Ho¹t ®éng cña thÇy

Ho¹t ®éng cña trß

KiÕn thøc träng t©m

Ho¹t ®éng I:

Giíi thiÖu bµi:

Tôc ng÷ lµ mét thÓ lo¹i VHDG. Nã ®­îc vÝ lµ mét kho b¸u cña KN vµ trÝ tuÖ d©n gian, lµ “tói kh«n d©n gian”. Tôc ng÷ lµ thÓ lo¹i triÕt lý nh­ng ®ång thêi còng lµ “c©y ®êi xanh t­¬i”.

Tôc ng÷ cã thÓ nhiÒu chñ ®Ò – mµ thiªn nhiªn vµ lao ®éng s¶n xuÊt chØ lµ mét trong sè ®ã. TiÕt häc nµy chØ giíi  thiÖu 8 c©u trong chñ ®Ò. Môc ®Ých gióp c¸c em lµm quen víi kh¸i niÖm vÒ c¸ch nh×n nhËn c¸c hiÖn t­îng thiªn nhiªn vµ c«ng viÖc lao ®éng s¶n xuÊt ...

Nghe

I. Kh¸i niÖm  tôc ng÷

- GV gi¶i thÝch:

Tôc: Thãi quen l©u ®êi

Lµ nh÷ng lêi nãi d©n gian ng¾n gän

Ng÷: Lêi nãi

Häc sinh ®äc chó thÝch

1. Mçi c©u tôc ng÷ lµ mét c©u nãi diÔn ®¹t 1 ý trän vÑn (§Æc ®iÓm vÒ h×nh thøc), cã nhÞp ®iÖu, h×nh ¶nh.

- GV l­u ý

2. Tôc ng÷ thÓ hiÖn nh÷ng kh¸i niÖm cña nh©n d©n ta vÒ thiªn nhiªn, lao ®éng s¶n xuÊt vµ vÒ con ng­êi, x· héi.

(§Æc ®iÓm vÒ néi dung, t­ëng)

- GV gi¶i thÝch nghÜa ®en, nghÜa bãng vµ cho VD

Cã nh÷ng c©u chØ cã nghÜa ®en, cã nh÷ng c©u cã nghÜa bãng.

GV cho VD

3. Tôc ng÷ ®­îc sö dông vµo mäi ho¹t ®éng ®êi sèng ®Ó nh×n nhËn øng xö, thùc hµnh vµ ®Ó lêi nãi thªm hay, thªm sinh ®éng, s©u s¾c.

II. T×m hiÓu 8 c©u tôc ng÷

-H : 8 c©u cã thÓ chia lµm mÊy nhãm? Mçi nhãm gåm nh÷ng c©u nµo?

Häc sinh tr¶ lêi.

1. §äc:

2. Chia nhãm:

-H : Gäi tªn tõng nhãm?

Nhãm 1: C©u 1, 2, 3, 4 lµ nh÷ng c©u tôc ng÷ vÒ thiªn nhiªn.

Yªu cÇu häc sinh ®äc

Nhãm 2: C©u 5, 6, 7, 8 lµ nh÷ng c©u tôc ng÷ vÒ lao ®éng s¶n xuÊt.

-H: H·y nhËn xÐt vÒ nhÞp, vÇn vµ c¸c yÕu tè nghÖ thuËt kh¸c?

- NhËn xÐt sè l­îng tiÕng.

- NghÜa cña c©u tôc ng÷ lµ g×?

- Cuéc sèng thùc tiÔn cña KN nªu trong c©u tôc ng÷ lµ g×? (kh«ng cã, do QS)

- ¸p dông thùc tiÔn.

3. Ph©n tÝch: Nhãm 1.

1. §ªm th¸ng n¨m ch­a n»m ®· s¸ng.

7 tiÕng / c©u (ng¨n)

- NhÞp ¾

- Th¸ng 5 (©m lÞch) ®ªm ng¾n, ngµy dµi.

C©u tôc ng÷ gióp con ng­êi cã ý thøc chñ ®éng ®Ó nh×n nhËn, sö dông thêi gian, c«ng viÖc, søc lao ®éng vµo nh÷ng thêi ®iÓm kh¸c nhau trong 1 n¨m.

Ngµy th¸ng 10 ch­a c­êi ®· tèi

- VÇn: 3/5 (vÇn)

- §èi: §ªm  - ng¾n

- S¸ng – tèi

Th¸ng 10 (©m llÞch) ®ªm dµi, ngµy ng¾n.

 VËn dông KN vµo chuyÖn tÝnh to¸n, s¾p xÕp c«ng viÖc hoÆc gi÷ g×n søc khoÎ.

2. Mau sao th× n¾ng, v¾ng sao th× m­a

- 8 tiÕng

- §èi tõng tõ

- VÇn l­ng: n¾ng

- CÊu tróc chÆt chÏ  tõng vÕ – v¾ng, døt kho¸t

- Ngµy nµo ®ªm tr­íc trêi cã nhiÒu sao th× h«m sau trêi sÏ n¾ng, trêi Ýt sao sÏ m­a.

( Kh«ng ph¶i lóc nµo còng ®óng)

Gióp con ng­êi cã ý thøc nh×n sao ®Ó ®ù ®o¸n thêi tiÕt, s¾p xÕp c«ng viÖc.

3. R¸ng mì gµ cã nhµ th× gi÷.

(T×m biÖn ph¸p nghÖ thuËt næi bËt)

- NghÜa cña c©u tôc ng÷, cuéc sèng thùc tiÔn.

- Gi¸ trÞ KN mµ c©u tôc ng÷ thÓ hiÖn.

- Èn dô:

R¸ng mì gµ: S¾c trêi nh­ mµu mì gµ

- VÇn l­ng: Gµ - nhµ

Khi trªn trêi xuÊt hiÖn r¸ng cã s¾c mµu vµng mì gµ tøc lµ trêi s¾p cã b·o (Lµ mét trong nhiÒu kinh nghiÖm dù ®o¸n b·o)

BiÕt dù ®o¸n b·o th× sÏ cã ý thøc chñ ®éng gi÷ g×n nhµ cöa, hoa mµu

4. Th¸ng 7 kiÕn bß, chØ lo l¹i lôt

(T×m biÖn ph¸p nghÖ thuËt

- NghÜa cña c©u tôc ng÷, cuéc sèng thùc tiÔn.

- Gi¸ trÞ KN mµ c©u tôc ng÷ thÓ hiÖn.

- Em h×nh dung nh­ thÕ nµo vÒ cuéc sèng cña ng­êi d©n lao ®éng khi hiÓu nh÷ng KN mµ hä cã ®­îc)

- VÇn l­ng: Bß – lo

KiÕn bß nhiÒu vµo th¸ng 7 – th­êng lµ bß lªn cao – lµ ®iÒm b¸o s¾p cã lôt.

(KiÕn lµ lo¹i c«n trïng rÊt nh¹y c¶m víi nh÷ng thay ®æi cña khÝ hËu, thêi tiÕt nhê c¬ thÓ cã nh÷ng tÕ bµo c¶m biÕn chuyªn biÖt.

BiÕt dù ®o¸n lôt th× sÏ cã ý thøc chñ ®éng gi÷ g×n nhµ cöa, hoa mµu

 Cho thÊy cuéc sèng vÊt v¶, thiªn nhiªn kh¾c nghiÖt.

TËp qu¸n lao ®éng.

5. TÊc ®Êt, tÊc vµng

(BiÖn ph¸p nghÖ thuËt?

- NghÜa c©u tôc ng÷

- Tr­êng hîp ¸p dông

LÊy c¸i rÊt nhá (tÊc ®Êt) ®Ó so s¸nh víi c¸i rÊt lín (tÊc vµng).

- §Ò cao gi¸ trÞ cña ®Êt.

§Êt ®­îc coi nh­ vµng, quý nh­ vµng.

Phª ph¸n hiÖn t­îng l·ng phÝ ®Êt ®ai, khuyªn ng­êi ta ph¶i biÕt quý träng ®Êt

6. NhÊt canh tr×, nh× canh viªn, tam canh ®iÒn.

(Thø 1: Nu«i c¸

Thø nh×: Lµm v­ên

Thø ba: Lµm ruéng)

- YÕu tè HV

Nãi vÒ thø tù c¸c nghÒ, c¸c c«ng viÖc ®em l¹i lîi Ých cho con ng­êi.

- C¬ së thùc tÕ: Gi¸ trÞ kinh tÕ thùc tÕ cña c¸c nghÒ.

(Nh­ng kh«ng ph¶i ë ®©u vµ lóc nµo cóng ®óng).

Gióp con ng­êi biÕt khai th¸c tèt §K, hoµn c¶nh tù nhiªn ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt.

7. NhÊt n­íc, nh× ph©n, tam cÇn, tø gièng.

(- T×m nÐt dÆc s¾c nghÖ thuËt

- PhÐp liÖt kª Êy cã t¸c dông g×?

- T×m nh÷ng c©u tôc ng÷ cã néi dung t­¬ng tù

PhÐp liÖt kª: NhÊt, nh×, tam, tø (Mét, hai, ba, bèn)

Nªu râ thø tù, nhÊn m¹nh vai trß cña tõng yÕiu tè trong nghÒ trång lóa. NghÒ trång lóa cÇn ®ñ 4 yÕu tè: N­íc, ph©n, cÇn, gièng; Trong ®ã yÕu tè hµng ®Çu lµ n­íc.

Trong nghÒ lµn ruéng, ®¶m b¶o ®ñ 4 yÕu tè (hµng ®Çu lµ n­íc) th× lóa tèt, mïa mµng béi thu.

+ Mét l­ît t¸t, mét b¸t c¬m

+ Ng­êi ®Ñp v× lôa, lóa tèt v× ph©n.

- KN mµ c©u tôc ng÷ ®­a ra lµ g×?

8. NhÊt th×, nh× thôc

- §èi

Thø nhÊt lµ thêi vô, thø hai lµ ®Êt canh t¸c (2 yÕu tè, thêi vô quan träng hµng ®Çu)

- LÞch gieo cÊy ®óng thêi vô.

- Cã kÕ ho¹ch c¶i t¹o ®Êt sau mçi vô.

- NhËn xÐt cña em vÒ ®iÓm gièng nhau, ®iÓm næi bËt vÒ h×nh thøc nghÖ thuËt cña 8 c©u tôc ng÷?

Häc sinh tr¶ lêi.

III. Tæng kÕt:

1. H×nh thøc nghÖ thuËt:

- C©u ng¾n gän, th­êng cã vÕ ®èi xøng

(H×nh thøc ng¾n gän nh­ng ND kh«ng ®¬n gi¶n)

- Cã vÇn, nhÞp, h×nh ¶nh.

Néi dung: “1 c©u tôc ng÷ cã thÓ më tung ®Ó viÕt ra thµnh cuèn s¸ch” (M.Gorki)

2. Néi dung:

Kinh nghiÖm quý  b¸u cña nh©n ta trong viÖc quan s¸t c¸c hiÖn t­îng thiªn nhiªn vµ trong lao ®éng s¶n xuÊt.

- 8 c©y tôc ng÷ ®Òu bµn tíi ®iÒu g×

Häc sinh tr¶ lêi.

- Em hiÓu thªm g× vÒ ®êi sèng tinh thÇn cña ng­êi lao ®éng x­a?

(Yªu lao ®éng g¾n bã víi thiªn nhiªn)

- Trong cuéc sèng h«m nay….tôc ng÷ cßn cã ý nghÜa g×?

+ Kinh  nghiÖm ®Ó dù ®o¸n cuéc sèng

-> Chñ ®éng h¬n trong cuéc sèng vµ s¶n xuÊt.

+ Kh«ng ngõng ph¸t triÓn ch¨n nu«i, c©y trång  T¨ng n¨ng suÊt  Gãp phÇn xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo.

L­u ý: Cã tr­êng hîp khã ph©n biÖt ca dao, tôc ng÷.

* Ghi nhí: SGK

- Yªu cÇu häc thuéc

- Gi¸o viªn gi¶ng gi¶i thªm.

IV. LuyÖn tËp:

1. Ph©n biÖt tôc ng÷, ca dao:

- Tôc ng÷ lµ c©u nãi, ca dao lµ lêi th¬ cña nh÷ng bµi d©n ca.

- Tôc ng÷ thiªn vÒ duy lý, ca dao thiªn vÒ tr÷ t×nh.

- Tôc ng÷ diÔn ®¹t kinh nghiÖm, ca dao biÓu hiÖn thÕ giíi n«i t©m cña con ng­êi.

2. S­u tÇm:

Bµi tËp vÒ nhµ

- TiÕp tôc s­u tÇm

- §äc thªm vµ lµm bµi tËp trong s¸ch BT

DÆn dß: ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

Ho¹t ®éng cña thÇy

Ho¹t ®éng cña trß

KiÕn thøc träng t©m

Cho HS nh¾c l¹i kh¸i niÖm vµ ph©n biÖt ca dao, tôc ng÷ .

1. ¤n  l¹i kh¸i niÖm ca dao, tôc ng÷:

2. C©u ca dao: -  Dßng 6

                        - Dßng 8

Ph©n biÖt cho HS ca dao vµ th¬ lôc b¸t.

(C¸c dÞ b¶n ®Òu ®­îc phÐp tÝnh lµ mét c©u)

3. C¸c nhãm b­íc ®Çu tr×nh bµy kÕt qu¶ s­u tÇm.

- Tr×nh bµy lªn A0

- Nªu thÓ lo¹i vµ ®Ò tµi

4. GV duyÖt – gãp ý – cho ®iÓm

DÆn dß: TiÕp tôc s­u tÇm, t×m kiÕm so¹n bµi.

Ho¹t ®éng cña thÇy

Ho¹t ®éng cña trß

KiÕn thøc träng t©m

Ho¹t ®éng 1:

I. Nhu cÇu nghÞ luËn vµ v¨n b¶n nghÞ luËn

1. Nhu cÇu nghÞ luËn

a) XÐt c¸c t×nh huèng:

-H: Trong cuéc sèng em cã th­êng gÆp c¸c vÊn ®Ò, c¸c c©u hái kiÓu nh­ trªn? hoÆc kh¸c?

Häc sinh tr¶ lêi.

- V× sao em ®i häc? (Em ®i häc ®Ó lµm g×?)

- V× sao con ng­êi cÇn ph¶i cã b¹n bÌ?

- Theo em nh­ thÕ nµo lµ sèng ®Ñp?

- TrÎ em hót thuèc l¸ lµ tèt hay xÊu? Lîi hay h¹i?

b) NhËn xÐt:

-H : GÆp c¸c vÊn ®Ò vµ c©u hái lo¹i ®ã em cã thÓ tr¶ lêi b»ng c¸c kiÓu v¨n b¶n ®· häc nh­ kÓ chuyÖn, miªu t¶, biÓu c¶m…kh«ng? V× sao?

Häc sinh tr¶ lêi.

- V× sao con ng­êi cÇn ph¶i cã b¹n bÌ?

+ Kh«ng thÓ tr¶ lêi b»ng c¸ch kÓ vÒ mét ng­êi, t¶ vÒ mét ng­êi b¹n, biÓu c¶m vÒ mét ng­êi b¹n.

+ Ph¶i gi¶i thÝch “b¹n” lµ g×?

+ TÇm quan träng, sù cÇn thiÕt cña b¹n.

- Hót thuèc l¸ lµ cã h¹i.

+ Kh«ng thÓ kÓ chuyÖn mét ng­êi hót thuèc l¸ bÞ ho lao, hay chØ k/® lµ cã h¹i….sÏ kh«ng thuyÕt phôc v× thÕ vÉn cã rÊt nhiÒu ng­êi ®· vµ ®ang hót thuèc l¸.

 Ph¶i dïng v¨n b¶n nghÞ luËn.

Häc sinh  ®äc 2 lÇn

2. ThÕ nµo lµ v¨n b¶n nghÞ luËn:

- H : Néi dung v¨n b¶n võa ®äc lµ g×?

a) VÝ dô: §äc v¨n b¶n

-H : B¸c Hå viÕt v¨n b¶n Êy nh»m môc ®Ých g×?

Häc sinh tr¶ lêi.

b) NhËn xÐt:

- Më ®Çu bµi viÕt: Chèng giÆc dèt (chèng n¹n thÊt häc) mét trong ba thø giÆc rÊt nguy h¹i sau CMT8 1945 (§ãi – Dèt – Ngo¹i x©m)

N¹n thÊt häc lµ mét thø n¹n do chÝnh s¸ch ngu d©n cña thùc d©n Ph¸p ®Ó l¹i.

B¸c viÕt cho ai?

(Toµn thÓ nh©n d©n ViÖt Nam)

- LuËn ®iÓm (v¨n b¶n nãi c¸i g×?)

-H : §Ó thÓ hiÖn môc ®Ých Êy, bµi viÕt ®· nªu ra nh÷ng ý kiÕn nµo?

Häc sinh tr¶ lêi.

Mét trong nh÷ng c«ng viÖc ph¶i thùc hiÖn cÊp tèc lóc nµy lµ n©ng cao d©n trÝ.

-H : Nh÷ng ý kiÕn Êy ®­îc diÔn ®¹t thµnh nh÷ng luËn ®iÓm nµo? T×m c©u v¨n mang luËn ®iÓm ®ã?

Häc sinh th¶o luËn, nhËn xÐt

(Mäi ng­êi ViÖt Nam ph¶i hiÓu biÕt quyÒn lîi cña m×nh, ph¶i cã kiÕn thøc míi cã thÓ tham gia vµo c«ng cuéc x©y dùng nhµ n­íc vµ tr­íc hÕt ph¶i biÕt ®äc, biÕt viÕt ch÷ quèc ng÷).

-H : T¹i sao c¸c c©u ®ã gäi lµ luËn ®iÓm?

(LuËn ®iÓm – C©u cã luËn ®iÓm:

V×: Mang quan ®iÓm cña t¸c gi¶

- Mang quan ®iÓm cña t¸c gi¶

 T¸c gi¶ ®Ò ra nhiÖm vô cho mäi ng­êi .

C©u cã luËn ®iÓm cã ®Æc ®iÓm g×?

-H : §Ó ý kiÕn (luËn ®iÓm) cã søc thuyÕt phôc bµi viÕt ®­a ra nh÷ng lÝ lÏ nµo?

Häc sinh tr¶ lêi.

- K/® mét ý kiÕn, mét t­ t­ëng)

- LÝ lÏ:

+ T×nh tr¹ng thÊt häc, l¹c hËu tr­íc CMT8 (DiÔn ra nh­ thÕ nµo?)

+ Nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn ph¶i cã ®Ó ng­êi d©n tham gia x©y dùng nhµ n­íc (Nh÷ng ®iÒu kiÖn g×..)              

+ Nh÷ng kh¶ n¨ng thùc tÕ trong viÖc chèng n¹n thÊt häc (Nh÷ng kh¶ n¨ng thùc tÕ nµo?)

- D©n sè: 95% d©n sè mï ch÷.

-H : T¸c gi¶ cã thÓ thÓ hiÖn môc ®Ých cña m×nh b»ng v¨n kÓ chuyÖn, miªu t¶, biÓu c¶m ®­îc kh«ng? V× sao?

Häc sinh th¶o luËn

-GV Chèt kiÕn thøc

Ghi

* Ghi nhí: SGK

Ho¹t ®éng 2:

II. LuyÖn tËp:

-YC häc sinh ®äc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái.

§äc- Tr¶ lêi c©u hái

Bµi 1: CÇn t¹o ra thãi quen tèt trong ®êi sèng x· héi.

- Lµ v¨n b¶n nghÞ luËn:

+ Nªu ra vµ b×nh luËn, gi¶i quyÕt mét vÊn ®Ò x· héi.

(CÇn t¹o ra thãi quen tèt trong ®êi sèng x· héi)

+ Cã luËn ®iÓm, lÝ lÏ, dÉn chøng.

- LuËn ®iÓm: T¹o ra thãi quen tèt

- LÝ lÏ:

+ Cã thãi quen tèt – xÊu

+ Cã ng­êi biÕt ph©n biÖt…..nh­ng ®· thµnh thãi quen  Khã bá…

+ T¹o ®­îc thãi quen tèt rÊt khã.

+ NhiÔm thãi quen xÊu rÊt dÔ

+ H·y tù xem l¹i m×nh

- DÉn chøng:

+ DËy sím……

+ Hót thuèc l¸……

+ ¡n chuèi…..

+ R¸c……

+ Chai vì, cèc vì….

HS t×m bè côc

Bµi 4:

Lµ bµi v¨n nghÞ luËn.

Môc ®Ých: NghÞ luËn vÒ cuéc sèng, vÒ 2 c¸ch sèng qua viÖc kÓ chuyÖn 2 b/hå

+ Cuéc sèng c¸ nh©n: Thu m×nh, kh«ng quan hÖ, ch¼ng giao l­u  §¸ng buån, chÕt dÇn chÕt mßn.

+ Cuéc sèng sÎ chia, hoµ nhËp: Më réng, trao b¹n  T©m hån hoµ nhËp niÒm vui.

Ho¹t ®éng 3: H­íng dÉn häc bµi ë nhµ

- BTVN: T×m bè côc 2 bµi nghÞ luËn.  Lµm bµi 3

- ChuÈn bÞ bµi “ Tôc ng÷ vÒ con ng­êi vµ x· héi “

Ho¹t ®éng cña thÇy

Ho¹t ®éng cña trß

KÕt qu¶ cÇn ®¹t

Ho¹t ®éng 1:

I. T×m hiÓu v¨n b¶n:

Giíi thiÖu bµi:

Tôc ng÷ lµ nh÷ng lêi vµng ý ngäc, lµ sù kÕt tinh kinh nghiÖm, trÝ tuÖ cña nh©n d©n trong ®êi. Ngoµi nh÷ng kinh nghiÖm vÒ thiªn nhiªn vµ lao ®éng s¶n xuÊt, tôc ng÷ cßn lµ kho b¸u d©n gian, nh÷ng kinh nghiÖm vÒ con ng­êi, x· héi. D­íi h×nh thøc lµ nh÷ng lêi nhËn xÐt, khuyªn nhñ, tôc ng÷ truyÒn ®¹t rÊt nhiÒu bµi häc bæ Ých, v« gi¸ trong c¸ch nh×n nhËn gi¸ trÞ con ng­êi, trong c¸ch häc, c¸ch sèng vµ øng xö hµng ngµy.

2 HS ®äc

1. §äc