lich su 11

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG GHI

- GV sử dụng lược đồ giới thiệu sơ lược: Nhật là một quốc gia đảo ở đông bắc châu Á. Đất nước gồm 4 đảo chính: Hônsu, Hốccaiđô, Kiuxiu và Sicôcư. Diện tích khoảng 378 000 km2.

- Hoạt động 1: Cả lớp

+ GV phát vấn  Tình hình Nhật Bản đến giữa thế kỉ XIX?

HS dựa vào SGK trả lời

+ GV gọi HS đọc đoạn chữ nhỏ

H: Trước sự khủng hoảng ở trong nước, các nước tư bản phương Tây đã có hàng động gì?

HS trả lời

+ GV chốt ý. Mĩ không chỉ coi Nhật là thị trường, mà còn âm mưu dùng nước này làm bàn đạp tấn công Triều Tiên và Trung Quốc.

GV kể vài nét về Thiên hoàng Minh Trị

Hoạt động 2: Nhóm

GV chia lớp 2 nhóm

N1: Phân tích ý nghĩa nội dung cải cách về chính trị, kinh tế?

N2: Phân tích ý nghĩa nội dung cải cách về quân sự, văn hóa - giáo dục?

HS dựa vào SGK trả lời

N1: - Về chính trị: Thủ tiêu chế độ Mạc phủ, thành lập chính phủ mới…

- Về kinh tế: Thống nhất tiền tệ; thống nhất thị trường; tăng cường phát triển kinh tế tư bản chủ nghĩa…

1. Nhật Bản từ nửa đầu thế kỉ XIX đến trước năm 1868:

- Đến giữa thế kỉ XIX, Chế độ Mạc phủ Tô-ku-ga-oa suy yếu, lâm vào khủng hoảng trầm trọng trên tất cả các lĩnh vực: chính trị - kinh tế- xã hội.

- Mĩ là nước đầu tiên gây áp lực đòi Nhật “mở cửa”.

2. Cuộc Duy tân Minh Trị:

- Tháng 1/1868, Thiên hoàng Minh Trị thực hiện một loạt cải cách trên tất cả các lĩnh vực (Chính trị, kinh tế, quân sự, văn hóa, giáo dục...)

N2:Về quân sự: Tổ chức quân đội theo kiểu phương Tây; chế độ nghĩa vụ…

- Về văn hóa - giáo dục: Giáo dục bắt buộc; chú trọng nội dung khoa học; cử học sinh giỏi du học.

H: Em có nhận xét gì về tính chất, hình thức tiến hành của cuộc cải cách Minh Trị?

GV hướng dẫn HS giải đáp theo nội dung sau:

  Chế độ phong kiến chấm dứt, chính quyền chuyển sang tay quý tộc, đứng đầu là Minh Trị; những cải cách về hành chính, kinh tế, quân sự, văn hóa… mang tính chất tư sản.

H: So với yêu cầu đặt ra, cuộc cải cách Minh Trị còn những hạn chế nào?

TL: - Thế lực phong kiến còn mạnh.

- Vai trò quần chúng bị phai mờ, nông dân chưa được chia ruộng đất, các tầng lớp nhân dân bị bóc lột nặng nề.

H: Ý nghĩa của cuộc Duy tân Minh  Trị?

GV chốt ý ghi bảng

Chuyển ý

GV liên hệ chính sách đổi mới của Đảng ta

Hoạt động 3: Cả lớp

GV nêu câu hỏi: Nêu sự chuyển biến của Nhật Bản sau cải cách Minh Trị?

HS dựa vào SGK trả lời:

H: Việc nhiều công ti độc quyền ra đời ở Nhật nói lên điều gì?

TL: Chứng tỏ nước Nhật chuyển sang giai đoạn phát triển mới – giai đoạn chủ nghĩa đế quốc.

  Nhờ sức mạnh kinh tế, quân sự vàchính trị, giới cầm quyền Nhật thi hành chính sách xâm lược và bành trướng: Chiến tranh Đài Loan (1874), chiến tranh Trung – Nhật (1904-1905). Nhật đã giành thắng lợi.

H: Chính sách đối nội của Nhật Bản?

HS dựa vào SGK trả lời:   Giai cấp thống trị Nhật bóc lột nhân dân lao động thậm tệ…, nhiều cuộc đấu tranh của công nhân quy mô lớn -> các tổ chức của công nhân ra đời: nghiệp đoàn, Đảng Xã hội dân chủ (1901) đứng đầu là Ca-tai-a-ma Xen; Đảng Cộng sản thành lập (1918).

* Tính chất: cải cách Minh Trị là cuộc cách mạng tư sản do liên minh quý tộc – tư sản tiến hành “từ trên xuống”, còn nhiều hạn chế.

- Ý nghĩa:

+ Cuộc cải cách đã mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển, đưa Nhật thành nước công thương nghiệp phát triển nhất châu Á.

+ Giữ được độc lập trước sự xâm lược của các nước phương Tây.

3. Nhật bản chuyển sang giai đoạn chủ nghĩa đế quốc:

- Nhiều công ti độc quyền ra đời.

- Nhật thi hành chính sách xâm lược và bành trướng.

* Đặc điểm: CN ĐQ phong kiến quân phiệt

- Giai cấp thống trị Nhật bóc lột nhân dân lao động thậm tệ…, các tổ chức của công nhân ra đời.

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG GHI

GV: Giữa thế kỉ XIX, thực dân Anh đã độc chiếm thị trường Ấn Độ và áp đặt ách thống trị.

Hoạt động 1: Cả lớp

H: Em có nhận xét gì về tình hình Ấn Độ cuối thế kỉ XIX?

HS dựa vào SGK trả lời

H: Hậu quả của chính sách thống trị thực dân Anh?

HS dựa vào SGK trả lời:

- Nhân dân Ấn Độ bị bần cùng và chết đói

- Thủ công nghiệp suy sụp.

- Nền văn minh lâu đời bị phá hoại.

- Thực dân Anh chà đạp quyền dân tộc của nhân dân Ấn Độ.

=> Do đó phong trào đấu tranh của các tầng lớp nhân dân chống thực dân Anh, giải phóng dân tộc tất yếu phải nổ ra.

GV chốt ý ghi bảng

Hoạt động 2: Cả lớp

GV dùng lược đồ trình bày những nét chính của cuộc khởi nghĩa.

1. Tình hình kinh tế, xã hội Ấn Độ nửa sau thế kỉ XIX:

- Về kinh tế: Ấn Độ thành thuộc địa và nơi thụ hàng hóa của Anh.

- Về chính trị- xã hội: Chính sách chia để trị.

- Về văn hóa - giáo dục: Thi hành chính sách ngu dân...

* Hậu quả:

- Kinh tế bị suy sụp.

- Nền văn minh lâu đời bị phá hoại.

- Thực dân Anh chà đạp quyền dân tộc của nhân dân Ấn Độ.

- Mâu thuẫn xã hội gay gắt, bùng nổ  phong trào đấu tranh của nhân dân Ấn Độ.

2. Cuộc khởi nghĩa Xi-pay (1857-1859):

H: Nguyên nhân của cuộc khởi nghĩa?

HS dựa vào SGK trả lời:

- Nguyên nhân:  Sâu xa; trực tiếp.

GV chốt ý ghi bảng

Hoạt động 3: Cá nhân

GV yêu cầu HS đọc SGK và trình bày diễn biến cuộc khởi nghĩa Xi-pay.

Gọi HS trả lời và gọi HS khác bổ sung

GV bổ sung và chốt:

     GV mô tả sự tàn bạo của thực dân Anh: Nhiều nghĩa quân bị trói vào họng đại bác, rồi bắn cho tan xương nát thịt.

H: Tuy bị thất bại nhưng khởi nghĩa Xi-pay có ý nghĩa gì?

HS trả lời.

GV cho HS thấy: Cùng với sự xâm lược và thống trị của Anh, giai cấp tư sản Ấn Độ ra đời và phát triển khá nhanh. Đây là giai cấp tư sản dân tộc có mặt sớm nhất châu Á trên vũ đài chính trị. Thực dân Anh lo sợ phong trào công nông rộng lớn nên tìm cách lôi kéo giai cấp tư sản Ấn Độ, cho phép giai cấp này thành lập một chính đảng.

Hoạt động 4: Cá nhân

H: Quá trình thành lập và đường lối của Đảng Quốc đại trong 20 năm đầu?

HS dựa vào SGK trả lời:

H: Đảng Quốc đại có vai trò như thế nào trong phong trào đấu tranh của nhân dân Ấn Độ?

HS dựa vào SGK trả lời:

GV tường thuật về cuộc tổng bãi công ở Bom-bay và chốt ý:

- Thực dân Anh bắt và đưa Ti-lắc ra xử án. Tháng 6/1908, công nhân Bom-bay nổi dậy tổng bãi công. Mặc dù bị khủng bố, song cuộc bãi công đã kéo dài sáu ngày như dự định.

H: Ý nghĩa của tổng bãi công của công nhân Bom-bay năm 1908?

HS dựa vào SGK trả lời.

- Nguyên nhân:

+ Sâu xa: Sự xâm lược và thống trị tàn bạo của thực dân Anh ở Ấn Độ.

+ Trực tiếp: Sự bất mãn của binh lính Ấn Độ trong quân đội Anh (gọi Xi-pay).

- Diễn biến:

+ Ngày 10/5/1857, lính Xi-pay ở Mi-rút nổi dậy khởi nghĩa. Thắng lợi nhanh chóng của cuộc khởi nghĩa mở rộng vùng giải phóng ra toàn miền Bắc và trung Ấn Độ.

+ Năm 1859, thực dân Anh đàn áp, khởi nghĩa bị thất bại.

- Ý nghĩa:

+ Cuộc khởi nghĩa tiêu biểu cho tinh thần bất khuất của nhân dân Ấn Độ.

+ Mở đầu cho phong trào giải phóng dân tộc rôïng lớn sau này.

3. Đảng Quốc đại và phong trào dân tộc (1885-1908):

- Năm 1885, Đảng Quốc đại được thành lập.

- Đảng Quốc đại phân hóa: Phái cấp tiến do Ti-lắc đứng đầu, phản đối đường lối ôn hòa.

- Tháng 6/1908, công nhân Bom-bay nổi dậy tổng bãi công.

* Ý nghĩa:

- Đây là cuộc đấu tranh chính trị đầu tiên của giai cấp vô sản Ấn Độ.

- Là đỉnh cao của phong trào giải phóng dân tộc ở Ấn Độ những năm đầu thế kỉ XX.

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG GHI

Hoạt động 1: Cá nhân

GV giới thiệu khái quát Trung Quốc.

GV cho HS quan sát hình “Các nươc đế quốc xâu xé cái bánh ngọt Trung Quốc”.

H: Bức tranh nói lên điều gì? Tại sao tác giả bức tranh lại ví Trung Quốc như cái bánh ngọt khổng lồ bị cắt như vậy?

Gọi HS phát biểu, sau đó GV giải thích: đây là bức tranh biếm họa trong SGK Lịch sử Pháp với dòng chú thích “Chiếc bánh Ga-tô Trung Hoa”, ví như Trung Quốc cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX như chiếc bánh khổng lồ, không một đế quốc nào nuốt nổi mà phải tranh chấp, gianh giật, chia sẻ. Quá trình xâm lược Trung Quốc của các nước đế quốc được miêu tả qua hình ảnh cái bánh ngọt lớn đã bị các nước đế quốc cắt rời từng phần. Ngồi xung quanh là sáu người với chiếc dĩa trong tay. Kể từ trái qua phải, đó là chân dung của Hoàng đế Đức, Tổng thống Pháp, Nga hoàng, Nhật hoàng, Tổng thống mĩ và Thủ tướng Anh đương thời.

1. Trung Quốc bị các nước đế quốc xâm lược:

- Viện cớ nhà Thanh “bế quan tỏa cảnh”, Anh tiến hành lược Trung Quốc  6/1840- 8/1842 (chiến tranh thuốc phiện). Mãn Thanh kí Hiệp ước Nam Kinh 29.8.1842 chấp nhận yêu cầu của Anh.

- Các nước đế quốc xâu xé, mở đầu cho quá trình Trung Quốc trở thành nước nửa thuộc địa, nửa phong kiến.

Hoạt động 2: Cá nhân

H: Hãy nêu phong trào đấu tranh tiêu biểu chống đế quốc của nhân dân Trung Quốc giữa thế kỉ XIX?

HS dựa vào SGK trả lời:

- Thái bình Thiên quốc do Hồng Tú Toàn lãnh đạo

- Cuộc vận động Duy Tân do Khang Hữu Vi và Lương Khải Siêu lãnh đạo .

H: Thái độ của triều đình Mãn Thanh trước những chủ trương duy tân như thế nào?

HS dựa vào SGK trả lời:

GV bổ sung: Từ Hi Thái hậu đã bắt giam vua Quang Tự. Khang Hữu Vi và Lương Khải Siêu bỏ trốn ra nước ngoài. Phong trào Duy Tân qua 103 ngày đã chấm dứt.

H: Em có nhận xét đánh giá gì về phong trào Duy Tân?

GV hướng HS về nguyên nhân thất bại, ý nghĩa lịch sử.

+ Khách quan:

+ Chủ quan:

+ Ý nghĩa:

- Phong trào Nghĩa Hòa Đoàn:

GV yêu cầu HS dựa vào SGK  tóm tắt diến biến cuộc khởi nghĩa.

Hoạt động 3: Cá nhân

- Về Tôn Trung Sơn và Trung Quốc Đồng minh hội:

+ GV phân tích cho các em về Tôn Dật Tiên (GV kể vài nét về tiểu sử của ông).

+ GV nhấn mạnh năm (1905), thành lập Trung Quốc Đồng minh hội một chính đảng đầu tiên của giai cáp tư sản Trung Quốc.

- Về Cách mạng Tân Hợi:

+ GV sử dụng lược đồ Trung Quốc để trình bày diễn biến của Cách mạng Tân Hợi:

H: Nêu ý nghĩa lịch sử và hạn chế của cuộc Cách mạng Tân Hợi?

HS dựa vào SGK trả lời:

* Hạn chế:

  Không thủ tiêu giai cấp phong kiến; không đụng chạm đến các nước đế quốc; không giải quyết vấn đề ruộng đất cho nông dân.

GV chốt ý.

2. Phong trào đấu tranh của nhân dân Trung Quốc từ giữa thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX:

- Giữa thế kỉ XIX, nhân dân Trung Quốc tiếp tục nổi dậy chống đế quốc, phong kiến. Tiêu biểu là khởi nghĩa Thái bình Thiên quốc (1851).

- Cuộc vận động Duy Tân (1898) của Khang Hữu Vi, Lương Khải Siêu lãnh đạo được vua Quang Tự ủng hộ, sau 103 ngày thất bại.

- Nguyên nhân:

+ Khách quan: Giai cấp tư sản còn yếu, phong kiến bảo thủ mạnh, đất nước bị nô dịch.

+ Chủ quan: Chưa dựa vào quần chúng, chưa triệt để kiên quyết.

- Ý nghĩa: Đã làm lung lay chế độ phong kiến, mở đường cho tư tưởng tiến bộ vào Trung Quốc.

- Khởi nghĩa Nghĩa Hòa Đoàn:(1900) (SGK)

+Liên quân 8 nước tiến đánh Bắc Kinh, cướp bóc của cải, giết hại nhân dân. 14/8/1900, Bắc Kinh thất thủ, Từ Hi Thái hậu, vua Quang Tự cùng quần thần phải bỏ chạy khỏi kinh đô.

+ Triều đình Mãn Thanh đã kí Hiệp ước Tân Sửu (1901) Trung Quốc trở thành nước nửa thuộc địa, nửa phong kiến.

3. Tôn Trung Sơn và Cách mạng Tân Hợi (1911)

- Tháng 8.1905, Trung Quốc Đồng minh hội thành lập.

- Mục tiêu của Hội: đánh đổ Mãn Thanh, khôi phục Trung Hoa, thành lập Dân quốc, bình đẳng ruộng đất cho dân cày.

- Cách mạng Tân Hợi:

+ Ngày 9/5/1911, Mãn Thanh trao quyền kinh doanh đường sắt cho đế quốc, làm bùng nổ cuộc đấu tranh.

+ Diễn biến: (Học SGK)

+ Kết quả: Viên Thế Khải làm Tổng thống, Tôn Trung Sơn từ chức (2.1912), cách mạng chấm dứt.

* T ính chất: CMTS không triệt để

* Ý nghĩa:

- Lật đổ chế độ phong kiến, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển.

- Có ảnh hưởng nhất định đối với cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc một số nước ở châu Á.

  HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG GHI

Hoạt động 1: Cá nhân

- Trước tiên, GV sử dụng lược đồ Đông Nam Á giới thiệu ngắn gọn về khu vực Đông Nam Á: vị trí địa lý, tầm quan trọng chiến lược, tài nguyên, có nền văn minh lâu đời.

    Tiếp đó, GV nêu câu hỏi gây sự chú ý, tập trung:

- Em có nhận xét gì về vị trí địa lý của các quốc gia Đông Nam Á ? (nằm trên đường giao thương từ Đông sang Tây, có vị trí chiến lược quan trọng… )

- Tại sao Đông Nam Á lại trở thành đối tượng xâm lược của các nước tư bản phương Tây ?

HS trả lời :

Các nước tư bản cần thị trường, thuộc địa, mà Đông Nam Á là vùng chiến lược quan trọng, giàu tài nguyên, chế độ phong kiến suy yếu…

GV nêu câu hỏi: Sử dụng lược đồ, trình bày quá trình xâm lược các nước Đông Nam Á của thực dân phương Tây ?

1. Quá trình xâm lược của chủ nghĩa thực dân vào các nước Đông Nam Á:

- Các nước Đông Nam Á, khủng hoảng, suy yếu, là cơ hội tốt cho các nước phương Tây xâm lược.

- In-đô-nê-xi-a, bị thực dân Tây Ban Nha, Bồ đào Nha, rồi đến Hà Lan xâm chiếm, thống trị.

Gọi HS lên bảng trình bày.

GV sử dụng lược đồ Đông Nam Á, chỉ vị trí địa lýcủa In-đô-nê-xi-a và lưu ý HS nắm những nét cơ bản trong SGK, song cần tập trung làm nổi bật những ý sau :

- In-đô-nê-xi-a là nước lớn nhất ở Đông Nam Á, một quần đảo rộng lớn với hơn 13.600 đảo nhỏ. Hình thù In-đô-nê-xi-a giống như “một chuỗi ngọc vấn vào đường xích đạo”.

- Chính sách thống trị của thực dân Hà Lan đã làm bùng nổ nhiều cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc của nhân dân In- đô-nê-xi-a, tiêu biểu là cuộc khởi nghĩa Đi-pô-nê-gô-rô (1825 – 1830 ) và cuộc chiến đấu anh dũng của nhân dân đảo A-chê.

  H: Hãy trình bày phong trào đấu tranh chống thực dân Hà Lan của nhân dân In-đô-nê-xi-a ?

HS trả lời :

GV chốt ý

  Hoạt động 2: Cá nhân

  Sử dụng lược đồ Đông Nam Á, GV chỉ cho HS vị trí địa lý của Phi-lip-pin.

GV mở rộng thêm: Phi-lip-pin là một quốc gia hải đảo, được ví như một “dải lửa” trên biển vì sự hoạt động của nhiều núi lửa.

GV nêu câu hỏi:Nêu tóm tắt phong trào đấu tranh chống xâm lược tiêu biểu của nhân dân Phi-lip-pin

GV bổ sung chốt ý

Hoạt động 3: Cả lớp

  Dựa vào lược đồ, GV cần nêu các ý:

H: Em hãy nêu những cuộc khởi nghĩa tiêu biểu của nhân dân Campuchia?

HS dựa vào SGK trả lời:

GV chốt ý

H: Em hãy nêu những cuộc khởi nghĩa tiêu biểu của nhân dân Lào?

HS dựa vào SGK trả lời:

GV nhấn mạnh sự đoàn kết của nhân dân 3 nước chống thực dân Pháp.

H: Em có nhận xét gì về sự đấu tranh của nhân dân ba nước Đông Dương? Ý nghĩa?

- Phi-líp-pin, bị thực dân Tây Ban Nha sau đó Mĩ xâm chiếm, thống trị.

- Miến Điện, bị thực dân Anh xâm chiếm 1885, sáp nhập tỉnh Ấn Độ thuộc Anh.

- Mã Lai, đầu thế kỉ XX trở thành thuộc địa của Anh.

- Cuối thế kỉ XIX, Pháp hoàn thành xâm lược Đông Dương.

- Xiêm trở thành vùng tranh chấp của Anh và Pháp.

2. Phong trào chống thực dân Hà Lan của nhân dân In-đô-nê-xi-a:

- Cuộc khởi nghĩa Đi-pô-nê-gô-rô (1825-1830) và cuộc chiến đấu của đảo A-chê. Thực dân Hà Lan  không chinh phục được A-chê.

- Phong trào nông dân do Sa-min lãnh đạo năm 1890.

- Đến đầu thế kỷ XX, giai cấp công nhân và tư sản đã trưởng thành về ý thức dân tộc.

- Nhiều tổ chức công nhân ra đời, truyền bá chủ nghĩa Mác, đặt cơ sở cho sự ra đời của Đảng Cộng sản (5.1920).

3. Phong trào chống thực dân ở Phi-lip-pin:

-   Năm 1571, thực dân Tây Ban Nha đặt ách thống trị.

- Nhiều cuộc khởi nghĩa của nông dân liên tiếp  nhưng đều bị thất bại.

- Hai xu hướng trong phong trào giải phóng dân tộc Phi-lip-pin:

+ Xu hướng cải cách của Hô-xê RI.dan với “Liên minh Phi-lip-pin”

+ Xu hướng bạo động của Bô-ni-pha-xi-ô.

- Cuộc cách mạng 1896-1898 đã thành lập nước Cộng hòa Phi-lip-pin.

- Mĩ áp đặt chủ nghĩa thực dân lên Phi-li-pin. Phi-lip-pin tiếp tục đấu tranh chống Mĩ , giành độc lập.

4. Phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp của nhân dân Cam-pu-chia:

- Năm 1884, Cam-pu-chia thành thuộc địa Pháp.

- Cuộc khởi nghĩa do hoàng thân Si-vô-tha (1861-1892).

- Cuộc khởi nghĩa do A-cha Xoa lãnh (1863-1866).

- Cuộc khởi nghĩa do nhà sư Pu-côm-bô ở Kra-chê (1866-1867) đã liên minh với nhân dân Việt Nam.

5. Phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp của nhân dân Lào:

- Năm 1893, Lào trở thành thuộc địa của Pháp.

- Nhân dân Lào đã đấu tranh chống Pháp:

+ Cuộc khởi nghĩa do Pha-ca-đuốc chỉ huy (1901-1903)

+ Cuộc khởi nghĩa do ông Kẹo và Com-ma-đam chỉ huy (1901-1937).

+ Cuộc khởi nghĩa Chậu Pa-chay (1918-1922).

GV sử dụng lược đồ ĐNÁ và giới thiệu: Vào giữa thế kỉ XIX, cũng như  các nước ĐNÁ khác, vương quốc Xiêm đứng trước đe dọa của các nước thực dân phương Tây.

H: Nội dung cuộc cải cách của Ra-ma IV, Ra-ma V?

HS dựa vào SGK trả lời

H: Tác dụng (ý nghĩa) của cải cách đã tiến hành? Hạn chế?

HS trả lời:

- Hạn chế: Duy trì quyền lực chính trị, kinh tế của tầng lớp quý tộc phong kiến Xiêm.

- Ý nghĩa: Những cuộc nổi dậy biểu lộ tinh thần yêu nước và tinh thần đoàn kết của nhân dân 3 nước Đông Dương.

6. Xiêm giữa thế kỉ XIX-đầu thế kỉ XX:

- Hoàn cảnh: Giữa thế kỉ XIX, trước nguy cơ xâm nhập của dân phương Tây. Ra-maIV, Ra-ma V tiến hành cải cách duy tân.

- Nội dung: (Học SGK)

-Ý nghĩa: Giúp Xiêm phát triển theo tư bản chủ nghĩa. Đồng thời thi hành chính sách ngoại giao mềm dẻo giữ được độc lập tương đối về chính trị.

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG GHI

Hoạt động 1: Cá nhân và theo nhóm

  - GV dùng lược đồ châu Phi giới thiệu khái quát về địa lí, lịch sử văn hóa, kinh tế, chính trị của các nước châu Phi.

  - GV hướng dẫn HS căn cứ nội dung sgk và lược đồ hình 12 lập bảng thống kê về thuộc địa các nước đế quốc theo 2 cột (tên các nước thực dân và tên các nước thuộc địa).

H; Em có nhận xét gì về quá trình xâm lược của các nước đế quốc ở châu Phi?

Hoạt động 2: Theo nhóm và cá nhân

GV chia lớp làm 2 nhóm:

N1: Nguyên nhân bùng nổ các cuộc đấu tranh của nhân dân châu Phi?

GV trình bày trên lược đồ sau đó hướng dẫn HS căn cứvào nội dung SGK lập niên biểu theo 3 cột (thời gian, tên phong trào và kết quả).

N2: Em hãy nhận xét phong trào đấu tranh chống xâm lược của nhân dân châu Phi ?

H: Vì sao phong trào đấu tranh chống xâm lược của nhân dân châu Phi đa số đều bị thất bại?

HS dựa vào SGK trả lời, gọi em khác bổ sung và GV chốt ý.

Hoạt động 3: Cá nhân và theo nhóm

- GV dùng lược đồ khu vực Mĩ Latinh giới thiệu khái quát về địa lí, lịch sử văn hóa, kinh tế, chính trị của khu vực.

- GV chia HS làm 2 nhóm:

N1: Nêu đặc điểm của khu vực Mĩ Latinh?

N2: Chính sách thống trị của các nước đế quốc ở khu vực Mĩ Latinh?

HS đại diện trình bày, em khác bổ sung và GV chốt ý.

H: Tác động của chính sách thống trị của các nước đế quốc ở khu vực Mĩ Latinh?

HS dựa vào SGK trả lời, gọi em khác bổ sung và GV chốt ý.

1. Châu Phi:

* Khái quát chung:

  - Là nơi có nền văn minh lâu đời, châu Phi đã trở thành đối tượng xâm lược vì:

  + Có vị trí chiến lược quan trọng

  + Thị trường rộng lớn, nguồn nhân công rẻ mạt

  + Tài nguyên phong phú...

* Quá trình xâm lược: Sgk trang 27

=> - Đầu thế XX việc phân chia thuộc địa ở châu Phi giữa các nước đế quốc căn bản hoàn thành.

- Sự phân chia thuộc địa ở châu Phi không đồng đều tạo ra mâu thuẫn giữa các nước đế quốc.

* Các cuộc đấu tranh:

- Nguyên nhân các cuộc đấu tranh: Do chính sách áp bức bóc lột hà khắc của thực dân phương Tây.

=> Nổ ra liên tục, biểu hiện tinh thần yêu nước.

* Nguyên nhân thất bại:

- Do trình độ tổ chức thấp; chênh lệch lực lượng.

2. Khu vực Mĩ Latinh:

a, Phong  trào đấu tranh giải phóng dân tộc

- Thế kỉ XV, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Anh, Pháp, Hà Lan lần lượt xâm chiếm.

- Chính sách thống trị:

+ Tàn sát dân bản địa, đưa nô lệ từ châu Phi sang.

+ Rất phản động, gây ra nhiều tội ác dã man, tàn khốc

- Tác động:

+ Hình thành cư dân đa sắc tộc

+ Đại bộ phận cư dân nói tiếng Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha một số nói tiếng Hà Lan (thuộc ngữ hệ Latinh) -> Khu vực Mĩ Latinh

+ Bùng nổ các cuộc đấu tranh.

- GV chia HS làm 2 nhóm:

N1: Nguyên nhân bùng nổ các cuộc đấu tranh của nhân dân khu vực Mĩ Latinh?

HS dựa vào SGK trả lời

- GV trình bày, sau đó căn cứ nội dung SGK lập niên biểu về các phong trào theo 3 cột (thời gian, tên phong trào và kết quả)

H: Em có nhận xét gì về phong trào đấu tranh chống xâm lược của nhân dân Mĩ Latinh?

HS dựa vào SGK trả lời, gọi em khác bổ sung và GV chốt ý.

H:Tình hình khu vực Mĩ Latinh sau khi giành độc lập?

GV hướng dẫn HS đọc và nắm trong SGK

H: Những chính sách bành trướng của Mĩ đối với khu vực Mĩ Latinh? Mục đích của nó?

-GV giải thích khái niệm “Cái gậy lớn”, “Ngoại giao đồng đô la” và liên hệ với quá trình độc chiếm kênh đào Pa-na-ma.

HS dựa vào SGK trả lời, gọi em khác bổ sung và GV chốt ý.

* Các cuộc đấu tranh:

- Nguyên nhân: Do chính sách thống trị của CNTD

- Nổ ra quyết liệt, nhiều quốc gia độc lập ra đời.

b, Chính sách bành trướng của Mĩ đối vơí khu vực

- Năm 1823, Mĩ đưa học thuyết Mơn-rô để độc quyền thống trị.

- Đầu thế kỉ XX, Mĩ áp dụng chíng sách “Cái gậy lớn” và “Ngoại giao đồng đô la” để  biến thành “sân sau”của Mĩ.

=> Mĩ tìm cách biến Mĩ la tinh thành khu vực “sân sau” của Mĩ