Kinh nghiệm giải thoán lớp 2

1.PhÇn më ®Çu

1.1. Lý do chän ®Ò tµi

Ở bËc tiÓu häc m«n To¸n lµ mét trong nh÷ng m«n häc chiÕm mét vÞ trÝ quan träng. V× vËy, ®Ó gióp häc sinh n¾m ®­­îc kiÕn thøc, kü n¨ng c¬ b¶n ban ®Çu vÒ To¸n häc kh«ng ph¶i lµ ®¬n gi¶n.

To¸n häc rÊt ®a d¹ng, phong phó, cã nhiÒu lo¹i bµi to¸n ë nhiÒu d¹ng kh¸c nhau. Trong ®ã lo¹i to¸n cã lêi v¨n lu«n gi÷ mét vÞ trÝ quan träng, bëi nã béc lé mèi quan hÖ qua l¹i víi c¸c m«n häc kh¸c còng nh­­ trong thùc tiÔn cuéc sèng.

Nã gãp phÇn vµo viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch cña häc sinh tiÓu häc ,gióp häc sinh cñng cè kiÕn thøc ,kÜ n¨ng gi¶i to¸n .§ång thêi gi¸o viªn dÔ dµng ph¸t huy nh÷ng ­u ®iÓm ,kh¾c phôc nh÷ng khuyÕt ®iÓm cho häc sinh .

Trong c¸c bµi to¸n cã lêi v¨n cã gi¸ trÞ ®Æc biÖt quan träng vµ xuÊt hiÖn ë c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh d¹y häc ë tiÓu häc,tõ kh©u h×nh thµnh kh¸i niÖm, quy t¾c tÝnh to¸n ®Õn kh©u h×nh thµnh trùc tiÕp c¸c phÐp tÝnh, vËn dông tæng hîp c¸c tri thøc vµ kü n¨ng cña sè häc, ®¹i sè, h×nh häc…V× v©y trong cÊu tróc néi dung m«n to¸n cã thÓ s¾p xÕp c¸c bµi to¸n cã lêi v¨n g¾n víi néi dung häc kh¸c nhau trong tõng kh©u cña tõng tiÕt häc.

  Râ rµng qua sù ph©n bè ch­¬ng tr×nh, ta thÊy râ phÇn giaØ to¸n cã lêi v¨n cã mét vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng trong ch­¬ng tr×nh m«n to¸n tiÓu häc nãi chung vµ ë líp 2 nãi riªng.

XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ gi¶ng d¹y cña t«i còng nh­ c¸c ®ång nghiÖp ë Tr­êng TiÓu häc Thái Học, chóng t«i thÊy viÖc gi¶i to¸n cã lêi v¨n cßn nhiÒu h¹n chÕ ch­a gióp häc sinh ph¸t triÓn tèt n¨ng lùc t­ duy, suy luËn trong qu¸ tr×nh gi¶i to¸n. C¸c em cßn nhÇm lÉn gi÷a c¸c d¹ng to¸n, rËp khu«n theo mÉu hoÆc theo c«ng thøc mµ kh«ng gi¶i thÝch ®­îc c¸ch lµm. §Æc biÖt kh«ng nhËn thÊy ®­îc mèi liªn hÖ gi÷a c¸c sè liÖu, d÷ kiÖn cô thÓ cña bµi to¸n dÉn ®Õn hiÓu sai néi dung bµi to¸n nªn lùa chän phÐp tÝnh kh«ng ®óng. Sè häc sinh gi¶i ®­îc bµi to¸n theo nhiÒu c¸ch chiÕm sè Ýt.Do vËy tr­íc thùc tÕ ®ã, ®Ó gióp häc sinh gi¶i to¸n tèt (phÇn gi¶i to¸n cã lêi v¨n) lµ mét viÖc lµm cÇn thiÕt ®èi v¬Ý gi¸o viªn tiÓu häc, nh»m gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ d¹y häc m«n To¸n.Do ®ã b¶n th©n t«i còng lµ mét gi¸o viªn TiÓu häc,còng ®· tõng tr¨n trë nhiÒu vÒ vÊn ®Ò d¹y häc m«n To¸n nãi chung vµ phÇn gi¶i to¸n cã lêi v¨n nãi riªng ®Ó ®¹t kÕt qu¶ d¹y häc tèt nhÊt.Vµ víi bµi viÕt nµy t«i kh«ng cã tham väng lín bµn vÒ vÊn ®Ò gi¶i to¸n ë TiÓu häc .T«i chØ muèn ®­a ra “Mét sè kinh nghiÖm nhá qua viÖc d¹y gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 2”phÇn nµo ®ã sÏ gióp chóng ta t×m ra c¸ch gi¶ng d¹y tèt nhÊt,®¹t ®­îc yªu cÇu cña bé m«n nh»m gãp phÇn vµo viÖc ®æi míi vµ n©ng cao chÊt l­îng gi¸o dôc hiÖn nay,t«i rÊt mong nhËn ®­îc sù bæ xung cña c¸c b¹n ®ång nghiÖp.

1,2. Môc ®Ých nghiªn cøu

-T×m hiÓu mét sè vÊn ®Ò lý luËn ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc m«n To¸n ë tiÓu häc.

-T×m hiÓu néi dung vµ ph­¬ng ph¸p d¹y häc phÇn gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 2

-T×m hiÓu thùc tr¹ng viÖc triÓn khai phÇn gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 2 ë tr­êng TiÓu häc Thái Học.

III. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu

-Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu tµi liÖu.

-Ph­¬ng ph¸p quan s¸t th«ng qua dù giê. Ph­¬ng ph¸p dù giê.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2. PhÇn néi dung

2.1. Môc tiªu vµ ph­¬ng ph¸p d¹y häc To¸n 2

2.1.1Môc tiªu

M«n To¸n ch­¬ng tr×nh tiÓu häc 2000 ®­îc chia thµnh 2 giai ®o¹n chÝnh:

        - Giai ®o¹n c¸c líp 1,2,3 ®­îc coi lµ giai ®o¹n c¬ b¶n

        - Giai ®o¹n c¸c líp 4,5 lµ giai ®o¹n tËp s©u.

To¸n 2 lµ giai ®o¹n c¬ b¶n nªn môc tiªu d¹y häc ®­îc cô thÓ ho¸ thµnh nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n vÒ kiÕn thøc ,kÜ n¨ng ë c¸c néi dung:

+ Sè häc (sè vµ phÐp tÝnh): C¸c sè trong ph¹m vi 1000;phÐp céng vµ phÐp trõ c¸c sè trong ph¹m vi 1000;phÐp nh©n vµ phÐp chia.

+ §¹i l­îng vµ ®o ®¹i l­îng: §é dµi;khèi l­îng;dung tÝch;thêi gian;tiÒn ViÖt Nam.

+ C¸c yÕu tè h×nh häc:H×nh ch÷ nhËt;h×nh tø gi¸c;®­êng th¼ng;®­êng gÊp khóc;tÝnh ®é dµi ®­êng gÊp khóc;tÝnh chu vi h×nh tam gi¸c h×nh tø gi¸c.

+ Gi¶i to¸n cã lêi v¨n: C¸c bµi to¸n gi¶i b»ng mét b­íc tÝnh vÒ céng , trõ,nh©n hoÆc chia.

+ Mét sè yÕu tè ®¹i sè ®­îc tÝch hîp ë néi dung sè häc

2.1.2 Ph­¬ng ph¸p d¹y häc To¸n 2

Ph­¬ng ph¸p d¹y häc To¸n 2 ë TiÓu häc lµ sù vËn dông c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc to¸n (nãi chung ) cho phï hîp víi môc tiªu,néi dung,c¸c ®iÒu kiÖn d¹y häc c¬ b¶n khi d¹y häc to¸n theo ch­¬ng tr×nh TiÓu häc míi.

Néi dung kiÕn thøc,kÜ n¨ng to¸n häc cña ch­¬ng tr×nh To¸n 2 lµ kiÕn thøc ®· cã ®èi víi gi¸o viªn,nh­ng lµ kiÕn thøc ch­a cã ®èi víi häc sinh,nã tån tại bªn ngoµi t­ duy häc sinh. Gi¸o viªn sö dông ph­¬ng ph¸p d¹y häc to¸n ë TiÓu häc nãi chung vµ ph­¬ng ph¸p d¹y häc To¸n 2 nãi riªng ®Ó gióp häc sinh lÜnh héi kiÕn thøc,kü n¨ng to¸n. Häc sinh lÜnh héi kiÕn thøc kü n¨ng nhê thÝnh gi¸c(nghe)

Tri gi¸c (nh×n) vµ t­ duy (suy nghÜ-nhí ).T­¬ng øng trong tr­êng hîp nµy gi¸o viªn sö dông ph­¬ng ph¸p d¹y häc kiÓu ¸p ®Æt,th«ng b¸o kiÕn thøc cho häc sinh.Häc sinh lÜnh  héi kiÕn thøc kh«ng chØ nhê thÝnh gi¸c (nghe);tri gi¸c (nh×n);vµ t­ duy(suy nghÜ – nhí) mµ cßn cã sù tham gia phèi hîp cña c¸c ho¹t ®éng nh­ cÇm n¾m ,t¸ch,gép,ph©n tÝch,tæng hîp,viÕt, nãi….Trong tr­êng hîp nµy gi¸o viªn ph¶i biÕt sö dông phèi hîp c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc ®Ó h­íng dÉn häc sinh tù t×m tßi , ph¸t hiÖn tù chiÕm lÜnh kiÕn thøc cho chÝnh m×nh.C¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc to¸n th­êng vËn dông lµ:

-         §Æt vÊn ®Ò vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.

-         Ph­¬ng ph¸p gîi më vÊn ®¸p.

-         Sö dông ®å dïng,trang thiÕt bÞ d¹y häc (ph­¬ng ph¸p trùc quan).

-         Sö dông trß ch¬i häc tËp.

  Tuy nhiªn néi dung To¸n 2 chñ yÕu lµ nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n cña giai ®o¹n ®Çu nªn khi d¹y häc To¸n 2 gi¸o viªn cÇn :

-         Tæ chøc h­íng dÉn c¸c ho¹t ®éng häc tËp cña häc sinh kh«ng nãi,viÕt,lµm mÉu nh÷ng g× häc sinh cã thÓ lµm ®­îc (c¸ nh©n hoÆc nhãm häc sinh).

-         Khi d¹y häc cÇn gióp häc sinh tù nªu (ph¸t triÓn) vÊn ®Ò,tù ph¸t hiÖn c¸c kiÕn thøc,kü n¨ng ®· cã,víi sù trî gióp(nÕu cÇn thiÕt) cña c¸c h×nh vÏ,m« h×nh thËt ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò(c¸ nh©n hoÆc nhãm häc sinh) trao ®æi ý kiÕn b×nh lu©n,thùc hµnh vËn dông ngay trong tiÕt häc

-         TËn dông thêi gian häc tËp ngay trªn líp ®Ó hoµn thµnh vÒ c¬ b¶n nhiÖm vô häc tËp to¸n  , nÕu cã thêi gian th× gióp häc sinh tù häc ë møc s©u c¸c néi dung SGK vµ vë bµi tËp. 

2.1 .  Néi dung cña m¹ch kiÕn thøc gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 2.

Néi dung d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 2 gåm:

-D¹y c¸ch gi¶i vµ c¸ch tr×nh bµy gi¶i c¸c bµi to¸n ®¬n vÒ céng , trõ,trong ®ã cã bµi to¸n vÒ “nhiÒu h¬n” ,”Ýt h¬n” mét sè c¸c bµi to¸n vÒ nh©n ,chia ( trong ph¹m vi b¶ng nh©n , chia víi 5) vµ b­íc ®Çu lµm quen víi viªc gi¶i bµi to¸n cã néi dung h×nh häc (tÝnh ®é dµi,tÝnh chu vi c¸c h×nh),c¸c bµi to¸n liªn quan ®Õn phÐp tÝnh víi c¸c ®¬n vÞ ®o ®· häc (cm,m,km ,kg…).

-RÌn ph­¬ng ph¸p gi¶i to¸n vµ kh¶ n¨ng diÔn ®¹t ( ph©n tÝch ®Ò bµi, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, tr×nh bµy vÊn ®Ò b»ng nãi vµ viÕt).

-To¸n 2 kh«ng d¹y c¸c bµi to¸n mang tÝnh ®¸nh ®è häc sinh nh­ng néi dung c¸c bµi to¸n phong phó, gÇn víi thùc tiÔn xung quanh c¸c em, bµi to¸n th­êng ®Æt ra d­íi d¹ng gi¶i quyÕt mét t×nh huèng cã trong thùc tiÔn. D¹y tr×nh bµy bµi gi¶i cña bµi to¸n cã lêi v¨n gåm c©u lêi gi¶i kÌm theo phÐp tÝnh trung gian vµ ®¸p sè.

2.2. Ph­¬ng ph¸p d¹y häc gi¶i bµi to¸n cã lêi v¨n líp 2                                                       

Gi¶i to¸n lµ mét ho¹t ®éng trÝ tuÖ khã kh¨n phøc t¹p,h×nh thµnh kü n¨ng gi¶i to¸n khã h¬n nhiÒu so víi kü x¶o tÝnh. V× c¸c bµi to¸n lµ sù kÕt hîp ®a d¹ng nhiÒu kh¸i niÖm, nhiÒu quan hÖ to¸n häc.N¾m ch¾c c¸c ý nghÜa phÐp tÝnh ®ßi hái kh¶ n¨ng ®éc lËp suy luËn cña häc sinh ,®ßi hái biÕt c¸ch tÝnh th«ng th¹o,®Æc biÖt lµ biÕt nhËn d¹ng bµi to¸n vµ lùa chän thÝch hîp .

§Ó gióp häc sinh thùc hiÖn ®­îc c¸c ho¹t ®éng thªn cã hiÖu qu¶ gi¸o viªn kh«ng lµm thay hoÆc ¸p ®Æt c¸ch gi¶i, mµ h­íng dÉn ®Ó häc sinh tõng b­íc t×m ra c¸ch gi¶i bµi to¸n(tËp trung vµo 3 b­íc):

-Tãm t¾t bµi to¸n ®Ó biÕt bµi to¸n cho g×? hái g× ?   

-T×m c¸ch gi¶i,thiÕt lËp mèi quan hÖ gi÷a c¸c d÷ kiÖn cña ®Ò bµi víi phÐp tÝnh t­¬ng øng.

- Tr×nh bµy bµi gi¶i,viÕt c©u lêi gi¶i,phÐp tÝnh gi¶i vµ ®¸p sè.

23./ Thùc tr¹ng cña gi¸o viªn.

2.3.1,¦u ®iÓm

      Qua t×m tßi nghiªn cøu, c¶i tiÕn thùc tÕ gi¶ng d¹y ë nhµ tr­êng hiÖn nay.§èi víi bµi häc truyÒn thô kiÕn thøc míi th× d¹y häc theo tõng phÇn(chñ ®Ò d¹y häc kiÕn thøc) vµ qui tr×nh d¹y häc nh­ sau:

   - Gi¸o viªn ®Æt vÊn ®Ò dÉn d¾t häc sinh dÇn dÇn ®i vµo kiÕn thøc cÇn thuyÒn ®¹t

     -   Dïng hÖ thèng c©u hái,ph­¬ng ph¸p gîi më qua ®µm tho¹i ®Ó uèn n¾n sai lÇm,thiÕu sãt cña häc sinh,cñng cè kiÕn thøc b»ng hÖ thèng bµi tËp ë líp.

     §èi víi bµi luyÖn tËp vËn dông kiÕn thøc, c«ng viÖc cña gi¸o viªn,häc sinh th­êng lµ:

-         Häc sinh ®­îc giao chuÈn bÞ bµi tËp.

-         Mét vµi häc sinh lªn b¶ng tr×nh bµy bµi gi¶i cña m×nh.

-         Gi¸o viªn h­íng dÉn häc sinh trong líp nhËn xÐt bµi gi¶i cña b¹n,kiÓm tra kÕt qu¶ trung gian vµ ®¸p sè cuèi cïng .

-         Gi¸o viªn tæng kÕt ­u ®iÓm vµ khuyÕt ®iÓm vÒ lêi gi¶i häc sinh ®­a ra vµ ®­a ra lêi gi¶i mÉu(nÕu cÇn) cñng cè lý thuyÕt.

    D¹y häc sinh nh­ vËy chÊp nhËn ®­îc v× cã ­u ®iÓm lµ líp häc sinh ®éng ,häc sinh tiÕp thu kiÕn thøc ®ì thô ®éng.Tuy nhiªn bÒ mÆt b¶n chÊt vÉn lµ kiÓu d¹y häc thuyÒn ®¹t tiÕp thu mµ th«i.

2.3.2./ Nh­îc ®iÓm

   Gi¸o viªn chØ dõng l¹i ë møc ®é gi¶i c¸c bµi to¸n trong ch­¬ng tr×nh ch­a chó träng ®Õn kü n¨ng gi¶i to¸n,nhËn d¹ng c¸c bµi to¸n vµ c¸ch gi¶i tõng d¹ng to¸n,ch­a ph¸t huy hÕt tÝnh tÝch cùc ®éc lËp cña tõng häc sinh.

2.4.Thùc tr¹ng häc sinh

2.4.1. ¦u ®iÓm

   Qua viÖc t×m hiÓu ®iÒu tra cho thÊy trong c¸c bµi lµm bµi tËp còng nh­ qua c¸c bµi kiÓm tra,häc sinh lµm to¸n vÒ phÇn gi¶i to¸n cã lêi v¨n kh¸ tèt.PhÇn lín c¸c em häc sinh kh«ng lµm sai hoµn toµn.

2.4.2/ Nh­îc ®iÓm

   Tuy vËy vÉn cßn mét sè häc sinh cßn gÆp khã kh¨n trong viÖc nhËn d¹ng bµi to¸n,®Æc biÖt lµ ®Æt lêi gi¶i.Còng cã nhiÒu häc sinh th­êng cã quan niÖm sai lÇm dễ thÊy”nhiÒu h¬n” th× lµm tÝnh céng vµ “Ýt h¬n” th× lµm tÝnh trõ.

VÝ dô1: Líp 2A cã 29 häc sinh vµ sè häc sinh líp 2B nhiÒu h¬n sè häc sinh líp2A lµ 5 b¹n. Hái líp 2B cã bao nhiªu häc sinh

                    Tãm t¾t                                                    Gi¶i

                                                               

Líp 2A          29HS                                  Sè häc sinh líp 2B  lµ:

                                                                          29+5=34(häc sinh)

                            ?HS                                                §¸p sè:34 häc sinh

Líp 2B                                    2                    

                                          5HS

VÝ dô 2: Líp 2A cã 29 häc sinh vµ sè häc sinh líp 2A Ýt h¬n sè häc sinh líp 2B lµ 5 b¹n. Hái líp 2B cã bao nhiªu häc sinh

                    Tãm t¾t                                                    Gi¶i

                                                               

Líp 2A          29HS            ……                      Sè häc sinh líp 2B  lµ:

                                           5HS

                                                                               29+5=34(häc sinh)

                            ?HS                                                §¸p sè:34 häc sinh

Líp 2B                                                           

 

Song song víi viÖc t×m hiÓu thùc tr¹ng vÒ d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n ë nhµ tr­êng, t«i ®· tiÕn hµnh kh¶o s¸t thùc tr¹ng gi¶i ngay trong líp t«i phô tr¸ch ®Ó ph©n lo¹i ®èi t­îng häc sinh nh»m biÕt tõng em ®Ó tiÖn gióp ®ì .

    Tæng sè häc sinh tham gia kiÓm tra : 34 em .

  KÕt qu¶ kh¶o s¸t häc sinh ®¹t ®­îc nh­ sau :

Kh¶ n¨ng     XÕp Lo¹i	Kh¶ n¨ng ph©n tÝch ®Ò		Kh¶ n¨ng thiÕt lËp c¸c d÷ kiÖn ®Ó x©y dùng qui tr×nh		Kh¶ n¨ng nªu lêi gi¶i ®óng chÝnh x¸c cho mçi phÐp tÝnh		Kh¶ n¨ng tr×nh bµy bµi to¸n ®óng vµ ®Ñp
	S L	%	S L	%	SL	%	S L	%
Giái                Kh¸                trung b×nh YÕu	8 15 4           7	23,5 44,1 11,7 20,7	7                            11 8 8	20,7 32,3 23,5 23,5	12          10 6 6	35,2 29,4 17,6 17,6	10            11 7 6	29,4 32,3 20,7 17,6

Tõ thùc tr¹ng trªn t«i ®· tiÕn hµnh t×m hiÓu nguyªn nh©n nh÷ng ®iÓm m¹nh ®iÓm yÕu cña häc sinh ®Ó t×m c¸ch kh¸c phôc .

• Nguyªn nh©n :

Tuy häc sinh ®· cã kh¶ n¨ng ph©n tÝch ®Ò ,song kh¶ n¨ng thiÕt lËp c¸c d÷ kiÖn ®Ó x©y dùng qui tr×nh, kh¶ n¨ng nªu lêi gi¶i ®óng ,chÝnh x¸c cho mçi phÐp tÝnh vµ kh¶ n¨ng tr×nh bµy bai to¸n ®óng vµ ®Ñp cßn rÊt h¹n chÕ dÉn ®Õn kÕt qu¶ lµm bµi cßn thÊp .

• H­íng kh¾c phôc :

   Víi nh÷ng tr¨n trë trªn b¶n th©n t«i ®· t×m hiÓu vµ n¾m v÷ng ch­¬ng tr×nh ®Ó khai th¸c c¸c kiÕn thøc vËn dông vµo bµi . MÆt kh¸c t«i häc hái ®ång nghiÖp , t×m mét sè gi¶i ph¸p tèi ­u nhÊt gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ d¹y gi¶i to¸n cã lêi v¨n  ë líp 2. .§­îc sù h­íng dÉn tËn t×nh cña Ban gi¸m hiÖu nhµ tr­êng,t«i ®· tiÕn hµnh gi¶ng d¹y vµ h­íng dÉn häc sinh gi¶i to¸n vµ ®· rót ra ®­îc mét sè kinh nghiÖm ,cô thÓ lµ:

 * §Ó gióp häc sinh thùc hiÖn ®­îc c¸c ho¹t ®éng gi¶i to¸n cã hiÖu qu¶ ,gi¸o viªn cã thÓ sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p sau ®©y:

2.4.1. H­íng dÉn häc sinh ph©n tÝch c¸c bµi to¸n :

      +§äc kÜ ®Ò bµi .

  §©y lµ b­íc nghiªn cøu ®Çu tiªn gióp häc sinh cã suy nghÜ ban ®Çu vÒ ý nghÜa bµi to¸n .N¾m ®­îc néi dung bµi to¸n vµ ®Æc biÖt cÇn chó ý ®Õn c©u hái cña bµi . Do ®ã, t«i ®· yªu cÇu häc sinh cÇm bót ch× vµ th­íc g¹ch ch©n d­íi nh÷ng d÷ kiÖn quan träng cña bµi to¸n :”H·y g¹ch mét gach dưới nh÷ng c¸i ®· cho “ ; “H·y g¹ch  hai g¹ch d­íi c©u hái cña ®Ì to¸n”.Nh­ vËy tÊt c¶ häc sinh cïng lµm viÖc,em nµo kh«ng chÞu lµm viÖc gi¸o viªn ®· biÕt vµ nh¾c nhë.

  +X©y dùng ,thiÕt lËp mèi liªn hÖ gi÷a hai d÷ kiÖn ®· cho cña bµi to¸n .

    T×m c¸ch diÔn ®¹t néi dung cña bµi b»ng ng«n ng÷ kÝ hiÖu to¸n häc . Tãm t¨t ®Çu bµi to¸n hoÆc minh häa víi s¬ ®å h×nh vÏ b»ng c¸ch ghi d÷ kiÖn ®iÒu kiÖn vµ c©u hái cña bµi to¸n d­íi d¹ng c« ®äng, ng¾n gän nhÊt .

  VÝ dô : Bµi 3 (trang 5 SGK To¸n 2 )

  “Mét cöa hµng buæi s¸ng b¸n 12 xe ®¹p,buæi chiÒu b¸n ®­îc 20 xe ®¹p. Hái c¶ hai buæi cöa hµng b¸n ®­îc tÊt c¶ bao nhiªu xe ®¹p?

-Ph©n tÝch néi nung

+Häc sinh ®oc ®Ò to¸n

Gi¸o viªn ®äc hai c©u lÖnh lµm viÖc

+ Hãy g¹ch mét g¹ch d­íi c¸i ®· cho

+ H·y g¹ch hai g¹ch d­íng c©u hái cña bµi to¸n

Sau khi häc sinh đã thùc hiÖn theo hai c©u lÖnh lµm viÖc cña gi¸o viªn , gi¸o viªn yªu cÇu mét sè häc sinh tr×nh bµy ph©n tÝch néi dung ®Ó hiÓu râ néi dung ®Ò to¸n .

           Buæi s¸ng b¸n : 12 xe ®¹p

           Buæi chiÒu b¸n: 20 xe ®¹p

          C¶ hai buæi b¸n: …xe ®¹p ?

-LËp kÕ ho¹ch gi¶i : Suy nghÜ ®Ó t×m ra c¸ch tr¶ lêi c¸c c©u hái cña bµi to¸n cÇn biÕt g× ? Dïng phÐp tÝnh g× ? Suy luËn tõ c¸c sè,®iÒu kiÖn ®· cã, cã thÓ biÕt g× ? Cã thÓ sö dông phÐp tÝnh g× ? Trªn c¬ së ®ã lËp kÕ ho¹ch ®Ó gi¶i bµi to¸n .

   +Thùc hiÖn c¸ch phÐp tÝnh

 theo kÕ ho¹ch ®Ó t×m ra kÕt qu¶ ®óng cña bµi to¸n . Mçi b­íc cña phÐp tÝnh ®Òu ph¶i ®­îc kiÓm tra l¹i cho ®óng thö l¹i ®¸p sè võa t×m ®­îc ,em c¸ch gi¶i , lêi gi¶i ®¸p sè cã ®óng c©u hái cua bµi hay ®· phï hîp víi ®iÒu kiÖn bµi to¸n hay ch­a ? Tr×nh bµy bµi gi¶i :

Bµi gi¶i

Cöa hµng b¸n ®­îc tÊt c¶ lµ:

12   +   20      =  32  (xe ®¹p)

                                 §¸p sè  :  32 xe ®¹p

     Tõ c¸ch h­íng dÉn häc sinh gi¶i theo c¸ch  trªn, häc sinh ®· n¾m ch¾c ®­îc c¸c b­íc gi¶i vµ tr×nh tù gi¶i bµi to¸n ®Ó häc sinh tiÕn hµnh ®Õn viÖc häc vµ gi¶i bµi to¸n tiÕp theo phøc t¹p h¬n mét c¸ch dÔ dµng .

2.4.2.  H­íng dÉn häc sinh  tù x©y dùng mét ®Ò to¸n míi .

    ViÖc cho häc sinh tù x©y dùng ®Ò to¸n võa gióp c¸c em ph¸t triÓn t­ duy ®éc lËp , v­µ gióp c¸c em ph¸t triÓn tÝnh n¨ng s¸ng t¹o cña t­ duy . §©y lµ biÖn ph¸p  g©y chó ý  vµ høng thó häc tËp gióp cho c¸c em hiÓu râ cÊu tróc ,c¸ch nghi nhí d¹ng bµi, ®i s©u t×m hiÓu thùc tÕ vµ ph¸t triÓn ng«n ng÷ ,th«ng qua viªc tù nªu vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò,ph¸t huy tÝnh tÝch cùc , vai trß trung t©m cña c¸c em trong qu¸ tr×nh d¹y häc .Cã nhiÒu c¸ch ®Ó gióp häc sinh tù x©y dùng mét ®Ò to¸n gi¸o viªn cÇn nªu vÊn ®Ò ,yªu cÇu vµ ®Þnh h­íng tõ thÊp ®Õn cao ,tõ dÔ ®Õn khã .

2.4.3 . §Ò to¸n ®­a ra nhiÒu sè liÖu .

              Häc sinh t×m sè liÖu thay thÕ råi gi¶i

VÝ dô  :  Líp 2 A cã ….häc sinh chia thµnh….tæ . Hái mçi  tæ cã bao nhiªu häc    sinh ?

2.4.4 .  §Ò to¸n kh«ng ®­a ra nh÷ng c©u hái

                Häc sinh tù ®Æt c©u hái cho ®Ò to¸n vµ gi¶i

        VÝ dô : “ Cã 30 quyÓn s¸ch ®Ó thµnh 5chång

                Em h·y ®Æt c©u hái cho bµi to¸n  råi gi¶i.

2.4.5 .  Cho biÕt c¸ch gi¶i bµi to¸n .

             Häc sinh tù nghÜ ra ®Ò to¸n vµ gi¶i .

 VÝ dô :             37 - 3  =  34 .

             H·y ®Æt ®Ò to¸n cã c¸ch gi¶i nh­ trªn .

2.4.6 .  §¨t mét ®Ò to¸n t­¬ng tù víi ®Ò mÉu .

  Trong ph­¬ng ph¸p häc sinh tù x©y dùng ®Ò to¸n c¸c em th­êng m¾c c¸c khuyÕt ®iÓm nh­ : c¸c sè liÖu chän thiÕu chÝnh x¸c ,xa thùc tÕ . Gi¸o viªn cÇn gióp c¸c em rÌn luyÖn t­ duy ,tÝnh thùc tÕ .

     VÝ dô : H·y ®Æt mét ®Ò to¸n t­¬ng tù  nh­  bµi d­íi ®©y vµ gi¶i .

  BµI 4 : (trang 171 SGK To¸n 2)

  “§éi Mét trång ®­îc 530 c©y,®éi Hai trång ®­îc nhiÒu h¬n ®éi Mét 140 c©y  Hái ®éi Hai trång ®­îc bao nhiªu c©y

   2.4.7 .  Mét sè bài to¸n n©ng cao cho häc sinh kh¸ giái :

ViÖc båi d­¬ng häc sinh kh¸ giái trong mét tiÕt häc,mét d¹ng bµi lµ kh«ng thÓ thiÕu ®­îc ®èi víi gi¸o viªn cã t©m huyÕt trong nghÒ d¹y häc .Bëi vËy song song víi viÖc d¹y trong ch­¬ng tr×nh  gi¸o viªn cã thÓ tïy theo ®èi t­îng cña líp m×nh ®Ó ra mét sè ®Ò n©ng cao båi d­ìng häc sinh kh¸ giái vµ n©ng dÇn lªn tõ rÔ ®Õn khã . V× häc sinh n¾m ch¾c kiÕn thøc c¬ b¶n råi th× ph¸t triÓn thªm cho c¸c em còng kh«ng cã g× lµ khã .T«i thªm mét sè d¹ng ë bµi nµy nh­ sau :

     VÝ dô 1 : “ Hïng vµ Dòng cã 16 viªn bi. Nếu Hïng cã thªm 3 viªn bi th× tæng sè bi cña hai b¹n lµ bao nhiªu?

  ë vÝ dô nµy häc sinh cã thÓ gi¶i ®­îc hoµn toµn khi ®· n¾m ch¾c ®­îc kiÕn thøc

     VÝ dô 2 : “§µo cã 16 nh·n vë, §µo cho Mai 3 nh·n vë th× hai b¹n §µo vµ Mai cã sè nh·n vë b»ng nhau. Hái

a/ §µo cã nhiÒu h¬n Mai bao nhiªu nh·n vë?

b/Mai cã bao nhiªu nh·n vë?

   Ở vÝ dô nµy khã h¬n ë vÝ dô tr­íc tÝnh l¾t lÐo cña bµi nhiÒu h¬n .

  -  Gi¸o viªn h­íng dÉn häc sinh ®äc kÜ ®Çu bµi

  -   Ph©n tÝch vµ nhËn d¹ng bµi to¸n

  -  T×m ph­¬ng ph¸p gi¶i

  * Gi¸o viªn cã thÓ ®Æt c©u hái gîi ý ®Ó häc sinh gi¶i bµi to¸n mét c¸ch dÔ dµng

Tãm t¾t                                                                  Bµi gi¶i 

                       16 nh·n vë                        a, §µo cã nhiÒu h¬n Mai:                                      

§µo                                                                    3 + 3 = 6 ( nh·n vë )

  Mai                                                          b, Sè nh·n vë cña Mai lµ :

                                                                            16 - 6 = 10 ( nh·n vë )

                                                                                        §¸p sè : a, 6 nh·n vë                                                          

                                                                                                      b, 10 nh·n vë

KÕt qu¶ thùc hiÖn .

         Sau mét qu¸ tr×nh d¹y häc trªn thùc tÕ t«i cã kiÓm tra l¹i ®Ò nh­ phÇn kh¶o s¸t . KÕt qu¶ thu ®­îc nh­ sau :

    Tæng sè häc sinh tham gia : 34 em    

Kh¶ n¨ng     XÕp lo¹i	Kh¶ n¨ng ph©n tÝch ®Ò		Kh¶ n¨ng thiÕt lËp c¸c d÷ kiÖn ®Ó x©y dùng qui tr×nh		Kh¶ n¨ng nªu lêi gi¶i ®óng chÝnh x¸c cho mçi phÐp tÝnh		Kh¶ n¨ng tr×nh bµy bµi to¸n ®óng vµ ®Ñp
	S L	%	S L	%	S L	%	SL	%
Giái                           Kh¸       Trung b×nh        YÕu	14 14 6 0	41,1 41,1 17,8 0	12 15 7         0	35,2 44,1 20,7 0	13 14 7        0	38,2 41,1 20,7 0	13 14   7 0	38,2 42,8 20,7 0

Qua c¸c bµi kiÓm tra vµ kiÓm tra viÖc häc ,lµm bµi tËp cña häc sinh t«i thÊy r»ng:viÖc ®­a ph­¬ng ph¸p d¹y häc lÊy häc sinh lµm trung t©m , gi¸o viªn  ®ãng vai trß lµ ng­êi h­íng dÉn tæ chøc c¸c ho¹t ®éng nh­ t«i ®· tr×nh bµy ë trªn mang l¹i hiÖu qu¶ cao. §a sè häc sinh häc ®­îc c¸ch gi¶i to¸n vµ biÕt tù tr×nh bµy bµi gi¶i mét c¸ch ®óng nhÊt, gióp häc sinh kh¾c phôc ®­îc nh­îc ®iÓm ®Ó n©ng cao chÊt l­îng gi¶m tØ lÖ häc sinh yÕu kÐm .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

C . phÇn KÕt luËn :

  ViÖc d¹y – häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n lµ vÊn ®Ò quan träng trong viÖc d¹y häc to¸n nãi chung vµ d¹y häc ë d¹ng nµy nãi riªng . T«i nhËn thÊy viÖc d¹y cho häc sinh gi¶i to¸n cã lêi v¨n thµnh th¹o kh«ng ph¶i lµ khã song còng kh«ng ph¶i lµ dÔ, lµm  cho häc sinh hiÓu ®­îc môc ®Ých quan träng cña nã ®ã lµ c¬ së ban ®Çu cho viÖc tiÕp tôc häc tËp cña c¸c líp trªn .§Ó ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao trong viÖc d¹y- häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n gi¸o viªn cÇn lµm tèt c¸c vÊn ®Ò sau:

-Ph¶i cã c¸i nh×n tæng quat vÒ ch­¬ng tr×nh,®Æc biÖt lµ phÇn gi¶i to¸n cã lêi v¨n gåm nh÷ng d¹ng nµo.§Ó tõ ®ã x©y dùng bµi gi¶ng trªn c¬ së kh¾c phôc nh÷ng nh­îc ®iÓm, kÕ thõa vµ ph¸t huy nh÷ng ­u ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p d¹y häc truyÒn thèng ®Ó n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc.

-Khi d¹y nªn tæ chøc cho häc sinh tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng häc tËp  “b»ng tay” ®ßi hái mçi häc sinh tù  suy nghÜ t×m tßi. Nhê ®ã mµ gi¸o viªn cã thÓ biÕt ®­îc n¨ng lùc cña tõng häc sinh,còng nh­ c¸c em cã chÞu suy nghÜ (lµm viÖc ) hay kh«ng qua ho¹t ®éng “b¨ng tay” c¸c em.Nguån th«ng tin phnr håi tõ häc sinh nµy sÏ gióp cho gi¸o viªn tiÕp tôc qu¸ tr×nh d¹y häc mét c¸ch thuËn lîi. H×nh thøc d¹y häc nµy thóc giôc 100% häc sinh suy nghÜ  (lµm viÖc) ®Ó tù m×nh chiÕm lÜnh kiÕn thøc míi.

- Khi lËp kÕ ho¹ch ph¶i dù tÝnh tr­íc ®­îc lçi häc sinh th­êng m¾c ph¶i , tõ ®ã cã c¸ch ch÷a lçi .Trong giê häc kh«ng nªn ¸p dông nÆng nÒ , kh«ng nªn gay g¾t víi nh÷ng häc sinh th­êng m¾c lçi ,nhÑ nhµng ®Ó häc sinh thÊy yªn t©m .

- §èi víi nh÷ng bµi cã cÊu tróc gièng nhau  trong qu¸ tr×nh gi¶i ,häc sinh dÔ nhÇm lÉn m¸y mãc gi÷a bµi nµy víi bµi kh¸c. V× vËy gióp c¸c em so s¸nh c¸c bµi to¸n mµ néi dung cã ®iÓm gièng nhau nh­ng c¸c c©u hái kh¸c nhau nªn ph¶i gi¶i b»ng sè l­îng phÐp tÝnh kh¸c nhau .

-  Gióp häc sinh hiÓu bµi b»ng c¸ch giao viÖc cho c¸c em th«ng qua gîi ý hoÆc lËp hÖ thèng c©u hái . Do ®ã yªu cÇu gi¸o viªn ph¶i n¾m ch¾c c¸c d÷ kiÖn cña ®Ò bµi ,ph¶i tãm t¾t ®Ò to¸n theo c¸ch gän ,dÔ hiÓu .§­a ra c¸ch gi¶i vµ tr×nh tù c¸c b­íc ,c¸c phÐp tÝnh ph¶i chÝnh x¸c , khoa häc-chó ý kiÓm tra kÕt qu¶ cña häc sinh vµ chØ h­íng dÉn khi c¸c em thËt sù khã kh¨n, tuyÖt ®èi kh«ng lµm thay häc sinh .

    -    CÇn nghiªn cøu kÜ ch­¬ng tr×nh ®Ó n¾m b¾t ®­îc ý ®å cña s¸ch gi¸o khoa, ng­êi so¹n s¸ch…nh»m gióp häc sinh t×m ®óng c¸ch vµ gi¶i ®Ó gi¸o viªn t×m ®óng ph­¬ng ph¸p d¹y tèt .

       Trªn ®©y lµ mét sè kinh nghiÖm cña b¶n th©n t«i rót ra tõ thùc tÕ gi¶ng d¹y phÇn gi¶i to¸n cã lêi v¨n. Nh­ng víi xu thÕ ph¸t triÓn cña gi¸o dôc ngµy nay,trong qu¸ tr×nh d¹y häc b¶n th©n ph¶i cßn cè g¾ng nhiÒu trong gi¶ng d¹y ®Ó theo kÞp víi xu thÕ míi cña gi¸o dôc ViÖt Nam .

          Nh­ t«i ®· tr×nh bµy , do ®iÒu kiÖn thêi gian vµ sù h¹n chÕ bëi n¨ng lùc b¶n th©n . ViÖc viÕt s¸ng kiÕn kinh nghiÖm ch¾c kh«ng thiÕu nh÷ng khuyÕt ®iÓm ®Æc biÖt lµ phÇn gi¶i ph¸p .

   T«i rÊt mong nhËn ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña b¹n bÌ ®ång nghiÖp.

                                     T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n

Thái Học , ngày 16 /  2   /   2014

                                                                                 Ng­êi viÕt kinh nghiÖm