«n luyÖn vµ Båi d­ìng ng÷ v¨n 9 Vµo THPT

«n luyÖn c¸c ®Ò PhÇn Tù luËn

Bµi 1

   C©u 1. §o¹n v¨n

   C¶m nhËn cña em tr­íc bøc ho¹ tuyÖt ®Ñp vÒ mïa xu©n trong bèn c©u th¬ ®Çu ®o¹n trÝch: “C¶nh ngµy xu©n” (trÝch “TruyÖn KiÒu” cña NguyÔn Du).

   Gîi ý:

   a. Yªu cÇu vÒ néi dung:

   - CÇn lµm râ 4 c©u th¬ ñÇu cña ®o¹n trÝch"C¶nh ngµy xu©n" lµ mét bøc ho¹ tuyÖt ®Ñp vÒ mïa xu©n.

    + Hai c©u th¬ ®Çu gîi kh«ng gian vµ thêi gian – Mïa xu©n thÊm tho¾t tr«i mau. Kh«ng gian trµn ngËp vÎ ®Ñp cña mïa xu©n, réng lín, b¸t ng¸t.

    + Hai c©u th¬ sau tËp trung miªu t¶ lµm næi bËt lªn vÎ ®Ñp míi mÎ, tinh kh«i giµu søc sèng, nhÑ nhµng thanh khiÕt vµ cã hån qua: ®­êng nÐt, h×nh ¶nh, mµu s¾c, khÝ trêi c¶nh vËt.

   - T©m hån con ng­êi vui t­¬i, phÊn chÊn qua c¸i nh×n thiªn nhiªn trong trÎo, t­¬i t¾n hån nhiªn.

   - Ngßi bót cña NguyÔn Du tµi hoa, giµu chÊt t¹o h×nh, ng«n ng÷ biÓu c¶m gîi t¶.

   b. Yªu cÇu vª h×nh thøc :

   - Tr×nh bµy thµnh v¨n b¶n ng¾n. BiÕt sö dông c¸c thao t¸c biÓu c¶m ®Ó lµm râ néi dung.

   - C©u v¨n m¹ch l¹c, cã c¶m xóc.

   - Kh«ng m¾c c¸c lçi c©u, chÝnh t¶, ng÷ ph¸p th«ng th­êng (gäi chung lµ lçi diÔn ®¹t)

   C©u 2.

   TruyÖn ng¾n lµng cña Kim L©n gîi cho em nh÷ng suy nghÜ g× vÒ nh÷ng chuyÓn biÕn míi trong t×nh c¶m cña ng­êi n«ng d©n ViÖt Nam thêi kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p.

   Dùa vµo ®o¹n trÝch trong Ng÷ v¨n 9, tËp mét, ®Ó tr×nh bµy ý kiÕn cña em.

   Gîi ý :

I. T×m hiÓu ®Ò :

   - §Ò yªu cÇu ph©n tÝch mét nhËn xÐt : Nh÷ng chuyÓn biÕn míi trong t×nh c¶m cña ng­êi n«ng d©n ViÖt Nam thêi kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p. C¸i t×nh c¶m cã tÝnh chÊt chung ®­îc nhµ v¨n biÓu hiÖn rÊt sinh ®éng cô thÓ trong nh©n vËt «ng Hai. V× thÕ cÇn ph©n tÝch t×nh yªu lµng th¾m thiÕt thèng nhÊt víi lßng yªu n­íc vµ tinh thÇn kh¸ng chiÕn ë nh©n vËt «ng Hai.

   - Nh­ng truyÖn thuéc lo¹i cã cèt truyÖn t©m lÝ, nh©n vËt Ýt hµnh ®éng, chñ yÕu biÓu hiÖn nh©n vËt qua c¸c t×nh huèng bªn trong néi t©m nh©n vËt. Do ®ã ph¶i ph©n tÝch kÜ diÔn iÕn t©m tr¹ng «ng Hai trong t×nh huèng nghe tin lµng theo giÆc. Tõ ®ã lµm næi râ ®Æc ®iÓm tÝnh c¸ch yªu lµng, yªu n­íc cña nh©n vËt.

   - Do yªu cÇu cña ®Ò, c¸ch viÕt nªn cã sù ph©n tÝch chung, råi ®i s©u vµo nh©n vËt «ng Hai, sau ®ã nhÊn m¹nh vµ kh¼ng ®iÞnh sù g¾n bã gi÷a t×nh yªu lµng cã tÝnh truyÒn thèng víi nh÷ng chuyÓn biÕn míi trong t×nh c¶m cña ng­êi n«ng d©n ViÖt Nam trong sù gi¸c ngé c¸ch m¹ng.

   - Dùa vµo ®o¹n trÝch lµ chñ yÕu, nh­ng ®Ó ph©n tÝch ®­îc trän vÑn, cã thÓ tr×nh bµy l­ít qua vÒ nh©n vËt ë nh÷ng ®o¹n kh¸c.

II. Dµn bµi chi tiÕt 

   A- Më bµi:

   - Kim L©n thuéc líp c¸c nhµ v¨n ®· thµnh danh tõ tr­íc C¸ch m¹ng Th¸ng 8 – 1945 víi nh÷ng truyÖn ng¾n næi tiÕng vÒ vÎ ®Ñp v¨n ho¸ xø Kinh B¾c. ¤ng g¾n bã víi th«n quª, tõ l©u ®· am hiÓu ng­êi n«ng d©n. §i kh¸ng chiÕn, «ng tha thiÕt muèn thÓ hiÖn tinh thÇn kh¸ng chiÕn cña ng­êi n«ng d©n

   - TruyÖn ng¾n Lµng ®­îc viÕt vµ in n¨m 1948, trªn sè ®Çu tiªn cña t¹p chÝ V¨n nghÖ ë chiÕn khu ViÖt B¾c. TruyÖn nhanh chãng ®­îc kh¼ng ®Þnh v× nã thÓ hiÖn thµnh c«ng mét t×nh c¶m lín lao cña d©n téc, t×nh yªu n­íc, th«ng qua mét con ng­êi cô thÓ, ng­êi n«ng d©n víi b¶n chÊt truyÒn thèng cïng nh÷ng chuyÓn biÕn míi trong t×nh c¶m cña hä vµo thêi k× ®Çu cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p.

   B- Th©n bµi

   1. TruyÖn ng¾n Lµng biÓu hiÖn mét t×nh c¶m cao ®Ñp cña toµn d©n téc, t×nh c¶m quª h­¬ng ®Êt n­íc. Víi ng­êi n«ng d©n thêi ®¹i c¸ch m¹ng vµ kh¸ng chiÕn th× t×nh yªu lµng xãm quª h­¬ng ®· hoµ nhËp trong t×nh yªu n­íc, tinh thÇn kh¸ng chiÕn. T×nh c¶m ®ã võa cã tÝnh truyÒn thèng võa cã chuyÓn biÕn míi.

1

 

Båi d­ìng Ng÷ v¨n 9


   2. Thµnh c«ng cña Kim L©n lµ ®· diÔn t¶ t×nh c¶m, t©m lÝ chung Êy trong sù thÓ hiÖn sinh ®éng vµ ®éc ®¸o ë mét con ng­êi, nh©n vËt «ng Hai. ë «ng Hai t×nh c¶m chung ®ã mang râ mµu s¾c riªng, in râ c¸ tÝnh chØ riªng «ng míi cã.

   a. T×nh yªu lµng, mét b¶n chÊt cã tÝnh truyÒn th«ng trong «ng Hai.

   - ¤ng hay khoe lµng, ®ã lµ niÒm tù hµo s©u s¾c vÒ lµng quª.

   - C¸i lµng ®ã víi ng­êi nån d©n cã mét ý nghÜa cùc k× quan träng trong ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn.

   b. Sau c¸ch m¹ng, ®i theo kh¸ng chiÕn, «ng ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn míi trong t×nh c¶m.

   - §­îc c¸ch m¹ng gi¶i phãng, «ng tù hµo vÒ phong trµo c¸ch m¹ng cña quª h­¬ng, vª viÖc x©y dùng lµng kh¸ng chiÕn cña quª «ng. Ph¶i xa lµng, «ng nhí qu¸ c¸i khâng khÝ:®µo ®­êng, ®¾p ô, xÎ hµo, khu©n ®¸; råi «ng lo: c¸i chßi g¸c,nh÷ng ®­êng hÇm bÝ mËt®· xong ch­a?

   - T©m lÝ ham thÝch theo dâi tin tøc kh¸ng chiÕn, thÝch b×nh luËn, n¸o nøc tr­íc tin th¾ng lîi ë mäi n¬i: “Cø thÕ, chç nµy giÕt mét tÝ, chç kia giÕt mét tÝ, c¶ sóng còng vËy, h«m nay d¨m khÈu, ngµy mai d¨m khÈu, tÝch tiÓu thµnh ®¹i, lµm g× mµ th»ng T©y kh«ng b­íc sím.

   c. T×nh yªu lµng g¾n bã s©u s¾c víi t×nh yªu n­íc cña «ng Hai béc lé s©u s¾c trong t©m lÝ «ng khi nghe tin lµng theo giÆc.

   - Khi míi nghe tin xÊu ®ã, «ng s÷ng sê, ch­a tin. Nh­ng khi ng­êi ta kÓ rµnh rät, kh«ng tin kh«ng ®­îc, «ng xÊu hæ l¶ng ra vÒ. Nghe hä ch× chiÕt «ng ®au ®ín cói gÇm mÆt xuèng mµ ®i.

   - VÒ ®Õn nhµ, nh×n thÊy c¸c con, cµng nghÜ cµng tñi hæ v× chóng nãcòng bÞ ng­êi ta rÎ róng, h¾t hñi. ¤ng giËn nh÷ng ng­êi ë l¹i lµng, nh­ng ®iÓm mÆt tõng ng­êi th× l¹i kh«ng tin hä, ®æ ®ènra thÕ. Nh­ng c¸i t©m lÝ kh«ng cã löa lµm sao cã khãi, l¹i b¾t «ng ph¶i tin lµ hä ®· ph¶n n­íc h¹i d©n.

   - Ba bèn ngµy sau, «ng kh«ng d¸m ra ngoµi. Cai tin nhôc nh· Êy cho¸n hÕt t©m trÝ «ng thµnh nçi ¸m ¶nh khñng khiÕp. ¤ng lu«n ho¶ng hèt giËt m×nh. Khong khÝ nÆng nÒ bao trïm c¶ nhµ.

   - T×nh c¶m yªu n­íc vµ yªu lµng cßn thÓ hiÖn s©u s¾c trong cuéc xung ®ét néi t©m gay g¾t: §· cã lóc «ng muèn quay vÒ lµng v× ë ®©y tñi hæ qu¸, v× bÞ ®Èy vµo bÕ t¾c khi cã tin ®ån kh«ng ®©u chøa chÊp ng­êi lµng chî DÇu. Nh­ng t×nh yªu n­íc, lßng trung thµnh víi kh¸ng chiÕn ®· m¹nh h¬n t×nh yªu lµng nªn «ng l¹i døt kho¸t: Lµng th× yªu thËt nh­ng lµng theo T©y th× ph¶i thï. Nãi cøng nh­ vËy nh­ng thùc lßng ®au nh­ c¾t.

   - T×nh c¶m ®èi víi kh¸ng chiÕn, ®èi víi cô Hå ®­îc béc lé mét c¸ch c¶m ®éng nhÊt khi «ng chót nçi lßng vµo lêi t©m sù víi ®øa con ót ng©y th¬. Thùc chÊt ®ã lµ lêi thanh minh víi cô Hå, víi anh em ®ång chÝ vµ tù nhñ m×nh trong nh÷ng lóc thö th¸ch c¨ng th¼ng nµy:

   + §øa con «ng bÐ tÝ mµ còng biÕt gi¬ tay thÒ: ñng hé cô Hå ChÝ Minh mu«n n¨m! n÷a lµ «ng, bè cña nã.

   + ¤ng mong Anh em ®ång chÝ biÕt cho bè con «ng. Cô Hå trªn ®Çu trªn cæ xÐt soi cho bè con «ng.

+ Qua ®ã, ta thÊy râ:

- T×nh yªu s©u nÆng ®èi víi lµng chî DÇu truyÒn thèng (chø kh«ng ph¶i c¸i lµng ®æ ®èn theo giÆc).

- TÊm lßng trung thµnh tuyÖt ®èi víi c¸ch m¹ng víi kh¸ng chiÕn mµ biÓu t­îng cña kh¸ng chiÕn lµ cô Hå ®­îc biÎu lé rÊt méc m¹c, ch©n thµnh. T×nh c¶m ®ã s©u nÆng, bÒn v÷ng vµ v« cïng thiªng liªng : cã bao giê d¸m ®¬n sai. ChÕt th× chÕt cã bao giê d¸m ®¬n sai.

   d. Khi c¸i tin kia ®­îc c¶i chÝnh, g¸nh nÆng t©m lÝ tñi nhôc ®­îc trót bá, «ng Hai tét cïng vui s­íng vµ cµng tù hµo vÒ lµng chî DÇu.

   - C¸i c¸ch «ng ®i khoe viÖc T©y ®èt s¹ch nhµ cña «ng lµ biÓu hiÖn cô thÓ ý chÝ Thµ hi sinh tÊt c¶ chø kh«ng chÞu mÊt n­íc cña ng­êi n«ng d©n lao ®éng b×nh th­êng.

   - ViÖc «ng kÓ rµnh rät vÒ trËn chèng cµn ë lµng chî DÇu thÓ hiÖn râ tinh thÇn kh¸ng chiÕn vµ niÒm tù hµo vÒ lµng kh¸ng chiÕn cña «ng.

   3. Nh©n v¹t «ng Hai ®Ó l¹i mét dÊu Ên kh«ng phai mê lµ nhê nghÖ thuËt miªu t¶ t©m lÝ tÝnh c¸ch vµ ng«n ng÷ nh©n vËt cña ng­êi n«ng d©n d­íi ngßi bót cña Kim L©n.

   - T¸c gi¶ ®Æt nh©n vËt vµo nh÷ng t×nh huèng thö th¸ch bªn trong ®Ó nh©n vËt béc lé chiÒu s©u t©m tr¹ng.

   - Miªu t¶ rÊt cô thÓ, gîi c¶m c¸c diÔn biÕn néi t©m qua ý nghÜ, hµnh vi, ng«n ng÷ ®èi tho¹i vµ ®éc tho¹i.

   Ng«n ng÷ cña ¤ng Hai võa cã nÐt chung cña ng­êi n«ng d©n l¹i võa mang ®Ëm c¸ tÝnh nh©n vËt nªn rÊt sinh ®éng.

   C- KÕt bµi:

1

 

Båi d­ìng Ng÷ v¨n 9


   - Qua nh©n vËt «ng Hai, ng­êi ®äc thÊm thÝa t×nh yªu lµng, yªu n­íc rÊt méc m¹c, ch©n thµnh mµ v« cïng s©u nÆng, cao quý trong nh÷ng ng­êi n«ng d©n lao ®éng b×nh th­êng.

   - Sù më réng vµ thèng nhÊt t×nh yªu quª h­¬ng trong t×nh yÕu ®Êt n­íc lµ nÐt míi trong nhËn thøc vµ t×nh c¶m cña quÇn chóng c¸ch m¹ng mµ v¨n häc thêi kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p ®· chó träng lµm næi bËt. TruyÖn ng¾n Lµng cña Kim L©n lµ mét trong nh÷ng thµnh c«ng ®¸ng quý.

_________________________________________________________

Bµi 2

   C©u 1. §o¹n v¨n

   B»ng ®o¹n v¨n kho¶ng 8 c©u, h·y ph©n tÝch sù c¶m nhËn tinh tÕ cña nhµ th¬ vÒ biÕn chuyÓn trong kh«ng gian lóc sang thu ë khæ th¬:

Bçng nhËn ra h­¬ng æi

                                                     Ph¶ vµo trong giã se

       S­¬ng chïng ch×nh qua ngâ

                                                              H×nh nh­ thu ®· vÒ.

                                                                                   (Sang thu – H÷u ThØnh)

   Gîi ý :

   1. VÒ h×nh thøc:

   - Tr×nh bµy b»ng mét ®o¹n v¨n kho¶ng 8 c©u, cã thÓ dïng ®o¹n dn dÞch, quy n¹p hoÆc tæng hîp -ph©n tÝch - tæng hîp.

   - §o¹n v¨n diÔn ®¹t m¹ch l¹c, tù nhiªn, kh«ng m¾c lçi vÒ diÔn ®¹t.

   2. VÒ néi dung:

   - Ph©n tÝch ®Ó thÊy biÕn chuyÓn trong kh«ng gian ®­îc nµ th¬ c¶m nhËn tinh tÕ qua h­¬ng æi chÝn ®Ëm, nång nµn ph¶ vµo giã se, lan to¶ trong kh«ng gian vµ qua nµng s­¬ng máng “chïng ch×nh” chuyÓn ®éng chÇm chËm, nhÑ nhµng ®Çu ngâ, ®­êng th«n.

   - Tr¹ng th¸i c¶m gi¸c vÒ mïa thu ®Õn cña nhµ th¬ ®­îc dn t¶ qua c¸c tõ “Bçng” , “H×nh nh­” më ®Çu vµ kÕt thóc khæ th¬, ®ã lµ sù ng¹c nhiªn thó vÞ nh­ cßn ch­a tin h¼n.

   C©u 2. §o¹n v¨n

   Cho c©u th¬ sau:

LËn ®Ën ®êi bµ biÕt mÊy n¾ng m­a.

   a. H·y chÐp chÝnh x¸c 7 c©u th¬ tiÕp theo.

   b. §o¹n th¬ võa chÐp n»m trong bµi th¬ nµo vµ ai lµ ng­êi s¸ng t¸c?

   c. Tõ “nhãm” trong ®o¹n th¬ võa chÐp cã nh÷ng nghÜa nµo?

   d. H×nh ¶nh bÕp löa vµ h×nh ¶nh ngän löa ®­îc nh¾c ®Õn nhiÒu lÇn trong bµi th¬ cã ý nghÜa g×?

   Gîi ý:

   c. Tõ “nhãm” trong ®o¹n th¬ ®­îc nh¾c ®i nh¾c l¹i tíi 4 lÇn víi c¶ nghÜa ®en vµ nghÜa bãng.

   - NghÜa ®en : Mhãn lµ lµm cho löa b¾t vµo, bÐn vµo chÊt ®èt dÔ ch¸y lªn.

   - NghÜa bãng : Kh¬i lªn, gîi lªn trong t©m hån con ng­êi nh÷ng t×nh c¶m tèt ®Ñp.

   d.

   - H×nh ¶nh bÕp löa trong bµi th¬ cã ý nghÜa:

    + BÕp löa lu«n g¾n liÒn víi h×nh ¶nh cña ng­êi bµ. Nhí ®Õn bÕp löa lµ ch¸u nhí ®Õn ng­êi bµ th©n yªu (bµ lµ ng­êi nhãm löa) vµ cuéc sèng gian khæ.

  + BÕp löa bµn tay bµ nhãm lªn mçi sím mai lµ nhãm lªn niÒm yªu th­¬ng, niÒm vui s­ëi Êm, san sÎ.

    + BÕp löa lµ t×nh bµ Êm nãng, t×nh c¶m b×nh dÞ mµ th©n thuéc, k× diÖu, thiªng liªng.

   - H×nh ¶nh ngän löa trong bµi th¬ cã ý nghÜa:

    + Ngän löa lµ nh÷ng kØ niÖm Êm lßng, niÒm tin thiªng liªng, k× diÖu nang b­íc ch¸u trªn suèt chÆng ®­êng dµi.

    + Ngän löa lµ søc sèng, lßng yªu th­¬ng, niÒm tin mµ bµ truyÒn cho ch¸u.

   C©u 3. Bµi lµm v¨n

   VÎ ®Ñp vµ søc m¹nh cña ng­êi lao ®éng tr­íc thiªn nhiªn - vò trô trong bµi th¬ “§oµn thuyÒn ®¸nh c¸ cña Huy CËn.

   Gîi ý:

   A. PhÇn th©n bµi

  1. Bøc tranh thiªn nhiªn trong µi th¬: ®Ñp, réng lín, léng lÉy.

   * C¶m høng vò trô ®· mang ®Õn cho bµi th¬ nh÷ng h×nh ¶nh thiªn nhiªn hoµnh tr¸ng.

1

 

Båi d­ìng Ng÷ v¨n 9


   - C¶nh hoµng h«n trªn biÓn vµ c¶nh b×nh minh ®­îc ®Æt ë vÞ rÝ më ®Çu, kÕt thóc bµi th¬ vÏ ra kh«ng gian réng lín mµ thêi gian lµ nhÞp tuÇn hoµn cña vò trô.

   - C¶nh ®oµn thuyÒn ®¸nh c¸ ra kh¬i: kh«ng ph¶i lµ con thuyÒn mµ lµ ®oµn thuyÒn tÊp nËp.

   Con thuyÒn kh«ng nhá bÐ mµ k× vÜ, hoµ nhËp víi thiªn nhiªn, vò trô.

   - VÎ ®Ñp rùc rì cña c¸c lo¹i c¸, sù giµu cã léng lÉy. TrÝ t­ëng t­îng cña nhµ th¬ ®· ch¾p c¸nh cho hiÖn thùc, lµm giµu thªm, ®Ñp thªmvÎ ®Ñp cña biÓn kh¬i.

   2. Ng­êi lao ®éng gi÷a thiªn nhiªn cao ®Ñp

   * Con ng­êi kh«ng nhá bÐ tr­íc thiªn nhiªn mµ ng­îc l¹i, ®Çy søc m¹nh vµ hoµ hîp víi thiªn nhiªn.

   - Con ng­êi ra kh¬i víi niÒm vui trong c©u h¸t.

   - Con ng­êi ra kh¬i víi ­íc m¬ trong c«ng viÖc.

   - Con ng­êi c¶m nhËn ®­îc vÎ ®Ñp cña biÓn, biÕt ¬n biÓn

   - Ng­êi lao ®éng vÊt v¶ nh­ng t×m thÊy niÒm vui, phÊn khë tr­íc th¾ng lîi.

   H×nh ¶nh ngêi lao ®éng ®­îc s¸ng t¹o víi c¶m høng l·ng m¹n cho thÊy niÒm vui ph¬i phíi cña hä trong cuéc sèng míi. Thiªn nhiªn vµ con ngêi phãng kho¸ng, lín lao. T×nh yªu cuéc sèng míi cña nhµ th¬ ®­îc göi g¾m trong nh÷ng h×nh ¶nh th¬ l·ng m¹n ®ã.

   B. VÒ h×nh thøc:

   - Bè côc bµi chÆt chÏ. BiÕt x©y dùng luËn ®iÓm khi ph©n tÝch t¸c phÈm th¬.

   - DiÔn ®¹t ý m¹ch l¹c, cã c¶m xóc.

___________________________________________________________

Bµi 3

   C©u 1. §o¹n v¨n

   Trong ch­¬ng tr×nh Ng÷ v¨n líp 9, em cã häc mét t¸c phÈm, trong ®ã cã hai c©u th¬ :

Nhí c©u kiÕn ng·i bÊt vi

Lµm ng­êi thÕ Êy còng phi anh hïng.

   a. H·y cho biÕt hai c©u th¬ Êy trÝch trong t¸c phÈm nµo?

   b. Em h·y giíi thiÖu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶ cña t¸c phÈm ®ã.

   c. Em hiÓu nghÜa cña hai c©u th¬ nh­ thÕ nµo? T¸c gi¶ muèn göi g¾m ®iÒu g× qua hai c©u th¬ Êy?

   Gîi ý:

   a. Hai c©u th¬ trong ®o¹n “Lôc V©n Tiªn cøu KiÒu NguyÖt Nga”, trÝch trong t¸c phÈm truyÖn th¬ “Lôc V©n Tiªn” cña nhµ th¬ NguyÔn §i×nh ChiÓu.

   b. Giíi thiÖu ®­îc nh÷ng nÐt chÝnh vÒ cuéc ®êi cña NguyÔn §×nh ChiÓu:

   - NguyÔn §×nh ChiÓu (1822-1888), tôc gäi lµ §å ChiÓu, sinh t¹i quª mÑ ë lµng T©n Thíi, tØnh Gia §Þnh (nay thuéc thµnh phè Hå ChÝ Minh); quª cha ë x· Bå §iÒn, huyÖn Phong §iÒn, tØnh Thõa Thiªn HuÕ.

   - §ç Tó tµi n¨m 21 tuæi, nh­ng 6 n¨m sau «ng bÞ mï.

   - Sèng b»ng nghÒ d¹y häc vµ bèc thuèc ch÷a bÖnh cho nh©n d©n.

   - Thùc d©n Ph¸p x©m l­îc Nam K×, «ng tÝch cùc tham gia kh¸ng chiÕn, s¸ng t¸c th¬ v¨n khÝch lÖ tinh thÇn chiÕn ®Êu cña nh©n d©n. Lµ nhµ th¬ lín cña d©n téc, ®Ó l¹i cho ®êi nhiÒu t¸c phÈm v¨n ch­¬ng cã gi¸ trÞ nh»m truyÒn b¸ ®¹o lÝ vµ cæ vò lßng yªu n­íc, ý chÝ cøu n­íc.

   c. BiÕt vËn dông kiÕn thøc tõ H¸n – ViÖt ®Ó gi¶i thÝch ý nghÜa hai c©u th¬. Tõ ®ã rót ra ý tø cña t¸c gi¶ muèn göi g¾m qua hai c©u th¬.

   - KiÕn: thÊy (chøng kiÕn).

   - Ng·i: (nghÜa): lÏ ph¶i lµm khu«n phÐp c­ xö.

   - BÊt: ch¼ng, kh«ng.

   - Vi: lµm (hµnh vi).

   - Phi: tr¸i, kh«ng ph¶i.

    * Tõ ®ã ta cã thÓ hiÓu nghÜa cña hai c©u th¬ lµ thÊy viÖc hîp víi lÏ ph¶i mµ kh«ng lµm th× kh«ng ph¶i lµ ng­êi anh hïng.

   * Qua hai c©u th¬, t¸c gi¶ muèn thÓ hiÖn mét qua niÖm ®¹o lÝ: ng­êi anh hïng lµ ng­êi s½n sµng lµm viÖc nghÜa mét c¸ch v« t­, kh«ng tÝnh to¸n. Lµm viÖc nghÜa lµ bæn phËn, lµ lÏ tù nhiªn. §ã lµ c¸ch c­ xö mang tinh thÇn nghÜa hiÖp cña c¸c bËc anh hïng h¶o h¸n.

   C©u 2. §o¹n v¨n

   a. Cho c©u th¬ sau:

KiÒu cµng s¾c s¶o mÆn mµ

1

 

Båi d­ìng Ng÷ v¨n 9


   H·y chÐp chÝnh x¸c nh÷ng c©u th¬ tiÕp theo t¶ s¾c ®Ñp cña Thuý KiÒu.

   b. Em hiÓu nh­ thÕ nµo vÒ nh÷ng h×nh t­îng nghÖ thuËt ­íc lÖ “thu thuû”, “xu©n s¬n”? C¸ch nãi “lµn thu thuû”, “nÐt xu©n s¬n” dïng nghÖ thuËt Èn dô hay ho¸n dô? Gi¶i thÝch râ v× sao em chän nghÖ thuËt Êy?

   c. Nãi khi vÎ ®Ñp cña Thuý KiÒu, t¸c gi¶ NguyÔn Du ®· dù b¸o tr­íc cuéc ®êi vµ sè phËn cña nµng cã ®óng kh«ng? H·y lµ râ ý kiÕn cña em?

   Gîi ý:

   a. Yªu cÇu HS ph¶i chÐp chÝnh x¸c c¸c c©u th¬ t¶ s¾c ®Ñp cña Thuý KiÒu :

    “KiÒu cµng s¾c s¶o mÆn mµ

    So bÒ tµi s¾c l¹i lµ phÇn h¬n

    Lµn thu thuû, nÐt xu©n s¬n

       Hoa ghen thua th¾m, liÔu hên kÐm xanh

    Mét hai nghiªng n­íc nghiªnh thµnh

        S¾c ®µnh ®ßi mét, tµi ®µnh ho¹ hai”.

   b. H×nh t­îng nghÖ thuËt ­íc lÖ “thu thuû”, “xu©n s¬n” cã thÓ hiÓu lµ:

   + “Thu thuû” (n­íc hå mïa thu) t¶ vÎ ®Ñp cña ®«i m¾t Thuý KiÒu trong s¸ng, thÓ hiÖn sù tinh anh cña t©m hån vµ trÝ tuÖ; lµn n­íc mµu thu gîi lªn thËt sinh ®éng vÎ ®Ñp cña ®«i m¾t trong s¸ng, long lanh, linh ho¹t.

   + “Xu©n s¬n” (nói mïa xu©n) gîi lªn ®«i l«ng mµy thanh tó trªn g­¬ng mÆt trÎ trung trµn ®Çy søc sèng.

   + C¸ch nãi “lµn thu thuû”, “nÐt xu©n s¬n” lµ c¸ch nãi Èn dô v× vÕ so s¸nh lµ ®«i m¾t vµ ®«i l«ng mµy ®­îc Èn ®i, chØ xuÊt hiÖn vÕ ®­îc so s¸nh lµ “lµn thu thuû”, “nÐt xu©n s¬n”

   c. Khi t¶ s¾c ®Ñp cña KiÒu, t¸c gi¶ NguyÔn Du ®· dù b¸o tr­íc cuéc ®êi vµ sè phËn cña nµng qua hai c©u th¬:

Hoa ghen thua th¾m, liÔu gêm kÐm xanh”

    VÎ ®Ñp cña Thuý KiÒu lµm cho t¹o ho¸ ph¶i ghen ghÐt, ph¶i ®è kÞ: “hoa ghen”, “liÔu hên” nªn sè phËn nµng Ðo le, ®au khæ, ®Çy tr¾c trë.

    C©u 2. TËp lµm v¨n

    Ph©n tÝch bµi th¬ “§ång chÝ”, ®Ó chøng tá bµi th¬ ®· diÔn t¶ s©u s¾c t×nh ®ång chÝ cao quý cña c¸c anh bé ®éi thêi kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p.

   Gîi ý:

   I/ T×m hiÓu ®Ò

   - §Ò ®· x¸c ®Þnh h­íng ph©n tÝch bµi th¬: bµi th¬ ®· diÔn t¶ s©u s¾c t×nh ®ång chÝ cao quý cña c¸c anh bé ®éi thêi k× kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p.

   - §Ó t×m ®­îc ý cÇn ®äc kÜ bµi th¬ vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái:

   + T×nh ®ång chÝ Êy biÓu hiÖn cô thÓ ë nh÷ng ®iÓm nµo?

   + Nh÷ng tõ ng÷, h×nh ¶nh, chi tiÕt nµo thÓ hiÖn tõng luËn ®iÓm ®ã?

   II/ Dµn bµi chi tiÕt

   A- Më bµi:

   - Bµi th¬ ra ®êi n¨m 1948, khi ChÝnh H÷u lµ chÝnh trÞ viªn ®¹i ®éi thuéc Trung ®oµn Thñ ®«, lµ kÕt qu¶ cña nh÷ng tr¶i nghiÖm thùc, nh÷ng c¶m xóc s©u xa cña t¸c gi¶ víi ®ång ®éi trong chiÕn dÞch ViÖt B¾c.

   - Nªu nhËn xÐt chung vÒ bµi th¬ (nh­ ®Ò bµi ®· nªu)

   B- Th©n bµi:

   1. T×nh ®ång chÝ xuÊt ph¸t tõ nguån gèc cao quý

   - XuÊt th©n nghÌo khæ: N­íc mÆn ®ång chua, ®Êt cµy lªn sái ®¸

   - Chung lÝ t­ëng chiÕn ®Êu: Sóng bªn sóng, ®Çu s¸t bªn ®Çu

   - Tõ xa c¸ch hä nhËp l¹i trong mét ®éi ngò g¾n bã keo s¬n, tõ ng«n ng÷ ®Õn h×nh ¶nh ®Òu biÓu hiÖn, tõ sù c¸ch xa hä ngµy cµng tiÕn l¹i gÇn nhau råi nh­ nhËp lµm mét: n­íc mÆn, ®Êt sái ®¸ (ng­êi vïng biÓn, kÎ vïng trung du), ®«i ng­êi xa l¹, ch¼ng hÑn quen nhau, råi ®Õn ®ªm rÐt chung ch¨n thµnh ®«i tri kØ.

   - KÕt thóc ®o¹n lµ dßng th¬ chØ cã mét tõ : §ång chÝ (mét nèt nhÊn, mét sù kÕt tinh c¶m xóc).

   2. T×nh ®ång chÝ trong cuéc sèng gian lao

   - Hä c¶m th«ng chia sÎ t©m t­, nçi nhí quª: nhí ruéng n­¬ng, lo c¶nh nhµ gieo neo (ruéng n­¬ng göi b¹n, gian nhµ kh«ng lung lay), tõ “mÆc kÖ” chØ lµ c¸ch nãi cã vÎ phít ®êi, vÒ t×nh c¶m ph¶i hiÓu ng­îc l¹i), giäng ®iÖu, h×nh ¶nh cña ca dao (

1

 

Båi d­ìng Ng÷ v¨n 9


bÕn n­íc, gèc ®a) lµm cho lêi th¬ cµng thªm th¾m thiÕt.

   - Cïng chia sÎ nh÷ng gian lao thiÕu thèn, nh÷ng c¬n sèt rÐt rõng nguy hiÓm: nh÷ng chi tiÕt ®êi th­êng trë thµnh th¬, mµ th¬ hay (t«i víi anh biÕt tõng c¬n ín l¹nh,) ; tõng cÆp chi tiÕt th¬ sãng ®«i nh­ hai ®ång chÝ bªn nhau : ¸o anh r¸ch vai / quÇn t«i cã vµi m¶nh v¸ ; miÖng c­êi buèt gi¸ / ch©n kh«ng giµy ; tay n¾m / bµn tay.

   - KÕt ®o¹n còng quy tô c¶m xóc vµo mét c©u: Th­¬ng nhau tay n¾m lÊy bµn tay (t×nh ®ång chÝ truyÒn h«i Êm cho ®ång ®éi, v­ît qua bao gian lao, bÖnh tËt).

   3. T×nh ®ång chÝ trong chiÕn hµo chê giÆc

   - C¶nh chê giÆc c¨ng th¼ng, rÐt buèt : ®ªm, rõng hoang, s­¬ng muèi.

   - Hä cµng s¸t bªn nhau v× chung chiÕn hµo, chung nhiÖm vô chiÕn ®Êu : chê giÆc.

   - Cuèi ®o¹n mµ còng lµ cuèi bµi c¶m xóc l¹i ®­îc kÕt tinh trong c©u th¬ rÊt ®Ñp : §Çu sóng tr¨ng treo (nh­ bøc t­îng ®µi ng­êi lÝnh, h×nh ¶nh ®Ñp nhÊt, cao quý nhÊt cña t×nh ®ång chÝ, c¸ch biÓu hiÖn thËt ®éc ®¸o, võa l·ng m¹n võa hiÖn thùc, võa lµ tinh thÇn chiÕn sÜ võa lµ t©m hån thi sÜ,…)

   C- KÕt bµi :

   - §Ò tµi dÔ kh« khan nh­ng ®­îc ChÝnh H÷u biÓu hiÖn mét c¸ch c¶m ®éng, s©u l¾ng nhê biÕt khai th¸c chÊt th¬ tõ nh÷ng c¸i b×nh dÞ cña ®êi th­êng. §©y lµ mét sù c¸ch t©n so víi th¬ thêi ®ã viÕt vÒ ng­êi lÝnh.

   - ViÕt vÒ bé ®éi mµ kh«ng tiÕng sóng nh­ng t×nh c¶m cña ng­êi lÝnh, sù hi sinh cña ng­êi lÝnh vÉn cao c¶, hµo hïng.

____________________________________________________________

Bµi 4

   C©u 1. §o¹n v¨n

   a. Nªu tªn t¸c gi¶, hoµn c¶nh s¸ng t¸c bµi th¬ §oµn thuyÒn ®¸nh c¸”.

   b. C¶m høng vÒ lao ®éng cña t¸c gi¶ ®· t¹o nªn nh÷ng h×nh ¶nh ®Ñp tr¸ng lÖ, giµu mµu s¾c l·ng m¹n vÒ con ng­êi lao ®éng trªn biÓn kh¬i bao la. H·y chÐp l¹i c¸c c©u th¬ ®Çy s¸ng t¹o Êy.

   c. Hai c©u th¬:

“MÆt trêi xuèng biÓn nh­ hßn löa

 Sãng ®· cµi then ®ªm sËp cöa” 

   ®­îc t¸c gi¶ sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo? Cho biÕt t¸c dông cña nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt Êy.

   Gîi ý:

   a. HS nªu ®­îc:

   - T¸c gi¶ cña bµi th¬: Huy CËn

   - Hoµn c¶nh s¸ng t¸c bµi th¬: Bµi th¬ ®­îc viÕt vµo th¸ng 11 n¨m 1958, khi ®Êt n­íc ®· kÕt thóc th¾ng lîi cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p, miÒn B¾c ®­îc gi¶i phãng vµ ®i vµo x©y dùng cuéc sèng míi. Huy CËn cã mét chuyÕn ®i thùc tÕ ë vïng má Qu¶ng Ninh. Bµi th¬ ®­îc ra ®êi tõ chuyÕn ®i thùc tÕ ®ã.

   b. Häc sinh ph¶i chÐp ®óng vµ ®ue c¸c c©u th¬ viÕt vÒ con ng­êi lao ®éng trªn biÓn kh¬i bao la b»ng bót ph¸p l·ng m¹n:

   - C©u h¸t c¨ng buåm cïng giã kh¬i.

   - ThuyÒn ta l¸i giã víi buåm tr¨ng.

   L­ít gi÷a m©y cao víi biÓn b»ng

   - §oµn thuyÒn ch¹y ®ua cïng mÆt trêi.

   c. Hai c©u th¬ sö dông c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt so s¸nh vµ nh©n ho¸.

   - “MÆt trêi xuèng biÓn nh­ hßn löa”

   + “MÆt trêi” ®­îc so s¸nh nh­hßn löa”.

   + T¸c dông: kh¸c víi hoµng h«n trong c¸c c©u th¬ cæ (so s¸nh víi th¬ cña Bµ HuyÖn Thanh Quan – Qua §Ìo Ngang), hoµng h«n trong th¬ Huy CËn kh«ng buån hiu h¾t mµ ng­îc l¹i, rùc rì, Êm ¸p.

   - “Sãng ®· cµi then, ®ªm sËp cöa

   + BiÖn ph¸p nh©n ho¸, g¸n cho sù vËt nh÷ng hµnh ®éng cña con ng­êi sãng “cµi then”, ®ªm “sËp cöa”.

   + T¸c dông: Gîi c¶m gi¸c vò trô nh­ mét ng«i nhµ lín, víi mµn ®ªn bu«ng xuèng lµ tÊm cöa khæng lå vµ nh÷ng gîn sãng lµ thªn cµi cöa. Con ng­êi ®i trong biÓn ®ªmnh­ ®i trong ng«i nhµ th©n thuéc cña m×nh. Thiªn nhiªn vò trô b¾t ®Çu ®i vµo tr¹ng th¸i nghØ ng¬i, con ng­êi l¹i b¾t dÇu vµo c«ng viÖc cña m×nh, cho thÊy sù h¨ng say vµ nhiÖt t×nh x©y dùng ®Êt n­íc cña ng­êi lao ®éng míi.

1

 

Båi d­ìng Ng÷ v¨n 9


   C©u 2. §o¹n v¨n

Ruéng n­¬ng anh göi b¹n th©n cµy

Gian nhµ kh«ng, mÆc kÖ giã lung lay,

   GiÕng n­íc gèc ®a nhí ng­êi ra lÝnh.

   1. Ghi râ tªn, n¨m s¸ng t¸c vµ tªn t¸c gi¶ cña bµi th¬ cã nh÷ng c©u th¬ trªn.

   Theo em, cÇn nhí nh÷ng ®iÓm c¬ b¶n nµo vÒ hoµn c¶nh s¸ng t¸c ®Ó hiÓu bµi th¬ h¬n?

   2. Tõ “mÆc kÖ” ®Æt gi÷a c©u th¬ cïng víi h×nh ¶nh lµng quª quen thuéc ®· gîi cho em c¶m xóc g× vÒ t×nh c¶m cña anh bé ®éi vèn xuÊt th©n tõ n«ng d©n trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p.

   3. §äc ba c©u th¬ trªn, em nhí tíi bµi ca dao nµo? §iÒu g× khiÕn em cã sù liªn t­ëng ®ã.

   Gîi ý:

   C©u 3. TËp lµm v¨n

   C¶m nhËn cña em vÒ nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh vµ nh÷ng ng­êi chiÕn sÜ l¸i xe Êy trªn ®­êng Tr­êng S¬n n¨m x­a, trong “Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh” cña Ph¹m TiÕn DuËt.

   II/ T×m hiÓu ®Ò

   - “Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh” ë trong chïm th¬ cña Ph¹m TiÕn DuËt ®­îc gi¶i nhÊt  cuéc thi th¬ b¸o V¨n nghÖ n¨m 1969 – 1970.

   - §Ò yªu cÇu ph©n tÝch bµi th¬ tõ s¸ng t¹o ®éc ®¸o cña nhµ th¬ : h×nh ¶nh nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh, qua ®ã mµ ph©n tÝch vÒ ng­êi chiÕn sÜ l¸i xe. Cho nªn tr×nh tù ph©n tÝch nªn “bæ däc” bµi th¬ ( Ph©n tÝch h×nh ¶nh chiÕc xe tõ ®Çu ®Õn cuèi bµi th¬; sau ®ã l¹i trë l¹i tõ ®Çu bµi th¬ ph©n tÝch h×nh ¶nh ng­êi chiÕn sÜ l¸i xe cho ®Õn cuèi bµi).

   - CÇn tËp trung ph©n tÝch: C¸ch x©y dùng h×nh ¶nh rÊt thùc, thùc ®Õn trÇn trôi; giäng ®iÖu th¬ v¨n xu«i vµ ng«n ng÷ giµu chÊt “lÝnh tr¸ng”.

   II/ Dµn bµi chi tiÕt

   A- Më bµi:

   - Thêi chèng MÜ cøu n­íc chóng ta ®· cã mét ®éi ngò ®«ng ®¶o c¸c nhµ th¬ - chiÕn sÜ; vµ h×nh t­îngng­êi lÝnh ®· rÊt phong phó trong th¬ ca n­íc ta. Song Ph¹m TiÕn DuËt vÉn tù kh¼ng ®Þnh ®­îc m×nh trong nh÷ng thµnh c«ng vÒ h×nh t­îng ng­êi lÝnh.

   - “Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh” ®· s¸ng t¹o mét h×nh ¶nh ®éc ®¸o : nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh, qua ®ã lµm næi bËt h×nh ¶nh nh÷ng chiÕn sÜ l¸i xe ë tuyÕn ®­êng Tr­êng S¬n hiªn ngang, dòng c¶m.

   B- Th©n bµi:

   1. Nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh vÉn b¨ng ra chiÕn tr­êng

   - H×nh ¶nh nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh lµ h×nh ¶nh thùc trong thêi chiÕn, thùc ®Õn møc th« r¸p.

   - C¸ch gi¶i thÝch nguyªn nh©n còng rÊt thùc: nh­ mét c©u nãi tØnh kh« cña lÝnh:

Kh«ng cã kÝnh, kh«ng ph¶i v× xe kh«ng cã kÝnh.

Bom giËt, bom rung, kÝnh vì ®i råi.

   - Giäng th¬ v¨n xu«i cµng t¨ng thªm tÝnh hiÖn thùc cña chiÕn tranh ¸c liÖt.

   - Nh÷ng chiÕc xe ngoan c­êng:

Nh÷ng chiÕc xe tõ trong bom r¬i ;

§· vÒ ®©y häp thµnh tiÓu ®éi.

   - Nh÷ng chiÕc xe cµng biÕn d¹ng thªm, bÞ bom ®¹n bãc trÇn trôi : kh«ng cã kÝnh, råi xe kh«ng cã ®Ìn ; kh«ng cã mui xe, thïng xe cã x­íc, nh­ng xe vÉn ch¹y v× MiÒn Nam.

   2. H×nh ¶nh nh÷ng chiÕn sÜ l¸i xe.

   - T¶ rÊt thùc c¶m gi¸c ng­êi ngåi trong buång l¸i kh«ng kÝnh khi xe ch¹y hÕt tèc lùc : (tiÕp tôc chÊt v¨n xu«i, kh«ng thi vÞ ho¸) giã vµo xoa m¾t ®¾ng, thÊy con ®­êng ch¹y th¼ng vµo tim (c©u th¬ gîi c¶m gi¸c ghª rîn rÊt thËt).

   - T­ thÕ ung dung, hiªn ngang : Ung dung buång l¸i ta ngåi ; Nh×n ®Êt, nh×n trêi, nh×n th¼ng.

   - T©m hån vÉn th¬ méng : ThÊy sao trêi vµ ®ét ngét c¸nh chim nh­ sa, nh­ ïa vµo buång l¸i (nh÷ng c©u th¬ t¶ rÊt thùc thiªn nhiªn ®­êng rõng vun vót hiÖn ra theo tèc ®é xe ; võa rÊt méng: thiªn nhiªn k× vÜ nªn th¬ theo anh ra trËn.)

   - Th¸i ®é bÊt chÊp khã kh¨n, gian khæ, nguy hiÓm : thÓ hiÖn trong ng«n ng÷ ngang tµng, cö chØ phít ®êi (õ th× cã bôi, õ th× ­ít ¸o, ph× phÌo ch©m ®iÕu thuèc), ë giäng ®ïa tÕu, trÎ trung (b¾t tay qua cöa kÝnh vì råi, nh×n nhau mÆt lÊm c­êi ha ha).

   3. Søc m¹nh nµo lµm nªn tinh thÇn Êy

1

 

Båi d­ìng Ng÷ v¨n 9


   - T×nh ®ång ®éi, mét t×nh ®ång ®éi thiªng liªng tõ trong khãi löa : Tõ trong bom r¬i ®· vÒ ®©y häp thµnh tiÓu ®éi, chung b¸t ®òa nghÜa lµ gia ®×nh ®Êy

   - Søc m¹nh cña lÝ t­ëng v× miÒn Nam ruét thÞt : Xe vÉn ch¹y v× miÒn Nam phÝa tr­íc, chØ cÇn trong xe cã mét tr¸i tim.

   C- KÕt bµi :

   - H×nh ¶nh, chi tiÕt rÊt thùc ®­îc ®­a vµo th¬ vµ thµnh th¬ hay lµ do nhµ th¬ cã hån th¬ nh¹y c¶m, cã c¸i nh×n s¾c s¶o.

   - Giäng ®iÖu ngang tµng, trÎ trung, giµu chÊt lÝnh lµm nªn c¸i hÊp dÉn ®Æc biÖt cña bµi th¬.

   - Qua h×nh ¶nh nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh, t¸c gi¶ kh¾c ho¹ h×nh t­îng ng­êi lÝnh l¸i xe trÎ trung chiÕn ®Êu v× mét lÝ t­ëng, hiªn ngang, dòng c¶m.

____________________________________________________________

Bµi 5

   C©u 1. §o¹n v¨n

    Mïa xu©n ng­êi cÇm sóng

    Léc gi¾t ®Çy trªn l­ng

    Mïa xu©n ng­êi ra ®ång

    Léc tr¶i dµi n­¬ng m¹

    TÊt c¶ nh­ hèi h¶

    TÊt c¶ nh­ x«n xao...

                                                                     ( Mïa xu©n nho nhá – Thanh H¶i)

   Em h·y viÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n, ph©n tÝch ®Ó lµm râ gi¸ trÞ cña c¸c ®iÖp ng÷ trong ®o¹n th¬ trªn

   Gîi ý:

   1. VÒ h×nh thøc:

   - Tr×nh bµy ®óng yªu cÇu cña ®o¹n v¨n.

   - Sè c©u theo quy ®Þnh 8 c©u (+-2).

   - Kh«ng m¾c lâi diÔn ®¹t.

   2. VÒ néi dung :

   - ChØ râ c¸c ®iÖp ng÷ trong ®o¹n : mïa xu©n, léc, tÊt c¶.

   - VÞ trÝ ®iÖp ng÷ : ®Çu c©u.

   - C¸ch ®iÖp ng÷ : c¸ch nhau vµ nèi liÒn nhau

   - T¸c dông : T¹o nhÞp ®iÖu cho c©u th¬, c¸c ®iÖp ng÷ t¹o nªn ®iÓm nhÊn trong c©u th¬ nh­ nèt nhÊn trong b¶n nh¹c, gãp phÇn gîi kh«ng khÝ s«i næi, tÊp nËp cña bøc tranh ®Êt n­íc lao ®éng chiÕn ®Êu.

   C©u 2. §o¹n v¨n

Ng­êi ®ång m×nh th« s¬ da thÞt

                                             Ch¼ng mÊy ai nhá bÐ ®©u con

                      Ng­êi ®ång m×nh tù ®ôc ®¸ kª cao quª h­¬ng

  Cßn quª h­¬ng th× lµm phong tôc

                                                                                         ( “Nãi víi con” – Y Ph­¬ng)

   ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n cã dïng dÉn chøng trùc tiÕp ®Ó nªu suy nghÜ cña em vÒ nh÷ng ®iÒu ng­êi cha nãi víi con trong c¸c c©u th¬ trªn.

   Gîi ý :

   Néi dung cña ®oan v¨n cÇn lµm râ nh÷ng ý sau :

   - Ng­êi cha ®· ca ngîi ®øc tÝnh cao ®Ñp cña ng­êi ®ång m×nh b»ng nh÷ng h×nh ¶nh ®Çy Ên t­îng :

   + §ã lµ ng­êi ®ång m×nh th« s¬ da thÞt ; nh÷ng con ng­êi ch©n chÊt, khoÎ kho¾n. Hä méc m¹c mµ kh«ng nhá bÐ vÒ t©m hån, ý chÝ, hä tù chñ trong cuéc sèng.

   + §ã lµ nh÷ng ng­êi tù ®ôc ®¸ kª cao quª h­¬ng, lao ®éng cÇn cï, kh«ng lïi b­íc tr­íc khã kh¨n. Hä gi÷ v÷ng b¶n s¾c v¨n ho¸ cña d©n téc.

   + Hä yªu quª h­¬ng, lÊy quª h­¬ng lµm chç dùa t©m hån.

   - Nãi víi con vÒ nh÷ng ®iÒu ®ã, ng­êi cha mong con biÕt tù hµo vÒ truyÒn thèng cña quª h­¬ng, tù hµo vÒ d©n téc ®Ó tù tin trong cuéc sèng.

   C©u 3. TËp lµm v¨n

   Em c¶m nhËn ®­îc ng­êi cha nãi nh÷ng g× víi con qua bµi th¬ “Nãi víi con” cña Y Ph­¬ng.

   I/ T×m hiÓu ®Ò

1

 

Båi d­ìng Ng÷ v¨n 9


   - §Ò yªu cÇu ph©n tÝch bµi th¬, nh­ng ch­a nªu râ ph¶i ph©n tÝch néi dung cô thÓ nµo, do ®ã ng­êi viÕt ph¶i tù t×m ra nh÷ng néi dung ®ã. CÇn ®äc kÜ c¶ bµi, råi tõng ®o¹n ®Ó n¾m b¾t ý tø.

   - T×m hiÓu xem nh÷ng ý tø ®ã ®­îc biÓu hiÖn nh­ thÕ nµo trong tõng chi tiÕt h×nh ¶nh, tõ ng÷ cña bµi th¬.

   - Chó c¸ch dïng tõ, lèi so s¸nh vÝ von cña ng­êi miÒn nói kÕt hîp víi nh÷ng so s¸nh liªn t­ëng ®Æc s¾c cña riªng nhµ th¬ (§an lê cµi nan hoa - V¸ch nhµ ken c©u h¸t ; Rõng cho hoa - Con ®­êng cho nh÷ng tÊm lßng,).

   II/ Dµn bµi chi tiÕt

   A- Më bµi :

   - Cha mÑ sinh con ®Òu ­íc mong con kh«n lín, tiÕp nèi truyÒn thèng cña gia ®×nh, quª h­¬ng. §ã lµ t×nh yªu con cao ®Ñp nhÊt.

   - Y Ph­¬ng còng nãi lªn ®iÒu ®ã nh­ng b»ng h×nh thøc ng­êi t©m t×nh, dÆn dß con, nªn ®em ®Õn cho bµi th¬ giäng thiÕt tha, tr×u mÕn, tin cËy.

   B- Th©n bµi :

  1. M­în lêi nãi víi con, Y Ph­¬ng gîi vÒ céi nguån sinh d­ìng mçi con ng­êi.

   a. Ng­êi con lín lªn trong t×nh yªu th­¬ng, sù n©ng ®ì cña cha mÑ (Ph©n tÝch c©u ®Çu)

   - Gîi c¶nh ®øa trÎ chËp ch÷ng tËp ®i rÊt chÝnh x¸c.

   - T¹o ®­îc kh«ng khÝ gia ®×nh ®Çm Êm, niÒm vui cña cha mÑ khi ®ãn nhËn tõng biÓu hiÖn lín lªn cña ®øa trÎ.

   b. Con lín lªn trong cuéc sèng lao ®éng nªn th¬ cña quª h­¬ng

   - Cuéc sèng lao ®éng cÇn cï, t­¬i vui (§an lê cµi nan hoa - V¸ch nhµ ken c©u h¸t).

   - Rõng nói quª h­¬ng th¬ méng vµ t×nh nghÜa (Rõng cho hoa ; Con ®­êng cho nh÷ng tÊm lßng).

   2. M­în lêi nãi víi con ®Ó truyÒn cho con niÒm tù hµo vÒ quª h­¬ng vµ bµy tá lßng mong ­íc cña ng­êi cha ®èi víi con.

   a. Tù hµo vÒ ng­êi ®ång m×nh gian khæ mµ can ®¶m:

   - Nh¾c ®Õn ng­êi ®ång m×nh b»ng nh÷ng c©u c¶m thÊn (Yªu l¾m, th­¬ng l¾m con ¬i!...) : t×nh quª thËt th¾m thiÕt, ®»m th¾m, c¸ch béc lé méc m¹c ch©n thµnh.

   - Ng­êi ®ång m×nh sèng vÊt v¶ nh­ng chÝ lín (Cao ®o nçi buån; Xa ®o chÝ lín).

   - Mong con g¾n bã víi quª nghÌo th× ph¶i biÕt chÊp nhËn v­ît qua gian khæ ®Ó x©y dùng quª h­¬ng:

Sèng trªn ®¸ kh«ng chª ®¸ gËp ghÒnh

       Sèng trªn thung kh«ng chª thung nhÌo ®ãi

                                         Sèng nh­ s«ng nh­ suèi 

                                           Lªn th¸c xuèng ghÒnh

                                             Kh«ng lo cùc nhäc.

   b. Tù hµo vÒ ng­êi ®ång m×nh méc m¹c nh­ng giµu ý chÝ, niÒm tin (th« s¬ da thÞt, ch¼ng bÐ nhá,) giµu truyÒn thèng kiªn tr×, nhÉn n¹i lµm nªn v¨n ho¸ ®éc ®¸o (®ôc ®¸ kª cao quª h­¬ng, lµm phong tôc).

 c. NiÒm mong muèn cµng tha thiÕt khi con tr­ëng thµnh : bèn c©u th¬ cuèi hÇu nh­ chØ nh¾c l¹i hai ý trªn, nh­ng c¸ch nãi m¹nh h¬n:

Con ¬i tuy th« s¬ da thÞt

                                                     Lªn ®­êng

      Kh«ng bao giê nhá bÐ ®­îc

                                                     Nghe con

   - Còng dïng c©u ®èi lËp kÕt hîp c©u phñ ®Þnh ®Ó kh¼ng ®Þnh, nh­ng thay tõ m¹nh h¬n (ë trªn th× th« s¬ da thÞt -  ch¼ng mÊy ai nhá bÐ; cßn ë cuèi - tuy th« s¬ da thÞt - kh«ng bao giê nhá bÐ).

   - KÕt hîp víi tiÕng gäi Con ¬i, víi nh÷ng c©u cÇu khiÕn Lªn ®­êng, Nghe con: t¹o nªn giäng ®iÖu dÆn dß, khuyªn b¶o, th«i thóc

   C- KÕt bµi:

   - Cïng víi c¸ch nãi giµu h×nh ¶nh võa côt hÓ võa kh¸i qu¸t, võa méc m¹c, võa ý vÞ s©u xa lµ giäng ®iÖu t©m t×nh th¾m thiÕt, tr×u mÕn dÆn dß, phï hîp víi c¸ch diÔn t¶ c¶m xóc vµ t©m hån chÊt ph¸c cña ng­êi miÒn nói.

   - Bµi th¬ diÔn t¶ rÊt s©u s¾c t×nh yªu con vµ ­íc mong cña cha mÑ lµ con ®­îc nu«i d­ìng trong t×nh gia ®×nh quª h­¬ng ®»m th¾m th× lín lªn ph¶i t×nh nghÜa thuû chung, lu«n tù hµo vµ ph¸t huy ®­îc truyÒn thèng cña tæ tiªn quª nhµ.

____________________________________________________________

1

 

Båi d­ìng Ng÷ v¨n 9


Bµi 6

    C©u 1: §o¹n v¨n

Ngµy ngµy mÆt trêi ®i qua trªn l¨ng

ThÊy mét mÆt trêi trong l¨ng rÊt ®á.

                                                                            (“ViÕng l¨ng B¸c” – ViÔn Ph­¬ng)

   a. H·y ph©n tÝch ý nghÜa h×nh ¶nh Èn dô “mÆt trêi trong l¨ng” ë c©u th¬ trªn.

   b. ChÐp hai c©u th¬ cã h×nh ¶nh Èn dô mÆt trêi trong mét bµi th¬  mµ em ®· häc (Ghi râ tªn vµ t¸c gi¶ bµi th¬).

   Gîi ý:

   a. Ph©n tÝch ®Ó thÊy:

   - Hai c©u th¬ sãng ®«i h×nh ¶nh thùc vµ h×nh ¶nh Èn dô “mÆt trêi”. §iÒu ®ã khiÕn Èn dô “mÆt trêi trong l¨ng” næi bËt ý nghÜa s©u s¾c.

   - Dïng h×nh ¶nh Èn dô “mÆt trêi trong l¨ng” ®Ó viÕt vÒ B¸c, ViÔn Ph­¬ng ®· ca ngîi sù vÜ ®¹i cña B¸c, c«ng lao cña B¸c ®èi víi non s«ng ®Êt n­íc.

   - §ång thêi, h×nh ¶nh Èn dô “mÆt trêi trong l¨ng” còng thÓ hiÖn t«n kÝnh, lßng t«n kÝnh cña nh©n d©n víi B¸c, niÒm tin B¸c sèng m·i víi non s«ng ®Êt n­íc ta.

   b. Hai c©u th¬ cã h×nh ¶nh Èn dô mÆt trêi:

MÆt trêi cña B¾p th× n»m trªn ®åi

MÆt trêi cña mÑ em n»m trªn l­ng.

                             (“Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn l­ng mÑ” – NguyÔn Khoa §iÒm).

   C©u 2. §o¹n v¨n:

   a. TruyÖn ng¾n “BÕn quª” ®· x©y dùng ®­îc nh÷ng t×nh huèng ®éc ®¸o. §ã lµ nh÷ng t×nh huèng nµo? X©y dùng nh÷ng t×nh huèng truyÖn Êy t¸c gi¶ nh»m môc ®Ých g×?

   b. Nªu chñ ®Ò cña truyÖn?

   Gîi ý:

   a. TruyÖn “BÕn quª” x©y dùng trªn hai t×nh huèng:

   - T×nh huèng thø nhÊt:

   + Khi cßn trÎ, NhÜ ®· ®i rÊt nhiÒu n¬i. Gãt ch©n anh hÇu nh­ ®Æt lªn kh¾p mäi xã xØnh  trªn tr¸i ®Êt.

   + VÒ cuèi ®êi, anh m¾c ph¶i mét c¨n bÖnh hiÓm nghÌo nªn bÞ liÖt toµn th©n, kh«ng tù di chuyÓn dï chØ lµ nhÝch nöa ng­êi trªn gi­êng bÖnh. Mäi viÖc ®Òu ph¶i nhê vµo vî.

   §©u lµ mét t×nh huèng ®Çy nghÞch lÝ ®Ó ng­êi ta cã thÓ chiªm nghiÖm mét triÕt lÝ vÒ ®êi ng­êi.

   - T×nh huèng thø hai :

   + Ph¸t hiÖn ra vÎ ®Ñp cña b·i båi bªn s«ng khi ®· liÖt toµn th©n, NhÜ khao kh¸t mét lÇn ®­îc ®Æt ch©n ®Õn ®ã. BiÕt m×nh kh«ng thÓ lµm ®­îc, anh ®· nhê cËu con trai thùc hiÖn gióp m×nh c¸i ®iÒu khao kh¸t Êy. Nh­ng cËu con trai l¹i sa vµo ®¸m ®«ng ch¬i cê thÕ bªn hÌ phè, bá lì mÊt chuyÕn ®ß ngang trong ngúa qua s«ng.

   Qua t×nh huèng nghÞch lÝ nµy, t¸c gi¶ muèn l­u ý ng­êi ®äc ®Õn mét nhËn thøc vÒ cuéc ®êi : Cuéc sèng vµ sè phËn con ng­êi chøa ®Çy nh÷ng ®iÒu bÊt th­êng vµ nghÞch lÝ

, ngÉu nhiªn, v­ît ra ngoµi dù ®Þnh, ­íc muèn vµ toan tÝnh. Cuéc ®êi con ng­êi thË khã tr¸nh ®­îc nh÷ng c¸i vßng vÌo, chïng ch×nh. Vµ chØ khi NhÜ (chóng ta) c¶m nhËn thÊm thÝa vÎ ®Ñp cña quª h­¬ng ; t×nh yªu th­¬ng vµ ®øc hi sinh cña nh÷ng ng­êi th©n khi ng­êi ta s¾p tõ gi· câi ®êi.

   b. Chñ ®Ò t¸c phÈm :

   TruyÖn ng¾n BÕn quª lµ nh÷ng ph¸t hiÖn cã tÝnh quy luËt : Trong cuéc ®êi, con ng­êi th­êng khã tr¸nh khái nh÷ng sù vßng vÌo, chïng ch×nh ; ®ång thêi thøc tØnh vÒ nh÷ng gi¸ trÞ vµ vÎ ®Ñp ®Ých thùc cña ®êi sèng ë nh÷ng c¸i gÇn gòi, b×nh th­êng mµ bÒn v÷ng.

   C©u 3. TËp lµm v¨n 

   C¶m vÒ thÕ hÖ trÎ ViÖt Nam trong sù nghiÖp thèng nhÊt ®Êt n­íc qua hai t¸c phÈm Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh cña Ph¹m TiÕn DuËt vµ ®o¹n trÝch Nh÷ng Ng«i sao xa x«i cña Lª Minh Khuª.

   1. Yªu cÇu vÒ néi dung

   * §Ò bµi ®Ó mét kho¶ng t­¬ng ®èi tù do cho ng­êi viÕt. Ng­êi viÕt cã thÓ ph©n tÝch, b×nh luËn hoÆc ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ h×nh ¶nh thÕ hÖ trÎ ViÖt Nam trong cuéc chiÕn tranh chèng MÜ cøu n­íc.

   * Bµi viÕt cã thÓ linh ho¹t vÒ kiÓu bµi, nh­ng cÇn lµm râ c¸c néi dung :

   - Nªu ®­îc hoµn c¶nh cña cuéc chiÕn ®Êu ®Çy gian khæ, ¸c liÖt vµ còng ®Çy hi sinh mÊt m¸t nh÷ng ng­êi lÝnh, nh÷ng c« g¸i thanh niªn xung phong ph¶i chÞu ®ùng.

   - Trong hoµn c¶nh khã kh¨n Êy, hä vÉn v­¬n lªn vµ to¶ s¸ng nh÷ng phÈm chÊt cao ®Ñp tuyÖt vêi.

1

 

Båi d­ìng Ng÷ v¨n 9


   + Hä vÉn gi÷ ®­îc vÎ trÎ trung, trong s¸ng hån nhiªn cña tuæi trÎ.

   + Hä lu«n dòng c¶m ®èi diÖn víi gian khæ, chÊp nhËn hi sinh víi th¸i ®é hiªn ngang, qu¶ c¶m.

   + Hä cã t×nh ®ång chÝ, ®ång ®éi g¾n bã th©n thiÕt, s½n sµng sÎ chia víi nhau trong côoc sèng chiÕn ®Êu thiÕu thèn vµ gian khæ, hiÓm nguy.

   + Sèng cã lÝ t­ëng, cã môc ®Ých, cã tr¸ch nhiÖm, cã tr¸i tim yªu n­íc nång nµn, s½n sµng hi sinh, cèng hiÕn tuæi xu©n cho sù nghiÖp gi¶i phãng ®Êt n­íc.

   + T©m hån ®Çy l·ng m¹n, m¬ méng.

   - H×nh ¶nh ng­êi lÝnh hay c¸c n÷ thanh niªn xung phong hiÖn lªn trong hai t¸c phÈm thËt ch©n thùc, sinh ®éng vµ cã søc thuyÕt phôc víi ng­êi ®äc.

   - Qua h×nh ¶nh cña hä, chóng ta cµng hiÓu thªm lÞch sö hµo hïng cña d©n téc, hiÓu vµ kh©m phôc h¬n vÒ mét thÕ hÖ cha anh :

XÎ däc Tr­êng S¬n ®i cøu n­íc

Mµ lßng ph¬i phíi dËy t­¬ng lai

   - Cã thÓ liªn hÖ víi thÕ hÖ trÎ ViÖt Nam trong sù nghiÖp x©y dùng ®Êt n­íc h«m nay ®ang kÕ tiÕp vµ ph¸t triÓn chñ nghÜa anh hïng c¸ch m¹ng cña thÕ hÖ cha anh ®i tr­íc trong viÖc gi÷ g×n vµ b¶o vÖ Tæ quèc.

   2. Yªu cÇu h×nh thøc:

   - Bµi viÕt ph¶i cã bè côc 3 phÇn râ rµng.

   - LËp luËn chÆt chÏ, lêi v¨n cã c¶m xóc.

   - Tr¸nh sai nh÷ng lçi diÕn ®¹t th«ng th­êng.

____________________________________________________________

Bµi 7

   C©u 1. §o¹n v¨n

   Trong “TruyÖn KiÒu” cã c©u:

“T­ëng ng­êi d­íi nguyÖt chÐn ®ång

   H·y chÐp 7 c©u th¬ tiÕp theo.

   1. §o¹n th¬ võa chÐp diÔn t¶ t×nh c¶m cña ai víi ai?

   2. TrËt tù diÔn t¶ t©m tr¹ng nhí th­¬ng ®ã cã hîp lÝ kh«ng ? T¹i sao ?

   3. ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n theo c¸ch diÔn dÞch ph©n tÝch t©m tr¹ng cña nhan vËt tr÷ t×nh trong ®o¹n th¬ trªn.

   Gîi ý :

   1.

   2. §o¹n th¬ võa chÐp nãi lªn t×nh c¶m nhí th­¬ng Kim Träng vµ cha mÑ cña Thuý KiÒu trong nh÷ng ngµy sèng c« ®¬n ë lÇu Ng­ng BÝch.

   3. TrËt tù diÔn t¶ t©m tr¹ng nhí th­¬ng cña KiÒu: nhí Kim Träng råi nhí ®Õn cha mÑ, tho¹t ®äc th× thÊy kh«ng hîp lÝ, nh­ng nÕu ®Æt trong c¶nh ngé cña KiÒu lóc ®ã th× l¹i rÊt hîp lÝ.

   - KiÒu nhí tíi Kim Träng tr­íc khi nhí t¬i cha mÑ lµ v×:

   + VÇng tr¨ng ë c©u thø hai trong ®o¹n trÝch gîi nhí tíi lêi thÒ víi Kim Träng h«m nµo.

   + Nµng ®au ®ín xãt xa v× mèi t×nh ®Çu ®Ñp ®Ï ®· tan vì.

   + C¶m thÊy m×nh cã lçi khi kh«ng gi÷ ®­îc lêi hÑn ­íc víi chµng Kim.

   - Víi cha mÑ dï sao KiÒu còng ®· phÇn nµo lµm trßn ch÷ hiÕu khi b¸n m×nh lÊy tiÒn cøu cha vµ em trong c¬n tai biÕn.

   - C¸ch diÔn t¶ t©m tr¹ng trªn lµ rÊt phï hîp víi quy luËt t©m lÝ cña nh©n vËt, thÓ hiÖn râ sù tinh tÕ cña ngßi bót NguyÔn Du, ®ång thêi còng cho ta thÊy râ sù c¶m th«ng ®èi víi nh©n vËt cña t¸c gi¶.

   * GV h­íng dÉn vµ yªu cÇu HS viÕt mét ®o¹n v¨n diÔn dÞch theo yªu cÇu cña ®Ò.

   C©u 2. §o¹n v¨n

ThuyÒn ta l¸i giã víi buåm tr¨ng

L­ít gi÷a m©y cao víi biÓn b»ng

   1. Hai c©u th¬ cã trong t¸c phÈm nµo? Do ai s¸ng t¸c?

   2. H×nh ¶nh “buåm tr¨ng” trong c©u th¬, theo em lµ Èn dô hay ho¸n dô?

   3. Em h·y viÕt mét ®o¹n v¨n ph©n tÝch chÊt thù vµ chÊt l·ng m¹n cña h×nh ¶nh ®ã.

   4. Trong bµi th¬ kh¸c mµ em ®· häc ë líp 9 cã mét h×nh ¶nh l·ng m¹n ®­îc x©y dùng trªn c¬ së quan s¸t nh­ h×nh ¶nh “buåm tr¨ng”. H·y chÐp l¹i c©u th¬ ®ã.

Gîi ý:

   1. Hai c©u th¬ trong “§oµn thuyÒn ®¸nh c¸” cña Huy CËn

1

 

Båi d­ìng Ng÷ v¨n 9

nguon VI OLET