Chöông I: KHAÙI QUAÙT VEÀ CÔ THEÅ NGÖÔØI

 

PHAÀN A – TRAÉC NGHIEÄM

 

Caâu 1: Haõy saép xeáp caùc yù giöõa caáu taïo vaø chöùc naêng cuûa teá baøo cho töông öùng:

 

Caáu taïo

Chöùc naêng

1 – Maøng sinh chaát

a. Thöïc hieän caùc hoaït ñoäng soáng chuû yeáu cuûa teá baøo.

2 – Chaát teá baøo

b. Ñieàu khieån moïi hoaït ñoäng soáng cuûa teá baøo. Giöõ vai troø quan troïng trong söï di truyeàn.

3 – Nhaân

c. Giuùp teá baøo thöïc hieän trao ñoåi chaát.

 

Caâu 2: Cho caùc yù sau: 1. Moâ bieàu bì    2. Moâ lieân keát    3. Moâ cô      4. Moâ thaàn kinh

            Choïn yù thích hôïp ñieàn vaøo coät troáng (A) trong baûng sau:

 

Caùc loaïi moâ (A)

Chöùc naêng (B)

 

- Naâng ñôõ, lieân keát caùc cô quan.

 

- Co, daõn taïo neân söï vaän ñoäng caùc cô quan vaø vaän ñoäng cuûa cô theå.

 

- Tieáp nhaän kích thích, daãn truyeàn xung thaàn kinh, xöû lí thoâng tin. Ñieàu hoøa hoaït ñoäng caùc cô quan.

 

- Baûo veä, haáp thuï vaø baøi tieát.

 

Caâu 3: Cô theå ngöôøi goàm maáy phaàn:

a) 1 phaàn       b) 2 phaàn             c) 3 phaàn            d) 4 phaàn

Caâu 4: Teá baøo laø ñôn vò chöùc naêng cuûa cô theå vì:

a)     Naêng löôïng do teá baøo taïo ra cung caáp cho moïi hoaït ñoäng cuûa cô theå.

b)     Söï lôùn leân vaø phaân chia cuûa teá baøo giuùp cô theå lôùn leân vaø sinh saûn.

c)      Teá baøo caáu taïo neân cô theå.

d)     Caû a vaø b.

Caâu 5: Phaûn xaï laø gì?

a)     Laø taùc ñoäng qua laïi giöõa cô theå vaø moâi tröôøng.

b)     Laø phaûn öùng cuûa cô theå traû lôøi kích thích cuûa moâi tröôøng thoâng qua söï ñieàu khieån cuûa heä thaàn kinh.

c)      Laø kích thích cuûa moâi tröôøng leân cô theå.

d)     Laø phaûn öùng cuûa cô theå vôùi moâi tröôøng.

 

PHAÀN B – TÖÏ LUAÄN:

Caâu 1: Baèng ví duï em haõy phaân tích söï phoái hôïp hoaït ñoäng caùc heä cô quan trong cô theå.

Caâu 2: Phaûn xaï laø gì? Laáy ví duï veà phaûn xaï.

Caâu 3: Laáy ví duï veà phaûn xaï vaø phaân tích ñöôøng ñi cuûa xung thaàn kinh trong phaûn xaï ñoù.

 

 

 

 

 

 

 

Chöông II: VAÄN ÑOÄNG

 

PHAÀN A – TRAÉC NGHIEÄM

Caâu 1: Cho caùc thoâng tin sau:

  1. Coät soáng cong 4 choã.
  2. Loàng ngöïc heïp tröôùc – sau.
  3. Xöông chaäu nôû, xöông ñuøi to, khoûe.
  4. Cô vaän ñoäng löôõi phaùt trieån.
  5. Tay coù khôùp linh hoaït, ngoùn caùi ñoái dieän vôùi caùc ngoùn kia.
  6. Baøn chaân hình voøm, xöông goùt phaùt trieån.
  7. Cô vaän ñoäng caùnh tay, caúng tay, baøn tay vaø ñaëc bieät cô vaän ñoäng ngoùn caùi phaùt trieån.

1/  Nhöõng ñaëc ñieåm naøo cuûa cô theå thích nghi vôùi daùng ñöùng thaúng vaø ñi baèng hai chaân:

a)     1, 2, 3, 6        b) 1, 4, 5, 7          c) 2, 4, 6, 7               d) 1, 3, 5, 7

2/  Nhöõng ñaëc ñieåm naøo cuûa cô theå ngöôøi thích nghi vôùi lao ñoäng:

a) 1, 2                  b) 3, 5                  c) 6, 7                       d) 5, 7

Caâu 2: Khi cô laøm vieäc nhieàu, nguyeân nhaân gaây moûi cô laø:

a)     Thieáu oxi cuøng vôùi söï tích tuï axit lactic gaây ñaàu ñoäc cô.

b)     Caùc teá baøo cô seõ haáp thuï nhieàu chaát dinh döôõng.

c)      Caùc teá baøo cô seõ haáp thuï nhieàu oxi.

d)     Caùc teá baøo thaûi ra nhieàu cacbonic.

Caâu 3: Boä xöông ngöôøi ñöôïc chia laøm maáy phaàn?

a) 5       b) 4         c) 3          d) 2

Caâu 4: Ñaùnh daáu (X) vaøo oâ ñuùng:

 

 

Khôùp ñoäng

Khôùp baùn ñoäng

Khôùp baát ñoäng

 

I – Moät soá loaïi khôùp:

1. Khôùp giöõa caùc ñoát soáng.

 

 

 

2. Khôùp khuûyu tay.

 

 

 

3. Khôùp xöông hoäp soï.

 

 

 

4. Khôùp giöõa xöông chaäu vaø xöông coät soáng

 

 

 

 

II – Chöùc naêng:

1. Coù taùc duïng naâng ñôõ, baûo veä.

 

 

 

2. Haïn cheá hoaït ñoäng cuûa caùc khôùp, baûo veä caùc cô quan beân trong.

 

 

 

3.Ñaûm baûo cho cô theå vaän ñoäng ñöôïc deã daøng

 

 

 

 

Caâu 5: Cho caùc yù sau: “xöông caúng chaân, xöông ñuøi, xöông ngoùn chaân, xöông ñai hoâng, xöông coå chaân, xöông baøn chaân”.

Haõy saép xeáp caùc phaàn töông öùng giöõa xöông chi treân vaø xöông chi döôùi:

 

Chi treân

Chi döôùi

1

Xöông ñai vai

 

2

Xöông caùnh tay

 

3

Xöông caúng tay

 

4

Xöông coå tay

 

5

Xöông baøn tay

 

6

Xöông ngoùn tay

 

Caâu 6: Choïn noäi dung töông öùng vôùi caùc phaàn caáu taïo ôû coät “Chöùc naêng” ñieàn vaøo coät “Traû lôøi”:

 

Caùc phaàn xöông

Traû lôøi:

chöùc naêng phuø hôïp

Chöùc naêng

1. Suïn ñaàu xöông

 

a) Sinh hoàng caàu, chöùa môõ ôû ngöôøi giaø.

2. Suïn taêng tröôûng

 

b) Giaûm ma saùt trong khôùp.

3. Moâ xöông xoáp

 

c) Xöông lôùn leân veà beà ngang.

4. Moâ xöông cöùng

 

d) Phaân taùn löïc, taïo oâ chöùa tuûy.

5. Tuûy xöông

 

e) Chòu löïc

 

 

g) Xöông daøi ra

 

PHAÀN B – TÖÏ LUAÄN:

Caâu 1: Söï khaùc nhau giöõa xöông tay vaø xöông chaân coù yù nghóa gì ñoái vôùi hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi?

Caâu 2: Xöông ñöôïc taïo neân töø nhöõng thaønh phaàn hoùa hoïc naøo? Thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa xöông coù yù nghóa gì ñoái vôùi chöùc naêng xöông?

Caâu 3: Coâng cuûa cô laø gì?

Caâu 4: Nhöõng bieän phaùp taêng cöôøng khaû naêng laøm vieäc cuûa cô?

Caâu 5: Trình baøy nhöõng ñaëc ñieåm tieán hoùa cuûa heä cô ngöôøi so vôùi heä cô Thuù.

Caâu 6: Caàn laøm gì ñeå cô theå phaùt trieån caân ñoái vaø khoûe maïnh?

 

 

Chöông III: TUAÀN HOAØN

 

PHAÀN A – TRAÉC NGHIEÄM:

Caâu 1: Caùc giai ñoaïn cuûa söï ñoäng maùu:

a)     Co maïch – Hình thaønh nuùt tieåu caàu – Ñoâng maùu.

b)     Hình thaønh nuùt tieåu caàu – Maïch maùu dính laïi – Ñoâng maùu.

c)      Co maïch – dính noäi maïc laïi – Hình thaønh nuùt tieåu caàu.

d)     Hình thaønh nuùt tieåu caàu – Ñoâng maùu – Söï voùn cuïc maùu.

Caâu 2: Phaûi luyeän tim baèng caùch naøo?

a)     Lao ñoäng chaân tay, ñi boä.

b)     Taäp theå duïc, theå thao thích hôïp.

c)      Khoâng thöùc khuya, khoâng huùt thuoác laù, khoâng uoáng röôïu.

d)     Caû a, b, c ñuùng.

Caâu 3: Huyeát aùp cao nhaát laø ôû:

a)     Ñoäng maïch phoåi.

b)     Ñoäng maïch chuû.

c)      Ñoäng maïch nhoû.

d)     Tónh maïch chuû.

Caâu 4: Ñoä nhôùt cuûa maùu do thaønh phaàn naøo trong maùu quyeát ñònh?

a)     Do hoàng caàu.

b)     Do thaønh phaàn proteâin trong huyeát töông.

c)      Do baïch caàu vaø tieåu caàu.

d)     Hai caâu a vaø b ñuùng.

Caâu 5: Thôøi gian co boùp nhòp nhaøng cuûa Tim theo chu kì bìnhh thöôøng khoaûng 0,8 giaây ñöôïc chia ra nhö sau:

a)     Taâm nhó co: 0,4 giaây. Taâm thaát co: 0,3 giaây. Thôøi gian daõn chung: 0,1 giaây.

b)     Taâm nhó co: 0,3 giaây. Taâm thaát co: 0,4 giaây. Thôøi gian daõn chung: 0,1 giaây.

c)      Taâm nhó co: 0,1 giaây. Taâm thaát co: 0,3 giaây. Thôøi gian daõn chung: 0,4 giaây.

d)     Taâm nhó co: 0,1 giaây. Taâm thaát co: 0,4 giaây. Thôøi gian daõn chung: 0,3 giaây.

Caâu 6: Neáu tim ñaäp caøng nhanh thì:

a)     Thôøi gian co tim caøng ruùt ngaén.

b)     Thôøi gian nghæ khoâng thay ñoåi.

c)      Hai caâu a, b ñuùng.

d)     Hai caâu a, b sai.

Caâu 7: Nguyeân nhaân cuûa söï vaän chuyeån maùu trong ñoäng maïch:

a)     Söï cheânh leäch huyeát aùp trong heä maïch.

b)     Nhôø söï ñaøn hoài cuûa thaønh maïch.

c)      Söï co boùp cuûa caùc cô baép quanh thaønh maïch, söùc huùt cuûa loàng ngöïc khi hít vaøo vaø cuûa taâm nhó khi daõn ra.

d)     Hai caâu a vaø b.

Caâu 8: Boá coù nhoùm maùu A, coù 2 ngöôøi con: moät ngöôøi con mang nhoùm maùu A, moät ngöôøi con mang nhoùm maùu O.

           Ngöôøi con naøo coù huyeát töông ngöng keát hoàng caàu cuûa boá?

a)     Ngöôøi con coù nhoùm maùu A.

b)     Ngöôøi con coù nhoùm maùu O.

c)      Caû hai ngöôøi.

d)     Khoâng coù ai.

Caâu 9: Caâu naøo sau ñaây khoâng ñuùng:

a)     Hoàng caàu laø teá baøo coù nhaân, hình ñóa loõm hai maët.

b)     Thaønh phaàn chuû yeáu cuûa hoàng caàu laø huyeát saéc toá (Heâmoglobin).

c)      Chöùc naêng cuûa hoàng caàu: vaän chuyeån oxi vaø cacbonic.

d)     Hoàng caàu laø moät loaïi teá baøo maùu.

Caâu 10: Caâu naøo sau ñaây khoâng ñuùng?

a)     ÔÛ voøng tuaàn hoaøn nhoû, maùu töø taâm thaát phaûi vaøo ñoäng maïch phoåi.

b)     Ôû voøng tuaàn hoaøn nhoû, maùu theo tónh maïch phoåi veà taâm nhó traùi giaøu oxi.

c)      Ôû voøng tuaàn hoaøn lôùn, maùu töø taâm thaát phaûi vaøo ñoäng maïch chuû.

d)     Ôû voøng tuaàn hoaøn lôùn, maùu ôû ñoäng maïch ñi nuoâi cô theå giaøu oxi.

Caâu 11: Cho caùc cuïm töø: “luyeän tim, ñoäng maïch, heä tuaàn hoaøn, tim

Haõy ñieàn vaøo choã troáng trong caùc caâu sau:

“Tim khoûe maïnh seõ laøm cho …………………………………………… maùu hoaït ñoäng toát. Ta caàn phaûi ......................................... vaø coù cheá ñoä sinh hoaït, aên uoáng ñieàu hoøa, veä sinh …………………………………… laøm cho cô tim khoûe, sinh coâng lôùn, taêng söùc co tim ñeå taêng khoái löôïng maùu ñeán …………………………… maø khoâng caàn taêng nhòp ñaäp.”

Caâu 12: Haõy ñaùnh daáu (+) laø maùu truyeàn ñöôïc, daáu (-) laø maùu khoâng truyeàn ñöôïc giöõa ngöôøi cho vaø ngöôøi nhaän trong baûng sau:

 

Huyeát töông cuûa nhoùm maùu ngöôøi nhaän (coù khaùng theå)

Hoàng caàu cuûa caùc nhoùm maùu ngöôøi cho (coù khaùng nguyeân)

A

B

AB

O

 

 

 

 

 

 

 

 

vaø

 

 

 

 

Khoâng coù vaø

 

 

 

 

Caâu 13: Cho caùc yù traû lôøi: Tónh maïch, mao maïch, ñoäng maïch lôùn, ñoäng maïch vöøa, ñoäng maïch nhoû, ñoäng maïch chuû.

   Haõy saép xeáp caùc yù traû lôøi vaøo sô ñoà sau ñaây ñeå thaáy ñöôïc huyeát aùp giaûm daàn trong caùc maïch:

             (1)  (2)                 (3)                   (4)                  (5)                    (6)

Caâu 14: Cho caùc yù traû lôøi: Tónh maïch chuû, tónh maïch phoåi, mao maïch, mao maïch phoåi, ñoäng maïch chuû, ñoäng maïch phoåi, taâm nhó traùi, taâm nhó phaûi, taâm thaát traùi, taâm thaát phaûi.

        Haõy saép xeáp yù traû lôøi vaøo caùc sô ñoà sau:

a)     Voøng tuaàn hoaøn lôùn:

(1)  (2)                 (3)                   (4)                  (5)                   

b)     Voøng tuaàn hoaøn nhoû:

(1)  (2)                 (3)                   (4)                  (5)       

 

PHAÀN B – TÖÏ LUAÄN:

Caâu 1: Baïch caàu ñaõ baûo veä cô theå nhö theá naøo?

Caâu 2: Mieãn dòch laø gì? Coù nhöõng loaïi mieãn dòch naøo? Ví duï.

Caâu 3: Haõy thieát laäp sô ñoà truyeàn maùu.

Caâu 4: Trình baøy caáu taïo tim.

Caâu 5: Tim hoaït ñoäng nhö theá naøo? Vì sao tim coù theå laøm vieäc lieân tuïc vaø suoát ñôøi?

Caâu 6: Huyeát aùp laø gì? Huyeát aùp toái ña trong tröôøng hôïp naøo?

Caâu 7: Coù nhöõng bieän phaùp naøo ñeå baûo veä, traùnh caùc taùc nhaân coù haïi cho tim maïch?

Caâu 8: Neâu caùc bieän phaùp reøn luyeän heä tim maïch.

 

Chöông IV: HOÂ HAÁP

 

PHAÀN A – TRAÉC NGHIEÄM:

Caâu 1: Hieäu quaû hoâ haáp seõ taêng khi:

a)     Thôû saâu vaø giaûm nhòp thôû.

b)     Thôû bình thöôøng.

c)      Taêng nhòp thôû.

d)     Caû a, b, c ñeàu sai.

Caâu 2: Caùc beänh naøo deã laây qua ñöôøng hoâ haáp:

a)     Beänh Sars, beänh lao phoåi.

b)     Beänh cuùm, beänh ho gaø.

c)      Beänh thöông haøn, thoå taû, kieát lò, beänh veà giun saùn…

d)     Hai caâu a, b ñuùng.

Caâu 3: Khi cô laøm vieäc nhieàu seõ gaây thôû gaáp vì:

a)     Cô thaûi nhieàu CO. Hb keát hôïp vôùi CO taïo thaønh HbCO taùc ñoäng leân trung khu hoâ haáp vaø gaây thôû gaáp ñeå taêng O2 cung caáp cho cô.

b)     Cô thaûi nhieàu O2. Hb keát hôïp vôùi O2 taïo thaønh HbO2 taùc ñoäng leân trung khu hoâ haáp vaø gaây thôû gaáp ñeå taêng O2 cung caáp cho cô.

c)      Cô thaûi nhieàu CO2. Hb keát hôïp vôùi CO2 taïo thaønh HbCO2 taùc ñoäng leân trung khu hoâ haáp vaø gaây thôû gaáp ñeå taêng O2 cung caáp cho cô.

d)     Ba caâu a, b, c sai

Caâu 4: Cho caùc yù traû lôøi:

1. Khoang muõi                     2. Khí quaûn vaø pheá quaûn

3. Thanh quaûn                      4. Phoåi

a)     Ngaên buïi vaø dieät khuaån.

b)     Nhaän khoâng khí töø khoang muõi, haàu chuyeån vaøo khí quaûn.

c)      Phaùt aâm.

d)     Khoâng khí deã ñi qua.

e)     Choáng buïi, vi khuaån vaø vaät laï.

f)       Ñaûm baûo cho söï trao ñoåi khí giöõa maùu vôùi khoâng khí trong pheá nang deã daøng.

g)     Laøm taêng beà maët trao ñoåi khí cuûa phoåi.

h)     Söôûi aám vaø laøm aåm khoâng khí.

i)       Ngaên thöùc aên khoâng cho loït vaøo khí quaûn trong luùc nuoát thöùc aên.

- Ñieàn yù 1, 2, 3, 4 vaøo coät (A) trong baûng sau.

- Ñieàn yù a, b, c … vaøo coät (C) cho phuø hôïp giöõa caáu taïo vaø chöùc naêng trong baûng sau:

 

Cô quan hoâ haáp

(A)

Caáu taïo

(B)

Chöùc naêng (C)

…………………

 

- Thaønh coù phuû moät lôùp bieåu bì coù loâng vaø tuyeán daøy.

- Döôùi lôùp bieåu bì coù maïng löôùi mao maïch daøy ñaëc.

…………………

…………………

 

…………………

 

- Goàm nhieàu maûnh suïn khôùp vôùi nhau.

- Suïn thanh nhieät.

- Hai thaønh beân coù nhöõng daây thanh aâm chaèng töø tröôùc ra sau taïo thaønh khe thanh aâm.

…………………

…………………

…………………

 

…………………

- Goàm nhieàu vaønh suïn hình moùng ngöïa.

- Maët trong ñöôïc phuû baèng moät lôùp bieåu bì coù tuyeán nhaày vaø loâng tô.

…………………

…………………

 

…………………

- Goàm 2 laù, coù nhieàu pheá nang (700 – 800 trieäu).

- Pheá nang laø moät tuùi moûng ñöôïc bao quanh baèng maïng löôùi mao maïch daøy ñaëc.

…………………

…………………

Caâu 5: Cho caùc yù traû lôøi sau:

- Haõy ñieàn vaøo coät (A), (B) trong baûng sau

a) Daõn ra;           b) Trôû veà vò trí cuõ;        c) Nhoû laïi;       d) Ra ngoaøi;      e) Naâng leân

g) Haï xuoáng;     h) Co laïi;      i) Roäng theâm;      l) Vaøo phoåi.

 

 

Cöû ñoäng hoâ haáp

 

Hít vaøo (A)

Thôû ra (B)

1. Cô lieân söôøn ngoaøi.

 

 

2. Cô hoaønh.

 

 

3. Loàng ngöïc.

 

 

4. Phoåi.

 

 

5.Khoâng khí di chuyeån.

 

 

 

PHAÀN B- TÖÏ LUAÄN:

Caâu 1: Hoâ haáp coù vai troø quan troïng nhö theá naøo vôùi cô theå soáng?

Caâu 2: Haõy giaûi thích caâu noùi: chæ caàn ngöøng thôû 3- 5 phuùt thì maùu qua phoåi seõ chaúng coøn oxi ñeà maø nhaän.

Caâu 3: Trình baøy toùm taét quaù trình hoâ haáp ôû ngöôøi.

Caâu 4: Huùt thuoác laù coù haïi nhö theá naøo cho heä hoâ haáp?

 

 

 

Chöông V: TIEÂU HOÙA

 

PHAÀN A – TRAÉC NGHIEÄM:

Caâu 1: Haäu quaû cuûa thöùc aên coøn baùm laïi treân raêng buoåi toái laø:

a)     Taïo ra moâi tröôøng axit phaù huûy men raêng, ngaø raêng, gaây vieâm tuûy raêng.

b)     Gaây hoâi mieäng.

c)      Laøm cho nöôùc boït tieát ra nhieàu hôn ñeå tieâu hoùa thöùc aên.

d)     Hai caâu a, b ñuùng.

Caâu 2: Bieän phaùp giöõ veä sinh raêng laø:

a)     Chaûi raêng ñuùng caùch sau khi aên buoåi saùng, tröa vaø nhaát laø buoåi toái.

b)     Khoâng aên thöùc aên cöùng, chaéc deã vôõ men raêng.

c)      Khaùm raêng ñeå phaùt hieän vaø chaêm soùc theo ñònh kì.

d)     Goàm caû a, b, c.

Caâu 3: Caùc beänh naøo deã truyeàn nhieãm qua ñöôøng tieâu hoùa?

a)     Beänh Sars, beänh lao phoåi.

b)     Beänh cuùm, beänh ho gaø.

c)      Beänh thöông haøn, thoå taû, kieát lò, tieâu chaûy, beänh veà giun saùn.

d)     Hai caâu a, b ñuùng.

Caâu 4: Caùc chöùc naêng ñieàu hoøa chính cuûa gan:

a)     Ñieàu hoøa glucozô, ñieàu hoøa caùc axit amin, ñieàu hoøa protein huyeát töông, ñieàu hoøa lipit.

b)     Döï tröõ vitamin vaø caùc nguyeân toá voâ cô, sinh nhieät, döï tröõ maùu.

c)      Taïo ra ureâ, phaù huûy hoàng caàu giaø, khöû ñoäc.

d)     Hai caâu a, b ñuùng.

Caâu 5: Caùc cô cheá chính cuûa söï haáp thuï bò ñoäng caùc chaát dinh döôõng trong cô theå:

a)     Cô cheá thaåm thaáu, cô cheá loïc, cô cheá khueách taùn.

b)     Söï vaän chuyeån tích cöïc hay hoaït taûi vaø caùc quaù trình tieát chaát vaøo loøng oáng tieâu hoùa.

c)      Thöïc baøo (tieâu hoùa noäi baøo).

d)     Nhôø ñöøông maùu vaø ñöôøng baïch huyeát.

Caâu 6: Caâu naøo döôùi ñaây khoâng ñöôïc coi laø chöùc naêng cuûa heä tieâu hoùa cuûa ngöôøi?

a)     Xöû lí cô hoïc thöùc aên.

b)     Giaûi phoùng naêng löïông trong quaù trình oxi hoùa caùc thaønh phaàn thöùc aên.

c)      Thuûy phaân thöùc aên thaønh caùc ñôn phaân tieâu hoùa ñöôïc.

d)     Loaïi boû thöùc aên khoâng ñaëc tröng cho loaøi.

Caâu 7: Cho caùc töø, cuïm töø: “cholesteron, buïng ñoùi, soûi maät, dòch maät, muoái maät…”

                     Haõy ñieàn vaøo choã troáng trong caùc caâu sau:

“Khi buïng ñoùi, söï tieát ………………………………… seõ giaûm, thaønh phaàn trong ……………………………… cuõng seõ phaùt sinh nhöõng thay ñoåi, haøm löôïng ……………………………………… giaûm, ……………………………………… laéng ñoïng trong tuùi maät laâu daàn hình thaønh soûi cholesteron. Neáu thöôøng xuyeân khoâng aên saùng, ñeå ……………………… quaù laâu seõ bò beänh …………………………”

 

PHAÀN B – TÖÏ LUAÄN:

Caâu 1: Vai troø cuûa tieâu hoùa ñoái vôùi cô theå ngöôøi laø gì?

Caâu 2: Haõy giaûi thích nghóa ñen veà maët sinh hoïc cuûa thaønh ngöõ: “Nhai kyõ no laâu”.

Caâu 3: Khi ta aên chaùo hay uoáng söõa, loaïi thöùc aên naøy coù theå ñöôïc bieán ñoåi trong khoang mieäng nhö theá naøo?

Caâu 4: ÔÛ daï daøy coù nhöõng hoaït ñoäng tieâu hoùa naøo?

Caâu 5: Hoaït ñoäng tieâu hoùa chuû yeáu cuûa ruoät non laø gì? Vôùi moät khaåu phaàn ñaày ñuû chaát vaø söï tieâu hoùa coù hieäu quaû thì thaønh phaàn caùc chaát dinh döôõng sau khi tieâu hoùa ôû ruoät non laø gì?

Caâu 6: Gan ñaûm nhaän vai troø gì trong quaù trình tieâu hoùa ôû ngöôøi?

Caâu 7: Caàn laøm gì ñeå baûo veä heä tieâu hoùa traùnh caùc taùc nhaân coù haïi?

 

 

Chöông VI: TRAO ÑOÅI CHAÁT VAØ NAÊNG LÖÔÏNG

 

PHAÀN A – TRAÉC NGHIEÄM:

Caâu 1: Caâu naøo sau ñaây khoâng ñuùng?

a)     Khoâng coù ñoàng hoùa thì khoâng coù chaát söû duïng trong dò hoùa, khoâng coù dò hoùa thì khoâng coù naêng löôïng vaø nguyeân lieäu ñeå toång hôïp caùc chaát trong ñoàng hoùa.

b)     Neáu ñoàng hoùa laø quaù trình toång hôïp neân nhöõng chaát ñaëc tröng cuûa cô theå thì dò hoùa laø quùa trình phaân giaûi caùc chaát do ñoàng hoùa taïo neân.

c)      Ñoàng hoùa vaø dò hoùa luoân luoân giöõ moái quan heä caân baèng.

d)     Ñoàng hoùa coù tích luõy naêng löïông thì dò hoùa laïi giaûi phoùng naêng löôïng.

Caâu 2: Naêng löôïng giaûi phoùng trong quaù trình dò hoùa ñöôïc söû duïng nhö sau:

a)     Toång hôïp neân chaát soáng môùi cuûa cô theå.

b)     Sinh ra nhieät ñeå buø laïi löôïng nhieät maát ñi cuûa cô theå.

c)      Taïo ra coâng ñeå söû duïng trong caùc hoaït ñoäng soáng.

d)     Caø a, b, c ñuùng.

Caâu 3: Ngöôøi seõ cheát neáu thaân nhieät:

a)     38oC.

b)     Taêng quaù 44oC.

c)      Giaûm xuoáng döôùi 20oC.

d)     Caû hai caâu b, c ñuùng.

Caâu 4: Khi trôøi noùng, caùc hình thöùc ñieàu hoøa thaân nhieät:

a)     Giaûm thoaùt nhieät, taêng sinh nhieät.

b)     Giaûm sinh nhieät, taêng thoùat nhieät.

c)      Giaûm sinh nhieät, giaûm thoaùt nhieät.

d)     Taêng sinh nhieät, taêng thoaùt nhieät.

Caâu 5: Khi trôøi laïnh, caùc hình thöùc ñieàu hoøa thaân nhieät:

a)     Giaûm thoaùt nhieät, taêng sinh nhieät.

b)     Giaûm sinh nhieät, taêng thoùat nhieät.

c)      Giaûm sinh nhieät, giaûm thoaùt nhieät.

d)     Taêng sinh nhieät, taêng thoaùt nhieät.

Caâu 6: Run laø söï co cô lieân tieáp goùp phaàn:

a) Giaûm sinh nhieät.                              c) Taêng thoaùt nhieät.

b) Taêng sinh nhieät.                               d) Laøm cô theå haï nhieät.

Caâu 7: Trong caùc loaïi thöùc aên sau ñaây, thöùc aên naøo chöùa nhieàu vitamin A vaø vitamin D:

a)     Gan, haït naûy maàm, daàu thöïc vaät.

b)     Bô, tröùng, daàu caù.

c)      Rau xanh, caø chua, quaû töôi.

d)     Gan, thòt boø, tröùng, haït nguõ coác.

Caâu 8: Trong caùc loaïi thöùc aên sau, thöùc aên naøo chöùa nhieàu vitamin C:

a)     Gan, haït naûy maàm, daàu thöïc vaät.

b)     Bô, tröùng, daàu caù.

c)      Rau xanh, caø chua, quaû töôi.

d)     Gan, thòt boø, tröùng, haït nguõ coác.

Caâu 9: Trong caùc loaïi thöùc aên sau, thöùc aên naøo chöùa nhieàu vitamin E:

a)     Gan, haït naûy maàm, daàu thöïc vaät.

b)     Bô, tröùng, daàu caù.

c)      Rau xanh, caø chua, quaû töôi.

d)     Gan, thòt boø, tröùng, haït nguõ coác.

Caâu 10: Vitamin naøo khoâng coù trong thöùc aên maø chuû yeáu ñöôïc taïo ra do söï toång hôïp cuûa vi khuaån coù trong ruoät?

a) A                   b) B                            c) K                            d) E

Caâu 11: Vitamin E coù vai troø:

a)     Tham gia vaøo cô cheá ñoâng maùu.

b)     Laøm cho söï phaùt duïc bình thöôøng.

c)      Choáng laõo hoùa, baûo veä teá baøo.

d)     Hai caâu b, c ñuùng.

Caâu 12: Thieáu vitamin naøo seõ gaây beänh teâ phuø, vieâm daây thaàn kinh?

a) B1             b) B2                    c) B12                d) PP.

Caâu 13: Muoái khoaùng naøo laø thaønh phaàn caáu taïo cuûa Heâmoâglobin trong hoàng caàu?

a) Natri           b) Canxi                    c) Saét                d) Ioát.

Caâu 14: Muoái khoaùng naøo laø thaønh phaàn chính trong xöông, raêng?

a) Natri           b) Canxi                    c) Saét                d) Ioát.

 

PHAÀN B – TÖÏ LUAÄN:

Caâu 1: Heä tuaàn hoaøn coù vai troø gì trong söï trao ñoåi chaát ôû teá baøo?

Caâu 2: Vì sao noùi chuyeån hoùa vaät chaát vaø naêng löôïng laø ñaëc tröng cô baûn cuûa cô theå soáng?

Caâu 3: Haõy neâu söï khaùc bieät giöõa ñoàng hoùa vaø tieâu hoùa, dò hoùa vôùi baøi tieát?

Caâu 4: Giaûi thích moái quan heä qua laïi giöõa ñoàng hoùa vaø dò hoùa.

Caâu 5: Haõy giaûi thích caùc caâu:

-                  “Trôøi noùng choùng khaùt, trôøi maùt choùng ñoùi”.

-                  “Reùt run caàm caäp”

Caâu 6: Ñeà phoøng caûm noùng, caûm laïnh, trong lao ñoäng vaø sinh hoaït haèng ngaøy em caàn chuù yù nhöõng ñieåm gì?

Caâu 7: Vì sao caàn boå sung thöùc aên giaøu chaát saét cho caùc baø meï khi mang thai?

Caâu 8: Vì sao nhu caàu dinh döôõng khaùc nhau tuøy ngöôøi? Ví duï.

Caâu 9: Theá naøo laø böõa aên hôïp lí, coù chaát löôïng? Caàn laøm gì ñeå naâng cao chaát löôïng böõa aên trong gia ñình?

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ÑAÙP AÙN:

 

Chöông I: KHAÙI QUAÙT VEÀ CÔ THEÅ NGÖÔØI

A – Traéc nghieäm:

Caâu 1: 1 – c;        2 – a;        3 – b

Caâu 2: 2 – 3 – 4 – 1

Caâu 3: c

Caâu 4: d

Caâu 5: b

B – Töï luaän:

1. Khi chaïy, heä vaän ñoäng laøm vieäc vôùi cöôøng ñoä lôùn, caùc heä cô quan khaùc cuõng taêng cöôøng hoaït ñoäng: tim ñaäp nhanh vaø maïnh hôn, thôû saâu hôn vaø nhanh hôn, moà hoâi tieát nhieàu hôn, … Ñieàu ñoù chöùng toû caùc heä cô quan trong cô theå coù söï phoái hôïp hoaït ñoäng.

2.

- Phaûn xaï laø phaûn öùng cuûa cô theå traû lôùi kích thích cuûa moâi tröôøng thoâng qua heä thaàn kinh.

- Ví duï: Tay chaïm phaûi ca nöôùc noùng, giaät tay laïi.

3. Phaân tích ñöôøng ñi cuûa xung thaàn kinh trong phaûn xaï treân: Khi tay chaïm vaät noùng, treân beà maët da tay seõ xuaát hieän luoàng xung thaàn kinh theo nôron höôùng taâm veà trung öông thaàn kinh (tuûy soáng), taïi trung öông thaàn kinh xaûy ra quaù trình xöû lí thoâng tin (nôron trung gian), xung thaàn kinh traû lôøi kích thích seõ theo nôron li taâm ñeán cô quan phaûn öùng (cô caùnh tay) ñeå phaûn öùng laïi kích thích: giaät tau laïi.

 

Chöông II: VAÄN ÑOÄNG

A – Traéc nghieäm:

Caâu 1: 1 – a;         2 – d

Caâu 2: a

Caâu 3: c

Caâu 4:

 

Khôùp ñoäng

Khôùp baùn ñoäng

Khôùp baát ñoäng

 

I – Moät soá loaïi khôùp:

1. Khôùp giöõa caùc ñoát soáng.

 

X

 

2. Khôùp khuûyu tay.

X

 

 

3. Khôùp xöông hoäp soï.

 

 

X

4. Khôùp giöõa xöông chaäu vaø xöông coät soáng

 

 

X

 

II – Chöùc naêng:

1. Coù taùc duïng naâng ñôõ, baûo veä.

 

 

X

2. Haïn cheá hoaït ñoäng cuûa caùc khôùp, baûo veä caùc cô quan beân trong.

 

X

 

3.Ñaûm baûo cho cô theå vaän ñoäng ñöôïc deã daøng

x

 

 

Caâu 5:

 

Chi treân

Chi döôùi

1

Xöông ñai vai

Xöông ñai hoâng

2

Xöông caùnh tay

Xöông ñuøi

3

Xöông caúng tay

Xöông caúng chaân

4

Xöông coå tay

Xöông coå chaân

5

Xöông baøn tay

Xöông baøn chaân

6

Xöông ngoùn tay

Xöông ngoùn chaân

Caâu 6:

Caùc phaàn xöông

Traû lôøi:

chöùc naêng phuø hôïp

Chöùc naêng

1. Suïn ñaàu xöông

b

a) Sinh hoàng caàu, chöùa môõ ôû ngöôøi giaø.

2. Suïn taêng tröôûng

g

b) Giaûm ma saùt trong khôùp.

3. Moâ xöông xoáp

d

c) Xöông lôùn leân veà beà ngang.

4. Moâ xöông cöùng

e

d) Phaân taùn löïc, taïo oâ chöùa tuûy.

5. Tuûy xöông

a

e) Chòu löïc

 

 

g) Xöông daøi ra

B – Töï luaän:

1. * Do tö theá ñöùng thaúng vaø lao ñoäng maø xöông tay vaø xöông chaân coù söï phaân hoùa:

- Ñai vai: goàm 2 xöông ñoøn vaø xöông baû. Caùc khôùp coå tay vaø baøn tay linh hoaït, ngoùn caùi ñoái dieän caùc ngoùn khaùc.

-   Ñai hoâng: taïo neân khung chaäu vöõng chaéc. Xöông coå chaân coù xöông goùt phaùt trieån veà phía sau laøm cho dieän tích baøn chaân ñeá lôùn, ñaûm baûo caân baèng vöõng chaéc cho tö theá ñöùng thaúng. Xöông baøn chaân hình voøm laøm cho baøn chaân coù dieän tích tieáp xuùc vôùi maët ñaát nhoû hôn, giuùp ñi laïi deã daøng hôn.

2. Xöông ñuôïc taïo neân töø chaát höõu cô (coát giao) vaø chaát voâ cô (muoái khoaùng):

- Thaønh phaàn höõu cô laø chaát keát dính, ñaûm baûo söï ñaøn hoài cuûa xöông.

- Thaønh phaàn voâ cô: Ca, P laøm taêng ñoä cöùng chaéc cuûa xöông.

-> Nhôø vaäy, xöông laø vöõng chaéc, laø coät truï naâng ñôõ cô theå.

3. Coâng cô: khi cô co taïo ra moät löïc taùc ñoäng leân vaät laøm vaät di chuyeån töùc laø ñaõ sinh ra coâng.

4. Bieän phaùp taêng cöôøng khaû naêng laøm vieäc cuûa cô: thöôøng xuyeân reøn luyeän cô (taäp theå duïc theå thao, lao ñoäng vöøa söùc) keát hôïp vôùi xoa boùp giuùp taêng kích thöôùc cô, taêng söùc chòu ñöïng cuûa cô, tinh thaàn thoaûi maùi…

5. Ñieåm tieán hoùa:

- Cô chi treân (tay) phaân hoùa thaønh nhieàu nhoùm nhoû phuï traùch caùc phaàn khaùc nhau giuùp tay cöû ñoäng linh hoaït hôn chaân, thöïc hieän nhieàu ñoäng taùc lao ñoäng phöùc taïp.

- Cô chaân lôùn, khoûe.

- Cô vaän ñoäng löôõi phaùt trieån.

   - Cô maët phaân hoùa giuùp con ngöôøi bieåu hieän tình caûm.

6. Ñeå cô theå phaùt trieån caân ñoái caàn:

- Coù cheá ñoä dinh döôõng hôïp lí.

- Thöôøng xuyeân luyeän taäp theå duïc theå thao.

- Lao ñoäng vöøa söùc.

- Ñeå choáng cong veïo coät soáng caàn traùnh mang vaùc quaù naëng, ngoài hoïc ñuùng tö theá.

 

Chöông III: TUAÀN HOAØN

A – Traéc nghieäm:

Caâu 1: a

Caâu 2: d

Caâu 3: b

Caâu 4: d

Caâu 5: c

Caâu 6: d

Caâu 7: d

Caâu 8: b

Caâu 9: a

Caâu 10: c

Caâu 11: heä tuaàn hoaøn – luyeän tim – tim – ñoäng maïch.

Caâu 12:

Huyeát töông cuûa nhoùm maùu ngöôøi nhaän (coù khaùng theå)

Hoàng caàu cuûa caùc nhoùm maùu ngöôøi cho (coù khaùng nguyeân)

A

B

AB

O

-

+

-

+

+

-

-

+

vaø

-

-

-

+

Khoâng coù vaø

+

+

+

+

Caâu 13:

Ñoäng maïch chuû – ñoäng maïch lôùn – ñoäng maïch vöøa – ñoäng maïch nhoû – mao maïch – tónh maïch.

Caâu 14:

a)     taâm thaát traùi – ñoäng maïch chuû – mao maïch – tónh maïch chuû – taâm nhó phaûi.

b)     taâm thaát phaûi – ñoäng maïch phoåiû – mao maïch phoåi – tónh maïch phoåi – taâm nhó traùi.

B – Töï luaän:

1. 3 haøng raøo phoøng thuû cuûa baïch caàu:

- Söï thöïc baøo, ñöôïc thöïc hieän bôûi baïch caàu trung tính vaø baïch caàu mono.

- Teá baøo B taïo khaùng theå ñeå voâ hieäu hoùa khaùng nguyeân cuûa vi khuaån, vi ruùt …

- Teá baøo T taïo ra Protein ñaëc hieäu phaù huûy teá baøo cô theå bò nhieãm beänh.

2. Mieãn dòch laø khaû naêng cô theå khoâng maéc moät beänh truyeàn nhieãm naøo ñoù.

- Coù 2 loaïi mieãn dòch:

+ Mieãn dòch töï nhieân: mieãn  dòch baåm sinh, mieãn dòch taäp nhieãm.

+ Mieãn dòch nhaân taïo: chuû ñoäng tieâm vacxin phoøng beänh.

3. Sô ñoà truyeàn maùu:

  A

A

 

O        O                                                                          AB          AB

 

B

B

4. Caáu taïo tim:

- Tim ñöôïc taïo neân töø moâ lieân keát vaø moâ cô tim taïo thaønh caùc ngaên tim vaø caùc van tim:

+ Caùc ngaên tim: 4 ngaên taâm nhó traùi, taâm nhó phaûi, taâm thaát traùi, taâm thaát phaûi trong ñoù taân thaát traùi coù thaønh cô tim daøy nhaát, taâm nhó phaûi coù thaønh cô tim moûng nhaát.

+ Caùc van tim: van nhó – thaát, van ñoäng maïch.

- Bao boïc tim coù heä maïch vaønh daãn maùu ñi nuoâi tim.

5.

- Tim hoaït ñoäng theo chu kì, moãi chu kì khoaûng 0,8 giaây goàm 3 pha

+ Pha nhó co: 0,1 giaây.

+ Pha thaát co: 0,3 giaây.

+ Pha daõn chung: 0,4 giaây.

- Tim coù theå laøm vieäc lieân tuïc vaø suoát ñôøi vì caùc phaàn cuûa tim coù söï hoaït ñoäng xen keõ vôùi nghæ ngôi neân tim coù thôøi gian phuïc hoài.

6. Huyeát aùp laø aùp löïc cuûa maùu ñöôïc tao ra do söï co boùp cuûa tim (taâm thaát co). Huyeát aùp toái ña khi taâm thaát co.

7. Bieän phaùp baûo veä tim, maïch traùnh caùc taùc nhaân coù haïi:

- Khaéc phuïc vaø haïn cheá caùc nguyeân nhaân laøm taêng nhòp tim ñoät ngoät:

+ Kieåâm tra söùc khoûe ñònh kì ñeå phaùt hieän kòp thôøi caùc taät, beänh veà tim.

+ Khi bò soác caàn ñieàu chænh cô theå kòp thôøi theo höôùng daãn cuûa baùc só.

+ Khoâng söû duïng caùc chaát kích thích coù haïi cho söùc khoûe: röôïu. Bia, thuoác laù, heroin, …

- Caàn tieâm phoøng vaø chöõa trò kòp thôøi caùc beänh lieân quan ñeán tim, maïch: cuùm, thöông haøn…

- Haïn cheá aên thöùc aên coù haïi cho tim, maïch: môõ ñoäng vaät…

8. Bieän phaùp reøn luyeän heä tim maïch: taäp theå duïc theå thao ñeàu ñaën, vöøa söùc keát hôïp vôùi xoa boùp.

 

Chöông IV: HOÂ HAÁP

A – Traéc nghieäm:

Caâu 1: a

Caâu 2: d

Caâu 3: c

Caâu 4:

Cô quan hoâ haáp

(A)

Caáu taïo

(B)

Chöùc naêng (C)

1

- Thaønh coù phuû moät lôùp bieåu bì coù loâng vaø tuyeán daøy.

- Döôùi lôùp bieåu bì coù maïng löôùi mao maïch daøy ñaëc.

a

h

3

- Goàm nhieàu maûnh suïn khôùp vôùi nhau.

- Suïn thanh nhieät.

- Hai thaønh beân coù nhöõng daây thanh aâm chaèng töø tröôùc ra sau taïo thaønh khe thanh aâm.

b

i

c

2

- Goàm nhieàu vaønh suïn hình moùng ngöïa.

- Maët trong ñöôïc phuû baèng moät lôùp bieåu bì coù tuyeán nhaày vaø loâng tô.

d

e

4

- Goàm 2 laù, coù nhieàu pheá nang (700 – 800 trieäu).

- Pheá nang laø moät tuùi moûng ñöôïc bao quanh baèng maïng löôùi mao maïch daøy ñaëc.

g

f

Caâu 5:

 

Cöû ñoäng hoâ haáp

 

Hít vaøo (A)

Thôû ra (B)

1. Cô lieân söôøn ngoaøi.

h

a

2. Cô hoaønh.

g

e

3. Loàng ngöïc.

i

b

4. Phoåi.

a

h

5. Khoâng khí di chuyeån.

l

d

B- Töï luaän:

1. Hoâ haáp cung caáp oxi cho teá baøo ñeå tham gia vaøo caùc phaûn öùng taïo ATP cung caáp cho moïi hoaït ñoäng soáng cuûa teá baøo vaø cô theå, ñoàng thôøi thaûi loaïi cacbonic ra khoûi cô theå.

2. Trong 3 – 5 phuùt ngöøng thôû, khoâng khí trong phoåi cuõng ngöøng löu thoâng, nhöng tim khoâng ngöøng ñaäp, maùu khoâng ngöøng löu thoâng qua caùc mao maïch phoåi, trao ñoåi khí ôû phoåi cuõng khoâng ngöøng dieãn ra: oxi trong khoâng khí ôû phoåi khoâng ngöøng khueách taùn vaøo maùu vaø cacbonic khoâng ngöøng khueách taùn ra. Bôûi vaäy, noàng ñoä oxi trong khoâng khí ôû phoåi haï thaáp tôùi möùc khoâng theå khueách taùn vaøo phoåi nöõa.

3. Trình baøy toùm taét:

- Nhôø hoaït ñoäng cuûa caùc cô hoâ haáp laøm thay ñoåi theå tích loàng ngöïc maø ta thöïc hieän ñoäng taùc hít vaøo vaø thôû ra, giuùp khoâng khí trong phoåi thöôøng xuyeân ñöôïc ñoåi môùi.

- Trao ñoåi khí ôû phoåi goàm söï khueách taùn cuûa oxi töø khoâng khí ôû pheá nang vaøo maùu vaø cuûa cacbonic töø maùu vaøo khoâng khí cuûa pheá nang.

- Trao ñoåi khí ôû teá baøo goàm söï khueách taùn cuûa oxi töø maùu vaøo teá baøo vaø cuûa cacbonic töø teá baøo vaøo maùu.

4. Huùt thuoác laù coù haïi cho söùc khoûe: vì khoùi thuoác laù co nhieàu chaát ñoäc coù haïi cho heä hoâ haáp nhö:

- CO: chieám choã cuûa oxi trong hoàng caàu, laøm cho cô theå ôû traïng thaùi thieáu oxi ñaëc bieät laø khi hoaït ñoäng maïnh.

- NOx: gaây vieâm, söng lôùp nieâm maïc, caûn trôû trao ñoåi khí; coù theå gaây cheát ôû lieàu cao.

- Nicotin: laøm teâ lieät lôùp loâng rung trong pheá quaûn, giaûm hieäu quaû loïc saïch khoâng khí; coù theå gaây ung thö phoåi.

 

Chöông V: TIEÂU HOÙA

A – Traéc nghieäm:

Caâu 1: d

Caâu 2: d

Caâu 3: c

Caâu 4: d

Caâu 5: a

Caâu 6: b

Caâu 7: dòch maät – dòch maät – muoái maät – cholesteron – buïng ñoùi – soûi maät.

B – Töï luaän:

1. Vai troø cuûa tieâu hoùa laø bieán ñoåi thöùc aên thaønh caùc chaát dinh döôõng maø cô theå coù theå haáp thuï ñöôïc qua thaønh ruoät vaø thaûi boû caùc chaát baõ trong thöùc aên.

2. Nghóa ñen veà maët sinh hoïc cuûa thaønh ngöõ: “Nhai kyõ no laâu”laø: khi nhai caøng kyõ thì hieäu suaát tieâu hoùa caøng cao, cô theå haáp thuï ñöôïc nhieàu chaát dinh döôõng hôn neân no laâu hôn.

3. Söï tieâu hoùa cuûa chaùo, söõa trong khoang mieäng:

- Vôùi chaùo, seõ ñöôïc thaám nöôùc boït, moät phaàn tinh boät chín trong chaùo ñöôïc enzim amilaza trong nöôùc boït phaân giaûi thaønh ñöôøng mantozô.

- Vôùi söõa, cuõng ñöôïc thaám nöôùc boït nhöng söï tieâu hoùa hoùa hoïc khoâng dieãn ra ôû khoang mieäng do thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa söõa laø protein vaø ñöôøng.

4. Caùc hoaït ñoäng tieâu hoùa ôû daï daøy:

- Tieát dòch vò.

- Bieán ñoåi lí hoïc cuûa thöùc aên.

- Bieán ñoåi hoùa hoïc cuûa thöùc aên.

- Ñaåy thöùc aên töø daï daøy xuoáng ruoät.

5. a) Hoaït ñoäng tieâu hoùa chuû yeáu cuûa ruoät non laø söï bieán ñoåi hoùa hoïc cuûa thöùc aên ñöôùi taùc duïng cuûa enzim trong dòch tieâu hoùa (dòch maät, dòch ruoät, dòch tuïy).

    b) Vôùi moät khaåu phaàn ñaày ñuû vaø söï tieâu hoùa coù hieäu quaû thì thaønh phaàn caùc chaát dinh döôõng sau khi tieâu hoùa ôû ruoät non laø: ñöôøng ñôn, caùc axit amin, glixeârin vaø axit beùo, caùc vitamin vaø muoái khoaùng.

6. Vai troø cuûa gan trong quaù trình tieâu hoùa ôû ngöôøi:

- Tieát ra dòch maät giuùp tieâu hoùa lipit.

- Khöû caùc chaát ñoäc loït vaøo mao maïch maùu cuøng caùc chaát dinh döôõng.

- Ñieàu hoøa noàng ñoä caùc chaát dinh döôõng trong maùu ñöôïc oån ñònh.

7. Bieän phaùp baûo veä heä tieâu hoùa traùnh caùc taùc nhaân coù haïi vaø hoaït ñoäng tieâu hoùa coù hieäu quaû:

- Hình thaønh thoùi quen aên uoáng hôïp veä sinh.

- Aên khaåu phaàn aên hôïp lí,

- Aên uoáng ñuùng caùch vaø veä sinh raêng mieäng saïch seõ sau khi aên.

 

 

Chöông VI: TRAO ÑOÅI CHAÁT VAØ NAÊNG LÖÔÏNG

A – Traéc nghieäm:

Caâu 1: c

Caâu 2: d

Caâu 3: d

Caâu 4: b

Caâu 5: a

Caâu 6: b

Caâu 7: b

Caâu 8: c

Caâu 9: a

Caâu 10: c

Caâu 11: d

Caâu 12: a

Caâu 13: c

Caâu 14: b

B – Töï luaän:

1. Vai troø cuûa heä tuaàn hoaøn trong trao ñoåi chaát ôû teá baøo: vaän chuyeån caùc chaát: chaát dinh döôõng, oxi töø maùu chuyeån qua nöôùc moâ tôùi teá baøo ñeå teá baøo thöïc hieän caùc chöùc naêng sinh lí. Khí cacbonic vaø chaát baøi tieát töø teá baøo ñoå vaøo nöôùc moâ roài chuyeån vaøo maùu, nhôø maùu chuyeån tôùi cô quan baøo tieát.

2. Noùi chuyeån hoùa vaät chaát vaø naêng löôïng laø ñaêïc tröng cuûa cô theå soáng vì: moïi hoaït ñoäng soáng cuûa cô theå ñeàu caàn naêng löôïng, naêng löôïng ñöôïc giaûi phoùng töø quùa trình chuyeån hoùa. Neáu khoâng coù chuyeån hoùa thì khoâng coù hoaït ñoäng soáng.

3. So saùnh:

Ñoàng hoùa:

- Toång hôïp chaát ñaëc tröng.

- Tích luõy naêng löôïng ôû caùc lieân keát hoùa hoïc.

Tieâu hoùa:

- laáy thöùc aên bieán ñoåi thaønh chaát dinh döôõng haáp thuï vaøo maùu…

Dò hoùa:

- Phaân giaûi caùc chaát ñaëc tröng thaønh chaát ñôn giaûn.

- Beû gaõy lieân keát hoùa hoïc giaûi phoùng naêng löôïng.

Baøi tieát:

- Thaûi caùc saûn phaåm phaân huûy vaø saûn phaåm thöøa ra moâi tröôøng ngoaøi nhö nöôùc tieåu, moà hoâi…

Xaûy ra ôû teá baøo

Xaûy ra ôû caùc cô quan.

4. Moái quan heä: caùc chaát ñöôïc toång hôïp töø ñoàng hoùa laø nguyeân lieäu cho dò hoùa. Do ñoù, naêng löôïng ñöôïc tích luõy ôû ñoàng hoùa seõ ñöôïc giaûi phoùng trong quaù trình dò hoùa ñeå cung caáp trôû laïi cho hoaït ñoäng toång hôïp cuûa ñoàng hoùa. Hai quaù trình naøy traùi ngöôïc nhau, maâu thuaãn nhau nhöng thoáng nhaát vôùi nhau. Neáu khoâng coù ñoàng hoùa thì khoâng coù nguyeân lieäu cho dò hoùa vaø khoâng coù dò hoùa thì khoâng coù naêng löôïng cho hoaït ñoäng ñoàng hoùa.

5. Giaûi thích:

- Trôøi noùng choùng khaùt: Khi trôøi noùng, söï toûa nhieät vaø thoaùt moà hoâi cuûa cô theå taêng -> cô theå maát nöôùc nhanh, caàn uoáng nöôùc nhieàu ñeå boå sung löôïng nöôùc ñaõ maát.

- Trôøi maùt choùng ñoùi: Khi trôøi maùt (laïnh) ñeå duy trì nhieät ñoä cô theå oån ñònh cô theå phaûi taêng sinh nhieät, luùc naøy caùc teá baøo cô theå phaûi hoaït ñoäng nhieàu, söû duïng nhieàu chaát dinh döôõng neân nhanh ñoùi.

6. Ñeå phoøng caûm noùng, caûm laïnh:

- Ñi naéng caàn ñoäi muõ noùn.

- Khoâng chôi theå thao ngoaøi trôøi naéng vaø nhieät ñoä khoâng khí cao.

- Trôøi noùng, sau khi lao ñoäng naëng hoaëc ñi naéng veà, moà hoâi ra nhieàu khoâng ñöôïc taém ngay, khoâng ngoài nôi loäng gioù, khoâng baät quaït quaù maïnh.

- Trôøi reùt caàn giöõ aám cô theå nhaát laø coå, ngöïc, chaân; khoâng ngoài nôi huùt gioù.

- Reøn luyeän theå duïc theå thao hôïp lí ñeå taêng khaû naêng chòu ñöïng cuûa cô theå.

- Troàng caây xanh taïo boùng maùt ôû tröôøng hoïc vaø khu daân cö.

7. Caàn boå sung thöùc aên giaøu chaát saét cho caùc baø meï ñang mang thai: Saét caàn cho söï taïo hoàng caàu vaø tham gia quaù trình chuyeån hoùa. Vì vaäy baø meï mang thai caàn ñöôïc boå sung chaát saét ñeå thai phaùt trieån toát, ngöôøi meï khoûe maïnh.

8. Nhu caàu dinh döôõng khaùc nhau tuøy ngöôøi vì: phuï thuoäc caùc yeáu toá: kích thöôùc cô theå, ñoä tuoåi, daïng hoaït ñoäng, traïng thaùi cô theå…

Ví duï: Nhu caàu dinh döôõng cuûa treû em cao hôn ngöôøi tröôûng thaønh ñaëc bieät laø proteâin vì caàn tích luõy chaát dinh döôõng cho cô theå phaùt trieån.

9. a) Böõa aên hôïp lí, coù chaát löôïng:

- Ñaûm baûo ñuû thaønh phaàn dinh döôõng, vitamin, muoái khoaùng.

- Coù söï phoái hôïp ñaûm baûo caân ñoái tæ leä caùc thaønh phaàn cuûa thöùc aên.

b) Ñeå naâng cao chaát löôïng böõa aên caàn:

- Xaây döïng kinh teá gia ñình phaùt trieån ñeå ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu aên uoáng.

- Laøm cho böõa aên haáp daãn, aên ngon mieäng baèng caùch:

+ Cheá bieán hôïp khaåu vò.

+ Baøn aên vaø baùt ñuõa saïch seõ.

+ Trình baøy moùn aên ñeïp, haáp daãn.

+ Tinh thaàn saûng khoaùi, vui veû.

 

----------------------

nguon VI OLET