Nước Đại Việt thời Lê sơ (Tiết 40)

Ho¹t ®éng cña ThÇy vµ Trß

Néi dung kiÕn thøc

th¶o luËn nhãm

GV: Ph¸t phiÕu häc tËp sè 1:

Nhµ Lª s¬ ®· cã nh÷ng biÖn ph¸p g× ®Ó ph¸t triÓn Gi¸o dôc vµ khoa cö ?

HS:-  4 nhãm tiÕn hµnh th¶o luËn

     - C¸c nhãm hoµn thµnh vµo b¶ng phô d¸n ë b¶ng

     - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶ th¶o luËn

GV- Bæ sung vµ chuÈn x¸c l¹i kiÕn thøc c¸c nhãm b»ng b¶ng phô trªn b¶ng.

     - Cïng c¶ líp t×m hiÓu s©u c¸c vÊn ®Ò vÒ gi¸o dôc  

vµ khoa cö.

Gi¸o dôc:

- Dùng l¹i Quèc tö gi¸m (cã tõ nhµ Lý) ë kinh thµnh Th¨ng Long, ban chiÕu "CÇu hiÒn"

- Më c¸c tr­êng häc ®Õn tËn c¸c lé, ®¹o, phñ.

-         §a sè d©n ®Òu ®­îc häc tËp vµ cã thÓ thi cö trõ nh÷ng ng­êi ph¹m vµ lµm nghÒ ca h¸t.

GV: ViÖc kh«ng cho ng­êi lµm nghÒ ca h¸t ®i thi cö lµ mét h¹n chÕ cña triÒu nhµ Lª s¬ lóc bÊy giê, v× hä xem ca h¸t lµ mét nghÒ mua vui lóc nhµn rçi... Ngµy nay, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta xem Gi¸o dôc lµ quèc s¸ch hµng ®Çu, ai còng ®­îc khuyÕn khÝch häc tËp...

- Néi dung häc tËp vµ thi cö lµ c¸c s¸ch cña ®¹o Nho, Nho gi¸o chiÕm ®Þa vÞ ®éc t«n.

GV: T¹i sao Nho gi¸o l¹i gi÷ ®Þa vÞ ®éc t«n ?

HS: C¸c t­ t­ëng cña Nho gi¸o khuyªn ng­êi ta trung víi Vua, hiÕu víi cha mÑ... Nh÷ng t­ t­ëng nµy gióp giai cÊp thèng trÞ còng cè thªm chÝnh quyÒn...

 S¸ch Nho häc bao gåm:

+"Ngò kinh":Kinh thi, Kinh th­, Kinh dÞch, K.X thu

+"Tø th­"; §¹i häc, Trung dung, LuËn ng÷, M¹nh tö

- TuyÓn chän ng­êi giái, cã ®¹o ®øc ®Ó lµm ThÇy gi¸o d¹y häc.

- Nhµ n­íc ban c¸c s¸ch:Ngò kinh, Tø th­, §¨ng khoa lôc, v¨n tuyÓn... cho c¸c lé.

Khoa cö:

- Tæ chøc c¸c k× thi H­¬ng ë c¸c ®¹o, lé, thi Héi ë s¶nh ®«, thi §×nh ë kinh thµnh (Vua ngù ra ®Ò) ®Ó ph©n h¹ng TiÕn sÜ.(thÝ sinh ph¶i tr¶i qua 4 m«n thi)

- Ban phÈm t­íc, ®ai ngäc, mò, ¸o, vinh quy b¸i tæ. N¨m 1442, Vua Lª Th¸i Tæ sai so¹n v¨n bia, dùng bia ®¸ ghi tªn TiÕn sÜ ®Æt ë V¨n MiÕu- Quèc tö gi¸m, bia

1.T×nh h×nh gi¸o dôc vµ khoa cö:

Gi¸o dôc:

-         Dùng l¹i Quèc tö gi¸m

-         Më tr­êng häc ®Õn tËn lé, phñ

-         §a sè nh©n d©n ®Òu ®­îc ®i häc, ®i thi.

-         TuyÓn chän ng­êi giái, cã ®¹o ®øc lµmThÇy gi¸o.

   Khoa cö:

-         Tæ chøc c¸c k× thi H­¬ng, Héi, §×nh

-         Ban phÈm t­íc, kh¾c tªn vµo bia ®¸, ®Æt ë V¨n MiÕu- Quèc tö gi¸m

TiÕn sÜ cã b¾t ®Çu tõ ®©y.

GV: Quan s¸t H.45 sgk, TØnh Qu¶ng TrÞ cã TiÕn sÜ nµo vinh dù ®­îc kh¾c tªn ë V¨n MiÕu- Quèc tö gi¸m ?

HS: M« t¶ tranh....

GV: ë Qu¶ng trÞ cã TiÕn sÜ Bïi Dôc Tµi vinh dù ®­îc kh¾c tªn ë V¨n MiÕu- Quèc tö gi¸m . §©y lµ niÒm tù hµo cña ng­êi d©n Qu¶ng trÞ. Hµng n¨m TØnh ta cã tæ chøc trao quü khuyÕn häc Bïi Dôc Tµi cho nh÷ng häc sinh häc giái, hy väng trong chóng ta sau nµy sÏ cã dÞp ra th¨m V¨n MiÕu vµ nhËn ®­îc quü khuyÕn häc nµy

GV: KÕt qu¶ cña nh÷ng biÖn ph¸p ®ã ?

HS: Thêi Lª s¬ (1428-1527) tæ chøc ®­îc 26 khoa thiTiÕn sÜ lÊy ®ç... Riªng vua Lª Th¸nh T«ng (1460- 1497) tæ chøc 12 khoa thi ....

HS: §äc ®o¹n trÝch sgk “ Khoa cö....ng­êi kÐm”

GV: NhËn xÐt vÒ t×nh h×nh gi¸o dôc vµ khoa cö thêi Lª s¬ ?

HS: Néi dung häc tËp  réng r·i, c¸ch  tæ chøc quy cò, hoµn chØnh , Vua lµ ng­êi ra ®Ò thi vµ lµ Gi¸m kh¶o. Ng­êi d©n  ®a phÇn ®Òu ®­îc ®i häc vµ thi cö.

     Gi¸o dôc vµ khoa cö ®­îc tæ chøc quy cò vµ chÆt chÏ, ®µo t¹o vµ tuyÓn chän ®­îc nhiÒu ng­êi hiÒn tµi cho ®Êt n­íc.

GV: Liªn hÖ t×nh h×nh gi¸o dôc ViÖt Nam ta hiÖn nay

GV: So s¸nh gi¸o dôc vµ khoa cö víi thêi TrÇn ?

HS: - Tæ chøc quy cò, chÆt chÏ, hoµn chØnh h¬n, tuyÓn chän ®­îc nhiÒu nh©n tµi cho ®Êt n­íc.

- Thêi TrÇn 7 n¨m më 1 khoa, Lª s¬ 3 n¨m më 1 khoa

th¶o luËn nhãm

GV: Ph¸t phiÕu häc tËp sè 2:

HS: Th¶o luËn vµ ®iÒn vµo phiÕu, ®¹i diÖn tr×nh bµy, nhãm kh¸c bæ sung, ®¸nh gi¸.

GV: ChuÈn x¸c, bæ sung, ®¸nh gi¸

GV: V¨n häc thêi Lª s¬ ph¸t triÓn trªn nh÷ng lÜnh vùc nµo ?

HS: V¨n häc ch÷ H¸n vµ v¨n häc ch÷ N«m

GV: KÓ tªn mét sè t¸c gi¶, t¸c phÈm tiªu biÓu?

HS: B×nh Ng« ®¹i c¸o,

Quúnh uyÓn cöu ca ( cña héi Tao §µn do Lª Th¸nh T«ng thµnh lËp vµ lµm chñ so¸i) ,

Qu©n trung tõ mÖnh tËp (tËp hîp h¬n 50 bøc th­ do NguyÔn Tr·i ®· viªt göi cho qu©n, t­¬ng Minh  vÒ  ®Êu tranh vµ ngo¹i giao), Quèc ©m thi tËp....

GV: " ... Nh­ n­íc §¹i ViÖt ta tõ tr­íc

         Vèn x­ng nÒn v¨n hiÕn ®· l©u

         Nói s«ng bê câi ®· chia

         Phong tôc B¾c Nam còng kh¸c..."

Qua ®o¹n trÝch ®ã cho biÕt v× sao l¹i nh÷ng t¸cphÈm v¨n häc n­íc ta l¹i mang nh÷ng néi dung Êy ?

HS: Lßng tù hµo d©n téc, ®Êt n­íc võa tr¶i qua th¾ng lîi trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng qu©n Minh x©m l­îc gian khæ mµ oanh liÖt...

GV: C¸c t¸c phÈm vÒ Sö häc ?

       §¹i ViÖt sö kÝ (10quyÓn)

       §¹i ViÖt sö kÝ toµn th­ ( 15quyÓn)

       Lam s¬n thùc lôc

       ViÖt gi¸m th«ng kh¶o tæng luËn

       Hoµng triÒu quan chÕ

  D­ ®Þa chÝ (gåm 54 ch­¬ng do NguyÔn Tr·i viÕt vµo TK XV vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn cña c¸c khu vùc n­íc ta )

    Hång §øc b¶n ®å, An Nam  th¨ng h×nh ®å...

2. V¨n häc, khoa häc, nghÖ thuËt:

a.  V¨n häc:

Gåm v¨n häc ch÷ H¸n vµ v¨n häc ch÷ N«m mang néi dung yªu n­íc s©u s¾c: B×nh Ng« ®¹i c¸o, Quúnh uyÓn cöu ca, Quèc ©m thi tËp....

2. Khoa häc:

-         Sö häc: §¹i ViÖt sö kÝ, §¹i ViÖt sö kÝ toµn th­, Lam s¬n thùc lôc...

-         §Þa lÝ: Hång §øc b¶n ®å, D­ ®Þa chÝ,  An Nam  th¨ng h×nh ®å...

-         Y häc: B¶n th¶o thùc vËt to¸t yÕu

GV: C¸c t¸c phÈm vÒ Y häc vµ To¸n häc ?

HS:Y häc: B¶n th¶o thùc vËt to¸t yÕu

To¸n häc: §¹i thµnh to¸n ph¸p vµ lËp thµnh to¸n ph¸p

                     (L­¬ng ThÕ Vinh vµ Vò H÷u)

GV: Thµnh tùu vÒ NghÖ thuËt ?

HS: NghÖ thuËt s©n khÊu: chÌo, tuång, ca móa, nh¹c...ph©n thµnh hai m¶ng ®ã lµ nghÖ thuËt s©n khÊu chÌo, ®­îc s¸ng t¸c tõ trong nh©n d©n ph¶n ¸nh ch©n thùc cuéc sèng cña nh©n d©n lao ®éng, Nã cã mét søc sèng m·nh liÖt vµ nghÖ thuËt s©n khÊu phôc vô cho giai cÊp thèng trÞ mua vui lóc nhµn rçi nªn kh«ng ®­îc coi träng vµ bÞ gäi lµ " X­íng ca v« loµi”....

GV: Ngµy nay chóng ta ph¶i cã tr¸ch nhiÖm gi÷ g×n vµ ph¸t huy truyÒn thèng tèt ®Ñp v¨n ho¸ ®ã cña d©n téc

HS: §äc t­ liÖu sgk vµ quan s¸t H×nh 46 sgk

GV: NghÖ thuËt kiÕn tróc vµ ®iªu kh¾c chó träng ph¸t triÓn l¨ng tÈm cung ®×nh, kiÕn tróc phËt gi¸o Ýt ®­îc chó träng nh­ c¸c triÒu ®¹i tr­íc nh­ng vÉn ph¸t triÓn trong nh©n d©n... chuyÓn sang mét phong c¸ch míi.

-         To¸n häc: §¹i thµnh to¸n ph¸p vµ lËp thµnh to¸n ph¸p

c. NghÖ thuËt:

- NghÖ thuËt s©n khÊu: chÌo, tuång, ca móa

- NghÖ thuËt kiÕn tróc vµ ®iªu kh¾c: c¸c t­îng Voi chÇu, kinh thµnh, l¨ng tÈm