KN tư duy sáng tạo

HĐ1: Định hướng bài mới

- Thời gian: 5 phút

- Hình thức: Thuyết giảng

- Chuẩn bị: “Bí quyết của những điểm 10”

- GV hỏi hs: Các em có mong muốn có điểm 10 không?

Theo các em làm thế nào để luôn được điểm 10 trong mọi môn học.

GV chấp nhận tất cả những câu trả lời của học sinh.

- Bài học hôm nay sẽ chia sẻ về “Bí quyết để luôn có điểm 10” của rất nhiều học sinh trên thế giới.

Một nghiên cứu của Tony Buzan về những học sinh được điểm cao là họ luôn chủ động ghi chép lại môn học theo những cách ghi chú riêng phù hợp với cá nhân. Những học sinh này nói rằng việc ghi chép và hệ thống kiến thức theo cách riêng giúp họ dễ nhớ và dễ hiểu khi xem lại bài hơn.

HS cảm thấy khởi đầu tiết học vui vẻ và nhớ được tên bài học.

HS tò mò với kỹ thuật tạo lập sơ đồ tư duy.

Việc ghi chú cũng giúp học sinh giảm bớt thời gian ôn bài vì trong đó chỉ chứa những thông tin quan trọng mà họ cần nhớ tới.

Tóm lại: tại sao bạn phải ghi chú:

1. Ghi chú giúp bạn tiết tiệm thời gian

2. Ghi chú giúp bạn tăng khả năng nhớ bài

3. Ghi chú giúp bạn hiểu bài tốt hơn

GV dẫn vào bài: Có nhiều kiểu ghi chú khác nhau, trong đó sơ đồ tư duy được coi là phương pháp ưu việt nhất hiện nay vì tận dụng được sức mạnh của cả hai bán cầu não. Vậy sơ đồ tư duy là gì và nguyên tắc nào để tạo lập sơ đồ tư duy?

HĐ2: Khái niệm và lợi ích của sơ đồ tư duy

- Thời gian: 20 phút

- Phương pháp và KTDH:

- Em biết gì về sơ đồ tư duy?

GV chốt: Bản đồ tư duy (Mindmap) là một phương pháp trình bày ý tưởng bằng hình ảnh, giúp não bộ phát huy tối đa khả năng ghi nhớ, giúp người tư duy tìm ra phương pháp hữu hiệu nhất để giải quyết vấn đề cách tối ưu.

- HS biết được khái niệm ban đầu cơ bản và lợi ích của sơ đồ tư duy trong việc khởi tạo ý tưởng và ghi chép lại môn học.

Thuyết giảng, hỏi đáp

- Hình thức tổ chức: Cả lớp

- Vậy lợi ích của sơ đồ tư duy là gì? Ưu điểm của cách ghi chép bằng sơ đồ tư duy so với cách ghi chép truyền thống là gì?

- HS trả lời, sau đó GV chốt:

•                  Ý chính sẽ ở trung tâm và được xác định rõ ràng.
•                  Quan hệ hỗ tương giữa mỗi ý được chỉ ra tường tận. Ý càng quan trọng thì sẽ nằm vị trí càng gần với ý chính.
•                  Liên hệ giữa các khái niệm then chốt sẽ được tiếp nhận lập tức bằng thị giác.
•                  Ôn tập và ghi nhớ sẽ hiệu quả và nhanh hơn.
•                  Thêm thông tin (ý) dễ dàng hơn bằng cách vẽ chèn thêm vào giản đồ.
•                  Mỗi giản đồ sẽ phân biệt nhau tạo sự dễ dàng cho việc gợi nhớ.
•                  Các ý mới có thể được đặt vào đúng vị trí trên hình một cách dễ dàng, bất chấp thứ tự của sự trình bày, tạo điều kiện cho việc thay đổi một cách nhanh chóng và linh hoạt cho việc ghi nhớ.

•                  Có thể tận dụng hỗ trợ của các phần mềm trên máy tính.

HĐ3: Các nguyên tắc tạo lập sơ đồ tư duy

- Thời gian: 20 phút

- Phương pháp và KTDH: Động não, thuyết trình, hỏi đáp.

- Hình thức tổ chức: Theo lớp

- Chuẩn bị:

Một số sơ đồ tư duy mẫu (GV có thể down trên mạng hoặc giới thiệu bằng slide cho hs)

- GV cho hs xem một số sơ đồ tư duy mẫu và hỏi hs: Vậy nguyên tắc để tạo lập nên sơ đồ tư duy là gì? (Các bước để vẽ sơ đồ tư duy?)

GV ghi các câu trả lời của hs lên bảng và chốt như sau:

Có 4 bước để tạo lập một sơ đồ tư duy. Ví dụ, với mục tiêu giới thiệu về bản thân bạn, và bạn tên là Nam, ta sẽ có 4 bước lần lượt như sau:

Bước 1: Vẽ chủ đề ở trung tâm

Bước đầu tiên trong việc tạo ra một Sơ Đồ Tư Duy là vẽ chủ đề ở trung tâm trên một mảnh giấy (đặt nằm ngang).

Quy tắc vẽ chủ đề:

HS biết 4 bước lập sơ đồ tư duy:

- Vẽ chủ đề ở trung tâm

- Vẽ thêm các tiêu đề phụ

- Trong tiêu đề phụ, hãy vẽ thêm ý chính và chi tiết

- Sáng tạo thêm hình ảnh

1. Bạn cần phải vẽ chủ đề ở trung tâm để từ đó phát triển ra các ý khác.

2. Bạn có thể tự do sử dụng tất cả màu sắc mà bạn thích.

3. Bạn không nên đóng khung hoặc che chắn mất hình vẽ chủ đề vì chủ đề cần được làm nổi bật dễ nhớ.

4. Bạn có thể bổ sung từ ngữ vào hình vẽ chủ đề nếu chủ đề không rõ ràng.

5. Một bí quyết vẽ chủ đề là chủ đề nên được vẽ to cỡ hai đồng xu “5000 đồng”. Trong ví dụ này, chủ đề là “Nam”, nên bạn có thể vẽ một hình ảnh đại diện “Nam”.

Bước 2: Vẽ thêm các tiêu đề phụ

Bước tiếp theo là vẽ thêm các tiêu đề phụ vào chủ đề trung tâm.

Quy tắc vẽ tiêu đề phụ:

1. Tiêu đề phụ nên được viết bằng CHỮ IN HOA nằm trên các nhánh dày để làm nổi bật.

2. Tiêu đề phụ nên được vẽ gắn liền với trung tâm.

3. Tiêu đề phụ nên được vẽ theo hướng chéo góc (chứ không nằm ngang) để nhiều nhánh phụ khác có thể được vẽ tỏa ra một cách dễ dàng.

Trong ví dụ này, chúng ta có thể vẽ thêm bốn tiêu đề phụ như “Tính cách”, “Gia đình”, “Trường học” và “Mục tiêu”.

Bước 3: trong từng tiêu đề phụ, vẽ thêm các ý chính và các chi tiết

hỗ trợ

Trong ví dụ này, chúng ta thêm các ý chính vào các tiêu đề phụ như sau:

Ví dụ, trong tiêu đề phụ “Tính cách”, bốn ý chính được thêm vào là “Rộng rãi”, “Hóm hỉnh”, “Bướng bỉnh” và “Kiên quyết”.

Một điều quan trọng cần nhớ là Sơ Đồ Tư Duy không phải dùng để tóm tắt một chương sách. Sơ Đồ Tư Duy không chỉ bao hàm những ý chính mà còn chứa đựng tất cả những chi tiết hỗ trợ quan trọng khác. Thêm các chi tiết hỗ trợ phụ, bạn sẽ thấy:

Ví dụ, ý chính “Rộng rãi” có nhiều chi tiết hỗ trợ như “Cứu giúp”, “Người tình nguyện”.

Ghi chú: Bạn sẽ thấy Sơ Đồ Tư Duy được phát triển theo hướng đọc từ trong ra ngoài. Nói cách khác, các ý tưởng được phân tán từ trung tâm. Theo cách này, các ý tưởng và từ khóa nằm bên trái của Sơ Đồ Tư Duy được viết và đọc từ phải sang trái.

Bước 4: ở bước cuối cùng này, hãy để trí tưởng tượng của bạn bay bổng. Bạn có thể thêm nhiều hình ảnh nhằm giúp các ý quan trọng thêm nổi bật, cũng như giúp lưu chúng vào trí nhớ của bạn tốt hơn.

GV chốt: Các em hãy nhớ kỹ bốn bước này để thực hành các bài tập cần ghi nhớ kiến thức.

HĐ4: Thực hành cách ghi chép với sơ đồ tư duy

- GV chia lớp thành 2 nhóm lớn: Một nhóm chọn tóm tắt nội dung môn học bất kì dưới dạng sơ đồ tư duy. Nhóm còn lại tổng kết nội dung ôn thi học kì I dưới dạng sơ đồ tư duy.

Hs có cơ hội thực hành kiến thức vừa được học để ghi chép, tóm tắt, ôn tập môn học.

- Thời gian: 35 phút

- Nội dung trọng tâm: Hs được thực hành tóm tắt một môn học hoặc lên kế hoạch ôn tập bằng sơ đồ tư duy

- Phương pháp và KTDH: Thảo luận nhóm, thuyết trình

- Hình thức tổ chức: Theo nhóm, lớp.

- Chuẩn bị: Giấy A0, bút;

Với mỗi nhóm lớn, học sinh lại ngồi theo nhóm nhỏ, khoảng 3 – 4 học sinh/1 nhóm để cùng chọn 1 chủ để và hoàn thiện sơ đồ tư duy trong 15 phút.

- Thời gian trình bày ý tưởng của mỗi nhóm: 3 phút.

- GV nhận xét cách tạo lập sơ đồ tư duy của các nhóm và cách trình bày sơ đồ tư duy.

- GV chốt: Sơ đồ tư duy đã tối ưu hóa não bộ của mỗi chúng ta. Hãy cùng tham khảo về Những lời khuyên khi sử dụng sơ đồ tư duy (Phần phụ lục) để tạo nên những bản đồ tư duy đẹp và hiệu quả nhất nhé!

Đồng thời, hs cũng được rèn luyện kỹ năng thuyết trình với sơ đồ tư duy vừa hoàn thành.