giáo án sử 11

TL

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY

HĐ CỦA TRÒ

NỘI DUNG

10’

Hoạt động 1: Nhật Bản từ đầu thế kỷ XIX đến trước năm 1868

GV: Sử dụng bản đồ TG giới thiệu về vị trí NB.

- Vào 1/2 đầu thế kỷ XIX, CĐPK NB k/hoảng suy yếu

- GV giải thích chế độ Mạc phủ: Ở NB nhà vua được tôn là Thiên hoàng, có vị trí tối cao song quyền hành thực tế nằm trong tay Tướng quân đóng ở Phủ Chúa – Mạc phủ. Sau hơn 200 năm cầm quân chế độ Mạc phủ Tôkưgaoa lâm vào tình trạng k/hoảng suy yếu

- HS theo dõi SGK theo yêu cầu của GV.

NB: một quần đảo ở Đông Bắc Á, trải dài theo hình cánh cung bao gồm các đảo lớn nhỏ trong đó có 4 đảo lớn: Honsu, Hokaiđo, Kyusu và Sikôku. NB nằm giữa vùng biển NB và Nam TBD, phía đông giáp Bắc Á và Nam Triều Tiên diện tích khoảng 374.000km2

1. Nhật Bản từ đầu thế kỷ XIX đến trước năm 1868

- Đầu thế kỷ XIX chế độ Mạc phủ ở Nhật đứng đầu là Tướng quân (Sô-gun) lâm vào khủng hoảng suy yếu :

* Kinh tế :

- Nông nghiệp lạc hậu, tô thuế

TL

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY

HĐ CỦA TRÒ

NỘI DUNG

10’

Hoạt động 1: Nhật Bản từ đầu thế kỷ XIX đến trước năm 1868

GV: Sử dụng bản đồ TG giới thiệu về vị trí NB.

- Vào 1/2 đầu thế kỷ XIX, CĐPK NB k/hoảng suy yếu

- GV giải thích chế độ Mạc phủ: Ở NB nhà vua được tôn là Thiên hoàng, có vị trí tối cao song quyền hành thực tế nằm trong tay Tướng quân đóng ở Phủ Chúa – Mạc phủ. Sau hơn 200 năm cầm quân chế độ Mạc phủ Tôkưgaoa lâm vào tình trạng k/hoảng suy yếu

- HS theo dõi SGK theo yêu cầu của GV.

NB: một quần đảo ở Đông Bắc Á, trải dài theo hình cánh cung bao gồm các đảo lớn nhỏ trong đó có 4 đảo lớn: Honsu, Hokaiđo, Kyusu và Sikôku. NB nằm giữa vùng biển NB và Nam TBD, phía đông giáp Bắc Á và Nam Triều Tiên diện tích khoảng 374.000km2

1. Nhật Bản từ đầu thế kỷ XIX đến trước năm 1868

- Đầu thế kỷ XIX chế độ Mạc phủ ở Nhật đứng đầu là Tướng quân (Sô-gun) lâm vào khủng hoảng suy yếu :

* Kinh tế :

- Nông nghiệp lạc hậu, tô thuế

15’

- GV tiếp tục yêu cầu HS theo dõi SGK, tìm những biểu hiện suy yếu về kinh tế, chính trị, XH của NB từ đầu thế kỷ XIX đến trước 1868 ?

- GV nhận xét, kết luận.

- GV: Sự suy yếu của NB 1/2 đầu Tkỷ XIX trong bối cảnh TG lúc đó  hậu quả gì ?

- GV dẫn dắt: Giữa lúc NB suy yếu các nước TB Âu-Mĩ tìm cách xâm nhập vào NB

- GV yêu cầu HS theo dõi SGK quá trình các nước TB xâm nhập vào NB và hậu quả của nó

- GV kết luận: NB đứng trước nguy cơ bị xâm lược trong đó TQ, VN … chọn con đường bảo thủ, đóng cửa còn NB họ đã lựa chọn con đường nào ?  Bảo thủ hay cải cách ?

- GV giảng giải: việc Mạc phủ ký với nước ngoài các các Hiệp ước bất bình đẳng càng làm cho các tầng lớp XH phản ứng mạnh mẽ, PTĐT chống Sô-gun nổ ra sôi nổi vào những năm 60 của Tkỷ XIX đã làm sụp đỗ chế độ Mạc phủ.

- GV thuyết trình về Thiên hoàng Minh trị và hướng dẫn HS quan sát bức ảnh trong SGK.

- GV yêu cầu HS theo dõi SGK những chính sách cải cách của Thiên hoàng trên các lĩnh vực: chính trị, kinh tế, quân sự, văn hóa GD.Yêu cầu HS theo dõi để thấy dược nội dung chính và mục tiêu của cuộc cải cách.

- GV nhận xét, kết luận.

- GV hỏi: Căn cứ vào nội dung cải cách em hãy rút ra tính chất ý nghĩa của cuộc Duy tân Minh trị?

- GV gợi ý: có thể căn cứ vào mục đích của cải cách, hướng cải cách, người thực hiện cải cách rồi rút ra kết luận

- HS theo dõi SGK theo yêu cầu của GV và trả lời

- HS nhớ lại bối cảnh lịch sử TG ở đầu Tkỷ XIX .

- HS theo dõi SGK theo yêu cầu của GV và trả lời câu hỏi

- HS nghe ghi

- HS theo dõi SGK theo yêu cầu của GV.

- HS quan sát bức ảnh trong SGK.

- HS theo dõi SGK theo hướng dẫn của GV và phát biểu.

- HS nghe, ghi chép

- HS có thể căn cứ vào mục đích của cải cách, hướng cải cách, người thực hiện cải cách rồi rút ra kết luận

nặng nề, mất mùa đói kém thường xuyên

- Công nghiệp: kinh tế hàng hóa phát triển, công trường thủ công xuất hiện ngày càng nhiều, kinh tế TB phát triển nhanh chóng

* XH: mâu thuẫn giữa nông dân, TS thị dân với CĐPK lạc hậu

* Chính trị: mâu thuẫn giữa Thiên hoàng và Tướng quân

- Giữa lúc Nhật Bản khủng hoảng suy yếu, các nước TB Âu-Mĩ tìm cách xâm nhập

+ Đi đầu là Mĩ dùng vũ lực buộc Nhật “mở cửa”, sau đó Anh, Pháp, Nga, Đức cũng ép Nhật ký các Hiệp ước bất bình đẳng

+ Trước nguy cơ bị XL Nhật phải lựa chọn một trong hai con đường: bảo thủ duy trì CĐPK lạc hậu, huặc là cải cách

2. Cuộc Duy tân Minh trị

- 01/1868 Sô-gun bị lật đổ. Thiên hoàng Minh trị (Meigi) trở lại nắm quyền và thực hiện một loạt cải cách :

+ Về chính trị: thủ tiêu chế độ Mạc phủ, lập chính phủ mới, thực hiện bình đẳng ban bố quyền tự do

+ Về kinh tế: xóa bỏ độc quyền RĐPK thực hiện cải cách theo hướng TBCN

+ Về quân sự: được tổ chức huấn luyện theo kiểu phương Tây, chú trọng đóng tàu chiến SX vũ khí đạn dược

+ Giáo dục: chú trọng nội dung KHKT. Cử HS giỏi đi du học phương Tây

* Tính chất – ý nghĩa:

   Cải cách Minh trị mang tính chất của một cuộc CMTS, mở đường cho CNTB phát triển.

10’

- GV kết luận:

- GV hướng dẫn HS so sánh cải cách Minh trị với các cuộc CMTS đã học. Cuộc cải cách Minh trị đã phát huy tác dụng mạnh mẽ ở cuối Tkỷ XIX và đưa nước Nhật chuyển sang giai đoạn ĐQCN

* Hoạt động 2: Nhật Bản chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa

- GV hỏi: Em hãy nhắc lại những đặc điểm chung của CNĐQ ?

- GV yêu cầu HS liên hệ với tình hình NB ở cuối Tkỷ XIX để thấy NB đã chuyển sang giai đoạn ĐQCN như thế nào, có xuất hiện những đặc điểm chung của CNĐQ không .

+ Các công ty độc quyền ở NB xuất hiện ntn ? Có vai trò gì ?

+ NB có thực hiện chính sách bành trướng tranh giành thuộc địa ko ?

+ >< XH ở NB biểu hiện ntn ?

- GV nhận xét, kết luận.

- GV có thể minh họa qua hình ảnh công ty Mít-xưi

- GV dùng lược đồ về sự bành trướng của ĐQ Nhật cuối thế kỷ XIX đầu XX để minh họa

- GV hướng dẫn HS đọc SGK

- GV Kết luận: NB đã trở thành nước ĐQ

- HS nhớ lại kiến thức đã học ở lớp 10 để trả lời

- HS theo dõi SGK theo gợi ý của GV trả lời

3. Nhật Bản chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa

- Trong 30 năm cuối thế kỷ XIX quá trình tập trung trong CN, TN với ngân hàng đã đưa tới sự ra đời của các công ti độc quyền Mít-xưi, Mit-su-bi-si chi phối đ/sống k/tế, chính trị NB

- Nhật đẩy mạnh chính sách bành trướng xâm lược: Đài Loan (1874), Trung Quốc (1894 – 1895), Nga (1904 – 1905)

- Chính sách đối nội: bóc lột nặng nề QCLĐ nhất là GCCN,  nhiều cuộc ĐT của CN

* Kết luận: NB đã trở thành nước ĐQ

  5. Củng cố và hướng dẫn học tập : 5’

      - NB là một nước PK lạc hậu ở châu Á, song do thực hiện cải cách nên không chỉ thoát khỏi thân phận thuộc địa, mà còn trở thành một nước TB phát triển. Điều đó chứng tỏ cải cách Mimh trị là sáng suốt phù hợp. Chính sự tiến bộ sáng suốt của một ông vua anh minh đã làm thay đổi vận mệnh của 1 dân tộc, đưa NB sánh ngang với các nước phương Tây trở thành đất nước có ảnh hưởng lớn đến châu Á

     - Dặn dò : Học bài cũ, trả lời câu hỏi SGK, sưu tầm tư  liệu có liên quan đến bài học

    IV. RÚT KINH NGHIỆM

 ................................................................                                                                      

TL

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY

HĐ CỦA TRÒ

NỘI DUNG

15’

* Hoạt động 1: Tình hình Ấn Độ nửa sau thế kỷ XIX

- GV giảng giải về quá trình CNTD xâm lược Ấn: là một đất nước rộng lớn, giàu đẹp đa dạng về điều kiện TN …

- Sau phát kiến địa lý tìm ra đường biển đến AĐ của Vaxco da Gama, TD phương Tây đã tìm cách xâm nhập vào thị trường AĐ. Đi đầu là BĐN rồi đến Hà Lan, Anh, Pháp, Áo…

- GV yêu cầu HS theo dõi SGK để thấy được những nét lớn trong chính sách cai trị của TD Anh ở AĐ

- GV kết luận và giảng giải, minh họa:

+ Về kinh tế:

  GV minh họa: 1873- 1888 thương mại giữa Anh và AĐ tăng 60%. AĐ phải cung cấp ngày càng nhiều lương thực, nguyên liệu cho chính quốc…

- HS theo dõi SGK trả lời

+ Về kinh tế:

+ Về chính trị – XH:

+ Về văn hóa – GD:

1. Tình hình Ấn Độ nửa sau thế kỷ XIX

- Quá trình TD xâm lược Ấn Độ:

+ Đến đầu Tkỷ XVII CĐPK AĐ suy yếu  các nước phương Tây chủ yếu là Anh và Pháp đua nhau xâm lược.

+ Kết quả: vào giữa Tkỷ XVII Anh đã loại các đối thủ để độc chiếm AĐ và đặt ách cai trị

- Chính sách cai trị của TD Anh:

+ Về kinh tế: vơ vét tài nguyên cùng kiệt và bóc lột nhân công rẽ mạt  nhằm biến AĐ thành thị trường quan trọng của Anh

+ Về chính trị – XH: thiết lập chế độ cai trị trực tiếp AĐ với những thủ đoạn chủ yếu là : chia để trị, mua chuộc GC thống trị, khơi sâu thù hằn DT, tôn giáo, đẳng cấp trong XH

10’

- GV hỏi: Những chính sách thống trị của TD Anh đã đưa đến hậu quả gì ?

- GV kết luận: Nhân dân AĐ bần cùng, đói khổ, thủ công nghiệp bị suy sụp, nền VM lâu đời bị phá hoại. Quyền DT thiên liêng bị chà đạp. Vì vậy PTĐT của các tầng lớp ND chống TD Anh, GPDT bùng nổ quyết liệt, tiêu biểu là cuộc khởi nghĩa Xi –pay

* Hoạt động 2: Cuộc khởi nghĩa Xi – pay (1857 – 1859)

- GV giải thích KN “Xi –pay” : tên gọi những đơn vị binh lính người AĐ trong quân đội TD Anh

-GV hỏi: Tại sao binh lính AĐ nằm trong quân đội TD Anh lại đứng lên khởi nghĩa chống TD Anh ?

- GV gọi HS trả lời và kết luận

- GV nhấn mạnh: Duyên cớ trực tiếp là do binh lính Xi- pay bị bạc đãi, khinh rẽ, song nguyên nhân chính là do tinh thần DT, tinh thần yêu nước, ý thức giác ngộ của binh lính

- GV dẫn dắt: Khởi nghĩa Xi- pay diễn ra như thế nào ? Chúng ta cùng tìm hiểu diễn biến của khởi nghĩa

- GV yêu cầu HS theo dõi SGK để thấy được:

+ Thời gian, địa điểm bùng nổ khởi nghĩa

+ Sự phát triển, quy mô

+ Lực lượng tham gia

+ Kết quả

- GV gọi một HS tóm tắt biễn biến k/nghĩa và bổ sung kết luận

+ GV có thể dùng hình minh họa trong SGK giúp HS thấy được khí thế của khởi nghĩa, LL tham gia

- GV hỏi: Qua diễn biến của khởi nghĩa em cho biết tính chất của PTĐT của binh lính và nhân dân ?

- GV gợi ý HS căn cứ vào LL tham gia, mục đích để xem xét xác định tính chất

- GV chốt ý: “Trên thực tế đây là cuộc nổi dậy có tính chất dân tộc”

- HS suy nghĩ trả lời

- HS nghe nhớ có thể liên hệ với VN thời thuộc Pháp …

- HS theo dõi SGK  trả lời

- HS theo dõi SGK và hướng dẫn của GV

- HS tóm tắt biễn biến khởi nghĩa

- HS suy nghĩ trả lời

- HS suy nghĩ trả lời

- HS suy nghĩ trả lời

+ Về văn hóa – GD: Thực hiện chính sách GD ngu dân, khuyến khích những tập quán lạc hậu và hủ tục cổ xưa …

- Hậu quả:

+ Kinh tế giảm sút, bần cùng

+ Đời sống nhân dân cực khổ

2. Cuộc khởi nghĩa Xi – pay (1857 – 1859)

- Nguyên nhân : Do binh lính Xi – pay bị TD Anh đối xử tàn tệ, tinh thần DT và tín ngưỡng bị xúc phạm  binh lính bất mãn nổi dậy đấu tranh

- Diễn biến:

+ 10/05/1857 khởi nghĩa bùng nổ ở Mi –rút

+ Khởi nghĩa lan rộng khắp miền Bắc, miền Tây Ấn kéo dài 2 năm

+ Lực lượng tham gia là binh lính và nông dân

+ Kết quả: Khởi nghĩa bị đàn áp và thất bại

10’

-GV có thể giúp HS tự tìm hiểu nguyên nhân thất bại của khởi nghĩa:

 - Hỏi:Cuộc khởi nghĩa Xi-pay tuy thất bại nhưng có ý nghĩa lịch sử như thế nào ?

-GV bổ sung chốt ý:

-GV dẫn dắt sang phần mới: Cuối XIX đầu XX. PTĐTGPDT ở Ấn diễn ra dưới sự lãnh đạo của 1 tổ chức chính đảng mới, ĐQĐ.

* Hoạt động 3: Đảng Quốc đại và phong trào dân tộc (1885 -1908)

-GV thuyết trình: Sau khởi nghĩa Xi-pay TD Anh tăng cường thống trị bóc  lột. GCTS Ấn ra đời và phát triển khá nhanh.