Hình học 6 trọn bộ

Ho¹t ®éng cña thÇy

Ho¹t ®éng cña trß

Néi dung ghi b¶ng

Ho¹t ®éng 1: Giíi thiÖu vÒ ®iÓm

H×nh häc ®¬n gi¶n nhÊt ®ã lµ ®iÓm. Muèn häc h×nh tr­íc hÕt ph¶i biÕt vÏ h×nh. VËy ®iÓm ®­îc vÏ nh­ thÕ nµo? ë ®©y ta kh«ng ®Þnh nghÜa ®iÓm, mµ chØ ®­a ra h×nh ¶nh cña ®iÓm ®ãlµ mét chÊm nhá trªn trang giÊy hoÆc trªn b¶ng ®en, tõ ®ã biÕt c¸ch biÓu diÔn ®iÓm.

Ho¹t ®éng 1: §iÓm

- GV vÏ mét ®iÓm (mét chÊm nhá) trªn b¶ng vµ ®Æt tªn.

- GV giíi thiÖu ; dïng c¸c ch÷ c¸i in hoa A; B; C .... ®Ó ®Æt tªn cho ®iÓm.

- Mét tªn chØ dïng cho mét ®iÓm (nghÜa lµmét tªn kh«ng dïng ®Ó ®Æt cho nhiÒu ®iÓm)

- Mét ®iÓm cã thÓ cã nhiÒu tªn

- Trªn h×nh mµ chóng ta võa vÏ cã mÊy ®iÓm?

-    HS ghi bµi

-    HS lµm vµo vë nh­ GV lµm trªn b¶ng.

HS vÏ tiÕp hai ®iÓm n÷a råi ®Æt tªn.

HS ghi bµi:

-    Tªn ®iÓm dïng ch÷ c¸i in hoa A; B; C....

-    Mét tªn chØ dïng cho mét ®iÓm.

-    Mét ®iÓm cã thÓ cã nhiÒu tªn.

I.  §iÓm

Mét dÊu chÊm nhá trªn b¶ng(trªn trang giÊy)lµ h×nh ¶nh cña ®iÓm

-    Tªn ®iÓm dïng ch÷ c¸i in hoa A; B; C....

-    Mét tªn chØ dïng cho mét ®iÓm.

-    Mét ®iÓm cã thÓ cã nhiÒu tªn.

     A•              •B

        A•              •B

                 • C

H×nh 1

- Cho h×nh 2

M    •      N

- §äc môc “®iÓm” ë SGK ta cÇn chó ý ®iÒu g× ?

- Tõ h×nh ®¬n gi¶n nhÊt c¬ b¶n nhÊt ta x©y dùng c¸c h×nh ®¬n gi¶n tiÕp theo.

Ho¹t ®éng 2: I. §­êng th¼ng

-   Ngoµi ®iÓm, ®­êng th¼ng, mÆt ph¼ng còng lµ nh÷ng h×nh c¬ b¶n, kh«ng ®Þnh nghÜa, mµ chØ m« t¶ h×nh ¶nh cña nã b»ng sîi chØ c¨ng th¼ng, mÐp b¶ng , mÐp bµn th¼ng ...

-   Lµm nh­ thÕ nµo ®Ó vÏ ®­îc mét ®­êng th¼ng ?

    Chóng ta h·y dïng bót ch× v¹ch theo mÐp th­íc th¼ng, dïng ch÷ c¸i in th­êng ®Æt tªn cho nã.

a

-   Sau khi kÐo dµi c¸c ®­êng th¼ng vÒ hai phÝa ta cã nhËn xÐt g× ?

-   Trong h×nh vÏ sau cã nh÷ng ®iÓm nµo ? §­êng th¼ng nµo?

-   §iÓm nµo n»m trªn, kh«ng n»m trªn ®­êng th¼ng ®· cho.

A•              •B

            • C

H×nh 1

M    •      N

-    H×nh 1 cã ba ®iÓm ph©n biÖt

-    H×nh 2: hiÓu lµ ®iÓm M trïng ®iÓm N.

* Quy ­íc: Nãi hai ®iÓm mµ kh«ng nãi g× thªm th× hiÓu ®ã lµ hai ®iÓm ph©n biÖt.

*Chó ý: BÊt cø h×nh nµo còng lµ tËp hîp c¸c ®iÓm.

* HS ghi vµo vë:

- BiÓu diÔn ®­êng th¼ng: dïng nÐt bót v¹ch theo c¹nh cña th­íc th¼ngta cã h×nh ¶nh cña ®iÓm.

- §Æt tªn : dïng ch÷ c¸i in th­êng: a ; b; m; n .......

Hai ®­êng th¼ng kh¸c nhau cã hai tªn kh¸c nhau.

* HS vÏ h×nh vµo vë nh­ GV.

a                            

* Mét  HS lµm trªn b¶ng, c¶ líp cïng thùc hiÖn trªn vë. Dïng nÐt bót vµ th­íc ®­êng th¼ng kÐo dµi vÒ hai phÝa cña nh÷ng ®­êng th¼ng võa vÏ.

- NhËn xÐt : §­êng th¼ng kh«ng bÞ giíi h¹n vÒ hai phÝa.

            • C

-    H×nh 1 cã ba ®iÓm ph©n biÖt

Cho h×nh 2

M    •      N

-    H×nh 2: hiÓu lµ ®iÓm M trïng ®iÓm N.

* Quy ­íc: Nãi hai ®iÓm mµ kh«ng nãi g× thªm th× hiÓu ®ã lµ hai ®iÓm ph©n biÖt.

*Chó ý: BÊt cø h×nh nµo còng lµ tËp hîp c¸c ®iÓm.

II. §­êng th¼ng

BiÓu diÔn ®­êng th¼ng: dïng nÐt bót v¹ch theo c¹nh cña th­íc th¼ngta cã h×nh ¶nh cña ®iÓm.

a

- §Æt tªn : dïng ch÷ c¸i in th­êng: a ; b; m; n ...

Hai ®­êng th¼ng kh¸c nhau cã hai tªn kh¸c nhau.

       n

                                    m

* Mçi ®­êng th¼ng x¸c ®Þnh cã bao nhiªu ®iÓm  thuéc nã.

-   Trong h×nh vÏ sau, cã nh÷ng ®iÓm nµo? ®­êng th¼ng nµo?

-   §iÓm nµo n»m trªn kh«ng n»m trªn ®­êng th¼ng ®· cho.

(b¶ng phô)

• N         •  M

A  •

                 a                      •  B

GV nhÊn m¹nh

Trong h×nh cã ®­êng th¼ng a vµ c¸c ®iÓm A, M, N, B cïng n»m trªn mét mÆt ph¼ng, cã nh÷ng ®iÓm n»m trªn ®­êng th¼ng a, cã nh÷ng ®iÓm kh«ng n»m trªn ®­êng th¼ng a.

GV yªu cÇu HS ®äc näi dung môc 3

Ho¹t ®«ng3: quan hÖ gi÷a ®iÓm vµ ®­êng th¼ng

§iÓm A thuéc ®­êng th¼ng d.

§iÓm A n»m trªn ®­êng th¼ng d.

§­êng th¼ng d ®i qua ®iÓm A

§­êng th¼ng d chøa ®iÓm A.

T­¬ng øng víi ®iÓm B.

* GV yªu cÇu HS nªu c¸ch nãi kh¸c nhau vÒ kÝ hiÖu.

A ?

* HS tr¶ lêi: Mçi ®­êng th¼ng x¸c ®Þnh cã v« sè ®iÓm thuéc nã.

GV gäi mét HS ®¹i diÖn líp ®äc h×nh, HS kh¸c bæ sung.

HS ghi bµi.

• B

A  •

d

- NhËn xÐt : §­êng th¼ng kh«ng bÞ giíi h¹n vÒ hai phÝa.

Trªn mét mÆt ph¼ng, cã nh÷ng ®iÓm n»m trªn ®­êng th¼ng a, cã nh÷ng ®iÓm kh«ng n»m trªn ®­êng th¼ng a.

III §iÓm thuéc ®­êng th¼ng. §iÓm kh«ng thuéc ®­êng th¼ng

• B

A  •

d

- §iÓm A thuéc ®­êng th¼ng d, kÝ hiÖu

A

* Quan x¸t h×nh vÏ ta cã nhËn xÐt g×?

Ho¹t ®éng 4  . Cñng cè

Bµi tËp

Bµi 1: Thùc hiÖn

1) VÏ ®­êng th¼ng x

2) VÏ ®iÓm B x

3) VÏ ®iÓm M sao cho M n»m trªn x

4) VÏ ®iÓm N sao cho x ®i qua N.

5) NhËn xÐt vÞ trÝ cña ba ®iÓm nµy?

Bµi 2 (bµi 2 SGK)

Bµi 3 (bµi 3 SGK)

Bµi 4: Cho b¶ng sau, h·y ®iÒn vµo c¸c « trèng (dïng phÊn kh¸c mµu).

(b¶ng phô)

- §iÓm A thuéc ®­êng th¼ng d, kÝ hiÖu

A

- §iÓm B kh«ng thuéc ®­êng th¼ng d:  .

NhËn xÐt : Víi bÊt k× ®­êng th¼ng nµo cã nh÷ng ®iÓm  thuéc ®­êng th¼ng ®ã vµ cã nh÷ng ®iÓm kh«ng thuéc ®­êng th¼ng ®ã.

HS quan s¸t h×nh trong SGK tr¶ lêi miÖng: C

-         HS thùc hiÖn

x         B           M         N         

•            •          •

B, M , N cïng n»m trªn x

* HS vÏ

* HS tr¶ lêi miÖng.

- §iÓm B kh«ng thuéc ®­êng th¼ng d:  .

NhËn xÐt : Víi bÊt k× ®­êng th¼ng nµo cã nh÷ng ®iÓm  thuéc ®­êng th¼ng ®ã vµ cã nh÷ng ®iÓm kh«ng thuéc ®­êng th¼ng ®ã

Ho¹t ®éng cña thÇy

Ho¹t ®éng cña trß

Néi dung ghi b¶ng

H§ 1: KiÓm tra bµi cò.

1)    VÏ mét ®iÓm M, ®­êng th¼ng a, ®iÓm A sao cho M b.

2)    VÏ ®­êng th¼ng a, ®iÓm A sao cho M a; A b ; A a.

3)    VÏ ®iÓm N a vµ N b

4)    H×nh vÏ cè ®Æc ®iÓm g× ?

GV nªu : Ba ®iÓm  M, N , A cïng n»m trªn ®­êng th¼ng a Ba ®iÓm  M, N, A th¼ng hµng.

H§ 2: ThÕ nµo lµ ba ®iÓm th¼ng hµng

H§TP 2.1: T×m hiÓu vÒ ba ®iÓm th¼ng hµng vµ ba ®iÓm khong th¼ng hµng

* GV hái: Khi nµo ta cã

thÓ nãi: Ba ®iÓm A, B, C th¼ng hµng ?

* HS thùc hiÖn vÏ

a

•  M

•  N

•

A

b

* NhËn xÐt ®Æc ®iÓm:

- H×nh vÏ cã hai d­êng th¶ng a va b cïng ®i qua ®iÓm A.

- Ba ®iÓm  M, N ; A cïng n»m trªn ®­êng th¼ng a.

I. ThÕ nµo lµ ba ®iÓm th¼ng hµng

Ba ®iÓm A, B, C  cïng thuéc mét  ®­êng th¼ng ta nãi chóng th¼ng hµng

- Khi nµo ta cã thÓ nãi: Ba ®iÓm A, B, C kh«ng th¼ng hµng ?

* Cho vÝ dô vÒ h×nh ¶nh ba ®iÓm th¼ng hµng.

* §Ó vÏ ba ®iÓm th¼ng hµng, ba ®iÓm kh«ng th¼ng hµng, ta nªn lµm nh­ thÕ nµo ?

* §Ó nhËn biÕt ba ®iÓm cho tr­íc cã th¼ng hµng hay kh«ng ta lµm thÕ nµo?

* Cã thÓ x¶y ra nhiÒu ®iÓm thuéc ®­êng th¼ng hay kh«ng ? v× sao ? nhiÒu ®iÓm kh«ng thuéc ®­êng th¼ng hay kh«ng ? v× sao ?

giíi thiÖu nhiÒu ®iÓm th¼ng hµng , nhiÒu ®iÓm kh«ng th¼ng hµng.

H§TP 2.2: Cñng cè: bµi tËp 8 trang 106.

Bµi tËp 9 trang 106.

Bµi tËp 10 trang 106 phÇn a, c

 H§ 3: Quan hÖ gi÷a ba ®­êng th¼ng.

Víi h×nh vÏ

HS:

Ba ®iÓm A, B, C  cïng thuéc mét  ®­êng th¼ng ta nãi chóng th¼ng hµng

A      B         C       

•         •          •  

A; B; C th¼ng hµng

-         Ba ®iÓm A, B, C kh«ng th¼ng hµng (SGK)

B •

A                C        

  •                  •

A ; B ; C

         kh«ng th¼ng hµng

* HS lÊy kho¶ng 2; 3 vÝ dô vÒ ba ®iÓm th¼ng hµng; 2 vÝ dô vÒ ba ®iÓm kh«ng th¼ng hµng.

-        VÏ ba ®iÓm th¼ng hµng: vÏ ®­êng th¼ng råi lÊy ba ®iÓm ®­êng th¼ng ®ã.

-        VÏ ba ®iÓm kh«ng th¼ng hµng: vÏ ®­êng th¼ng tr­íc, råi lÊy hai ®iÓm thuéc ®­êng th¼ng; mét ®iÓm ®­êng th¼ng ®ã. (yªu cÇu HS thùc hµnh vÏ)

-        §Ó kiÓm tra ba ®iÓm cho tr­íc cã th¼ng hµng hay kh«ng ta dïng th­íc th¼ng ®Ó giãng.

-         HS tr¶ lêi miÖng.

-         Hai HS thùc hµnh trªn b¶ng.

HS cßn l¹i lµm vµo vë.

A      B         C       

•         •          •  

II. Quan hÖ gi÷a ba ®­êng th¼ng.

          A  B        C

         •    •       •

KÓ tõ tr¸i sang ph¶i vÞ trÝ c¸c ®iÓm nh­ thÕ nµo ®èi víi nhau?

Trªn h×nh cã mÊy ®iÓm ®· ®­îc biÓu diÔn ? Cã bao nhiªu ®iÓm n»m gi÷a 2 ®iÓm A, C ?

-   Trong ba ®iÓm th¼ng hµng cã bao nhiªu ®iÓm n»m gi÷a hai ®iÓm cßn l¹i ?

* NÕu nãi  r»ng: “ ®iÓm E n»m gi÷a ®iÓm M ; N ” th× ba ®iÓm nµy cã th¼ng hµng kh«ng ?

H§ 4: Cñng cè

Bµi tËp 11 trang 107

Bµi tËp 12 trang 107

Bµi tËp bæ xung

Trong c¸c h×nh vÏ sau h·y chØ ra ®iÓm n»m gi÷a hai ®iÓm cßn l¹i.

GV nhËn xÐt

HS:

-         §iÓm B n»m gi÷a ®iÓm A ; C.

-         §iÓm A; C n»m vÒ hai phÝa ®èi víi ®iÓm B.

-         §iÓm B ; C n»m cïng phÝa ®èi víi ®iÓm A.

-         §iÓm A ; B n»m cïng phÝa ®èi víi ®iÓm C.

NhËn xÐt: SGK trang 106.

Chó ý: NÕu biÕt mét ®iÓm n»m gi÷a hai ®iÓm th× ba ®iÓm Êy th¼ng hµng.

Kh«ng cã kh¸i niªm n»m gi÷a khi ba ®iÓm kh«ng th¼ng hµng.

HS Cïng lµm

HS lªn b¶ng ch÷a

HS quan s¸t

Hs lµm theo nhãm Ýt phót

C¸c nhãm b¸o c¸o

          A          B            C

         •          •            •

-         §iÓm B n»m gi÷a ®iÓm A ; C.

-         §iÓm A; C n»m vÒ hai phÝa ®èi víi ®iÓm B.

-         §iÓm B ; C n»m cïng phÝa ®èi víi ®iÓm A.

-         §iÓm A ; B n»m cïng phÝa ®èi víi ®iÓm C.

NhËn xÐt: SGK trang 106.

Chó ý: NÕu biÕt mét ®iÓm n»m gi÷a hai ®iÓm th× ba ®iÓm Êy th¼ng hµng.

Ho¹t ®éng cña thÇy

   Ho¹t ®éng cña trß

        Ghi b¶ng

H§1 . KiÓm tra bµi cò.

1)    Khi nµo ba ®iÓm A; B; C th¼ng hµng, kh«ng th¼ng hµng ?

2)    Cho ®iÓm A, vÏ ®­êng th¼ng ®i qua A. VÏ ®­îc bao nhiªu ®­êng th¼ng qua A?

3)    Cho ®iÓm B (B A) vÏ ®­êng th¼ng ®i qua A vµ B.

Hái cã bao nhiªu ®­êng th¼ng qua A vµ B? Em h·y m« t¶ c¸ch vÏ ®­êng th¼ng qua hai ®iÓm A vµ B

H§ 2: VÏ ®­êng th¼ng

 H§TP 2.1 VÏ ®­êng th¼ng

a)     VÏ ®­êng th¼ng : SGK

b)    NhËn xÐt : SGK

H§TP 2.1 VËn dông

-     Mét HS vÏ vµ tr¶ lêi trªn b¶ng c¶ líp lµm trªn nh¸p.

Sau khi HS lªn b¶ng thùc hiÖn xong, mêi mét HS kh¸c nhËn xÐt vÒ c¸ch vÏ vµ c©u tr¶ lêi cña b¹n?

-     Cho nhËn xÐt vµ ®¸ng gi¸ cña em (HS thø 3)

HS tiÕp theo dïng phÊn kh¸c mµu h·y vÏ  ®­êng th¼ng ®i qua hai ®iÓm A; B vµ cho nhËn xÐt vÒ sè ®­êng th¼ng vÏ ®­îc?

HS ghi bµi:

Mét HS ®äc c¸ch vÏ ®­êng th¼ng trong SGK.

Mét HS thùc hiÖn vÏ trªn b¶ng, c¶ líp vÏ vµo vë.

HS nhËn xÐt:

-     ChØ vÏ ®­îc mét ®­êng th¼ng ®i qua hai ®iÓm p; Q.

-     HS 1; 2

M              N          

Bµi tËp

* Cho hai ®iÓm P vµ Q vÏ ®­êng th¼ng ®i qua hai ®iÓm P vµ Q.

Hái vÏ ®­îc mÊy ®­êng th¼ng ®i qua P vµ Q?

* Cã em nµo vÏ ®­îc nhiÒu ®­êng th¼ng qua hai ®iÓm P vµ Q kh«ng?

* Cho hai ®iÓm M; N vÏ ®­êng th¼ng ®i qua hai ®iÓm ®ã? Sè ®­êng th¼ng vÏ ®­îc ?

* Cho hai ®iÓm E, F vÏ ®­êng kh«ng th¼ng ®i qua hai ®iÓm ®ã?

Sè ®­êng vÏ ®­îc

H§ 3: C¸ch ®Æt tªn ®­êng th¼ng, gäi tªn ®­êng th¼ng

- C¸c em h·y ®äc trong SGK (môc 2 trang 108) trong 3 phót vµ cho biÕt cã nh÷ng c¸ch ®Æt tªn cho ®­êng th¼ng nh­ thÕ nµo ?

* Cho ba ®iÓm A; B; C kh«ng th¼ng hµng, vÏ ®­êng th¼ng AB; AC. Hai ®­êng th¼ng nµy cã ®Æc ®iÓm g× ?

•               •

1 ®­êng th¼ng

-         HS d·y 3; 4

                    E                             F

                    •                                      •

V« sè ®­êng

-         HS :

C1 : Dïng hai ch÷ c¸i in hoa AB(BA) (tªn  cña hai ®iÓm thuéc ®­êng th¼ng ®ã).

C2 : Dïng mét ch÷ c¸i in th­êng.

C3  : Dïng hai ch÷ c¸i in th­êng.

A                    B

•                     •

a

x                  y

-     Mét  HS thùc hiÖn trªn b¶ng c¶ líp vÏ vµo vë.

•   B

A

•

•

C

-     HS: hai ®­êng th¼ng AB ; AC cã mét ®iÓm chung A; ®iÓm A lµ duy nhÊt.

* HS: Hai ®­êng th¼ng AB ; AC cã mét ®iÓm chung A

-   Víi hai ®­êng th¼ng AB; AC ngoµi ®iÓm A cßn ®iÓm chung nµo n÷a kh«ng?

* Dùa vµo SGK h·y cho biÕt hai ®­êng th¼ng AB; AB gäi lµ hai ®­êng th¼ng nh­ thÕ nµo ?

*Cã x¶y ra tr­êng hîp: Hai  ®­êng th¼ng cã v« sè ®iÓm chung kh«ng ?

2 ®­êng th¼ng trïng nhau.

H§ 4: §­êng th¼ng trïng nhau, c¾t nhau, song song.

* Trong mÆt ph¼ng, ngoµi 2 vÞ trÝ t­¬ng ®èi cña 2 ®­êng th¼ng lµ c¾t nhau  (Cã mét ®iÓm chung), trïng nhau (vo sè ®iÓm chung) th× sÏ x¶y ra hai ®­êng th¼ng kh«ng cã ®iÓm chung nµo kh«ng?

* Hai ®­êng th¼ng kh«ng trïng nhau gäi lµ hai ®­êng th¼ng ph©n biÖt ®äc “chó ý” trong SGK ?

* T×m trong thùc tÕ h×nh ¶nh cña hai ®­êng th¼ng c¾t nhau , song song?

* Yªu cÇu 3 HS lªn b¶ng vÏ c¸c tr­êng hîp cña hai ®­êng th¼ng ph©n biÖt, ®Æt tªn ?

* Cho hai ®­êng th¼ng avµ b . Em h·y vÏ hai ®­êng th¼ng ®ã .

(Chó ý hai tr­êng hîp : c¾t nhau , song song)

Hai ®­êng th¼ng sau cã c¾t nhau kh«ng?

®­êng th¼ng AB vµ AC c¾t nhau, A lµ giao ®iÓm.

Cã , ®ã lµ hai ®­êng th¼ngtrïng nhau.

Hai ®­êng th¼ng AB: AC c¾t nhau t¹i giao ®iÓm A (mét ®iÓm chung)

Hai ®­êng th¼ng trïng nhau: a vµ b (cã v« sè ®iÓm chung).

a

b

Hai ®­êng th¼ng song song :  (kh«ng cã ®iÓm chung)

x                       y

x’                                 y’

Chó ý: SGK

* Cho Ýt nhÊt hai HS t×m h×nh ¶nh thùc tÕ ®ã .

- Mçi HS vÏ ®ñ c¸c tr­êng hîp

Mét  HS vÏ trªn b¶ng.

HS kh¸c nhËn xÐt bæ xung (nÕu cÇn)

a

                                 a.          a

b

b