i nh÷ng thao t¸c c¬ b¶n cña lËp luËn  ph©n tÝch trong v¨n nghÞ luËn

-         GV chèt l¹i nh÷ng ý chÝnh

- HS viÕt thµnh bµi v¨n hoµn chØnh 1 trong 2 ®Ò trªn

     - Giê sau häc bµi “ LÏ ghÐt th­¬ng”

Ho¹t ®éng cña GV vµ HS

Néi dung cÇn ®¹t

*Ho¹t ®éng 1

- GV yªu cÇu HS ®äc tiÓu dÉn.

- HS x¸c ®Þnh néi dung träng t©m: T¸c phÈm, vÞ trÝ trÝch ®o¹n, néi dung ®o¹n trÝch

.

*Ho¹t ®éng 2

Gäi HS ®äc bµi th¬

GV chó ý h­íng dÉn HS ®äc diÔn c¶m thÓ hiÖn ®­îc th¸i  ®é yªu, ghÐt vµ nång nhiÖt c¶m xóc cña t¸c gi¶.

- T×m hiÓu chó thÝch

- HS t×m hiÓu bè côc bµi th¬

- GV ph¸t vÊn HS tr¶ lêi

*Ho¹t ®éng 3

-  C©u nãi cña «ng Qu¸n “V× ch­ng hay ghÐt còng lµ hay th­¬ng” cho thÊy gi÷a th­¬ng vµ ghÐt cã mèi quan hÖ víi nhau nh­ thÕ nµo? ý nghÜa cña c©u nãi ®ã?

- HS chia nhãm nhá, trao ®æi th¶o luËn, cö ng­êi tr×nh bµy tr­íc líp GV nhËn xÐt

- GV tæ chøc ho¹t ®éng nhãm:

+ H×nh thøc: nhãm nhá.

+ Thêi gian: 3 phót.

- GV ph¸t phiÕu häc tËp, giao nhiÖm vô:

       ¤ng Qu¸n ghÐt nh÷ng ai? V× lÝ do g×? Qua ®ã  nªu nhËn xÐt cña b¶n th©n vÒ t­ t­ëng cña «ng Qu¸n?

-§¹i diÖn nhãm tr¶ lêi, GV nhËn xÐt vµ chèt kiÕn thøc

4.Cñng cè tiÕt1

5.DÆn dß tiÕt1

A. TiÓu dÉn

1. T¸c phÈm.

- S¸ng t¸c kho¶ng sau n¨m 1850 khi NguyÔn §×nh ChiÓu ®· bÞ mï, vÒ d¹y häc vµ ch÷a bÖnh cho d©n ë Gia §Þnh

- Tãm t¾t ( SGK)

2. TrÝch ®o¹n “LÏ ghÐt th­¬ng”

- VÞ trÝ: N»m ë phÇn ®Çu truyÖn th¬ Lôc V©n Tiªn (tõ c©u 473 – 504) trong tæng sè 2082 c©u th¬.

- Néi dung: Lêi cña nh©n vËt «ng Qu¸n nãi vÒ hai lÏ  ghÐt, th­¬ng ë ®êi.

B. §äc -  hiÓu v¨n b¶n.

I. §äc.

  -  Gi¶i thÝch tõ khã.

  - Bè côc: 3 phÇn.

   + 6 c©u ®Çu: §èi tho¹i gi÷a ¤ng Qu¸n vµ V©n Tiªn.

   + Tõ c©u 7 – 30: Lêi «ng Qu¸n bµn vÒ lÏ ghÐt th­¬ng.

   + Hai c©u kÕt: Lêi kÕt

II. T×m hiÓu v¨n b¶n.

a.Mèi quan hÖ gi÷a ghÐt vµ th­¬ng.

- §èi lËp cña mét t×nh c¶m  thèng nhÊt:

+ §· th­¬ng c¸i tèt ®Ñp tÊt ph¶i ghÐt c¸i xÊu xa vµ ng­îc l¹i.

 Lêi tuyªn ng«n vÒ lÏ yªu ghÐt cña «ng Qu¸n nh­ mét yªu cÇu vÒ ®¹o ®øc lÝ t­ëng cña con ng­êi, g¾n víi t×nh c¶m th­¬ng d©n s©u s¾c.

b. LÏ ghÐt, th­¬ng cña «ng Qu¸n.

* ¤ng Qu¸n ghÐt.

- ViÖc tÇm phµo: viÖc ch¼ng ®©u vµo ®©u, ch¼ng cã nghÜa lÝ g×, ch¼ng ®¸ng nãi.

- GhÐt nh÷ng tªn vua chóa b¸n n­íc h¹i d©n.

   + Vua Trô, KiÖt mª d©m  §Ó d©n sa hÇm sÈy hang.

   + §êi U, LÖ ®a ®oan  D©n ph¶i chÞu lÇm than khæ cùc.

   + §êi Ngò b¸ ph©n v©n  D©n chÞu nhäc nh»n.

   + Thóc quý ph©n b¨ng dèi tr¸  G©y ra t×nh thÕ rèi bêi lµm khæ nh©n d©n.

- Th¸i ®é cña «ng Qu¸n: ®øng h¼n vÒ phÝa nh©n d©n bÞ ¸p bøc mµ lªn ¸n bän vua chóa b¹o ng­îc.

- GV chèt l¹i kiÕn thøc c¬ b¶n

- HS häc bµi

- Giê sau häc tiÕp bµi “ LÏ ghÐt th­¬ng.

Ho¹t ®éng cña GV vµ HS

Néi dung cÇn ®¹t

* Ho¹t ®éng1

- GV tæ chøc ho¹t ®éng nhãm:

+ H×nh thøc: nhãm nhá ( theo bµn)

    ¤ng Qu¸n th­¬ng nh÷ng ng­êi nµo? Nh÷ng ng­êi Êy cã ®Æc ®iÓm chung g×? §iÒu ®ã cho thÊy «ng Qu¸n quan t©m ®Õn líp ng­êi nµo trong x· héi?

- Häc sinh trao ®æi th¶o luËn, cö

®¹i diÖn tr¶ lêi tr­íc líp

- GV nhËn xÐt vµ chèt l¹i kiÕn thøc

*Ho¹t ®éng2

- HS lµm viÖc ®éc lËp.

- ChØ ra nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt mµ t¸c gi¶ sö dông trong nh÷ng c©u th¬ trªn? Nªu t¸c dông?

GV ph¸t vÊn HS tr¶ lêi

- Nªu ý nghÜa cña h×nh t­îng nh©n vËt «ng Qu¸n?

GV ph¸t vÊn HS tr¶ lêi

*Ho¹t ®éng3

-  Qua viÖc thÓ hiÖn lÏ ghÐt th­¬ng cña «ng Qu¸n,  t¸c gi¶ bµy tá th¸i ®é g×?

HS chia 6 nhãm, trao ®æi th¶o luËn, tr¶ lêi c©u hái

GV chØ ®Þnh ®¹i diÖn tr¶ lêi tr­íc líp sau ®ã chèt l¹i kiÕn thøc

*Ho¹t ®éng4

- ChØ ra c¸c ph­¬ng tiÖn ng«n ng÷ trong lêi cña «ng Qu¸n nh­: ®iÖp ng÷, thµnh ng÷, tiÓu ®èi, tõ l¸y…Ph©n tÝch t¸c dông cña chóng trong viÖc t¹o nªn giäng ®iÖu truyÒn c¶m cña «ng Qu¸n?

HS chia 4 nhãm tr¶ lêi vµo phiÕu häc tËp

4.Cñng cè

GV h­íng dÉn HS

- HS lµm bµi tËp trong SGK

- GV yªu cÇu HS lµm vµo b¶ng phô thêi gian 3 phót, HS lªn b¶ng tr×nh bµy, GV nhËn xÐt.

5.DÆn dß

II. T×m hiÓu v¨n b¶n.

a.Mèi quan hÖ gi÷a ghÐt vµ th­¬ng.

b. LÏ ghÐt, th­¬ng cña «ng Qu¸n.

* ¤ng Qu¸n ghÐt.

* ¤ng Qu¸n th­¬ng.

- Nh÷ng ng­êi tµi réng chÝ cao, ®øc ®é hÕt lßng v× d©n, nh­ng l¹i gÆp ph¶i sè phËn long ®ong.

 T×nh th­¬ng cña «ng Qu¸n suy cho cïng lµ th­¬ng d©n, th­¬ng ®êi.

* NghÖ thuËt.

-  §iÖp ng÷:

   + “GhÐt”t¹o nªn mét ®iÖp khóc buån cã t¸c dông nhÊn m¹nh nh÷ng ®iÒu ®¸ng ghÐt.

   + “Th­¬ng” ®Ó nhÊn m¹nh th¸i ®é th­¬ng yªu quý träng.

-  C¸ch diÔn ®¹t: C©u lôc nãi vÒ nçi ghÐt cô thÓ ®èi

víi vua chóa, c©u b¸t t¶ c¶nh khæ cña d©n Vua chóa c¸c thêi nµy lµ nh÷ng kÎ ®¸ng ghÐt nhÊt v× chóng ch¼ng quan t©m g× ®Õn d©n, ®Èy d©n vµo c¶nh lÇm than khæ cùc.

* ý nghÜa:

- Tiªu biÓu cho phÈm chÊt, tÝnh c¸ch cña ng­êi d©n Nam Bé: th¼ng th¾n, yªu ghÐt ph©n minh, träng nghÜa, khinh tµi.

- Ph¸t ng«n cho lÏ ghÐt th­¬ng cña t¸c gi¶.

c. Th¸i ®é cña t¸c gi¶.

- §øng h¼n vÒ phÝa nh©n d©n bÞ ¸p bøc mµ lªn ¸n bän vua chóa b¹o ng­îc, bÊt nh©n.

- Th­¬ng xãt cho nh©n d©n ph¶i chÞu c¶nh lÇm than, khæ cùc vµ sè phËn long ®ong cña nh÷ng nho sÜ hiÒn tµi kh«ng gÆp vËn gÆp thêi.

 T­ t­ëng  lÊy d©n lµm gèc thÊm nhuÇn trong c¸c ®iÒu th­¬ng, ghÐt.

- T©m sù cña NguyÔn §×nh ChiÓu:

   + Th­¬ng bËc hiÒn tµi cã phÇn th­¬ng m×nh.

   + M­în t­ liÖu tõ sö s¸ch xa x­a ®Ó Ýt nhiÒu nãi vÒ t×nh h×nh x· héi ViÖt Nam d­íi chÕ ®é nhµ NguyÔn: ¸p bøc bãc lét nh©n d©n, ®Èy nh©n d©n vµo cuéc sèng ®ãi khæ cïng cùc.

d. §Æc s¾c nghÖ thuËt.

- Dïng nhiÒu ®iÓn tÝch ®Ó nãi chuyÖn ®¹o lÝ nh­ng kh«ng kh« khan, gi¸o huÊn.

- Ng«n ng÷: gi¶n dÞ, méc m¹c nh­ng ®Çy c¶m xóc khiÕn ng­êi dÔ ®ång c¶m víi lÏ ghÐt th­¬ng cña t¸c gi¶.

- §iÖp ng÷ dån dËp.

+ Côm “ghÐt ®êi”®­îc lÆp l¹i 8 lÇn ë 10 c©u liÒn nhau.

+ “Th­¬ng «ng”, “Th­¬ng thÇy” lÆp 9 lÇn ë 14 c©u.

 DiÔn t¶ th¸i ®é ghÐt th­¬ng døt kho¸t m·nh liÖt cña t¸c gi¶.

- NghÖ thuËt ®èi: T¹o cho c©u th¬ nhÞp nhµng, c©n ®èi, mang vÎ ®Ñp cæ ®iÓn.

- Sö dông khÈu ng÷.

 Bót ph¸p tr÷ t×nh trong ®o¹n th¬.

III.KÕt luËn

- LÏ ghÐt th­¬ng cña N§C xuÊt ph¸t tõ t×nh c¶m yªu th­¬ng nh©n d©n, mong muèn nh©n d©n ®­îc sèng yªn b×nh, h¹nh phóc, nh÷ng ng­êi tµi ®øc cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn chÝ b×nh sinh

- §Æc tr­ng bót ph¸p tr÷ t×nh cña N§C: triÕt lÝ ®¹o ®øc nh­ng kh«ng hÒ kh« khan cøng nh¾c mµ d¹t dµo c¶m xóc

IV. Ghi nhí ( SGK)

V. LuyÖn tËp

- HS cã thÓ chän c©u 4 hoÆc c©u 7,8 tù do thÓ hiÖn nh÷ng ®iÒu ®· c¶m nhËn ®­îc

- HS häc bµi

- ChuÈn bÞ ®äc thªm bµi “ Ch¹y giÆc” vµ “ Bµi ca phong c¶nh H­¬ng S¬n”

         Ho¹t ®éng cña GV vµ HS

Néi dung cÇn ®¹t

* Ho¹t ®éng1

- GV chÐp ®Ò lªn b¶ng.

- Cho HS x¸c ®Þnh l¹i néi dung yªu cÇu cña ®Ò.

- HS h×nh dung l¹i bµi viÕt cña m×nh ®Ó chØ ra néi dung träng t©m.

*Ho¹t ®éng 2:H­íng dÉn HS lËp dµn ý theo ®¸p ¸n

GV nhËn xÐt bµi lµm cña HS

( ChØ ra nguyªn nh©n nh÷ng h¹n chÕ, v­íng m¾c yÕu kÐm vÒ c¸c mÆt...)

*Ho¹t ®éng 3

- GV tr¶ bµi häc sinh rót kinh nghiÖm.

- GV gi¶i ®¸p th¾c m¾c nÕu cã.

DÆn dß

A. Ph©n tÝch ®Ò, lËp dµn ý

I.§Ò bµi

H·y bµn vÒ tÝnh trung thùc trong häc tËp vµ trong thi cö cña häc sinh ngµy nay

II. Ph©n tÝch ®Ò.

- KiÓu bµi: NghÞ luËn x· héi.

- Néi dung:Bµn vÒ tÝnh trung thùc trong häc tËp vµ trong thi cö cña HS ngµy nay.

- H×nh thøc: X¸c ®Þnh bè côc gåm 3 phÇn më, th©n, kÕt.

III.LËp dµn ý.

IV.NhËn xÐt bµi lµm cña HS

* ¦u ®iÓm.

+ NhiÒu em ®· x¸c ®Þnh ®­îc néi dung yªu cÇu cña ®Ò.

+ X¸c ®Þnh ®­îc néi dung träng t©m.

+ Bè côc bµi viÕt râ rµng.

+ BiÕt vËn dông kÜ n¨ng lµm v¨n nghÞ luËn x· héi th«ng qua c¸c thao t¸c gi¶i thÝch, chøng minh, b×nh luËn

* Nh­îc ®iÓm:

+Mét sè bµi lµm qu¸ s¬ sµi

+ Mét sè em ch­a x¸c ®Þnh ®­îc néi dung träng t©m, bµi lµm cßn lan man, dµi dßng.

+Mét sè bµi nhÇm sang bµn b¹c vÒ gi¸o viªn

+ Cßn m¾c lçi chÝnh t¶ vµ diÔn ®¹t.

+ Bè côc bµi lµm ch­a râ rµng.

+ S¾p xÕp c¸c ý ch­a hîp lÝ vµ l« gÝc.

+ Bµi ch­a vËn dông ®­îc c¸c thao t¸c lµm v¨n nghÞ luËn.

V.Tr¶ bµi

* Líp 11A10

- §iÓm giái:

- §iÓm kh¸:

- §iÓm trung b×nh:

- §iÓm yÕu, kÐm:

*Líp 11A7

- §iÓm giái:

- §iÓm kh¸:

- §iÓm trung b×nh:

- §iÓm yÕu, kÐm:

VI.Rót kinh nghiÖm

-         CÇn ®äc kÜ ®Ò ®Ó x¸c ®Þnh ®óng träng t©m cña bµi lµm

- Chó ý lçi chÝnh t¶, dïng tõ, diÔn ®¹t

- So¹n bµi “ T¸c gia NguyÔn §×nh ChiÓu”

      Ho¹t ®éng cña GV vµ HS

                         Néi dung cÇn ®¹t

*Ho¹t ®éng1

- Gv gäi HS ®äc

*Ho¹t ®éng2

HS chia nhãm nhá( theo bµn) trao ®æi th¶o luËn, tr¶ lêi c©u hái 1(SGK)

Hs cö ng­êi tr×nh bµy tr­íc líp

GV chèt l¹i

- C©u hái 2, 3 ( SGK)

GV ph¸t vÊn HS tr¶ lêi 

*Ho¹t ®éng 3:

Gäi HS ®äc

GV nhËn xÐt

*Ho¹t ®éng 4:

HS chia 6 nhãm

Nhãm 1, 2, 3 tr¶ lêi c©u hái 1(SGK)

Nhãm 4, 5, 6 tr¶ lêi c©u hái 2(SGK)

HS tr¶ lêi vµo b¶ng phô, cö ng­êi tr×nh bµy tr­íc líp

GV chèt l¹i

C©u hái 3 (SGK)

SH lµm viÖc c¸ nh©n tr×nh bµy tr­íc líp

4.Cñng cè

5.DÆn dß   

A.Bµi “ Ch¹y giÆc”

I.§äc

- Gi¶i nghÜa tõ khã

- T×m hiÓu tiÓu dÉn (SGK)

B.T×m hiÓu v¨n b¶n

1.C¶nh ®Êt n­íc vµ nh©n d©n khi thùc d©n Ph¸p ®Õn x©m l­îc

- Tõ ng÷, h×nh ¶nh: tan chî, phót sa tay, l¬ x¬ ch¹y, d¸o d¸c bay...

-> C¶nh tan n¸t, tan t¸c, ®æ vì thª th¶m cña ng­êi d©n ch¹y lo¹n, ®Æc biÖt lµ trÎ em, c¶nh nhµ cöa lµng xãm bÞ ®èt ph¸ c­íp bãc tan hoang, ®iªu tµn.

- Thêi cuéc ®· vì nh­ bµn cê thÕ mµ ng­êi cÇm qu©n phót sa tay, lì b­íc kh«ng thÓ cøu v·n

-> C¶nh ®Êt n­íc vµ ND khi bÞ thùc d©n Ph¸p x©m l­îc ®­îc t¸c gi¶ miªu t¶ ch©n thùc vµ sinh ®éng

2.T©m tr¹ng t¸c gi¶

- §au xãt, buån th­¬ng, mong mái vµ thÊt väng

- Hai c©u kÕt: C©u hái tu tõ -> hái nh­ng còng lµ mØa mai, tr¸ch cø ®ång thêi lµ mét tiÕng kªu cøu

=> TÊm lßng yªu n­íc th­¬ng d©n s©u nÆng cña t¸c gi¶

B.Bµi ca phong c¶nh H­¬ng S¬n

I.§äc

- Gi¶i nghÜa tõ khã

- T×m hiÓu tiÓu dÉn ( SGK)

II.T×m hiÓu v¨n b¶n

1.C¶m høng chñ ®¹o cña bµi ca

- ThÓ h¸t nãi

- C©u më ®Çu: BÇu trêi c¶nh bôt

-> C¶nh ®Ñp cña HS lµ c¶nh cña chèn linh thiªng, c¶nh cña câi phËt

=> C¶m høng chñ ®¹o cña c¶ bµi h¸t nãi: ngîi ca c¶nh cña H­¬ng S¬n, c¶nh ®Ñp gîi lªn s¾c th¸i linh thiªng, t¹o kh«ng khÝ t©m linh cho ng­êi ®äc

- Kh«ng khÝ t©m linh cña c¶nh H­¬ng S¬n ®­îc hiÖn lªn qua 2 c©u th¬:

            V¼ng bªn tai mét tiÕng chµy k×nh

            Kh¸ch tang h¶i giËt m×nh trong giÊc méng

2.C¸ch c¶m nhËn phong c¶nh thiªn nhiªn

- ¦íc lÖ t­îng tr­ng

- Sù c¶m nhËn c¶nh ®Ñp gi¸n tiÕp

- VÎ ®Ñp HS mang ®Ëm s¾c th¸i t«n nghiªm cña phËt gi¸o. TiÕng chu«ng chïa võa gÇn võa xa gîi sù tÜnh lÆng vµ nçi th¶ng thèt trong t©m hån du kh¸ch -> thùc vµ h­ cã c¶m gi¸c nh­ hoµ lÉn víi nhau

3.NghÖ thuËt miªu t¶ c¶nh H­¬ng S¬n

- Khung c¶nh ®­îc nh×n tõ xa: C¶nh bôt, non n­íc m©y trêi...

- C¶nh ®­îc miªu t¶ theo lèi cËn c¶nh

   + VÎ ®Ñp thÇn tiªn

   + Trung t©m quÇn thÓ H­¬ng S¬n

-> Sù phèi hîp khÐo lÐo ©m thanh, mµu s¾c, tõ bao qu¸t ®Õn cô thÓ theo b­íc ch©n du kh¸ch võa ®i võa nh×n, võa nghe võa c¶m nhËn, t­ëng t­îng vµ nguyÖn cÇu, lßng l©ng l©ng thµnh kÝnh

=>T×nh yªu quª h­¬ng ®Êt n­íc cña t¸c gi¶

-GV chèt l¹i néi dung bµi häc

- HS häc bµi

- Giê sau tr¶ bµi viÕt sè1

  Ho¹t ®éng cña GV vµ HS

                             Néi dung cÇn ®¹t

*Ho¹t ®éng 1

GV gäi HS ®äc phÇn cuéc ®êi t¸c gi¶ sau ®ã tãm t¾t ý chÝnh

*Ho¹t ®éng2: GV h­íng dÉn HS t×m hiÕu sù nghiÖp th¬ v¨n

H·y kÓ tªn nh÷ng t¸c phÈm chÝnh cña N§C

GV ph¸t vÊn HS tr¶ lêi

Nh÷ng néi dung chÝnh trong th¬ v¨n NguyÔn §×nh ChiÓu

HS chia nhãm nhá (theo bµn) trao ®æi th¶o luËn cö ng­êi tr×nh bµy tr­íc líp

GV chèt l¹i

Nªu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ nghÖ thuËt th¬ v¨n NguyÔn §×nh ChiÓu

HS chia 6 nhãm trao ®æi th¶o luËn tr¶ lêi b»ng b¶ng phô

GV chèt l¹i

4.Cñng cè, luyÖn tËp

5.H­íng dÉn HS tù häc ë nhµ

A.PhÇn I: T¸c gi¶

I.Cuéc ®êi

- N§C ( 1822- 1888), tù lµ M¹nh Tr¹ch, hiÖu Träng Phñ, Hèi Trai

- Sinh ra ë quª mÑ: lµng T©n Thíi, phñ T©n B×nh, huyÖn B×nh D­¬ng, tØnh Gia §Þnh( nay thuéc thµnh phè HCM)

- Hoµn c¶nh xuÊt th©n: trong mét gia ®×nh nhµ nho, Cha lµm th­ l¹i trong dinh tæng chÊn Lª V¨n DutÖt

- N¨m 1833 ®­îc cha ®­a ra HuÕ ®Ó ¨n häc

- N¨m 1843 vµo Gia §Þnh thi ®ç tó tµi. 1846 l¹i ra huÕ ®Ó chÈn bÞ thi tiÕp

- N¨m 1849 s¾p thi th× ®­îc tin mÑ mÊt, «ng bá thi vÒ nam chÞu tang mÑ. Däc ®­êng vÊt v¶ l¹i th­¬ng mÑ khãc nhiÒu, «ng bÞ ®au nÆng vµ mï c¶ hai m¾t

- ¤ng häc nghÒ thuèc sau ®ã vÒ quª võa d¹y häc võa bèc thuèc võa lµm th¬, sèng gi÷a t×nh th­¬ng vµ lßng h©m mé cña bµ con c« b¸c

-   Khi TDP x©m l­îc N§C vÉn cïng c¸c l·nh tô nghÜa qu©n bµn m­u ®Þnh kÕ giÕt giÆc. Thùc d©n Ph¸p t×m mäi c¸ch mua chuéc ¤ng nh­ng kh«ng ®­îc

- N¨m1888 ¤ng tõ trÇn, c¸nh ®ång Ba Tri rîp kh¨n tang khãc th­¬ng §å ChiÓu

=> N§C lµ ng­êi con cã hiÕu, lµ mét ng­êi thÇy mÉu mùc, mét chiÕn sÜ yªu n­íc víi nghÞ lùc vµ ý chÝ phi th­êng

II.Sù nghiÖp th¬ v¨n

1.Nh÷ng t¸c phÈm chÝnh

* Tr­íc khi TDP x©m l­îc:

   - TruyÖn Lôc V©n Tiªn

   - D­¬ng Tõ- Hµ MËu

*Sau khi TDP x©m l­îc (SGK)

2.Néi dung th¬ v¨n

-LÝ t­ëng ®¹o ®øc, nh©n nghÜa: Nh÷ng bµi häc vÒ ®¹o lµm ng­êi mang tinh thÇn nh©n nghÜa cña ®¹o nho nh­ng l¹i rÊt ®Ëm ®µ tÝnh nh©n d©n vµ truyÒn thèng d©n téc

- Lßng yªu n­íc, th­¬ng d©n:Th¬ v¨n yªu n­íc chèng Ph¸p cña N§C ghi l¹i ch©n thùc mét thêi dau th­¬ng cña ®Êt n­íc, kÝch lÖ lßng c¨m thï giÆc vµ ý chÝ cøu n­íc cña nh©n d©n ta , ®ång thêi nhiÖt liÖt biÓu d­¬ng nh÷ng anh hïng nghÜa sÜ ®· chiÕn ®Êu hi sinh v× tæ quèc. Tè c¸o téi ¸c giÆc x©m l¨ng

                 ( Ph©n tÝch vÝ dô)

3.NghÖ thuËt th¬ v¨n

- V¨n ch­¬ng tr÷ t×nh ®¹o ®øc: vÎ ®Ñp th¬ v¨n tiÒm Èn trong tÇng s©u c¶m xóc, suy ngÉm.

- Bót ph¸p tr÷ t×nh xuÊt ph¸t tõ câi t©m trong s¸ng, nhiÖt thµnh...

- §Ëm ®µ s¾c th¸i Nam bé: Lêi ¨n tiÕng nãi méc m¹c.....

- Lèi th¬ thiªn vÒ kÓ mang mµu s¾c diÔn x­íng rÊt phæ biÕn trong VHDG Nam bé

III.Ghi nhí(SGK)

IV.LuyÖn tËp

HS dùa mét phÇn vµo cuéc ®êi, vµ chñ yÕu lµ sù nghiÖp th¬ v¨n ®Ó lµm bµi

Ho¹t ®éng  cña GV vµ HS

 H§ 1: T×m hiÓu chung

- HS ®äc tiÓu dÉn sau ®ã tãm t¾t ý chÝnh.

- ThÓ lo¹i v¨n tÕ th­êng ®­îc sö dông trong nh÷ng tr­êng hîp nµo?

- Hoµn c¶nh ra ®êi cña bµi V¨n tÕ?

- Bè côc cña bµi v¨n tÕ?

- GV ph¸t vÊn HS tr¶ lêi

- GV më réng:

Giäng ®iÖu chung cña 1 bµi v¨n tÕ lµ l©m li, thèng thiÕt, sö dông nhiÒu th¸n tõ vµ nh÷ng tõ ng÷, h×nh ¶nh cã gi¸ trÞ biÓu c¶m m¹nh.

     KÕt cÊu bµi v¨n tÕ chÆt chÏ, hîp lÝ, ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh diÔn biÕn c¶m xóc cña  con ng­êi trong hoµn c¶nh ®au th­¬ng.

     C¸c bµi v¨n tÕ hiÖn ®¹i còng tu©n thñ kÕt cÊu nµy.

  H§ 2: §äc – hiÓu v¨n b¶n:

- GV h­íng dÉn HS lÇn l­ît ®äc diÔn c¶m tõng ®o¹n.

1-    Trang träng

2-    TrÇm l¾ng  hµo høng, s¶ng kho¸i.

3-    TrÇm buån, s©u l¾ng

4-    Thµnh kÝnh, trang nghiªm

- H­íng dÉn HS t×m hiÓu chó thÝch.

- Em hiÓu thÕ nµo vÒ c©u më ®Çu?  ý nghÜa cña nã ®èi víi t­ t­ëng cña toµn bµi v¨n?

- GV ph¸t vÊn HS tr¶ lêi

H§ 3: T×m hiÓu h×nh t­îng ng­êi nghÜa sü

- GV h­íng dÉn HS th¶o luËn nhãm.

   + Nhãm lín: 4nhãm

   + Thêi gian: 7phót

- GV giao nhiÖm vô: 

   + Nhãm 1: Ng­êi nghÜa sÜ cã nguån gèc xuÊt th©n nh­ thÕ nµo?

   + Nhãm 2:  Khi qu©n giÆc x©m ph¹m bê câi, th¸i ®é, hµnh ®éng cña hä ra sao?

   + Nhãm 3: T×m nh÷ng chi tiÕt, h×nh ¶nh kh¾c ho¹ vÎ ®Ñp hµo hïng khi x«ng trËn cña ng­êi nghÜa sÜ n«ng d©n?

   + Nhãm 4: Nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt næi bËt ®­îc sö dông?

- C¸c nhãm cö nhãm tr­ëng, th­ kÝ. §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶.

- GV h­íng dÉn c¸c nhãm thèng nhÊt ý kiÕn b»ng b¶ng phô sau:

Néi dung cÇn ®¹t

B.PhÇn II : T¸c phÈm

I.TiÓu dÉn

1. ThÓ lo¹i v¨n tÕ: lµ lo¹i v¨n g¾n víi phong tôc tang lÔ, ®äc khi cóng, tÕ ng­êi chÕt.

2. Hoµn c¶nh ra ®êi bµi “ V¨n tÕ nghÜa sÜ cÇn giuéc” ( SGK)

3.Bè côc: 4 phÇn

+ Lung khëi (2 c©u ®Çu): Kh¸i qu¸t bèi c¶nh thêi ®¹i vµ ý nghÜa cña c¸i chÕt bÊt tö

   + ThÝch thùc: ( C©u 3 15): Håi t­ëng vÒ  cuéc ®êi ng­êi nghÜa sÜ

   + Ai v·n: (16  28): Lßng tiÕc th­¬ng,

sù c¶m phôc cña t¸c gi¶ vµ nh©n d©n.

  + KÕt (Cßn l¹i): Ca ngîi linh hån bÊt diÖt cña c¸c nghÜa sÜ.

II, §äc – hiÓu v¨n b¶n:

1. §äc:

- Gi¶i nghÜa tõ khã

2. T×m hiÓu v¨n b¶n:

a, PhÇn 1:

- Sau lêi than cã tÝnh chÊt quen thuéc cña thÓ lo¹i v¨n tÕ, c©u v¨n ph¶n ¸nh biÕn cè chÝnh trÞ lín lao cña thêi cuéc:

 Lµ c©u cã ý nghÜa kh¸i qu¸t chñ ®Ò t­ t­ëng bµi v¨n tÕ, ca ngîi tÊm g­¬ng hi sinh tù nguyÖn cña nh÷ng nghÜa binh cã tÊm lßng yªu n­íc s©u s¾c. C¸i chÕt v× nghÜa lín cña hä lµ bÊt tö.

b. PhÇn 2: H×nh t­îng ng­êi nghÜa sÜ n«ng d©n:

Lai lÞch vµ hoµn c¶nh sinh sèng

Th¸i ®é, hµnh ®éng khi qu©n giÆc tíi

VÎ ®Ñp hµo hïng khi x«ng trËn

NghÖ thuËt

       Lµ nh÷ng ng­êi n«ng d©n sèng cuéc ®êi lao ®éng lam lò, vÊt v¶, hoµn toµn xa l¹ víi c«ng viÖc binh ®ao (C©u 3, 4, 5)

- Khi qu©n giÆc x©m

ph¹m ®Êt ®ai bê câi cha «ng, hä ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn lín:

  + VÒ t×nh c¶m: C¨m thï giÆc s©u s¾c (C©u 6, 7)  

 KiÓu c¨m thï mang t©m lÝ n«ng d©n.

  + VÒ nhËn thøc: ý thøc ®­îc tr¸ch nhiÖm ®èi víi sù nghiÖp cøu n­íc (C©u 8; 9)

  + Hµnh ®éng: Tù nguyÖn chiÕn ®Êu (C©u 10; 11)

- Vµo trËn víi nh÷ng thø vÉn dïng trong sinh ho¹t hµng ngµy (C©u 12, 13)

 VÎ ®Ñp méc m¹c, ch©n chÊt nh­ng ®éc ®¸o.

  - KhÝ thÕ chiÕn ®Êu: TiÕn c«ng nh­ vò b·o, ®¹p lªn ®Çu thï xèc tíi, kh«ng qu¶n ng¹i bÊt k× sù hi sinh gian khæ nµo, rÊt tù tin vµ ®Çy ý chÝ quyÕt th¾ng (C©u 14, 15)

   - §éng tõ m¹nh, døt kho¸t: §¸nh, ®èt, chÐm, ®¹p, x«.

   - Tõ ®an chÐo t¨ng sù m·nh liÖt: ®©m ngang, chÐm ng­îc, l­ít tíi, x«ng vµo.

   - C¸ch ng¾t nhÞp ng¾n gän.

   - Hµng lo¹t h×nh ¶nh ®èi lËp Ta - ®Þch; Sù th« s¬ - hiÖn ®¹i; ChiÕn th¾ng cña ta – thÊt b¹i cña giÆc.

   - Chi tiÕt ch©n thùc ®­îc chän läc, c« ®óc tõ ®êi sèng thùc tÕ nh­ng cã tÇm kh¸i qu¸t cao.

3. Cñng cè

 B»ng bót ph¸p hiÖn thùc, N§C ®· ph¸t hiÖn, ngîi ca b¶n chÊt cao quý vÉn tiÒm Èn ®»ng sau manh ¸o v¶i, sau cuéc ®êi lam lò cña ng­êi n«ng d©n: Lßng yªu n­íc vµ ý chÝ quyÕt t©m b¶o vÖ Tæ quèc.

H§ 1:

- Th¸i ®é c¶m phôc vµ niÒm xãt th­¬ng v« h¹n cña t¸c gi¶ ®­îc béc lé qua nh÷ng chi tiÕt, h×nh ¶nh, tõ ng÷ nµo?

- HS chia nhãm nhá (theo bµn) trao ®æi th¶o luËn, tr¶ lêi c©u hái, cö ng­êi tr×nh bµy tr­íc líp

- GV chèt l¹i

- Th¸i ®é ®ã xuÊt ph¸t tõ nh÷ng nguån c¶m xóc nµo?

- GV ph¸t vÊn HS tr¶ lêi

- GV yªu cÇu HS t×m hiÓu tõ ng÷, h×nh ¶nh cã gi¸ trÞ biÓu c¶m trong c©u 25, cã nhËn xÐt vµo b¶ng phô

- HS chia 6 nhãm, trao ®æi th¶o luËn, tr¶ lêi c©u hái

- GV chèt l¹i

   . Tõ ng÷: §au ®ín bÊy; n·o nïng thay! Leo lÐt; dËt dê.

   . H×nh ¶nh chän läc tinh tÕ, nhiÒu søc gîi s©u xa:

MÑ giµ = MÑ mÊt con : TrÎ   giµ

Vî yÕu = Vî mÊt chång: KhoÎ  yÕu

MÑ khãc con: Tr­íc®Ìn khuya

Vî t×m chång: Lóc bãng xÕ

   . Giäng v¨n bi thiÕt.

H§ 2: GV h­íng dÉn HS t×m hiÓu phÇn 4

 3. Cñng cè, luyÖn tËp

- HS lµm viÖc ®éc lËp

4. H­íng dÉn HS tù häc

c. PhÇn 3: Th¸i ®é c¶m phôc vµ niÒm xãt th­¬ng v« h¹n cña t¸c gi¶:

- Chi tiÕt: X¸c phµm véi bá; tÊc ®Êt ngän rau ¬n chóa; quan qu©n khã nhäc… nghÜa sÜ chØ lµ nh÷ng d©n th­êng nh­ng s½n sµng dÊy binh v× mét lßng yªu n­íc

- H×nh ¶nh: Cá c©y mÊy dÆm sÇu gi¨ng; giµ trÎ 2 hµng luþ nhá…võa kh¸i qu¸t ­íc lÖ, võa biÓu c¶m m¹nh mÏ.

- Tõ ng÷, giäng ®iÖu: ®o¸i - nh×n; ch¼ng ph¶i - vèn kh«ng; sèng lµm chi - thµ th¸c…xãt th­¬ng vµ kh¼ng ®Þnh phÈm chÊt cao ®Ñp cña nghÜa binh.

Th¸i ®é cã tõ nhiÒu nguån c¶m xóc:

   + Nçi tiÕc hËn cho ng­êi liÖt sÜ hi sinh khi sù nghiÖp cßn dang dë (C©u 24)

   + Nçi xãt xa cña gia ®×nh mÊt ng­êi th©n yªu (C©u 25):

1 trong nh÷ng c©u v¨n hay nhÊt nãi vÒ nçi ®au mÊt m¸t trong chiÕn tranh vÖ quèc x­a nay.

   + Sù c¨m hên nh÷ng kÎ g©y nªn nghÞch c¶nh Ðo le.

   + NiÒm uÊt øc, nghÑn ngµo tr­íc t×nh c¶nh ®au th­¬ng cña ®Êt n­íc, cña d©n téc.

 Lµ tiÕng khãc th­¬ng kh«ng cña riªng t¸c gi¶ mµ cña c¶ quª h­¬ng, cña nh©n d©n, ®Êt n­íc dµnh cho ng­êi liÖt sÜ. Nã kh«ng chØ gîi nçi ®au mµ cßn khÝch lÖ lßng c¨m thï vµ ý chÝ tiÕp nèi sù nghiÖp dang dë cña nh÷ng ng­êi nghÜa sÜ.

d. PhÇn 4:

   TiÕp tôc nçi xãt th­¬ng vµ biÓu d­¬ng c«ng tr¹ng ng­êi ®· khuÊt

III, KÕt luËn:

- Qua bµi v¨n tÕ, t¸c gi¶ béc lé niÒm tù hµo vÒ tinh thÇn yªu n­íc, khÝ ph¸ch qu¶ c¶m cña ng­êi nghÜa sÜ CÇn Giuéc, ®ång thêi bµy tá niÒm c¶m phôc vµ xãt th­¬ng s©u s¾c ®èi víi hä.

- Víi t¸c phÈm nµy, N§C ®­îc xem lµ ng­êi ®Çu tiªn ®­a h×nh ¶nh ng­êi nghÜa sÜ n«ng d©n thµnh h×nh t­îng trung t©m trong s¸ng t¸c VH.

- Lµ 1 trong nh÷ng TP xuÊt s¾c nhÊt cña N§C, “1 trong nh÷ng bµi v¨n hay nhÊt cña chóng ta” (Hoµi Thanh)

IV.  LuyÖn tËp

- HS lµm bµi tËp 2 SGK trang 65

- GV h­íng dÉn HS t¸i hiÖn  l¹i h×nh t­îng ng­êi nghÜa sÜ trong bµi  v¨n tÕ (§Æc biÖt tõ c©u 10 ®Õn 15).

- Giê sau häc TiÕng ViÖt

Ho¹t ®éng cña GV vµ HS

Néi dung cÇn ®¹t

*Ho¹t ®éng 1

- HS ®äc phÇn tiÓu dÉn

- GV ph¸t vÊn HS tr¶ lêi

+ ChØ ra nh÷ng nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶  Ng« Th× NhËm?

+ Nªu hoµn c¶nh ra ®êi. thÓ lo¹i t¸c phÈm?

Häat ®éng 2: §äc - hiÓu v¨n b¶n.

- HS ®äc v¨n b¶n.

- GV chó ý c¸ch ®äc: Râ rµng, chó ý nh÷ng ®o¹n v¨n bµy tá th¸i ®é t×nh c¶m cña ng­êi viÕt. Nh÷ng c©u v¨n cã h×nh ¶nh.

- GV yªu cÇu HS x¸c ®Þnh bè côc cña v¨n b¶n.

- HS chó ý nh÷ng tõ khã gi¶i thÝch cuèi ch©n trang s¸ch.

*Ho¹t ®éng3

T×m hiÓu c¸ch ®¸nh gi¸ cña t¸c gi¶ vÒ vai trß vµ nhiÖm vô cña ng­êi hiÒn nh­ thÕ nµo?

- HS chia nhãm nhá (theo bµn) trao ®æi th¶o luËn, tr¶ lêi c©u hái, cö ng­êi tr×nh bµy tr­íc líp

- GV chèt l¹i

3.Cñng cè, luyÖn tËp tiÕt1

4.H­íng dÉn tù häc ë nhµ

I. TiÓu dÉn.

1. T¸c gi¶.

- Ng« Th× NhËm (1764 – 1803), hiÖu Hi Do·n.

- Ng­­êi lµng T¶ Thanh Oai, trÊn S¬n Nam (nay: Thanh Tr× - Hµ Néi)

- 1775 ®ç tiÕn sü, tõng lµm quan d­­íi thêi Lª C¶nh H­­ng

- Khi NguyÔn HuÖ ra B¾c lÇn 2, «ng ®· theo gióp T©y S¬n. 1788, NguyÔn HuÖ lªn ng«i, Ng« Th× NhËm ®­­îc cö lµm ThÞ lang bé l¹i. Lµ ng­­êi ®­îc nhµ vua tin dïng giao cho so¹n th¶o giÊy tê quan träng.

2. T¸c phÈm.

a.ThÓ lo¹i: ChiÕu

b. Hoµn c¶nh ra ®êi.

-1788 Quang Trung tiÕn qu©n ra B¾c, tiªu diÖt qu©n Thanh vµ bän tay sai.Nhµ Lª sôp ®æ.

- BÒ t«i nhµ Lª mang nÆng t­ t­ëng trung qu©n, ph¶n øng tiªu cùc.

- Quan Trung giao cho Ng« Th× NhËm thay lêi m×nh viÕt “ChiÕu cÇu hiÒn”- kªu gäi nh÷ng ng­êi tµi ®øc ra gióp d©n gióp n­íc.

II. §äc – hiÓu v¨n b¶n.

1. §äc.

- Bè côc:

  + “ Tõng nghe.....ng­êi hiÒn vËy”: Vai trß vµ sø mÖnh cña ng­êi hiÒn ®èi víi nhµ vua vµ ®Êt n­íc

  + “ Tr­íc ®©y....hay sao?” :Suy nghÜ cña nhµ vua vÒ t×nh h×nh ®Êt n­íc hiÖn t¹i, ­íc nguyÖn ®­îc nhiÒu ng­êi hiÒn ra gióp rËp triÒu ®×nh mµ vua míi g©y dùng nªn

+ “ ChiÕu nµy....b¸n rao” :Nh÷ng yªu cÇu vµ biÖn ph¸p cÇu hiÒn, tuyÓn hiÒn cô thÓ

+ Cßn l¹i: Mong muèn vµ lêi khÝch lÖ nh­êi hiÒn cña nhµ vua

- Gi¶i nghÜa tõ khã.

2. T×m hiÓu v¨n b¶n

a. C¸ch xö thÕ cña ng­êi hiÒn.

- Ph¶i do thiªn tö sö dông.

- Kh«ng lµm nh­ vËy lµ tr¸i víi ®¹o trêi, tr¸i víi quy luËt cuéc sèng.

- H×nh ¶nh so s¸nh:

+  Ng­êi hiÒn nh­ sao s¸ng trªn trêi.

+ Sao s¸ng ¾t  chÇu vÒ ng«i B¾c thÇn…

 Dïng h×nh ¶nh so s¸nh lÊy tõ luËn ng÷. Cã søc thuyÕt phôc m¹nh mÏ ®èi víi sÜ phu B¾c Hµ.

         GV chèt l¹i néi dung bµi häc

         HS «n l¹i thÓ lo¹i chiÕu vµ néi dung v¨n b¶n “ ChiÕu cÇu hiÒn”

Ho¹t ®éng cña GV vµ HS

Néi dung cÇn ®¹t

*Ho¹t ®éng 1

GV kÎ mÉu b¶ng, yªu cÇu HS chia 6 nhãm trao ®æi th¶o luËn tr¶ lêi b»ng b¶ng phô

GV chèt l¹i

- T©m tr¹ng cña vua Quang Trung vµ t×nh h×nh thêi thÕ ®­îc diÔn t¶ nh­ thÕ nµo?

GV ph¸t vÊn HS tr¶ lêi

*Ho¹t ®éng 2

Vua Quang Trung cã c¸ch cÇu hiÒn nh­ thÕ nµo?

- HS chia nhãm nhá (theo bµn) trao ®æi th¶o luËn, tr¶ lêi c©u hái, cö ng­êi tr×nh bµy tr­íc líp

- GV chèt l¹i

C¸ch kÕt thóc bµi chiÕu nh­ thÕ nµo?

3.Cñng cè, luyÖn tËp

4.H­íng dÉn tù häc ë nhµ

I. TiÓu dÉn.

II.§äc – hiÓu v¨n b¶n

1.§äc

2. T×m hiÓu v¨n b¶n

a. C¸ch xö thÕ cña ng­êi hiÒn.

b. Th¸i ®é vµ hµnh ®éng cña nho sÜ B¾c Hµ - T©m tr¹ng cña vua Quang Trung.

* Th¸i ®é nho sÜ.

* Vua Quang Trung.

- GhÐ chiÕu l¾ng nghe.

- Ngµy ®ªm mong mái.

  Tha thiÕt tr«ng chê. C¸ch viÕt tÕ nhÞ, t×nh lÝ râ rµng, cã søc thuyÕt phôc cao.

- ChØ ra tÝnh chÊt thêi ®¹i.

+ Trong trtiÒu cßn nhiÒu thiÕu xãt.

+ Biªn ¶i: ch­a yªn.

+ Nh©n d©n: ch­a hèi søc

+ §øc ho¸ ch­a nhuÇn.

  Khã kh¨n cÇn cã hiÒn tµi.

- Giäng ®iÖu tha thiÕt, chi tiÕt cô thÓ, c¸ch nãi giÇu h×nh ¶nh bµy tá th¸i ®é thµnh t©m, khiªm nh­êng nh­ng còng rÊt kiªn quyÕt trong viÖc cÇu hiÒn.

3. C¸ch cÇu hiÒn cña vua Quang Trung.

- Ai còng cã quyÒn tham gia kh«ng ph©n biÖt Quan , d©n

- C¸ch tiÕn cö ®a d¹ng.

+ §­îc d©ng sí tau bµy.

+ Do c¸c quan tiÕn cö.

+ D©ng sí tù tiÕn cö.

- Lêi hay, m­u hay ®­îc dïng, ®­îc khen th­ëng, khuyÕn khÝch kh«ng kÓ thø bËc.

- Lêi kh«ng hîp, kh«ng dïng, cã s¬ suÊt kh«ng b¾t téi, chØ trÝch

- Kªu gäi mäi ng­êi tµi ®øc chung vai g¸nh v¸c viÖc n­íc..

 §­êng lèi réng më, biÖn ph¸p cô thÓ, dÔ thùc hiÖn => TÇm nh×n mang tÝnh chiÕn l­îc cña vua Quang Trung

- KÕt thóc bµi chiÕu: lêi kÝch lÖ, më ra t­¬ng lai tèt ®Ñp cho ®Êt n­íc, triÒu ®×nh, cho c¶ ng­êi hiÒn cã t¸c dông ®éng viªn, kªu gäi lµm phÊn chÊn lßng ng­êi

III.KÕt luËn

-§èi t­îng thuyÕt phôc: giíi sÜ phu B¾c Hµ ( rÊt nhiÒu ng­êi tµi giái cã lßng víi d©n víi n­íc nh­ng ch­a ra gióp triÒu ®×nh v× lÏ nµy lÏ kh¸c)

- Môc ®Ých: thuyÕt phôc hä ra gióp vua, gióp n­íc

- LuËn ®iÓm thuyÕt phôc: kÕt hîp t×nh lÝ, ph©n tÝch dÉn dô, bµy tá râ rµng, t©m huyÕt, ch©n thµnh....

IV.Ghi nhí

V.LuyÖn tËp

NhËn xÐt vÒ nghÖ thuËt lËp luËn cña bµi chiÕu vµ t­ t­ëng, t×nh c¶m cña vua Quang Trung

HS häc bµi

So¹n bµi “ Xin lËp khoa luËt”

   Ho¹t ®éng cña GV vµ HS

                            Néi dung cÇn ®¹t

* Ho¹t ®éng1:

HS chia  nhãm nhá ( Theo bµn) trao ®æi th¶o luËn tr¶ lêi c©u hái bµi tËp1 cö ng­êi tr×nh bµy tr­íc líp

GV chèt l¹i

* Ho¹t ®éng2:

HS chia 6 nhãm

+Nhãm1,2 tr¶ lêi c©u thø nhÊt

+Nhãm3,4 tr¶ lêi c©u thø hai

+Nhãm5,6 tr¶ lêi c©u thø ba

HS tr¶ lêi b»ng b¶ng phô sau ®ã cö ng­êi tr×nh bµy tr­íc líp

GV chèt l¹i

*Ho¹t ®éng3

HS lµm viÖc c¸ nh©n tr×nh bµy tr­íc líp

GV chèt l¹i

*Ho¹t ®éng4:

GV h­íg dÉn HS lµm t¹i líp c©u ®Çu sau ®ã h­íng dÉn HS vÒ nhµ lµm tiÕp nh÷ng c©u th¬ cßn l¹i

*Ho¹t ®éng5:

HS chia nhãm nhá  ( Theo bµn) trao ®æi th¶o luËn tr¶ lêi c©u hái bµi tËp 5 cö ng­êi tr×nh bµy tr­íc líp

GV chèt l¹i

*Ho¹t ®éng 6:GV h­íng dÉn HS lµm viÖc c¸ nh©n

Tù lµm bµi 6,7

3.Cñng cè

4.H­íng dÉn tù häc

1.Bµi tËp1

+ “ Mét duyªn hai nî” -> Mét m×nh ph¶i ®¶m ®ang c«ng viÖc gia ®×nh ®Ó nu«i c¶ chång vµ con

+ “ N¨m n¾ng m­êi m­a” -> VÊt v¶ cùc nhäc, chÞu ®ùng d·i dÇu n¾ng m­a

=> C¸c thµnh ng÷ ng¾n gän, c« ®äng, cÊu t¹o æn ®Þnh, ®ång thêi qua h×nh ¶nh cô thÓ, sinh ®éng thÓ hiÖn néi dung kh¸i qu¸t vµ cã tÝnh biÓu c¶m.

2.Bµi tËp2

+ “ §Çu tr©u mÆt ngùa” -> biÓu hiÖn ®­îc tÝnh chÊt hung b¹o, thó vËt, v« nh©n tÝnh cña bän quan qu©n ®Õn nhµ Thuý KiÒu khi gia ®×nh nµng bÞ vu oan

+ “ c¸ chËu chim lång” -> biÓu hiÖn ®­îc c¶nh sèng tï tóng, chËt hÑp, mÊt tù do

+ “§éi trêi ®¹p ®Êt” -> biÓu hiÖn ®­îc lèi sèng vµ hµnh ®éng tù do, ngang tµng, kh«ng chÞu sù bã buéc, kh«ng chÞu khuÊt phôc bÊt cø uy quyÒn nµo. Nã dïng ®Ó nãi vÒ khÝ ph¸ch h¶o h¸n, ngang tµng cña Tõ H¶i

=> C¸c thµnh ng÷ trªn ®Òu dïng h×nh ¶nh cô thÓ vµ ®Òu cã tÝnh biÓu c¶m: ThÓ hiÖn sù ®¸nh gi¸ ®èi víi ®iÒu ®­îc nãi ®Õn.

3. Bµi tËp 3:

+ “Gi­êng kia”: Gîi l¹i chuyÖn vÒ TrÇn Phån thêi HËu H¸n dµnh riªng cho b¹n lµ Tõ TrÜ mét c¸i gi­êng khi b¹n ®Õn ch¬i, khi b¹n vÒ l¹i treo gi­êng lªn

+ “®µn kia” gîi l¹i chuyÖn Chung Tö K× nghe tiÕng ®µn cña B¸ Nha mµ hiÓu ®­îc ü nghÜ cña b¹n. Do ®ã sau khi b¹n chÕt, B¸ Nha treo ®µn kh«ng gÈy n÷a v× cho r»ng kh«ng cã ai hiÓu ®­îc tiÕng ®µn cña m×nh

-> §Æc ®iÓm cña ®iÓn cè: Ch÷ dïng ng¾n gän mµ biÓu hiÖn ®­îc t×nh ý s©u xa, hµm sóc

-> §iÓn cè chÝnh lµ nh÷ng sù viÖc tr­íc ®©y hay c©u ch÷ trong s¸ch ®êi tr­íc ®­îc dÉn ra vµ sö dông lång ghÐp vµo bµi v¨n, vµo lêi nãi ®Ó nãi vÒ nh÷ng ®iÒu t­¬ng tù

4. Bµi tËp 4

+ “Ba thu”: Kinh thi cã c©u: “NhÊt nhËt bÊt kiÕn nh­ tam thu hÒ” ( Mét ngµy kh«ng thÊy mÆt nhau l©u nh­ ba mïa thu) -> c©u th¬ trong “TruyÖn KiÒu” muèn nãi khi KT ®· t­¬ng t­ TK th× mét ngµy kh«ng thÊy mÆt nhau l©u nh­ ba n¨m

+ “ ChÝn ch÷”

+ “LiÔu Ch­¬ng §µi”

+ “ M¾t xanh”

5.Bµi tËp 5

- “ Ma cò b¾t n¹t ma míi” -> û thÕ th«ng thuéc ®Þa bµn, quan hÖ réng...b¾t n¹t ng­êi míi ®Õn lÇn ®Çu

Thay thÕ : b¾t n¹t ng­êi míi ®Õn

- “ Ch©n ­ít ch©n r¸o” -> võa míi ®Õn cßn l¹ lÉm

- “ C­ìi ngùa xem hoa” -> lµm viÖc qua loa, kh«ng ®i s©u ®i s¸t, kh«ng t×m hiÓu thÊu ®¸o, kÜ l­ìng

Thay thÕ: Qua loa

=> Khi thay thÕ cã thÓ biÓu hiÖn ®­îc phÇn nghÜa c¬ b¶n nh­ng mÊt ®i phÇn s¾c th¸i biÓu c¶m, mÊt ®i tÝnh h×nh t­îng vµ dµi dßng h¬n

6.Bµi tËp 6

VD : Nãi víi nã nh­ n­íc ®æ ®Çu vÞt, ch¼ng ¨n thua g×

VD : Mäi ng­êi ®· ®i guèc trong bông anh råi

7.Bµi tËp7

VD : Thêi buæi bÊy giê thiÕu g× nh÷ng g· së khanh chuyªn lõa g¹t nh÷ng phô n÷ thËt thµ ngay th¼ng

- GV chèt l¹i néi dung bµi häc

- HS vÒ lµm nh÷ng bµi tËp cßn l¹i

   Ho¹t ®éng cña GV vµ HS

                        Néi dung cÇn ®¹t

*Ho¹t ®éng1

HS chia  nhãm nhá ( Theo bµn) trao ®æi th¶o luËn tr¶ lêi c©u hái bµi tËp1 cö ng­êi tr×nh bµy tr­íc líp

GV chèt l¹i

Tõ ®ã rót ra ®Æc ®iÓm chung vµ mèi quan hÖ cña chóng

GV ph¸t vÊn HS tr¶ lêi

*Ho¹t ®éng2

HS chia nhãm nhá theo bµn trao ®æi th¶o luËn tr¶ lêi c©u hái vµo phiÕu häc tËp

GV nhËn xÐt vµ chèt l¹i

*Ho¹t ®éng3

HS chia 6 nhãm

+Nhãm1,2,3 t×m tõ, ®Æt c©u vÒ ©m thanh

+Nhãm4,5,6 t×m tõ, ®Æt c©u vÒ t×nh c¶m

HS trao ®æi th¶o luËn tr¶ lêi b»ng b¶ng phô sau ®ã cö ng­êi tr×nh bµy tr­íc líp

GV chèt l¹i

*Ho¹t ®éng4

GV ph¸t vÊn theo c©u hái SGK

HS tr¶ lêi

( TÝch hîp bµi ®äc v¨n Trao duyªn ®· häc ë líp10)

*Ho¹t ®éng5

GV h­íng dÉn HS lµm viÖc c¸ nh©n

Tù lµm bµi5

3.Cñng cè

4.DÆn dß

1.Bµi tËp 1

a.L¸: ®­îc dïng víi nghÜa gèc: chØ bé phËn cña c©y, th­êng ë trªn ngän hay trªn cµnh c©y, cã h×nh d¸ng máng vµ cã bÒ mÆt nhÊt ®Þnh

b.Tõ “ L¸” cßn ®­îc dïng víi c¸c nghÜa kh¸c

- Dïng víi c¸c tõ chØ bé phËn c¬ thÓ ng­êi

-................................vËt b»ng giÊy

- ...............................vËt b»ng v¶i

- ................................vËt b»ng tre, nøa, cá

- ................................kim lo¹i

*§iÓm chung:

  - §ã ®Òu lµ c¸c vËt cã h×nh d¸ng máng,dÑt nh­ c¸i l¸ c©y

  - Do ®ã c¸c nghÜa cña tõ l¸ cã quan hÖ víi nhau:®Òu cã nÐt nghÜa chung ( chØ thuéc tÝnh cã h×nh d¸ng máng nh­ l¸ c©y)

2.Bµi tËp 2

VD:

- Nhµ «ng Êy cã n¨m miÖng ¨n

- Nã th­êng gi÷ ch©n hËu vÖ trong ®éi bãng cña tr­êng

- §ã lµ nh÷ng g­¬ng mÆt míi trong lµng th¬ VN

3.Bµi tËp3

- Nãi ngät, c©u nãi chua ch¸t, lêi mêi mÆn nång

- T×nh c¶m mÆn nång, nçi cay ®¾ng, c©u chuyÖn bïi tai

4.Bµi tËp 4

- “ CËy” cã “ Nhê” lµ ®ång nghÜa: B»ng lêi nãi t¸c ®éng ®Õn ng­êi kh¸c víi môc ®Ých mong muèn hä gióp m×nh lµm mét viÖc g× ®ã

-> dïng “ CËy” thÓ hiÖn ®­îc niÒm tin vµo sù s½n sµng gióp ®ì vµ hiÖu qu¶ gióp ®ì cña ng­êi kh¸c

- “ ChÞu” cã nhËn, nghe, v©ng lµ tõ ®ång nghÜa chØ sù ®ång ý, sù chÊp thuËn víi lêi ng­êi kh¸c

-> ChÞu:thuËn theo lêi ng­êi kh¸c, theo mét lÏ nµo ®ã mµ m×nh cã thÓ kh«ng ­ng ý

5.Bµi tËp5

a. “ Canh c¸nh”-> kh¾c ho¹ t©m tr¹ng day døt triÒn miªn cña t¸c gi¶ HCM.ThÓ hiÖn con ng­êi t¸c gi¶ ( nh©n ho¸)

b. “ Liªn can”

c. “ B¹n”

GV chèt l¹i néi dung bµi häc

HS häc bµi vµ so¹n bµi “ ¤n tËp VH trung ®¹i VN”

  Ho¹t ®éng cña GV vµ HS

                                  Néi dung cÇn ®¹t

*Ho¹t ®éng1:

GV gäi HS ®äc phÇn tiÓu dÉn SGK sau ®ã tãm t¾t néi dung chÝnh

GV chèt l¹i

*Ho¹t ®éng2

HS ®äc diÔn c¶m ®o¹n ®Çu vµ c¶nh ®îi tµu

T×m hiÓu bè côc vµ thÓ lo¹i

GV ph¸t vÊn HS tr¶ lêi

*Ho¹t ®éng3: H­íng dÉn HS t×m hiÓu v¨n b¶n

C¶nh vËt trong truyÖn ®· ®­îc miªu t¶ trong thêi gian vµ kh«ng gian nh­ thÕ nµo?

HS chia 6 nhãm

+Nhãm1,2: t×m hiÓu vÒ c¶nh ngµy tµn ®­îc TG miªu t¶ NTN? nªu nhËn xÐt

+Nhãm3,4 t×m hiÓu vÒ c¶nh chî tµn ®­îc TG miªu t¶ NTN? nªu nhËn xÐt

+Nhãm5,6: t×m hiÓu c¶nh ®ªm tèi, nªu nhËn xÐt

HS trao ®æi th¶o luËn tr¶ lêi b»ng b¶ng phô sau ®ã cö ng­êi tr×nh bµy tr­íc líp

GV chèt l¹i

4.Cñng cè, dÆn dß tiÕt1

GV h­íng dÉn HS

A.TiÓu dÉn

1.T¸c gi¶ ( 1910- 1942) Tªn khai sinh: NguyÔn T­êng Vinh ( sau ®æi thµnh NguyÔn T­êng L©n)

- Sinh ra t¹i Hµ Néi nh­ng thuë nhá TL sèng ë quª ngo¹i: phè huyÖn CÈm Giµng, tØnh H¶i D­¬ng ( mét phè huyÖn nghÌo in ®Ëm trong t©m trÝ Th¹ch Lam)

-Lµ ng­êi th«ng minh, tÝnh t×nh ®iÒm ®¹m, trÇm tÜnh vµ rÊt tinh tÕ.

- Cã quan niÖm v¨n ch­¬ng lµnh m¹nh, tiÕn bé vµ cã biÖt tµi vÒ truyÖn ng¾n

2.s¸ng t¸c

- T¸c phÈm chÝnh

- §Æc ®iÓm truyÖn ng¾n Th¹ch Lam

3.TruyÖn ng¾n “ Hai ®øa trΔ

- XuÊt xø: trÝch trong tËp “ N¾ng trong v­ên”

- Sù hoµ quyÖn hai yÕu tè: hiÖn thùc vµ l·ng m¹n tr÷ t×nh

B.§äc- hiÓu v¨n b¶n

I.§äc v¨n b¶n

- Gi¶i thÝch tõ khã

- Bè côc: 1.Bøc tranh ®êi sèng n¬i phè huyÖn nghÌo

                2.C¶nh ®îi tµu

- ThÓ lo¹i: TruyÖn ng¾n tr÷ t×nh: cèt truyÖn rÊt ®¬n gi¶n, gÇn nh­ kh«ng cã cèt truyÖn, ®Ëm chÊt tr÷ t×nh, chÊt th¬ thÓ hiÖn trong miªu t¶ c¶m xóc, t©m tr¹ng cña nh©n vËt, c¶nh vËt thiªn nhiªn...

II.T×m hiÓu v¨n b¶n

1.Bøc tranh ®êi sèng n¬i phè huyÖn nghÌo

a.C¶nh vËt lóc chiÒu tèi vµ ®ªm xuèng

*C¶nh ngµy tµn

- ¢m thanh: tiÕng trèng thu kh«ng, tiÕng Õch nh¸i kªu ran ngoµi ®ång, tiÕng muçi vo ve trong c¸c cöa hµng h¬i tèi...

- H×nh ¶nh:Ph­¬ng t©y ®á rùc nh­ löa ch¸y vµ nh÷ng ®¸m m©y ¸nh hång nh­ hßn than s¾p tµn. D·y tre lµng tr­íc mÆt ®en l¹i...

- Mét chiÒu ªm ¶ nh­ ru vµ tho¶ng qua giã m¸t..

-> c¶nh vËt ®Ñp vµ buån, rÊt quen thuéc ë mçi miÒn quª ViÖt Nam

* C¶nh chî tµn

- Chî ®· v·n tõ l©u, kh«ng mét tiÕng ån µo, ng­êi còng vÒ hÕt, chØ cßn mét vµi ng­êi b¸n hµng vÒ muén ®ang thu xÕp hµng ho¸

- Trªn ®Êt chØ cßn r¸c r­ëi, vá b­ëi, vá thÞ vµ l¸ nh·n

- MÊy ®øa trÎ con nhµ nghÌo nhÆt nh¹nh thanh nøa, thanh tre hay bÊt cø thø g× cña nh÷ng ng­êi b¸n hµng ®Ó l¹i..

- Mét mïi ©m Èm bèc lªn -> mïi riªng cña ®Êt

->c¶nh chî tµn ë phè huyÖn CÈm Giµng vµ còng lµ cña nhiÒu phè huyÖn nghÌo ngµy x­a

* C¶nh ®ªm tèi

=> bãng tèi ¸t c¶ ¸nh s¸ng, mét vµi ¸nh s¸ng nhá nhoi khiÕn bãng tèi cµng thªm dµy ®Æc

Tãm l¹i: C¶nh vËt lóc chiÒu tèi vµ ®ªm xuèng gÇn gòi, th©n thiÕt, b×nh dÞ mµ nªn th¬, gîi nçi buån man m¸c trong lßng ng­êi.

- HS häc bµi

- Giê sau häc tiÕp bµi “ Hai ®øa trΔ