TuÇn 13                                           Ngµy so¹n: 10/11/                          

TiÕt 25                                                Ngµy gi¶ng: 

 

vÞ trÝ t­¬ng ®èi cña ®­êng th¼ng vµ ®­êng trßn

 

i. môc tiªu :

1. KiÕn thøc : Gióp häc sinh :

+ BiÕt c¸c kh¸i niÖm tiÕp tuyÕn, tiÕp ®iÓm cña ®­êng trßn

+ HiÓu ®­îc vÞ trÝ t­¬ng ®èi cña ®­êng th¼ng vµ ®­êng trßn, cña hai ®­êng trßn qua c¸c hÖ thøc t­¬ng øng (d< R, d> R, d = r + R) vµ ®iÒu kiÖn ®Ó mçi vÞ trÝ t­¬ng øng cã thÓ x¶y ra

2.  Kü n¨ng :

+ Häc sinh  x¸c ®Þnh ®­îc vÞ trÝ t­¬ng ®èi cña ®­êng th¼ng vµ ®­êng trßn khi biÕt hÖ thøc gi÷a d vµ R

+  HS  vËn  dông  ®­êng th¼ng vµ ®­êng trßn khi biÕt sè ®iÓm chung cña chóng lµ 0; 1;

3.Th¸i ®é:  

- RÌn cho häc sinh thãi quen ho¹t ®éng nhãm

-RÌn cho häc sinh tÝnh cÈn thËn, chÝnh x¸c, nghiªm tóc. Yªu thÝch høng thó víi bé m«n

4.N¨ng lùc phÈm chÊt

- Häc sinh ®­îc ph¸t huy n¨ng lùc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, n¨ng lùc t­ duy,tÝnh to¸n

- Häc sinh   nghiªm tóc, tù gi¸c, tù tin trong häc tËp.

ii. chuÈn bÞ:

1. ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn:

- Ph­¬ng tiÖn:

Gi¸o ¸n, sgk, ®å dïng d¹y häc, th­íc th¼ng, com pa, b¶ng phô.

2. ChuÈn bÞ cña häc sinh:

- Vë ghi, vë bµi tËp, sgk, dông cô häc tËp.

iii. ph­¬ng ph¸p vµ kÜ thuËt d¹y häc

- Ph­¬ng ph¸p: VÊn ®¸p, gîi më, nªu vÊn ®Ò, ho¹t ®éng nhãm,

- KÜ thuËt d¹y häc: §Æt c©u hái, th¶o luËn nhãm

iV. tæ chøc c¸c ho¹t ®éng häc tËp

1. Ho¹t ®éng khëi ®éng

*- æn ®Þnh tæ chøc:

 * KiÓm tra bµi cò: (kÕt hîp víi néi dung bµi) 

* Vµo bµi: Gi÷a mÆt trêi vµ ®­êng ch©n trêi cã mÊy vÞ trÝ t­¬ng ®èi?

2. Ho¹t ®éng h×nh thµnh kiÕn thøc míi

 

Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß

Néi dung cÇn ®¹t

1: Ba vÞ trÝ t­¬ng ®èi cña ®­êng th¼ng vµ ®­êng trßn 

- Ph­¬ng ph¸p: VÊn ®¸p, gîi më, nªu vÊn ®Ò,

- KÜ thuËt d¹y häc: §Æt c©u hái,

1. Ba vÞ trÝ t­¬ng ®èi cña ®­êng th¼ng vµ ®­êng trßn

 


GV: H·y nªu c¸c vÞ trÝ t­¬ng ®èi cña 2 ®­êng th¼ng?

GV: VËy gi÷a ®t vµ ®­êng trßn cã mÊy vÞ trÝ t­¬ng ®èi ? Mçi TH cã mÊy ®iÓm chung?

GV: vÏ 1 ®­êng trßn lªn b¶ng dïng que th¼ng lµm h×nh ¶nh ®t di chuyÓn cho HS thÊy c¸c vÞ trÝ t­¬ng ®èi cña ®/th¼ng vµ ®­êng trßn

?/ V× sao mét ®t vµ 1 ®­êng trßn kh«ng thÓ cã nhiÒu h¬n hai ®iÓm chung?

 

?/  Khi nµo nãi ®/th¼ng a vµ ®­êng trßn (O) c¾t nhau?

 

 

?/  Cã nhËn xÐt g× vÒ k/c¸ch tõ t©m ®­êng trßn ®Õn ®/th¼ng so víi bk cña (O)?

 

 

 

?/  Nªu c¸ch tÝnh AH, HB theo R vµ OH?

 

 

 

 

GV: giíi thiÖu tr­êng hîp ®t a vµ ®­êng trßn (O) tiÕp xóc nhau

c¸c k/n tiÕp tuyÕn, tiÕp ®iÓm

 

 

 

?/  Cã nhËn xÐt g× vÒ k/c¸ch tõ t©m ®Õn ®/th¼ng a vµ bk (O)?    (OH = OC)

GV: giíi thiÖu ®.lý (SGK)

HS: ®äc ®Þnh lÝ (SGK)

 

 

?/  Khi nµo ®/th¼ng a vµ ®g trßn kh«ng cã ®iÓm chung? (khi chóng kh«ng giao nhau)

?/ Cã nhËn xÐt g× vÒ k/c¸ch tõ t©m ®Õn ®/th¼ng a vµ bk (O)?     (OH > R)

 

 

2:  HÖ thøc gi÷a kho¶ng c¸ch tõ

?1  NÕu ®­êng th¼ng vµ ®­êng trßn cã 3 ®iÓm chung trë lªn th× ®­êng trßn ®i qua 3 ®iÓm th¼ng hµng. V« lÝ

VËy ®­êng th¼ng vµ ®­êng trßn kh«ng  thÓ cã nhiÒu h¬n 2 ®iÓm chung

 

 

 

 

 

a) §­êng th¼ng vµ ®­êng trßn c¾t nhau

 

 

 

 

 

 

 

 

 

a gäi lµ c¸t tuyÕn cña (O; R)

Ta cã:

 

b) §­êng th¼ng vµ ®­êng trßn tiÕp xóc nhau

 

 

 

 

 

§­êng th¼ng a vµ ®­êng trßn (O) tiÕp xóc nhau ta nãi:

-  a lµ tiÕp tuyÕn cña (O); 

-  H lµ tiÕp ®iÓm

Cã:  ;

*)  §Þnh lÝ:  (SGK-108)

c) §­êng th¼ng vµ ®­êng trßn kh«ng giao nhau:

 

Ta cã: OH > R

 

 

 

 

 


t©m ®­êng trßn ®Õn ®­êng th¼ng vµ b¸n kÝnh cña ®­êng trßn

 

- Ph­¬ng ph¸p: ho¹t ®éng nhãm,

- KÜ thuËt d¹y häc: th¶o luËn nhãm

 

GV: Cho HS thi ghi nhanh ,®iÒn ®óng.

    Mçi nhãm cö 3 thµnh viªn tham gia thi.

    Nªu h×nh thøc thi.

    Cho HS th¶o luËn nhãm 4 phót.

 

HS: Th¶o luËn nhãm c¸ch hoµn thµnh b¶ng.

      Cö ng­êi than gia thi.

      NhËn xÐt chÐo.

GV:  HD HS tù ®¸nh gi¸.

      BiÓu d­¬ng ®éi th¾ng.

 

 

 

 

2. HÖ thøc gi÷a kho¶ng c¸ch tõ t©m ®­êng trßn ®Õn ®­êng th¼ng vµ b¸n kÝnh cña ®­êng trßn

 

 

 

VÞ trÝ t­¬ng ®èi cña ®/th¼ng vµ (O, R)

Sè ®iÓm chung

HÖ thøc

1.C¾t nhau

2. TiÕp xóc

3. Kh«ng giao nhau

2

1

      0

d < R

d = R

  d > R

 

 

 

 

 3. Ho¹t ®éng luyÖn tËp

               GV: ?/ Cã c¸c vÞ trÝ t­¬ng ®èi nµo gi÷a ®­¬ng th¼ng vµ ®­êng trßn? sè ®iÓm

                      chung? HÖ thøc?

                     ?/   Khi nµo th× a lµ tiÕp tuyÕn cña (O).TÝnh chÊt cña tiÕp tuyÕn?

                HS:  Tr¶ lêi c¸c c©u hái.

4. Ho¹t ®éng vËn dông

Yªu cÇu hs lµm bµi tËp sau :

TÝnh ®é dµi BC ?    

 

 

 

 

 

 

 

 

a)  Ta cã :  OH = 3,

        OB = R = 5 (gt)

OH <  R

  a c¾t (O)

 

b)  KÎ OH BC.ta cã AB = 2.BH (quan hÖ gi÷a ®­êng kÝnh vµ d©y)

Trong vu«ng cã:

        BH=

  BC = 2.4 = 8 (cm


5. Ho¹t ®éng t×m tßi më réng

                Häc thuéc c¸c vÞ trÝ t­¬ng ®èi,sè ®iÓm chung vµ hÖ thøc t­¬ng øng.

                Ghi nhí tÝnh chÊt cña tiÕp tuyÕn.

                Lµm bµi tËp:17:18,19, 20 (SGK-109,120)

 - Häc sinh vÒ nhµ t×m trªn s¸ch b¸o, thùc tÕ c¸c h×nh ¶nh trong cuéc sèng vÞ trÝ gi÷a ®­êng th¼ng vµ ®­êng trßn.

 

 

 

 

TuÇn 13

TiÕt 26

Ngµy so¹n: 10/11/

Ngµy d¹y:

 

  DÊU HIÖU NHËN BIÕT

TIÕP TUYÕN CñA §¦êNG TRßN

 

i. môc tiªu

1. KiÕn thøc: 

-  Häc sinh biÕt ®­îc c¸c dÊu hiÖu nhËn biÕt tiÕp tuyÕn cña ®­êng trßn.

- HiÓu ®­îc ®Þnh lý, tÝnh chÊt cña tiÕp tuyÕn cña ®­êng trßn

  2. KÜ n¨ng:  

- Häc sinh thùc hiÖn ®­îc vÏ tiÕp tuyÕn t¹i mét ®iÓm thuéc ®­êng trßn,

- VËn dông thµnh th¹o chøng minh mét  ®­êng th¼ng lµ tiÕp tuyÕn cña ®­êng trßn.. 

  3. Th¸i ®é : 

-  Häc sinh ®­îc rÌn tÝnh cÈn thËn ,chÝnh x¸c vµ t¨ng c­êng ý thøc häc tËp nhãm.

- Yªu thÝch, høng thó víi bé m«n

4.N¨ng lùc phÈm chÊt

- Häc sinh ®­îc ph¸t huy n¨ng lùc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, n¨ng lùc t­ duy,tÝnh to¸n

- Häc sinh   nghiªm tóc, tù gi¸c, tù tin trong häc tËp.

ii. chuÈn bÞ:

1. ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn:

- Ph­¬ng tiÖn: Gi¸o ¸n, sgk, ®å dïng d¹y häc, th­íc th¼ng, b¶ng phô. Khung b¶ng 3 vÞ trÝ t­¬ng ®èi cña a vµ (O). B¶ng phô ghi néi dung ®Þnh lÝ.Th­íc vµ com pa. Bµi to¸n chøng minh ®Þnh lÝ.

2. ChuÈn bÞ cña häc sinh:

- Vë ghi, vë bµi tËp, sgk, dông cô häc tËp. Thuéc tÝnh chÊt c¬ b¶ng cña tiÕp tuyÕn

iii. ph­¬ng ph¸p vµ kÜ thuËt d¹y häc

- Ph­¬ng ph¸p: VÊn ®¸p, gîi më, nªu vÊn ®Ò, ho¹t ®éng nhãm,

- KÜ thuËt d¹y häc: §Æt c©u hái, th¶o luËn nhãm

iV. tæ chøc c¸c ho¹t ®éng häc tËp

1. Ho¹t ®éng khëi ®éng

*- æn ®Þnh tæ chøc:

 * KiÓm tra bµi cò:


?/  §iÒn khuyÕt hoµn thµnh 3 vÞ trÝ t­¬ng  ®èi cña a vµ (o).

?/   ThÕ nµo gäi lµ tiÕp tuyÕn cña ®­êng  trßn.

GV: Chèt l¹i c¸c kiªn thøc. ®¸nh gi¸.

 

HS: Tr¶ lêi

- SGK-109

- a lµ tiÕp xóc víi (O) (hoÆc cã 1 ®iÓm chung so víi (O) a gäi lµ tiÕp tuyÕn cña (O)

   T/C: (SGK-108)

  * Vµo bµi:

2. Ho¹t ®éng h×nh thµnh kiÕn thøc míi

 

Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß

Néi dung cÇn ®¹t

1 : DÊu hiÖu nhËn biÕt tiÕp tuyÕn cña ®­êng trßn

 

- Ph­¬ng ph¸p: VÊn ®¸p, gîi më, nªu vÊn ®Ò,

- KÜ thuËt d¹y häc: §Æt c©u hái

GVTõ ®Þnh nghÜa tiÕp tuyÕn ta cã dÊu hiÖu nµo ®Ó nhËn biÕt tiÕp tuyÕn.

HS: Ph¸t biÓu l¹i ®Þnh nghÜa.

 

 

GV: §­a ra bµi to¸n: y/c HS vÏ h×nh vµ viÕt GT,KL trªn b¶ng.

       Yªu cÇu HS nãi c¸ch chøng minh.

        Gäi HS lªn b¶ng tr×nh bµy.

HS: Líp tr×nh bµy vµo vë vµ nhËn xÐt.

 HS :  Ph¸t biÓu ®Þnh lÝ theo h­íng dÉn cña gv

 GV.Chèt l¹i ®Þnh lÝ.

 

GV: Treo ®Çu bµi ?1

     Yªu c©u HS ®äc

     Lªn b¶ng vÏ h×nh vµ viÕt GT-KL.

 

 

 

HS: §øng t¹i chè nãi c¸c c¸ch chøng minh.

     Lªn b¶ng tr×nh bµy mét c¸ch.

GV: Chèt l¹i c¸c c¸ch chøng minh.

 

 

 

 

 

1. DÊu hiÖu nhËn biÕt tiÕp tuyÕn cña ®­êng trßn

*) DÊu hiªu 1:   (Theo §N tiÕp tuyÕn)

*) DÊu hiÖu 2:

    Bµi to¸n:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

GT

C (O),  a OC t¹i C

KL

a lµ tiÕp tuyÕn cña (O)

CM:

V× OC a   suy ra   OC  =   d (1)

    V×  C

Tõ (1) , (2) => d = R

VËy: a tiÕp xóc víi (O) ,hay a lµ tiÕp tuÕn.

 

*) §Þnh lÝ : (SGK-110)

 

?1

 

 

 

 

 

 

C1:   Kho¶ng c¸ch tõ A  ®Õn BC b»ng b¸n kÝnh cña  ®­êng trßn nªn BC lµ tiÕp

tuyÕn cña ®­êng trßn.

 C2:     BC AH = {H}


 

 

 

2: ¸p dông

- Ph­¬ng ph¸p: VÊn ®¸p, gîi më, nªu vÊn ®Ò

- KÜ thuËt d¹y häc: §Æt c©u hái,

 

GV:Yªu cÇu häc sinh ®äc bµi to¸n.

    H­íng dÉn häc sinh ph©n tÝch bµi tËp.

(?)Gi¶ sö qua A ®· dùng ®­îc tiÕp tuyÕnAB cña (O) B lµ tiÕp tuyÕn. em cã nhËn xÐt vÒ ABO

(?)vu«ng ABO cã AO lµ c¹nh huyÒn.   VËy lµm thÕ nµo ®Ó x¸c ®Þnh ®­îc ®iÓm B

? VËy B n»m trªn ®­êng nµo?

HS:Tr¶ lêi c©u hái ph©n tÝch.

       Nªu c¸ch dùng tiÕp tuyÕn AB,AC

 

GV: Dïng h×nh 75 SGK y/c HS lµm ?2:

 

HS: §øng t¹i chç nªu c¸ch chøng minh.

       Lªn b¶ng tr×nh bµy.

 

GV: Chèt l¹i c¸ch chøng minh.

 

?/ Bµi tËp nµy qua A ta dùng ®­îc mÊy tiÕp tuyÕn cña ®­êng trßn (O)

Bµi tËp cã 2 nghiÖm h×nh .

 

AH lµ b¸n kÝnh cña ®­êng trßn

BC lµ tiÕp tuyÕn cña ®­êng trßn.

 

2. ¸p dông:

Bµi to¸n:  Qua A n»m ngoµi (O) dùng c¸c tiÕp tuyÕn cña ®­êng trßn.

Bµi gi¶i:

*)  C¸ch dùng: (SGK-111)

 

 

 

 

 

 

 

?2

ABO cã trung tuyÕn BM b»ng

= 900

V× AB OB = {B} nªn AB lµ tiÕp tuyÕn cña (O) t­¬ng tù, c/m t­¬ng tù cã AC lµ tiÕp tuyÕn cña (O)

 

3. Ho¹t ®éng luyÖn tËp

? Nªu dÊu hiÖu nhËn biÕt tiÕp tuyÕn cña ®­êng trßn?

? VÏ h×nh minh ho¹?

? Nªu l¹i c¸ch vÏ tiÕp tuyÕn cña ®­êng trßn tõ mét ®iÓm n»m trªn ®­êng trßn?Cã mÊy tiÕp tuyÕn?

? Nªu l¹i c¸ch vÏ tiÕp tuyÕn cña ®­êng trßn tõ mét ®iÓm n»m ngoµi ®­êng trßn?Cã mÊy tiÕp tuyÕn?

- GV chèt l¹i

4. Ho¹t ®éng vËn dông

 

GV: y/c HS  ®äc bµi tËp trªn b¶ng phô.

HS :  vÏ h×nh vµ nªu GT-KL

 

 

GV: y/c HS nªu c¸ch c/m.

BT 21(SGK-111)

 

 

 

 

 


HD :   (nÕu HS ch­a nãi ®­îc c¸ch c/m): V× BA lµ b¸n kÝnh cña (B) nªn cÇn c/m AC vu«ng gãc víi BA t¹i A.

   (?) Chøng minh tam gi¸c ABC vu«ng theo  ®Þnh lÝ nµo.

HS: Lªn b¶ng tr×nh bµy.

     Líp lµm vµo vë vµ nhËn xÐt

 

 

 

 

 

ABC cã: AB2+ AC2 = 32 + 42 = 52

                Vµ      BC2 = 52

            AB2 + AC2 = BC2

    Do ®ã = 900(§.lÝ pitago ®¶o)

       AC AB = {A}

    Nªn AC lµ tiÕp tuyÕn cña  (B)

 

 

 GV:   Chèt l¹i T/C ,C¸c dÊu hiÖu nhËn biÕt tiÕp tuyÕn.c¸ch vÏ TT qua 1 ®iÓm n»m ngoµi ®­êng trßn.

 

5. Ho¹t ®éng t×m tßi më réng

-TËp vÏ TT theo 2 tr­êng hîp trªn.

- LBT:45,46,47,42, 43, 44 (134-SBT)

- T×m trªn s¸ch , cuéc sèng c¸c h×nh ¶nh liªn quan ®Õn tiÕp tuyÕn cña ®­êng trßn nh­ d©y curoa.......

 

KiÓm tra ngµy 12/11/

TP

nguon VI OLET