Tieát 41

ND: 18 / 01/ 2011

1. Muïc tieâu:

  a. Kieán thöùc: 

-         Neâu ñöôïc caùc boä phaän chính cuûa maùy bieán theá goàm hai cuoän daây daãn coù soá voøng khaùc nhau ñöôïc cuoán quanh 1 loõi saét chung.

-         Neâu ñöôïc coâng duïng chung cuûa maùy bieán theá laø laøm taêng, giaûm hieäu ñieän theá theo coâng thöùc

-         Neâu ñöôïc ñieän aùp hieäu duïng giöõa hai ñaàu caùc cuoän daây cuûa maùy bieán aùp tæ leä thuaän vôùi soá voøng daây cuûa moãi cuoän.

-         Neâu ñöôïc moät soá öùng duïng cuûa maùy bieán aùp

-   Bieát taùc haïi cuûa doøng ñieän Fucoâ vaø caùch khaéc phuïc chuùng trong maùy bieán theá.

 b. Kó naêng:

-         Giaûi thích ñöôïc maùy bieán theá hoaït ñoäng ñöôïc döôùi doøng ñieän xoay chieàu maø khoâng hoaït ñoäng ñöôïc vôùi doøng ñieän moät chieàu.

-         Veõ ñöôïc sô ñoà laép ñaët maùy bieán theá ôû hai ñaàu daây taûi ñieän.

     -   Bieát vaän duïng kieán thöùc veà hieän töôïng caûm öùng ñieän töø ñeå giaûi thích caùc öùng duïng kó thuaät.

c. Thaùi ñoä: Hôïp taùc, tích c öïc hoaït ñoäng nhoùm vaø tìm hieåu boä moân.

Chuaån bò

 * Nhoùm HS: 1 moâ hình maùy bieán theá.

         * GV: Moät maùy bieán theá 200 - 400 voøng;

                   1 nguoàn ñieän xoay chieàu 1 - 12V; 1 voân keá xoay chieàu 0 - 15V, 1 ñeøn 6V

3. Phöông phaùp: Quan saùt, thöïc nghieäm

4. Tieán trình leân lôùp.

 4.1/ OÅn ñònh: Kieåm dieän

 4.2/ Kieåm tra baøi cuõ: (4’)

Nguyeân nhaân gaây hao phí ñieän naêng treân ñöôøng daây taûi ñieän?

Caùch laøm giaûm hao phí? Caùch naøo laø toái öu?

- Söûa baøi taäp 36.4 / 45(SBT)

GV nhaän xeùt, chaám ñieåm.

H: - Do hieän töôïng toûa nhieât treân ñöôøng daây. (2ñ)

    - Giaûm R hoaëc taêng U. Caùch thöù 2 coù lôïi hôn vì coâng suaát hao phí tæ leä nghòch vôùi U2 neân khi taêng U thì coâng suaát hao phí giaûm ñi raát nhieàu. (4ñ)

- BT 36.4: Khi U taêng 2 laàn thì Php giaûm 4 laàn (4ñ)

 4.3/ Baøi môùi:

Hoaït ñoäng cuûa GV + HS

Noäi dung

Hoaït ñoäng 1: TOÅ CHÖÙC TÌNH HUOÁNG HOÏC TAÄP  (1’)

GV giôùi thieäu phaàn vaøo baøi  (sgk/100 )

 

Hoaït ñoäng 2. TÌM HIEÅU NGUYEÂN TAÉC CAÁU TAÏO VAØ HOAÏT ÑOÄNG CUÛA MAÙY BIEÁN THEÁ (5’)

 

 - HS quan saùt H. 37.1 Neâu caáu taïo cuûa maùy bieán theá?

- Goïi vaøi HS neâu nhaän xeùt, chuù yù neân yeâu caàu HS nhöõng chi tieát naøo ñaõ neâu thì khoâng nhaéc laïi.

I. Caáu taïo vaø hoaït ñoäng cuûa maùy bieán theá:

1. Caáu taïo.

 

 


H:

+ Goàm 2 cuoän daây coù soá voøng khaùc nhau, caùch ñieän nhau.

+ Moät loõi saét (theùp) coù pha silic chung cho caû 2 cuoän daây

- GV( thoâng baùo): loõi saét goàm nhieàu lôùp saét silic gheùp caùch ñieän vôùi nhau maø khoâng phaûi laø moät loõi ñaëc.

Doøng ñieän coù theå chaïy töø cuoän daây naøy sang cuoän daây kia ñöôïc khoâng? Vì sao?

H: khoâng, vì 2 cuoän daây gheùp caùch ñieän vôùi nhau.

Soá voøng daây cuûa 2 cuoän daây gioáng nhau hay khaùc nhau?

GV phaùt moãi nhoùm 1 maùy bieán theá.

Quan saùt moâ hình vaø chæ ra caùc boä phaän chính cuûa maùy bieán theá?

H: chæ treân vaät thaät. GV nhaän xeùt.

GV thoâng baùo cuoän sô caáp vaø cuoän thöù caáp:

cuoän ñöa ñieän aùp vaøo goïi laø cuoän sô caáp; cuoän kia laø cuoän thöù caáp

* HS neâu caáu taïo hoaøn chænh ghi vôû

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

- Goàm 2 cuoän daây: Cuoän sô caáp vaø cuoän thöù caáp coù soá voøng n1; n2 khaùc nhau.

- 1 loõi saét pha silic chung.

 

Hoaït ñoäng 3. NGHIEÂN CÖÙU NGUYEÂN TAÉC HOAÏT ÑOÄNG CUÛA MAÙY BIEÁN THEÁ (10’)

 

Neáu ñaët vaøo 2 ñaàu cuoän sô caáp moät HÑT xoay chieàu thì boùng ñeøn maéc ôû 2 ñaàu cuoän thöù caáp coù saùng khoâng? Vì sao?

H: Döï ñoaùn caâu C1

GV gôïi yù:

Neáu ñaët vaøo hai daàu cuoän sô caáp moät HÑT xoay chieàu thì töø tröôøng cuûa cuoän sô caáp coù ñaëc ñieåm gì?

Loõi saét coù nhieãm töø khoâng? Neáu coù thì ñaëc ñieåm töø tröôøng cuûa loõi saét ñoù nhö theá naøo?

Töø tröôøng coù xuyeân qua cuoän daây thöù caáp khoâng? Hieän töôïng xaûy ra nhö theá naøo?

C1: Coù saùng. Vì khi ñaët vaøo hai ñaàu cuoän sô caáp moät hieäu ñieän theá xoay chieàu thì seõ taïo ra trong cuoän naøy moät doøng ñieän xoay chieàu Loõi saét bò nhieãm töø trôû thaønh moät nam chaâm coù töø tröôøng bieán thieân laøm soá ñöôøng söùc töø xuyeân qua tieát ñieän S cuûa cuoän thöù caáp bieán thieân, do ñoù trong cuoän thöù caáp xuaát hieän doøng ñieän caûm öùng laøm cho ñeøn saùng.

* GV laøm TN kieåm tra döï ñoaùn.

H: quan saùt vaø traû lôøi caâu C2 :theo gôïi yù töøng phaàn cuûa GV

   C2: Töø keát quaû C1 trong cuoän thöù caáp coù xuaát hieän doøng ñieän xoay chieàu. Moät doøng ñieän xoay chieàu phaûi do moät hieäu ñieän theá xoay chieàu gaây ra. Bôûi vaäy ôû hai ñaàu cuoän thöù caáp coù moät hieäu ñieän theá xoay chieàu.

2. Nguyeân taéc hoaït ñoäng

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


G: Laøm TN bieåu dieãn, ño hieäu ñieän theá ôû hai ñaàu cuoän thöù caáp trong hai tröôøng hôïp: maïch thöù caáp kín vaø maïch thö ùcaáp hôû => khi maïch thöù caáp kín hay hôû thì vaãn coù HÑT xoay chieàu.

* Goïi vaøi HS ruùt ra keát luaän veà nguyeân taéc hoaït ñoäng cuûa maùy bieán theá.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3. Keát luaän:

Khi ñaët vaøo 2 ñaàu cuoän sô caáp cuûa maùy bieán theá moät HÑT xoay chieàu thì ôû hai ñaàu cuoän thöù caáp xuaát hieän moät HÑT xoay chieàu.

Hoaït ñoäng 4. TÌM HIEÅU TAÙC DUÏNG LAØM BIEÁN ÑOÅI HIEÄU ÑIEÄN THEÁ CUÛA MAÙY BIEÁN THEÁ (10’)

G: Nhö ta ñaõ bieát khi ñaët vaøo 2 ñaàu cuoän sô caáp cuûa maùy bieán theá moät HÑT xoay chieàu U1 thì ôû hai ñaàu cuoän thöù caáp xuaát hieän moät HÑT xoay chieàu U2.

Vaäy Giöõa U1 ôû cuoän sô caáp, U2 ôû cuoän thöù caáp vaø soá voøng n1 , n2 coù moái quan heä theá naøo? quan saùt TN

* Goïi 1 HS ñoïc vaø ghi keát quaû soá voøng n1, n2 ôû duïng cuï treân baøn GV vaø ghi keát quaû vaøo baûng 1.

GV laøm TN vôùi n1 = 200 voøng, n­2 = 400 voøng.

+ Laàn 1: U1 = 3V  U2 =  (5,8V)

+ Laàn 2 : U1 = 6V U2 = (11,8V)

- Yeâu caàu quan saùt thí nghieäm vaø ghi keát quaû vaøo baûng 1

Baây giôø neáu thay cuoän n1 = 400 voøng vaø n2 = 200 voøng thì U2 seõ taêng hay giaûm ?

H : (döï ñoaùn)

GV laøm TN : n1 = 400 voøng, n­2 = 200 voøng

+ Laàn 1: U1 = 3V  U2 =  (1,5V)

+ Laàn 2 : U1 = 9V U2 = (4,4V)

- H ghi keát quaû vaøo baûng 1

Tính vaø so saùnh             trong töøng thí nghieäm

 H traû lôøi C3 :  

Phaùt bieåu keát luaän chung?

- G nhaän xeùt, goïi HS phaùt bieåu hoaøn chænh.

Giaûi thích caùc kí hieäu trong coâng thöùc?

H: U1, U2 : HÑT ñaët vaøo hai ñaàu cuoän sô caáp vaø thöù caáp

    n1, n2: soá voøng daây cuûa cuoän sô caáp vaø cuoän thöù caáp.

Khi naøo maùy coù taùc duïng laøm taêng HÑT?

H: U2 > U1 (hay U1 < U2)

II. Taùc duïng laøm bieán ñoåi hieäu ñieän theá cuûa maùy bieán theá.

  1. Quan saùt:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  1. Keát luaän:

 

- Hieäu ñieän theá ôû hai ñaàu moãi cuoân daây tæ leä vôùi soá voøng cuûa moãi cuoän daây:

 

 


Khi naøo maùy coù taùc duïng laøm giaûm HÑT?

H: U2 < U1 (hay U1 > U2)

G: thoâng baùo:

+ n1 > n2 U1 > U2 => maùy haï theá

+ n1 < n2 U1 < U2 => maùy taêng theá

Muoán laøm taêng hay giaûm HÑT ôû hai ñaàu cuoän thöù caáp phaûi laøm nhö theá naøo?

H: Laøm thay ñoåi soá voøng daây ôû cuoän thöù caáp

 

+ U1 > U2    maùy haï theá.

+ U1 <  U2 maùy taêng theá.

 

Hoaït ñoäng 5. TÌM HIEÅU CAÙCH LAÉP ÑAËT MAÙY BIEÁN THEÁ ÔÛ HAI ÑAÀU ÑÖÔØNG DAÂY TAÛI ÑIEÄN  (5’)

G: Ñeå giaûm hao phí treân ñöôøng daây taûi ñieän ta phaûi taêng hieäu ñieän theá leân haøng traêm nghìn voân, nhöng maïng ñieän tieâu duøng haøng ngaøy chæ caàn hieäu ñieän theá 220V. Vaäy ta phaûi laøm theá naøo ñeå vöøa giaûm ñöôïc hao phí treân ñöôøng daây taûi ñieän, vöøa ñaûm baûo phuø hôïp vôùi duïng cuï tieâu thuï ñieän?

H: Duøng maùy taêng theá laép ôû 2 ñaàu  ñöôøng daây taûi ñieän vaø maùy haï theá ôû nôi tieâu thuï.

* Yeâu caàu HS quan saùt H. 37.2 (sgk/101) chæ ra nôi naøo ñaët maùy taêng theá, nôi naøo ñaët maùy haï theá?

- H leân chæ ra treân hình veõ. nhaän xeùt.

Loàng gheùp GDBVMT:

Khi maùy bieán theá hoaït ñoäng, trong loõi theùp luoân xuaát hieän doøng ñieän Fucoâ laøm maùy noùng vaø giaûm hieäu suaát cuûa maùy.

Neân ñeå laøm maùt maùy ngöôøi ta nhuùng toaøn boä loõi theùp vaøo  chaát daàu laøm maùt maùy. Nhöng khi xaûy ra söï coá, daàu maùy bieán theá bò chaùy gaây aûnh höôûng moâi tröôøng traàm troïng vaø raát khoù khaéc phuïc.

BPBVMT: caàn gaén caùc thieát bò töï ñoäng ôû caùc traïm bieán theá ñeå phaùt hieän vaø khaéc phuïc söï coá. Maët khaùc caàn ñaûm baûo caùc quy taéc an toaøn khi vaän haønh traïm bieán theá lôùn.

III. Laép ñaët maùy bieán theá ôû hai ñaàu ñöôøng  daây taûi ñieän

 

 

 

 

- ÔÛ  ñaàu ñöôøng daây taûi ñieän veà phía nhaø maùy ñieän ñaët maùy taêng theá.

- ÔÛ nôi tieâu thuï ñaët maùy haï theá.

 

 

 

 

 

 

 

 

 4.4/ Cuûng coá vaø vaän duïng:

 

- Goïi HS ñoïc caâu C4 vaø ghi toùm taét

- Yeâu caàu HS laøm caâu C4 ra vôû sau ñoù goïi 1 HS leân baûng  chöõa baøi

- HS cuøng nhaän xeùt

 

 

 

 

 

 

 

 

C4: U1 = 220V

U2 = 6V

U'2 = 3V

n1 = 4000 voøng

n2 = ?

n'2 = ?

Baøi giaûi

Soá voøng daây cuûa cuoän thöù caáp töông öùng laø:

(voøng)


 

 

 

* GV chuaån laïi kieán thöùc: Vì n1 vaø U1 khoâng ñoåi, Neáu n2 thay ñoåi U2 thay ñoåi.

* GV thoâng baùo taùc duïng cuûa maùy oån aùp laø do maùy coù theå töï di chuyeån con chaïy ôû cuoän thöù caáp sao cho U thöù caáp luoân ñöôïc oån ñònh.

Töø => tìm U2? ( U2 = )

=> Tìm U1? (U1 = )

GDHN: coù kieán thöùc veà caáu taïo vaø hoaït ñoäng cuûa MBT coù theå laøm kó sö ñieän, coâng nhaân vaän haønh , söûa chöõa caùc loaïi maùy bieán theá, maùy oån aùp …

(voøng)

Ñaùp soá: 109 voøng vaø 54 voøng

 4.5/ Höôùng daãn hoïc ôû nhaø: (2’)

- Hoïc thuoäc ghi nhôù vaø xem laïi SGK.

- Laøm caùc baøi taäp töø baøi 37.1 37.4 SBT.

      Höôùng daãn baøi 37.2: Töø => tìm U2

- Ñoïc phaàn “coù theå em chöa bieát” /102 (sgk)

- Ñoïc vaø nghieân cöùu tröôùc baøi thöïc haønh: “Vaän haønh maùy phaùt ñieän vaø maùy bieán theá”.

 + OÂn caáu taïo vaø hoaït ñoäng cuûa maùy phaùt ñieän xoay chieàu vaø maùy bieán theá

 + Vieát baùo caùo thöïc haønh theo maãu (sgk /104)

5 - Ruùt kinh nghieäm:

....................................................................

....................................................................

....................................................................

 

nguon VI OLET