L͓ch s͵ phát tri͋n cͯa b̫ng h͏ th͙ng tu̯n hoàn  
TÓM TҲT LӎCH SӰ PHÁT TRIӆN CӪA BҦNG Hӊ  
THӔNG TUҪN HOÀN  
(
The Young Vietnamese Chemistry Specialists)  
c dù Dmitri Mendeleev thѭӡng ÿѭӧc coi là cha ÿҿ cӫa bҧng HTTH, nhѭng bên cҥnh ÿó có nhӳng  
ÿóng góp cӫa nhiӅu nhà khoa hӑc vào viӋc xây dӵng bҧng HTTH mà chúng ta ÿang sӱ dөng hiӋn  
nay.  
Lúc sѫ khai  
t ÿLӅu kiӋn tiên quyӃt cho viӋc xây dӵng bҧng HTTH là sӵ tìm ra nhӳng nguyên tӕꢀÿѫn lҿ. Mһc  
dù nhӳng nguyên tӕ nhѭ vàng, bҥc, thiӃc, ÿӗng, chì và thӫy ngân ÿã ÿѭӧc biӃt tӯ thӡi cәꢀÿҥi, nhѭng  
khám phá khoa hӑc ÿҫu tiên vӅ mӝt nguyên tӕ hóa hӑc là vào năm 1649 khi Hennig Brand tìm ra  
phospho. Trong suӕt 200 năm sau ÿó, các nhà hóa hӑc ÿã ÿҥt ÿѭӧc mӝt khӕi kiӃn thӭc khәng lӗ vӅ  
tính chҩt cӫa các nguyên tӕ và nhӳng hӧp chҩt mà hӑ tìm ra. Vào năm 1869 tәng cӝng có 63  
nguyên tӕꢀÿã ÿѭӧc tìm ra. Tӯ nhӳng nguyên tӕꢀÿã biӃt các nhà khoa hӑc bҳt ÿҫu nhұn ra tính chҩt  
a chúng ÿӇ phát triӇn sѫꢀÿӗ phân loҥi các nguyên tӕ.  
Qui tҳc tam tӱ  
Vào năm 1817 Johann Dobereiner nhұn thҩy rҵng trӑng lѭӧng nguyên tӱ cӫa strontium rѫi vào  
khoҧng giӳa trӑng lѭӧng cӫa Ca và Ba, Ca và Ba có tính chҩt hóa hӑc giӕng nhau. Năm 1829 sau  
khi tìm ra bӝ ba halogen bao gӗm chlorine, bromine, iodine và bӝ ba kim loҥi kiӅm K, Na, Li,  
Johann Dobereiner cho rҵng tính chҩt chӭa ÿӵng trong bӝ ba nguyên tӕ  nguyên tӕ nҵm ӣ giӳa  
trong bӝ ba có tính chҩt trung bình so vӟi 2 nguyên tӕ nҵm bên cҥnh nó khi thӭ tӵꢀÿѭӧc sҳp xӃp  
theo trӑng lѭӧng nguyên tӱ (qui tҳc bô ba).Ý tѭӣng mӟi vӅ bӝ ba nguyên tӕꢀÿã trӣ nên phә biӃn  
trong công viӋc nghiên cӭu thӡi bҩy giӡ. Giӳa nhӳng năm 1829 ÿӃn 1858 mӝt sӕ nhà khoa hӑc  
(
Jean Baptiste Dumas, Leopold Gmelin, Ernst Lenssen, Max von Pettenkofer, and J.P. Cooke ) tìm  
ra rҵng nhӳng mӕi quan hӋ hóa hӑc vѭӧt ra ngoài qui tҳc tam tӱ. Trong thӡi gian này Flo ÿã dѭӧc  
thêm vào nhóm halogen, Oxy, Lѭu HuǤnh, Salen và Telu ÿѭӧc gӝp thành mӝt nhóm trong khi ÿó  
Nitѫ, phospho, Asen, Selen và Telu, Antimon va Bimut thì ÿѭӧc phân theo nhóm khác. Không may  
là nhӳng lƭnh vӵc nghiên cӭu này ÿã bӏ phê phán bӣi sӵ thұt vӅ các giá trӏ chính xác cӫa nhӳng gì  
không luôn sãn có.  
Nhӳng cӕ gҳng ÿҫu tiên cho viӋc thiӃt kӃ bҧng HTTH  
u Bҧng HTTH ÿѭӧc xem nhѭ  trұt tӵ sҳp xӃp cӫa các nguyên tӕ hóa hӑc thӇ hiӋn tính tuҫn hoàn  
a tính chҩt vұt lý và tính chҩt hóa hӑc, mӝt nhà ÿӏa chҩt ngѭӡi Pháp ÿѭӧc ghi nhұn là ngѭӡi ÿѭa  
ra bҧng HTTH ÿҫu tiên xuҩt bҧn năm 1862 ÿó là A.E.Beguyer de Chancourtois. De Chancourtois  
ÿã chép mӝt loҥt các nguyên tӕꢀÿѭӧc ghi trên mӝt cái ӕng ÿong theo thӭ tӵ tăng dҫn vӅ trӑng lѭӧng  
nguyên tӱ. Khi cái ӕng ÿong ÿѭӧc ÿѭa ra thì 16 ÿѫn vӏ khӕi lѭѫng có thӇ lҫn lѭӧt ÿѭӧc viӃt lên,  
nhӳng nguyên tӕ liên quan chһt chӁ vӟi nhau ÿѭӧc viӃt theo hàng c. ĈLӅu này ÿã ÿѭa  
A.E.Beguyer de Chancourtois ÿi ÿӃn ý tѭӣng rҵng “ tính chҩt cӫa các nguyên tӕ  tính chҩt cӫa  
các con sӕ” A.E.Beguyer de Chancourtois là ngѭӡi ÿҫu tiên nhұn ra rҵng tính chҩt cӫa các nguyên  
Trang1  
L͓ch s͵ phát tri͋n cͯa b̫ng h͏ th͙ng tu̯n hoàn  
 lһp lҥi cho mӛi 7 nguyên tӕ, nhӡ vào ÿLӅu này ông ta ÿã có thӇ phӓng ÿoán vӅ tӍ lѭӧng cӫa nhiӅu  
oxit kim loҥi. Nhѭng thұt không may sѫꢀÿӗ cӫa ông ta có chӭa các ion và các hӧp chҩt ngoài các  
nguyên tӕ.  
Qui tҳc bát tӱ  
Jonh Newlands, mӝt nhà hóa hӑc ngѭӡi Anh ÿã viӃt bài báo năm 1863 trong ÿó phân loҥi 56  
nguyên tӕ ÿѭӧc xӃp vào 11 nhóm dӵa vào sӵ giӕng nhau vӅ tính chҩt vұt lí cӫa chúng. Và ghi chú  
ng tӗn tҥi nhӳng cһp nguyên tӕ tѭѫng tӵ nhau, nhѭng chӍ khác nhau trӑng lѭӧng nguyên tӱ theo  
i sӕ 8. Năm 1864 Newlands ÿã cho xuҩt bҧn bҧng HTTH cӫa mình và ÿӅ nghi qui tҳc Octaves  
(
Bӝ tám) (tѭѫng tӵ nhѭ bҧy khoҧng trong thang nhҥc, nhӳng ai ÿã tӯng hӑc piano sӁ hiӇu rõ ÿLӅu  
này, dӏch nhӳng tӯ nay ra tiӃng viӋt thұt là khó, chúng tôi chӍ cҧm nhұn ÿӵѫc chӭ không thӇ nói  
thành lӡi mong ÿѭӧc thông cҧm). Qui tҳc này phát biӇu rҵng bҩt cӭ nguyên tӕꢀÿã cho nào cNJng sӁ  
thӇ hiӋn tính tѭѫng tӵ vӅ tính chҩt vӟi 8 nguyên tӕ theo sau nó trong bҧng HTTH hóa hӑc.  
Ai là cha ÿҿ cӫa bҧng HTTH?  
Ĉã có nhiӅu ý kiӃn không tán thành vӅ nhӳng ngѭӡi xӭng ÿáng ÿѭӧc xem là cha ÿҿ cӫa bҧng HTTH  
các nguyên tӕ hóa hӑc, nhà hóa hӑc ngѭӡi Ĉӭc Lothar Meyer hay Dmitri Mendeleev ngѭӡi Nga. Cҧ  
hai nhà hóa hӑc này ÿӅu ÿѭa ra nhӳng kӃt quҧ tѭѫng tӵ cùng mӝt thӡi gian ÿáng ÿѭӧc ghi nhұn, hӑ  
ÿӅu làm viӋc rҩt ÿӝc lұp. QuӇn sách ÿѭӧc viӃt bӣi Meyer vào năm 1864 ÿính kèm mӝt bҧn thҧo viӃt  
t vӅ bҧng HTTH dùng ÿӇ phân loҥi các nguyên tӕ. Bҧn thҧo này ÿã ÿӅ cұp ÿӃn khoҧng mӝt nӱa  
các nguyên tӕꢀÿã biӃt ÿѭӧc sҳp sӃp theo trӑng lѭӧng nguyên tӱ  trình bày nhӳng thay ÿәi tuҫn  
hoàn vӅ hóa trӏ nhѭ là mӝt hàm sӕ cӫa trӑng lѭӧng nguyên tӱ. Năm 1868, Meyer xây dӵng bҧng mӣ  
ng mà ông ÿã trao cho mӝt ÿӗng nghiӋp ÿӇꢀÿánh giá. Nhѭng không may cho Meyer là bҧng  
HTTH cӫa Mendeleev trӣ nên phә biӃn ÿӕi vӟi giӟi khoa hӑc qua lҫn xuҩt bҧn năm 1869 trѭӟc khi  
bang HTTH cӫa Meyer xuҩt hiӋn vào 1870.  
Dimitri Ivanovich Mendeleev (1834-1907), con út cӫa mӝt gia ÿình có 17 ngѭӡi con, sinh ra trong  
thành phӕ nhӓ cӫa ToBol’sk nѫi cha ông ta là mӝt thҫy giáo văn hӑc và triӃt hӑc Nga. Mendeleev  
ÿã không ÿѭӧc xem là mӝt hӑc sinh nәi bұt trong nhӳng năm ÿҫu ÿi hӑc cӫa ông, do ông không  
thích nhӳng ngôn tӯ cәꢀÿLӇn, mà ÿó là nhӳng yêu cҫu quan trӑng cӫa nӅn giáo dөc ӣ thӡi ÿLӇm mà  
thұm chí ông ÿã thӇ hiӋn sӵ nәi trӝi vӅ toán và các môn khoa hӑc, nhѭng văn hӑc lҥi ÿѭӧc coi trӑng  
n. Sau cái chӃt cӫa cha mình, Mendeleev và mҽ chuyӇn ÿӃn St. Petersburg ÿӇ theo hӑc ÿҥi hӑc.  
Sau khi bӏ hai trѭӡng ÿҥi hӑc, mӝt ӣ Maxcѫva và mӝt ӣ St. Petersburg tӯ chӕi vì lӏch sӱ cӫa quê  
ông và vì ông chӍ  mӝt sinh viên bình thѭӡng, nhѭng cuӕi cùng thì ông cNJng kiӃm ÿѭӧc mӝt hӑc  
viӋn dҥy các môn khoa hӑc chính thӭc ( hӑc viӋn St Petersburg). Sau khi tӕt nghiӋp, Mendeleev  
ÿҧm nhұn vӏ trí dҥy các môn khoa hӑc ӣ trong nhà tұp thӇ dөc. Sau mӝt thӡi gian làm thҫy giáo, ông  
ÿѭӧc công nhұn luұn án tӕt nghiӋp tҥi trѭӡng ÿҥi hӑc St. Petersburg nѫi mà ông ÿã lҩy bҵng thac sƭ  
vào năm 1856. Mendeleev ÿã rҩt ҩn tѭӧng vӟi giҧng viên cӫa ông nên ông ÿѭӧc giӳ lҥi làm giҧng  
viên hóa hӑc. Sau hai năm nghiên cӭu sinh Hóa Hӑc ӣꢀĈӭc, ông ÿã ÿѭӧc công nhұn là giáo sѭ Hóa  
+
ӑc ӣꢀÿҥi hӑc St. Petersburg, và giӳ vӏ trí này cho ÿӃn năm 1890 . Trong khi viӃt quӇn sách vӅ hӋ  
thӕng hóc hӑc vô cѫ, nhӳng nguyên tҳc hóa hӑc, 13 n tái bҧn và lҫn tái bҧn cuӕi cùng vào năm  
947. Mendeleev ÿã trình bày tài liӋu cӫa mình bҵng nhӳng thuұt ngӳ vӅ nhӳng nhóm các nguyên  
1
Wӕꢀÿã biӃt có cùng tính chҩt. Phҫn ÿҫu cӫa cӫa sách ÿӅ cұp rҩt nhiӅu ÿӃn nhóm ÿѭӧc biӃt ÿӃn nhiӅu  
nhҩt trong hóa hӑc ÿó là nhóm halogen. Phҫn kӃ tiӃp ông ÿã tәng quát hóa các nguyên tӕ kim loҥi  
theo khҧ năng kӃt p, kimloҥi kiӅm trѭӟc rӗi ÿӃn kim loҥi kiӅm thә…. Tuy nhiên thұt khó ÿӇ phân  
loҥi nhѭ  Cu và Hg có nhiӅu khҧ năng kӃt hӧp, có lúc kӃt hӧp mӝt có khi kӃt hӧp hai (khҧ năng  
t hӧp ÿѭӧc ÿӅ cұp ӣꢀÿây bҥn có thӇ hiӇu theo tiӃng viӋt ÿó là hóa trӏ cӫa nguyên tӕ). Trong khi cӕ  
ng tìm ra ÿѭӡng ÿi trong tình trҥng tiӃn thoái lѭӥng nan, Mendeleev ÿã ghi nhұn nhӳng sӵ giӕng  
nhau vӅ tính chҩt và trӑng lѭӧng nguyên tӱ cӫa các nguyên tӕ nhóm halogen và các nguyên tӕ kim  
loҥi kiӅm. Ông ÿã quan sát sӵ tѭѫng tӵ giӳa các nguyên tӕ nhѭ Cl-K- Ca,Br-Rb-Ba. Trong mӝt cӕ  
Trang2  
L͓ch s͵ phát tri͋n cͯa b̫ng h͏ th͙ng tu̯n hoàn  
ng mӣ rӝng tính chҩt này cho nhӳng nguyên tӕ khác, ông ÿã tҥo ra mӝt tҩm card cho mӛi nguyên  
 trong 63 nguyên tӕꢀÿã biӃt thӡi ÿó. Mӛi card có chӭa kí hiӋu nguyên tӕ,trӑng lѭӧng phân tӱ, ÿһc  
tính hóa hӑc và tính chҩt vұt lý. Khi Mendeleev sҳp xӃp các tҩm card này trên mӝt tҩm bҧng theo  
thӭ tӵ tăng dҫn trӑng lѭӧng nguyên tӱ, nhóm các nguyên tӕ có cùng tính chҩt theo cách riêng chӭ  
không giӕng nhѭ sӵ sҳp xӃp các tҩm card trong trò chѫi yêu thích cӫa ông, trò solitare card, mӝt  
cách kiên nhүn và thӃ là bҧng HTTH ÿѭӧc hình thành. Tӯ bҧng này, Mendeleev phát triӇn phát  
biӇu cӫa ông vӅꢀÿӏnh luұt tuҫn hoàn và cho xuҩt bҧn thành quҧ cӫa mình năm 1869 vӟi tӵa ÿӅ  
“Sӵ liên quan giӳa tính chҩt và trӑng lѭӧng nguyên tӱ cӫa các nguyên tӕ”. Thuұn lӧi cӫa bҧng  
Mendeleev qua nhӳng cӕ gҳng trên thӇ hiӋn sӵ tuҫn hoàn không chӍ trong nhӳng ÿѫn vӏ nhӓ nhѭ  
nhӳng nhóm ba nguyên tӕ nӳa mà nó còn thӇ hiӋn trong cӝt cөc bӝ  hàng ngang cөc bӝ, và cҧ  
nhӳng quan hӋ chéo nhau nӳa. Năm 1906, Mendeleev mӝt trong nhӳng ngѭӡi ÿѭӧc bҫu nhұn giҧi  
thѭӣng Nobel cho công trình nghiên cӭu cӫa mình. Ӣ thӡi ÿLӇm mà Mendeleev phát triӇn triӇn  
ng HTTH cӫa mình thì nhӳng xác ÿӏnh thӵc nghiӋm vӅ khӕi lѭӧng nguyên tӱ là chѭa chính xác.  
Mendeleev ÿã sҳp xӃp lҥi thӭ tӵ các nguyên tӱ mһc dù khӕi lѭӧng cӫa chúng chӍꢀÿѭӧc chҩp nhұn,  
nghƭa là chѭa biӃt ÿѭӧc khӕi lѭӧng chính xác cӫa chúng. Ví dө nhѭ, ông ÿã thay ÿәi trӑng lѭӧng  
a Bery tӯ 14 sang 9. ĈLӅu này ÿã ÿһt Bery bên trên Magiê ӣ nhóm 2, mà tính chҩt cӫa chúng có  
phҫn giӕng Magiê hѫn là ӣ vӏ trí nҵm trên Nitѫ. Trong tҩt cҧ các nguyên tӕꢀÿã biӃt Mendeleev nhұn  
thҩy rҵng 17 nguyên tӕ phҧi ÿѭӧc xӃp vào vӏ trí mӟi chúng ÿѭӧc xác ÿӏnh mӝt cách chһt chӁ vӅ  
trӑng lѭӧng nguyên tӱ ÿӉ  thӉ biӃt ÿѭӧc tính chҩt cӫa chúng có liên quan ÿӃn tính chҩt cӫa nhӳng  
nguyên tӕ khác. Nhӳng thay ÿәi này ÿã xác nhұn rҵng ÿã có nhӳng sai sót trong viӋc qui ѭӟc trӑng  
Oѭӧng nguyên tӱ cӫa môt sӕ nguyên tӕ (trӑng lѭӧng nguyên tӱꢀÿã ÿѭӧc tính toán tӯ trӑng lѭӧng  
qui ѭӟc, trӑng lѭӧng cӫa mӝt nguyên tӕꢀÿѭӧc qui ѭӟc cho mӝt trӑng lѭӧng chuҭn nào ÿó). Tuy  
nhiên, sau khi ÿã công viӋc chӍnh sӱa ÿã ÿѭӧc tiӃn hành bӣi viӋc xác ÿӏnh lҥi khӕi lѭѫng nguyên tӱ,  
t sӕ nguyên tӕ vүn cҫn phҧi ÿѭӧc ÿѭa ra khӓi sӵ sҳp xӃp theo khӕi lѭӧng nguyên tӱ cӫa chúng.  
 nhӳng khoҧng trӕng xuҩt hiӋn trong bҧng cӫa Mendeleev, ông ÿã dӵꢀÿoán sӵ tӗn tҥi và tính chҩt  
a nhӳng nguyên tӕ chѭa biӃt mà ông gӑi là eka-aluminium, eke-bo, và eka- Silic. Nhӳng nguyê  
 nhѭ Gali, Scandi, và Germani ÿã ÿѭӧc tìm thҩy sau này, nhѭng lҥi tѭѫng ÿӕi phù hӧp vӟi nhӳng  
Gӵꢀÿoán cӫa Mendeleev. Hѫn thӃ nӳa Bҧng HTTH cӫa Mendeleev ÿã ÿѭӧc xuҩt bҧn trѭӟc bҧng cӫa  
Meyer, bҧng cӫa Mendeleev mang tính dӵꢀÿoán tәng quát hѫn vӅ nhӳng nguyên tӱꢀÿã bӓ trӕng  
trong bҧng HTTH. Mendeleev ÿã dӵꢀÿoán tҩt cҧ  10 nguyên tӕ mӟi, trong ÿó có 7 nguyên tӕꢀÿã  
ÿѭӧc tìm ra còn ba nguyên tӕ  trӑng lѭӧng nguyên tӱ là 45, 146 và 175 không tӗn tҥi. Ông ta  
ng ÿã sai trong viӋc ÿӅ nghӏ rҵng các cһp nguyên tӱ nhѭ: Agon- Kali, Coban-Nicken và Tuli-iod  
nên thay ÿәi vӏ trí cho nhau vì trӑng lѭӧng ngyên tӱ không chính xác. Mһc dù nhӳng nguyên tӕ  
này không cҫn phҧi thay ÿәi theo mӕi liên quan rҵng sӵ tuҫn hoàn là mӝt hàm cӫa trӑng lѭӧng  
nguyên tӱ.  
6
ӵ khám phá ra các khí trѫ  
1
ăm 1895 Lord Rayleigh báo cáo vӅ sӵ khám phá ra nhӳng nguyên tӕ dѭӟi dҥng khí ÿѭӧc ÿһt tên  
là Agon và ÿã ÿѭӧc chӭng minh rҵng nó trѫ vӅ mһt hóa hӑc. Nguyên tӕ mӟi này không phù hӧp vӟi  
nhӳng nhóm tuҫn hoàn ÿã biӃt. Năm 1898 William Ramsey ÿӅ nghӏ rҵng nên ÿһt Agon vào bҧng  
HTTH ӣ giӳa Clo và Kali trong cùng mӝt hӑ vӟi Heli, mһc dù sӵ thұt thì Agon ÿã có trӑng lѭӧng  
nguyên tӱ lѫn hѫn Kali. Nhóm này ÿѭӧc gӑi là nhóm zero do các nguyên tӕꢀÿӅu có hóa trӏ 0.  
Ramsey ÿã dӵꢀÿoán chính xác vӅ sӵ tìm ra và tính chҩt cӫa neon.  
&
ҩu trúc nguyên tӱ  bҧng hӋ thӕng tuҫn hoàn  
c dù bҧng HTTH cӫa Mendeleev ÿã thӇ hiӋn ÿѭӧc tình tuҫn hoàn tӵ nhiên cӫa các nguyên tӕ, nó  
còn mӣꢀÿѭӡng cho sӵ khám phá cӫa các nhà khoa hӑc trong thӃ kӹ 20 có thӇ giҧi thích tҥi sao  
nhӳng tính chҩt cӫa các nguyên tӕ lҥi lһp lҥi mӝt cách tuҫn hoàn. Năm 1911 Ernest Rutherford xuҩt  
n nhӳng nghiên cӭu vӅ sӵ phân tán cӫa các hҥt anpha bӣi nhân nguyên tӱ nһng ÿã ÿѭa ÿӃn sӵ xác  
Trang3  
L͓ch s͵ phát tri͋n cͯa b̫ng h͏ th͙ng tu̯n hoàn  
ÿӏnh vӅꢀÿLӋn tích nguyên tӱ. Ông ÿã trình bày ÿLӋn tích nguyên tӱ trên mӝt hҥt nhân là tӍ lӋ thuұn  
i trӑng lѭӧng nguyên tӱ cӫa nguyên tӕ. CNJng vào năm 1911, A.van de Broek trong hai bài báo  
a mình ÿã ÿӅ nghӏ rҵng trӑng lѭӧng nguyên tӱ cӫa mӝt nguyên tӕ xҩp xӍ bҵng vӟi ÿLӋn tích trên  
t nguyên tӱ. ĈLӋn tích này, sau ÿó ÿѭӧc gӑi là sӕ nguyên tӱ, có thӇ dùng ÿӇꢀÿánh sӕ các nguyên  
 trong bҧng HTTH. Vào 1913, Henry Moseley báo cáo kӃt quҧꢀÿo lѭӡng cӫa ông ta vӅꢀÿӝ dài  
sóng nhӳng ÿѭӡng phә cӫa tia X cӫa mӝt sӕ nguyên tӕ cho thҩy rҵng trұt tӵ cӫa phát xҥ tia X cӫa  
các nguyên tӕ ÿã trùng khӟp vӟi trұt tӵ cӫa sӕ nguyên tӱ cӫa các nguyên tӕ. Vӟi sӵ khám phá vӅ  
các ÿӗng vӏ cӫa các nguyên tӕ rõ ràng là trӑng lѭѫng nguyên tӱ không ÿóng vai trò quan trӑng  
trong ÿӏnh luұt tuҫn hoàn nhѭ cӫa Mendeleev, Meyer và các nhà khoa hӑc khác ÿã ÿӅ nghӏ tính chҩt  
a các nguyên tӕ biӃn ÿәi tuҫn hoàn vӟi sӕ nguyên tӱ. Vҩn ÿӅꢀÿһt ra ӣꢀÿây là tҥi sao tӗn tҥi ÿӏnh  
luұt tuҫn hoàn nhѭ các nhà khoa hӑc ÿã phát triӇn sӵ hiӅu biӃt vӅ cҩu trúc ÿLӋn tӱ, bҳt ÿҫu là  
nhӳng nghiên cӭu cӫa Niel Borh vӅ sӵ sҳp xӃp các electron trong các lӟp vӓ  qua nhӳng khám  
phá cӫa G.N. Lewis vӅ liên kӃt giӳa các cһp electron.  
%
ҧng hӋ thӕng tuҫn hoàn hiӋn ÿҥi  
Nhӳng thay ÿәi chӫ yӃu và sau hӃt cӫa bҧng HTTH là nhӳng nghiên cӭu cӫa Glenn Seaborg vào  
giӳa thӃ kӹ 20 vӟi khám phá cӫa ông vӅ nguyên tӕ plutonium vào năm 1940, ông ÿã tìm ra tҩt cҧ  
các nguyên tӕ có sӕ nguyên tӱ cao hѫn uranium ÿó là các nguyên tӱ  sӕ nguyên tӱ tӯ 94 ÿӃn 102.  
Ông ÿã sҳp xӃp lҥi bҧng HTTH bҵng viӋc ÿһt các nguyên tӕ thuӝc hӑ Actini bên dѭӟi các nguyên tӕ  
ÿҩt hiӃm. Năm 1951, Seaborg ÿã nhұn ÿѭӧc giҧi thѭӣng Nobel vӅ hóa hӑc cho công trình cӫa ông.  
Nguyên tӕ thӭ 106 ÿã ÿѭӧc ÿһt tên Seaborgium ÿӇ tѭӣng nhӟꢀÿӃn Seaborg.  
Trang4  
nguon VI OLET