Thể loại Giáo án bài giảng Ngữ văn 9
Số trang 1
Ngày tạo 10/15/2012 7:37:16 PM +00:00
Loại tệp doc
Kích thước 0.08 M
Tên tệp giao an on luyen vao lop 10 ngu van doc
«n luyÖn vµ Båi dìng ng÷ v¨n 9 Vµo THPT
«n luyÖn c¸c ®Ò PhÇn Tù luËn
Bµi 1
C©u 1. §o¹n v¨n
C¶m nhËn cña em tríc bøc ho¹ tuyÖt ®Ñp vÒ mïa xu©n trong bèn c©u th¬ ®Çu ®o¹n trÝch: “C¶nh ngµy xu©n” (trÝch “TruyÖn KiÒu” cña NguyÔn Du).
Gîi ý:
a. Yªu cÇu vÒ néi dung:
- CÇn lµm râ 4 c©u th¬ ñÇu cña ®o¹n trÝch"C¶nh ngµy xu©n" lµ mét bøc ho¹ tuyÖt ®Ñp vÒ mïa xu©n.
+ Hai c©u th¬ ®Çu gîi kh«ng gian vµ thêi gian – Mïa xu©n thÊm tho¾t tr«i mau. Kh«ng gian trµn ngËp vÎ ®Ñp cña mïa xu©n, réng lín, b¸t ng¸t.
+ Hai c©u th¬ sau tËp trung miªu t¶ lµm næi bËt lªn vÎ ®Ñp míi mÎ, tinh kh«i giµu søc sèng, nhÑ nhµng thanh khiÕt vµ cã hån qua: ®êng nÐt, h×nh ¶nh, mµu s¾c, khÝ trêi c¶nh vËt.
- T©m hån con ngêi vui t¬i, phÊn chÊn qua c¸i nh×n thiªn nhiªn trong trÎo, t¬i t¾n hån nhiªn.
- Ngßi bót cña NguyÔn Du tµi hoa, giµu chÊt t¹o h×nh, ng«n ng÷ biÓu c¶m gîi t¶.
b. Yªu cÇu vª h×nh thøc :
- Tr×nh bµy thµnh v¨n b¶n ng¾n. BiÕt sö dông c¸c thao t¸c biÓu c¶m ®Ó lµm râ néi dung.
- C©u v¨n m¹ch l¹c, cã c¶m xóc.
- Kh«ng m¾c c¸c lçi c©u, chÝnh t¶, ng÷ ph¸p th«ng thêng (gäi chung lµ lçi diÔn ®¹t)
C©u 2.
TruyÖn ng¾n lµng cña Kim L©n gîi cho em nh÷ng suy nghÜ g× vÒ nh÷ng chuyÓn biÕn míi trong t×nh c¶m cña ngêi n«ng d©n ViÖt Nam thêi kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p.
Dùa vµo ®o¹n trÝch trong Ng÷ v¨n 9, tËp mét, ®Ó tr×nh bµy ý kiÕn cña em.
Gîi ý :
I. T×m hiÓu ®Ò :
- §Ò yªu cÇu ph©n tÝch mét nhËn xÐt : Nh÷ng chuyÓn biÕn míi trong t×nh c¶m cña ngêi n«ng d©n ViÖt Nam thêi kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p. C¸i t×nh c¶m cã tÝnh chÊt chung ®îc nhµ v¨n biÓu hiÖn rÊt sinh ®éng cô thÓ trong nh©n vËt «ng Hai. V× thÕ cÇn ph©n tÝch t×nh yªu lµng th¾m thiÕt thèng nhÊt víi lßng yªu níc vµ tinh thÇn kh¸ng chiÕn ë nh©n vËt «ng Hai.
- Nhng truyÖn thuéc lo¹i cã cèt truyÖn t©m lÝ, nh©n vËt Ýt hµnh ®éng, chñ yÕu biÓu hiÖn nh©n vËt qua c¸c t×nh huèng bªn trong néi t©m nh©n vËt. Do ®ã ph¶i ph©n tÝch kÜ diÔn iÕn t©m tr¹ng «ng Hai trong t×nh huèng nghe tin lµng theo giÆc. Tõ ®ã lµm næi râ ®Æc ®iÓm tÝnh c¸ch yªu lµng, yªu níc cña nh©n vËt.
- Do yªu cÇu cña ®Ò, c¸ch viÕt nªn cã sù ph©n tÝch chung, råi ®i s©u vµo nh©n vËt «ng Hai, sau ®ã nhÊn m¹nh vµ kh¼ng ®iÞnh sù g¾n bã gi÷a t×nh yªu lµng cã tÝnh truyÒn thèng víi nh÷ng chuyÓn biÕn míi trong t×nh c¶m cña ngêi n«ng d©n ViÖt Nam trong sù gi¸c ngé c¸ch m¹ng.
- Dùa vµo ®o¹n trÝch lµ chñ yÕu, nhng ®Ó ph©n tÝch ®îc trän vÑn, cã thÓ tr×nh bµy lít qua vÒ nh©n vËt ë nh÷ng ®o¹n kh¸c.
II. Dµn bµi chi tiÕt
A- Më bµi:
- Kim L©n thuéc líp c¸c nhµ v¨n ®· thµnh danh tõ tríc C¸ch m¹ng Th¸ng 8 – 1945 víi nh÷ng truyÖn ng¾n næi tiÕng vÒ vÎ ®Ñp v¨n ho¸ xø Kinh B¾c. ¤ng g¾n bã víi th«n quª, tõ l©u ®· am hiÓu ngêi n«ng d©n. §i kh¸ng chiÕn, «ng tha thiÕt muèn thÓ hiÖn tinh thÇn kh¸ng chiÕn cña ngêi n«ng d©n
- TruyÖn ng¾n Lµng ®îc viÕt vµ in n¨m 1948, trªn sè ®Çu tiªn cña t¹p chÝ V¨n nghÖ ë chiÕn khu ViÖt B¾c. TruyÖn nhanh chãng ®îc kh¼ng ®Þnh v× nã thÓ hiÖn thµnh c«ng mét t×nh c¶m lín lao cña d©n téc, t×nh yªu níc, th«ng qua mét con ngêi cô thÓ, ngêi n«ng d©n víi b¶n chÊt truyÒn thèng cïng nh÷ng chuyÓn biÕn míi trong t×nh c¶m cña hä vµo thêi k× ®Çu cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p.
B- Th©n bµi
1. TruyÖn ng¾n Lµng biÓu hiÖn mét t×nh c¶m cao ®Ñp cña toµn d©n téc, t×nh c¶m quª h¬ng ®Êt níc. Víi ngêi n«ng d©n thêi ®¹i c¸ch m¹ng vµ kh¸ng chiÕn th× t×nh yªu lµng xãm quª h¬ng ®· hoµ nhËp trong t×nh yªu níc, tinh thÇn kh¸ng chiÕn. T×nh c¶m ®ã võa cã tÝnh truyÒn thèng võa cã chuyÓn biÕn míi.
1
Båi dìng Ng÷ v¨n 9
2. Thµnh c«ng cña Kim L©n lµ ®· diÔn t¶ t×nh c¶m, t©m lÝ chung Êy trong sù thÓ hiÖn sinh ®éng vµ ®éc ®¸o ë mét con ngêi, nh©n vËt «ng Hai. ë «ng Hai t×nh c¶m chung ®ã mang râ mµu s¾c riªng, in râ c¸ tÝnh chØ riªng «ng míi cã.
a. T×nh yªu lµng, mét b¶n chÊt cã tÝnh truyÒn th«ng trong «ng Hai.
- ¤ng hay khoe lµng, ®ã lµ niÒm tù hµo s©u s¾c vÒ lµng quª.
- C¸i lµng ®ã víi ngêi nån d©n cã mét ý nghÜa cùc k× quan träng trong ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn.
b. Sau c¸ch m¹ng, ®i theo kh¸ng chiÕn, «ng ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn míi trong t×nh c¶m.
- §îc c¸ch m¹ng gi¶i phãng, «ng tù hµo vÒ phong trµo c¸ch m¹ng cña quª h¬ng, vª viÖc x©y dùng lµng kh¸ng chiÕn cña quª «ng. Ph¶i xa lµng, «ng nhí qu¸ c¸i khâng khÝ:®µo ®êng, ®¾p ô, xÎ hµo, khu©n ®¸…; råi «ng lo: c¸i chßi g¸c,…nh÷ng ®êng hÇm bÝ mËt…®· xong cha?
- T©m lÝ ham thÝch theo dâi tin tøc kh¸ng chiÕn, thÝch b×nh luËn, n¸o nøc tríc tin th¾ng lîi ë mäi n¬i: “Cø thÕ, chç nµy giÕt mét tÝ, chç kia giÕt mét tÝ, c¶ sóng còng vËy, h«m nay d¨m khÈu, ngµy mai d¨m khÈu, tÝch tiÓu thµnh ®¹i, lµm g× mµ th»ng T©y kh«ng bíc sím”.
c. T×nh yªu lµng g¾n bã s©u s¾c víi t×nh yªu níc cña «ng Hai béc lé s©u s¾c trong t©m lÝ «ng khi nghe tin lµng theo giÆc.
- Khi míi nghe tin xÊu ®ã, «ng s÷ng sê, cha tin. Nhng khi ngêi ta kÓ rµnh rät, kh«ng tin kh«ng ®îc, «ng xÊu hæ l¶ng ra vÒ. Nghe hä ch× chiÕt «ng ®au ®ín cói gÇm mÆt xuèng mµ ®i.
- VÒ ®Õn nhµ, nh×n thÊy c¸c con, cµng nghÜ cµng tñi hæ v× chóng nã “còng bÞ ngêi ta rÎ róng, h¾t hñi. ¤ng giËn nh÷ng ngêi ë l¹i lµng, nhng ®iÓm mÆt tõng ngêi th× l¹i kh«ng tin hä, ®æ ®èn…ra thÕ. Nhng c¸i t©m lÝ kh«ng cã löa lµm sao cã khãi, l¹i b¾t «ng ph¶i tin lµ hä ®· ph¶n níc h¹i d©n.
- Ba bèn ngµy sau, «ng kh«ng d¸m ra ngoµi. Cai tin nhôc nh· Êy cho¸n hÕt t©m trÝ «ng thµnh nçi ¸m ¶nh khñng khiÕp. ¤ng lu«n ho¶ng hèt giËt m×nh. Khong khÝ nÆng nÒ bao trïm c¶ nhµ.
- T×nh c¶m yªu níc vµ yªu lµng cßn thÓ hiÖn s©u s¾c trong cuéc xung ®ét néi t©m gay g¾t: §· cã lóc «ng muèn quay vÒ lµng v× ë ®©y tñi hæ qu¸, v× bÞ ®Èy vµo bÕ t¾c khi cã tin ®ån kh«ng ®©u chøa chÊp ngêi lµng chî DÇu. Nhng t×nh yªu níc, lßng trung thµnh víi kh¸ng chiÕn ®· m¹nh h¬n t×nh yªu lµng nªn «ng l¹i døt kho¸t: Lµng th× yªu thËt nhng lµng theo T©y th× ph¶i thï. Nãi cøng nh vËy nhng thùc lßng ®au nh c¾t.
- T×nh c¶m ®èi víi kh¸ng chiÕn, ®èi víi cô Hå ®îc béc lé mét c¸ch c¶m ®éng nhÊt khi «ng chót nçi lßng vµo lêi t©m sù víi ®øa con ót ng©y th¬. Thùc chÊt ®ã lµ lêi thanh minh víi cô Hå, víi anh em ®ång chÝ vµ tù nhñ m×nh trong nh÷ng lóc thö th¸ch c¨ng th¼ng nµy:
+ §øa con «ng bÐ tÝ mµ còng biÕt gi¬ tay thÒ: ñng hé cô Hå ChÝ Minh mu«n n¨m! n÷a lµ «ng, bè cña nã.
+ ¤ng mong Anh em ®ång chÝ biÕt cho bè con «ng. Cô Hå trªn ®Çu trªn cæ xÐt soi cho bè con «ng.
+ Qua ®ã, ta thÊy râ:
- T×nh yªu s©u nÆng ®èi víi lµng chî DÇu truyÒn thèng (chø kh«ng ph¶i c¸i lµng ®æ ®èn theo giÆc).
- TÊm lßng trung thµnh tuyÖt ®èi víi c¸ch m¹ng víi kh¸ng chiÕn mµ biÓu tîng cña kh¸ng chiÕn lµ cô Hå ®îc biÎu lé rÊt méc m¹c, ch©n thµnh. T×nh c¶m ®ã s©u nÆng, bÒn v÷ng vµ v« cïng thiªng liªng : cã bao giê d¸m ®¬n sai. ChÕt th× chÕt cã bao giê d¸m ®¬n sai.
d. Khi c¸i tin kia ®îc c¶i chÝnh, g¸nh nÆng t©m lÝ tñi nhôc ®îc trót bá, «ng Hai tét cïng vui síng vµ cµng tù hµo vÒ lµng chî DÇu.
- C¸i c¸ch «ng ®i khoe viÖc T©y ®èt s¹ch nhµ cña «ng lµ biÓu hiÖn cô thÓ ý chÝ Thµ hi sinh tÊt c¶ chø kh«ng chÞu mÊt níc cña ngêi n«ng d©n lao ®éng b×nh thêng.
- ViÖc «ng kÓ rµnh rät vÒ trËn chèng cµn ë lµng chî DÇu thÓ hiÖn râ tinh thÇn kh¸ng chiÕn vµ niÒm tù hµo vÒ lµng kh¸ng chiÕn cña «ng.
3. Nh©n v¹t «ng Hai ®Ó l¹i mét dÊu Ên kh«ng phai mê lµ nhê nghÖ thuËt miªu t¶ t©m lÝ tÝnh c¸ch vµ ng«n ng÷ nh©n vËt cña ngêi n«ng d©n díi ngßi bót cña Kim L©n.
- T¸c gi¶ ®Æt nh©n vËt vµo nh÷ng t×nh huèng thö th¸ch bªn trong ®Ó nh©n vËt béc lé chiÒu s©u t©m tr¹ng.
- Miªu t¶ rÊt cô thÓ, gîi c¶m c¸c diÔn biÕn néi t©m qua ý nghÜ, hµnh vi, ng«n ng÷ ®èi tho¹i vµ ®éc tho¹i.
Ng«n ng÷ cña ¤ng Hai võa cã nÐt chung cña ngêi n«ng d©n l¹i võa mang ®Ëm c¸ tÝnh nh©n vËt nªn rÊt sinh ®éng.
C- KÕt bµi:
1
Båi dìng Ng÷ v¨n 9
- Qua nh©n vËt «ng Hai, ngêi ®äc thÊm thÝa t×nh yªu lµng, yªu níc rÊt méc m¹c, ch©n thµnh mµ v« cïng s©u nÆng, cao quý trong nh÷ng ngêi n«ng d©n lao ®éng b×nh thêng.
- Sù më réng vµ thèng nhÊt t×nh yªu quª h¬ng trong t×nh yÕu ®Êt níc lµ nÐt míi trong nhËn thøc vµ t×nh c¶m cña quÇn chóng c¸ch m¹ng mµ v¨n häc thêi kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p ®· chó träng lµm næi bËt. TruyÖn ng¾n Lµng cña Kim L©n lµ mét trong nh÷ng thµnh c«ng ®¸ng quý.
_________________________________________________________
Bµi 2
C©u 1. §o¹n v¨n
B»ng ®o¹n v¨n kho¶ng 8 c©u, h·y ph©n tÝch sù c¶m nhËn tinh tÕ cña nhµ th¬ vÒ biÕn chuyÓn trong kh«ng gian lóc sang thu ë khæ th¬:
Bçng nhËn ra h¬ng æi
Ph¶ vµo trong giã se
S¬ng chïng ch×nh qua ngâ
H×nh nh thu ®· vÒ.
(Sang thu – H÷u ThØnh)
Gîi ý :
1. VÒ h×nh thøc:
- Tr×nh bµy b»ng mét ®o¹n v¨n kho¶ng 8 c©u, cã thÓ dïng ®o¹n diÔn dÞch, quy n¹p hoÆc tæng hîp -ph©n tÝch - tæng hîp.
- §o¹n v¨n diÔn ®¹t m¹ch l¹c, tù nhiªn, kh«ng m¾c lçi vÒ diÔn ®¹t.
2. VÒ néi dung:
- Ph©n tÝch ®Ó thÊy biÕn chuyÓn trong kh«ng gian ®îc nµ th¬ c¶m nhËn tinh tÕ qua h¬ng æi chÝn ®Ëm, nång nµn ph¶ vµo giã se, lan to¶ trong kh«ng gian vµ qua nµng s¬ng máng “chïng ch×nh” chuyÓn ®éng chÇm chËm, nhÑ nhµng ®Çu ngâ, ®êng th«n.
- Tr¹ng th¸i c¶m gi¸c vÒ mïa thu ®Õn cña nhµ th¬ ®îc diÔn t¶ qua c¸c tõ “Bçng” , “H×nh nh” më ®Çu vµ kÕt thóc khæ th¬, ®ã lµ sù ng¹c nhiªn thó vÞ nh cßn cha tin h¼n.
C©u 2. §o¹n v¨n
Cho c©u th¬ sau:
… LËn ®Ën ®êi bµ biÕt mÊy n¾ng ma.
a. H·y chÐp chÝnh x¸c 7 c©u th¬ tiÕp theo.
b. §o¹n th¬ võa chÐp n»m trong bµi th¬ nµo vµ ai lµ ngêi s¸ng t¸c?
c. Tõ “nhãm” trong ®o¹n th¬ võa chÐp cã nh÷ng nghÜa nµo?
d. H×nh ¶nh bÕp löa vµ h×nh ¶nh ngän löa ®îc nh¾c ®Õn nhiÒu lÇn trong bµi th¬ cã ý nghÜa g×?
Gîi ý:
c. Tõ “nhãm” trong ®o¹n th¬ ®îc nh¾c ®i nh¾c l¹i tíi 4 lÇn víi c¶ nghÜa ®en vµ nghÜa bãng.
- NghÜa ®en : Mhãn lµ lµm cho löa b¾t vµo, bÐn vµo chÊt ®èt dÔ ch¸y lªn.
- NghÜa bãng : Kh¬i lªn, gîi lªn trong t©m hån con ngêi nh÷ng t×nh c¶m tèt ®Ñp.
d.
- H×nh ¶nh bÕp löa trong bµi th¬ cã ý nghÜa:
+ BÕp löa lu«n g¾n liÒn víi h×nh ¶nh cña ngêi bµ. Nhí ®Õn bÕp löa lµ ch¸u nhí ®Õn ngêi bµ th©n yªu (bµ lµ ngêi nhãm löa) vµ cuéc sèng gian khæ.
+ BÕp löa bµn tay bµ nhãm lªn mçi sím mai lµ nhãm lªn niÒm yªu th¬ng, niÒm vui sëi Êm, san sÎ.
+ BÕp löa lµ t×nh bµ Êm nãng, t×nh c¶m b×nh dÞ mµ th©n thuéc, k× diÖu, thiªng liªng.
- H×nh ¶nh ngän löa trong bµi th¬ cã ý nghÜa:
+ Ngän löa lµ nh÷ng kØ niÖm Êm lßng, niÒm tin thiªng liªng, k× diÖu nang bíc ch¸u trªn suèt chÆng ®êng dµi.
+ Ngän löa lµ søc sèng, lßng yªu th¬ng, niÒm tin mµ bµ truyÒn cho ch¸u.
C©u 3. Bµi lµm v¨n
VÎ ®Ñp vµ søc m¹nh cña ngêi lao ®éng tríc thiªn nhiªn - vò trô trong bµi th¬ “§oµn thuyÒn ®¸nh c¸” cña Huy CËn.
Gîi ý:
A. PhÇn th©n bµi
1. Bøc tranh thiªn nhiªn trong µi th¬: ®Ñp, réng lín, léng lÉy.
* C¶m høng vò trô ®· mang ®Õn cho bµi th¬ nh÷ng h×nh ¶nh thiªn nhiªn hoµnh tr¸ng.
1
Båi dìng Ng÷ v¨n 9
- C¶nh hoµng h«n trªn biÓn vµ c¶nh b×nh minh ®îc ®Æt ë vÞ rÝ më ®Çu, kÕt thóc bµi th¬ vÏ ra kh«ng gian réng lín mµ thêi gian lµ nhÞp tuÇn hoµn cña vò trô.
- C¶nh ®oµn thuyÒn ®¸nh c¸ ra kh¬i: kh«ng ph¶i lµ con thuyÒn mµ lµ ®oµn thuyÒn tÊp nËp.
Con thuyÒn kh«ng nhá bÐ mµ k× vÜ, hoµ nhËp víi thiªn nhiªn, vò trô.
- VÎ ®Ñp rùc rì cña c¸c lo¹i c¸, sù giµu cã léng lÉy. TrÝ tëng tîng cña nhµ th¬ ®· ch¾p c¸nh cho hiÖn thùc, lµm giµu thªm, ®Ñp thªmvÎ ®Ñp cña biÓn kh¬i.
2. Ngêi lao ®éng gi÷a thiªn nhiªn cao ®Ñp
* Con ngêi kh«ng nhá bÐ tríc thiªn nhiªn mµ ngîc l¹i, ®Çy søc m¹nh vµ hoµ hîp víi thiªn nhiªn.
- Con ngêi ra kh¬i víi niÒm vui trong c©u h¸t.
- Con ngêi ra kh¬i víi íc m¬ trong c«ng viÖc.
- Con ngêi c¶m nhËn ®îc vÎ ®Ñp cña biÓn, biÕt ¬n biÓn
- Ngêi lao ®éng vÊt v¶ nhng t×m thÊy niÒm vui, phÊn khë tríc th¾ng lîi.
H×nh ¶nh ngêi lao ®éng ®îc s¸ng t¹o víi c¶m høng l·ng m¹n cho thÊy niÒm vui ph¬i phíi cña hä trong cuéc sèng míi. Thiªn nhiªn vµ con ngêi phãng kho¸ng, lín lao. T×nh yªu cuéc sèng míi cña nhµ th¬ ®îc göi g¾m trong nh÷ng h×nh ¶nh th¬ l·ng m¹n ®ã.
B. VÒ h×nh thøc:
- Bè côc bµi chÆt chÏ. BiÕt x©y dùng luËn ®iÓm khi ph©n tÝch t¸c phÈm th¬.
- DiÔn ®¹t ý m¹ch l¹c, cã c¶m xóc.
___________________________________________________________
Bµi 3
C©u 1. §o¹n v¨n
Trong ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n líp 9, em cã häc mét t¸c phÈm, trong ®ã cã hai c©u th¬ :
“Nhí c©u kiÕn ng·i bÊt vi
Lµm ngêi thÕ Êy còng phi anh hïng”.
a. H·y cho biÕt hai c©u th¬ Êy trÝch trong t¸c phÈm nµo?
b. Em h·y giíi thiÖu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶ cña t¸c phÈm ®ã.
c. Em hiÓu nghÜa cña hai c©u th¬ nh thÕ nµo? T¸c gi¶ muèn göi g¾m ®iÒu g× qua hai c©u th¬ Êy?
Gîi ý:
a. Hai c©u th¬ trong ®o¹n “Lôc V©n Tiªn cøu KiÒu NguyÖt Nga”, trÝch trong t¸c phÈm truyÖn th¬ “Lôc V©n Tiªn” cña nhµ th¬ NguyÔn §i×nh ChiÓu.
b. Giíi thiÖu ®îc nh÷ng nÐt chÝnh vÒ cuéc ®êi cña NguyÔn §×nh ChiÓu:
- NguyÔn §×nh ChiÓu (1822-1888), tôc gäi lµ §å ChiÓu, sinh t¹i quª mÑ ë lµng T©n Thíi, tØnh Gia §Þnh (nay thuéc thµnh phè Hå ChÝ Minh); quª cha ë x· Bå §iÒn, huyÖn Phong §iÒn, tØnh Thõa Thiªn HuÕ.
- §ç Tó tµi n¨m 21 tuæi, nhng 6 n¨m sau «ng bÞ mï.
- Sèng b»ng nghÒ d¹y häc vµ bèc thuèc ch÷a bÖnh cho nh©n d©n.
- Thùc d©n Ph¸p x©m lîc Nam K×, «ng tÝch cùc tham gia kh¸ng chiÕn, s¸ng t¸c th¬ v¨n khÝch lÖ tinh thÇn chiÕn ®Êu cña nh©n d©n. Lµ nhµ th¬ lín cña d©n téc, ®Ó l¹i cho ®êi nhiÒu t¸c phÈm v¨n ch¬ng cã gi¸ trÞ nh»m truyÒn b¸ ®¹o lÝ vµ cæ vò lßng yªu níc, ý chÝ cøu níc.
c. BiÕt vËn dông kiÕn thøc tõ H¸n – ViÖt ®Ó gi¶i thÝch ý nghÜa hai c©u th¬. Tõ ®ã rót ra ý tø cña t¸c gi¶ muèn göi g¾m qua hai c©u th¬.
- KiÕn: thÊy (chøng kiÕn).
- Ng·i: (nghÜa): lÏ ph¶i lµm khu«n phÐp c xö.
- BÊt: ch¼ng, kh«ng.
- Vi: lµm (hµnh vi).
- Phi: tr¸i, kh«ng ph¶i.
* Tõ ®ã ta cã thÓ hiÓu nghÜa cña hai c©u th¬ lµ thÊy viÖc hîp víi lÏ ph¶i mµ kh«ng lµm th× kh«ng ph¶i lµ ngêi anh hïng.
* Qua hai c©u th¬, t¸c gi¶ muèn thÓ hiÖn mét qua niÖm ®¹o lÝ: ngêi anh hïng lµ ngêi s½n sµng lµm viÖc nghÜa mét c¸ch v« t, kh«ng tÝnh to¸n. Lµm viÖc nghÜa lµ bæn phËn, lµ lÏ tù nhiªn. §ã lµ c¸ch c xö mang tinh thÇn nghÜa hiÖp cña c¸c bËc anh hïng h¶o h¸n.
C©u 2. §o¹n v¨n
a. Cho c©u th¬ sau:
“KiÒu cµng s¾c s¶o mÆn mµ…
1
Båi dìng Ng÷ v¨n 9
H·y chÐp chÝnh x¸c nh÷ng c©u th¬ tiÕp theo t¶ s¾c ®Ñp cña Thuý KiÒu.
b. Em hiÓu nh thÕ nµo vÒ nh÷ng h×nh tîng nghÖ thuËt íc lÖ “thu thuû”, “xu©n s¬n”? C¸ch nãi “lµn thu thuû”, “nÐt xu©n s¬n” dïng nghÖ thuËt Èn dô hay ho¸n dô? Gi¶i thÝch râ v× sao em chän nghÖ thuËt Êy?
c. Nãi khi vÎ ®Ñp cña Thuý KiÒu, t¸c gi¶ NguyÔn Du ®· dù b¸o tríc cuéc ®êi vµ sè phËn cña nµng cã ®óng kh«ng? H·y lµ râ ý kiÕn cña em?
Gîi ý:
a. Yªu cÇu HS ph¶i chÐp chÝnh x¸c c¸c c©u th¬ t¶ s¾c ®Ñp cña Thuý KiÒu :
“KiÒu cµng s¾c s¶o mÆn mµ
So bÒ tµi s¾c l¹i lµ phÇn h¬n
Lµn thu thuû, nÐt xu©n s¬n
Hoa ghen thua th¾m, liÔu hên kÐm xanh
Mét hai nghiªng níc nghiªnh thµnh
S¾c ®µnh ®ßi mét, tµi ®µnh ho¹ hai”.
b. H×nh tîng nghÖ thuËt íc lÖ “thu thuû”, “xu©n s¬n” cã thÓ hiÓu lµ:
+ “Thu thuû” (níc hå mïa thu) t¶ vÎ ®Ñp cña ®«i m¾t Thuý KiÒu trong s¸ng, thÓ hiÖn sù tinh anh cña t©m hån vµ trÝ tuÖ; lµn níc mµu thu gîi lªn thËt sinh ®éng vÎ ®Ñp cña ®«i m¾t trong s¸ng, long lanh, linh ho¹t.
+ “Xu©n s¬n” (nói mïa xu©n) gîi lªn ®«i l«ng mµy thanh tó trªn g¬ng mÆt trÎ trung trµn ®Çy søc sèng.
+ C¸ch nãi “lµn thu thuû”, “nÐt xu©n s¬n” lµ c¸ch nãi Èn dô v× vÕ so s¸nh lµ ®«i m¾t vµ ®«i l«ng mµy ®îc Èn ®i, chØ xuÊt hiÖn vÕ ®îc so s¸nh lµ “lµn thu thuû”, “nÐt xu©n s¬n”
c. Khi t¶ s¾c ®Ñp cña KiÒu, t¸c gi¶ NguyÔn Du ®· dù b¸o tríc cuéc ®êi vµ sè phËn cña nµng qua hai c©u th¬:
“Hoa ghen thua th¾m, liÔu gêm kÐm xanh”
VÎ ®Ñp cña Thuý KiÒu lµm cho t¹o ho¸ ph¶i ghen ghÐt, ph¶i ®è kÞ: “hoa ghen”, “liÔu hên” nªn sè phËn nµng Ðo le, ®au khæ, ®Çy tr¾c trë.
C©u 2. TËp lµm v¨n
Ph©n tÝch bµi th¬ “§ång chÝ”, ®Ó chøng tá bµi th¬ ®· diÔn t¶ s©u s¾c t×nh ®ång chÝ cao quý cña c¸c anh bé ®éi thêi kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p.
Gîi ý:
I/ T×m hiÓu ®Ò
- §Ò ®· x¸c ®Þnh híng ph©n tÝch bµi th¬: bµi th¬ ®· diÔn t¶ s©u s¾c t×nh ®ång chÝ cao quý cña c¸c anh bé ®éi thêi k× kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p.
- §Ó t×m ®îc ý cÇn ®äc kÜ bµi th¬ vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái:
+ T×nh ®ång chÝ Êy biÓu hiÖn cô thÓ ë nh÷ng ®iÓm nµo?
+ Nh÷ng tõ ng÷, h×nh ¶nh, chi tiÕt nµo thÓ hiÖn tõng luËn ®iÓm ®ã?
II/ Dµn bµi chi tiÕt
A- Më bµi:
- Bµi th¬ ra ®êi n¨m 1948, khi ChÝnh H÷u lµ chÝnh trÞ viªn ®¹i ®éi thuéc Trung ®oµn Thñ ®«, lµ kÕt qu¶ cña nh÷ng tr¶i nghiÖm thùc, nh÷ng c¶m xóc s©u xa cña t¸c gi¶ víi ®ång ®éi trong chiÕn dÞch ViÖt B¾c.
- Nªu nhËn xÐt chung vÒ bµi th¬ (nh ®Ò bµi ®· nªu)
B- Th©n bµi:
1. T×nh ®ång chÝ xuÊt ph¸t tõ nguån gèc cao quý
- XuÊt th©n nghÌo khæ: Níc mÆn ®ång chua, ®Êt cµy lªn sái ®¸
- Chung lÝ tëng chiÕn ®Êu: Sóng bªn sóng, ®Çu s¸t bªn ®Çu
- Tõ xa c¸ch hä nhËp l¹i trong mét ®éi ngò g¾n bã keo s¬n, tõ ng«n ng÷ ®Õn h×nh ¶nh ®Òu biÓu hiÖn, tõ sù c¸ch xa hä ngµy cµng tiÕn l¹i gÇn nhau råi nh nhËp lµm mét: níc mÆn, ®Êt sái ®¸ (ngêi vïng biÓn, kÎ vïng trung du), ®«i ngêi xa l¹, ch¼ng hÑn quen nhau, råi ®Õn ®ªm rÐt chung ch¨n thµnh ®«i tri kØ.
- KÕt thóc ®o¹n lµ dßng th¬ chØ cã mét tõ : §ång chÝ (mét nèt nhÊn, mét sù kÕt tinh c¶m xóc).
2. T×nh ®ång chÝ trong cuéc sèng gian lao
- Hä c¶m th«ng chia sÎ t©m t, nçi nhí quª: nhí ruéng n¬ng, lo c¶nh nhµ gieo neo (ruéng n¬ng… göi b¹n, gian nhµ kh«ng … lung lay), tõ “mÆc kÖ” chØ lµ c¸ch nãi cã vÎ phít ®êi, vÒ t×nh c¶m ph¶i hiÓu ngîc l¹i), giäng ®iÖu, h×nh ¶nh cña ca dao (
1
Båi dìng Ng÷ v¨n 9
bÕn níc, gèc ®a) lµm cho lêi th¬ cµng thªm th¾m thiÕt.
- Cïng chia sÎ nh÷ng gian lao thiÕu thèn, nh÷ng c¬n sèt rÐt rõng nguy hiÓm: nh÷ng chi tiÕt ®êi thêng trë thµnh th¬, mµ th¬ hay (t«i víi anh biÕt tõng c¬n ín l¹nh,) ; tõng cÆp chi tiÕt th¬ sãng ®«i nh hai ®ång chÝ bªn nhau : ¸o anh r¸ch vai / quÇn t«i cã vµi m¶nh v¸ ; miÖng cêi buèt gi¸ / ch©n kh«ng giµy ; tay n¾m / bµn tay.
- KÕt ®o¹n còng quy tô c¶m xóc vµo mét c©u: Th¬ng nhau tay n¾m lÊy bµn tay (t×nh ®ång chÝ truyÒn h«i Êm cho ®ång ®éi, vît qua bao gian lao, bÖnh tËt).
3. T×nh ®ång chÝ trong chiÕn hµo chê giÆc
- C¶nh chê giÆc c¨ng th¼ng, rÐt buèt : ®ªm, rõng hoang, s¬ng muèi.
- Hä cµng s¸t bªn nhau v× chung chiÕn hµo, chung nhiÖm vô chiÕn ®Êu : chê giÆc.
- Cuèi ®o¹n mµ còng lµ cuèi bµi c¶m xóc l¹i ®îc kÕt tinh trong c©u th¬ rÊt ®Ñp : §Çu sóng tr¨ng treo (nh bøc tîng ®µi ngêi lÝnh, h×nh ¶nh ®Ñp nhÊt, cao quý nhÊt cña t×nh ®ång chÝ, c¸ch biÓu hiÖn thËt ®éc ®¸o, võa l·ng m¹n võa hiÖn thùc, võa lµ tinh thÇn chiÕn sÜ võa lµ t©m hån thi sÜ,…)
C- KÕt bµi :
- §Ò tµi dÔ kh« khan nhng ®îc ChÝnh H÷u biÓu hiÖn mét c¸ch c¶m ®éng, s©u l¾ng nhê biÕt khai th¸c chÊt th¬ tõ nh÷ng c¸i b×nh dÞ cña ®êi thêng. §©y lµ mét sù c¸ch t©n so víi th¬ thêi ®ã viÕt vÒ ngêi lÝnh.
- ViÕt vÒ bé ®éi mµ kh«ng tiÕng sóng nhng t×nh c¶m cña ngêi lÝnh, sù hi sinh cña ngêi lÝnh vÉn cao c¶, hµo hïng.
____________________________________________________________
Bµi 4
C©u 1. §o¹n v¨n
a. Nªu tªn t¸c gi¶, hoµn c¶nh s¸ng t¸c bµi th¬ “§oµn thuyÒn ®¸nh c¸”.
b. C¶m høng vÒ lao ®éng cña t¸c gi¶ ®· t¹o nªn nh÷ng h×nh ¶nh ®Ñp tr¸ng lÖ, giµu mµu s¾c l·ng m¹n vÒ con ngêi lao ®éng trªn biÓn kh¬i bao la. H·y chÐp l¹i c¸c c©u th¬ ®Çy s¸ng t¹o Êy.
c. Hai c©u th¬:
“MÆt trêi xuèng biÓn nh hßn löa
Sãng ®· cµi then ®ªm sËp cöa”
®îc t¸c gi¶ sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo? Cho biÕt t¸c dông cña nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt Êy.
Gîi ý:
a. HS nªu ®îc:
- T¸c gi¶ cña bµi th¬: Huy CËn
- Hoµn c¶nh s¸ng t¸c bµi th¬: Bµi th¬ ®îc viÕt vµo th¸ng 11 n¨m 1958, khi ®Êt níc ®· kÕt thóc th¾ng lîi cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p, miÒn B¾c ®îc gi¶i phãng vµ ®i vµo x©y dùng cuéc sèng míi. Huy CËn cã mét chuyÕn ®i thùc tÕ ë vïng má Qu¶ng Ninh. Bµi th¬ ®îc ra ®êi tõ chuyÕn ®i thùc tÕ ®ã.
b. Häc sinh ph¶i chÐp ®óng vµ ®ue c¸c c©u th¬ viÕt vÒ con ngêi lao ®éng trªn biÓn kh¬i bao la b»ng bót ph¸p l·ng m¹n:
- C©u h¸t c¨ng buåm cïng giã kh¬i.
- ThuyÒn ta l¸i giã víi buåm tr¨ng.
Lít gi÷a m©y cao víi biÓn b»ng
- §oµn thuyÒn ch¹y ®ua cïng mÆt trêi.
c. Hai c©u th¬ sö dông c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt so s¸nh vµ nh©n ho¸.
- “MÆt trêi xuèng biÓn nh hßn löa”
+ “MÆt trêi” ®îc so s¸nh nh “hßn löa”.
+ T¸c dông: kh¸c víi hoµng h«n trong c¸c c©u th¬ cæ (so s¸nh víi th¬ cña Bµ HuyÖn Thanh Quan – Qua §Ìo Ngang), hoµng h«n trong th¬ Huy CËn kh«ng buån hiu h¾t mµ ngîc l¹i, rùc rì, Êm ¸p.
- “Sãng ®· cµi then, ®ªm sËp cöa”
+ BiÖn ph¸p nh©n ho¸, g¸n cho sù vËt nh÷ng hµnh ®éng cña con ngêi sãng “cµi then”, ®ªm “sËp cöa”.
+ T¸c dông: Gîi c¶m gi¸c vò trô nh mét ng«i nhµ lín, víi mµn ®ªn bu«ng xuèng lµ tÊm cöa khæng lå vµ nh÷ng gîn sãng lµ thªn cµi cöa. Con ngêi ®i trong biÓn ®ªm mµ nh ®i trong ng«i nhµ th©n thuéc cña m×nh. Thiªn nhiªn vò trô b¾t ®Çu ®i vµo tr¹ng th¸i nghØ ng¬i, con ngêi l¹i b¾t dÇu vµo c«ng viÖc cña m×nh, cho thÊy sù h¨ng say vµ nhiÖt t×nh x©y dùng ®Êt níc cña ngêi lao ®éng míi.
1
Båi dìng Ng÷ v¨n 9
C©u 2. §o¹n v¨n
Ruéng n¬ng anh göi b¹n th©n cµy
Gian nhµ kh«ng, mÆc kÖ giã lung lay,
GiÕng níc gèc ®a nhí ngêi ra lÝnh.
1. Ghi râ tªn, n¨m s¸ng t¸c vµ tªn t¸c gi¶ cña bµi th¬ cã nh÷ng c©u th¬ trªn.
Theo em, cÇn nhí nh÷ng ®iÓm c¬ b¶n nµo vÒ hoµn c¶nh s¸ng t¸c ®Ó hiÓu bµi th¬ h¬n?
2. Tõ “mÆc kÖ” ®Æt gi÷a c©u th¬ cïng víi h×nh ¶nh lµng quª quen thuéc ®· gîi cho em c¶m xóc g× vÒ t×nh c¶m cña anh bé ®éi vèn xuÊt th©n tõ n«ng d©n trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p.
3. §äc ba c©u th¬ trªn, em nhí tíi bµi ca dao nµo? §iÒu g× khiÕn em cã sù liªn tëng ®ã.
Gîi ý:
C©u 3. TËp lµm v¨n
C¶m nhËn cña em vÒ nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh vµ nh÷ng ngêi chiÕn sÜ l¸i xe Êy trªn ®êng Trêng S¬n n¨m xa, trong “Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh” cña Ph¹m TiÕn DuËt.
II/ T×m hiÓu ®Ò
- “Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh” ë trong chïm th¬ cña Ph¹m TiÕn DuËt ®îc gi¶i nhÊt cuéc thi th¬ b¸o V¨n nghÖ n¨m 1969 – 1970.
- §Ò yªu cÇu ph©n tÝch bµi th¬ tõ s¸ng t¹o ®éc ®¸o cña nhµ th¬ : h×nh ¶nh nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh, qua ®ã mµ ph©n tÝch vÒ ngêi chiÕn sÜ l¸i xe. Cho nªn tr×nh tù ph©n tÝch nªn “bæ däc” bµi th¬ ( Ph©n tÝch h×nh ¶nh chiÕc xe tõ ®Çu ®Õn cuèi bµi th¬; sau ®ã l¹i trë l¹i tõ ®Çu bµi th¬ ph©n tÝch h×nh ¶nh ngêi chiÕn sÜ l¸i xe cho ®Õn cuèi bµi).
- CÇn tËp trung ph©n tÝch: C¸ch x©y dùng h×nh ¶nh rÊt thùc, thùc ®Õn trÇn trôi; giäng ®iÖu th¬ v¨n xu«i vµ ng«n ng÷ giµu chÊt “lÝnh tr¸ng”.
II/ Dµn bµi chi tiÕt
A- Më bµi:
- Thêi chèng MÜ cøu níc chóng ta ®· cã mét ®éi ngò ®«ng ®¶o c¸c nhµ th¬ - chiÕn sÜ; vµ h×nh tîngngêi lÝnh ®· rÊt phong phó trong th¬ ca níc ta. Song Ph¹m TiÕn DuËt vÉn tù kh¼ng ®Þnh ®îc m×nh trong nh÷ng thµnh c«ng vÒ h×nh tîng ngêi lÝnh.
- “Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh” ®· s¸ng t¹o mét h×nh ¶nh ®éc ®¸o : nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh, qua ®ã lµm næi bËt h×nh ¶nh nh÷ng chiÕn sÜ l¸i xe ë tuyÕn ®êng Trêng S¬n hiªn ngang, dòng c¶m.
B- Th©n bµi:
1. Nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh vÉn b¨ng ra chiÕn trêng
- H×nh ¶nh nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh lµ h×nh ¶nh thùc trong thêi chiÕn, thùc ®Õn møc th« r¸p.
- C¸ch gi¶i thÝch nguyªn nh©n còng rÊt thùc: nh mét c©u nãi tØnh kh« cña lÝnh:
Kh«ng cã kÝnh, kh«ng ph¶i v× xe kh«ng cã kÝnh.
Bom giËt, bom rung, kÝnh vì ®i råi.
- Giäng th¬ v¨n xu«i cµng t¨ng thªm tÝnh hiÖn thùc cña chiÕn tranh ¸c liÖt.
- Nh÷ng chiÕc xe ngoan cêng:
Nh÷ng chiÕc xe tõ trong bom r¬i ;
§· vÒ ®©y häp thµnh tiÓu ®éi.
- Nh÷ng chiÕc xe cµng biÕn d¹ng thªm, bÞ bom ®¹n bãc trÇn trôi : kh«ng cã kÝnh, råi xe kh«ng cã ®Ìn ; kh«ng cã mui xe, thïng xe cã xíc, nhng xe vÉn ch¹y v× MiÒn Nam.
2. H×nh ¶nh nh÷ng chiÕn sÜ l¸i xe.
- T¶ rÊt thùc c¶m gi¸c ngêi ngåi trong buång l¸i kh«ng kÝnh khi xe ch¹y hÕt tèc lùc : (tiÕp tôc chÊt v¨n xu«i, kh«ng thi vÞ ho¸) giã vµo xoa m¾t ®¾ng, thÊy con ®êng ch¹y th¼ng vµo tim (c©u th¬ gîi c¶m gi¸c ghª rîn rÊt thËt).
- T thÕ ung dung, hiªn ngang : Ung dung buång l¸i ta ngåi ; Nh×n ®Êt, nh×n trêi, nh×n th¼ng.
- T©m hån vÉn th¬ méng : ThÊy sao trêi vµ ®ét ngét c¸nh chim nh sa, nh ïa vµo buång l¸i (nh÷ng c©u th¬ t¶ rÊt thùc thiªn nhiªn ®êng rõng vun vót hiÖn ra theo tèc ®é xe ; võa rÊt méng: thiªn nhiªn k× vÜ nªn th¬ theo anh ra trËn.)
- Th¸i ®é bÊt chÊp khã kh¨n, gian khæ, nguy hiÓm : thÓ hiÖn trong ng«n ng÷ ngang tµng, cö chØ phít ®êi (õ th× cã bôi, õ th× ít ¸o, ph× phÌo ch©m ®iÕu thuèc…), ë giäng ®ïa tÕu, trÎ trung (b¾t tay qua cöa kÝnh vì råi, nh×n nhau mÆt lÊm cêi ha ha…).
3. Søc m¹nh nµo lµm nªn tinh thÇn Êy
1
Båi dìng Ng÷ v¨n 9
- T×nh ®ång ®éi, mét t×nh ®ång ®éi thiªng liªng tõ trong khãi löa : Tõ trong bom r¬i ®· vÒ ®©y häp thµnh tiÓu ®éi, chung b¸t ®òa nghÜa lµ gia ®×nh ®Êy…
- Søc m¹nh cña lÝ tëng v× miÒn Nam ruét thÞt : Xe vÉn ch¹y v× miÒn Nam phÝa tríc, chØ cÇn trong xe cã mét tr¸i tim.
C- KÕt bµi :
- H×nh ¶nh, chi tiÕt rÊt thùc ®îc ®a vµo th¬ vµ thµnh th¬ hay lµ do nhµ th¬ cã hån th¬ nh¹y c¶m, cã c¸i nh×n s¾c s¶o.
- Giäng ®iÖu ngang tµng, trÎ trung, giµu chÊt lÝnh lµm nªn c¸i hÊp dÉn ®Æc biÖt cña bµi th¬.
- Qua h×nh ¶nh nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh, t¸c gi¶ kh¾c ho¹ h×nh tîng ngêi lÝnh l¸i xe trÎ trung chiÕn ®Êu v× mét lÝ tëng, hiªn ngang, dòng c¶m.
____________________________________________________________
Bµi 5
C©u 1. §o¹n v¨n
Mïa xu©n ngêi cÇm sóng
Léc gi¾t ®Çy trªn lng
Mïa xu©n ngêi ra ®ång
Léc tr¶i dµi n¬ng m¹
TÊt c¶ nh hèi h¶
TÊt c¶ nh x«n xao...
( “Mïa xu©n nho nhá” – Thanh H¶i)
Em h·y viÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n, ph©n tÝch ®Ó lµm râ gi¸ trÞ cña c¸c ®iÖp ng÷ trong ®o¹n th¬ trªn
Gîi ý:
1. VÒ h×nh thøc:
- Tr×nh bµy ®óng yªu cÇu cña ®o¹n v¨n.
- Sè c©u theo quy ®Þnh 8 c©u (+-2).
- Kh«ng m¾c lâi diÔn ®¹t.
2. VÒ néi dung :
- ChØ râ c¸c ®iÖp ng÷ trong ®o¹n : mïa xu©n, léc, tÊt c¶.
- VÞ trÝ ®iÖp ng÷ : ®Çu c©u.
- C¸ch ®iÖp ng÷ : c¸ch nhau vµ nèi liÒn nhau
- T¸c dông : T¹o nhÞp ®iÖu cho c©u th¬, c¸c ®iÖp ng÷ t¹o nªn ®iÓm nhÊn trong c©u th¬ nh nèt nhÊn trong b¶n nh¹c, gãp phÇn gîi kh«ng khÝ s«i næi, tÊp nËp cña bøc tranh ®Êt níc lao ®éng chiÕn ®Êu.
C©u 2. §o¹n v¨n
Ngêi ®ång m×nh th« s¬ da thÞt
Ch¼ng mÊy ai nhá bÐ ®©u con
Ngêi ®ång m×nh tù ®ôc ®¸ kª cao quª h¬ng
Cßn quª h¬ng th× lµm phong tôc
( “Nãi víi con” – Y Ph¬ng)
ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n cã dïng dÉn chøng trùc tiÕp ®Ó nªu suy nghÜ cña em vÒ nh÷ng ®iÒu ngêi cha nãi víi con trong c¸c c©u th¬ trªn.
Gîi ý :
Néi dung cña ®oan v¨n cÇn lµm râ nh÷ng ý sau :
- Ngêi cha ®· ca ngîi ®øc tÝnh cao ®Ñp cña ngêi ®ång m×nh b»ng nh÷ng h×nh ¶nh ®Çy Ên tîng :
+ §ã lµ ngêi ®ång m×nh th« s¬ da thÞt ; nh÷ng con ngêi ch©n chÊt, khoÎ kho¾n. Hä méc m¹c mµ kh«ng nhá bÐ vÒ t©m hån, ý chÝ, hä tù chñ trong cuéc sèng.
+ §ã lµ nh÷ng ngêi tù ®ôc ®¸ kª cao quª h¬ng, lao ®éng cÇn cï, kh«ng lïi bíc tríc khã kh¨n. Hä gi÷ v÷ng b¶n s¾c v¨n ho¸ cña d©n téc.
+ Hä yªu quª h¬ng, lÊy quª h¬ng lµm chç dùa t©m hån.
- Nãi víi con vÒ nh÷ng ®iÒu ®ã, ngêi cha mong con biÕt tù hµo vÒ truyÒn thèng cña quª h¬ng, tù hµo vÒ d©n téc ®Ó tù tin trong cuéc sèng.
C©u 3. TËp lµm v¨n
Em c¶m nhËn ®îc ngêi cha nãi nh÷ng g× víi con qua bµi th¬ “Nãi víi con” cña Y Ph¬ng.
I/ T×m hiÓu ®Ò
1
Båi dìng Ng÷ v¨n 9
- §Ò yªu cÇu ph©n tÝch bµi th¬, nhng cha nªu râ ph¶i ph©n tÝch néi dung cô thÓ nµo, do ®ã ngêi viÕt ph¶i tù t×m ra nh÷ng néi dung ®ã. CÇn ®äc kÜ c¶ bµi, råi tõng ®o¹n ®Ó n¾m b¾t ý tø.
- T×m hiÓu xem nh÷ng ý tø ®ã ®îc biÓu hiÖn nh thÕ nµo trong tõng chi tiÕt h×nh ¶nh, tõ ng÷ cña bµi th¬.
- Chó c¸ch dïng tõ, lèi so s¸nh vÝ von cña ngêi miÒn nói kÕt hîp víi nh÷ng so s¸nh liªn tëng ®Æc s¾c cña riªng nhµ th¬ (§an lê cµi nan hoa - V¸ch nhµ ken c©u h¸t ; Rõng cho hoa - Con ®êng cho nh÷ng tÊm lßng,…).
II/ Dµn bµi chi tiÕt
A- Më bµi :
- Cha mÑ sinh con ®Òu íc mong con kh«n lín, tiÕp nèi truyÒn thèng cña gia ®×nh, quª h¬ng. §ã lµ t×nh yªu con cao ®Ñp nhÊt.
- Y Ph¬ng còng nãi lªn ®iÒu ®ã nhng b»ng h×nh thøc ngêi t©m t×nh, dÆn dß con, nªn ®em ®Õn cho bµi th¬ giäng thiÕt tha, tr×u mÕn, tin cËy.
B- Th©n bµi :
1. Mîn lêi nãi víi con, Y Ph¬ng gîi vÒ céi nguån sinh dìng mçi con ngêi.
a. Ngêi con lín lªn trong t×nh yªu th¬ng, sù n©ng ®ì cña cha mÑ (Ph©n tÝch c©u ®Çu)
- Gîi c¶nh ®øa trÎ chËp ch÷ng tËp ®i rÊt chÝnh x¸c.
- T¹o ®îc kh«ng khÝ gia ®×nh ®Çm Êm, niÒm vui cña cha mÑ khi ®ãn nhËn tõng biÓu hiÖn lín lªn cña ®øa trÎ.
b. Con lín lªn trong cuéc sèng lao ®éng nªn th¬ cña quª h¬ng
- Cuéc sèng lao ®éng cÇn cï, t¬i vui (§an lê cµi nan hoa - V¸ch nhµ ken c©u h¸t).
- Rõng nói quª h¬ng th¬ méng vµ t×nh nghÜa (Rõng cho hoa ; Con ®êng cho nh÷ng tÊm lßng).
2. Mîn lêi nãi víi con ®Ó truyÒn cho con niÒm tù hµo vÒ quª h¬ng vµ bµy tá lßng mong íc cña ngêi cha ®èi víi con.
a. Tù hµo vÒ ngêi ®ång m×nh gian khæ mµ can ®¶m:
- Nh¾c ®Õn ngêi ®ång m×nh b»ng nh÷ng c©u c¶m thÊn (Yªu l¾m, th¬ng l¾m con ¬i!...) : t×nh quª thËt th¾m thiÕt, ®»m th¾m, c¸ch béc lé méc m¹c ch©n thµnh.
- Ngêi ®ång m×nh sèng vÊt v¶ nhng chÝ lín (Cao ®o nçi buån; Xa ®o chÝ lín…).
- Mong con g¾n bã víi quª nghÌo th× ph¶i biÕt chÊp nhËn vît qua gian khæ ®Ó x©y dùng quª h¬ng:
Sèng trªn ®¸ kh«ng chª ®¸ gËp ghÒnh
Sèng trªn thung kh«ng chª thung nhÌo ®ãi
Sèng nh s«ng nh suèi
Lªn th¸c xuèng ghÒnh
Kh«ng lo cùc nhäc.
b. Tù hµo vÒ ngêi ®ång m×nh méc m¹c nhng giµu ý chÝ, niÒm tin (th« s¬ da thÞt, ch¼ng bÐ nhá,) giµu truyÒn thèng kiªn tr×, nhÉn n¹i lµm nªn v¨n ho¸ ®éc ®¸o (®ôc ®¸ kª cao quª h¬ng, lµm phong tôc).
c. NiÒm mong muèn cµng tha thiÕt khi con trëng thµnh : bèn c©u th¬ cuèi hÇu nh chØ nh¾c l¹i hai ý trªn, nhng c¸ch nãi m¹nh h¬n:
Con ¬i tuy th« s¬ da thÞt
Lªn ®êng
Kh«ng bao giê nhá bÐ ®îc
Nghe con
- Còng dïng c©u ®èi lËp kÕt hîp c©u phñ ®Þnh ®Ó kh¼ng ®Þnh, nhng thay tõ m¹nh h¬n (ë trªn th× th« s¬ da thÞt - ch¼ng mÊy ai nhá bÐ; cßn ë cuèi - tuy th« s¬ da thÞt - kh«ng bao giê nhá bÐ…).
- KÕt hîp víi tiÕng gäi Con ¬i, víi nh÷ng c©u cÇu khiÕn Lªn ®êng, Nghe con: t¹o nªn giäng ®iÖu dÆn dß, khuyªn b¶o, th«i thóc…
C- KÕt bµi:
- Cïng víi c¸ch nãi giµu h×nh ¶nh võa côt hÓ võa kh¸i qu¸t, võa méc m¹c, võa ý vÞ s©u xa lµ giäng ®iÖu t©m t×nh th¾m thiÕt, tr×u mÕn dÆn dß, phï hîp víi c¸ch diÔn t¶ c¶m xóc vµ t©m hån chÊt ph¸c cña ngêi miÒn nói.
- Bµi th¬ diÔn t¶ rÊt s©u s¾c t×nh yªu con vµ íc mong cña cha mÑ lµ con ®îc nu«i dìng trong t×nh gia ®×nh quª h¬ng ®»m th¾m th× lín lªn ph¶i t×nh nghÜa thuû chung, lu«n tù hµo vµ ph¸t huy ®îc truyÒn thèng cña tæ tiªn quª nhµ.
____________________________________________________________
1
Båi dìng Ng÷ v¨n 9
Bµi 6
C©u 1: §o¹n v¨n
Ngµy ngµy mÆt trêi ®i qua trªn l¨ng
ThÊy mét mÆt trêi trong l¨ng rÊt ®á.
(“ViÕng l¨ng B¸c” – ViÔn Ph¬ng)
a. H·y ph©n tÝch ý nghÜa h×nh ¶nh Èn dô “mÆt trêi trong l¨ng” ë c©u th¬ trªn.
b. ChÐp hai c©u th¬ cã h×nh ¶nh Èn dô mÆt trêi trong mét bµi th¬ mµ em ®· häc (Ghi râ tªn vµ t¸c gi¶ bµi th¬).
Gîi ý:
a. Ph©n tÝch ®Ó thÊy:
- Hai c©u th¬ sãng ®«i h×nh ¶nh thùc vµ h×nh ¶nh Èn dô “mÆt trêi”. §iÒu ®ã khiÕn Èn dô “mÆt trêi trong l¨ng” næi bËt ý nghÜa s©u s¾c.
- Dïng h×nh ¶nh Èn dô “mÆt trêi trong l¨ng” ®Ó viÕt vÒ B¸c, ViÔn Ph¬ng ®· ca ngîi sù vÜ ®¹i cña B¸c, c«ng lao cña B¸c ®èi víi non s«ng ®Êt níc.
- §ång thêi, h×nh ¶nh Èn dô “mÆt trêi trong l¨ng” còng thÓ hiÖn sù t«n kÝnh, lßng t«n kÝnh cña nh©n d©n víi B¸c, niÒm tin B¸c sèng m·i víi non s«ng ®Êt níc ta.
b. Hai c©u th¬ cã h×nh ¶nh Èn dô mÆt trêi:
MÆt trêi cña B¾p th× n»m trªn ®åi
MÆt trêi cña mÑ em n»m trªn lng.
(“Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ” – NguyÔn Khoa §iÒm).
C©u 2. §o¹n v¨n:
a. TruyÖn ng¾n “BÕn quª” ®· x©y dùng ®îc nh÷ng t×nh huèng ®éc ®¸o. §ã lµ nh÷ng t×nh huèng nµo? X©y dùng nh÷ng t×nh huèng truyÖn Êy t¸c gi¶ nh»m môc ®Ých g×?
b. Nªu chñ ®Ò cña truyÖn?
Gîi ý:
a. TruyÖn “BÕn quª” x©y dùng trªn hai t×nh huèng:
- T×nh huèng thø nhÊt:
+ Khi cßn trÎ, NhÜ ®· ®i rÊt nhiÒu n¬i. Gãt ch©n anh hÇu nh ®Æt lªn kh¾p mäi xã xØnh trªn tr¸i ®Êt.
+ VÒ cuèi ®êi, anh m¾c ph¶i mét c¨n bÖnh hiÓm nghÌo nªn bÞ liÖt toµn th©n, kh«ng tù di chuyÓn dï chØ lµ nhÝch nöa ngêi trªn giêng bÖnh. Mäi viÖc ®Òu ph¶i nhê vµo vî.
§©u lµ mét t×nh huèng ®Çy nghÞch lÝ ®Ó ngêi ta cã thÓ chiªm nghiÖm mét triÕt lÝ vÒ ®êi ngêi.
- T×nh huèng thø hai :
+ Ph¸t hiÖn ra vÎ ®Ñp cña b·i båi bªn s«ng khi ®· liÖt toµn th©n, NhÜ khao kh¸t mét lÇn ®îc ®Æt ch©n ®Õn ®ã. BiÕt m×nh kh«ng thÓ lµm ®îc, anh ®· nhê cËu con trai thùc hiÖn gióp m×nh c¸i ®iÒu khao kh¸t Êy. Nhng cËu con trai l¹i sa vµo ®¸m ®«ng ch¬i cê thÕ bªn hÌ phè, bá lì mÊt chuyÕn ®ß ngang trong ngúa qua s«ng.
Qua t×nh huèng nghÞch lÝ nµy, t¸c gi¶ muèn lu ý ngêi ®äc ®Õn mét nhËn thøc vÒ cuéc ®êi : Cuéc sèng vµ sè phËn con ngêi chøa ®Çy nh÷ng ®iÒu bÊt thêng vµ nghÞch lÝ
, ngÉu nhiªn, vît ra ngoµi dù ®Þnh, íc muèn vµ toan tÝnh. Cuéc ®êi con ngêi thË khã tr¸nh ®îc nh÷ng c¸i vßng vÌo, chïng ch×nh. Vµ chØ khi NhÜ (chóng ta) c¶m nhËn thÊm thÝa vÎ ®Ñp cña quª h¬ng ; t×nh yªu th¬ng vµ ®øc hi sinh cña nh÷ng ngêi th©n khi ngêi ta s¾p tõ gi· câi ®êi.
b. Chñ ®Ò t¸c phÈm :
TruyÖn ng¾n BÕn quª lµ nh÷ng ph¸t hiÖn cã tÝnh quy luËt : Trong cuéc ®êi, con ngêi thêng khã tr¸nh khái nh÷ng sù vßng vÌo, chïng ch×nh ; ®ång thêi thøc tØnh vÒ nh÷ng gi¸ trÞ vµ vÎ ®Ñp ®Ých thùc cña ®êi sèng ë nh÷ng c¸i gÇn gòi, b×nh thêng mµ bÒn v÷ng.
C©u 3. TËp lµm v¨n
C¶m vÒ thÕ hÖ trÎ ViÖt Nam trong sù nghiÖp thèng nhÊt ®Êt níc qua hai t¸c phÈm Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh cña Ph¹m TiÕn DuËt vµ ®o¹n trÝch Nh÷ng Ng«i sao xa x«i cña Lª Minh Khuª.
1. Yªu cÇu vÒ néi dung
* §Ò bµi ®Ó mét kho¶ng t¬ng ®èi tù do cho ngêi viÕt. Ngêi viÕt cã thÓ ph©n tÝch, b×nh luËn hoÆc ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ h×nh ¶nh thÕ hÖ trÎ ViÖt Nam trong cuéc chiÕn tranh chèng MÜ cøu níc.
* Bµi viÕt cã thÓ linh ho¹t vÒ kiÓu bµi, nhng cÇn lµm râ c¸c néi dung :
- Nªu ®îc hoµn c¶nh cña cuéc chiÕn ®Êu ®Çy gian khæ, ¸c liÖt vµ còng ®Çy hi sinh mÊt m¸t mµ nh÷ng ngêi lÝnh, nh÷ng c« g¸i thanh niªn xung phong ph¶i chÞu ®ùng.
- Trong hoµn c¶nh khã kh¨n Êy, hä vÉn v¬n lªn vµ to¶ s¸ng nh÷ng phÈm chÊt cao ®Ñp tuyÖt vêi.
1
Båi dìng Ng÷ v¨n 9
+ Hä vÉn gi÷ ®îc vÎ trÎ trung, trong s¸ng hån nhiªn cña tuæi trÎ.
+ Hä lu«n dòng c¶m ®èi diÖn víi gian khæ, chÊp nhËn hi sinh víi th¸i ®é hiªn ngang, qu¶ c¶m.
+ Hä cã t×nh ®ång chÝ, ®ång ®éi g¾n bã th©n thiÕt, s½n sµng sÎ chia víi nhau trong côoc sèng chiÕn ®Êu thiÕu thèn vµ gian khæ, hiÓm nguy.
+ Sèng cã lÝ tëng, cã môc ®Ých, cã tr¸ch nhiÖm, cã tr¸i tim yªu níc nång nµn, s½n sµng hi sinh, cèng hiÕn tuæi xu©n cho sù nghiÖp gi¶i phãng ®Êt níc.
+ T©m hån ®Çy l·ng m¹n, m¬ méng.
- H×nh ¶nh ngêi lÝnh hay c¸c n÷ thanh niªn xung phong hiÖn lªn trong hai t¸c phÈm thËt ch©n thùc, sinh ®éng vµ cã søc thuyÕt phôc víi ngêi ®äc.
- Qua h×nh ¶nh cña hä, chóng ta cµng hiÓu thªm lÞch sö hµo hïng cña d©n téc, hiÓu vµ kh©m phôc h¬n vÒ mét thÕ hÖ cha anh :
XÎ däc Trêng S¬n ®i cøu níc
Mµ lßng ph¬i phíi dËy t¬ng lai
- Cã thÓ liªn hÖ víi thÕ hÖ trÎ ViÖt Nam trong sù nghiÖp x©y dùng ®Êt níc h«m nay ®ang kÕ tiÕp vµ ph¸t triÓn chñ nghÜa anh hïng c¸ch m¹ng cña thÕ hÖ cha anh ®i tríc trong viÖc gi÷ g×n vµ b¶o vÖ Tæ quèc.
2. Yªu cÇu h×nh thøc:
- Bµi viÕt ph¶i cã bè côc 3 phÇn râ rµng.
- LËp luËn chÆt chÏ, lêi v¨n cã c¶m xóc.
- Tr¸nh sai nh÷ng lçi diÕn ®¹t th«ng thêng.
____________________________________________________________
Bµi 7
C©u 1. §o¹n v¨n
Trong “TruyÖn KiÒu” cã c©u:
“Tëng ngêi díi nguyÖt chÐn ®ång…
H·y chÐp 7 c©u th¬ tiÕp theo.
1. §o¹n th¬ võa chÐp diÔn t¶ t×nh c¶m cña ai víi ai?
2. TrËt tù diÔn t¶ t©m tr¹ng nhí th¬ng ®ã cã hîp lÝ kh«ng ? T¹i sao ?
3. ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n theo c¸ch diÔn dÞch ph©n tÝch t©m tr¹ng cña nhan vËt tr÷ t×nh trong ®o¹n th¬ trªn.
Gîi ý :
1.
2. §o¹n th¬ võa chÐp nãi lªn t×nh c¶m nhí th¬ng Kim Träng vµ cha mÑ cña Thuý KiÒu trong nh÷ng ngµy sèng c« ®¬n ë lÇu Ngng BÝch.
3. TrËt tù diÔn t¶ t©m tr¹ng nhí th¬ng cña KiÒu: nhí Kim Träng råi nhí ®Õn cha mÑ, tho¹t ®äc th× thÊy kh«ng hîp lÝ, nhng nÕu ®Æt trong c¶nh ngé cña KiÒu lóc ®ã th× l¹i rÊt hîp lÝ.
- KiÒu nhí tíi Kim Träng tríc khi nhí t¬i cha mÑ lµ v×:
+ VÇng tr¨ng ë c©u thø hai trong ®o¹n trÝch gîi nhí tíi lêi thÒ víi Kim Träng h«m nµo.
+ Nµng ®au ®ín xãt xa v× mèi t×nh ®Çu ®Ñp ®Ï ®· tan vì.
+ C¶m thÊy m×nh cã lçi khi kh«ng gi÷ ®îc lêi hÑn íc víi chµng Kim.
- Víi cha mÑ dï sao KiÒu còng ®· phÇn nµo lµm trßn ch÷ hiÕu khi b¸n m×nh lÊy tiÒn cøu cha vµ em trong c¬n tai biÕn.
- C¸ch diÔn t¶ t©m tr¹ng trªn lµ rÊt phï hîp víi quy luËt t©m lÝ cña nh©n vËt, thÓ hiÖn râ sù tinh tÕ cña ngßi bót NguyÔn Du, ®ång thêi còng cho ta thÊy râ sù c¶m th«ng ®èi víi nh©n vËt cña t¸c gi¶.
* GV híng dÉn vµ yªu cÇu HS viÕt mét ®o¹n v¨n diÔn dÞch theo yªu cÇu cña ®Ò.
C©u 2. §o¹n v¨n
ThuyÒn ta l¸i giã víi buåm tr¨ng
Lít gi÷a m©y cao víi biÓn b»ng
1. Hai c©u th¬ cã trong t¸c phÈm nµo? Do ai s¸ng t¸c?
2. H×nh ¶nh “buåm tr¨ng” trong c©u th¬, theo em lµ Èn dô hay ho¸n dô?
3. Em h·y viÕt mét ®o¹n v¨n ph©n tÝch chÊt thù vµ chÊt l·ng m¹n cña h×nh ¶nh ®ã.
4. Trong bµi th¬ kh¸c mµ em ®· häc ë líp 9 cã mét h×nh ¶nh l·ng m¹n ®îc x©y dùng trªn c¬ së quan s¸t nh h×nh ¶nh “buåm tr¨ng”. H·y chÐp l¹i c©u th¬ ®ã.
Gîi ý:
1. Hai c©u th¬ trong “§oµn thuyÒn ®¸nh c¸” cña Huy CËn
1
Båi dìng Ng÷ v¨n 9
© 2024 - nslide
Website chạy thử nghiệm. Thư viện tài liệu miễn phí mục đích hỗ trợ học tập nghiên cứu , được thu thập từ các nguồn trên mạng internet ... nếu tài liệu nào vi phạm bản quyền, vi phạm pháp luật sẽ được gỡ bỏ theo yêu cầu, xin cảm ơn độc giả