GIÁO ÁN NGỮ VĂN 8 THẬT CHI TIẾT CHO NĂM HỌC 2009-2010

Ngµy so¹n ;20/08/2008                                            GA : Chi tiÕt

Bµi 1            TiÕt 1                               V¨n b¶n

T«i ®i häc

(Thanh TÞnh)

A/ Môc tiªu cÇn ®¹t

Gióp häc sinh:

C¶m nhËn ®­îc t©m tr¹ng håi hép, c¶m gi¸c bì ngì cña nh©n vËt "t«i" ë buæi tùu tr­êng ®Çu tiªn trong ®êi.

ThÊy ®­îc ngßi bót v¨n xu«i giµu chÊt th¬, gîi d­ vÞ tr÷ t×nh man m¸c cña Thanh TÞnh.

B/ ChuÈn bÞ

GV: Nghiªn cøu tµi liÖu – so¹n gi¸o ¸n.

HS: Tãm t¾t t¸c phÈm – so¹n bµi.

C/ TiÕn tr×nh lªn líp

- æn ®Þnh tæ chøc

- KiÓm tra bµi cò

Gi¸o viªn kiÓm tra sù chuÈn bÞ cña häc sinh cho viÖc häc m«n Ng÷ v¨n: SGK, vë ghi, vë so¹n bµi, …

Bµi míi

Giíi thiÖu bµi: Trong cuéc ®êi mçi con ng­êi, nh÷ng kû niÖm tuæi häc trß th­êng ®­îc neo ®Ëu, l­u gi÷ l©u bÒn trong t©m hån. §Æc biÖt lµ nh÷ng kû niÖm vÒ buæi ®Õn tr­êng ®Çu tiªn. TruyÖn ng¾n "T«i ®i häc" cña nhµ v¨n Thanh TÞnh ®· diÔn t¶ nh÷ng kû niÖm m¬n man, b©ng khu©ng cña mét thêi th¬ Êy.

I/ Giíi thiÖu t¸c gi¶, t¸c phÈm (XuÊt xø, néi dung, thÓ lo¹i, bè côc)

? Giíi thiÖu vµi nÐt vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm?

- Thanh TÞnh (1911 - 1988), tªn thËt lµ TrÇn V¨n Ninh, Lªn 6 tuæi ®æi lµ TrÇn Thanh TÞnh, quª ë xãm Gia L¹c, ven s«ng H­¬ng, ngo¹i « thµnh phè HuÕ.

- Tõ n¨m 1933, «ng ®i lµm ë c¸c së t­ råi vµo nghÒ d¹y häc vµ b¾t ®Çu viÕt v¨n, lµm th¬.

- S¸ng t¸c cña Thanh TÞnh nh×n chung ®Òu to¸t lªn vÎ ®Ñp ®»m th¾m, t×nh c¶m ªm dÞu, trong trÎo.

- T¸c phÈm chÝnh: HËu chiÕn tr­êng (TËp th¬ 1937), Quª mÑ (TËp truyÖn ng¾n 1941), NgËm ng¶i t×m trÇm (TËp truyÖn ng¾n 1943), Søc må h«i (Ca dao 1954), Nh÷ng giät n­íc biÓn (TËp truyÖn ng¾n 1956), §i tõ gi÷a mét mïa sen (TruyÖn th¬), ….

- TruyÖn ng¾n Thanh TÞnh ®»m th¾m, trong trÎo, ªm dÞu. ThÓ hiÖn mét t©m hån nhËy c¶m tr­íc vÎ ®Ñp cña con ng­êi vµ quª h­¬ng.

- TruyÖn ng¾n "T«i ®i häc" in trong tËp "Quª mÑ", xuÊt b¶n n¨m 1941. §©y lµ truyÖn ng¾n giµu chÊt tr÷ t×nh.

- Th«ng qua dßng håi t­ëng cña nh©n vËt "t«i", t¸c gi¶ lµm sèng l¹i "Nh÷ng kû niÖm m¬n man cña buæi tùu tr­êng". Nh÷ng rung ®éng tinh tÕ Êy cña nh©n vËt ®· ®­îc t¸c gi¶ thÓ hiÖn hÕt søc sèng ®éng nhê sù ®an xen hîp lý gi÷a tù sù, miªu t¶ vµ biÓu c¶m.

? XÐt vÒ mÆt thÓ lo¹i v¨n b¶n, cã thÓ xÕp bµi nµy vµo kiÓu lo¹i v¨n b¶n nµo? (cã thÓ gäi ®©y lµ v¨n b¶n nhËn d¹ng, v¨n b¶n biÓu c¶m ®­îc kh«ng?)

- V¨n b¶n nµy lµ v¨n b¶n biÓu c¶m v× toµn truyÖn lµ c¶m xóc t©m tr¹ng cña nh©n vËt trong buæi tùu tr­êng ®Çu tiªn.

- Kh«ng thÓ gäi lµ v¨n b¶n nhËn d¹ng ®¬n thuÇn v× ®©y lµ mét t¸c phÈm v¨n ch­¬ng thËt sù cã gi¸ trÞ t­ t­ëng – nghÖ thuËt, ®· ®­îc xuÊt b¶n tõ l©u.

GV: M¹ch truyÖn ®­îc kÓ theo dßng håi t­ëng cña nh©n vËt "t«i" theo tr×nh tù thêi gian cña buæi tùu tr­êng ®Çu tiªn.

? VËy cã thÓ chia mÊy ®o¹n? ý cña tõng ®o¹n?

- Chia 4 ®o¹n:

+ §o¹n 1: Tõ ®Çu  "lßng t«i l¹i t­ng bõng rén r·": Tõ hiÖn t¹i mµ nhí vÒ dÜ v·ng: biÕn chuyÓn cña trêi ®Êt cuèi thu vµ h×nh ¶nh mÊy em nhá rôt rÌ nóp d­íi nãn mÑ lÇn ®Çu tiªn ®i ®Õn tr­êng gîi cho nh©n vËt "t«i" nhí l¹i m×nh ngµy Êy cïng nh÷ng kû niÖm trong s¸ng (kh¬i nguån nçi nhí).

+ §o¹n 2: Tõ "buæi mai h«m Êy" -> "nh­ mét lµn m©y l­ít ngang trªn ngän nói": T©m tr¹ng cña nh©n vËt "t«i" trªn con ®­êng cïng mÑ tíi tr­êng.

+ §o¹n 3: Tõ "Tr­íc s©n tr­êng lµng MÜ LÝ"  "khi nh×n ng«i tr­êng ngµy khai gi¶ng, khi nh×n mäi ng­êi, c¸c b¹n; lóc nghe gäi tªn m×nh vµ ph¶i rêi bµn tay mÑ ®Ó vµo líp".

+ §o¹n 4: Tõ "Mét mïi h­¬ng l¹"  hÕt: T©m tr¹ng cña nh©n vËt "t«i" khi ngåi vµo chç cña m×nh vµ ®ãn nhËn giê häc ®Çu tiªn.

II/ H­íng dÉn ®äc vµ t×m hiÓu tõ khã.

* §äc t¸c phÈm

GV: Nªu yªu cÇu ®äc: - Giäng chËm r·i, dÞu dµng, s©u l¾ng.

- Chó ý ®äc ®óng nh÷ng c©u nãi cña nh©n vËt t«i vµ nh©n vËt «ng §èc (®äc giäng phï hîp)

GV: §äc mÉu mét ®o¹n, mét vµi c©u nãi cña 2 nh©n vËt trªn.

? Gäi 2 em ®äc tiÕp nhau hÕt mét lÇn v¨n b¶n?

? C¸c em nhËn xÐt c¸ch ®äc cña b¹n?

GV: Bæ sung, söa ch÷a.

* T×m hiÓu tõ khã

- Tùu tr­êng: §Õn tr­êng ngµy khai gi¶ng n¨m häc.

- ¤ng §èc: ë ®©y lµ «ng HiÖu tr­ëng.

- L­ng lÎo nh×n: cã thÓ hiÓu lµ nh×n l¹i víi t©m tr¹ng l­u luyÕn, dïng d»ng.

- BÊt gi¸c: Chît, bçng chît.

- L¹m nhËn: NhËn qu¸ ®i, nhËn vµo m×nh nh÷ng phÇn, nh÷ng ®iÒu kh«ng ph¶i cña m×nh.

III/ Ph©n tÝch t¸c phÈm

1. Kh¬i nguån kû niÖm

? §äc diÔn c¶m ®o¹n 1? Cho biÕt nçi nhí buæi tùu tr­êng cña t¸c gi¶ ®­îc kh¬i nguån tõ thêi ®iÓm nµo? V× sao?

* Thêi ®iÓm gîi nhí:

- Cuèi thu (®Çu th¸ng 9) – Thêi ®iÓm khai tr­êng.

- C¶nh thiªn nhiªn: L¸ rông nhiÒu, m©y bµng b¹c.

- C¶nh sinh ho¹t: MÊy em bÐ rôt rÌ cïng mÑ ®Õn tr­êng. => Gîi cho nh©n vËt "t«i" nhí l¹i m×nh ngµy Êy cïng nh÷ng kû niÖm trong s¸ng cña tuæi häc trß.

GV: ë ®©y lµ sù liªn t­ëng t­¬ng ®ång, tù nhiªn gi÷a hiÖn t¹i vµ qu¸ khø. Tõ hiÖn t¹i (chøng kiÕn hiÖn t¹i) mµ nhí vÒ qu¸ khø cña m×nh.

? T©m tr¹ng cña nh©n vËt t«i khi nhí l¹i kû niÖm cò ®­îc diÔn t¶ qua nh÷ng chi tiÕt nµo?

- H»ng n¨m cø vµo cuèi thu, l¸ ngoµi ®­êng rông nhiÒu, vµ trªn kh«ng cã nh÷ng ®¸m m©y bµng b¹c, lßng t«i l¹i nao nøc nh÷ng kû niÖm m¬n man cña buæi tùu tr­êng.

- Mçi lÇn thÊy mÊy em nhá rôt rÌ nóp d­íi nãn mÑ lÇn ®Çu tiªn ®i ®Õn tr­êng, lßng t«i l¹i t­ng bõng, rén r·.

GV: Khi diÔn t¶ t©m tr¹ng nhí l¹i nh÷ng kû niÖm cò cña m×nh, t¸c gi¶ ®· sö dông 4 tõ l¸y rÊt gîi c¶m.

? Em h·y chØ ra vµ ph©n tÝch gi¸ trÞ biÓu c¶m cña 4 tõ l¸y diÔn t¶ c¶m xóc Êy?

- 4 tõ l¸y ®ã lµ: nao nøc, m¬n man, t­ng bõng, rén r·. Bèn tõ l¸y Êy ®­îc sö dông ®Ó t¶ t©m tr¹ng, c¶m xóc cña nh©n vËt "t«i" khi nhí l¹i kû niÖm tùu tr­êng. §ã lµ nh÷ng c¶m gi¸c trong s¸ng n¶y në trong lßng. Nh÷ng c¶m xóc, c¶m gi¸c Êy gÇn gòi, bæ sung cho nhau nh»m diÔn t¶ mét c¸ch cô thÓ t©m tr¹ng khi nhí l¹i vµ c¶m xóc thùc sù cña nh©n vËt "t«i" khi Êy. C¸c tõ l¸y ®ã gãp phÇn rót ng¾n kho¶ng c¸ch thêi gian gi÷a qu¸ khø vµ hiÖn t¹i. ChuyÖn ®· x¶y ra tõ bao n¨m råi mµ nh­ võa míi x¶y ra h«m qua, h«m kia,…

2. T©m tr¹ng, c¶m gi¸c cña nh©n vËt "t«i" trªn con ®­êng cïng mÑ ®Õn tr­êng

? §äc thÇm ®o¹n 2, chó ý nh÷ng c©u ®èi tho¹i gi÷a 2 mÑ con vµ cho thÇy (c«) biÕt: ë ®o¹n 2, t¸c gi¶ viÕt: "Con ®­êng nµy t«i ®· quen ®i l¹i l¾m lÇn, nh­ng lÇn nµy tù nhiªn thÊy l¹. C¶nh vËt chung quanh t«i ®Òu thay ®æi v× chÝnh lßng t«i ®ang cã sù thay ®æi lín: h«m nay t«i ®i häc". T©m tr¹ng thay ®æi ®ã ®­îc biÓu hiÖn cô thÓ nh­ thÕ nµo? Nh÷ng chi tiÕt nµo trong cö chØ, trong hµnh ®éng vµ lêi nãi cña nh©n vËt "t«i" khiÕn em chó ý? V× sao?

- Con ®­êng, c¶nh vËt chung quanh vèn rÊt quen nh­ng "lÇn nµy tù nhiªn thÊy l¹". Tù c¶m thÊy cã sù thay ®æi lín trong lßng m×nh.

GV: - "C¶m thÊy m×nh trang träng vµ ®øng ®¾n" víi bé quÇn ¸o míi, víi mÊy quyÓn vë míi trªn tay.

GV: - "CÈn thËn", n©ng niu "2 quyÓn vë míi", võa lóng tóng, võa "muèn thö søc", muèn kh¼ng ®Þnh m×nh khi xin mÑ "mÑ ®­a bót th­íc cho con cÇm". §ã còng lµ t©m tr¹ng vµ c¶m gi¸c rÊt tù nhiªn cña mét ®øa bÐ lÇn ®Çu tiªn ®Õn tr­êng.

- T«i c¶m thÊy m×nh "trang träng vµ ®øng ®¾n".

- ThÊy mÊy cËu nhá tr¹c b»ng tuæi t«i …. trao s¸ch vë cho nhau xem mµ t«i thÌm.

- Hai quyÓn vë míi ®ang ë trªn tay t«i b¾t ®Çu thÊy nÆng: "T«i bÆm tay gh× thËt chÆt, nh­ng 1 quyÓn vë còng xÖch ra vµ … chói xuèng ®Êt. T«i xãc lªn vµ n¾m l¹i cÈn thËn".

- T«i muèn thö søc m×nh nªn xin mÑ: "MÑ ®­a bót th­íc cho con cÇm".

? Nh÷ng ®éng tõ: ThÌm, bÆm, gh×, xÖch, chói, muèn … ®­îc sö dông ®óng chç ®· cã t¸c dông nh­ thÕ nµo?

- Nh÷ng ®éng tõ: ThÌm, bÆm, gh×, xÖch, chói, muèn… ®­îc sö dông ®óng chç ®· khiÕn ng­êi ®äc h×nh dung dÔ dµng t­ thÕ vµ cö chØ ngé nghÜnh, ng©y th¬, ®¸ng yªu cña chó bÐ.

? Tãm l¹i, t©m tr¹ng cña nh©n vËt "t«i" trªn con ®­êng cïng mÑ ®Õn tr­êng lµ t©m tr¹ng nh­ thÕ nµo?

- §ã lµ t©m tr¹ng: vui s­íng, h¸o høc, h¨m hë vµ tù tin.

(gi¸o viªn ghi b¶ng chÝnh, ý chÝnh rót ra ®ã)

D/ Cñng cè: gi¸o viªn hÖ thèng bµi d¹y

§/ H­íng dÉn

-       VÒ nhµ ®äc diÔn c¶m ®o¹n 1 + 2

-       Thuéc c¸c dÉn chøng

-       Ph©n tÝch ®­îc ý 1 vµ ý 2

-       T×m hiÓu tiÕp phÇn cßn l¹i ®Ó tiÕt sau sÏ häc.

Ngµy so¹n : 20/08/2008                                            GA : Chi tiÕt

TiÕt 2                                            V¨n b¶n

                                          T«i ®i häc (tiÕp)

A/ Môc tiªu cÇn ®¹t:  (nh­ tiÕt 1)

B/ ChuÈn bÞ

GV: Nghiªn cøu tµi liÖu

HS: T×m hiÓu tiÕp ®o¹n 3, 4 (SGK trang 6, 7)

C/ TiÕn tr×nh lªn líp

-       æn ®Þnh  tæ chøc

-       KiÓm tra bµi cò

? Cho biÕt nçi nhí cña nh©n vËt "t«i" vÒ nh÷ng kû niÖm cña buæi tùu tr­êng ®Çu tiªn ®­îc kh¬i nguån tõ thêi ®iÓm nµo? Ph©n tÝch t©m tr¹ng cña "t«i" trªn con ®­êng cïng mÑ ®Õn tr­êng?

Bµi míi

3. T©m tr¹ng, c¶m gi¸c cña nh©n vËt "t«i" khi ®Õn tr­êng:

? Khi ®Õn tr­êng, nh©n vËt "t«i" ®· nh×n thÊy nh÷ng g× ë ®ã?

- Tr­íc s©n tr­êng lµng MÜ LÝ dµy ®Æc c¶ ng­êi. Ng­êi nµo còng ¸o quÇn s¹ch sÏ, g­¬ng mÆt ai còng vui t­¬i vµ s¸ng sña.

? Nh×n c¶nh t­îng ®ã "t«i" cã c¶m gi¸c vµ t©m tr¹ng ntn?

- C¶m gi¸c: Tr­êng MÜ LÝ võa xinh x¾n, võa oai nghiªm.

- T©m tr¹ng: Lo sî, vÈn v¬, ngËp ngõng, rôt rÌ, thÌm vông vµ ­íc ao thÇm.

? Khi nghe thÊy mét håi trèng vang lªn th× "t«i" nh×n thÊy g× vµ cËu bÐ cã c¶m gi¸c ntn?

- ThÊy: MÊy ng­êi häc trß cò ®Õn x¾p hµng d­íi hiªn råi ®i vµo líp.

- C¶m gi¸c: Ch¬ v¬, vông vÒ

? Khi nghe «ng ®èc gäi tªn vµo líp th× "t«i" cã c¶m gi¸c vµ t©m tr¹ng ntn?

- Nghe «ng ®èc gäi tªn tõng ng­êi "t«i" c¶m thÊy nh­ qu¶ tim m×nh ngõng ®Ëp.

- Nghe gäi ®Õn tªn, t«i giËt m×nh vµ lóng tóng.

? Em nhËn xÐt g× vÒ sù thay ®æi t©m tr¹ng cña nh©n vËt t«i tõ khi trªn ®­êng cïng mÑ ®Õn tr­êng ®Õn lóc nghe «ng ®èc gäi tªn vµo líp?

- Qu¸ tr×nh Êy ®· cã sù thay ®æi lín trong t©m tr¹ng cña "t«i": Tõ t©m tr¹ng h¸o høc, h¨m hë, tù tin (trªn ®­êng tíi tr­êng) chuyÓn sang t©m tr¹ng: lo sî vÈn v¬, ngËp ngõng, rôt rÌ, thÌm vông, ­íc ao thÇm vµ ch¬ v¬, lóng tóng.

? Cã ý kiÕn cho r»ng: "T©m tr¹ng cña t«i khi ®Õn tr­êng, khi nh×n c¶nh dµy ®Æc c¶ ng­êi, nhÊt lµ khi nh×n c¶nh trß cò vµo líp … lµ t©m tr¹ng: lo sî vÈn v¬, võa bì ngì, võa ­íc ao thÇm vông, ch¬ v¬, vông vÒ, lóng tóng. C¸ch t¶ nh­ vËy thËt tinh tÕ vµ hay". Em cã ®ång ý víi ý kiÕn trªn kh«ng? V× sao?

(Cho häc sinh th¶o luËn 4 nhãm, cö häc sinh ®¹i diÖn ph¸t biÓu)

- §ã lµ sù chuyÓn biÕn rÊt phï hîp víi quy luËt t©m lý trÎ th¬. C¸ch kÓ – t¶ nh­ vËy lµ tinh tÕ vµ hay. ý kiÕn trªn lµ hoµn toµn ®óng.

? H·y t×m vµ ph©n tÝch ®Ó thÊy râ t¸c dông lín cña c¸c h×nh ¶nh so s¸nh ®­îc nhµ v¨n vËn dông trong truyÖn ng¾n nµy?

- Cã 3 h×nh ¶nh so s¸nh ®­îc nhµ v¨n vËn dông trong truyÖn ng¾n (3 h×nh ¶nh so s¸nh ®¸ng chó ý nhÊt)

+ T«i quªn thÕ nµo ®­îc nh÷ng c¶m gi¸c trong s¸ng Êy n¶y në trong t«i nh­ mÊy cµnh hoa t­¬i mØm c­êi gi÷a bÇu trêi quang ®·ng.

+ ý nghÜ Êy tho¸ng qua trong trÝ t«i nhÑ nhµng nh­ mét lµn m©y l­ít ngang trªn ngän nói.

+ Hä nh­ con chim con ®øng bªn bê tæ, nh×n qu·ng trêi réng muèn bay, nh­ng cßn ngËp ngõng e sî. Hä thÌm vông vµ ­íc ao thÇm ®­îc nh­ nh÷ng ng­êi häc trß cò, biÕt líp, biÕt thÇy ®Ó khái ph¶i rôt rÌ trong c¶nh l¹.

=> C¸c so s¸nh trªn xuÊt hiÖn ë c¸c thêi ®iÓm kh¸c nhau ®Ó diÔn t¶ t©m tr¹ng, c¶m xóc cña nh©n vËt t«i. §©y lµ c¸c so s¸nh giµu h×nh ¶nh, giµu søc gîi c¶m ®­îc g¾n víi nh÷ng c¶nh s¾c thiªn nhiªn t­¬i s¸ng, tr÷ t×nh. Nhê c¸c h×nh ¶nh so s¸nh nh­ thÕ mµ c¶m gi¸c, ý nghÜ cña nh©n vËt t«i ®­îc ng­êi ®äc c¶m nhËn cô thÓ, râ rµng h¬n. Còng nhê chóng, truyÖn ng¾n thªm man m¸c chÊt tr÷ t×nh trong trÎo.

? Em cã c¶m gi¸c g× vÒ th¸i ®é, cö chØ cña nh÷ng ng­êi lín («ng ®èc, thÇy gi¸o ®ãn nhËn häc trß míi, c¸c phô huynh)?

- C¸c phô huynh ®Òu chuÈn bÞ chu ®¸o cho con em ë buæi tùu tr­êng ®Çu tiªn, ®Òu tr©n träng th©m dù buæi lÔ quan träng nµy. Cã lÏ hä còng ®ang lo l¾ng, håi hép cïng con em m×nh.

- ¤ng ®èc lµ h×nh ¶nh mét ng­êi thÇy, mét ng­êi l·nh ®¹o nhµ tr­êng rÊt tõ tèn, bao dung.

- ThÇy gi¸o trÎ d¹y häc sinh míi còng chøng tá lµ mét ng­êi vui tÝnh, giµu t×nh th­¬ng yªu.

- Qua c¸c h×nh ¶nh vÒ ng­êi lín, chóng ta nhËn ra tr¸ch nhiÖm, tÊm lßng cña gia ®×nh, nhµ tr­êng ®èi víi thÕ hÖ t­¬ng lai. §ã lµ mét m«i tr­êng gi¸o dôc Êm ¸p, lµ mét nguån nu«i d­ìng c¸c em tr­ëng thµnh.

4. T©m tr¹ng, c¶m gi¸c cña nh©n vËt "t«i" khi ngåi vµo chç cña m×nh vµ ®ãn nhËn giê häc ®Çu tiªn.

? §äc diÔn c¶m ®o¹n cuèi?

? Cho biÕt t©m tr¹ng vµ c¶m gi¸c cña "t«i" khi b­íc vµo chç ngåi l¹ lïng ntn?

- C¶m gi¸c míi cña "t«i" khi b­íc vµo líp häc: nh×n cµi g× còng "thÊy míi l¹ vµ hay hay", c¶m gi¸c "l¹m nhËn" (nhËn bõa) chç ngåi kia lµ cña riªng m×nh; nh×n ng­êi b¹n míi, ch­a quen mµ ®· "thÊy quyÕn luyÕn" lµ sù biÕn ®æi tù nhiªn cña t©m lý nh©n vËt. V× chç ngåi nµy m×nh sÏ ngåi trong suèt n¨m häc, ng­êi b¹n nµy sÏ lµ ng­êi g¾n bã víi m×nh c¶ n¨m …

? H×nh ¶nh "mét con chim con liÖng ®Õn ®øng trªn bê cöa sæ, hãt mÊy tiÕng rôt rÌ råi vç c¸nh bay cao" cã ph¶i ®¬n thuÇn chØ cã nghÜa thùc hay kh«ng? V× sao?

- H×nh ¶nh "mét con chim con… bay cao" gîi sù nhí tiÕc nh÷ng ngµy trÎ th¬ hoµn toµn ch¬i bêi tù do ®· chÊm døt ®Ó b­íc vµo mét giai ®o¹n míi trong cuéc ®êi – giai ®o¹n lµm häc sinh, tËp lµm ng­êi lín. H×nh ¶nh nµy kh«ng chØ ®¬n thuÇn chØ cã nghÜa thùc, nh­ mét sù t×nh cê mµ cã dông ý nghÖ thuËt, cã ý nghÜa t­îng tr­ng râ rµng.

? Em cã nhËn xÐt g× v Ò c¸ch kÕt thóc truyÖn cña nhµ v¨n Thanh TÞnh? Dßng ch÷ "T«i ®i häc" kÕt thóc truyÖn cã ý nghÜa g×?

- C¸ch kÕt thóc truyÖn tù nhiªn, bÊt ngê: Dßng ch÷ "t«i ®i häc" võa khÐp l¹i bµi v¨n, võa më ra mét thÕ giíi míi, mét kho¶ng kh«ng gian, thêi gian míi, mét t©m tr¹ng, t×nh c¶m míi, mét giai ®o¹n míi trong cuéc ®êi ®øa trÎ. Dßng ch÷ chËm ch¹p vµ chËp ch÷ng xuÊt hiÖn lÇn ®Çu tiªn trªn trang giÊy tr¾ng tinh, th¬m tho, tinh khiÕt nh­ niÒm tù hµo hån nhiªn vµ trong s¸ng cña nh©n vËt "t«i" vµ cña nçi lßng ta khi håi nhí l¹i buæi thiÕu thêi. Dßng ch÷ "t«i ®i häc" thÓ hiÖn chñ ®Ò cña truyÖn ng¾n nµy.

? H·y nhËn xÐt vÒ nÐt ®Æc s¾c nghÖ thuËt truyÖn ng¾n nµy? Theo em søc thu hót cña t¸c phÈm nµy ®­îc t¹o nªn tõ ®©u?

* §Æc s¾c nghÖ thuËt

- TruyÖn ng¾n ®­îc bè côc theo dßng håi t­ëng, c¶m nghÜ cña nh©n vËt "t«i" theo tr×nh tù thêi gian cña mét buæi tùu tr­êng.

- Sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a kÓ, miªu t¶ víi béc lé t©m tr¹ng, c¶m xóc.

-> ChÝnh c¸c ®Æc s¾c nghÖ thuËt ®ã ®· gãp phÇn quan träng t¹o nªn chÊt tr÷ t×nh cña t¸c phÈm.

* Søc l«i cuèn cña t¸c phÈm ®­îc t¹o nªn tõ:

- B¶n th©n t×nh huèng truyÖn (buæi tùu tr­êng ®Çu tiªn trong ®êi ®· chøa ®ùng c¶m xóc thiÕt tha, mang bao kû niÖm míi l¹, "m¬n man" cña nh©n vËt "t«i").

- T×nh c¶m Êm ¸p, tr×u mÕn cña nh÷ng ng­êi lín ®èi víi c¸c em nhá lÇn ®Çu tiªn ®Õn tr­êng.

- H×nh ¶nh thiªn nhiªn, ng«i tr­êng vµ c¸c so s¸nh giµu søc gîi c¶m cña t¸c gi¶.

 Toµn bé truyÖn ng¾n to¸t lªn chÊt tr÷ t×nh thiÕt tha, ªm dÞu.

IV/ Tæng kÕt – ghi nhí.

* Tæng kÕt

? V¨n b¶n truyÖn ng¾n trªn cã sù kÕt hîp cña c¸c lo¹i v¨n b¶n sau kh«ng?

1. BiÓu c¶m
2. Miªu t¶
3. KÓ chuyÖn

- TruyÖn ng¾n trªn cã sù kÕt hîp cña c¸c lo¹i v¨n b¶n: BiÓu c¶m, miªu t¶ vµ kÓ chuyÖn.

? Sù kÕt hîp ®· diÔn ra ntn vµ cã t¸c dông g×?

- C¸c yÕu tè: tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m xen kÕt nhau mét c¸ch hµi hoµ cã t¸c dông: DiÔn t¶ t©m tr¹ng "m¬n man", víi nh÷ng kû niÖm ®Ñp, trong s¸ng, trong trÎo cña nh©n vËt "t«i" trong buæi tùu tr­êng ®Çu tiªn, gieo vµo lßng ta bao nçi niÒm b©ng khu©ng, bao rung c¶m nhÑ nhµng trong s¸ng.

? H·y tæng kÕt l¹i nh÷ng nghÖ thuËt tiªu biÓu cña truyÖn ng¾n nµy?

- "T«i ®i häc" kh«ng thuéc lo¹i truyÖn ng¾n chøa ®ùng nhiÒu sù kiÖn, nh©n vËt, nh÷ng xung ®ét x· héi. Toµn bé t¸c phÈm lµ "nh÷ng kû niÖm m¬n man cña buæi tùu tr­êng" qua håi t­ëng cña nh©n vËt "t«i".

- TruyÖn ng¾n nµy cã bè côc theo dßng håi t­ëng cña nh©n vËt t«i. Qua dßng håi t­ëng Êy mµ Thanh TÞnh diÔn t¶ c¶m gi¸c, t©m tr¹ng theo tr×nh tù thêi gian cña mét buæi tùu tr­êng.

- Sù kÕt hîp hµi hoµ, ®an xen gi÷a kÓ, miªu t¶, béc lé t©m tr¹ng, c¶m xóc.

- TruyÖn ng¾n nh­ng hÇu nh­ kh«ng cã cèt truyÖn, tÊt c¶ chØ gi·i bµy lªn mÆt giÊy dßng t©m sù cña mét t©m hån trÎ d¹i qua buæi tùu tr­êng ®Çu tiªn.

- TruyÖn ng¾n ®Ëm chÊt tr÷ t×nh, lµ truyÖn ng¾n mµ ngät ngµo, thiÕt tha, ªm dÞu nh­ mét bµi th¬.

? Néi dung, chñ ®Ò cña truyÖn ng¾n nµy lµ g×?

Thanh TÞnh ®· diÔn t¶ dßng c¶m nghÜ: Trong cuéc ®êi mçi con ng­êi, kû niÖm trong s¸ng cña tuæi häc trß, nhÊt lµ buæi tùu tr­êng ®Çu tiªn, th­êng ®­îc kh¾c ghi m·i m·i.

GV: TruyÖn ng¾n ®Ëm chÊt tr÷ t×nh "T«i ®i häc" cho thÊy: ®èi víi mçi con ng­êi, nh÷ng kû niÖm thêi th¬ Êu, ®Æc biÖt lµ kû niÖm vÒ buæi tùu tr­êng ®Çu tiªn cã søc m¹nh ¸m ¶nh vµ l­u gi÷ s©u s¾c trong ký øc cña mçi ng­êi. TruyÖn ng¾n nh­ng hÇu nh­ kh«ng cã cèt truyÖn. TÊt c¶ chØ gi·i bµy lªn mÆt giÊy dßng t©m sù cña mét t©m hån th¬ d¹i qua buæi khai tr­êng ®Çu tiªn. ChÊt th¬ ngät ngµo, m¬n man, buån buån vµ l©y lan rung ®éng mçi khi ®äc truyÖn lµ ë chç nã t¹o ®­îc sù ®ång c¶m cña mäi ng­êi. Bëi v× ai mµ ch¼ng cã buæi ®Õn tr­êng ®Çu tiªn ®Çy bì ngì, h¸o høc mµ rôt rÌ, lo l¾ng lµ vui r©m ran, r¹o rùc. ChÊt th¬ ®­îc t¹o chÝnh bëi t×nh huèng truyÖn kh«ng cã truyÖn. Råi nh÷ng h×nh ¶nh thiªn nhiªn quen thuéc khi mïa thu l¹i vÒ trªn lµng quª ViÖt Nam, víi nh÷ng c¬n giã heo may se se l¹nh, l¸ rông vµ bÇu trêi bµng b¹c… TÊt c¶ ®· lµm nªn c¸i kh«ng khÝ rÊt rieng cña kho¶ng thêi gian khai tr­êng. Dßng c¶m xóc, c¶m gi¸c chuyªn chë t©m tr¹ng cø xu«i m¸i mét chiÒu ªm ªm, dÞu dÞu nh­ng l¹i cã søc rung ®éng lßng ng­êi khiÕn ai ®· ®äc ¸ng v¨n mét lÇn lµ kh«ng thÓ nµo kh«ng c¶m nhËn nh­ chÝnh lµ c¶nh cña m×nh, lµ lßng m×nh vËy. Cã thÓ so s¸nh truyÖn ng¾n cña Thanh TÞnh víi truyÖn ng¾n cña Th¹ch Lam v× c¶ hai nhµ v¨n nµy ®Òu cã nh÷ng truyÖn ng¾n giµu chÊt tr÷ t×nh, ngät ngµo, ªm dÞu, thiÕt tha vµ hÕt søc tinh tÕ trong viÖc miªu t¶ dßng c¶m xóc cña nh©n vËt.

* Ghi nhí: SGK trang 9.

? 1 em ®äc phÇn ghi nhí sgk trang 9?

(häc sinh ®äc to, râ rµng ghi nhí)

V/ LuyÖn tËp

? §äc bµi tËp 1 sgk trang 9?

1. Ph¸t biÓu c¶m nghÜ cña em vÒ dßng c¶m xóc cña nh©n vËt "t«i" trong truyÖn ng¾n "T«i ®i häc".

GV: Dßng c¶m xóc cña nh©n vËt "t«i" trong truyÖn ng¾n "t«i ®i häc" ®­îc béc b¹ch qua dßng håi t­ëng, theo tr×nh tù thêi gian cña mét buæi tùu tr­êng.

* Kh¬i nguån kû niÖm: - Thêi ®iÓm gîi nhí: Cuèi thu – thêi ®iÓm khai tr­êng

- C¶nh thiªn nhiªn: l¸ rông  nhiÒu, m©y bµng b¹c

- C¶nh sinh ho¹t: MÊy em bÐ rôt rÌ cïng mÑ ®Õn tr­êng.

=> Gîi cho nh©n vËt t«i nhí l¹i m×nh ngµy Êy víi nh÷ng kû niÖm trong s¸ng cña tuæi häc trß.

* T©m tr¹ng cña "t«i" trªn ®­êng cïng mÑ ®Õn tr­êng:

- T©m tr¹ng: H¨m hë, n¸o nøc  c¶m gi¸c trong s¸ng  t­ng bõng rén r·  lßng t«i thay ®æi lín: trang träng vµ ®øng ®¾n  thÌm, muèn thö søc m×nh  ý nghÜ võa non nít, võa ng©y th¬.

* T©m tr¹ng cña "t«i" khi ®Õn tr­êng: Lo sî vÈn v¬  bì ngì  ngËp ngõng e sî  thÌm vông vµ ­íc ao thÇm  c¶m gi¸c b¬ v¬  vông vÒ lóng tóng  qu¶ tim nh­ ngõng ®Ëp  quªn c¶ mÑ ®øng sau l­ng  cµng lóng tóng h¬n  tù nhiªn thÊy nÆng nÒ l¹ lïng  nøc në khãc theo.

* T©m tr¹ng "t«i" khi ngåi chç ngåi cña m×nh vµ ®ãn nhËn giê häc ®Çu tiªn:

- L¹m nhËn chç ngåi lµ cña riªng  quyÕn luyÕn tù nhiªn víi b¹n míi quen  thÌm thuång nh×n c¸nh chim bay ngoµi cöa sæ  trë vÒ víi thùc t¹i  ®ãn nhËn giê viÕt tËp ®Çu tiªn: "T«i ®i häc".

? Yªu cÇu cña ®Ò ntn?

Yªu cÇu viÕt mét v¨n b¶n ng¾n:

H×nh thøc  V¨n b¶n ng¾n: lµ ph¶i kÕt cÊu 3 phÇn (më, th©n, kÕt) nh­ng ph¶i ng¾n gän, sóc tÝch.

Më réng  Ghi l¹i Ên t­îng cña em trong buæi ®Õn tr­êng khai gi¶ng lÇn ®Çu tiªn.

GV: C¸c em h·y dùa vµo truyÖn ng¾n trªn mµ viÕt, khi viÕt ph¶i kÕt hîp gi÷a c¸c yÕu tè: kÓ – t¶ - biÓu c¶m ®Ó cho bµi lµm sinh ®éng.

D/ Cñng cè:  Gi¸o viªn hÖ thèng bµi (2 tiÕt)

§/ H­íng dÉn vÒ nhµ

-       Ph©n tÝch ®­îc t©m tr¹ng cña nh©n vËt "t«i" qua 4 ý (thuéc dÉn chøng)

-       Thuéc lßng nghi nhí

-       Hoµn chØnh l¹i 2 bµi tËp phÇn luyÖn tËp.

-       So¹n bµi: Trong lßng mÑ

      E/ §¸nh gi¸:

...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Ngµy so¹n :20/08/2008                                                         GA : §/c

TiÕt 3        TiÕng ViÖt                                                

CÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷

A/ Môc tiªu cÇn ®¹t: Gióp häc sinh:

- HiÓu râ cÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷ vµ mèi quan hÖ vÒ cÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷.

- Th«ng qua bµi häc, rÌn luyÖn t­ duy trong viÖc nhËn thøc mqh gi÷a c¸i chung vµ c¸i riªng.

B/ ChuÈn bÞ:

GV: So¹n gi¸o ¸n

HS: T×m hiÓu bµi häc

C/ TiÕn tr×nh lªn líp

-       æn ®Þnh tæ chøc

-       KiÓm tra bµi cò: kÕt hîp bµi míi

Bµi míi

Giíi thiÖu bµi: ë líp 7 c¸c em ®· häc vÒ tõ ®ång nghÜa vµ tõ tr¸i nghÜa. B©y giê em nµo cã thÓ nh¾c l¹i mét sè VD vÒ tõ ®ång nghÜa vµ tõ tr¸i nghÜa.

Yªu cÇu ®¸p:

VÝ dô vÒ tõ ®ång nghÜa:

ChÕt – mÊt – hy sinh – tõ trÇn.

Nhµ th­¬ng – bÖnh viÖn

VÝ dô vÒ tõ tr¸i nghÜa:

Sèng – chÕt ; Nãng – l¹nh ; tèt – xÊu ; s¸ng – tèi.

GV: Em cã nhËn xÐt g× vÒ mèi quan hÖ ng÷ nghÜa gi÷a c¸c tõ ng÷ trong 2 nhãm trªn?

- C¸c tõ cã mqh b×nh ®¼ng vÒ ng÷ nghÜa, cô thÓ:

+ C¸c tõ ®ång nghÜa trong nhãm cã thÓ thay thÕ cho nhau trong 1 c©u v¨n cô thÓ.

+ C¸c tõ tr¸i nghÜa trong nhãm cÝ thÓ lo¹i trõ nhau khi lùa chän ®Ó ®Æt c©u.

GV: NhËn xÐt cña c¸c em lµ ®óng: H«m nay, chóng ta häc bµi míi: "CÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷" .

I/ Tõ ng÷ nghÜa r«ng, tõ ng÷ nghÜa hÑp.

GV: C« cã tõ "®éng vËt".

? Cho biÕt tõ "®éng vËt" cã nghÜa réng h¬n hay hÑp h¬n nghÜa cña tõ: thó, chim, c¸? T¹i sao?

- NghÜa cña tõ "®éng vËt" réng h¬n nghÜa cña tõ: Thó, chim, c¸

 V×: Ph¹m vi nghÜa cña tõ "®éng vËt" bao hµm nghÜa cña ba tõ: Thó, chim, c¸.

? NghÜa cña tõ "Thó" réng hoen hay hÑp h¬n nghÜa cña c¸c tõ: voi, h­¬u? NghÜa cña tõ "c¸" réng h¬n hay hÑp h¬n nghÜa cña c¸c tõ: c¸ r«, c¸ thu? NghÜa cña tõ "chim" réng h¬n hay hÑp h¬n nghÜa cña tõ: Tu hó, s¸o? V× sao?

- C¸c tõ: Thó, chim, c¸ cã ph¹m vi nghÜa réng h¬n c¸c tõ: voi, h­¬u, tu hó, s¸o, c¸ r«, c¸ thu. V×: ph¹m vi nghÜa cña c¸c tõ: Thó, chim, c¸ bao hµm nghÜa cña c¸c tõ: voi, h­¬u, tu hó, s¸o. c¸ r«, c¸ thu.

? NghÜa cña c¸c tõ: thó, chim, c¸ réng h¬n nghÜa cña nh÷ng tõ nµo, ®ång thêi hÑp h¬n nghÜa cña tõ nµo?

- C¸c tõ: Thó, chim, c¸ cã ph¹m vi nghÜa réng h¬n c¸c tõ: voi, h­¬u, tu hó, s¸o, c¸ r«, c¸ thu vµ cã ph¹m vi nghÜa hÑp h¬n tõ "®éng vËt".

? Tõ c¸c vÝ dô trªn, em rót ra kÕt luËn g×?

* KÕt luËn: NghÜa cña mét tõ ng÷ cã thÓ réng h¬n (kh¸i qu¸t h¬n) hoÆc hÑp h¬n (Ýt kh¸i qu¸t h¬n) nghÜa cña c¸c tõ ng÷ kh¸c:

+ Mét tõ ng÷ ®­îc coi lµ cã nghÜa réng khi ph¹m vi nghÜa cña tõ ng÷ ®ã bao hµm ph¹m vi nghÜa cña mét sè tõ ng÷ kh¸c.

+ Mét tõ ng÷ ®­îc coi lµ cã nghÜa hÑp h¬n khi ph¹m vi nghÜa cña tõ ng÷ ®ã ®­îc bao hµm trong ph¹m vi nghÜa cña mét tõ ng÷ kh¸c.

+ Mét tõ ng÷ cã nghÜa réng ®èi víi nh÷ng tõ ng÷ nµy, ®ång thêi cã thÓ cã nghÜa hÑp ®èi víi 1 tõ ng÷ kh¸c.

GV: C« cã mét bµi tËp nhanh sau:

- Cho c¸c tõ: C©y, cá, hoa.

? T×m c¸c tõ ng÷ cã nghÜa hÑp h¬n vµ c¸c tõ ng÷ cã nghÜa réng h¬n chóng?

- C©y, cá, hoa > c©y æi, c©y cam, cá gµ, cá gÊu, hoa b­ëi, hoa hång.

- C©y, cá, hoa < Thùc vËt.

? VËy thÕ nµo lµ 1 tõ ng÷ cã nghÜa réng vµ nghÜa hÑp?

- Mét tõ ng÷ cã nghÜa réng khi ph¹m vi nghÜa cña nã bao hµm ph¹m vi nghÜa cña mét sè tõ ng÷ kh¸c. Mét tõ ng÷ cã nghÜa hÑp khi ph¹m vi nghÜa cña nã ®­îc bao hµm trong ph¹m vi nghÜa cña mét tõ ng÷ kh¸c.

? Mét tõ ng÷ cã thÓ võa cã nghÜa réng, võa cã nghÜa hÑp ®­îc kh«ng? T¹i sao?

- Mét tõ ng÷ cã thÓ võa cã nghÜa réng, võa cã nghÜa hÑp v× tÝnh chÊt réng - hÑp cña nghÜa tõ ng÷ chØ lµ t­¬ng ®èi.

GV: §ã còng chÝnh lµ néi dung cña phÇn ghi nhí sgk trang 10

? 1 em ®äc to phÇn ghi nhí sgk trang 10 ®ã?

* Ghi nhí: Sgk trang 10

- Mét em kh¸c ®äc l¹i ghi nhí ®ã?

II/ LuyÖn tËp:

1. Bµi tËp 1: