Baøi 1: TIEÂU CHUAÅN TRÌNH BAØY BAÛN VEÕ KÓ THUAÄT

Tieát PPCT: 1

10ph

5ph

5ph

5ph

10ph

5ph

I . KHOÅ GIAÁY

- TCVN quy ñònh khoå giaáy cuûa caùc baûn veõ kó thuaät, goàm caùc khoå giaáy chính: A0, A1, A2, A3, A4 (baûng 1.1 SGK)

- Caùc khoå giaáy chính ñöôïc laäp ra töø khoå giaáy A0.

- Moãi baûn veõ ñeàu coù khung veõ vaø khung teân (H1.2)

II . TÆ LEÄ

- Tæ leä laø tæ soá giöõa kích thöôùc ño ñöôïc treân hình bieåu dieãn vaø kích thöôùc thöïc töông öùng treân vaät theå ñoù.

- Coù ba loaïi tæ leä: thu nhoû, nguyeân hình, phoùng to.

III . NEÙT VEÕ

1 . Caùc loaïi neùt veõ: neùt lieàn ñaäm, neùt lieàn maûnh, neùt löôïn soùng, neùt ñöùt maûnh, neùt gaïch chaám maûnh. (baûng 1.2 SGK)

2 . Chieàu roäng cuûa neùt veõ: neùt ñaäm baèng 0,5mm vaø neùt maûnh baèng 0,25mm.

IV . CHÖÕ VIEÁT

1 . Khoå chöõ: khoå chöõ (h) ñöôïc xaùc ñònh baèng chieàu cao cuûa chöõ hoa tính baèng mm. Coù caùc khoå chöõ sau: 1,8; 2,5; 3,5; 5; 7; 10; 14; 20mm. chieàu roäng (d) cuûa neùt chöõ thöôøng laáy baèng .

2 . Kieåu chöõ: (hình 1.4)

V . GHI KÍCH THÖÔÙC

1 . Ñöôøng kích thöôùc: ñöôïc veõ baèng neùt lieàn maûnh, song song vôùi phaàn töû ñöôïc ghi kích thöôùc, ôû ñaàu muùt ñöôøng kích thöôùc coù veõ muõi teân (hình 1.5).

2 . Ñöôøng gioùng kích thöôùc: ñöôïc veõ baèng neùt lieàn maûnh, thöôøng keû vuoâng goùc vaø vöôït quaù ñöôøng kích thöôùc khoaûng 24mm.

3 . Chöõ soá kích thöôùc: laø trò soá kích thöôùc thöïc, khoâng phuï thuoäc vaøo tæ leä baûn veõ vaø thöôøng ñöôïc ghi treân ñöôøng kích thöôùc.

-Kích thöôùc ñoä daøi duøng ñôn vò mm, treân baûn veõ khoâng ghi ñôn vò ño (hình 1.6 SGK), neáu duøng ñôn vò ñoä daøi khaùc mm thì phaûi ghi roõ ñôn vò ño.

-Kích thöôùc goùc duøng ñôn vò ño laø ñoä, phuùt, giaây. (caùch ghi nhö hình 1.7 SGK).

4 . Kí hieäu Ø, R: tröôùc con soá kích thöôùc ñöôøng kính cuûa ñöôøng troøn ghi kí hieäu Ø vaø baùn kính cuûa cung troøn ghi kí hieäu R. (hình 1.5).

HÑ 1: Tìm hieåu yù nghóa cuûa tieâu chuaån baûn veõ kó thuaät.

GV: Vì sao noùi baûn veõ kó thuaät laø “ngoân ngöõ” chung duøng trong kó thuaät?

HS: Döïa vaøo kieán thöùc ñaõ hoïc ôû lôùp 8, suy nghó vaø traû lôøi caâu hoûi.

GV: Baûn veõ kó thuaät ñöôïc xaây döïng treân quy taéc naøo?

HS: Traû lôøi caâu hoûi.

HÑ 2: Giôùi thieäu khoå giaáy.

GV: Vì sao baûn veõ phaûi veõ treân caùc khoå giaáy nhaát ñònh?

HS: Traû lôøi caâu hoûi.

GV: Vieäc quy ñònh khoå giaáy coù lieân quan gì ñeán caùc thieát bò saûn xuaát vaø in aán?

HS: Traû lôøi caâu hoûi.

GV: Keát luaän: Quy ñònh khoå giaáy ñeå thoáng nhaát quaûn lí vaø tieát kieäm trong saûn xuaát.

GV: Yeâu caàu HS quan saùt hình 1.1 vaø baûng 1.1

HS: Quan saùt hình veõ vaø baûng 1.1 trong SGK.

GV: Caùc khoå giaáy coù moái quan heä khoâng? Caùch chia caùc khoå giaáy ñoù nhö theá naøo? (Gôïi yù: chia töø khoå giaáy A0).

HS: Traû lôøi caâu hoûi.

GV: Trình baøy caùch chia khoå giaáy A0 coù dieän tích 1m2 thaønh caùc khoå giaáy chính.

HÑ 3: Giôùi thieäu tæ leä

GV: Theá naøo laø tæ leä cuûa baûn veõ?

HS: Döïa vaøo kieán thöùc veà toaùn hoïc vaø ñoïc caùc baûn ñoà ñòa lí ñeå traû lôøi caâu hoûi.

GV: Ñöa ra keát luaän vaø yeâu caàu HS ñoïc phaàn tæ leä theo TCVN 7286 : 2003 ( ISO 5455 : 1971) trong SGK.

HÑ 4: Giôùi thieäu neùt veõ

GV: Yeâu caàu HS xem baûng 1.2 vaø hình veõ phoùng to 1.3 treân baûng.

HS: Quan saùt hình veõ 1.3 vaø baûng 1.2 trong SGK.

GV: Caùc neùt lieàn ñaäm, lieàn maûnh, neùt ñöùt, neùt gaïch chaám maûnh bieåu dieãn caùc ñöôøng gì cuûa vaät theå?

HS: Traû lôøi caâu hoûi.

GV: Yeâu caàu HS quan saùt daõy quy ñònh beà roäng neùt veõ.

GV: Vieäc quy ñònh beà roäng cuûa neùt veõ coù lieân quan gì ñeán buùt veõ?

HS: Traû lôøi caâu hoûi.

GV: Quy ñònh beà roäng neùt veõ ñeå taïo thuaän lôïi cho vieäc cheá taïo vaø söû duïng buùt veõ.

GV: Trình baøy caùch veõ caùc loaïi neùt veõ nhö SGK.

HÑ 5: Giôùi thieäu chöõ vieát

GV: Treân baûn veõ kó thuaät, ngoaøi caùc hình veõ coøn coù phaàn chöõ ñeå ghi caùc kích thöôùc, kí hieäu, caùc chuù thích caàn thieát. Vaäy yeâu caàu chöõ vieát treân baûn veõ kó thuaät nhö theá naøo?

HS: Traû lôøi caâu hoûi.

GV: Chöõ vieát ñöôïc quy ñònh theo TCVN 7284 – 2 : 2003 (ISO 3092 – 2 : 2000).

GV: Yeâu caàu HS quan saùt hình veõ 3.4 vaø coù nhaän xeùt gì veà kieåu daùng, caáu taïo vaø kích thöôùc caùc phaàn töû cuûa chöõ.

HS: Quan saùt hình veõ vaø ñöa ra nhaän xeùt.

HÑ 6: Giôùi thieäu caùch ghi kích thöôùc

GV: Taïi sao phaûi ghi kích thöôùc cuûa caùc hình veõ?

GV: Vieäc ghi sai kích thöôùc hoaëc gaây nhaàm laãn cho ngöôøi ñoïc thì seõ nhö theá naøo?

HS: Traû lôøi caâu hoûi.

GV: Trình baøy caùc quy ñònh veà ghi kích thöôùc.

HS: Theo doõi vaø ghi cheùp.

GV: Chieàu cuûa chöõ soá kích thöôùc trong tröôøng hôïp ñöôøng kích thöôùc coù chieàu nghieâng khaùc nhau ñöôïc vieát nhö theá naøo?

GV: Yeâu caàu HS nhaän xeùt moät soá kích thöôùc ghi ôû hình 1.6 vaø 1.7 SGK.

HS: Ñöa ra nhaän xeùt.

HÑ 7: Cuûng coá, giao nhieäm vuï veà nhaø.

GV: Vì sao baûn veõ kó thuaät phaûi ñöôïc laäp theo caùc tieâu chuaån?

GV: Tieâu chuaån trình baøy baûn veõ kó thuaät goàm nhöõng tieâu chuaån naøo?

Giao nhieäm vuï veà nhaø:

+ Traû lôøi caùc caâu hoûi töø 1 ñeáùn 5 trang 10 SGK.

+ Laøm baøi taäp 1 vaø 2 trang 10 SGK.

+Ñoïc tröôùc baøi 2-Hình chieáu vuoâng goùc.

Thời lượng

Nội dung bài học

Hoạt động của thầy và trò

15’

I.Phương pháp chiếu góc thứ nhất (PPCG1):

- Vật thể được đặt trong một góc tạo thành bởi các mặt phẳng hình chiếu . Mặt phẳng hình chiếu đứng ở phía sau, mặt phẳng hình chiếu bằng ở phía dưới, mặt phẳng hình chiếu cạnh ở bên phải vật thể.

- Sau khi chiếu vật thể lên các mặt phẳng  hình chiếu ,mặt phẳng hình chiếu bằng được xoay xuống dưới 900  và mặt phẳng hình chiếu cạnh xoay sang phải 900 để các hình chiếu cùng nẳm trên mặt phẳng hình chiếu  đứng

-Trên bản vẽ:

+ Hình chiếu bằng đặt dưới hình chiếu đứng

+ Hình chiếu cạnh đặt bên phải hình chiếu đứng

Hoạt động 1: Tìm hiểu phương pháp hình chiếu góc thứ nhất

Nội dung này HS đã học ở lớp 8 nên GV chỉ đặt các câu hỏi để học sinh nhớ lại nội dung của PPCG1

-          Trong PPCG1 , vật thể được đặt như thế nào đối với các mặt phẳng hình chiếu đứng bằng và cạnh ?

-          Yêu cầu HS xác định mặt phẳng hình chiếu đứng , cạnh và bằng?

-          Sau khi chiếu mặt  phẳng hình chiếu bằng và cạnh được xoay như thế nào?

-          Trên bản vẽ các hìnhchiếuđược bố trí như thế nào?

20’

II.Phương pháp chiếu góc thứ ba (PPCG3):

-Vật thể được đặt trong một góc tạo bởi cácmặt phẳng hình chiếu .Mặt phẳng hình chiếu đứng ở trước , mặt phẳng hình chiếu bằng ở trên vàmặt phẳng hình chiếu cạnh ở bên trái vật thể

-Sau khi chiếu vật thể lên các mặt phẳng  hình chiếu ,mặt phẳng hình chiếu bằng được xoay lên 900  và mặt phẳng hình chiếu cạnh xoay sang trái 900 để các hình chiếu cùng nẳm trên mặt phẳng hình chiếu  đứng

-Trên bản vẽ:

+Hình chiếu bằng đặt ở trên hình chiếu đứng

+Hình chiếu cạnh đặt ở bên trái hình chiếu đứng

Hoạt động 2:Tìm hiểu phương pháp chiếu góc thứ ba:

-GV dùng mô hình ba mặt phẳng hình chiếu giói thiệu cho HS biết cách  đặt vật thể trong PPCG3

-Yêu cầu HS xác định ba mặt phẳng hình chiếu trên tranh vẽ?

-          - Sau khi chiếu mặt  phẳng hình chiếu bằng và cạnh được xoay như thế nào?

-          Trên bản vẽ các hìnhchiếuđược bố trí như thế nào?

-          GV cho biết ở VN sử dụng PPCG1 còn ở châu Mĩ và một số nước khác sử dung PPCG3

7’

Hoạt động 3: Củng cố

GV đặt một số câu hỏi để củng cố và mỡ rộng kiến thức:

-Vì sao phải dùng nhiểu hình chiếu để biểu diễn vật thể?

-Sự khác nhau của PPCG1 và PPCG3 như thế nào?

-Hướng dẫn HS trã lòi các câu hỏi và bài tập trong sgk

T/L

NOÄI DUNG BAØI HOÏC

PHÖÔNG PHAÙP DAÏY - HOÏC

I, KHAÙI NIEÄM CHUNG

Ngaøy nay, trong thôøi ñaïi coâng ngheä thoâng tin, caùc baûn veõ kó thuaät ñöôïc laäp vôùi söï trôï giuùp cuûa maùy tính.

Vôùi caùc öu ñieåm:

-Baûn veõ ñöôïc laäp moät caùch chính xaùc vaø nhanh choùng:

-Deã daøng söûa chöõa, boå sung, thay ñoåi, löu tröõ .

-Giaûi phoùng con ngöôøi ra khoûi coâng vieäc naëng nhoïc vaø traùnh ñôn ñieäu.

 Hoaït ñoäng 1: Giôùi thieäu chung

Tröôùc ñaây ngöôøi ta söû duïng caùc duïng cuï veõ nhö buùt chì, thöôùc, compa, eâke… ñeå laäp baûn veõ kó thuaät. Ngaøy nay, trong thôøi ñaïi coâng ngheä thoâng tin, caùc baûn veõ kó thuaät ñöôïc laäp vôùi söï trôï giuùp cuûa maùy tính vôùi caùc öu ñieåm laø baûn veõ ñöôïc laäp moät caùch chính xaùc vaø nhanh choùng; deã daøng söûa chöõa, boå sung, thay ñoåi, löu tröõ; giuùp cho con ngöôøi laøm vieäc moät caùch nheï nhaøn vaø khoâng ñôn ñieäu trong khi laäp baûn veõ.

II, KHAÙI QUAÙT VEÀ HEÄ THOÁNG VEÕ KÓ THUAÄT BAÈNG MAÙY TÍNH

1, Phaàn cöùng

Laø toå hôïp caùc phöông tieän kó thuaät goàm maùy tính vaø caùc thieát bò ñöa thoâng tin vaøo vaø ra.

2, Phaàn meàm

Phaàn meàm cuûa heä thoáng CAD ñaûm baûo thöïc hieän caùc hoaït ñoäng ñeå thaønh laäp baûn veõ kó thuaät nhö:

-Taïo ra caùc ñoái töôïng veõ: ñöôøng thaúng, ñöôøng troøn, ñöôøng cong, maët cong, vaät theå ba chieàu, …;

-Giaûi caùc baøi toaùn döïng hình vaø veõ hình;

-Xaây döïng caùc hình chieáu vuoâng goùc, hình caét, maët caét;

-Xaây döïng caùc loaïi hoình chieáu truch ño, hình chieáu phoái caûnh;

-Toâ, veõ kí hieäu maët caét vaät lieäu;

-Ghi kích thöôùc; …

III, KHAÙI QUAÙT VEÀ PHAÀN MEÂM AUTOCAD

1, Baûn veõ hai chieàu

Phaàn meàm AutoCAD ñaùp öùng ñöïoc moïi yeâu caàu cuûa hoaït ñoäng veõ truyeàn thoáng treân maët phaúng hai chieàu.

2, Moâ hình vaät theå ba chieàu

AutoCAD coù khaû naêng taïo ra moâ hình vaät theå trong khoâng gian ba chieàu cuûa caùc ñoái töôïng caàn thieát keá, sau ñoù töï ñoäng xaây döïng baûn veõ caùc hình chieáu, hình caét, maët caét,…treân maët phaúng hai chieàu töø moâ hình vaät theå ba chieàu.

 Hoaït ñoäng 2: Tìm hieåu khaùi quaùt veà heä thoáng veõ kó thuaät baèng maùy tính (heä thoáng CAD)

Caùc heä thoáng CAD xuaát hieän vaøo khoaûng giöõa naêm 1960 vaø ñöôïc aùp duïng ngaøy caøng roäng raõi trong caùc lónh vöïc thieát keá

 GV:Em haõy keå moät vaøi lónh vöïc thieát keá maø caàn ñeán baûn veõ kó thuaät?

 HS: traû lôøi:…

 GV: keát luaän

Heä thoáng CAD goàm coù hai phaàn: phaàn cöùng, phaàn meám.

 GV: söû duïng hình 13.1 giôùi thieäu cho HS

 GV: caùc thieát bò naøo duøng ñeå ñöa thoâng tin vaøo vaø xuaát thoâng tin ra?

* HS nhìn tranh veõ traû lôøi

* GV giaûi thích roõ coâng duïng cuûa töøng thieát bò

*GV:  duøng hình 13.2 SGK giôùi thieäu cho HS: ñeå taïo ra caùc ñoái töôïng veõ thì ta phaûi ra leänh cho maùy tính thöïc hieän (neáu coù maùy tính thì thöïc hieän veõ moät vaøi hình hoïc ñôn giaûn cho HS xem).

* Caùc thieát bò phaàn cöùng, caùc chöông trình phaàn meàm duø coù hieän ñaïi ñeán vaø hoaøn thieän ñeán ñau cuõng khoâng theå thay ñöïoc heát moïi hoaït ñoäng trí tueä cuûa con ngöôøi. Ñieàu quyeát ñònh trong veõ kó thieát keá vaãn laø kieán thöùc vaø naêng löïc cuûa ngöôøi söû duïng.

* Hoaït ñoäng 3: Tìm hieåu khaùi quaùt veà phaàn meàm AutoCAD.

* GV giôùi thieäu chung veà phaàn meàm (gioáng trong SGK). Ñaëc bieät coù caùc khaû naêng cô baûn sau:

- Laäp baûn veõ hai chieàu treân maët phaúng gioáng nhö veõ truyeàn thoáng baèng duïng cuï veõ.(GV söû duïng hình 13.3 SGK giôùi thieäu cho HS xem hoaëc neáu coù maùy tính bieåu dieãn cho HS xem)

* GV söû duïng hình veõ 13.4 vaø 13.5 SGK ñeå minh hoaï (neáu coù maùy tinh thì thöïc hieän veõ moät vaøi hình khoái ñôn giaûn)

  Ñeå xaây döïng moâ hình vaät theå caàn thieát keá xuaát phaùt töø caùc vaät theå ñôn giaûn nhaát goïi laø caùc khoái hình hoïc cô baûn, khoái hoäp, khoái caàu, khoái neâm, khoái noùn, khoái truï vaø khoái xuyeán. Sau ñoù lieân keát caùc khoái laïi vôùi nhau baèng nhieàu caùch ñeå taïo neân vaät theå caàn thieát keá.

Sau khi ñaõ taïo xong vaät theå caàn thieát keá, ta ra leänh cho AutoCAD töï ñoäng xaây döïng caùc loaïi hình chieáu vuoâng goùc (nhö trong baøi thöïc haønh soá 3 HS ñaõ laøm), (truïc ño, phoái caûnh) treân maët phaúng, caùc loaïi hình caét, maët caét,(gioáng nhö trong baøi thöïc haønh soá 6) … theo yeâu caàu cuûa ngöôøi söû duïng vaø boá trí caùc hình chieáu naøy leân moät baûn veõ.

Thôøi gian

Noäi dung cô baûn

Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø

Khaùi nieäm maët caét: Maët caét laø hình bieåu dieãn caùc ñöôøng bao cuûa vaät theå naèm treân maët phaúng caét.

Khaùi nieäm hình caét: Hình caét laø hình bieåu dieãn maët caét vaø caùc ñöôøng bao cuûa vaät theå sau maët phaúng caét.

1. Hoaït ñoäng 1: Tìm hieåu khaùi nieäm veà maët caét vaø hình caét.

- Trong phaàn Veõ Kó Thuaät cuûa CN 8, HS ñaõ ñöôïc hoïc veà khaùi nieäm hình caét vì vaäy GV ñaët caâu hoûi gôïi yù ñeå HS nhôù laïi kieán thöùc.

Keát hôïp thoâng tin SGK vaø kieán thöùc maø HS ñaõ hoïc GV ñaët caâu hoûi:

-Caâu hoûi 1: Tröôøng hôïp naøo thì duøng maët caét vaø hình caét?

-HSTL: Ñoái vôùi nhöõng vaät theå coù nhieàu phaàn roãng beân trong nhö loã, raõnh, ...

Caâu hoûi 2: Treân caùc baûn veõ kó thuaät, maët caét vaø hình caét duøng ñeå laøm gì?

-HSTL: Ñeå bieåu dieãn hình daïng vaø caáu taïo beân trong cuûa vaät theå (vì neáu duøng hình chieáu ñeå bieåu dieãn thì hình veõ coù nhieàu neùt ñöùt, laøm cho baûn veõ khoâng roõ raøng...)

GV duøng vaät maãu vaø hình veõ phoùng to hình 4.1 SGK vaø höôùng daãn HS quaù trình veõ maët caét vaø hình caét, chæ roõ cho HS bieát hình caét vaø maët caét cuûa vaät theå.

GV hoûi: Maët phaúng caét duøng ñeå laøm gì?

HSTL:

GV hoûi: Maët caét cuûa vaät theå naèm ôû ñaâu?

HSTL: Naèm treân maët phaúng caét(tröôùc)

Vaäy, theá naøo laø maët caét?

Sau khi moät soá HS traû lôøi, GV chuaån laïi kieán thöùc(neáu sai) vaø cho HS ghi vôû.

GV hoûi: Hình caét cuûa vaät theå naèm ôû ñaâu?

HSTL: Naèm treân maët phaúng hình chieáu( laø maët phaúng // vôùi maët phaúng caét.)

Vaäy, theá naøo laø hình caét?

Sau khi moät soá HS traû lôøi, GV chuaån laïi kieán thöùc(neáu sai) vaø cho HS ghi vôû.

GV: Ñeå tìm hieåu coâng duïng vaø phaân loaïi cuûa maët caét ta sang muïc II.

Coâng duïng cuûa maët caét: Maët caét duøng ñeå bieåu dieãn hình daïng tieát dieän vuoâng goùc cuûa vaät theå.

1. Maët caét chaäp: Maët caét chaäp ñöôïc veõ ngay leân hình chieáu töông öùng, ñöôøng bao cuûa maët caét chaäp ñöôïc veõ baèng neùt lieàn maõnh. Maët caét chaäp duøng ñeå bieåu dieãn maët caét coù hình daïng ñôn giaûn.

2. Maët caét rôøi: Maët caét rôøi ñöôïc veõ ôû ngoaøi hình chieáu, ñöôøng bao cuûa maët caét rôøi ñöôïc veõ baèng neùt lieàn ñaäm. Maët caét rôøi ñöôïc ñaët gaàn hình chieáu töông öùng vaø lieân heä vôùi hình chieáu baèng neùt gaïch chaám maõnh.

2. Hoaït ñoäng 2: Tìm hieåu veà maët caét.

Yeâu caàu moät HS nhaéc laïi khaùi nieäm maët caét?

Hoûi: maët caét duøng ñeå laøm gì?

HSTL:

GV chi maët caét cuûa vaät theå treân hình 4.1 vaø 4.2 SGK.

Hoûi: Coù maáy loaïi maët caét? Goàm nhöõng loaïi naøo?

HSTL: coù 2 loaïi maët caét laø:   -Maët caét chaäp.

-Maët caét rôøi.

GV treo tranh veõ phoùng to hình 4.3 vaø chæ cho HS bieát maët caét chaäp cuûa vaät theå.

Hoûi:Theá naøo laø maët caét chaäp? Duøng trong tröôøng hôïp naøo? Caùch veõ nhö theá naøo?

HSTL:

GV treo tranh veõ phoùng to hình 4.4 vaø chæ cho HS bieát maët caét rôøi cuûa vaät theå.

Hoûi: Theá naøo laø maët caét rôøi? Duøng trong tröôøng hôïp naøo? Caùch veõ nhö theá naøo?

III. Hình caét.

Theo caáu taïo cuûa vaät theå, hình caét ñöôïc chia laøm ba loaïi:

-Hình caét toaøn boä.

-Hình caét moät nöûa.

-Hình caét cuïc boä.

1. Hình caét toaøn boä.

Hình caét toaøn boä laø hình caét söû duïng moät maët phaúng caét vaø duøng ñeå bieåu dieãn hình daïng beân trong cuûa vaät theå.

2. Hình caét moät nöûa.

Hình caét moät nöûa laø hình bieåu dieãn goàm moät nöûa hình caét gheùp vôùi moät nöûa hình chieáu, ñöôøng phaân caùch laø truïc ñoái xöùng veõ baèng gaïch chaám maõnh. Hình caét moät nöûa duøng ñeå bieåu dieãn vaät theå ñoái xöùng.

3. Hình caét cucï boä:

Hình caét cuïc boä laø hình bieåu dieãn moät phaàn vaät theå döôùi daïng hình caét, ñöôøng giôùi haïn phaàn hình caét veõ baèng neùt löôïn soùng.

3. Hoaït ñoäng 3: Tìm hieåu veà hình caét.

Yeâu caàu HS nhaéc laïi khaùi nieäm hình caét?

Hoûi: Theo caáu taïo cuûa vaät theå thì hình caét ñöôïc chia laøm maáy loaïi? Ñoù laø nhöõng loaïi naøo?

GV treo tranh veõ phoùng to hình 4.5 vaø höôùng daãn HS veõ hình caét toaøn boä.

Hoûi: Theá naøo laø hình caét toaøn boä? Neâu coâng duïng cuûa noù?

HSTL:

GV treo tranh veõ phoùng to hình 4.6 vaø höôùng daãn HS veõ hình caét moät nöûa.

Hoûi: Theá naøo laø hình caét moät nöûa? Neâu coâng duïng cuûa noù?

GV treo tranh veõ phoùng to hình 4.7 vaø höôùng daãn HS veõ hình caét cuïc boä.

Hoûi: Theá naøo laø hình caét cuïc boä? Neâu coâng duïng cuûa noù?

4. Hoaït ñoäng 4: Vaän duïng – cuûng coá – höôùng daãn veà nhaø.

Yeâu caàu HS nhaéc laïi khaùi nieäm maët caét, hình caét? Phaân loaïi, coâng duïng vaø caùch veõ caùc loaïi maët caét vaø hình caét?

Höôùng daãn HS laøm baøi taäp SGK

Goïi HS ñoïc phaàn thoâng tin ôû cuoái baøi.

Veà nhaø hoïc baøi, laøm baøi taäp coøn laïi SGK, ñoïc tröôùc baøi 5 SGK

5. Hoaït ñoäng 5: Thu maãu baùo caùo thöïc haønh baøi 3

Thôøi gian

Noäi dung baøi hoïc

Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân hoïc sinh

I. KHAÙI NIEÄM

1. Theá naøo laø hình chieáu truïc ño

a. Khaùi nieäm

b. Caùch xaây döïng hinyhc chieáu truïc ño

2. Thoâng soá cô baûn cuûa hình chieáu truïc ño

a. Goùc truïc ño

- Truïc ño laø gì ?

- Goùc truïc ño ?

b. Heä soá bieán daïng

- Khaùi nieäm heä soá bieán daïng

- Hoaït ñoäng 1: Tìm hieåu veà khaùi nieäm hình chieáu truïc ño

gv: Treo tranh 3.9 leân baûng chæ cho hoïc sinh ñoù laø hình chieáu truïc ño cuûa caùc vaät theå, töø ñoù hoûi hoïc sinh theá naøo laø hình chieáu truïcd ño?

HS: Traû lôøi

GV: Hình chieáu truïc ño ñöôïc veõ treân 1 maët phaúng hay 3 maët phaúng

HS: Traû lôøi

Töø ñoù gv chuyeån sang muïc tieáp theo

GV: Hình chieáu truïc ño ñöôïc xaây döïng nhö theá naøo ?

GV: Treo tranh hình hình 5.1 leân baûng: Chæ co hoïc sinh caùch xaây döïng hình chieáu trcuï ño

GV: Vì sao phöông chieáu l ta veõ khoâng song song vôùi maët phaúng P hoaëc khoâng ñöôïc song song vôùi caùc truïc toaï ñoä

HS: Traû lôøi

Hoaït ñoäng 2: Tìm hieåu thoâng soá cô baûn cuûa hình chieáu truïc ño

GV: Theá naøo goïi laø truïc ño

HS: Traû lôøi

GV: Vaäy goùc taïo bôûi caùc truïc ño goïi laø goùc truïc ño

GV: Ñöa ra ví duï ssau ñoù goïi HS traû lôøi theá naøo laø heä soá bieán daïng

GV: Ñua ra keát luaän

Goùc giöõa caùc truïc ño vaø heä soá bieán daïng laø 2 thoâng soá cô baûn cuûa hình chieáu truïc ño

II. HÌNH CHIEÁU TRUÏC ÑO VUOÂNG GOÙC ÑEÀU

- Hình chieáu trcuï ño

- Caùc heä soá bieán daïng

vuoâng goùc ñeàu coù: l vuoâng goùc vôùi maët phaúng P

- p=q=r

1. Thoâng soá cô baûn

- Caùc goùc taïo bôûi goác truïc ño:

xo'y' = y'oâ'z' = z'oâ'x' = 1200

- p=q=r =1

2. Hình chieáu truïc ño cuûa hình troøn

Hoaït ñoäng 3: Tìm hieåu hình chieáu truïc ño vuoâng goùc ñeàu

GV: Vò trí töông ñoái giöõa maët phaúng P vaø phöông chieáu l

HS: Traû lôøi

III. HÌNH CHIEÁU TRUÏC ÑO XIEÂN GOÙC CAÂN

- Khaùi nieäm hình chieáu truïc ño xieân goùc caân

1. Goùc giöõa caùc truïc ño

2. Heä soá bieán daïng

Hoaït ñoäâng 4: Tìm hieåu truïc ño xieân goùc caân

GV: Khi l khoâng vuoâng goùc vôùi maët phaúng P; vaø 2 trong 3 heä soá bieán daïng baèng nhau töøng ñoâi moät goïi laø hình chieáu truïc ño xieân goùc caân.

IV. CAÙCH VEÕ HÌNH CHIEÁU TRUÏC ÑO

Hoaït ñoäng 5:

GV: Söû duïng baûng 5.1 SGK höôùng daãn töøng böôùc cho hoïc sinh

hoạt động giáo viên

hoạt động học sinh

giới thiệu bản vẽ 6.1,yêu cầu học sinh đọc bản vẽ(phân tích hình chiếu giúp học sinh hình dung được hình dạng vật thể)

Quan sát bản vẽ và đọc bản vẽ từ đó hình dung ra hình dạng của vật thể

hoạt động giáo viên

hoạt động học sinh

1. vẽ hình chiếu thứ 3:

sau khi mô tả hình dạng của vật thể (hình 6.3 sgk)hướng dẫn học sinh vẽ hình chiếu cạnh từ hai hình chiếu đã cho.lần lượt vẽ từng bộ phận như cách vẽ giá chữ L ở bài 3(hình 6.4 sgk)

2. vẽ hình cắt :yêu cầu hs :

_nêu nhận xét hình chiếu đứng của vật thể (đối xứng )

_xác định mặt phẳng cắt

_nêu cách trình bày bản vẽ hình cắt cúa vật thể có hình chiếu đứng là hình đối xứng

3.vẽ hình chiếu trục đo:

hướng dẫn các bước tiến hành vẽ hình chiếu trục đo của vật thể như sgk

* hướng dẫn hs cách trình bày bản vẽ tương tự như bài 3

nhớ lại kiến thức đã được học ở bài 3 kết hợp với sự hướng dẫn của gv vẽ được hình chiếu thứ 3 của vật thể theo yêu cầu của gv

+hận xét hình chiếu đứng của vật thể

+xác định mặt phẳng cắt

+trình bày hìnhvẽ(hình 6.5)

đọc sgk và vẽ hình chiếu trục đo

hoạt động giáo viên

hoạt động học sinh

Chia 6 b ài trong h ình 6.7 cho 6 nh óm hs.y êu c ầu:vẽ hình chiếu thứ 3,h ình  c ắt v à h ình chi ếu tr ục đo c ủa v ật th ể

l àm th eo y êu c ầu c ủa gv

Hoaït ñoäng cuûa GV vaø HS

Noäi dung

- ÑVÑ:  baûn veõ kó thuaät ñöôïc xaây döïng döïa treân nhöõng quy taéc hay tieâu chuaån chung naøo?

- Vì sao baûn veõ phaûi veõ theo caùc khoå giaáy nhaát ñònh?

HS: lieân quan ñeán thieát bò saûn xuaát giaáy vaø in aán

- Coù maáy loaïi khoå giaáy chính ?

GV höôùng daãn cho HS hieåu vieäc chia caùc khoå giaáy, noù coù loâgic.

Döïa vaøo baûng 1.1 vaø hình 1.1 ( töø khoå giaáy A0 chia caùc khoå giaáy A1, A2, A3, A4 nhö theá naøo)

- Caùch chia khung baûn veõ vaø khung teân ( hình 1.2)

- Cho HS veà nhaø chia theo hình 1.2 vaøo tôø giaáy A4 ( hoâm sau kieåm tra)

I- KHOÅ GIAÁY

-          Caùc khoå giaáy chính:

              A0 , A1 , A2 , A3 , A4

Hoaït ñoäng cuûa GV vaø HS

Noäi dung

 - HS ñaõ coù khaùi nieäm veà tæ leä khi hoïc Toaùn vaø baûn ñoà Ñòa Lí.

- Theá naøo laø tæ leä cuûa baûn veõ ?

-  Coù maáy loaïi tæ leä ? ñoù laø gì ?

              HS: tæ leä thu nhoû, phoùng to, nguyeân hình.

- Höôùng daãn HS ñoïc TCVN ôû SGK

- Caùc loaïi neùt veõ ( neùt lieàn ñaäm, lieàn maûnh, ñöùt maûnh, neùt gaïch chaám maûnh) bieåu dieãn caùc ñöôøng gì cuûa vaät theå ?

Cho HS giaûi thích baèng ví duï hình 1.3

-Vieäc quy ñònh chieàu roäng cuûa neùt veõ coù lieân quan gì ñeán buùt veõ ?

II- TÆ LEÄ

Tæ leä laø tæ soá giöõa kích thöôùc ño ñöôïc  treân hình bieåu dieãn cuûa vaät theå vaø kích thöôùc thöïc töông öùng treân vaät theå ñoù.

III- NEÙT VEÕ

1. Caùc loaïi neùt veõ

Xem baûng 1.2 SGK

Ví duï hình 1.3

2.Chieàu roäng cuûa neùt veõ

Hoaït ñoäng cuûa GV vaø HS

Noäi dung

-          Yeâu caàu cuûa chöõ vieát treân baûn veõ kó thuaät nhö theá naøo?

-          Khoå chöõ ñöôïc xaùc ñònh nhö theá naøo ?

HS: chieàu cao h cuûa chöõ hoa tính baèng mm

-          Kieåu chöõ hoa vaø thöôøng quy ñònh vieát nhö theá naøo? Vaø noù khaùc chöõ ghi thöôøng ?

VD:  

-          Ñaëc bieät quy ñònh ghi daáu vaø chöõ soá ?

VD:  Soá 1 ghi trong kó thuaät khoâng coù gaïch chaân.

    Soá 2 khoâng ghi coù voøng troøn ôû chaân.

-          Höôùng daãn HS veõ ñöôøng gioùng vaø ñöôøng ghi kích thöôùc. Sau ñoù caùch vieát chöõ soá kích thöôùc cho hôïp lyù.

VD: hình 1.5 SGK

-          Neáu ñôn vò ñoä daøi laø mm thì treân baûn veõ ghi kích thöôùc khoâng ghi ñôn vò phía sau.

-          Neáu ñôn vò ñoä daøi khaùc mm thì sao?

HS: ñoåi ra mm roài ghi  hoaëc  ghi roõ ñôn vò sau

- chuù yù: ñöôøng gioùng kích thöôùc khoâng ñöôïc caét ñöôøng ghi kích kích thöôùc. Ví duï ôû SGK cuõ.

HS traû lôøi caâu hoûi ôû hình 1.8

IV- CHÖÕ VIEÁT

    Chöõ vieát treân baûn veõ kó thuaät phaûi roõ raøng, thoáng nhaát, deã ñoïc.

1. Khoå chöõ

2. Kieåu chöõ     

                              xem hình 1.4

V- GHI KÍCH THÖÔÙC

1. Ñöôøng kích thöôùc

  Veõ baèng neùt lieàn maûnh, ôû ñaàu muùt coù veõ muõi teân vaø ñaët song song vôùi phaàn ñöôïc ghi kích thöôùc.

2. Ñöôøng gioùng kích thöôùc

  Veõ baèng neùt lieàn maûnh, keû vuoâng goùc vôùi ñöôøng kích thöôùc

3. Chöõ soá kích thöôùc

 Chöõ soá kích thöôùc chæ trò soá kích thöôùc thaät cuûa vaät, khoâng phuï thuoäc vaøo tæ leä baûn veõ vaø ñöôïc ghi treân ñöôøng kích thöôùc.

VD: hình 1.6 ; 1.7

4.Kí hieäu Þ,R

Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân

Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh

- GV cho hoïc sinh quan saùt moät soá tranh aûnh veà saûn phaåm cô khí vaø coâng trình xaây döïng.

- GV: Ñeå cheá taïo caùc saûn phaåm vaø xaây döïng caùc coâng trình ñoù ngöôøi ta phaûi tieán haønh thieát keá.

- GV: Trình baøy noäi dung caùc giai ñoaïn thieát keá.

1. Caùc giai ñoaïn thieát keá:

 a) Ñieàu tra, nghieân cöùu yeâu caàu cuûa thò tröôøng vaø nguyeän voïng cuûa ngöôøi tieâu duøng, hình thaønh yù töôûng vaø xaùc ñònh ñeà taøi thieát keá.

 b) Caên cöù vaøo muïc ñích vaø yeâu caàu cuûa ñeà taøi thieát keá, thu thaäp thoâng tin, ñeà ra phöông aùn thieát keá vaø tieán haønh tính toaùn laäp baûn veõ nhaèm xaùc ñònh hình daïng, kích thöôùc, keát caáu, chöùc naêng cuûa saûn phaåm.

 c) Laøm moâ hình, tieán haønh thöû nghieäm hoaëc cheá taïo thöû.

 d) Thaåm ñònh, phaân tích, ñaùnh giaù phöông aùn thieát keá. Neáu caàn söûa ñoåi, caûi tieán ñeå ñöôïc phöông aùn thieát keá toát nhaát.

 e) Caên cöù vaøo phöông aùn thieát keá toát nhaát, tieán haønh laäp hoà sô kyõ thuaät. Hoà sô goàm coù caùc baûn veõ toång theå vaø chi tieát cuûa saûn phaåm, caùc baûn thuyeát minh tính toaùn, caùc chæ daãn veà vaän haønh söû duïng saûn phaåm.

GV: Veõ sô ñoà toùm taét quaù trình thieát keá

 + Sô ñoà quaù trình thieát keá

GV: Laáy ví duï veà thieát keá hoäp ñöïng ñoà duøng hoïc taäp.

- Thoâng qua ví duï:

GV: Daãn daét HS hieåu roõ noäi dung cuûa töøng giai ñoaïn thieát keá.

- GV: Cho hoïc sinh quan saùt caùc hình trong SGK.

GV: Neâu caâu hoûi: Haõy nhaän xeùt quaù trình thieát keá hoäp ñöïng ñoà duøng hoïc taäp vaø ñeà xuaát yù kieán caûi tieán.

- HS quan saùt hình aûnh.

- HS: Chuù yù, taäp trung nghe.

- HS: Laéng nghe.

- HS: Ghi cheùp vaøo vôû.

- HS: Xem sô ñoà toùm taét vaø ghi vaøo vôû.

- HS: Ñoïc SGK, thaûo luaän caùc böôùc tieán haønh thieát keá hoäp ñöïng ñoà duøng hoïc taäp.

- HS: Quan saùt caùc hình veõ trong SGK ñeå hieåu roõ noäi dung caùc giai ñoaïn thieát keá.

- HS: Traû lôøi caâu hoûi vaø ñöa ra yù kieán ñeà xuaát.

Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân

Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh

GV: Theá naøo laø baûn veõ kyõ thuaät?

GV: Baûn veõ kyõ thuaät laø caùc thoâng tin kyõ thuaät ñöôïc trình baøy döôùi daïng ñoà hoaï theo caùc quy taéc thoáng nhaát.

GV: Coù nhöõng loaïi baûn veõ naøo?

GV: Coù hai loaïi baûn veõ kyõ thuaät.

 - Baûn veõ cô khí goàm coù baûn veõ lieân quan ñeán thieát keá, cheá taïo, laép raép, kieåm tra, söû duïng… caùc maùy moùc vaø thieát bò.

 - Baûn veõ xaây döïng goàm caùc baûn veõ lieân quan ñeán thieát keá, thi coâng, laép raép… caùc coâng trình kieán truùc vaø xaây döïng.

GV: Vai troø cuûa baûn veõ kyõ thuaät ñoái vôùi thieát keá?

 - Baûn veõ kyõ thuaät coù vai troø heát söùc quan troïng ñoái vôùi thieát keá vaø cheá taïo saûn phaåm.

GV: Nhaán maïnh baûn veõ kyõ thuaät laø “Ngoân ngöõ” cuûa kyõ thuaät:

 - Ñoïc caùc baûn veõ ñeå thu thaäp thoâng tin lieân quan ñeán ñeà taøi thieát keá.

 - Veõ caùc baûn veõ phaùc cuûa saûn phaåm khi laäp phöông aùn thieát ekeù ñeå theå hieän yù töôûng thieát keá.

 - Trong giai ñoaïn tính toaùn thieát keá phaûi laäp caùc baûn veõ ñeå xaùc ñònh hình daïng vaø kích thöôùc cuûa saûn phaåm.

 - Trong giai ñoaïn thaåm ñònh, ñaùnh giaù phaûi thoâng qua caùc baûn veõ kyõ thuaät ñeå trao ñoåi yù kieán, söûa ñoåi phöông aùn thieát keá.

 - Trong giai ñoaïn laäp hoà sô thieát keá phaûi laäp caùc baûn veõ toång theå vaø chi tieát cuûa saûn phaåm.

HS: Traû lôøi

HS: Traû lôøi

HS: Ñoïc SGK thaûo luaän vai troø cuûa baûn veõ kyõ thuaät.

Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân

Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh

GV: Ñaët caâu hoûi ñeå toång keát, ñaùnh giaù xem hoïc sinh tieáp thu ñeán ñaâu.

GV: Trong thieát keá goàm coù nhöõng giai naøo?

GV: Vai troø cuûa caùc giai ñoaïn ñoù laø nhö theá naøo?

GV: Theá naøo laø baûn veõ kyõ thuaät?

GV: Vai troø cuûa baûn veõ?

HS: Traû lôøi

HS: Traû lôøi

HS: Traû lôøi

HS: Traû lôøi

Thời gian

Nội dung chính

Hoạt động của GV và HS

10’

Bài 12 . Thực hành

Bản vẽ xây dựng

1.Đọc bản vẽ mặt bằng tổng thể

- Trạm xá có 4 ngôi nhà:

1. Nhà khám bệnh .

2. Nhà điều trị .

3. Nhà KHHGĐ .

4. Nhà vệ sinh .

- Đánh số nhà trên hình chiếu phối cảnh

- Xác định hướng quan sát.

Hoạt động 1 : đọc bản vẽ mặt bằng tổng thể .

-GV sử dụng phương pháp trực quan cho HS quan sát tranh vẽ hình 12.1 SGK

Để HS đọc được bản vẽ GV yêu cầu HS trả lòi các câu hỏi SGK :

+ Trạm xá có bao nhiêu ngôi nhà ?

-HS dựa vào những kiến thức đã học và ghi chú để trả lời .

- Để HS hình dung được quan cảnh trạm xá GV sử dụng tranh vẽ hình 12.2 SGK . Và yêu cầu HS đánh số các ngôi nhà trên hình chiếu phối cảnh theo ghi chú trên mặt bằng tổng thể. Tronh hoạt động này GV có thể sử dụng câu hỏi :

+ Dựa vào đâu để xác định vị trí các ngôi nhà ?( dựa vào lối đi và hình dạng ngôi nhà )

- GV Cho HS quan sát tranh vẽ hình 12.3 SGK và yêu cầu HS sát định hướng quan sát để nhận được mắt đứng ngôi nhà .

25’

2. Đọc bản vẽ mặt bằng

- Tính toán các kích thước còn thiếu trên bản vẽ.

- Tính diện tích các phòng ngủ, phòng sinh hoạt chung (m2)

+ Phòng ngủ 1 :

( 4,2- 0,22/2 – 0,11/2 ) x ( 4 – 2 x 0,22/2 ) = 15,25m 2

Phòng ngủ 2 :

( 4- 0,22/2 – 0,11/2 ) x ( 4 – 2 x 0,22/2 ) = 14,5 m2

Phòng sinh hoạt chung .

( 5,2 – 2 x 0,22/2 ) x (3,8 – 2 x 0,22/2 )= 17,83 m2

Hoạt động 2 : Đọc bản vẽ mặt bằng 1 ngôi nhà đơn giản.

- GV Sử dụng phương pháp tyrực quan và thảo luận theo nhóm .

Cho HS quan sát tranh vẽ hình 12.4, phân chia lớp thành từng nhóm ( 3 nhóm ).

-GV yêu cầu HS thực hiện các việc sau :

+ Tính toán, ghi các kích thước thiếu trên bản vẽ .

+ Tính dịên tích phòng ngủ, phòng sinh hoạtchung.

- GV phân mỗi nhóm tính diện tích 1 phòng sau đó cử đại dịên nhóm báo cáo kết quả .

+ Nhóm 1 : phòng ngủ 1 .

+ Nhóm 2 : phòng ngủ 2.

+ Nhóm 3 : phòng sinh hoạt chung .

-Trong hoạt động này GV có thể sử dụng các câu hỏi sau để gợi ý cho HS làm bài :

+ Các phòng có hình dạng gì ? ( hình chữ nhật )

+ Tính diện tích hình CN?( dài x rộng ) .

+ Muốn tính diện tích sử dụng của phòng ta sát định chiều dài, rộng như thế nào ?( lấy khoảng cách giữa trục tường trừ đi độ dày tường).

- Sau khi các nhóm báo cáo GV nhận xét kết quả từng nhóm.

                    Ho¹t ®éng cña häc sinh

                     H­íng dÉn cña gi¸o viªn

-          §äc s¸ch gi¸o khoa, n¾m v÷ng c¸ch lËp mét b¶n vÏ chi tiÕt

-          §äc b¶n vÏ l¾p, ph©n tÝch c¸c chi tiÕt cÇn vÏ ®Ó hiÓu râ h×nh d¸ng, kÝch th­ícvµ c«ng dông cña chi tiÕt

-          Gi¸o viªn chØ râ c¸c chi tiÕt cÇn vÏ b»ng nÐt liÒn, nÐt ®øt, vµ ph©n tÝch kÕt cÊu cña tõng h×nh d¹ng cña chi tiÕt

-          Giao cho mçi nhãm vÏ mét d¹ng chi tiÕt , mét mÆt c¾t hoÆc mét h×nh chiÕu cña mÉu

                   Ho¹t ®éng cña häc sinh

                     H­íng dÉn cña gi¸o viªn

-          Sau khi ®äc vµ ph©n tÝch kÕt cÊu vµ h×nh d¸ng chi tiÕt, chän ph­¬ng ¸n biÓu diÔn, chän tØ lÖ thÝch hîp vµ tiÕn hµnh vÏ theo tr×nh tù

-          C¸c kÝch th­íc ®o trùc tiÕp trªn vËt mÉu hay lÊy tõ c¸c b¶n vÏ ( Nªn lµm trßn sè)

-          Chän ®­îc h×nh d¸ng,h×nh c¾t, mÆt c¾t thÝch hîp. DiÔn t¶ ®­îc h×nh d¹ng vµ cÊu t¹o cña vËt hay chi tiÕt ®ã

-          Nªn h­íng dÉn chi tiÕt tõng phÇn, nªu tõng c¸ch vÏ , c¸ch biÓu diÔn mét b¶n vÏ

-          Gióp häc sinh n¾m ®­îc vµ hiÓu ®­îc thÕ nµo lµ mét b¶n vÏ l¾p , chi tiÕt b¶n vÏ cÇn thÓ hiÖn râ rµng chÝnh x¸c 

HÑGV

HÑHS

- cho hoïc sinh xem baûn veõ phoái caûnh kieán truùc ( hoaëc aûnh chuïp moät coâng trình ñaõ hoaøn chænh vaø ñaët vaán ñeà:

+ ñeå coù ñöôïc coâng trình naøy caàn nhieàu baûn veõ khaùc nhau trong quaù trình thieát keá vaø thi coâng.

- laàn löôït giôùi thieäu töøng baûn veõ trong quaù trình thieát keá vaø thi coâng.

- keát luaän: caùc coâng trình xaây döïng duø lôùn hay nhoû tröôùc khi xaây döïng thöôøng ñöôïc heä thoáng baèng caùc baûn veõ

- quan saùt, nhaän bieát

- quan saùt, nhaän bieát

- ghi cheùp vaø hieåu ñöôïc yù nghóa cuûa baûn veõ xaây döïng

HÑGV

HÑHS

- yeâu caàu hoïc sinh quan saùt hình 11.1a vaø cho bieát: nhìn töø ñaâu maø coù ñöôïc hình aûnh nhö baûn veõ maët baèng toång theå? Treân baûn veõ maët baèng toång theå, bieåu dieãn nhöõng gì?

- toång hôïp laïi caùc caâu traû lôøi cuûa hoïc sinh

- söû duïng hình 11.1b ñaõ ñöôïc phoùng to, laáy moät soá mieáng giaáy nhoû ( ñaõ coù ñieàn soá theå hieän phaàn coâng trình) yeâu caàu hoïc sinh quan saùt vaø daùn vaøo vò trí töông öùng.

- quan saùt vaø suy nghó

- traû lôøi, ghi laïi nhöõng thoâng tin keát luaän

- xaùc ñònh vò trí töông öùng cuûa phaàn coâng trình treân hình chieáu phoái caûnh

HÑGV

HÑHS

+ chöa ñeà caäp tôùi caùc khaùi nieäm: maët baèng, maët ñöùng, maët caét, yeâu caàu hoïc sinh quan saùt caùc hình trong hình 11.2 vaø cho bieát: ñoù laø hình chieáu hay hình caét. Höôùng chieáu (hay vò trí maët phaúng caét) ôû ñaâu. Giaùo vieân coù theå gôïi yù neáu hoïc sinh gaëp khoù khaên

+ toång hôïp laïi caùc caâu traû lôøi cuûa hoïc sinh vaø keát luaän:

-          hình bieåu dieãn nhö hình a ñöôïc goïi laø maët ñöùng

-          hình bieåu dieãn nhö hình b ñöôïc goïi laø maët caét

-          hình bieåu dieãn nhö hình c, d ñöôïc goïi laø maët baèng

+ yeâu caàu hoïc sinh tham khaûo noäi dung sgk trang 59 vaø phaùt bieåu laïi caùc ñònh nghóa veà: maët baèng, maët ñöùng vaø maët caét

+ quan saùt hình veõ, tìm hieåu höôùng chieáu, vò trí maët phaúng caét

Traû lôøi caâu hoûi theo söï ñieàu khieån cuûa giaùo vieân

+ ghi cheùp, toùm taét

+ ñoïc saùch vaø phaùt bieåu khaùi nieäm veà caùc maët

HÑGV

HÑHS

Moät soá caâu hoûi gôïi yù:

+ so saùnh söï khaùc nhau giöõa maët baèng toång theå so vôùi hình chieáu baèng khi bieåu dieãn moät vaät theå ñôn giaûn?

+ so saùnh söï khaùc nhau cuûa caùc kí hieäu caàu thang treân maët baèng taàng 1 vaø taàng 2?

+ so saùnh söï khaùc nhau giöõa maët ñöùng ngoâi nhaø vôùi caùc hình chieáu ñöùng vaø hình chieáu caïnh cuûa moät vaät theå?

+ so saùnh maët baèng vaø maët caét ngoâi nhaø vôùi caùc hình caét cuûa moät vaät theå

+ giao baøi taäp vaø yeâu caàu hoïc sinh ñoïc tröôùc baøi 12 ôû nhaø

+treân maët baèng toång theå khoâng bieåu dieãn chi tieát, duøng nhieàu kí hieäu ñeå bieåu dieãn coâng trình, caây coái ñöôøng saù

+ kí hieäu caàu thang ôû maët baèng taàng 1 chæ coù moät caùnh thang thöù nhaát bò caét lìa; ôû maët baèng taàng 2 coù caû hai caùnh thang

+ maët ñöùng cuûa ngoâi nhaø veõ baèng neùt maûnh, khoâng bieåu dieãn phaàn khuaát, coù theå veõ theâm caây coái

+ treân maët baèng vaø maët caét ngoâi nhaø khoâng bieåu dieãn phaàn khuaát

+ ghi baøi taäp veà nhaø

Thời gian

Nội dung chính

Hoạt động của GV và HS

10’

Bài 12 . Thực hành

Bản vẽ xây dựng

1.Đọc bản vẽ mặt bằng tổng thể

- Trạm xá có 4 ngôi nhà:

1. Nhà khám bệnh .

2. Nhà điều trị .

3. Nhà KHHGĐ .

4. Nhà vệ sinh .

- Đánh số nhà trên hình chiếu phối cảnh

- Xác định hướng quan sát.

Hoạt động 1 : đọc bản vẽ mặt bằng tổng thể .

-GV sử dụng phương pháp trực quan cho HS quan sát tranh vẽ hình 12.1 SGK

Để HS đọc được bản vẽ GV yêu cầu HS trả lòi các câu hỏi SGK :

+ Trạm xá có bao nhiêu ngôi nhà ?

-HS dựa vào những kiến thức đã học và ghi chú để trả lời .

- Để HS hình dung được quan cảnh trạm xá GV sử dụng tranh vẽ hình 12.2 SGK . Và yêu cầu HS đánh số các ngôi nhà trên hình chiếu phối cảnh theo ghi chú trên mặt bằng tổng thể. Tronh hoạt động này GV có thể sử dụng câu hỏi :

+ Dựa vào đâu để xác định vị trí các ngôi nhà ?( dựa vào lối đi và hình dạng ngôi nhà )

- GV Cho HS quan sát tranh vẽ hình 12.3 SGK và yêu cầu HS sát định hướng quan sát để nhận được mắt đứng ngôi nhà .

25’

2. Đọc bản vẽ mặt bằng

- Tính toán các kích thước còn thiếu trên bản vẽ.

- Tính diện tích các phòng ngủ, phòng sinh hoạt chung (m2)

+ Phòng ngủ 1 :

( 4,2- 0,22/2 – 0,11/2 ) x ( 4 – 2 x 0,22/2 ) = 15,25m 2

Phòng ngủ 2 :

( 4- 0,22/2 – 0,11/2 ) x ( 4 – 2 x 0,22/2 ) = 14,5 m2

Phòng sinh hoạt chung .

( 5,2 – 2 x 0,22/2 ) x (3,8 – 2 x 0,22/2 )= 17,83 m2

Hoạt động 2 : Đọc bản vẽ mặt bằng 1 ngôi nhà đơn giản.

- GV Sử dụng phương pháp tyrực quan và thảo luận theo nhóm .

Cho HS quan sát tranh vẽ hình 12.4, phân chia lớp thành từng nhóm ( 3 nhóm ).

-GV yêu cầu HS thực hiện các việc sau :

+ Tính toán, ghi các kích thước thiếu trên bản vẽ .

+ Tính dịên tích phòng ngủ, phòng sinh hoạtchung.

- GV phân mỗi nhóm tính diện tích 1 phòng sau đó cử đại dịên nhóm báo cáo kết quả .

+ Nhóm 1 : phòng ngủ 1 .

+ Nhóm 2 : phòng ngủ 2.

+ Nhóm 3 : phòng sinh hoạt chung .

-Trong hoạt động này GV có thể sử dụng các câu hỏi sau để gợi ý cho HS làm bài :

+ Các phòng có hình dạng gì ? ( hình chữ nhật )

+ Tính diện tích hình CN?( dài x rộng ) .

+ Muốn tính diện tích sử dụng của phòng ta sát định chiều dài, rộng như thế nào ?( lấy khoảng cách giữa trục tường trừ đi độ dày tường).

- Sau khi các nhóm báo cáo GV nhận xét kết quả từng nhóm.

T/L

NOÄI DUNG BAØI HOÏC

PHÖÔNG PHAÙP DAÏY - HOÏC

I, KHAÙI NIEÄM CHUNG

Ngaøy nay, trong thôøi ñaïi coâng ngheä thoâng tin, caùc baûn veõ kó thuaät ñöôïc laäp vôùi söï trôï giuùp cuûa maùy tính.

Vôùi caùc öu ñieåm:

-Baûn veõ ñöôïc laäp moät caùch chính xaùc vaø nhanh choùng:

-Deã daøng söûa chöõa, boå sung, thay ñoåi, löu tröõ .

-Giaûi phoùng con ngöôøi ra khoûi coâng vieäc naëng nhoïc vaø traùnh ñôn ñieäu.

 Hoaït ñoäng 1: Giôùi thieäu chung

Tröôùc ñaây ngöôøi ta söû duïng caùc duïng cuï veõ nhö buùt chì, thöôùc, compa, eâke… ñeå laäp baûn veõ kó thuaät. Ngaøy nay, trong thôøi ñaïi coâng ngheä thoâng tin, caùc baûn veõ kó thuaät ñöôïc laäp vôùi söï trôï giuùp cuûa maùy tính vôùi caùc öu ñieåm laø baûn veõ ñöôïc laäp moät caùch chính xaùc vaø nhanh choùng; deã daøng söûa chöõa, boå sung, thay ñoåi, löu tröõ; giuùp cho con ngöôøi laøm vieäc moät caùch nheï nhaøn vaø khoâng ñôn ñieäu trong khi laäp baûn veõ.

II, KHAÙI QUAÙT VEÀ HEÄ THOÁNG VEÕ KÓ THUAÄT BAÈNG MAÙY TÍNH

1, Phaàn cöùng

Laø toå hôïp caùc phöông tieän kó thuaät goàm maùy tính vaø caùc thieát bò ñöa thoâng tin vaøo vaø ra.

2, Phaàn meàm

Phaàn meàm cuûa heä thoáng CAD ñaûm baûo thöïc hieän caùc hoaït ñoäng ñeå thaønh laäp baûn veõ kó thuaät nhö:

-Taïo ra caùc ñoái töôïng veõ: ñöôøng thaúng, ñöôøng troøn, ñöôøng cong, maët cong, vaät theå ba chieàu, …;

-Giaûi caùc baøi toaùn döïng hình vaø veõ hình;

-Xaây döïng caùc hình chieáu vuoâng goùc, hình caét, maët caét;

-Xaây döïng caùc loaïi hoình chieáu truch ño, hình chieáu phoái caûnh;

-Toâ, veõ kí hieäu maët caét vaät lieäu;

-Ghi kích thöôùc; …

III, KHAÙI QUAÙT VEÀ PHAÀN MEÂM AUTOCAD

1, Baûn veõ hai chieàu

Phaàn meàm AutoCAD ñaùp öùng ñöïoc moïi yeâu caàu cuûa hoaït ñoäng veõ truyeàn thoáng treân maët phaúng hai chieàu.

2, Moâ hình vaät theå ba chieàu

AutoCAD coù khaû naêng taïo ra moâ hình vaät theå trong khoâng gian ba chieàu cuûa caùc ñoái töôïng caàn thieát keá, sau ñoù töï ñoäng xaây döïng baûn veõ caùc hình chieáu, hình caét, maët caét,…treân maët phaúng hai chieàu töø moâ hình vaät theå ba chieàu.

 Hoaït ñoäng 2: Tìm hieåu khaùi quaùt veà heä thoáng veõ kó thuaät baèng maùy tính (heä thoáng CAD)

Caùc heä thoáng CAD xuaát hieän vaøo khoaûng giöõa naêm 1960 vaø ñöôïc aùp duïng ngaøy caøng roäng raõi trong caùc lónh vöïc thieát keá

 GV:Em haõy keå moät vaøi lónh vöïc thieát keá maø caàn ñeán baûn veõ kó thuaät?

 HS: traû lôøi:…

 GV: keát luaän

Heä thoáng CAD goàm coù hai phaàn: phaàn cöùng, phaàn meám.

 GV: söû duïng hình 13.1 giôùi thieäu cho HS

 GV: caùc thieát bò naøo duøng ñeå ñöa thoâng tin vaøo vaø xuaát thoâng tin ra?

* HS nhìn tranh veõ traû lôøi

* GV giaûi thích roõ coâng duïng cuûa töøng thieát bò

*GV:  duøng hình 13.2 SGK giôùi thieäu cho HS: ñeå taïo ra caùc ñoái töôïng veõ thì ta phaûi ra leänh cho maùy tính thöïc hieän (neáu coù maùy tính thì thöïc hieän veõ moät vaøi hình hoïc ñôn giaûn cho HS xem).

* Caùc thieát bò phaàn cöùng, caùc chöông trình phaàn meàm duø coù hieän ñaïi ñeán vaø hoaøn thieän ñeán ñau cuõng khoâng theå thay ñöïoc heát moïi hoaït ñoäng trí tueä cuûa con ngöôøi. Ñieàu quyeát ñònh trong veõ kó thieát keá vaãn laø kieán thöùc vaø naêng löïc cuûa ngöôøi söû duïng.

* Hoaït ñoäng 3: Tìm hieåu khaùi quaùt veà phaàn meàm AutoCAD.

* GV giôùi thieäu chung veà phaàn meàm (gioáng trong SGK). Ñaëc bieät coù caùc khaû naêng cô baûn sau:

- Laäp baûn veõ hai chieàu treân maët phaúng gioáng nhö veõ truyeàn thoáng baèng duïng cuï veõ.(GV söû duïng hình 13.3 SGK giôùi thieäu cho HS xem hoaëc neáu coù maùy tính bieåu dieãn cho HS xem)

* GV söû duïng hình veõ 13.4 vaø 13.5 SGK ñeå minh hoaï (neáu coù maùy tinh thì thöïc hieän veõ moät vaøi hình khoái ñôn giaûn)

  Ñeå xaây döïng moâ hình vaät theå caàn thieát keá xuaát phaùt töø caùc vaät theå ñôn giaûn nhaát goïi laø caùc khoái hình hoïc cô baûn, khoái hoäp, khoái caàu, khoái neâm, khoái noùn, khoái truï vaø khoái xuyeán. Sau ñoù lieân keát caùc khoái laïi vôùi nhau baèng nhieàu caùch ñeå taïo neân vaät theå caàn thieát keá.

Sau khi ñaõ taïo xong vaät theå caàn thieát keá, ta ra leänh cho AutoCAD töï ñoäng xaây döïng caùc loaïi hình chieáu vuoâng goùc (nhö trong baøi thöïc haønh soá 3 HS ñaõ laøm), (truïc ño, phoái caûnh) treân maët phaúng, caùc loaïi hình caét, maët caét,(gioáng nhö trong baøi thöïc haønh soá 6) … theo yeâu caàu cuûa ngöôøi söû duïng vaø boá trí caùc hình chieáu naøy leân moät baûn veõ.

HÑGV

HÑHS

+ yeâu caàu hoïc sinh theo doõi sô ñoà heä thoáng hoaù kieán thöùc phaàn veõ kó thuaät trong sgk trang 71

+ hoïc sinh theo doõi vaø trình baøy laïi

HÑGV

HÑHS

1. trình baøy yù nghóa cuûa caùc tieâu chuaån baûn veõ kó thuaät

2. theá naøo laø phöông phaùp hình chieáu vuoâng goùc

3. so saùnh söï khaùc nhau giöõa phöông phaùp chieáu goùc thöù nhaát vaø goùc thöù 2

4. theá naøo laø hình caét vaø maët caét? Hình caét vaø maët caét duøng ñeå laøm gì?

5. theá naøo laø hình chieáu truïc ño? Hình chieáu truïc ño duøng ñeå laøm gì?

6. hình chieáu truïc ño vuoâng goùc ñeàu vaø hình chieáu truïc ño xieân goùc caân coù caùc thoâng soá nhö theá naøo?

7. theá naøo laø hình chieáu phoái caûnh? Hình chieáu phoái caûnh duøng ñeå laøm gì?

8. baûn veõ kó thuaät coù vai troø nhö theá naøo trong thieát keá?

9. baûn veõ chi tieát vaø baûn veõ laép duøng ñeå laøm gì?

10. caùch laäp baûn veõ chi tieát nhö theá naøo?

11. trình baøy caùc ñaëc ñieåm cuûa caùc loaïi hình bieåu dieãn ngoâi nhaø

12. trình baøy khaùi quaùt heä thoáng veõ kó thuaät baèng maùy tính?

+ hoïc sinh ghi cheùp vaø soaïn caùc caâu hoûi treân vaøo vôû

Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh

Noäi dung

Goàm caùc coâng vieäc sau:

1. giôùi thieäu ñoä beàn cuûa vaät lieäu:

Yeâu caàu hoïc sinh ñoïc noäi dung töông öùng trong sgk, traû lôøi caùc caâu hoûi sau:

Ñoä beàn cuûa vaät lieäu laø gì?

2. giôùi thieäu ñoä deûo cuûa vaät lieäu:

Yeâu caàu hoïc sinh ñoïc noäi dung töông öùng trong sgk, traû lôøi caùc caâu hoûi sau:

+ ñoä deûo cuûa vaät lieäu laø gì?

+ giôùi haïnh beàn (ñoä deûo) cuûa vaät lieäu phuï thuoäc vaøo nhöõng yeáu toá naøo?

3. giôùi thieäu ñoä cöùng cuûa vaät lieäu:

Giaûi thích khaùi nieäm ñoä cöùng vaø neâu sô löôïc veà caùch xaùc ñònh ñoä cöùng cuûa vaät lieäu

+ giôùi thieäu moät soá ñôn vò ño ñoä cöùng:

Ñoä cöùng Brinell

Ñoä cöùng Rocwell

Ñoä cöùng Vicker

I. moät soá tính chaát cô hoïc ñaëc tröng cuûa vaät lieäu:

1. ñoä beàn:

+ ñoä beàn ñöôïc coi laø khaû naêng choáng laïi bieán daïng deûo hay phaù huyû cuûa vaät lieäu döôùi taùc duïng cuûa ngoaïi löïc. Ñoä beàn ñöôïc kí hieäu baèng chöõ

+ ñoä beàn keùo vôùi ñaëc tröng bôûi giôùi haïn beàn ():

Trong ñoù: laø löïc keùo lôùn nhaát taùc duïng leân maãu, laø tieát dieän ngang ban ñaàu cuûa maãu,

2. ñoä deûo:

Ñöôïc ñaùnh giaù qua ñoä daõn daøi töông ñoái cuûa vaät lieäu; ñöôïc xaùc ñònh baèng:

3. ñoä cöùng (tính cöùng):

Laø khaû naêng choáng laïi bieán daïng deûo cuûa lôùp beà maët vaät lieäu döôùi taùc duïng cuûa taûi troïng thoâng qua duïng cuï ñöôïc coi nhö khoâng bieán ñoåi

Ñôn vò ño ñoä cöùng

Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh

Noäi dung

Gv giôùi thieäu sô ñoà phaân loaïi vaät lieäu (nhö ñaõ neâu ôû muïc II)

Yeâu caàu hoïc sinh ñoïc noäi dung baûng 15.1 sgk vaø traû lôøi caùc caâu hoûi sau:

+ neâu thaønh phaàn, tính chaát vaø öùng duïng cuûa vaät lieäu voâ cô?

+ nhöïa nhieät cöùng vaø nhöïa nhieät deûo gioáng vaø khaùc nhau choã naøo (veà thaønh phaàn vaø tính chaát)

+ trong thöïc teá, em bieát nhöõng duïng cuï, ñoà duøng naøo ñöôïc laøm töø vaät lieäu voâ cô/ vaät lieäu nhöïa nhieät cöùng, nhöïa nhieät deûo?

II. Moät soá loaïi vaät lieäu thoâng duïng

(baûng 15.1 sgk)

1. vaät lieäu voâ cô

2. vaät lieäu höõu cô:

a. nhöïa nhieät deûo

b. nhöïa nhieät cöùng

3. vaät lieäu compozit

a. vaät lieäu compozit neàn vaø kim loaïi

b. vaät lieäu compozit neàn vaø vaät lieäu höõu cô

Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh

Noäi dung

- yeâu caàu hoïc sinh ñoïc noäi dung töông öùng trong sgk vaø traû lôøi caùc vaán ñeà sau:

+ baûn chaát cuûa ñuùc laø gì?

+ chi tieát ñuùc vaø phoâi ñuùc khaùc nhau nhö theá naøo?

- giaùo vieân giaûi thích caùc thuaät ngöõ: khuoân ñuùc, gia coâng khoâng phoâi

+ vì sao ñuùc coù theå cheá taïo ñöôïc vaät phaåm coù hình daïng vaø keát caáu phöùc taïp, kích thöôùc vaø khoái löôïng lôùn?

+ vì sao ñuùc laïi toán kim loaïi, saûn phaåm deã bò khuyeát taät?

Duøng sô ñoà khoái giaùo vieân moâ taû, giaûi thích roõ raøng caùc böôùc vaø giaûi thích caùc thuaät ngöõ: maãu, thao (loõi), xöông thao, hoøm khuoân, ñaäu roùt, ñaäu ngoùt, loøng khuoân, vaät lieäu naáu…

I. coâng ngheä cheá taïo phoâi baèng phöông phaùp ñuùc

1. baûn chaát, öu nhöôïc ñieåm cuûa coâng ngheä cheá taïo phoâi baèng phöông phaùp ñuùc

- baûn chaát: ñuùc laø phöông phaùp cheá taïo saûn phaåm kim loaïi baèng caùch roùt kim loaïi loûng vaøo khuoân ñuùc coù hình daïng vaø kích thöôùc xaùc ñònh: sau khi kim loaïi keát tinh, ñoâng ñaëc vaø nguoäi, ngöôøi ta thaùo gôõ khuoân vaø thu ñöôïc vaät ñuùc coù hình daïng, kích thöôùc theo yeâu caàu. Nhö vaäy ñuùc laø phöông phaùp gia coâng khoâng phoi. Vaät ñuùc duøng ngay khoâng phaûi qua gia coâng cô ñöôïc goïi laø chi tieát ñuùc

Vaät ñuùc phaûi qua gia coâng cô ñeå ñaït ñöôïc ñoä chính xaùc yeâu caàu ñöôïc goïi laø phoâi ñuùc

- öu nhöôïc ñieåm: coù theå cheá taïo ñöôïc vaät phaåm coù hình daïng vaø keát caáu phöùc taïp, kích thöôùc vaø khoái löôïng lôùn; toán kim loaïi, saûn phaåm deã bò khuyeát taät

2. coâng ngheä cheá taïo phoâi baèng phöông phaùp ñuùc trong khuoân caùt:

(hình 16.1 sgk)

Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh

Noäi dung

Yeâu caàu hoïc sinh ñoïc noäi dung sgk, traû lôøi caùc vaán ñeà sau:

+ baûn chaát cuûa phöông phaùp cheá taïo phoâi baèng phöông phaùp gia coâng aùp löïc laø gì?

+ theá naøo laø kim loaïi bieán daïng ôû traïng thaùi deûo?

+ reøn töï do khaùc vôùi daäp ôû choã naøo?

Chuù yù giaûi thích:

+ taïi sao goò laø reøn töï do? Daäp theå tích?

+ taïi sao gia coâng kim loaïi baèng reøn, daäp thöôøng khoâng laøm thay ñoåi thaønh phaàn vaø khoái löôïng vaät lieäu?

+ taïi sao baèng caùch reøn, daäp kim loaïi laïi coù khaû naêng laøm taêng cô tính vaät lieäu?

+ taïi sao baèng caùch reøn, daäp laïi deã cô khí hoaù vaø töï ñoäng hoaù?

+ taïi sao caùc phöông phaùp naøy khoâng cheá taïo ñöôïc nhöõng saûn phaåm coù hình daïng vaø keát caáu phöùc taïp, saûn phaåm quaù lôùn hoaëc töø nhöõng vaät lieäu coù ñoä deûo keùm?

+ em bieát nhöõng loaïi duïng cuï, ñoà duøng naøo ñöôïc cheá taïo baèng phöông phaùp reøn daäp?

II. Coâng ngheä cheá taïo phoâi baèng phöông phaùp gia coâng aùp löïc:

1. coâng ngheä cheá taïo phoâi baèng phöông phaùp gia coâng aùp löïc:

+ reøn, daäp laø caùc daïng cuï theå cuûa nhoùm caùc phöông phaùp gia coâng kim loaïi baèng aùp löïc vôùi baûn chaát laø duøng ngoaïi löïc taùc duïng thoâng qua caùc duïng cuï, thieát bò laøm cho kim loaïi bieán daïng ôû traïng thaùi deûo theo höôùng ñinh tröôùc nhaèm taïo ra vaät phaåm cso hình daïng, kích thöôùc theo yeâu caàu

Baûng 16.2 sgk

+ öu nhöôïc ñieåm: caùc phöông phaùp naøy khoâng cheá taïo ñöôïc nhöõng saûn phaåm coù hình daïng vaø keát caáu phöùc taïp,saûn phaåm quaù lôùn hoaëc töø nhöõng vaät lieäu coù ñoä deûo keùm (ví duï: gang, goám, söù …)

2. öùng duïng:

Reøn, daäp thöôøng duøng ñeå saûn xuaát nhöõng ñoà duøng nhö dao, cuoác, keùo, ca, coác, ñinh …

Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh

Noäi dung

Yeâu caàu hoïc sinh ñoïc noäi dung sgk, traû lôøi caùc vaán ñeà sau:

+ baûn chaát cuûa phöông phaùp haøn kim loaïi laø gì?

+ haøn hoà quang khaùc vôùi haøn hôi ôû nhöõng ñieåm naøo?

+ vì sao phöông phaùp naøy coù theå taïo ra ñöôïc nhöõng saûn phaåm coù keát caáu phöùc taïp hoaëc ñöôïc taïo thaønh töø caùc vaät lieäu kim loaïi coù tính chaát khaùc nhau?

+ vì sao phöông phaùp naøy laøm bieán daïng vaät haøn?

+ trong thöïc teá em bieát nhöõng saûn phaåm naøo ñöôïc gia coâng baèng phöông phaùp haøn?

III. Coâng ngheä cheá taïo phoâi baèng phöông phaùp haøn:

+ baûn chaát: haøn laø phöông phaùp noái caùc chi tieát kim loaïi vôùi nhau baèng caùch nung noùng choã noái ñeán traïng thaùi noùng chaûy, sau khi kim loaïi keát tinh seõ taïo thaønh moái haøn

+ moät soá phöông phaùp haøn:

Haøn hôi vaø haøn hoà quang

Baûng 16.1 sgk

+ öu nhöôïc ñieåu vaø öùng duïng cuûa phöông phaùp haøn kim loaïi

Thôøi löôïng

Hoaït ñoäng cuûa thaøy vaø troø

Noäi dung

GV : - Ñeå cheá taïo caùc chi tieát  maùy moùc baèng kim loaïi ngöôøi ta thöôøng laøm ntn?

HS: Ngöôøi ta thöôøng duøng caùc phöông phaùp nhö reøn, raäp, tieän, phay, baøo, ……..

GV: Trong caùc phöông phaùp gia coâng ñoù coù caùc phöông phaùp nhö tieän, phay, baøo, .. ngöôøi ta ñaõ caét boû ñi (laáy bôùt ñi) moät phaàn kim loaïi dö thöøa cuûa phoâi ñeå ñöôïc saûn phaåm. Goïi ñoù laø gia coâng caét goït. Vaäy baûn chaát cuûa gia coâng caét goït laø gì? (veõ nhanh moät vaøi hình minh hoaï)

I.-    Nguyeân lí caét vaø dao caét

1.     Baûn chaát cuûa gia coâng vaät lieäu baèng caét goït:

Laáy ñi moät phaàn kim loaïi thöøa cuûa phoâi (phoi) ñeå thu ñöôïc chi tieát coù hình daïng vaø kích thöôùc theo yeâu caàu (saûn phaåm).

GV: Khi ta caét kim loaïi thì phaàn kim loaïi thöøa bò laáy ra khoûi phoâi ta goïi laø phoi. Vaäy quaù trình hình thaønh phoi ntn? (ñöa tranh phoùng to hình 17.1)

Ví duï : phoâi coá ñònh, dao caét chuyeån ñoäng tieán vaøo -> lôùp kim loaïi phía tröôùc dao bò taùch ra khoûi phoâi -> boä phaän caét cuûa dao ñaõ coù taùc duïng ntn?

HS: Taùc duïng nhö moät caùi cheâm caét, caét lôùp kl phía tröôùc dao.

2.     Nguyeân lí caét:

a.     Quaù trình hình thaønh phoi:

Boä phaän caét cuûa dao nhö moät caùi cheâm caét, döôùi taùc duïng cuûa löïc (ngoaøi) ñaõ caét lôùp kim loaïi phía tröôùc dao ra khoûi phoâi.

GV: Ñeå caét ñöôïc vaät lieäu

Phay, baøo : Phoâi coá ñònh, dao chuyeån ñoäng tònh tieán

Tieän : Phoâi chuyeån ñoâng quay, dao chuyeån ñoäng ngang hoaëc doïc, cheùo

Vaäy giöõa dao vaø phoâi phaûi ntn?

b.     Chuyeån ñoâng caét:

Ñeå caét ñöôïc vaät lieäu, giöõa dao vaø phoâi phaûi coù chuyeån ñoäng töông ñoái vôùi nhau.

Keát luaän :

- Ñoái töôïng : Phoâi (ñt bò caét) vaø dao caét

- Ñeå thöïc hieän caét : phoâi vaø dao caét phaûi coù chuyeån ñoäng töông ñoái ñoái vôùi nhau vaø phaûi taïo thaønh phoi

GV: Ñöa ra tranh phoùng to hoaëc moâ hình mo phoûng hình 17.2 a. Sau ñoù vöøa chæ vaøo caùc maët cuûa dao vöøa ñaët caùc caâu hoûi veà vòtrí, coâng duïng cuûa chuùng.

3.     Dao caét (VD; dao tieän caét ñöùt)

a.     Löôõi caét chính vaø caùc maët cuûa dao caét :

-          Maët tröôùc :

-          Maët sau :

-          Löôõi caét chính :

-          Maët ñaùy :

GV: Ñöa ra tranh phoùng to hoaëc moâ hình moâ phoûng hình 17.2b. Sau ñoù vöøa chæ vaøo caùc goùc cuûa dao vöøa ñaët caùc caâu hoûi veà vòtrí, taùc duïng cuûa chuùng.

b.     Caùc goùc cuûa dao (Sgk)

-          Goùc tröôùc ()

-          Goùc sau ():

-          Goùc saéc ()

GV: Khi dao caét vaät lieäu thì thaân dao seõ chòu taùc duïng löïc ntn? Do vaäy noù phaûi ñöôïc laøm baèng loaïi vaät lieäu gì?

HS: Thaân dao phaûi chòu taùc duïng löïc raát lôùn, do vaäy noù phaûi ñöôïc laøm baèng loaïi theùp toát

GV: Ñeå caét vaät lieäu deã daøng thì boä phaän caét phaûi coù caùc ñaëc ñieåm gì?

HS: Phaûi coù ñoä cöùng cao, coù khaû naêng choáng maøi moøn, chòu nhieät cao….

c.     Vaät lieäu laøm dao

-          Thaân dao : Theùp toát

-          Boä phaän caét : theùp gioù, hôïp kim cöùng

GV: Ñöa tranh phoùng to hình 17.3 vaø giôùi thieäu caùc boä phaän chính

II.- Gia coâng treân maùy tieän

1.     Maùy tieän:

GV: Moâ taû söï hoaït ñoäng cuûa maùy tieän (neáu coù phim Video vaø thöïc hieän daïy treân ñeøn chieáu laø toát nhaát) sau ñoù ñaët caùc caâu hoûi :

-          Coù maáy loaïi chuyeån ñoäng chính, vaø chuyeån ñoäng nhö theá naøo?

HS: Coù 2 loaïi chuyeån ñoäng chính : Chuyeån ñoäng cuûa phoâi vaø chuyeån ñoäng cuûa dao

GV: Rieâng vôùi dao caét coù maáy loaïi chuyeån ñoäng, taùc duïng cuûa töøng loaïi chuyeån ñoäng?

HS: Coù 3 loaïi chuyeån ñoäng :

-          chuyeån ñoäng ngang :

-          Chuyeån ñoäng doïc :

-          Chuyeån ñoäng phoái hôïp :

2.     Chuyeån ñoäng khi tieän:

Laø chuyeån ñoäng caét bao goàm:

-          Chuyeån ñoäng quay troøn cuûa phoâi : taïo ra toác ñoä caét Vc (m/phuùt).

-          Chuyeån ñoäng tieán dao:

+  Chuyeån ñoäng tieán dao doïc (Sd): caét ñöùt phoâi, gia coâng maët ñaàu phoâi.

+ Chuyeån ñoäng tieán dao ngang (Sng): gia coâng theo chieàu daøi chi tieát (maët truï chi tieát)

+ Chuyeån ñoäng tieán dao phoái hôïp: Gia coâng caùc maët coân, maët caàu chi tieát.

GV: Neâu moät soá saûn phaåm ñöôïc gia coâng treân maùy tieän:

HS : Truïc maùy, truïc ren, bu loâng, coân xe ñaïp, vv………………..

3.     Khaû naêng gia coâng cuûa maùy tieän :

-          Maët truï troøn xoay (ngoaøi vaø trong)

-          Maët coân (maët noùn) ngoaøi vaø trong

-          Caùc loaïi ren ngoaøi vaø ren trong.

-          Caùc maët troøn xoay ñònh hình

Thôøi löôïng

Noäi dung baøi hoïc

Phöông phaùp daïy hoïc

Baøi 18 : Laäp trình coâng ngheä cheá taïo moät chi tieát maùy ñôn giaûn treân maùy tieän

* Ñeå cheá taïo moät chi tieát maùy ñôn giaûn treân maùy tieän caàn phaûi tieán haønh theo trình töï sau :

1/ Tìm hieåu chi tieát caàn cheá taïo (treân baûn xeõ chi tieát)

VD :

2/ Xaây döïng quy trình coâng ngheä cheá taïo chi tieát - theo caùc böôùc sau :

* Böôùc 1 : Choïn phoâi

- Choïn ñuùng vaät lieäu

- Ñöôøng kính phoâi lôùn hôn ñöôøng kính cuûa chi tieát

* Böôùc 2 : laép phoâi leân maêm caëp cuûa maùy tieän

* Böôùc 3 : Laép dao leân ñaøi gaù dao cuûa maùy tieän

* Böôùc 4 : Tieän maët caàu

* Böôùc 5 : Tieän phaàn truï  25, daøi 45mm

* Böôùc 6 : Tieän truï  20, daøi 25mm

* Böôùc 7 : Vaùt meùt 1 x 450

* Böôùc 8 : Caét ñöùt ñuû chieàu daøi 40mm

* Böôùc 9 : Ñaûo ñaàu, vaùt meùp 1 x 450

Hoaït ñoäng 1 : Höôùngdaãn hoïc sinh tìm hieåucaáu taïo cuûa chi tieát.

* GV söû duïng hình veõ 18.1/SGK chæ HS tìm hieåu caáu taïo cuûa chi tieát

* GV cho HS neùt ra caùc ñaëc ñieåm cuûa chi tieát.

* HS : - Coù daïng hình truï troøn xoay vôùi hai ñöôøng baëc coù ñöôøng kínnh vaø chieàu daøi khaùc nhau.

- Hai ñaàu coù vaùt meùp

* GV ñöa ra maåu cuûa chi tieát ñoái chöùng vôùi baûn veõ 

Hoaït ñoäng 2 : Xaây döïng quy trình coâng ngheä cheá taïo chi tieát.

* GV : Quy trình coâng ngheä laø trình töï caùc böôùc caàn phaûi thöïc hieän ñeå cheá taïo 1 chi tieát.

* Giaùo vieân ñaëc caâu hoûi

Muoán cheá taïo chi tieát ôû hình 18.1 phaûi laøm theá naøo ?

* HS : traû lôøi

* GV toång hôïp traû lôøi cuûa hoïc sinh sau ñoù ñöa ra quy trình thöïc hieän.

 Cho hoïc sinh tieán haønh thöïc haønh

5ph

5ph

5ph

5ph

5ph

5ph

I . MAÙY TÖÏ ÑOÄNG, NGÖÔØI MAÙY COÂNG NGHIEÄP VAØ DAÂY CHUYEÀN TÖÏ ÑOÄNG

1 . Maùy töï ñoäng:

a) Khaùi nieäm: Maùy töï ñoäng laø maùy hoaøn thaønh ñöôïc moät nhieäm vuï naøo ñoù theo moät chöông trình ñònh tröôùc maø khoâng coù söï tham gia cuûa con ngöôøi.

b) Phaân loaïi:

- Maùy töï ñoäng cöùng: laø maùy ñieàu khieån baèng cô khí nhôø caùc cô caáu cam.

- Maùy töï ñoäng meàm: laø maùy coù theå thay ñoåi chöông trình hoaït ñoäng deã daøng ñeå gia coâng ñöôïc caùc loaïi chi tieát khaùc nhau.

2 . Ngöôøi maùy coâng nghieäp:

a) Khaùi nieäm: Ngöôøi maùy coâng nghieäp (roâboát) laø moät thieát bò töï ñoäng ña chöùc naêng hoaït ñoäng theo chöông trình nhaèm phuïc vuï töï ñoäng hoaù caùc quaù trình saûn xuaát.

b) Coâng duïng cuûa roâboát:

- Roâboát ñöôïc duøng trong caùc daây chuyeàn saûn xuaát coâng nghieäp.

- Roâboát thay theá cho con ngöôøi laøm vieäc ôû nhöõng moâi tröôøng nguy hieåm vaø ñoäc haïi.

3 . Daây chuyeàn töï ñoäng:

Daây chuyeàn töï ñoäng laø toå hôïp cuûa caùc maùy vaø caùc thieát bò töï ñoäng ñöôïc saép xeáp theo moät traät töï xaùc ñònh ñeå thöïc hieän caùc coâng vieäc khaùc nhau nhaèm hoaøn thaønh moät saûn phaåm naøo ñoù.

II . CAÙC BIEÄN PHAÙP ÑAÛM BAÛO SÖÏ PHAÙT TRIEÅN BEÀN VÖÕNG TRONG SAÛN XUAÁT CÔ KHÍ

1 . OÂ nhieãm moâi tröôøng trong saûn xuaát cô khí:

Daàu môõ vaø caùc chaát boâi trôn, laøm nguoäi, pheá thaûi trong quaù trình caét goït khoâng qua xöû lí, ñöa tröïc tieáp vaøo moâi tröôøng seõ gaây oâ nhieãm ñaát vaø nöôùc.

2 . Caùc bieän phaùp ñaûm baûo söï phaùt trieån beàn vöõng trong saûn xuaát cô khí:

- Phaùt trieån beàn vöõng laø caùch phaùt trieån nhaèm thoaû maõn caùc nhu caàu cuûa theá heä hieän taïi maø khoâng aûnh höôûng ñeán khaû naêng thoaû maõn nhu caàu cuûa theá heä töông lai.

- Muoán ñaûm baûo söï phaùt trieån beàn vöõng trong saûn xuaát cô khí caàn phaûi xaây döïng vaø phaùt trieån caùc heä thoáng saûn xuaát xanh – saïch baèng caùch thöïc hieän caùc bieän phaùp sau ñaây:

+ Söû duïng coâng ngheä cao trong saûn xuaát ñeå giaûm chi phí naêng löôïng, tieát kieäm nguyeân lieäu .

+ Coù caùc bieän phaùp xöû lí daàu môõ vaø nöôùc thaûi sinh ra trong quùa trình saûn xuaát tröôùc khi thaûi vaøo moâi tröôøng.

+ Giaùo duïc yù thöùc baûo veä moâi tröôøng cho ngöôøi daân.

HÑ 1: Tìm hieåu veà maùy töï ñoäng

GV: Giôùi thieäu caùc khaùi nieäm veà maùy töï ñoäng.

HS: Tieáp thu vaø ghi nhaän khaùi nieäm.

GV: Maùy töï ñoäng laø gì?

HS: Traû lôøi caâu hoûi.

GV: Haõy keå teân caùc loaïi maùy töï ñoäng maø em bieát?

HS: Traû lôøi caâu hoûi.

HÑ 2: Tìm hieåu veà ngöôøi maùy coâng nghieäp (roâboát) 

GV: Trình baøy khaùi nieäm veà roâboát vaø coâng duïng cuûa roâboát.

HS: Tieáp thu vaø ghi nhaän khaùi nieäm.

GV: Roâboát coù coâng duïng gì trong saûn xuaát?

HS: Traû lôøi caâu hoûi.

HÑ 3: Tìm hieåu veà daây chuyeàn töï ñoäng

GV: Giôùi thieäu daây chuyeàn töï ñoäng (duøng hình veõ 19.3 SGK)

HS: Tieáp thu vaø ghi nhaän.

HÑ 4: Tìm hieåu söï oâ nhieãm moâi tröôøng trong saûn xuaát cô khí

GV: Em haõy neâu nhöõng ví duï veà oâ nhieãm moâi tröôøng trong saûn xuaát cô khí?

HS: Traû lôøi caâu hoûi.

GV: Em haõy cho bieát nguyeân nhaân vaø bieän phaùp khaéc phuïc caùc hieän töôïng oâ nhieãm ñoù?

HS: Traû lôøi caâu hoûi.

GV: Keát luaän veà nguyeân nhaân vaø bieän phaùp khaéc phuïc oâ nhieãm moâi tröôøng trong saûn xuaát cô khí

HS: Tieáp thu vaø ghi nhaän keát luaän.

HÑ 5: Tìm hieåu caùc bieän phaùp ñaûm baûo söï phaùt trieån beàn vöõng trong saûn xuaát cô khí

GV: Trình baøy khaùi nieäm söï phaùt trieån beàn vöõng.

HS: Tieáp thu vaø ghi nhaän khaùi nieäm.

GV: Theá naøo laø söï phaùt trieån beàn vöõng trong saûn xuaát cô khí? Em haõy cho ví duï minh hoaï?

HS: Traû lôøi caâu hoûi.

GV: Ñeå ñaûm baûo söï phaùt trieån beàn vöõng trong saûn xuaát cô khí caàn phaûi xaây döïng vaø phaùt trieån moät heä thoáng saûn xuaát xanh – saïch.

Vaäy bieän phaùp thöïc hieän laø gì?

HÑ 6: Cuûng coá, giao nhieäm vuï veà nhaø.

GV: Höôùng daãn HS traû lôøi caùc caâu hoûi töø 1 ñeán 9 trang 91 SGK.

GV: Toång keát, ñaùnh giaù tinh thaàn, thaùi ñoä hoïc taäp vaø söï tieáp thu baøi cuûa HS.

Giao nhieäm vuï veà nhaø:

+Ñoïc tröôùc baøi 20.

Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh

Noäi dung

+ gv keå moät vaøi maåu chuyeän lieân quan ñeán lòch söû phaùt trieån cuûa ñoäng cô ñoát trong

+ gv keå theâm thoâng tin veà caùc nhaø saùng cheá ra nhöõng loaïi ñoäng cô ñaâuø tieân treân theá giôùi

+ gv chia nhoùm, ñeà nghò caùc nhoùm thaûo luaänu, ghi teân goïi nhöõng phöông tieän, thieát bò coù söû duïng ñoäng cô ñoát trong laøm nguoàn ñoäng löïc vaø cöû moät ñaïi dieän baùo caùo keát quûa

+ gv neâu khaùi quaùt vai troø vaø vò trí cuûa ñoäng cô ñoát trong trong saûn xuaát vaø ñôøi soáng, coù theå ñaët caâu hoûi:

Taïi sao taøu thuyû khoâng duøng ñoäng cô ñieän laøm nguoàn ñoäng löïc?

I. sô löôïc lòch söû phaùt trieån cuûa ñoäng cô ñoát trong:

+ 1860 laø naêm ra ñôøi cuûa chieác ñoäng cô ñoát trong ñaàu tieân treân theá giôùi. Ñoù laø ñoäng cô 2 kì, chaïy baèng khí thieân nhieân do Giaêng Eâchieân Lôna cheá taïo

+ 1877 Nicoâla Aoguùt Oâttoâ vaø Laêng ghen cheá taïo ñoäng cô 4 kì chaïy baèng khí than

+ 1985 Goâlip Ñemlô cheá taïo ñoäng cô xaêng

+ 1897 Ruñoânphô Saclô  Sreñieâng Ñieâzen cheá taïo ñoäng cô Ñiezen

+ ngaøy nay, toång naêng löôïng do ñoäng cô ñoát trong taïo ra vaãn chieám tæ troïng raát lôùn trong toång naêng löôïng ñöôïc söû duïng treân toaøn theá giôùi neân ñoäng cô ñoát trong coù vò trí, vai troø quan troïng trong taát caû caùc lónh vöïc saûn xuaát vaø ñôøi soáng

Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh

Noäi dung

+ ñoäng cô ñoát trong thuoäc loaïi ñoäng cô nhieät hay ñoäng cô ñieän?

+ ñoäng cô ñoát trong bieán nhieät naêng thaønh ñieän naêng hay cô naêng?

+ nhieät naêng ôû ñoäng cô ñoát trong ñöôïc taïo ra baèng caùch naøo?

+ gv söû duïng tranh veõ ñeå giôùi thieäu sô löôïc veà ñoäng cô tua bin vaø ñoäng cô phaûn löïc

II khaùi nieäm vaø phaân loaïi ñoäng cô ñoát trong

1. khaùi nieäm:

Ñoäng cô ñoát trong laø loaïi ñoäng cô nhieät maø quaù trình ñoát chaùt nhieân lieäu sinh nhieät vaø quaù trình bieán ñoåi nhieät naêng thaønh coâng cô hoïc dieãn ra ngay trong xi lanh cuûa ñoäng cô

2. Phaân loaïi:

+ ñoäng cô pittoâng, ñoäng cô tuabin khí, ñoäng cô phaûn löïc

+ ñoäng cô pittoâng chuyeån ñoäng tònh tieán vaø pittoâng chuyeån ñoäng quay

+ thöôøng phaân loaïi theo 2 daáu hieäu chuû yeáu:

_ theo n hieân lieäu: ñoäng cô xaêng, ñoäng cô ñiezen vaø ñoäng cô gaz

_ theo soá haønh trình cuûa pittoâng trong moät chu trình laøm vieäc, coù caùc loaïi: ñoäng cô 4 kì vaø ñoäng cô 2 kì

Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh

Noäi dung

Ngoaøi giôùi thieäu teân goïi cuûa caùc cô caáu vaø heä thoáng, ñeå hoïc sinh thaáy ñöôïc nhieäm vuï, vai troø cuûa moãi cô caáu, heä thoáng, giaùo vieân neân gôïi yù baèng caùch ñeà nghò hs traû lôøi caùc caâu hoûi sau:

+ taïi sao ñoäng cô laïi phaûi coù cô caáu phaân phoái khí?

+ taïi sao ñoäng cô laïi caàn phaûi coù caùc heä thoáng …?

+ taïi sao ñoäng cô ñiezen khoâng coù heä thoáng ñaùnh löûa?

III> caáu taïo chung cuûa ñoäng cô ñoát trong:

Caáu taïo cuûa ñoäng cô ñoát trong goàm 2 cô caáu vaø 4 heä thoáng chính sau:

+ cô caáu truïc khuyûu thanh truyeàn

+ cô caáu phaân phoái khí

+ heä thoáng boâi trôn

+ heä thoáng laøm maùt

+ heä thoáng cung caáp nhieân lieäu vaø khoâng khí

+ heä thoáng khôûi ñoäng

Rieâng ñoäng cô xaêng coøn coù theâm heä thoáng ñaùnh löûa

Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh

Noäi dung

+ ôû ñieåm cheát naøo thì pittoâng caùch xa (hoaëc gaàn) taâm truïc khuyûu nhaát?

+ khi pittoâng dòch chuyeån ñöôïc moät haønh trình thì truïc khuyûu quan ñöôïc bao nhieâu ñoä?

+ haønh trình S cuûa  pittoâng lôùn gaáp bao nhieâu laàn baùn kính qua cuûa truïc khuyûu?

+ khoâng gian beân trong xi lanh ñöôïc giôùi haïn bôûi nhöõng chi tieát naøo?

+ ba theå tích noùi treân coù moái lieân heä gì vôùi nhau?

+ haõy laäp coâng thöùc tính theå tích coâng taùc khi bieát ñöôøng kính cuûa xi lanh baèng D vaø haønh trình cuûa pittoâng baèng S

+ trong moät chu trình laøm vieäc cuûa ñoäng cô 4 kì thì pittoâng dòch chuyeån ñöôïc maáy haønh trình?

+ söï khaùc nhau giöõa “haønh trình” vaø “kì” laø gì?

I. moät soá khaùi nieäm cô baûn:

1. moät soá ñieåm cheát cuûa pittoâng:

Ñieåm cheát laø vò trí cuûa pittoâng maø taïi ñoù pittoâng ñoåi chieàu chuyeån ñoäng. Coù 2 loaïi ñieåm cheát:

+ ñieåm cheát treân (ÑCT) laø ñieåm cheát maø pittoâng ôû xa taâm truïc khuyûu nhaát

+ ñieåm cheát döôùi (ÑCD) laø ñieåm cheát maø pittoâng ôû gaàn taâm truïc khuyûu nhaát

2. haønh trình pittoâng (S)

Haønh trình pittoâng laø quaõng ñöôøng pættoâng di chuyeån giöõa 2 ñieåm cheát

Khi pittoâng chuyeån dòch ñöôïc moät haønh trình thì truïc khuyûu seõ quay ñöôïc moät goùc laø 180 ñoä. Nhö vaäy neáu goïi R laø baùn kính quay cuûa truïc khuyûu thì S = 2R

3. theå tích buoàng chaùy hoaëc lít)

Theå tích buoàng chaùy laø theå tích xi lanh (theå tích khoâng gian giôùi haïn bôûi naép maùy, xi lanh vaø ñænh pittoâng) khi pittoâng ôû ÑCT

4. theå tích toaøn phaàn

Laø theå tích xi lanh khi pittoâng ôû ÑCD

5. theå tích coâng taùc

Sgk

6. tæ soá neùn:

Sgk

7. chu trình laøm vieäc cuûa ñoäng cô:

Khi ñoäng cô laøm vieäc, beân trong xi lanh dieãn ra laàn löôït caùc quaù trình: naïp, neùn, chaùy – giaõn nôû vaø thaûi., toång hôïp caû 4 quaù trình aáy ñöôïc goïi laø chu trình laøm vieäc cuûa ñoäng cô

8. kì:

Kì laø moät phaàn cuûa chu trình dieãn ra trong thôøi gian moät haønh trình cuûa pittoâng

Ñoäng cô 4 kì laø loaïi ñoäng cô maø moät chu trình laøm vieäc ñöôïc thöïc hieän trong 4 haønh trình cuûa pittoâng

Ñoäng cô 2 kì laø loaïi ñoäng cô maø moät chu trình laøm vieäc ñöôïc thöïc hieän trong 2 haønh trình cuûa pittoâng

Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh

Noäi dung

+ ôû haønh trnhf naøy pittoâng ñi leân hay ñi xuoáng? Taïi sao? Do caùi gì taùc ñoäng?

+ ôû haønh trình naøy xu pap naøo ñoùng, xu paùp naøo môû? Ñeå laøm gì?

+  taïi sao kì 3 laïi ñöôïc goïi laø kì sinh coâng?

+ trong caùc kì coøn laïi, pittoâng chuyeån ñoäng ñöôïc laø nhôø coâng ôû ñaâu?

II. nguyeân lí laøm vieäc cuûa ñoäng cô 4 kì:

1. nguyeân lí laøm vieäc cuûa ñoäng cô ñiezen 4 kì

a. kì 1 -  naïp: sgk

b. kì 2 – neùn: sgk

c. kì 3 – chaùy – giaõn nôû

d. kì 4 – thaûi

Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh

Noäi dung

+ haõy trình baøy nguyeân lí laøm vieäc cuûat ñoäng cô xaêng 4 kì?

+ nguyeân lí laøm vieäc cuûa hai loaïi ñoäng cô gioáng nhau ôû nhöõng ñieåm naøo>?

+ nhieân lieäu hoaëc hoaø khí ôû hai loaïi ñoäng cô ñöôïc  chaâm chaùy baèng caùch naøo?

2. nguyeân lí laøm vieäc cuûa ñoäng cô xaêng 4 kì:

Nguyeân lí laøm vieäc cuûa ñoäng cô xaêng 4 kì cuõng töông töï nhö ñoäng cô ñieâzen 4 kì, chæ khaùc ôû 2 ñieåm sau:

+ trong kì naïp: khí naïp vaøo xi lanh cuûa ñoäng cô ñiezen laø khoâng khí coøn ôû ñoäng cô xaêng laø hoaø khí. Hoaø khí naøy ñöôïc taïo bôûi boä cheá hoaø khí laép treân ñöôøng oáng naïp

+ cuùoâi kì neùn, ôû ñoäng cô ñiezen dieãn ra söï phun nhieân lieäu coøn ôû ñoäng cô xaêng thì bugi baät tia löûa ñieän ñeå chaâm chaùy hoaø khí

Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh

Noäi dung

+ haõy trình baøy nguyeân lí laøm vieäc cuûa ñoäng cô xaêng 2 kì vaø ñoäng cô ñiezen 2 kì?

+ neâu söï khaùc nhau cuûa nguyeân lí laøm vieäc cuûa 2 loaïi ñoäng cô naøy?

III. nguyeân lí laøm vieäc cuûa ñoäng cô 2 kì

1. ñaëc ñieåm caáu taïo cuûa ñoäng cô xaêng 2 kì: sgk

2. nguyeân lí laøm vieäc cuûa ñoäng cô xaêng 2 kì:sgk

IV nguyeân lí laøm vieäc cuûa ñoäng cô ñiezen 2 kì:

Thời lượng

Nội dung bài dạy

Hoạt động của thầy và trò

5’

I.Gíơi thiệu chung : Thân máy và nắp máy là những chi tiết cố định, dùng để lắp các cơ cấu và hệ thống động cơ.

Cấu tạo của thân máy rất đa dạng . Tuỳ thuộc mỗi loại động cơ, thân máy có thể cấu tạo liền khối hoặc gồm 1 số phần lắp ghép với nhau bằng Bulông hoặc Gu giông . Trong thân máy, phần để lắp Silanh  gọi là thân si lanh, phần để lắp trục khuỷu gọi là cacte hoặc hộp trục khuỷu, cacte có thể chế tạo liền khối hoạc chia làm 2 nửa : nửa trên và nửa dưới . Ở 1 số loại động cơ, nửa trên của cacte được làm liền với thân silanh , ở động cơ xe máy, cac te được chia thành 2 nửa theo mặt phẳng vuông góc với trục khuỷ của động cơ

*Hoạt động 1 : Gíơi thiệu chung về thân máy và nắp máy

- GV Sử dụng tranh vẽ hình 22.1 hoặc mô hình, yêu cầu HS nhận biết và giới thiệu các phần chính của thân máy và nắp máy .

- Trong hoạt động này, GV nên nhấn mánh một số nội dung sau :

+ Thân máy và nắp máy là ( khuỷu xương ) để lắp tất cả các cơ cấu và hệ thống của động cơ + Thân máy và nắp máy là 2 khối riêng nhưng thân máy có thể liền hoặc nhiều phần ghép lại với nhau.

-Trong hoạt động này , có thể sử dụng một số câu hỏi sau :

+ Tại sao nói thân máy và nắp máy là (khung, xương ) của động cơ ?

+ Trên hình 22.1 SGK thì si lanh và trục khuỷu được lắp ở phần nào?

-          Gợi ý trả lời câu hỏi

Câu 1 vì tất cả các cơ cấu và hệ thống của động cơ được lắptrên đó .

Câu 2 : Xilanh được lắp ở phần thân xilanh còn trục khuỷu được lắp ở phần cacte.

10’

II.Thân máy :

1.Nhiệm vụ . Thân máy dùng để lắp các cơ cấu và hệ thống của động cơ .

2. Cấu tạo thân máy phụ thuộc vào sự bố trí các xilanh, cơ cấu và hệ thống của động cơ . Hình dạng cơ bản của thân máy được minh hoạ trên hình 22.2 . Nhìn chung cấu tạo của cacte tương đối giống nhau . Sự khác biệt chủ yếu là ở phần thân Xilanh .

- Thân xilanh của động cơ làm mát bằng nước có cấu tạo khoan chứa nước làm mát khoang này được “gọi là áo nước”

- Thân Xilanh của động cơ làm mát bằng khônmg khí có các cánh tản nhiệt .

Xilanh được lắp trong thân xilanh có dạng hình ống, mặt trụ bên trong được gia công có độ chính xác cao. Xilanh có thể được làm rời ( Hình 22.2b,d ) Hoạc đúc liền với thân Xilanh ( Hình 22.2a,c ) 

Hoạt động 2 :

Tìm hiểu về cấu tạo của thân máy .

-GV sử dụng hình 22.2 SGK yêu cầu HS nhận biết và giới thiệu 2 loại thân máy đông cơ làm mát bằng nước và bằng không khí .

- Trong hoạt động này phải giúp HS hiểu được ngoài nhiệm vụ dùng để lắp Xilanh, thân xilanh còn có nhiệm vụ làm mát. Vì vậy trên thân Xilanh có cấu tạo áo nước hoặc cánh tản nhiệt .

GV sử dụng câu hỏi như sau :

+ Động cơ xe máy thường làm mát bằng gì ? Căn cứ vào cấu tạo bộ phận nào để có thể nói như vậy ?

+ Tại sao trên cacte lại không có áo nước hoặc cánh tản nhiệt ?

- GV gợi ý trả lời câu hỏi :

- Câu 1: Bằng không khí . vì bên ngoài thân Xilanh ( Và cả nắp Xilanh ) có các cánh tản nhiệt .

Câu 2 : Vì cacte ở xa buồng cháy nên nhiệt độ của nó không cao  đến mức phải có bộ phận làm mát.

20’

3. Nắp máy

1.Nhiệm vụ : nắp máy (còn gọi là nắp Xilanh ) cùng với Xilanh và đỉnh Píttông tạo thành buồng cháy của động cơ .

-Nắp máy còn dùng để lắp các chi tiết và cụm chi tiết như Bugi hoặc vòi phun, 1 số chi tiết của cơ cấu phân phối khí để bố trí các đường ống nạp, thải áo nước mát hoặc cánh tản nhiệt …..

2. Cấu tạo : của nắp máy tuỳ thuộc vào việc lắp đặc bố trí các chitiết và cụm chi tiết trên nó .

- Nắp máy động cơ làm mát bằng nước dùng cơ cấu phân phối khí Xupap treo có cấu tạo khá phức tạp (H 22.3 ) do phải cấu tạo áo nước làm mát, cấu tạo đường ống nạp thải và lỗ Các xu páp .

Nắp máy động cơ làm mát bằng không khí dùng cơ cấu phân phối khí Xupáp đặt hoạt động cơ hai kỳ thường có cấu tạo đơn giản hơn.

*Hoạt động 3: Tìm hiểu cấu tạo của nắp máy .

Trước hết GV Cấn giúp HS hiểu được :

+Nhiệm vụ chính của nắm máy là : cùng với xi lanh và đỉnh pít tông tạo thành buồng cháy của động cơ.

+ Ngoài ra, nắp máy còn dùng để lắp chi tiết bộ phận nhưBugi hoặc vòi phun, bố trí các đường ống nạp - thải bộ phận làm mát .

-GV sử dụng H22.3 SGK để giới thiệu 1 nắp máy của động cơ làm mát bằng nước .

- Tronh hoạt động này, GV sử dụng các câu hỏi sau:

+ Tại sao trên nắp máy cũng phải có bộ phận làm mát?

+ Dựa vào dấu hiệu nào cho thấy nắp máy trên hình 22.3 là nắp máy của động cơ xăng ?

Gợi ý trả lời câu hỏi :

+ Câu 1 : Vì nắp máy là 1 trong những p[hần tạo thành buồng cháy động cơ. Do vậy khi động cơ làm việc nhiệt độ của nắp máy rất cao.

+ Câu 2 : Vì trên đó có lỗ lắp Bugi

NOÄI DUNG

HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC

I/Pít tông

1-     Nhiệm vụ

Cùng với xi lanh và nắp máy tạo thành không gian làm việc, nhận lực đẩy của khí cháy rồi truyền lực cho trục khuỷu để sinh công và nhận lực từ trục khuỷu để thực hiện các quá trình nạp, nén và thải khí

2-Cấu tạo:Gồm 3 phần chính

- Đỉnh có 3 dạng

+ Bằng

+ Lồi

+ Lõm

-          Đầu : có lắp xec măng khí và dầu .Đáy rãnh xec măng dầu có lỗ nhỏ thông vào bên trong

-          Thân: Dẫn hướng cho pít tông chuyển động trong xi lanh thân pít tông có lỗ ngang

II/Thanh truyền

1-     Nhiệm vụ

Thanh truyền là dùng đểtruyền lực giữa píttông và trục khuỷu

2-     Cấu tạo:Gồm 3 phần

-Đầu nhỏ:có dạng hình trụ rỗng để lắp

chốt pít tông

-Thân:nối đầu nhỏ với đầu to,thân có

tiết diện ngang hình chữ I

-Đầu to:lắp với chốt khuỷu,có thể làm

liền khối,hoặc rời hai nửa .Hai nửa rời

được ghèp bằng bu lông ,bên trong có

bạc lót hoặc ổ bi

III/Trục khuỷu

        1-Nhiệm vụ:Nhận lực từ thanh truyền

            để tạo ra mô men quay kéo máy công tác và dẫn động các cơ cấu hệ thống của động cơ

         2-Cấu tạo:Tùy thuộc vào loại và kích cỡ của động cơ

Cấu tạo gồm:Đầu- đuôi- thân

phần thân của trục khuỷu gồm:cổ khuỷu, chốt,mávà đối trọng,má và đối trọng có thể

liền hoặc rời.Còn đuôi trục khuỷu được lắp với bánh đà

*Hoạt động I:Giới thiệu chung về cơ cấu trục khuỷu thanh truyền

-Giáo viên:

Em hãy cho biết pít tông, thanh truyền, trục khuỷu dược sdử dụng ở động cơ nào?

Học sinh: trả lời:động cơ đốt trong

-G V:Cơ cấu trục khuỷu thanh truyền được chia làm máy nhóm?

H S:Trả lời:3 nhóm

-G V:Các em đi tìm hiểu đặc điểm cấu tạo và nhiệm vụ của từng nhóm trong cơ cáu này:

*Hoạt động II:Tìm hiểu pít tông

G V:Đưa ra mẫu vật pít tông xe máy cho học sinh quan sát:và đặt câu hởi:đỉnh,đầu,thân pít tông có nhiệm vụ gì?

H S:Trả lời :

G V:Đỉnh pít tông có máy dạng

H S:Trả lời

*Hoạt độngIII:Tìm hiểu thanh truyền

G V:Thanh truyền trong động cơ đốt trong có nhiệm vụ gì?và hình dạng của chúng được cấu tạo như thế nào?

H S:Trả lời

G V:Tại sao ở đầu nhỏ và đầu to của thanh truyền lại phải lắp bạc lót hoặc ổ bi?

H S:Trả lời ( quan sát hình23.3)

*Hoạt động IV:Tìm hiểu trục khuỷu

-G V:Các em hãy quan sát hình 23.4 và cho biết tên các chi tiết của trục khuỷu

-H S:Trả lời

-G V:Vậy trục khuỷu của động cơ được cấu tạo như thế nào?

H S:Trả lời

-G V:Trục khuỷu có nhiệm vụ gì?

-H S:Trả lời

-G V:Trên má khuỷu làm thêm đối trọng để làm gì?

-H S:Trả lời

*Hoạt đôngIV:

-G V:Củng cố trọng tâm bài dạy hướng dẫn học sinh trả lời 3 câu hỏi cuối bài

TG

Hoaït ñoäng

Noäi dung

10’

5’

5’

27’

15’

12’

- ÑVÑ: Khí, nhieân lieäu ñöôïc ñöa vaøo xilanh nhôø CCPPK => tìm hieåu hoaït ñoäng cuûa cô caáu naøy.

- Khi ñoäng cô laøm vieäc caùc cöûa naïp, thaûi coù môû lieân tuïc khoâng?

- GV keát luaän vaø neâu nhieäm vuï.

- Yeâu caàu HS quan saùt hình veõ 24.2a,b vaø traû lôøi caâu hoûi:

      + Keå teân caùc chi tieát chính trong CCPPK xupap treo?

       + Moãi cam treân truïc cam daãn ñoäng ñöôïc maáy xupap? (moät)

- Höôùng daãn HS thaûo luaän traû lôøi caùc caâu hoûi trong SGK.

- Yeâu caàu HS nghieân cöùu SGK vaø neâu nguyeân lí laøm vieäc cuûa CCPPK xupap treo, töø ñoù => nguyeân lí cuûa CCPPK xupap ñaët.

- GV keát luaän.( chuù yù CCPPK xupap ñaët con ñoäi taùc ñoäng tröïc tieáp vaøo xupap).     

I/ Nhieäm vuï vaø phaân loaïi.

1. Nhieäm vuï.

Ñoùng, môû caùc cöûa naïp, thaûi ñuùng luùc ñeå ñoäng cô thöïc hieän quaù trình naïp khí môùi vaøo xi lanh vaø thaûi khí ñaõ chaùy trong xi lanh ra ngoaøi.

2. Phaân loaïi.

-          CCPPK duøng xupap:

+ Duøng xupap ñaët.

+ Duøng xupap treo.

-          CCPPK duøng van tröôït.

II/ Cô caáu phaân phoái khí duøng xupap.

1. Caáu taïo.

-          Caùc chi tieát chính trong CCPPK xupap treo: truïc cam vaø cam, con ñoäi, ñuõa nay, coø moå, xupap vaø loø xo xupap.

-          Trong moät chu trình laøm vieäc cuûa ñoäng cô 4 kì, xupap môû moät laàn neân cam chæ coù moat vaáu vaø soá voøng quay cuûa truïc cam chæ baèng ½ soá voøng quay cuûa truc khuyûu.

-          CCPPK xupap treo coù xupap ñöôïc laép ôû naép treân maùy, coøn CCPPK xupap ñaët coù xupap ñöôïc laép ôû thaân xilanh.

2. Nguyeân lí laøm vieäc.

( SGK)