ÔN TẬP THI TỐT NGHIỆP THPT MÔN VĂN

2008-2009

 

THUỐC  (Lỗ Tấn)

  Hỏi: Em hãy trình bày những nét chính về cuộc đời và nghệ thuật của tác giả Lỗ Tấn . Con đường chọn nghề của Lỗ Tấn có gì đáng chú ý ?

Tr lời:

- L Tấn ( 1881-1936 ) tên thật là Chu Th Nhân , quê ph Thiệu Hưng tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc . Năm 13 tuổi , chứng kiến cảnh người cha lâm bệnh mà chết vì không có thuốc , L Tấn ôm ấp nguyện vọng học ngh thuốc,để chữa bệnh  cho những người nghèo như cha mình .

- Tuổi tr L Tấn nhiều lần đổi ngh để tìm con đường cống hiến cho dân tộc : ngh hàng hải , khai m rồi chuyển sang ngh y .  Đang học nghành y Nhật , một lần xem phim ông thấy những người Trung Quốc kho mạnh hớn h đi xem quân Nhật chém một người Trung Quốc chống Nhật . Ông giật mình nhận ra rằngChữa bệnh thể xác không quan trọng bằng chữa bệnh tinh thần . Và thế là ông chuyển sang làm văn ngh để phanh phui căn bệnh tinh thần của quốc dân , lưu ý mọi người tìm cách chạy chữa . Con đường gian nan chọn ngh của L Tấn vừa mang đậm dấu ấn của lịch s Trung Hoa thời cận hiện đại vừa nói lên tâm huyết của L Tấn với dân tộc.

- L Tấn là nhà văn cách mạng lỗi lạc của Trung Quốc đầu thế k XX : “Trước Lỗ Tấn , chưa hề có Lỗ Tấn , sau Lỗ Tấn , có vô vàn Lỗ Tấn” (Quách Mạc Nhược ). Ông được tôn vinh là linh hồn dân tộc . Ông chuyên vạch trần những thói hư tật xấu của nhân dân để mọi người tìm cách chạy chữa , t phấn đấu vươn lên , t cường dân tộc . Tác phẩm chính của L Tấn là AQ chính truyện , Cố hương…

  Hỏi:Hãy nêu hoàn cảnh ra đời và tóm tắt tác phẩm Thuốc của Lỗ Tấn .

Tr lời: a-Hoàn cảnh ra đời : Truyện ngắn Thuốc của L Tấn viết năm 1919 , đúng vào lúc cuộc vận động Ngũ T ( Phong trào đấu tranh đòi t do dân ch của học sinh , sinh viên Bắc Kinh ) bùng n.

b-Tóm tắt tác phẩm:

         Một đêm mùa thu gần về sáng , Lão Hoa đem s tiền v chồng dành dụm được ra pháp  trường , gặp đao ph mua một cái bánh tẩm máu t tù v cho thằng Thuyên ,con trai lão ăn để chữa bệnh lao.(Mua thuốc , uống thuốc )(người kể chuyện là lão Hoa)

        Trời  sáng , quán trà của v chồng lão Hoa đông khách dần , mọi người bàn tán v cái chết của t tù . T tù là H Du , một người cách mạng b x chém vì chống Nhật . Mọi người cho H Du là thằng điên , thằng khốn nạn và khen C Ba là khôn vì đã t cáo cháu  mình để lấy tiền thưởng . H cũng cho v chồng lão Hoa là may vì tìm được máu để tẩm bánh bao làm thuốc (bàn về thuốc).(người k chuyện biết tuốt)

            Tiết thanh minh vào mùa xuân năm sau , bà Hoa đi thăm m con ( thằng Thuyên vẫn chết vì bệnh lao dù đã ăn bánh bao tẩm máu người). Bà gặp bà m của H Du .M H Du lúc đầu còn ngại ngùng , nhưng sau đó bà Hoa đã bước qua ranh giới phân chia khu nghĩa địa dành cho dành cho người nghèo sang khu dành cho ngưòi chết chém để an ủi m H Du . C hai bà m đều hết sức kinh ngạc khi thấy trên m H Du có một vòng hoa (hậu quả của thuốc). (người k chuyện là bà Hoa

  Hỏi: Em hiểu từ thuốc ở đây là nói về cái gì? . Hình tượng chiếc bánh bao tẩm máu người mang ý nghĩa gì?. (Nghĩa tường minh của Thuốc là chỉ phương thuốc chữa bệnh gì ? Thuốc ở đây còn hàm ý chỉ  phương thuốc chữa những căn bệnh nào nữa?)Qua nhan đề truyện và hình ảnh chiếc bánh bao em hãy phát biểu chủ đề truyện ngắn “Thuốc”

Tr lời:  Ý nghĩa nhan đề “Thuốc” và hình tượng chiếc bánh bao tẩm máu người:

Nhan đề thiên truyện là Thuốc (nguyên văn là Dược) . Thuốc đây chính là chiếc bánh bao tẩm máu người mà lão Hoa đã mua v cho thằng Thuyên ăn để chữa bệnh lao.Nhan đề này có nhiều nghĩa .

-Tầng nghĩa th nhất của Thuốc là nghĩa tường minh , chỉ phương thuốc chữa bệnh lao bằng chiếc bánh bao tẩm máu người . Đây là một phương thuốc mê tín lạc hậu tương t như  hai v thuốc mà ông thầy lang đã bốc cho cho b L Tấn để chữa bệnh phù thủng là rễ cây mía đã kinh sương ba năm và một đôi dế đủ con đực , con cái dẫn đến cái chết của ông c.

-Tầng nghĩa th hai của Thuốc là nghĩa hàm ẩn , đó là phương thuốc để chữa  bệnh tinh thần : căn bệnh gia trưởng , căn bệnh u mê lạc hậu về mặt khoa học của người dân Trung Quốc . B m thằng Thuyên vì lạc hậu và gia trưởng đã áp đặt cho nó một phương thuốc là chiếc bánh bao tẩm máu người dẫn đến cái chết của nó . Rồi tất c đám người trong quán trà cũng sai lầm như vậy. Chiếc bánh bao tẩm máu vô hại kia đã tr thành một th thuốc độc vì người ta quá tin vào nó mà không lo tìm một th thuốc khác .Người dân Trung Quốc phải tỉnh giấc , không đượcngủ mê trong cái nhà hộp bằng sắt không có cửa sổ”.

-Tầng nghĩa th ba của Thuốc , của chiếc bánh bao tẩm máu người là phương thuốc nhằm chữa căn bệnh u mê lạc hậu về mặt chính trị của người dân Trung Quốc và căn bệnh xa rời quần chúng của người cách mạng Trung Quốc thời bấy giờ . Máu để tẩm chiếc bánh bao là dòng máu người chiến sĩ cánh mạng H Du đã đổ xuống để giải phóng cho nhân dân . Thế mà nhân dân lại u mê cho anh là làm giặc , là thằng điên và mua máu anh để tẩm bánh bánh bao. Còn H Du làm cách mạng cứu nước ,cứu dân mà lại quá xa rời quần chúng để nhân dân không hiểu anh đã đành mà m anh cũng không hiểu (đỏ mặt xấu h khi thăm m con gặp bà Hoa) còn chú anh thì t cáo cháu để lấy tiền thưởng.

Tóm lại: Nhan đề truyện và hình ảnh chiếc bánh bao tẩm máu người đã th hiện ch đề tư tưởng tác phẩm: Lỗ Tấn đã đau nỗi đau của dân tộc Trung Hoa thời cận đại : nhân dân thì “ngủ say trong một cái nhà hộp bằng sắt” còn người cách mạng thì “bôn ba trong chốn quạnh hiu”

  Hỏi: Qua cảnh đám đông chen lấn ở pháp trường và cuộc bàn luận ở quán trà, Lỗ Tấn muốn nói lên điều gì?

Tr lời:    Hình ảnh đám đông quần chúng:

-Buổi sáng sớm, ở pháp trường , lão Hoa đi mua bánh bao tẩm máu t tù v chữa bệnh cho con thì b một đám đông xô đẩy nhau ào ào,chen bật lão suýt ngã.Đó là những người đi xem hành hình nhà cách mạng H Du .Đám đông này khiến ta liên tưởng đến đám đông đi xem hành hình một người Trung Quốc chống Nhật khiến L Tấn đi đến quyết định : Chữa bệnh th xác không quan trọng bằng chữa bệnh tinh thần cho quốc dân.

-Khi trời sáng hẳn, quán trà đã đông khách của lão Hoa  , Cậu Năm Gù ,C Khang ,người râu hoa râm…cùng bàn tán về cái chết của Hạ Du với thái độ miệt thị. H cho anh là cáithằng khốn nạn”, “hắn điên thật rồi”.Và h cho rằng trong cái chết của H Du có hai người gặp may . May nhất là C Ba nh t cáo cháu mình nên được thưởng một s tiền lớn mà gia đình khỏi b liên lu, còn lão Hoa thì có máu H Du để chấm bánh bao làm thuốc chữa bệnh cho thằng Thuyên.

Tóm lại, qua hai s việc trên,và bằng  ngôn ng của người k chuyện , ta thấy đám đông quần chúng thật là mê muội. S hiểu biết và thái độ của h  v những vấn đề của  đất nước,v bệnh tật ,v cuộc đời còn quá hạn chế.Nói như L Tấn thì h đang “ng quên trong một cái nhà hộp bằng sắt không có cửa s .Phải làm thế nào đó để thức tỉnh h.Ta cũng thấy nhân vật H Du là một người yêu nước nhưng anh  cũng thật cô đơn .

  Hỏi: Hình tượng người cách mạng Hạ Du hiện lên như thế nào?Qua hình tượng nhân vật Hạ Du ,Lỗ Tấn muốn nói lên điều gì?

 Tr lời:   Nhân vật Hạ Du không xuất hiện trực tiếp trong tác phẩm mà được giới thiệu thông qua các nhân vật khác và qua thái độ của người k chuyện .

         H Du là một ngưi yêu nước , một nhà cách mạng tiên phong , dũng cảm x thân vì nghĩa lớn.

        Nhưng anh rất cô đơn ,không ai hiểu anh k c m anh .Anh đã đổ máu vì quần chúng thế mà h lại lấy máu anh để tẩm bánh bao chữa bệnh lao.

        H Du chính là hình ảnh tượng trưng của cuộc cách mạng Tân Hợi, một cuộc cách mạng góp phần đánh đổ chế độ phong kiến Trung Quốc nhưng lại xa rời quần chúng nên thất bại.Qua hình tượng H Du ,L Tấn muốn bày t lòng kính trọng với cuộc cách mạng này.

  Hỏi: Thời gian nghệ thuật của truyện tiến triển như thế nào? Nó thể hiện điều gì?

Tr lời:-Thời gian nghệ thuật của truyện tiến triển t mùa thu H Du b hành hình đến mùa xuân trong tiết thanh minh năm sau lúc hai bà m đi thăm m con.Cái chết của hai người con cũng như chiếc lá rời cành để tích nhựa cho một mùa xuân hi vọng. .Thời gian ngh thuật đã th hiện mạch suy tư lạc quan của tác gi.

  Hỏi: Hình ảnh con đường mòn trong nghĩa địa có ý nghĩa gì?

-Tr lời:  Nghĩa địa của làng m dày khít như bánh bao nhà giàu ngày mừng th ,có một con đường mòn giữa chia làm hai:Nghĩa địa người chết chém phía bên trái  nghĩa địa người nghèo phía bên  phi .Con đường mòn là biểu tượng cho một tập quán xấu đã tr thành thói quen.Hai bà m đã bước qua con đường mòn để đến gặp nhau vì đồng cảm tình thương con sâu sắc.

  Hỏi: Tìm hiểu ý nghĩa của hình tượng vòng hoa trên mộ Hạ Du?Câu nói của bà mẹ “Thế này là thế nào hàm chứa điêù gì?”

Tr lời:     C hai bà m cùng rất kinh ngạc khi thấy trên  mộ Hạ Du có một vòng hoa : “hoa trắng hoa hồng nằm khoanh trên nấm mộ khum khum”.Bà mẹ Hạ Du cứ lẩm bẩm câu hỏi “Thế này là thế nào?”.u hỏi vừa hàm chứa sự sửng sốt ,vừa ẩn giấu  niềm vui vì có người đã hiểu con mình .Đồng thời đã là câu hỏi thì đòi hỏi có câu tr lời. Việc làm của H Du đã khiến mọi người phải suy nghĩ một cách nghiêm túc.Với vòng hoa, L Tấn đã bày t s trân trọng và tiếc thương đối với người chiến sĩ cách mạng tiên phong.

        Hỏi: Dựa vào đặc điểm thể loại truyện ngắn,em hãy nêu đặc sắc nghệ thuật của truyện.

Tr lời: -Truyện có lối viết cô đọng, súc tích ,giàu hình ảnh mang ý nghĩa biểu tượng (chiếc bánh bao tẩm máu,vòng hoa,con đường mòn…)

        -Cách xây dựng nhân vật  cũng rất đặc biệt: không đặt nhân vật cách mạng vào v trí ch yếu mà đặt tuyến ngầm phía sau nhân vật đám  đông để khắc ho ch đề thức tỉnh quần chúng của truyện.

        -Cách k chuyện theo ngôi th ba truyền thống nhưng nhiều đoạn đã chuyển điểm nhìn trần thuật sang nhân vật làm cho truyện sinh động và giàu chất tr tình hơn.

  Hỏi: Em hãy tổng kết những kiến thức cơ bản về tác phẩm? (Phần ghi nhớ SGK)

.      Tr lời:L Tấn được tôn vinh làlinh hồn dân tộc”vì nhà văn đã đau nỗi đau của dân tộc Trung Hoa thời cận đai. : “nhân dân thì ngủ say trong một cái nhà hộp bằng sắt”, còn người cách mạng thìbôn ba trong chốn quạnh hiu”.

. Cô đọng và súc tích, Thuốc là một truyện ngắn mang kích thước của một truyện dài.

SỐ PHẬN CON NGƯỜI   (Sô-lô-khôp, trích)

Hỏi:: Em hãy cho biết  cuộc đời  đã ảnh hưởng đến sự nghiệp văn chương của tác giả Sô-lô-khốp như thế nào? Nêu hoàn cảnh ra đời và tóm tắt tác phẩm Số phận con người?

      Tr lời:M.A.Sôlôkhôp (1905-1984)là nhà văn Nga lỗi lạc.Ông sinh ra và lớn lên ở tỉnh Rôxtôp thuộc vùng thảo nguyên sông Đông và gắn bó với vùng đất trù phú đậm bản sắc văn hoá của người cô dắc này trong những bước chuyển mình đau đớn và phức tạp của lịch s.Chưa được 17 tuổi nhưng trong nội chiến Sô-lô-khôp đã làm thư kí u ban xã,xoá nạn mù ch,trưng thu lương thực chống đói…Năm 17 tuổi,ông lên Mat-xcơ-va làm nhiều ngh vất v như đập đá ,khuân vác ,kế toán để thực hiện giấc  mơ viết văn.Năm 21 tuổi, Sôlôkhôp đã có hai tập truyện ngắn viết v vùng sông Đông là Truyện sông Đông và Thảo nguyên xanh. Năm 22 tuôỉ , Sôlôkhôp tr v quê và bắt đầu viết b tiểu thuyết s thi 4 tập Sông Đông êm đềm.B tiểu thuyết hoàn thành năm 1940 lúc Sôlôkhôp 35 tuổi và ngay lập tức được tặng giải thưởng quốc gia.

-Chiến tranh v quốc chống phát xít Đức bùng n,Sôlôkhôp tham gia với tư cách là phóng viên chiến tranh theo sát Hồng quân trên nhiều mặt trận. Sau chiến tranh,ông lại lăn mình vào những hoạt động xã hội địa phương .Vốn sống ấy giúp ông viết thành công tác phẩm Số phận con người th hiện cách nhìn v cuộc sống và chiến tranh một cách toàn diện ,chân thực.

-Nét nổi bật trong phong cách ngh thuật của Sôcôlốplà viết đúng s tht dù đôi khi s thật đó khắc nghiệt, cay đắng.Ông coi s mạng cao c nhất của ngh thuật là ca ngợi nhân dân .Do những cống hiến ngh thuật to lớn, năm 1965,Sôlôkhôp được nhận giải Noben v văn học.

2- Tác phẩm:

a-Hoàn cảnh ra đời :

         Truyện ngắn Số phận con người của Sôlôkhốp hoàn thành năm 1957 m ra một chân trời mới cho văn học Nga, th hiện  cách nhìn cuộc sống và chiến tranh một cách toàn diện ,chân thực.

b-Tóm tắt tác phẩm:

         Xôcôlốp là một chiến sĩ Hồng quân Liên xô từng tham gia nội chiến. Cha m, anh ch của anh đều chết trong nạn đói.Xôcôlốp trải qua nhiều ngh để kiếm sống .Rồi anh có v, có ba con và xây được một ngôi nhà ,sống hạnh phúc.

         Khi chiến tranh vệ quốc chống phát xít  bùng n, anh ra trận .Chiến đấu chừng một năm,anh b thương hai lần rồi b bắt làm tù binh,b đo đày trong các trại tập trung của phát xít Đức.Năm 1944,bọn phát xít Đức thua to,phải dùng c tù binh làm lái xe.Xôcôlốp đã cướp xe,bắt sống tên thiếu tá phát xít, trốn thoát.V tới đợn v,anh mới hay tin ngôi nhà anh b bom phát xít n tan tành,v và hai con gái b bom giết hại.Nim hi vọng cuối cùng của anh là đứa con trai bây gi đã là một đại uý pháo binh nhưng rồi nó cũng hi sinh ngay trong ngày chiến thắng.

         Chiến tranh kết thúc ,Xôcôlôp giải ngũ. Anh không v quê hương mà đến nh nhà một người bạn và làm ngh lái xe để kiếm sống. đây,anh đã nhận  Vania, một đứa bé m côi năm tuổi làm con nuôi.Việc chăm sóc bé tuy vất v nhưng có nó anh mới thấy hạnh phúc .Trái tim rệu rã của anh dường như êm dịu lại.Còn bé Vania tưởng tìm được b ruột của mình nên quấn quít bên b không rời.Trong một lần lái xe,anh va phải một con bò và b tước bằng lái. Hai b con lại dắt nhau đi nơi khác kiếm sống.Bé Vania hồn nhiên vô tư còn anh phải gượng chống chọi với nỗi đau buồn và bệnh tim để sống và làm ch dựa cho chú bé.

Hỏi:Hoàn cảnh và tâm trạng của nhân vật An-đrây Xô-cô-lốp sau khi chiến tranh kết thúc và trước khi gặp bé Vania được miêu tả như thế nào.

      Tr lời:  Hoàn cảnh và tâm trạng của Xô-cô-lôp sau khi chiến tranh kết thúc  và trước khi gặp bé Vania :

-Hoàn cảnh của Xôcôlốp khi chiến tranh kết thúc thật bi đát: V và hai con gái  b bom phát xít giết hại ,ngôi nhà êm ấm xưa kia nay ch còn là một h bom. Niềm vui sướng và niềm hi vọng cuối cùng của anh là đứa con trai đang là sĩ quan pháo binh cũng hi sinh ngay trong ngày chiến thắng. Anh thấy như trong con người mìnhcó cái gì đó vỡ tung ra”, anh sống như người mất hồn. Bản thân anh lại đã hai lần b thương ,b đày đo trong trại tập trung ca phát xít,bây gi lại còn b bệnh tim hành h.

-Trước nỗi đau th xác và tinh thần quá lớn như thế nên điều d hiểu là anh đã quen với việc mượn rượu giải sầu. S tuyệt vọng và nỗi cô đơn rất d đẩy anh đến vực thẳm của s nghiện rượu và chán đời nếu không có ngh lực. Biểu dương nhân dân anh hùng nhưng Sôlôkhôp cũng đã không ngần ngại khi nói đến cái giá rất đắt của chiến thắng, đến nỗi đau tột cùng của con người do chiến tranh gây ra.

           Việc Xô-cô-lôp nhận bé Vania làm con nuôi đã tác động lớn lao đến hai cha con như thế nào

Việc Xôcôlốp  nhận bé Va-ni-a làm con nuôi đã có tác động mạnh mẽ và lớn lao đến hai cha con .Trước khi gặp Xôcôlốp,bé Vania là một chú bé m côi không nơi nương tựa, ai cho gì thì ăn nấy , b đâu ng đó. Trong cái nhìn của Xôcôlốp thì “…thằng bé rách bươm xơ mướp.Mặt mũi thì bê bết nước dưa hấu ,lem luốc bụi bặm,bẩn như ma lem ,đầu tóc rối bù nhưng cặp mắt - c như những ngôi sao sáng ngời sau trận mưa đêm!”.Những chi tiết ngh thuật trên được chọn lọc để bộc l sự xót thương và lòng yêu mến của Xôcôlốp đối với chú bé.

      Khi nghe tin b m nó đều chết trong chiến tranh,những giọt nước mắt nóng hổi sôi lên trong mắt Xôcôlốp và  lập tức anh quyết định s nhận chú bé làm con. “Ngay lúc ấy tâm hồn tôi bỗng nh nhõm và bừng sáng lên”.Phút giây hạnh phúc bất ng khiến c hai đều choáng váng : “Nó áp sát vào người tôi , toàn thân c run lên như ngọn c trước gió .Còn mắt tôi thì c m đi ,c người cũng run lên ,hai bàn tay lẩy bẩy…”. Bé Vania vô cùng hạnh phúc vì tưởng đã tìm lại được người cha ruột của mình còn anh trước hoàn cảnh ấy ,lòng nhân hậu đã giúp anh quên nỗi đau riêng để lo cho nó. Đêm đêm ,khi ngắm nhìn nó ng, thơm mái tóc xù của nó ,anh thấy trái tim mình êm dịu lại.T nay, anh đã có người để chăm sóc yêu thương và để được yêu thương.Lòng nhân hậu đã giúp Xôcôlôp vơi bớt nỗi đau riêng và có lí do để tiếp tục sống bởi bé Vania còn khổ hơn anh vì quá nhỏ.

  Hỏi: Xô-cô-lôp đã vượt lên nỗi đau và sự cô đơn như thế nào (khó khăn trong đời thường,chiêm bao ám ảnh và nỗi đau khôn nguôi)?

         Tr lời:Hai con người cô đơn côi cút đã vượt qua số phận bi kịch của chính mình nhờ biết nương dựa vào nhau, tìm đến và sưởi ấm cho nhau.Nhưng nỗi đau của Xôcôlốp là nỗi đau quá lớn, không th nào nguôi quên được.Đêm nào anh cũng chiêm bao thấy những người thân đã quá c và thức giấc dậy thì thấy gối đẫm nước mắt…Cuộc mưu sinh của hai cha con cũng gặp nhiều vất v khó khăn,vì vô tình va phải một con bò,anh  b tước bằng lái xe,hai cha con lại phải dắt díu nhau đi nơi khác kiếm sống. Bé Vania c hồn nhiên ngây thơ còn anh phải gượng che giấu bệnh tim và nỗi đau để tiếp tục sống và làm ch dựa cho chú  bé.Chính lòng nhân hậu và bản lĩnh kiên cường đã giúp Xôcôlốp vượt lên nỗi đau và s cô đơn của mình để tiếp tục sống và làm ch dựa cho bé Vania

Không ngừng vươn lên trong ý thức nhưng vết thương lòng của Xôcôlôp khó có th hàn gắn được. Đó chính là bi kịch của Xôcôlốp,và cũng là tính chân thật của số phận con người sau chiến tranh.

    Hỏi:Qua đoạn trích, Sô-lô-khôp nghĩ gì về số phận con người ? Ý nghĩa của việc hai cha con Xôcôlốp nương tựa vào nhau?

           Tr lời:Qua đoạn trích, Sôlôkhôp cho thấy số phận con người gặp rất nhiều bất hạnh,nỗi đau và sự mất mát.Theo ông,con người cần phải biết dựa vào nhau để có hạnh phúc Hai cha con Xôcôlốp đã tìm đến với nhau ,những người bạn đã giúp đỡ Xôcôlôp đã nói lên quan điểm đó. Đó cũng là niềm tin và hy vọng hạnh phúc con người của Sôlôkhôp , một quan điểm có tính nhân văn sâu sắc.

  Hỏi Dựa vào đặc điểm thể loại truyện, em hãy chỉ ra đặc sắc nghệ thuật của đoạn trích.(Tìm cái mới của truyện ngắn S phận con người trong việc miêu t cuộc chiến tranh v quốc của nhân dân Liên xô.Cốt truyện và chi tiết th hiện phong cách ngh thuật của Sôlôkhôp như thế nào?Nhân vật trong tác phẩm là những người bình thường hay vĩ đại.?Hãy tưởng tượng v cuộc sống tương lai của hai b con.)

       Tr lời:   Đặc sắc ngh thuật:

Cách kể chuyện:Truyện ngắn S phận con người được xây dựng theo lối truyện lồng trong truyện. đây có hai người k chuyện.Người th nhất là Xôcôlốp, nhân vật chính; người th hai là tác gi.Thái độ của người k chuyện là đồng cảm sâu sắc với nhân vật chính ,xúc động mãnh liệt trước s phận nhân vật này tạo nên chất tr tình sâu sắc  của tác phẩm.Truyện cũng có một đoạn trữ tình ngoại đề ở phần cuối bày tỏ sự đồng cảm ,lòng tin tưởng và sự khâm phục của tác giả đối với một tính cách Nga kiên cường và nhân hậu. Nhà văn tin tưởng vào một thế h tương lai qua hình ảnh chú bé Vania :Thiết nghĩ rằngcon người Nga đó,con người có ý chí kiên cường s đứng vững được và sống bên cạnh bố ,chú bé kia một khi lớn lên sẽ đương đầu với mọi thử thách.Đó cũng là lời nhắc nhở ,kêu gọi sự quan tâm của toàn xã hội đối với mỗi số phận cá nhân sau chiến tranh.Cách kể chuyện này tạo ra một phương thức miêu tả lịch sử mới:Lịch sử trong mối quan hệ mật thiết với số phận cá nhân.

 Cốt truyện và chi tiết cũng thể hiện rõ bút pháp hiện thực táo bạo của Sôlôkhôp , tôn trọng tính chân thật.Tác phẩm không tô hồng hiện thực  bằng lối kết thúc có hậu mà báo trước vô vàn khó khăn tr ngại mà con người phải vượt qua trên con đường tìm kiếm hạnh phúc. Sôlôkhốp đã miêu t chiến tranh trong b mặt thật của nó, trong “đau kh ,chết chóc , máu me” (Lời L.Tôn-Xtôi),th hiện một cách nhìn mới, cách mô t  mới hiện thực cuộc sống sau chiến tranh.Tác gi đã sáng tạo nhiều tình huống ngh thuật,nhiều chi tiết tình tiết cảm động để khám phá chiều sâu tính cách nhân vật (cảnh nhận con, những giọt nước mắt của vợ người bạn, giấc ngủ của bé Vania…)

Nhân vật trong tác phẩm là những con người bình thường, thậm chí nh bé với tất c các quan h phức tạp đa dạng tiêu biểu cho s phận con người trong chiến tranh.Tác gi ví hai cha con Sôcôlốp là “ hai con người côi cút, hai hạt cát đã bị   …bão tố chiến tranh thổi bạt tới những miền xa lạ”.Hoàn cảnh đau kh ghê gớm của Xôcôlốp đã làm nổi bật tâm hồn nhân hậu và tính cách kiên cường của anh.Đó là những con người bình thường mà vĩ đại ,hình ảnhcủa nhân dân Nga.

     Hỏi:Qua tìm hiểu đoạn trích, hãy rút ra chủ đề, nhắc lại phần ghi nhớ trong SGK.

        Tr lời:   Ch đề:

Qua tác phẩm,với một dung lượng không lớn , Sôlôkhốp đã khám phá chiều sâu chiến công hiển hách của nhân dân Xô viết trong cuộc chiến tranh giữ nước vĩ đại với tất c những khó khăn tưởng chừng như không vượt qua được. Và trong hoàn cảnh ấy ,tác gi  ca ngợi bản lĩnh kiên cường và nhân hậu của con người Xô viết.Đó cũng là lời nhắc nhở ,kêu gọi sự quan tâm của toàn xã hội đối với mỗi số phận cá nhân sau chiến tranh.

GHI NH

-Bản lĩnh kiên cường và nhân hậu của con người Xô-Viết.

-Sô-lô-khốp là nhà văn dũng cảm khám phá sự thật.

 

ÔNG GIÀ VÀ BIỂN C (Hê-minh-uê ,Trích)

Hỏi Em hãy cho biết  những nét chính về cuộc đời và sự nghiệp văn chương của tác giả Hê-minh –uê  ?:

       Tr lời

:a.Cuộc đời: Ơ-nít Hê-minh-uê(1899-!961) sinh tại bang Ilinoi trong một gia đình trí thức. Sau khi tốt nghiệp trung học ,ông đi làm phóng viên.Năm 19 tuổi ,ông tham gia Chiến tranh thế giới th nhất chiến trường Italia sau đó b thương và tr v Hoa Kì. Ông thất vọng v xã hội đương thời,t nhận mình thuộc thế h mất mát, không hoà nhập vào cuộc sống đương thời và đi tìm bình yên trong men rượu và tình yêu, Hê-minh-uê sang Pháp ,vừa làm báo vừa bắt đầu sáng tác.Năm 1926,ông cho ra đời tiểu thuyết Mặt trời vẫn mọc và thật s nổi tiếng trên văn đàn.

b-Sự nghiệp sáng tác:

   Hê-minh-uê là nhà văn Mĩ đã để lại dấu ấn sâu sắc trong văn xuôi hiện đại phương Tây và góp phần đổi mới lôí viết truyện,tiểu thuyết của nhiều thế h nhà văn trên thế giới nói chung với lối viết kiệm lời ,kiệm cảm xúc ,…Ông đề ra nguyên lí sáng tác: coi tác phẩm ngh thuật như một tảng băng trôi ,người đọc t khám phá  phần chìm để thấy được ý nghĩa và giá tr của tác phẩm. Hê-minh-uê dù viết v đề tài gì, châu phi hay châu Mĩ ,ông đều nhằm mục đíchviết một áng văn xuối đơn giản và trung thực về con người

   Tác phẩm: Ông để lại một s lượng tác phẩm khá đồ s gổm truyện ngắn,tiểu thuyết, thơ ,hồi kí,ghi chép…Nôỉ tiếng nhất là các tác phẩm : Giã từ vũ khí, Chuông nguyện hồn ai,Ông già và biển cả

  Hê-minh -uê được nhận giải thưởng Pu-lit-dơ (1953) và giải No-ben văn học năm 1954.

     HỏiHãy nêu hoàn cảnh ra đời của tác phẩm, tóm tắt và nêu sơ lược giá trị tác phẩm, vị trí đoạn trích

       Tr lời:

a-Hoàn cảnh ra đời :

         Năm 1952, sau gần 10 năm sống Cu-ba,Hê-minh-uê cho ra đời tác phẩm Ông già và biển cả .Bối cảnh của tác phẩm là ngôi làng chài yên bên cảng La-ha-ba-na. Một thu th trên con tàu của ông được xem là nguyên mẫu của Xan-ti-a-go .Trước khi được in thành sách, truyện đã được đăng trên tạp chí Đời sống.

b-Tóm tắt tác phẩm:

         Truyện k lại ba ngày hai đêm ra khơi đánh cá của ông lão Xantiagô.Một con cá kiếm lớn đã cắn câu và lôi thuyền ông lão ra biển khơi xa. Ch một mình ông lão trong khung cảnh mênh  mông trời biển ,ông chuyện trò với mây nước ,chim cá , ghì chặt sợi dây câu,đuôỉ theo con cá lớn và chiến thắng được nó .Rồi ông lại phải chiến đấu với đàn cá mập xông vào xâu xé con cá kiếm . Rốt cục, ông vào b đau đớn mệt mỏi rã rời còn con cá kiếm ch còn là một b xương to tướng và trơ trụi.

c-Giá tri tác phẩm:

Thời gian ,nhân vật dường như thu hẹp đến mức cực hạn ,nhưng câu chuyện cực kì đơn giản ấy lại gợi nhiều tầng ý nghĩa cho người đọc : một cuộc tìm kiếm con cá lớn nhất ,đẹp nhất đời; hành trình nhọc nhằn và dũng cảm của người lao động trong một xã hội vô hình ; th nghiệm thành công và thất bại của người ngh sĩ đơn độc khi theo đuổi ước mơ sáng tạo rồi trình bày nó ra trước mắt người đời; mối liên h giữa con người với thiên nhiên…Tác phẩm được viết theo nguyên lí  coi tác phẩm ngh thuật như một “tảng băng trôi”

d-Vị trí đoạn trích: gần cuôí truyện , k lại việc ông lão Xantiagô đuôỉ theo và bắt được con cá kiếm.Lúc này ông lão và con cá đều gần kiệt sức sau hai ngày đêm đuổi bắt trên biển khơi

.     HỏiHình ảnh những vòng lượn của con cá kiếm được nhắc đi nhắc lại trong đoạn văn gợi lên những đặc điểm gì về cuộc đấu giữa ông lão và con cá kiếm (đặc điểm ,phong độ ,tư thế…)?

Hình ảnh những vòng lượn của con cá kiếm được nhắc đi nhắc lại trong đoạn văn gợi lên những cố gắng cuối cùng nhưng hết sức mãnh liệt của con cá để thoát khỏi s níu kéo bủa vây của người ngư ph  .Nó cũng dũng cảm kiên cường không kém đối th của mình.Những vòng lượn cũng gợi lên hình ảnh một ngư phủ lành nghề  Xantiagô chưa th nhìn thấy con cá mà  đã có th đoán biết nó qua  bng nỗi đau đớn hai bàn tay( xúc giác )và con mắt từng trải ( th giác) khi nhìn những vòng lượn của con cá và níu gi nó

     Hỏiảm nhận về con cá kiếm tập trung vào những giác quan nào của ông lão ?.Chứng minh rằng những giác quan này gợi một sự tiếp nhận từ xa đến gần , từ bộ phận đến toàn thể?

       Tr lời:Cảm nhận v con cá kiếm tập trung vào những cảm  nhận về thị giác và xúc giác của ông lão. Những giác quan này gợi một sự cảm nhận từ xa đến gần , từ bộ phận đến toàn thể, ngày càng mãnh liệt và trực tiếp hơn. Ông lão thoạt tiên ch nhìn thấy từng b phận (cái đuôi , thân hình, cánh vi, b vây …) của con cá rồi mới thấy toàn b con cá với tầm vóc khổng l, v đẹp và sức lực của nó.Đưng lượn của con cá cũng t xa cho đến gần , mõm nó gần chạm vào mạn thuyền và đôi bàn tay của ông lão ngày càng đau đớn hơn khi phải ghì sợi dây câu kéo nó.

     Hỏiãy phát hiện thêm một lớp ý nghĩa mới : Phải chăng ông lão chỉ cảm nhận đối tượng bằng giác quan của một người đi săn , một kẻ chỉ nhằm tiêu diệt đối thủ của mình ? Hãy tìm những chi tiết chứng tỏ có một cảm nhận khác lạ ở đây , từ đó nhận xét về mối quan hệ giữa ông lão và con cá kiếm?.

       Tr lời:Sự cảm nhận của ông lão đối với con cá kiếm không ch dừng lại mức độ của một người đi săn đối với con mồi của mình mà còn cao hơn nữa là sự cảm thông bộc l những lời đối thoại của ông lão với con cá . Những lời l và ý nghĩ này đã biến con cá thành một nhân vật có linh hồn.

- Những lời đối thoại cho ta thấy mối quan hệ giữa con  cá và ông lão là quan h giữa người đi câu với con cá câu được ; quan h giữa hai kì phùng địch th ngang hàng ,cân sức cân tài, c hai đều phải n lực hết mình ; và còn là quan h giữa con người với thiên nhiên…Trong quan h với con người, thiên nhiên vừa là bạn ,vừa là đối th

     Hỏi:So sánh hình ảnh con cá kiếm trước và sau khi ông lão chiếm được nó.điều này gợi cho anh chị suy nghĩ gì? Vì sao có thể coi cá kiếm như một biểu tượng?

       Tr lời:Hình ảnh con cá kiếm trước khi ông lão chiếm được nó thật là đẹp. V đẹp của nó được miêu t trực tiếp t xa cho đến gần , t cảm nhận trực tiếp đến cảm nhận gián tiếp .Nó bình tĩnh ,cao thượng, hùng dũng ,duyên dáng…trong mắt ông lão.  S xuất hiện lần cuối cùng của nó thật ấn tượng : Tung mình lên không trung khi đã mang cái  trong mình cái chết..Nó  là biểu tượng cho v đẹp của thiên nhiên ,là biểu tượng cho vẻ đẹp của ước mơ khát vọng kì vọng của con người.Nhưng khi ông lão chiếm được nó thì da cá chuyển t màu tía ánh bạc sang màu trắng bạc , và nó nắm ườn mình trên biển…Phải chăng đó chính là s chuyển biến t hình ảnh ước mơ sang hiện thực- nó không còn xa vời khó nắm bắt và chính vì thế mà không còn đẹp đẽ ,huy hoàng như trước.

Tóm lại: Qua đoạn trích ta thấy:

-Hình ảnh con cá kiếm  đẹp đẽ ,to lớn , mạnh m ,khôn ngoan , cao thượng…biểu tượng cho  v đẹp của thiên nhiên và mơ ước của con người.

-Hình ảnh ông lão Xan-ti-a-go quật cường ,người chiến thắng con cá kiếm bằng kĩ năng ngh nghiệp điêu luyện và một quyết tâm không gì lay chuyển nổi biêủ tượng cho hành trình gian kh của con người để biến ước mơ thành hiện thực

     Hỏi Dựa vào đặc điểm thể loại truyện, em hãy chỉ ra đặc sắc nghệ thuật của đoạn trích.

       Tr lời:-Cách kể chuyện:Tác giả có cách k chuyện độc đáo kết hợp nhuần nhuyễn giữa lời văn k và lời văn miêu t cảnh vật, miêu t đối thoại và độc thoại nội tâm. Nhà văn đã 42 lần s dụng cụm t  “ông lão (lão) nghĩ” , “ông lão (lão) nói” như dấu hiệu của độc thoại nội tâm để khẳng định Xan-ti-a-go là người biết phân tích tình hình, t động viên mình. T đó chân dung tinh thần ông lão hiện lên rõ nét và sức hấp dẫn của đoạn trích vì thế cũng được tăng lên.

-Nhân vật: Thành công trong việc khắc ho chân dung nhân vật qua cảm giác .Đó là cảm giác v sức kho và cảm giác v việc khuất phục con cá kiếm. Ông lão dùng cảm giác để đo độ sâu của nước ,đo phản ứng của con cá, t đó có những đối sách hợp lí.Nhà văn đã dùng ngôn ng k và ngôn ng nhân vật để khắc ho điều này.

-Cách viết của Hê-minh-uê thật giản d ,nhiều ch tưởng như lỏng mà lại rất chặt ch. Văn của ông có nhiều khoảng trống nhiều hình tượng mang tính đa nghĩa , s dụng nhiều độc thoại nội tâm. Đó chính là biểu hiện của nguyên lí tảng băng trôi.

     Hỏi: Hãy phát biểu chủ đề và tổng kết đoạn trích?

       Tr lời:Chủ đề : Thông qua hình ảnh ông lão Xantiagô quật cường,người chiến thắng con cá kiếm to lớn và đẹp đẽ bằng kĩ năng ngh nghiệp điêu luyện, Hê-minh-uê gửi gắm một thông điệp : trong bất kì hoàn cảnh nào “ con người có th b tiêu diệt ch không th b đánh bại

_TỔNG KẾT:

Hình ảnh ông lão đánh cá đơn độc dũng cảm săn đuổi con các lớn nhất đời là một biểu tượng v v đẹp của ước mơ và hành trình gian kh ca con người để biến ước mơ thành hiện thực.

S chuyển hoá t bức tranh với những nét trần trụi , chân thực, giản d sang một lớp nghĩa hàm ẩn rộng lớnđó chính là phong cách của Hê-minh-uê và cũng là s th hiện nguyên lí sáng tác của ông: tác phẩm ngh thuật như một “tảng băng trôi”

HỒN TRƯƠNG BA , DA HÀNG THỊT (Trích)

(LƯU QUANG VŨ)

      HỏiEm hãy trình bày những nét chính về cuộc đời và nghệ thuật của tác giả Lưu Quang Vũ . Hoàn cảnh ra đời , tóm tắt tác phẩm và vị trí đoạn trích ?

Tr lời 1- Tác giả :

- Lưu Quang Vũ (1948-1988) quê gốc Đà Nẵng,sinh Phú Th trong một gia đình trí thức

    +T 1965-1970 (17-22 tuổi) vào b đội và được biết đến như một nhà thơ tài năng đầy hứa hẹn.

    +T 1970-1978 (22-30 tuổi) xuất ngũ làm nhiều ngh để mưu sinh.

    +T 1978-1988 (30-40 tuổi) làm biên tập viên tạp chí n khấu ,bắt đầu sáng tác kịch và tr thành một hiện tượng đặc biệt của kịch trường những năm tám mươi của thế k XX với những v kịch đặc sắc như :Lời thề thứ 9, Lời nói dối cuối cùng, Nàng Xi-ta, Tôi và chúng ta, Hồn Trương Ba, da hàng thịt…

-Lưu Quang Vũ là một ngh sĩ đa tài :làm thơ, v tranh, viết truyện ,viết tiểu luận…Rất nhiều bài thơ của Lưu Quang Vũ được bạn đọc yêu thích :Tiếng Việt, Bầy ong trong đêm sâu…nhưng kịch là lĩnh vực thành công nhất của ông. Ông là một trong những nhà soạn kịch tài năng nhất của văn học Việt Nam hiện đại.

-Năm 2000, Lưu Quang Vũ được tặng giải thưởng H Chí Minh v văn học ngh thuật

2- Tác phẩm:

a-Hoàn cảnh ra đời :

Hồn Trương Ba ,da hàng thịt được Lưu Quang Vũ viết năm 1981 nhưng đến năm 1984 mới  công diễn và gây được ấn tượng mạnh đối với công chúng trong và ngoài nước. T một cốt truyện dân gian ,Lưu Quang Vũ đã xây dựng thành một v kịch nói hiện đại ,đặt ra nhiều vấn đề mới m, có ý nghĩa  tư tưởng, triết lí và nhân văn sâu sắc.

b-Tóm tắt tác phẩm:

         Trương Ba, một người làm vườn tốt bụng,kho mạnh, giỏi đánh c b Nam Tào bắt chết nhầm. Vì muốn sửa sai nên Nam Tào và Đế Thích cho hồn Trương Ba sống lại ,nhập vào th xác hàng thịt vừa mới chết. Trú nh th xác hàng thịt, hồn Trương Ba gặp rất nhiều phiền toái : lí trưởng sách nhiễu, ch hàng thịt đòi chồng, gia đình Trương Ba cũng cảm thấy xa l…mà bản thân Trương Ba cũng đau kh vì phải sống xa l, gi tạo.Đặc biệt ,thân xác hàng thịt làm Trương Ba nhiễm một s thói xấu và những nhu cầu vốn không phải là của bản thân ông.Trước nguy cơ tha hoá v nhân cách và  s phiền phức phải mượn thân xác của k khác,Trương Ba quyết định tr lại thân xác cho hàng thịt và chấp nhận cái chết.

3-Vị trí đoạn trích:

Văn bản được trích t cảnh XII và đoạn kết của v kịch diễn t s đau kh dằn vặt và quyết định cuối cùng vô cùng cao thượng của Trương Ba sau mấy tháng hồn  trú nh vào th xác hàng thịt và gặp rất nhiều phiền toái

          Hỏi Ý nghĩa của những lời độc thoại khẩn thiết của Hồn Trương Ba “Không.Không…”  Qua đoạn đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt, tìm hàm ý mà tác giả gửi gắm.

  Tr lời   -Cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác anh hàng thịt:

*Trước khi diễn ra cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt, nhà viết kịch đã để cho hồn Trương Ba ngồi ôm đầu một lúc lâu rồi vụt đứng dậy với những lời độc thoại khẩn thiết ;

    “-Không.Không.Tôi không muốn sống như thế này mãi1 Tôi chán cái chỗ không phải là của tôi này lắm rồi.Cái thân thể kềnh càng thô lỗ này ,ta bắt đầu sợ mi,ta chỉ muốn rời xa mi tức khắc !.Nếu cái hồn của ta có hình thù riêng nhỉ, để nó tách ra khỏi cái thân xác này dù chỉ một lát!

=>Hồn Trương Ba đang ở trong một tâm trạng bức bối đau khổ vô cùng.

*Trong cuộc đối thoại với xác anh hàng thịt, hồn Trương Ba vào thế yếu, đuối lí bi Xác nói những điều mà dù muốn hay không muốn hay không muốn Hồn vẫn phải thừa nhận.

+Xác anh hàng thịt còn cười nhạo vào cái lí l mà Hồn đưa ra để  biện bạch : Ta vẫn còn một đời sống riêng,nguyên vẹn ,trong sạch, thẳng thắn…

+Trong cuộc đối thoại này ,xác thắng thế vì biết những c gắng để tách khỏi Xác của Hồn là không th nên tuôn ra những lời thoại dài với chất giọng khi thì mỉa mai cười nhạo,khi lên giọng dạy đời, ch trích châm chọc .Hồn lúc đầu mắng m nhưng sau ch buông những lời thoại ngắn với giọng nhát gừng kèm theo tiếng than,tiếng kêu vì thấm thía nghịch cảnh của mình.

=>Hàm ý mà tác gi gửi gắm vào cuộc tranh cãi này là không th có một tâm hồn thanh cao trong một th xác phàm tục, tội lỗi. Khi con người b chi phối bởi những nhu cầu bản năng thì đừng đổ tội cho thân xác.Không th t an ủi mình bằng v đẹp siêu hình của tâm hồn.

        Hỏi    Qua lớp kịch hồn Trương Ba và gia đình (vợ,cháu gái và con dâu), anh chị thấy nguyên nhân nào đã khiến cho người thân của Trương Ba và cả chính Trương Ba phải rơi vào bất ổn, đau khổ?. Trương Ba có thái độ như thế nào trước những rắc rối đó?

     Tr lời Hồn Trương Ba và gia đình:

-Nỗi đau khổ và tuyệt vọng của Trương Ba càng được đẩy lên khi đối thoại với người thân.Người v nhất định đòi b đi vìÔng đâu phải là ông.”Còn cái Gái thì giận d vì cái bàn tay giết lợn của ông đã làm gãy chồi non ,bàn chân to bè như cái xẻng giẫm nát cây sâm quý mới ươm trong mảnh vườn của ông nội nó…Ch con dâu sâu sắc hơn biết thương cho hoàn cảnh tr trêu của b chồng nhưng rồi cũng nói “…chính con cũng không nhận ra thầy nữa.”…

-Nguyên nhân khiến cho người thân của Trương Ba và chính ông rơi vào bất ổn là bi Trương Ba bây giờ đã thay đổi khi phải sống trong cái xác của hàng thịt. Hình ảnh ,thói quen thô l…của anh hàng thịt không sai,không xấu nhưng nó ch thích hợp với bản thân một đồ t thôi, còn với gia đình Trương Ba và c chính bản thân Trương Ba thì không th chấp nhận được vì nó quá xa l với h.

-Nhân vật hồn Trương Ba bây gi rơi vào cái thế b mọi người xa lánh, s tồn tại của ông vì thế mà tr nên vô nghĩa, thậm chí nặng n ,bức bối.

                  Hỏi Hãy chỉ ra sự khác nhau trong quan niệm của Trương Ba  và Đế Thích về ý nghĩa của sự sống. Theo anh (chị ),Trương Ba trách Đế Thích ,người đem lại cho mình sự sống : “Ông cứ nghĩ là cho tôi sống, nhưng sống thế nào thì ông chẳng cần biết!” có đúng không?Vì sao? Màn đối thoại giữa Trương Ba và Đế Thích toát lên ý nghĩa gì?

       Tr lời   Những lời độc thoại nội tâm của Trương Ba cho thấy thái độ quyết liệt của nhân vật này khi muốn thoát khỏi tình trạng gi tạo xác một nơi hồn một nẻo của mình : “Có thật là không có cách nào khác?” và s khẳng định dứt khoát: “Không cần cái đời sống do mày mang lại ! Không cần!. Đây là lời độc thoại dẫn tới quyết định châm hương gọi Đế Thích một cách dứt khoát.

-Cuộc trò chuyện giữa Trương Ba và hàng thịt tr thành nơi tác gi gửi gắm những quan niệm v hạnh phúc,v l sống và cái chết.Lời thoại sau đây thật có ý nghĩa:

  “-Sống nhờ vào đồ đạc của cải của người khác đã là chuyện không nên, đừng này đên cái thân tôi cũng phải sống nhờ anh hàng thịt. Ông chỉ nghĩ đơn giản là cho tôi sống chứ sống như thế nào thì ông cũng chẳng cần biết !”

=>Khi sống nhờ, sống gửi, sống chắp vá ,khi không được là mình thì cuộc sống ấy thật vô nghĩa. Đế Thích có cái nhìn khá hời hợt v cuộc sống của con người nói chung và của Trương Ba nói riêng. Nhân vật Hồn Trương Ba đã ý thức sâu sắc v tình cảnh bi hài của mình và quyết tâm giải thoát.

                Hỏi:  Khi Trương Ba cương quyết đòi trả xác cho hàng thịt, Đế Thích định cho hồn Trương Ba nhập vào xác cu Tị, Trương Ba đã từ chối .Vì sao?

          Tr lời       -Khi Trương Ba cương quyết đòi tr xác cho hàng thịt, Đế Thích định cho hồn Trương Ba nhập vào xác cu T, Trương Ba đã t chối .Đây là kết qu của một quá trình diễn biến hợp lí. Hồn Trương Ba th hình dung mình lại nhập vào xác cu T và thấy rõ bao nhiêu s rắc rối vô lí lại tiếp tục xảy ra. Tình thương m con Cu T cũng là một nguyên nhân khiến ông nhanh chóng quyết định dứt khoát xin Đế Thích gọi hồn cu T tr v. Hành động b bó nhang của ông cho thấy ông là con người nhân hậu, có quyết định dứt khoát và t trọng ,hiểu ý nghĩa của cuộc sống.

-Cái chết của cu T có ý nghĩa đẩy nhanh diễn biến kịch đi đến ch mở nút một cách hợp lí bởi nếu chậm thì việc cứu cu T s không còn kịp nữa

              Hỏi Cảm nghĩ của anh chị sau khi đọc đoạn kết ?

       Tr lời   Trương Ba đã trả lại xác cho anh hàng thịt, chấp nhận cái chết để linh hồn được trong sạch và hoá thân vào những s vật thân thương ,tồn tại vĩnh viễn bên cạnh những người thân yêu của mình. Cuộc sống lại tr v với qui luật vốn có của nó. Màn kết với chất thơ sâu lắng đã đem lại âm hưởng thanh thoát cho một bi kịch lạc quan và  truyền đi thông điệp v s chiến thắng của s sống đích thực, của chân , thiện ,m.

                HỏiDựa vào đặc điểm thể loại KỊCH,em hãy nêu đặc sắc nghệ thuật của tác phẩm        

         Tr lời -Đối thoại kịch đậm chất triết lí, giàu kịch tính đã góp phần tạo nên chiều sâu cho v kịch ( đối thoại giữa hồn Trương Ba với xác hàng thịt, người thân Trương Ba và Đế Thích ..)

-Hành động kịch của nhân vật phù hợp với hoàn cảnh , tính cách, góp phần phát triển tình huống truyện (thoát xác, đốt hương , b hương…).

- Những đoạn độc thoại nội tâm của nhân vật hồn Trương Ba góp phần th hiện rõ tính cách nhân vật và quan niệm v l sống đúng đắn

TỔNG KẾT

Qua đoạn trích, Lưu Quang Vũ đã truyền đi bức thông điệp: Được sống làm người quí giá thật nhưng được sống đúng là mình, sống trọn vn với những giá tr mà mình vốn có càng quí giá hơn.S sống ch thật s có ý nghĩa khi con người được sống theo l t nhiên ,hài hoà th xác và tinh thần . Con người phải biết luôn đấu tranh với nghịch cảnh, với chính bản thân ,chống lại s dung tục để hoàn thiện nhân cách và vươn tới những giá tr tinh thần cao quí.

NHÌN VỀ VỐN VĂN HOÁ DÂN TỘC.

  (Trần Đình Hượu )

      HỏiEm hãy trình bày những nét chính về  tác giả Trần Đình Hượu  và bài Nhìn về vốn văn hoá dân tộc.

   Tr lời- Trần Đình Hượu (1926-1995) quê xã Võ Liệt, huyện Thanh Chương, tỉnh Ngh An. T 1963 đến 1993 , ông giảng dạy tại khoa Văn  Trường đại học tổng hợp Hà Nội. Ông chuyên nghiên cứu các vấn đề lịch s tư tưởng và văn học Việt Nam trung cận đại.

- Các công trình chính : Văn học Việt Nam giai đoạn giao thời 1900-1930, Nho giáo và văn học Việt Nam trung cận đại, Đến  hiện đại từ truyền thống, Các bài giảng về tư tưởng phương Đông.

-Năm 2002, Trần Đình Hượu được tặng Giải thưởng nhà nước v khoa học và công ngh.

-Văn bản được trích từ phần II, bài Về vấn đề tìm đặc sắc văn hoá dân tộc, in trong cuốn Đến hiện đại từ truyền thống.

     HỏiTác giả đã phân tích đặc điểm của vốn văn hoá dân tộc trên cơ sở những phương diện cụ thể nào của đời sống vật chất và tinh thần?

      Tr lời Tác gi Trần Đình Hượu đã đề cập đến những đặc điểm của truyền thống văn hoá Việt Nam trên cơ s những phương diện ch yếu của đời sống tinh thần và vật chất : tôn giáo , ngh thuật (kiến trúc ,hội ho ,văn học), ứng x ( giao tiếp cộng đồng, tập quán ), sinh hoạt (ăn, , mặc).

     HỏiTheo tác giả, đặc điểm nổi bật nhất trong các sáng tạo văn hoá của Việt Nam là gì? Đặc điểm này nói lên thế mạnh gì của vốn văn hoá dân tộc? Tìm một số ví dụ cụ thể trong đời sống văn hoá thực tiễn: Tín ngưỡng, văn học nghệ thuật, ứng xử, sinh hoạt mang tính truyền thống của người Việt để làm rõ luận điểm này.

         Tr lời Văn hoá Việt Nam giàu tính nhân bản, tinh tế, hướng tới sự hài hoà trên mọi phương diện (tôn giáo ,nghệ thuật, ứng xử, sinh hoạt).  Thực tế cho thấy Việt Nam có nhiều tôn giáo , nhiều dân tộc cùng tồn tại trên lãnh th nhưng hầu như trong lịch s không xảy ra xung đột d dội v tôn giáo ,v sắc tộc. Các công trình kiến trúc như chùa Tây phương, chùa Một Cột, Tháp Rùa , lăng tẩm vua chúa đời Nguyễn …có kiến trúc với qui mô nh nhưng vẫn có những điểm nhấn tinh tế ,hài hoà với thiên nhiên…

   Đặc điểm nổi bật nhất trong các sáng tạo  của văn hoá Việt Nam : “Cái đẹp vừa ý là xinh, là khéo. Ta không háo hức cái tráng lệ ,huy hoàng, không say mê cái huyền ảo, kì vĩ. Màu sắc chuộng cái dịu dàng thanh nhã, ghét sặc sỡ. Quy mô chuộng sự vừa khéo, vừa xinh, phải khoảng. Giao tiếp ứng xử chuộng hợp tình,hợp lí. Áo quần ,trang sức , món ăn đều không chuộng sự cầu kì. Tất cả đều hướng vào cái đẹp dịu dàng, thanh lịch duyên dáng và có qui mô vừa phải”.

- Tác gi khẳng định: “ nhìn vào lối sống, quan  niệm sống, ta có th nói người Việt Nam sống có văn hoá, người Việt Nam có nền văn hoá của mình. Những cái thô dã,những cái hung bạo đã b xoá b để có cái nền nhân bản. Tinh thần chung của văn hoá Việt Nam là thiết thực, linh hoạt , dung hoà”  

HỏiNhững đặc điểm nào có thể coi là hạn chế của vốn văn hoá dân tộc?

      Tr lời Ngay trong mặt tích cực của văn hoá Việt Nam cũng ẩn tàng những hạn chế. Do quan niệm “dĩ hoà vi quí” trong mọi lĩnh vực đời sống tinh thần, vật chất nên văn hoá Việt chưa có một tầm vóc lớn lao, chưa có một vị trí quan trọng, chưa nổi bật và chưa ảnh hưởng sâu sắc đến các nền văn hoá khác . So sánh với văn hoá Hi Lạp, La Mã , Ấn Độ, Trung Hoa…ta mới thấy được điêù đó.“Tôn giáo hay triết học đều cũng không phát triển”. Không có một ngành khoa học,kĩ thuật, gi khoa học nào phát triển đến đến thành có truyền thống. Âm nhạc, hội ho, kiến trúc đều không phát triển đến tuyệt kĩ…”, Không chuộng trí mà cũng không chuộng dũng. Dân tộc chống ngoại xâm liên tục nhưng  không thượng võ”, “Không ca tụng trí tu mà ca tụng s khôn khéo”. Tác gi nhận định khái quát về bản chất của nền văn hoá truyền thống: “ Đó là văn hoá của dân nông nghiệp định cư, không có nhu cầu lưu chuyển,trao đổi, không có sự kích thích của đô thị” và lí giải về nguyên nhân của những hạn chế này : “Phải chăng đó là kết qu của ý thức lâu đời v s nh yếu, v thực tế nhiều khó khăn, nhiều bất trắc

     Hỏi:  Những tôn giáo nào có ảnh hưởng mạnh nhất đến văn hoá truyền thống của Việt Nam ? Người Việt đã tiếp nhận tư tưởng của các tôn giáo này theo hướng nào để tạo nên bản sắc văn hoá dân tộc? Tìm một số ví dụ cụ thể trong văn học để làm sáng tỏ luận điểm này?

     Tr lời  Phật giáo, Nho giáo là những tôn giáo có ảnh hưởng mạnh nhất đếnvăn hoá  truyền thống Việt Nam. Người Việt đã tiếp nhận các tôn giáo này theo hướng : Thiết thực, linh hoạt, dung hoà. Những câu tục ng Việt Nam đã nói lên quan niệm đó : “Thứ nhất là tu tại gia , thứ nhì tu chợ, thứ ba tu chùa”… Tư tưởng nhân nghĩa ,trung quân ái quốc, tôn sư trọng đạo … của Nho giáo cũng được Việt hoá theo hướng phù hợp với tâm lí và xã hội người Việt:“Học thầy không tầy học bạn”… “Phép vua thua lệ làng” “Việc nhân nghĩa cốt yên

       HỏiNhận định : “ Tinh thần chung của văn hoá Việt Nam là “thiết thực, linh hoạt, dung hoà” nhằm nêu lên mặt tích cực hay hạn chế của văn hoá Việt Nam? Hãy giải thích rõ vấn đề này?   

       Tr lời  “ Tinh thần chung của văn hoá Việt Nam là thiết thực, linh hoạt , dung hoà” . Đặc điểm này vừa nêu lên mặt tích cực, vừa tàng ẩn những hạn chế của văn hoá Việt Nam.

- Đây là điểm tích cực vì :

     + Tính thiết thực khiến cho văn hoá Việt gắn bó sâu sắc với đời sống cộng đồng. Chẳng hạn nhà chùa là nơi th Phật tôn nghiêm nhưng đồng thời diễn ra nhiều sinh hoạt thế tục như ma chay, cưới hỏi, nuôi nấng tr em cơ nh

    + Tính linh hoạt th hiện rõ kh năng tiếp nhận và biến đổi các giá tr văn hoá thuộc nhiều nguồn khác nhau sao cho phù hợp với đời sống bản địa của người Việt : Phật giáo, Nho giáo, Đạo giáo, Ki-tô giáo, Hồi giáođều có ch đứng trong văn hoá Việt.

     +Tính dung hoà là h qu tất yếu của hai thuộc tính trên trong văn hoá của người Việt. Các giá tr văn hoá thuộc nhiều nguồn khác nhau không loại tr nhau mà được người Việt tiếp thu có chọn lọc để tạo nên s hài hoà bình ổn trong đời sống văn hoá.

=> Chính vì thế , vốn văn hoá Việt truyền thống giàu giá tr nhân bản, không sa vào tình trạng cực đoan, cuồng tín.

-Tuy nhiên trong mặt tích cực lại tàng ẩn những hạn chế . Hạn chế ấy là vì luôn dung hoà nên thiếu những sáng tạo lớn, không đạt đến những giá tr phi phàm, kì vĩ. Ch có những tư tưởng tôn giáo hoặc quan niện xã hội ít nhiều mang tính cực đoan mới tạo ra những giá tr đặc sắc nổi bật (Vạn lí trường thành-Trung Quốc, Kim T tháp-Ai Cập). Tuy nhiên, trong hoàn cảnh địa lí , lịch s , xã hội c th của cộng đồng các dân tộc việt nam, tính thiết thực, linh hoạt, dung hoà bảo đảm cho văn hoá Việt tồn tại qua những gian nan bất trắc của lịch s.

      HỏiVì sao có thể khẳng định: “Con đường hình thành bản sắc dân tộc của văn hoá  không chỉ  trông cậy vào sự tạo tác của chính dân tộc đó mà còn trông cậy vào khả năng chiếm lĩnh, khả năng đồng hoá các giá trị văn hoá bên ngoài. Về mặt đó ,lịch sử chứng minh dân tộc Việt Nam có bản lĩnh”.Hãy liên hệ với thực tế lịch sử , văn hoá và văn học để làm sáng tỏ vấn đề này.

    Tr lờiTa có th khẳng định: “Con đường hình thành bản sắc dân tộc của văn hoá  không ch  trông cậy vào s tạo tác của chính dân tộc đó mà còn trông cậy vào kh năng chiếm lĩnh, kh năng đồng hoá các giá tr văn hoá bên ngoài. V mặt đó ,lịch s chứng minh dân tộc Việt Nam có bản lĩnh”.Thực tế lịch s , văn hoá và  văn học  Việt Nam đã chứng minh điều đó. Thực tiễn s dụng ch viết của người Việt là một ví d .Lúc đầu , ta mượn ch Hán để sáng tác văn chương. Sau đó , ta dùng ch Hán ghi âm tiếng Việt để tạo thành ch Nôm. Kiệt tác văn học Việt Nam thời trung đại là truyện Kiều được viết bằng th ch này. V sau, ta lại mượn mẫu t La tinh ghi âm tiếng Việt để tạo ra ch Quốc ng. Ch Hán, ch Nôm, Ch Quốc ng đều tạo nên những tác phẩm mang quan niệm Việt Nam, tâm hồn Việt Nam.

Tóm lại, bản sắc văn hoá là cái riêng, cái độc đáo mang tính bền vững và tích cực của một cộng đồng văn hoá. Vì thế không có s tạo tác của cộng đồng đó thì nền văn hoá s không có một nội lực bền vững. Ngược lại, nếu có nội lực mà bế quan to cảng v văn hoá thì không thừa hưởng được những giá tr tinh hoa và tiến b của văn hoá nhân loại, không th phát triển, cũng không to rạng được giá tr vốn có vào đời sống văn hoá rộng lớn của thế giới

-TỔNG KẾT : T hiểu biết sâu sắc v vốn văn hoá dân tộc, tác gi đã phân tích rõ những mặt tích cực và một s hạn chế của văn hoá truyền thống.Bài viết  có văn phong khoa học chính xác ,mạch lạc .

Nắm vững bản sắc văn hoá dân tộc, chúng ta có th phát huy điểm mạnh ,khắc phục hạn chế để hội nhập với thế giới trong thời đại ngày nay.

 

 

 

nguon VI OLET