Häat §éng 2: HDHS t×m hiÓu thÕ nµo lµ tãm t¾t v¨n b¶n tù sù

I. ThÕ nµo lµ tãm t¾t v¨n b¶n  tù sù

1. T×m hiÓu bµi

?ë líp 6 ,7 em ®· ®­îc häc nh÷ng v¨n b¶n tù sù nµo h·y kÓ tªn mét sè v¨n b¶n tù sù ®· häc?

( Th¸nh Giãng, s¬n tinh, thuû tinh, dÕ mÌn phiªu l­u ký, cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª.........)

? §äc c¸c v¨n b¶n ®ã th× em thÊy chóng cã ®iÓm nµo chung?

- C¸c v¨n b¶n ®ã ®Òu cã c¸c cèt truyÖn, víi c¸c t×nh tiÕt, cã c¸c nh©n vËt chÝnh phô cã lêi tho¹i.........cã c¸c yÕu tè nh­ miªu t¶, biÓu c¶m, hay nh÷ng lêi nhËn xÐt, ®¸nh gi¸.....

? Nh­ng trong c¸c yÕu tè ®ã th× yÕu tè nµo lµ yÕu tè quan träng nhÊt ?

- Nh÷ng yÕu tè quan träng nhÊt: sù viÖc vµ nh©n vËt chÝnh (cèt truyÖn vµ nh©n vËt chÝnh)

? Khi tãm t¾t v¨n b¶n tù sù ta ph¶i dùa vµo yÕu tè nµo lµ chÝnh?

- Khi tãm t¾t ta cÇn dùa vµo Sù viÖc vµ nh©n vËt chÝnh.

? Theo em môc ®Ých chÝnh cña viÖc tãm t¾t t¸c phÈm tù sù lµ g×?

*Môc ®Ých :  KÓ l¹i cèt truyÖn ®Ó ng­êi ®äc hiÓu ®­îc néi dung c¬ b¶n cña t¸c phÈm .

? B©y giê c« cã c¸c ý kiÕn nãi viÖc tãm t¾t v¨n b¶n tù sù em thö suy nghÜ vµ tr¶ lêi xem ý kiÕn nµo ®óng vµ gi¶i thÝch v× sao ? (Em h·y quan s¸t c¸c ý kiÕn trong s¸ch gi¸o khoa)

-  Ph­¬ng ¸n b ghi l¹i mét c¸ch ng¾n gän trung thµnh, chÝnh x¸c nh÷ng néi dung chÝnh cña mét t¸c phÈm nµo ®ã ®Ó ng­êi ®äc n¾m ®­îc t¸c phÈm Êy.

? Qua viÖc ph©n tÝch trªn em hiÓu tãm t¾t v¨n b¶n tù sù lµ g× ?

GV kh¸i qu¸t néi dung vµ yªu cÇu häc sinh ®äc ghi nhí

2. Bµi häc: (*Ghi nhí : SGK tr 61)

Tãm t¾t v¨n b¶n tù sù lµ dïng lêi v¨n cña m×nh tr×nh bµy ng¾n gän néi dung chÝnh( Bao gåm nh÷ng sù viÖc tiªu biÓu vµ nh©n vËt quan träng) cña v¨n b¶n ®ã .

Ho¹t ®éng 3: HD HS t×m hiÓu c¸ch tãm t¾t mét v¨n b¶n tù sù.

II. C¸ch tãm t¾t v¨n b¶n tù sù

      §äc ®o¹n v¨n trªn b¶ng phô .

1. Nh÷ng yªu cÇu ®èi víi v¨n b¶n tãm t¾t

a. §äc ®o¹n v¨n SGK

? V¨n b¶n tãm t¾t trªn kÓ l¹i néi dung cña v¨n b¶n nµo ?

? Dùa vµo ®©u mµ em nhËn ra ®iÒu ®ã ?

b. NhËn xÐt:

- §o¹n v¨n trªn kÓ l¹i néi dung  v¨n b¶n : S¬n tinh - Thuû tinh (L.6)

- Dùa vµo c¸c nh©n vËt vµ chi tiÕt chÝnh trong ®o¹n v¨n tãm t¾t.

? V¨n b¶n tãm t¾t cã nªu ®­îc néi dung chÝnh cña v¨n b¶n S¬n Tinh - Thuû Tinh kh«ng ? §ã lµ nh÷ng néi dung nµo ?

- V¨n b¶n tãm t¾t Êy ®· nªu ®­îc c¸c nh©n vËt vµ sù viÖc chÝnh cña truyÖn.

+ Giíi thiÖu ®­îc nh©n vËt Mþ N­¬ng vµ ý ®Þnh kÐn rÓ cña vua Hïng.

+ Giíi thiÖu ®­îc hai nh©n vËt chÝnh S¬n Tinh – Thuû Tinh ®Òu lµ ng­êi cã tµi vµ cïng ®Õn cÇu h«n Mþ N­¬ng.

+ S¬n Tinh th¾ng cuéc c­íi ®­îcMþN­¬ng.

+ Thuû Tinh tøc giËn d©ng n­íc ®¸nh S¬n Tinh nh­ng bÞ thua.h»ng n¨m THuû tinh ®Òu d©ng n­íc ®¸nh S¬n Tinh.

? V¨n b¶n tãm t¾t trªn cã g× kh¸c so víi v¨n b¶n S¬n Tinh - Thuû Tinh  vÒ ®é dµi , lêi v¨n , sè l­îng nh©n vËt vµ sù viÖc ?

- §é dµi cña v¨n b¶n tãm t¾t ng¾n h¬n so víi ®é dµi cña t¸c phÈm .

- Sè l­îng nh©n vËt vµ sù viÖc trong v¨n b¶n

 tãm t¾t Ýt h¬n so víi t¸c phÈm ( chØ cã nh©n

vËt vµ c¸c sù kiÖn chÝnh.)

- Cã lêi v¨n cña ng­êi tãm t¾t .

? Tõ viÖc t×m hiÓu trªn h·y cho biÕt c¸c yªu cÇu ®èi víi mét v¨n b¶n tãm t¾t ?

-  V¨n b¶n tãm t¾t b¶o ®¶m ®óng môc ®Ých, yªu cÇu tãm t¾t.

-   Trung thµnh víi v¨n b¶n gèc, kh«ng tù ý thay ®æi thªm bít chi tiÕt, sù viÖc kh«ng cã trong t¸c phÈm, kh«ng ®­a ý kiÕn khen chª...

-  V¨n b¶n tãm t¾t ph¶i ®¶m b¶o tÝnh hoµn chØnh, c©n ®èi (Cã më ®Çu, ph¸t triÓn vµ kÕt thóc)

-  Ng«n ng÷ diÔn ®¹t ph¶i ng¾n gän sóc tÝch( Tr¸nh ®­a ra nh÷ng th«ng tin qóa vôn vÆt, chi tiÕt.)

Gäi häc sinh ®äc ý 2 cña ghi nhí

*Ghi nhí: SGK tr61

? Muèn viÕt ®­îc v¨n b¶n tãm t¾t theo em ph¶i lµm nh÷ng viÖc g×?

2. C¸c b­íc tãm t¾t v¨n b¶n

+ B­íc 1: ®äc kü toµn bé v¨n b¶n cÇn tãm t¾t ®Ó n¾m ch¾c néi dung cña nã.

? Nh÷ng viÖc Êy ph¶i thùc hiÖn theo tr×nh tù nµo.

+ B­íc 2: Lùa chän nh÷ng sù viÖc chÝnh vµ nh©n vËt chÝnh.

+ B­íc 3: S¾p xÕp néi dung truyÖn tãm t¾t theo 1 tr×nh tù hîp lý.

+ B­íc 4: viÕt b¶n tãm t¾t b»ng lêi v¨n cña m×nh.

 Yªu cÇu häc sinh ®äc ghi nhí (ý 3)

- §äc toµn bé ghi nhí

*Ghi nhí 3:

Ho¹t ®éng 4: LuyÖn t¹i líp

III LuyÖn tËp:

Tãm t¾t ®o¹n trÝch: trong lßng mÑ

1. §äc kü ®oan trÝch

2. Sù viÖc tiªu biÓu nh©n vËt quan träng

+ Trong cuéc ®èi tho¹i víi bµ c«

- Bµ c« nãi xÊu mÑ bÐ Hång

- BÐ Hång th­¬ng mÑ ®Õn ®au ®ín khãc, c¨m giËn nh÷ng cæ tôc ®· ®Çy ®o¹ mÑ bÐ.

+ Khi ®­îc gÆp mÑ

  Lo sî ®Õn tuyÖt väng sî bÞ nhÇm

- Sung s­íng h¹nh phóc ®Õn ®ª mª r¹o rùc.

- ¦íc ao ®­îc bÐ l¹i ®Ó ®­îc mÑ n©ng niu…

3. S¾p xÕp theo tr×nh hîp lý.

Sù viÖc nµo x¶y ra tr­íc - kÓ tr­íc

   Cho 2 HS lªn b¶ng viÕt: 8 c©u

4. ViÕt v¨n b¶n tãm t¾t b»ng lêi v¨n cña m×nh

Tãm t¾t t¸c phÈm L·o H¹c

1.  L·o H¹c cã 1 ng­êi con trai, 1 m¶nh v­ên vµ 1 con chã vµng.

2. Con trai l·o ®i ®ån ®iÒn cao su l·o chØ cßn l¹i cËu Vµng, l·o lµm thuª kiÕm sèng nh­ng råi bÞ èm nÆng.

3. V× muèn gi÷ v­ên cho con l·o ph¶i b¸n chã l·o buån b· ®au xãt.

4. L·o mang tiÒn dµnh dôm ®­îc göi «ng gi¸o vµ nhê «ng gi¸o tr«ng coi m¶nh v­ên

5. Cuéc sèng mçi ngµy mét khã kh¨n, l·o kiÕm ®­îc g× ¨n nÊy vµ bÞh èm mét tr©n khñng khiÕp.

6. Mét h«m l·o xin Binh T­ Ýt b¶ chã

7. ¤ng gi¸o rÊt buån khi nghe Binh T­ kÓ chuyÖn Êy.

8. L·o bçng nhiªn chÕt c¸i chÕt d÷ déi.

9 C¶ lµng kh«ng hiÓu v× sao l·o chÕt, trõ Binh T­ vµ «ng gi¸o.

Häc sinh t×m ®­îc nh÷ng nh©n vËt vµ sù viÖc chÝnh – vÒ nhµ viÕt thµnhf ®o¹n v¨n

Ho¹t ®éng 2 h­íng dÉn luÖn tËp

I LuyÖn tËp

H­íng dÉn h/s t×m hiÓu yªu cÇu tãm t¾t v¨n b¶n tù sù

Bµi tËp 1:

? B¶n liÖt kª ®· nªu ®­îc nh÷ng sù viÖc tiªu biÓu vµ c¸c nh©n vËt quan träng cña truyÖn ''L·o H¹c'' ch­a?.

? Thø tù c¸c sù viÖc ®· hîp lÝ ch­a?

- B¶n tãm t¾t ®· nªu t­¬ng ®èi ®Çy ®ñ c¸c sù viÖc, nh©n vËt chÝnh nh­ng tr×nh tù cßn lén xén, thiÕu m¹ch l¹c, v× thÕ muèn tãm t¾t cÇn s¾p xÕp l¹i thø tù c¸c sù viÖc.

? H·y s¾p xÕp l¹i theo thø tù hîp lÝ?

* S¾p xÕp hîp lý

1.  L·o H¹c cã 1 ng­êi con trai, 1 m¶nh v­ên vµ 1 con chã vµng.

2. Con trai l·o ®i ®ån ®iÒn cao su l·o chØ cßn l¹i cËu Vµng, l·o lµm thuª kiÕm sèng nh­ng råi bÞ èm nÆng.

3. V× muèn gi÷ v­ên cho con l·o ph¶i b¸n chã l·o buån b· ®au xãt.

4. L·o mang tiÒn dµnh dôm ®­îc göi «ng gi¸o vµ nhê «ng gi¸o tr«ng coi m¶nh v­ên

5. Cuéc sèng mçi ngµy mét khã kh¨n, l·o kiÕm ®­îc g× ¨n nÊy vµ bÞh èm mét tr©n khñng khiÕp.

6. Mét h«m l·o xin Binh T­ Ýt b¶ chã

7. ¤ng gi¸o rÊt buån khi nghe Binh T­ kÓ chuyÖn Êy.

8. L·o bçng nhiªn chÕt c¸i chÕt d÷ déi.

9 C¶ lµng kh«ng hiÓu v× sao l·o chÕt, trõ Binh T­ vµ «ng gi¸o.

? H·y tãm t¾t truyÖn L·o H¹c b»ng mét v¨n b¶n ng¾n gän ?( kho¶ng 10 dßng )

L·o H¹c cã mét ng­êi con trai, mét m¶nh v­ên vµ mét con chã. Con trai l·o ®i phu ®ån ®iÒn cao su, l·o chØ cßn l¹i con chã.V× muèn gi÷ l¹i m¶nh v­ên cho con, L·o H¹c ph¶i b¸n con chã mÆc dï l·o rÊt buån vµ ®au xãt.TÊt c¶ tiÒn l·o dµnh dôm ®­îc l·o göi «ng gi¸o vµ nhê «ng tr«ng coi m¶nh v­ên. Cuéc sèng mçi ngµy mét khã kh¨n, l·o kiÕm ®­îc g× ¨n nÊy vµ tõ chèi nh÷ng g× «ng gi¸o ngÊm ngÇm gióp ®ì. Mét h«m l·o xin Binh T­ Ýt b¶ chã, nãi ®Ó ®¸nh b¶ mét con chã lµm thÞt ®Ó rñ Binh T­ uèng r­îu.¤ng gi¸o rÊt buån khi nghe Binh T­ kÓ chuyÖn Êy. L·o H¹c bçng nhiªn chÕt, c¸i chÕt thËt d÷ déi.C¶ lµng kh«ng hiÓu v× sao l·o chÕt, chØ cã «ng gi¸o vµ Binh T­ lµ hiÓu.

? H·y nªu c¸c sù viÖc tiªu biÓu vµ nh©n vËt quan träng trong ®o¹n trÝch '' Tøc n­íc vì bê '' ?

  Bµi tËp 2:

- Nh©n vËt chÝnh lµ chÞ DËu

- Sù viÖc tiªu biÓu: ChÞ DËu ch¨m sãc chång bÞ èm vµ ®¸nh l¹i cai lÖ ng­êi nhµ lý tr­ëng ®Ó b¶o vÖ anh DËu

* Gia ®×nh chÞ DËu thiÕu mét suÊt s­u, anh DËu bÞ ®¸nh ®Ëp ë ®×nh lµng mét c¸ch tµn b¹o gÇn nh­ chÕt míi ®­îc tr¶ vÒ nhµ. §­îc

? ViÕt b¶n tãm t¾t ®o¹n trÝch (kho¶ng 10 dßng)

bµ hµng xãm cho Ýt g¹o chÞ DËu nÊu ch¸o cho anh DËu ¨n, nh­ng ch­a kÞp hóp bän Cai lÖ vµ ng­êi nhµ Lý Tr­ëng x«ng vµo nhµ chÞ ®¸nh vµ b¾t anh DËu ra ®×nh víi th¸i ®é hèng h¸ch ®éc ¸c d· man. Ban ®Çu chÞ DËu nhÉn nhôc chÞu ®ùng ®Ó cè kh¬i gîi mét chót t×nh ng­êi ë bän chóng.Nh­ng c¸i ¸c ngµy cµng lÊn tíi, chÞ ®· vïng dËy quËt bän tay sai ®Ó b¶o vÖ chång víi lßng yªu th­¬ng chång tha thiÕt.

? Cã ‎ý kiÕn cho r»ng v¨n b¶n :'' T«i ®i häc '' cña Thanh TÞnh vµ '' Trong lßng mÑ '' cña Nguyªn Hång rÊt khã tãm t¾t . Em thÊy cã ®óng kh«ng . NÕu tãm t¾t ®­îc ta ph¶i lµm g× ?

Bµi tËp 3 :

- Hai v¨n b¶n Êy khã tãm t¾t v× ®ã lµ nh÷ng v¨n b¶n tr÷ t×nh , chñ yÕu miªu t¶ nh÷ng diÔn biÕn trong ®êi sèng néi t©m cña nh©n vËt , Ýt c¸c sù viÖc ®Ó kÓ l¹i .

- NÕu muèn tãm t¾t hai v¨n b¶n nµy th× chóng ta ph¶i viÕt l¹i truyÖn . §ã lµ mét c«ng viÖc khã kh¨n , cÇn ph¶i cã thêi gian vµ vèn sèng míi thùc hiÖn ®­îc .